Download - Kafli Heimur efnafræðinnar
![Page 1: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/1.jpg)
1. KafliHeimur efnafræðinnar
• Hugmyndir alkemista eða gullgerðarmanna fornaldar og miðalda um eðli efnanna beindist að frumefnunum fjórum það er eldi, lofti, vatni og jörð.
• Hugmyndin var sú að hægt væri að gera hvaða efni sem er með því að blanda þessum frumefnum rétt saman.
• Áhuginn beindist einkum að því að búa til gull.
![Page 2: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/2.jpg)
1. KafliHeimur efnafræðinnar
• Lengi framan af áttu menn erfitt með að greina í sundur efni.
• Í lok átjándu aldar tókst Frakkanum Lavoasier að sundra vatnssameindum og sanna þar með að vatn væri efnasamband vetnis (H) og súrefnis (O).
• Lavoasier birti töflu yfir þá þekkt frumefni um 30 talsins en tók með í töfluna orkuformin ljós og varma.
![Page 3: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/3.jpg)
1. KafliHeimur efnafræðinnar
• Efni skiptast í hrein efni annars vegar og efnablöndur hins vegar.
• Hreinum efnum er svo skipt í frumefni og efnasambönd.
![Page 4: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/4.jpg)
1. KafliHeimur efnafræðinnar
• Frumefni táknum við með stórum bókstaf H (vetni) eða stórum staf og litlum He (helín).
• Efnaformúla efnis segir okkur samsetningu efnisins H2O (2 vetnisfrumeindir og 1 súrefnis-frumeind).
• Efnasamband er alltaf samsett úr efnum í ákveðnum hlutföllum. H2O er þá hlutfallið 2:1
• Efnaformúla ákveðins efnis er föst það er óbreytanleg s.s matarsalts er alltaf NaCl.
• Lífverur eru gerðar úr fjölda frumefna sem mynda flókin efnasambönd.
![Page 5: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/5.jpg)
1. KafliHeimur efnafræðinnar
• Frumefni og efnasam-bönd geta breytt um eiginleika það gerist við hamskipti.
• Hamskipti eiga sér stað þegar efnið fær varma eða varmi er fluttur úr efninu ( hitun / kæling)
• Hamskipti geta gengið í báðar áttir.
![Page 6: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/6.jpg)
1. KafliHeimur efnafræðinnar
• Hamir efnis kallast storku-hamur (s) , vökvahamur (l) og lofthamur (g).
• Hamur efnis er táknaður með bókstöfunum s,l og g.
• Efnasambandið vatn er táknað með efnaformúlunni H2O. Hamir vatns táknum við H2O(s)
H2O(l) H2O(g) Önnur aðferð til að tákna hami vatns er að nefna hamina ís vatn vatnsgufu
• H2O(s) H2O(l) þessa breyt-ingu köllum við efnajöfnu.
![Page 7: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/7.jpg)
1. KafliHeimur efnafræðinnar
• Efni bráðna / sjóða við ákveðið hitastig sem nefnist bræðslu- eða suðumark.
• Hitastigið í efninu ákvarðar í hvaða ham efnið er.
• Það tíðkast að tala um ham efnis við eðlilegar aðstæður sem er stofuhiti (25°C) og segjum við að efnið sé fast (fastur hamur), fljótandi (fljótandi hamur) eða lofttegund (lofthamur) við skilgreindar aðstæður.
![Page 8: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/9.jpg)
1. KafliHeimur efnafræðinnar
• Suðumark efnis er háð loftþrýstingi sem getur verið breytilegur frá degi til dags en einnig er hann háður hæð yfir sjávarmáli.
• Suðumark miðast því við staðalþrýsting 1013 hektopasköl.
![Page 10: Kafli Heimur efnafræðinnar](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062302/5681562a550346895dc3d9c6/html5/thumbnails/10.jpg)
1. KafliHeimur efnafræðinnar
• Efnabreytingar eru þrenns konar, hamskipti, leysingar og efnahvörf.
• Leysing er þegar sykur leysist upp í vatni sem dæmi.
• Efnahvörf valda því að ný efni myndast eins og þegar kerti brennur.