Klima e Investimeve dhe Formalizimi ne
Sektorin e Turizmit
Sekretariati Këshilli i Investimeve
Takim Konsultativ me Biznesin
Gjirokastër, Shtator 2018
1
• Vlerësimi i ndikimit të informalitetit në Turizëm në
konkurrueshmërinë dhe klimën e investimeve në sektor;
• Ndikimin e politikave fiskale dhe atyre sektoriale në
formalizimin e sektorit;
• Konsultimi me biznesin i problematikave të hasura në këtë
sezon turistik dhe validimi i gjetjeve të anketimit;
• Identifikimi, në bashkëbisedim me biznesin, i masave
mbështetëse në funksion të zhvillimit të sektorit.
Objektivi i Konsultimeve me Biznesin
2
• Anketimi është zhvilluar në nivel
kombëtar, të dhënat kanë nivel besimi
statistikor 95%;
• Kampioni është ndërtuar bazuar në
listën e bizneseve që operojnë në
sektorin e turizmit sipas Autoriteteve
Tatimore;
• Bizneset nga rajoni i Gjirokastres që i
janë përgjigjur pyetësorit përfaqësojnë
2.8% të kampionit të bizneseve
anketuara;
Berat2.1%
Diber2.1%
Durres17.0%
Elbasan1.4%Fier
1.4%Gjirokaster2.8%
Korce9.2%
Kukes2.1%Lezhe
2.8%Shkoder8.5%
Tirane28.4%
Vlore22.0%
Informacion i përgjithshëm
3
Karakteristikat e Bizneseve të Anketuara
No Answer
2.1%5 – 8
milionë ALL
28.4%
8 - 14 milionë
ALL12.8%
Deri në 5 milionë
ALL40.4%
mbi 14 milionë
ALL16.3%
Shpërndarja e Bizneseve sipas Niveli të Xhiros.
1 - 4 punonjës
61.0%
5-9 punonjës
17.7%
10-49 Punonjes
19.9%
mbi 50 punonjes
1.4%
Shpërndarja e Bizneseve sipas numrit të punonjësve
• Struktura bizneseve të vogla dhe të mesme po forcohet në krahasim me bizneset e vogla familjare;
• Rajoni i Gjirokastrës ka strukturë të sektorit të dominuar nga bizneset familjar, mikro;
• 75% e bizneseve të intervistuara bëjnë xhiro në nivelin deri në 5 Mio ALL, 75% e kompanive të intervistuara në Gjirokastër kanë 1-4 punonjës;
• Në rajon mungojnë bizneset e mëdha dhe kapitali i huaj.
No Answer27.7%
Të huaj2.8%Të
përbashkët
3.5%
Vendas66.0%
Shpërndraja e bizneseve sipas kapitalit të themelimit
4
Kontrolli Tatimor, Vizita Tatimore dhe Inspektimet
• Gjatë 2018, frekuenca e kontrolleve të plota tatimore, është raportuar më e ulët krahasuar me 2017, ndërkohë që vizitat tatimore javore, të planifikuara dhe lajmëruara kanë qënë më prezente;
• Mesatarisht janë raportuar 1-3 vizita, kontrolle ose inspektime nga autoritet tatimore.
• 2018 rezulton dhe per Gjirokastren me frekuencë më të moderuar krahasuar me 2017,me perjashtim te inspektimeve ne terren të cilat janë rritur gjatë 2018 krahasuar me 2017.
2
1
2
1
3
1
2.3
0.5
1.5
0.0 0.0
0.7
0.0
0.8
1.5
2.3
3.0
Q9-Kontrolle te Plotë Tatimor 2017 Q9-Kontrolle te Plotë Tatimor 2018 Q9-Vizitë Fiskale 2017 Q9-Vizitë Fiskale 2018 Q9 - Inspektim në terren 2017 Q9 - Inspektim në terren 2018
Mesatarja (nivel Kombetar) Mesatarja (Rajoni Gjirokaster)
5
25%
0%
25%
0%
25%
25%
25%
0%
25%
0%
50%
0%
25%
0%
0%
0%
75%
0%
25%
0%
25%
0%
50%
0%
0% 20% 40% 60% 80%
Sjellja/Etika Pa pergjigje
Aspak profesional
Disi profesional
Jo profesional
Profesional
Shumë profesional
Komunikimi Pa pergjigje
Aspak profesional
Disi profesional
Jo profesional
Profesional
Shumë profesional
Kompetencat profesionale Pa pergjigje
Aspak profesional
Disi profesional
Jo profesional
Profesional
Shumë profesional
Mbështetja logjistike Pa pergjigje
Aspak profesional
Disi profesional
Jo profesional
Profesional
Shumë profesional
Perceptimi i Bizneseve për profesionalizmin e inspektoreve tatimore - Gjirokastra
25%
0%
0%
50%
0%
25%
25%
25%
0%
25%
0%
25%
25%
0%
0%
50%
0%
25%
25%
25%
0%
25%
0%
25%
0.0% 12.5% 25.0% 37.5% 50.0% 62.5%
Përmbajtja Pa Pergjigje
Disi i qartë
I paqartë
I qartë
Shumë i paqartë
Shumë i qartë
Formati Pa Pergjigje
Disi i qartë
I paqartë
I qartë
Shumë i paqartë
Shumë i qartë
Referencat Pa Pergjigje
Disi i qartë
I paqartë
I qartë
Shumë i paqartë
Shumë i qartë
Gjetjet/përfundimet Pa Pergjigje
Disi i qartë
I paqartë
I qartë
Shumë i paqartë
Shumë i qartë
Perceptimi i Bizneseve per cilësinë e raportit të kontrollit/inspektimit- Gjirokastra
6
Kontrolli Tatimor, Vizita Tatimore dhe Inspektimet
• Ka një perceptim të përgjithshëm për moderimin dhe përmirësimin e
komunikimit të inspektorëve;
• Aftësitë e tyre profesionale dhe qartësia e raporteve dhe akteve të kontrollit
perceptohen nga bizneset si aspektet më të dobëta të inspektorëve tatimorë;
• Për Gjirokastrën etika e inspektorëve është raportuar si ana me e dobët e
tyre; Krahasuar me nivelin kombetar, inspektorët perceptohen me shkallë
profesionalizmi të lartë;
• Shkallë ndërgjegjësimi mbi sistemi e riskut të moderuar një ne tre biznese
është në dijeni të sistemit të riskut si bazë për përzgjedhjen e biznesit për
inspektim apo vizitë tatimore.
