Download - Jezyk filmowy
JĘZYK FILMU
Wprowadzenie do wiedzy o filmie
FILM
1. tekst (audio)wizualny, dzieło pracy twórczej, końcowy efekt pracy artystycznej lub tekst użytkowy (np. film instruktażowy, film reklamowy).
2. seria ruchomych obrazów, które podczas projekcji wywołują wrażenie ruchu.[1]
[1] Ogonowska Agnieszka, „Szkolny słownik mediów elektronicznych”, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków
2006, str. 60.
JĘZYK FILMU
• Zespół środków stylistycznych oraz zasad ich łączenia w dziele audiowizualnym. Dzięki ich połączeniu tworzy się spójny przekaz audiowizualny.
• Język filmu tworzą przede wszystkim: kadr, plany filmowe, ujęcie, scena, sekwencja, montaż.
KADR
• Seria nieruchomych fotogramów, dających w trakcie projekcji wrażenie ruchu.
• Pojedynczy obraz filmowy ograniczony ramą ekranu.
• „na poziomie estetyki filmu mówi się o kadrze, często jako o kompozycji wizualnej, ograniczonej ramą ekranu”[1]
[1] Wojnicka Joanna, Katafiasz Olga, „Słownik wiedzy o filmie”, Park
Edukacja, Warszawa – Bielsko-Biała 2008, str. 421.
KADR A KLATKA FILMOWA• Na poziomie
technicznym nie mówimy o kadrach, tylko o klatkach filmowych.
• Zatrzymany na ekranie/monitorze kadr nazywamy
„stopklatką”.http://www.rc.fm/files/images/taśma%20filmowa.jpghttp://www.rc.fm/files/images/taśma%20filmowa.jpg
PLAN FILMOWYDwa znaczenia: Miejsce realizacji zdjęć filmowych. Jako środek stylistyczny filmu - miara wielkości postaci
(przedmiotu lub obiektu), ujętej w kadrze, czyli odległość kamery od filmowanego obiektu.
Granice planów są orientacyjne, a ich nazewnictwo umowne i zmienne.
Typowe plany filmowe charakterystyczne są głównie dla „kina styluzerowego” (klasyczne kino hollywoodzkie), a we współczesnym kiniewystępują plany hybrydyczne (mieszane).
KLASYCZNE PLANY FILMOWE
• PLAN TOTALNY• PLAN OGÓLNY• PLAN PEŁNY• PLAN AMERYKAŃSKI• PLAN ŚREDNI• PÓŁZBIŻENIE• ZBLIŻENIE• DETAL
PLAN TOTALNY
• Służy zobrazowaniu topografii miejsca akcji – funkcja informacyjna.
• Postać jest niezauważalnym elementem kadru.
• Charakterystyczny dla filmów historycz- nych, wojennych i przyrodniczych.
Kadr z filmu Arka (2007) Grzegorza Jonkajtysahttp://filmpolski.pl/fp/index.php/4622396_1
Kadr z filmu Arka (2007) Grzegorza Jonkajtysahttp://filmpolski.pl/fp/index.php/4622396_5
PLAN OGÓLNY
• Pełny obraz miejsca akcji, w którym człowiek niekoniecznie jest najważniej- szym, ale zauważalnym elementem kadru.
• Pełni funkcję informacyjną.
• Pokazuje zależności między postacią a otoczeniem, w którym się znajduje.
Kadr z filmu Popiół i diament (1958) Andrzeja Wajdyhttp://filmpolski.pl/fp/index.php/152374
Kadr z filmu Tango (1980) Zbigniewa Rybczyńskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/465488_1
Kadr z filmu Rejs (1970) Marka Piwowskiegohttp://filmpolski.pl/fp/index.php/161215_12
Kadr z filmu Ucieczka z kina „Wolność” (1990) Wojciecha Marczewskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/1649_17
PLAN PEŁNY
• Postać ukazana jest w pełnej okazałości („od stóp do głowy”).
• Tło jest czytelne.
