![Page 1: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/1.jpg)
Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?
Prof. dr. Ellen Smets
Medische Psychologie
Academisch Medisch Centrum/Universiteit van Amsterdam
![Page 2: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/2.jpg)
Geneeskunde is delicaatevenwicht tussen kunst, kunde en communicatie
Gezondheidsraad Medisch handelen op een tweesprong, 1991
![Page 3: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/4.jpg)
6 Functies van
medische communicatie
1. Contact leggen en relatieonderhouden
2. Informatie vragen
3. Informatie geven
4. Besluitvorming
5. Bevorderen van aan ziekte enbehandeling gerelateerd gedrag
6. Emoties hanteren
Haes & Bensing, PEC, 2009
![Page 5: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/5.jpg)
6 Functies van
medische communicatie
1. Contact leggen en relatieonderhouden
2. Informatie vragen
3. Informatie geven4. Besluitvorming
5. Bevorderen van aan ziekte enbehandeling gerelateerd gedrag
6. Emoties hanteren
Haes & Bensing, PEC, 2009
![Page 6: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/6.jpg)
6 Functies van
medische communicatie
1. Contact leggen en relatieonderhouden
2. Informatie vragen
3. Informatie geven
4. Besluitvorming5. Bevorderen van aan ziekte en
behandeling gerelateerd gedrag
6. Emoties hanteren
Haes & Bensing, PEC, 2009
![Page 7: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/8.jpg)
INFORMATIE
Behoefte van patiënt
Participatie van patiënt
Behulpzaam voor besluitvorming
Implicaties voor relatie met arts
![Page 9: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/9.jpg)
Informatie behoefte
![Page 10: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/10.jpg)
N=176, slokdarm kanker
Meest voorkomendebijwerkingen
91%
Behandelmogelijkheden 97%
Ontstaan en verloop van slokdarm kanker
86%
Gemiddelde tijd van overleven 93%
Lagarde et al., Ann Surg Onc, 2008
Patiënten willen veel weten
![Page 11: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/11.jpg)
N=176, slokdarm kanker
Gemiddelde tijd van overleven 93%
De kans dat de ziekte terugkeert binnen 5 jaar
82%
De kans dat de ziekte terugkeert binnen 1 jaar
73%
De kans dat de ziekte terugkeert binnen 1/2 jaar
71%
Lagarde et al., Ann Surg Onc, 2008
Willen allepatiënten allesweten?
![Page 12: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/12.jpg)
Information
preference
Mean at baseline Mean at follow-up p-value
IPRP total score 4.22 (0.76) 4.06 (0.80) <0.01*
Information domain
Disease 4.08 (0.99) 3.96 (0.96) 0.09
Treatment 4.14 (0.79) 3.98 (0.85) 0.03*
Procedure 4.38 (0.76) 4.14 (0.93) <0.01*
Side-effects 4.44 (0.75) 4.28 (0.80) 0.03*
Prognosis 4.37 (0.88) 4.18 (1.04) 0.02*
Psychosocial 3.50 (1.08) 3.42 (1.14) 0.40
Informatie preferentie over de tijdN=159, radiotherapie
Douma et al., Pat Educ Counsel, 2012
![Page 13: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/13.jpg)
Staafdiagram uit artikel Maaike
Zeguers et al., Int J Rad Oncol, 2010
Willen allepatiënten allesweten?
N=159, Radiotherapie patienten
![Page 14: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/14.jpg)
Willen alle altijd patiënten allesweten?
