Jupiter Dolihen

Jupiter DolihenLokalno boanstvo grada Dolihe u Komageni, baal DoliheJedna od varijanti hetitskog Teuba i komagenskog HadadaBog neba, pljuskova, gromova i munja, podzemnih voda i rataNakon sinkretizacije sa rimskim Jupiterom naglaena njegova karakteristika boga rata

Mitologija i lanovi kultne zajedniceMitologija nepoznataPored Jupitera potuje se i Junona Dolihena, sirijska AtargatisU kultnoj slici pojavljuju se i takozvani dolihenski Kastori, figure koje su vizuelno sline Jupiteru ali ija funkcija i mitologija nisu poznate (obino voze kola sa upregnutim bikovima)Na natpisima uz Dolihena pojavljuju se i Sol, Herakle, Mars, geniji (vojnih jedinica, mesta, imperatora) i neimenovani otadbinski bogovi (deus paternus)

IkonografijaBradati mukarac u vojnikoj ili sveanoj imperatorskoj uniformiNa glavi se obino nalazi frigijska kapa, tijara ili lovorov venacU desnoj ruci dri labris a u levoj snop munjaNajee se prikazuje kako stoji na biku

Junona DolihenaOdevena u dugu haljinu sa velom preko glaveU rukama dri skiptar i pateruNajee stoji na jelenu, kouti ili mazgi

Orao simbol Turmasgada?Na nekim spomenicima se pojavljuje orao pored nogu Jupitera i Junone ili na rogovima Dolihenovog bikaPostoji miljenje da je ovo redukovana predstava boanstva nebesa sirijskog Turmasgada kojeg neki naunici dre za vrhovnog boga Komagene

Razvoj i karakteristike kultaKult je razvijen tokom I veka, verovatno kod vojnika koji su sluili na IstokuKult je u toku II veka iri na sve delove CarstvaNajbrojniji potovaoci kulta bili su vojnici legijskih ili pomonih jedinicaKult Jupitera Dolihena nikada nije dostigao zvanino priznavanje od strane draveZa vreme dinastije Severa uivao je direktnu naklonost carske porodice i to je period iz kojeg potie najvei broj spomenika (verovatno predstavlja i vrhunac rasprostranjenosti kulta)U istom periodu (prve 3 decenije III veka) kult biva potovan i od administracije (provincijski namesnici, gradski funkcioneri, carski osloboenici i robovi u carini i rudnikim distriktima)Pretpostavlja se da kult Jupitera Dolihena nije bio popularan medju civilima i stanovnicima provincija lokalnog poreklaKult je bio organizovan kao bratstvo i postojalo je hijerarhijsko ustrojstvo svetenstva

Nestanak kultaNa prostoru rajnsko-dunavskog limesa primeen je istovremeni nestanak kulta u etvrtoj deceniji III vekaNa nekim od svetilita konstatovani su tragovi poara a u Pfincu je ispred statue boga ubijen ceo odred jedinice (sa vojnika ak nije skinuta ni oprema)Prema I. Totu, nestanak kulta se moe pripisati nasilnim obraunom cara Maksimina Traanina (235238) sa svetenstvom i potovaocima u cilju konfiskovanja hramovskih poseda i riznica. Postoji mogunost da je atak na kult u severnim provimcijama posledica politikih obraunavanja novog cara sa neistomiljenicima i opozicijom u vojsci