7
• 71.6% e të intervistuarve kanë deklaruar se përballen me konkurencë të padrejtë nga bizneset që janë të pa formalizuara
➢ 100% e bizneseve në rajonin e Gjirokastrës kanë deklaruar se përballen me konkurencë të padrejtë nga biznese të paformalizuara
• 26.9% e bizneseve (në nivel kombetar) deklarojnë se kanë aktivitet ekonomik të paformalizuar
➢ 25% e bizneseve në rajon deklarojnë se kanë aktivitet informal
• 11% e bizneseve kanë marrë masa për të formalizuar aktivitetin në nivel kombëtar
➢ 0% e bizneseve në rajon kanë ndërmarrë masa për formalizimin e aktivitetit
• 21% e bizneseve konfirmojnë që ka diskutime në nivel sektori për të përmirësuar dhe formalizuar aktivitetin
➢ 0% e bizneseve në rajonin e Gjirokastres deklarojnë se kanë diskutuar me përfaqësues të sektorit mbi formalizimin e aktivitetit ekonomik
• Informaliteti shfaqet kryesisht në format si shmangie taksash, punësim jo i formalizuar apo dhe biznese të parregjistruara
➢ Në rajon bizneset e parregjistruara janë forma më e hasur e aktivitetit ekonomik të pa formalizuar në sektorin e turizmit
Nga anketimi në shkallë kombëtare rezulton se:
8
Arsyet pse bizneset ndërmarrin aktivitet jo të formalizuar
0.0% 15.0% 30.0% 45.0% 60.0%
Konkurrenca e pandershme
Praktikat korruptive
Taksat dhe tarifat vendore
Barra fiskale
Kostot për përpuethshmëri ligjore
Legjislacioni i zbatueshëm
Kontrollet tatimore
Marrëdhëniet me autoritetet tatimore
Legjislacioni kompleks
Tre Faktorët më të rëndësishëm të kuotuar:- Konkurrenca e pandershme nga aktiviteti joformal
- Praktikat korruptive
- Taksat dhe tarifat lokale
- Gjirokastra kishte shpërndarje të faktorëve që nxisin informalitet të njëjtë me nivelin kombëtar.
9
Perceptimi i biznesit mbi ndikimin e lehtësirave fiskale në
shkallën e informalitetit (ulja e TVSH-së në 6%)
•Ndikimi aktual perceptohet i ulët (7% e bizneseve në nivel kombëtar kanë pohuar se
masat fiskale kanë ulur informalitetin;
• Në rajonin e Gjirokastra ndikimi i masave fiskale ka qënë më i ndjeshëm, 23% e
bizneseve e konfirmojnë këtë fakt;
•Ka pritshmëri për ndikim afatmesëm;
•Cilat do të ishin disa masa qoftë të natyrës fiskale qoftë masa të tjera mbështetëse që do
të nxisnin formalizimin e aktivitetit ekonomik në sektorin e turizmit për rajonin e
Gjirokastrës, duke pasur parasysh specifikat e turizmit në këtë rajon (agroturizmi, turizmi
kulturor, i festave etj.).
10
Ndikimi i uljes së TVSH-së në biznes
• Ulja e TVSH-së ka sjellë përmirësim të investimeve në nivel kombëtar, për rajonin e
Gjirokastrës TVSH-ja ka mundësuar investimet në biznes dhe marketing;
• Ulja e TVSH-së nuk ka pasur asnjë ndikim modest në çmime, për rajonin nuk është
raportuar ndikim.
9% 10%
31%
21%
16%
0%
10%
20%
30%
40%
Redukton çmimet e shërbimeve Përballon koston e formalizimittë aktivitetit
Investime për të përmirësuarproduktin
Investime në marketing dhepromovim
Rritjen e punësimit
Nivel Kombëtar
11
Perceptimi mbi klimën e biznesit
• Është modeste pjesa e bizneseve që e konsiderojnë shumë favorizuese klimëne biznesit.
• Elementë të klimes së investimeve në turizëm që kanë nevojë të përmirësohen
- Kredimarrja dhe burimet njerezore.
1, 3.892, 3.92
3, 3.69
4, 3.48 5, 3.496, 3.44
7, 3.4
3.33
3.5
3.68
3.85
4.03
Shkallë
vle
rësim
i nga
1 n
ë5
Vlerësimi mesatar i klimës së investimeve
12