minder behoefte aan volledige informatie als
angstigerZeguers et al., Int J Rad Onc, 2010
behoefte om optimistisch te blijven
Considerations ConcerningCancer Information (CCCI)Ter Hoeven et al., Psycho-Oncology, 2011
![Page 15: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/15.jpg)
Participatie
![Page 16: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/16.jpg)
Barrières patiënt participatie
Agenda barrières: weerhouden patiënten hun informatiebehoefte op agenda van consult te zetten (e.g., onderwerp behoort niet tot taak van de arts, arts kan daar toch geen antwoord op geven)
Henselmans et al Pat Educ Couns 2012
![Page 17: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/17.jpg)
Barrières patiënt participatie
Agenda barrières: weerhouden patiënten hun informatiebehoefte op agenda van consult te zetten (e.g., onderwerp behoort niet tot taak van de arts, arts kan daar toch geen antwoord op geven)
Communicatie barrières: weerhouden patiënten ervan om hun informatie behoefte tijdens consult naar voren te brengen (e.g., niet weten hoe te interrumperen, vragen vergeten)
Henselmans et al Pat Educ Couns 2012
![Page 18: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/18.jpg)
Smets et al., Diseases of Esophagus, 2012
![Page 19: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/19.jpg)
Smets et al., Diseases of Esophagus, 2012
Total (N = 28)
Prompt sheet (n = 17)
Care as usual (n = 11)
Median (Range) Median (Range)
Median (Range)
Total number of questions
10.5 (0-25) 12 (0-25) 8 (3-13) *
![Page 20: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/20.jpg)
Phase 0 Development prototype
Phase 1 Usability testing
Develop 2nd version
Phase 2 Patient appraisal
Develop 3rd version
Phase 3 Clinical feasibility & surgeon appraisal
Develop final version
METHODS
Jacobs et al.; submitted
![Page 21: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/21.jpg)
Ervaren Nut
![Page 22: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/22.jpg)
Gebruikersvriendelijkheid
![Page 23: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/23.jpg)
Aangekruiste vragen
![Page 24: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/24.jpg)
Besproken vragen
![Page 25: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/25.jpg)
Duur consult (m= )
![Page 26: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/26.jpg)
Duur consult
![Page 27: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/27.jpg)
Duur consult
![Page 28: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/28.jpg)
Barrières patiënt participatie
Invloed van stress op communicatie in medische settingHulsman et al., PEC, 2011
![Page 29: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/29.jpg)
Attentional narrowing hypothese
Emotional distress
Psychophysiological arousal
Hyperattention to
central information
Well remembered Limited recall
Inattention to
peripheral information
![Page 30: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/32.jpg)
Significant main effect of Period
Significant main effect of Period
Visser et al. , in preparation
![Page 33: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/33.jpg)
Besluitvormingafweging met kennis van zaken
![Page 34: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/34.jpg)
Pieterse et al. Patient Education and Counseling 2011
![Page 35: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/35.jpg)
Door patiënten (levensverwachting < 1 jaar) geuite waarden, waardering en voorkeuren
Henselmans et al., under review
![Page 36: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/36.jpg)
n(%) Leading to new VAP n(%)
Showing empathy 2 (1%) 100%
Checking 14 (6%) 93%
Probe questioning 38 (17%) 92%
Reflecting 18 (8%) 72%
Advising or proposing option 10 (4%) 70%
Puts into perspective /correcting 38 (17%) 34%
Offering time to consider 4 (2%) 25%
Providing information 39 (17%) 23%
Agreeing 30 (13%) 20%
Neutral 33 (15%) 0 (0%)
Reacties van oncologen (n=13) op uiting van waarde, waardering, voorkeur
Henselmans et al., under review
![Page 37: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/37.jpg)
In 2/3 van consulten komen waarden van patienten aan bod, maar vaak vaag/nonspecifiek
Oncoloog draagt bij aan uiting van waarden, waardering, voorkeur: twee derde door arts gefaciliteerd of geinitieerd.
Directe (door)vragen, checken en reflecties meest effectief
Meeste (door)vragen gericht op voorkeur, niet waarden en/of waardering.
Conclusie
Henselmans et al., under review
![Page 38: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/38.jpg)
Relatie
![Page 39: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/39.jpg)
![Page 40: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/40.jpg)
Dimensies van vertrouwen
Vertrouwen heeft verschillende dimensies
Medische competentie
Eerlijkheid
Belang van de patiënt voorop stellen
Zorgzaamheid
Hillen et al Psycho-Oncol 2012
![Page 41: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/41.jpg)
- Experimenteel
- Onderscheid tussen oorzaak en gevolg
- Opnames van nagespeelde arts-patiëntgesprekken
Hillen et al. Pat Educ Couns 2013
![Page 42: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/42.jpg)
Ik vind het belangrijk
dat u op de hoogte
bent van alle risico’s
standaard uitgebreid
![Page 43: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/43.jpg)
Hillen et al Ann Oncol, 2014
![Page 44: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/44.jpg)
Percamentus
“Words are, in my not-so-humble opinion, our most inexhaustible source of magic,
capable of both inflicting injury and remedying it”
![Page 45: Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan?€¦ · Komt een patiënt bij de dokter in de spreekkamer…en wat dan? Prof. dr. Ellen Smets Medische Psychologie](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071116/5ffdc2cd9a828b518d42cfe1/html5/thumbnails/45.jpg)
Marij Hillen, Kirsten Douma, Inge Henselmans, Arwen Pieterse, Leonie Visser, Marc Jacobs, Robbert Hulsman, Linda Zandbelt, Sanne Fransen, Maaike Zeguers, Claartje ter Hoeven, Hanneke de Haes