1
2
Czym jest klin podatkowy
• To różnica między całkowitym kosztem zatrudnienia pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, umowę-zlecenie lub umowę o dzieło, a wynagrodzeniem na rękę, jakie ten pracownik otrzymuje.
• Inaczej mówiąc, klin podatkowy jest sumą danin publicznych płaconych przez pracownika i pracodawcę z tytułu zawartej umowy.
3
Klin podatkowy to wróg polskich przedsiębiorców• 56 proc. przedsiębiorców uważa, że główną przeszkodą w
prowadzeniu biznesu są podatki (na pewno nie chodzi o CIT),
• 47 proc. uważa, że problemem są pozapłacowe koszty pracy,
• 44 proc. deklaruje, że problemem jest płacenie składek nawet wtedy kiedy nie mają przychodów,
• 89 proc. uważa, że zmiana klina podniesie wynagrodzenia pracowników.
4
Klin podatkowy nie jest wysoki w Polsce
Źródło: OECD.
Wysokość klina podatkowego w krajach OECD w 2014 r. (proc.)
5
Podatki to mała część klina
Źródło: Opracowanie własne na podstawie OECD.
Udział podatków w przeciętnym klinie podatkowym (proc.)
6
Klin jest mało progresywny…
Źródło: OECD
7
… a nawet degresywny
Źródło: OECD
8
Co jeszcze lepiej widać tutajRóżnica w klinie podatkowym dla 400 i 267 proc. przeciętnego wynagrodzenia (pkt. proc.)
9
Klin nieprzyjazny rodzinom
Źródło: OECD.
10
Jest też zróżnicowany
Źródło: Stan na 2015 r. Opracowanie własne.
11
Elastyczne formy zatrudnienia coraz popularniejszeLiczba pracujących Polaków (prawa oś) oraz liczba pracujących według różnych form zatrudnienia (lewa oś) w latach 2002-2014 (mln)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów i GUS.
12
Młodzi i starzy częściej pracują na umowach cywilnoprawnych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Diagnozy Społecznej z 2015 r.
Jaki odsetek w danej grupie wieku stanowią osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych (proc.)
13
Prestiż państwa a klin podatkowy
• 53 proc. Polaków potępia zatajanie bądź ukrywanie części osiąganych dochodów,
• ale 37 proc. usprawiedliwia takie praktyki w przekonaniu, że podatki w Polsce są za wysokie, a zarobki zbyt niskie,
• 4 proc. jest w stanie to pochwalić (zatajanie dochodu) jako przejaw zaradności życiowej,
• 19 proc. Polaków ufa państwu, podczas gdy w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej ten odsetek jest dwukrotnie wyższy – 38,5 proc. w Czechach czy 45 proc. w Estonii. Przeciętnie w krajach europejskich zaufanie do instytucji publicznych wynosi 54,6 proc., a w rekordowej Norwegii to nawet 80,6 proc.
14
Polacy nie rozumieją podatków i składek
Źródło: Opracowanie własne na podstawie McGraw Hill Financial, Standard and Poor.
Odsetek respondentów w danym kraju który potrafi zdefiniować poprawnie co to jest dywersyfikacja ryzyka, inflacja, oprocentowanie i procent składany
15
Klin i konkurencyjność gospodarkiZależność między wartością wskaźnika granicy do lidera Doing Business (Distance to Frontier, w punktach) a klinem podatkowym w krajach OECD w 2014 r. (proc.)
Zależność między wartością Globalnego Indeksu Konkurencyjności (pkt.) a klinem podatkowym w krajach OECD w 2014 r. (proc.)
16
Jakie zasady powinien realizować idealny system podatkowy:1. Zasadę korzyści – obywatele powinni płacić podatki
proporcjonalnie do korzyści, które osiągają z konsumpcji dóbr publicznych;
2. Zasadę możliwości zapłaty - wysokość podatku powinna być uzależniona od możliwości jego zapłaty przez podatnika;
3. Sprawiedliwość poziomą - równe traktowanie osób, które znajdują
się w takiej samej sytuacji materialnej; 4. Sprawiedliwość pionową - osoby w lepszej sytuacji materialnej
płacą większe podatki niż osoby w gorszej sytuacji; 5. Niskie koszty poboru - powinny być sprowadzone do minimum; 6. Nieuchronność opodatkowania - by podatnik nie starał się
uniknąć czy ominąć podatku;
7. Neutralność – system podatkowy nie powinien zniekształcać alokacji dokonującej się na rynku, szczególnie nie powinien negatywnie wpływać na decyzje dotyczące podaży pracy i kapitału;
8. Dogodność dla podatników - system powinien być prosty, przejrzysty i zrozumiały dla podatników.
17
Jest śmierć i podatki, ale podatki są gorsze, bo śmierć przynajmniej nie trafia się człowiekowi co roku.
Terry Pratchett (z książki Kosiarz)
18
Cel:
19
Co robić? Trzyelementowa skonsolidowana reforma1. Skonsolidowana reforma klina podatkowego,
2. Wprowadzenie single contract w Polsce,
3. Poprowadzenie kampanii społecznej towarzyszącej zmianom.
20
Skonsolidawana reforma
• Po pierwsze, trzeba powołać zewnętrzny zespół, który opracuje założenia reformy klina podatkowego.
• Po drugie, do przeliczenia neutralności zmian dla sektora finansów publicznych trzeba połączyć bazy danych Ministerstwa Finansów, ZUS i NFZ.
• Po trzecie, uprośćmy składki wchodzące w skład klina (przy zachowaniu odrębności składki emerytalnej).
• Po czwarte, ustalmy jedną podstawę opodatkowania i oskładkowania klina.
• Po piąte, skonsolidujmy instytucje poboru danin publicznych.
• Po szóste i najważniejsze, wprowadźmy progresywny klin podatkowy, korzystając z wachlarza możliwych rozwiązań.• Degresywna kwota wolna dla podatko-składki.• Ograniczenie kosztów uzyskania przychodu.• Rezygnacja z górnego limitu dochodu, od którego opłaca się
składki emerytalne (dodatkowy dochód to podatek).• Ograniczenie korzystania z umów zlecenia i o dzieło.
21
Single contract w Polsce
• Po pierwsze, umowy o pracę na czas określony i nieokreślony zostałyby zastąpione przez jedną umowę prawa pracy.
• Po drugie, przywileje pracowników by stopniowo rosły.• Likwidacja przywilejów na rynku pracy dla wybranych
grup społecznych (brak opłacania składek dla studentów, 80 proc. płacy minimalnej dla absolwentów i ochrona 4 lat przed emeryturą).
• Maksymalna suma lub okres na który zawierane są umowy cywilnoprawne, a w dłuższej perspektywie objęcie ich takim samym poziomem podatko-składki.
22
Reformie musi towarzyszyć kampania społeczna
• Problem klina podatkowego jest nudny i techniczny w swojej naturze, dlatego trzeba zacząć od tworzenia platformy do dyskusji.
• Trzeba znaleźć grupę docelową.• Konieczny jest lider polityczny projektu.• Za komunikację muszą odpowiadać specjaliści.• Wykorzystać ekspertów międzynarodowych i krajowych
jako apostołów zmiany.
23
Polityczny leadershipTrzy strumienie polityki i agenda setting
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Kindgdon (1984).
25