KARPATY I POGÓRZE KARPACKIE
KARPATY
Góry orogenezy alpejskiej
Najwyższy szczyt – Gerlach 2655 m n.p.m.
Podział Karpat:
Karpaty Zewnętrzne:
Pogórze Karpackie
Beskidy
Karpaty Wewnętrzne
Tatry
Obniżenie Orawsko-Podhalańskie
BESKIDY
Beskidy Zachodnie:
Beskid Śląski
Beskid Mały
Beskid Makowski
Beskid Żywiecki
Beskid Wyspowy
Gorce
Beskid Sądecki
Beskid Niski
Beskidy Wschodnie:
Bieszczady
BUDOWA GEOLOGICZNA
Flisz karpacki:
Piaskowce i łupki ułożone na przemian
Powstał na dnie mórz
wskutek działalności
tzw. prądów
zawiesinowych, które
doprowadziły do
frakcjonalnego
uwarstwienia.
Proces powstania trwał
wiele milionów lat
HYDROLOGIA
Przez Karpaty
przechodzi Wielki
Europejski Dział
Wodny (między
zlewiskiem Morza
Czarnego a
zlewiskiem Morza
Bałtyckiego)
BESKID ŚLĄSKI
Źródła Wisły na wysokości 1107 m n.p.m., na zachodnim stoku Baraniej Góry (potoki źródłowe: Biała i Czarna Wisełka)
Najwyższy szczyt: Skrzyczne (1257 m n.p.m.)
Ważne miejscowości turystyczne: Szczyrk, Ustroń, Wisła, Brenna, Istebna
Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle:
modernistyczny,
wzniesiony w latach 1929–1930 według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza dla prezydenta RP Ignacego Mościckiego;
w latach 1931–1952 i od 2002 rezydencja Prezydenta RP
ZAMEK PREZYDENTA RP
W WIŚLE
Zamek Górny i Zamek Dolny
BESKID ŻYWIECKI
Drugie co do wysokości pasmo górskie w
Karpatach (i w Polsce)
Babia Góra (Diablak) – 1725 m n.p.m.
KOTLINA ŻYWIECKA
Północną część zajmuje Jezioro Żywieckie
(tama w Tresnej) wybudowane na Sole.
Najważniejsze miasto – Żywiec
Browar (powstał w 1856 r.) - należy do holenderskiego
koncernu Heineken i wchodzi w skład grupy
piwowarskiej Grupa Żywiec
Pierwszy w Polsce ośrodek gry w bule
Liczne zabytki
BESKID SĄDECKI
Od zachodu dolina Dunajca
Najwyższy szczyt - Radziejowa (1262 m n.p.m.).
Uzdrowiska: Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna-
Zdrój, Żegiestów-Zdrój, Szczawnica
BESKID NISKI
W centrum Beskidu Niskiego znajduje się Magurski
Park Narodowy
XIX w. - odkryto złoża ropy naftowej
Ignacy Łukasiewicz – konstruktor lampy naftowej,
prekursor eksploatacji przemysłowej
Gorlickie Zagłębie Naftowe - pierwsza prowincja
naftowa na świecie
BESKID NISKI – ŁEMKOWIE
Należą do Słowian Wschodnich
Język rusiński (gwara łemkowska) (obecnie także
polski i ukraiński)
Religia: prawosławie i grekokatolicyzm
Wypędzenie w 1947 r. na Ziemie Odzyskane
BIESZCZADY
„część gór Karpackich, dawniej rozbójnictwem sławna,
przytułek łotrów” Samuel Bogumił Linde
Najwyższy szczyt - Tarnica (1346 m n.p.m.)
Połoniny – łąki górskie w Bieszczadach (głównie)
Jezioro Solińskie
Zapora w Solinie ma 81,8 m wysokości i 664 m długości,
jest najwyższa w Polsce.
Bieszczadzki PN
Miejscowości turystyczne:
Ustrzyki Dolne
Ustrzyki Górne
Połonina Szerokiego Wierchu, Bieszczady
GOSPODARKA BESKIDÓW
Potencjał przyrodniczy:
Obszar zasobny w wodę
Urozmaicona rzeźba terenu
Działalność gospodarcza:
Zbiorniki retencyjne: Jezioro Żywieckie na Sole
Jezioro Czorsztyńskie na Dunajcu
Jezioro Rożnowskie na Dunajcu
Jezioro Solińskie na Sanie
Turystyka: Piesza
Rowerowa
Narciarstwo, snowboard
Uzdrowiskowa: Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna Zdrój, Szczawnica (Beskid Sądecki)
Przemysł środków transportu, włókienniczy, odzieżowy
OBNIŻENIE
ORAWSKO-PODHALAŃSKIE
Pieniny
część wapiennego pasa skałkowego
ciągnącego się w Obniżeniu Orawsko-
Podhalańskim.
Pienińskie pasmo rozcięte jest doliną
Dunajca, który tworzy niezwykle
malowniczy i ciekawy przełom.
Pieniński Park Narodowy
Wapienne podłoże
Strome stoki
Relikty trzeciorzędowe (endemity):
Złocień Zawadzkiego
Dębik ośmiopłatkowy
Przełom
to fragment doliny
rzecznej o wąskim dnie i
urwistych zboczach
(wykształcony w miejscu
gdzie rzeka pokonuje
pasmo górskie)
PIENINY
Trzy Korony (982 m n.p.m.)
TATRY
Podział: Tatry Zachodnie i Wysokie
TATRY – BUDOWA GEOLOGICZNA
Tatry Zachodnie:
Wapień
Dolomit
Tatry Wysokie:
Granit
Gnejs
Formy polodowcowe krajobrazu wysokogórskiego:
Doliny U-kształtne
Doliny zawieszone
Cyrki lodowcowe
Jeziora cyrkowe
Moreny
Wygłady lodowcowe
TATRY – RZEŹBA WYSOKOGÓRSKA
Duże różnice wysokości
Turnie (szczyty o ostrym wierzchołku i stromych
stokach)
Granie (strome, skaliste grzbiety górskie)
Wodospady (np. Wielka Siklawa 70 m)
Rzeźba krasowa w Tatrach Zachodnich
TATRY - PRZYRODA
Tatrzański Park Narodowy
unikalny charakter rzeźby wysokogórskiej
endemity i relikty:
ostróżka tatrzańska
dębik ośmiopłatkowy,
szarotka alpejska,
limba europejska
wiele gatunków zwierząt wysokogórskich, takich jak
świstaki czy kozice górskie.
PIĘTRA KLIMATYCZNO-ROŚLINNE
TURYSTYKA –GŁÓWNA GAŁĄŹ GOSPODARKI
TURYSTYKA W TATRACH
Około miliona osób rocznie
„W szczycie sezonu na wjazd kolejką na Kasprowy
trzeba było czekać nawet i pięć godzin, na wejście
na kopułę Giewontu - około godziny.”
PROBLEM ANTROPOPRESJI
Antropopresja – działalność człowieka wpływająca
na środowisko przyrodnicze
Pozytywny charakter:
Ochrona przyrody
Negatywny charakter
Zanieczyszczenie środowiska (wód, gleb, powietrza)
Hałas
Wpływ na funkcjonowanie zwierząt (płoszenie,
pozostawianie śmieci – zatrucia)
Niszczenie roślinności