• Charakterystyczny dla filmów niemych, w których postacie, za pomocą mimiki i ruchów ciała porozumiewały się z widzem.
Kadr z filmu Człowiek z marmuru (1976) Andrzeja Wajdy
http://filmpolski.pl/fp/index.php/16435_9
Kadr z filmu Zmruż oczy (2003) Andrzeja Jakimowskiegohttp://filmpolski.pl/fp/index.php/1610389_18
PLAN AMERYKAŃSKI
• W tym planie postać ludzka pokazana jest od kolan w górę.
• Postać jest najważniejszym elementem kadru.• Plan ten często wykorzystywany jest
w scenach dialogowych.• Charakterystyczny dla filmów sensacyjnych,
gangsterskich i westernów.
Kadr z filmu Rejs (1970) Marka Piwowskiegohttp://filmpolski.pl/fp/index.php/161215_5
PLAN ŚREDNI
• Postać ukazana od pasa w górę.
• Najczęściej wykorzystywany w scenach dialogowych.
Kadr z filmu Zezowate szczęście (1960) Andrzeja Munkahttp://filmpolski.pl/fp/index.php/162278_4
Kadr z filmu Dług (1999) Krzysztofa Krauzehttp://filmpolski.pl/fp/index.php/167700_5
PÓŁZBLIŻENIE
• Obejmuje najczęściej popiersie przedstawianej postaci.
• W niektórych przypadkach jest to twarz postaci ukazana w relacji z jakimś dodatkowym rekwizytem
• Tło jest nieczytelne (nie jest znaczące )• Używane najczęściej w scenach dialogowych
(prowadzonych na zasadzie ujęcie-przeciwujęcie)
Kadr z filmu Zezowate szczęście (1960) Andrzeja Munka
http://filmpolski.pl/fp/index.php/162278_15
Kadr z filmu Popiół i diament (1958) Andrzeja Wajdyhttp://filmpolski.pl/fp/index.php/152374_9
Kadr z filmu Rejs (1970) Marka Piwowskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/161215_15
Kadr z filmu Męska sprawa (2001) Sławomira Fabickiegohttp://filmpolski.pl/fp/index.php/366374_2
Kadr z filmu Amator (1979) Krzysztofa Kieślowskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/16783_1
ZBLIŻENIE
• Twarz aktora wypełnia cały kadr (brak dodatkowych rekwizytów)
• Tło jest całkowicie niewidoczne (najczęściej zasłonięte przez postać)
• Służy ukazaniu emocji postaci
Taką zawartość powinien mieć
kadr w zbliżeniu
Kadr z filmu Amator (1979) Krzysztofa Kieślowskiegohttp://filmpolski.pl/fp/index.php/16783_44
Kadr z filmu Brzezina (1970) Andrzeja Wajdyhttp://filmpolski.pl/fp/index.php/16218_3
Kadr z filmu Iluminacja (1972) Krzysztofa Zanussiegohttp://filmpolski.pl/fp/index.php/16128_5
DETAL
• Szczegół ciała (ucho, oko, dłoń) lub istotnego detalu występującego w filmie (np. lufa pistoletu, aparat telefoniczny).
• W przypadku detalu przedmiotu – służy podkreśleniu danego rekwizytu, nadaniu mu specjalnego znaczenia
Kadr z filmu Urząd (1966) Krzysztofa Kieślowskiegohttp://filmpolski.pl/fp/index.php/36971_6
UJĘCIE
1. Najmniejsza dynamiczna część filmu składająca się z serii nieruchomych kadrów (dających w trakcie projekcji wrażenie ruchu), zawarta między dwoma cięciami montażowymi.
2. Odcinek taśmy filmowej z obrazem zarejestrowanym od chwili włączenia kamery do momentu jej zatrzymania.
3. Zrealizowane ujęcie można skrócić lub podzielić na wiele ujęć, w trakcie montowania filmu.
UJĘCIE-PRZECIWUJĘCIE
1. Chwyt narracyjny polegający na alterna-tywnym ukazywaniu, na przemian, dwóch rozmawiających ze sobą postaci.
2. Technika stosowana najczęściej w sce- nach dialogowych, które filmowane są za pomocą dwóch różnych kamer).
SCENA
1. Całość kompozycyjna złożona z jednego lub kilku ujęć, ale oparta na jedności czasu, miejsca i akcji.
2. Musi posiadać początek, rozwinięcie i zakoń-czenie oraz punkt kulminacyjny.
3. Ze względu na trzy jedności, uznaje się, że można ją w fazie realizacji zarejestrować w jednym ujęciu (przykładem jest film Aleksandra Sokurowa pt. „Rosyjska Arka”
z 2002 r.).
SEKWENCJA
lat. sequentia – „następstwo”
1. Seria scen powiązanych logicznie i kompo-zycyjnie, będąca całostką dramaturgiczną.
2. Ukazuje spójny rozwój narracji, najczęściej na przykładzie działań jednego bohatera.
3. Nie musi podlegać, tak jak scena, jedności czasu i miejsca.
MONTAŻ
1. Podstawowy środek wyrazu w sztuce filmowej odróżniający zasadniczo film od innych dziedzin twórczości artystycznej (niezbędny warunek filmowej narracji).
2. Zabieg łączenia poszczególnych ujęć filmowych, scen i sekwencji w gotowy film.
3. Najbardziej radykalni w stosowaniu montażu byli twórcy „radzieckiej szkoły montażowej”, uważając go za najważniejszy środek filmowej stylistyki.
MONTAŻ RÓWNOLEGŁY• Polega na łączeniu minimum dwóch wątków, które dzieją
się w różnych miejscach, ale w tym samym czasie.• Najczęściej służy skontrastowaniu fabuł przedstawianych
wydarzeń.• Jedno z wcześniej dostrzeżonych w kinie
dramaturgicznych rozwiązań montażowych.
Przykład: "Uprowadzeniu Agaty" M. Piwowskiego
http://www.youtube.com/watch?v=Jc0-a9UBLAs
MONTAŻ SKOJARZENIOWY
• to taki, w którym istotne znaczenie sekwencji odkrywa się w zestawieniach czasem bardzo nieoczekiwanych i odległych. Ważne sensy oglądanych scen widz odkrywa sam dla siebie, zależnie od stopnia swojej wrażliwości.
Przykład: „Usłyszcie mój krzyk” M. Drygas http://www.filmotekaszkolna.pl/tresc.php?id=d1aa17eb97308b4&plyta_id=14
MONTAŻ CIĄGŁY
• Zabieg montowania ujęć, scen i sekwencji według logiki następstwa zdarzeń (w ciągu przyczynowo – skutkowym), w którym cięcia montażowe są najmniej widoczne dla widza.
• Najczęściej występujący w filmie typ montażu, dający wrażenie naturalnego przebiegu akcji.
• Nazwa pochodzi od ciągłości czasoprzestrzennej występującej w tym typie montażu.
Przykład: „Siedem kobiet w różnym wieku” K. Kieślowskiego http://www.filmotekaszkolna.pl/tresc.php?id=3ab1ca8a85d4d7c&plyta_id=10
MONTAŻ WEWNĄTRZUJĘCIOWY
• Zwany również montażem wewnątrzkadrowym.• Technika montażu, polegająca na zmianie planów
wewnątrz jednego ujęcia (poprzez ruchy kamery i zabiegi inscenizacyjne), a nie na cięciach montażowych.
• Zwykle używany przy konstrukcji długich ujęć.• Mistrzem montażu wewnątrzujęciowego był Alfred
Hitchcock. Przykład: „Oj! nie mogę się zatrzymać!” Z. Rybczyńskiego
http://www.youtube.com/watch?v=OZCLR9k_qQE
JAZDA KAMERY
• ruch kamery i wynikająca z niego zmiana położenia kamery
• Najazd kamery – zbliżanie się do filmowanego obiektu
• Odjazd kamery – oddalanie się od filmowanego obiektu
• „travelling” – ujęcie z ruchomej kamery przebiegające równolegle do filmowanego obiektu
KONIEC