2008 - 2014200
8 - 20
14
Kwaliteits- en Capaciteitsplan
Kwaliteits- en
Cap
aciteitsplan
Deel II
Deel II
inhoudsopgave
TenneT TSO B.V.
Utrechtseweg 310
6812 AR Arnhem
Postbus 718
6800 AS Arnhem
Telefoon 026 373 11 11
Fax 026 373 11 12
E-mail [email protected]
Internet www.tennet.org
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 deel II / omslag buitenzijde / plano 748 x 297 mm (flap: 160, achterzijde: 210, rugdikte: 8, voorzijde: 210, flap: 160) / cmyk + pms 368 + Pantone Reflex Blue / 080205 / Loep ontwerp
Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014
Deel II
7 Inleiding 3
Overzicht 380/220 kV-net en voorziene uitbreidingen 5
8 Overzicht 380/220 kV-net 7
8.1 Overzicht 380/220 kV-verbindingen 7
8.2 Overzicht 380/220 kV-koppeltransformatoren 9
8.3 Overzicht blindstroomcompensatiemiddelen 9
8.4 Overzicht grensoverschrijdende 380 kV-verbindingen 11
8.5 Aansluiting regionale netbeheerders 12
8.6 Netaanpassingen in de periode 2006 - 2007 14
9 Knelpunten en maatregelen 380/220 kV-net 15
9.1 Inleiding 15
9.2 Referentiescenario Groene Revolutie 20
9.3 Scenario Duurzame Transitie 33
9.4 Scenario Nieuwe Burchten 38
9.5 Scenario Geld Regeert 48
9.6 Essent Netwerk - Noord 53
9.7 Continuon Netbeheer - Friesland 58
9.8 Continuon Netbeheer - Flevoland, Gelderland en Utrecht 61
9.9 Continuon Netbeheer - Noord-Holland 65
9.10 TenneT Zuid-Holland 69
9.11 Delta Netwerkbedrijf 74
9.12 Essent Netwerk-Zuid (Brabant) 78
9.13 Essent Netwerk-Zuid (Limburg) 81
Overzicht 150 kV-net TenneT Zuid-Holland en voorziene uitbreidingen 85
10 Overzicht 150 kV-net TenneT Zuid-Holland 87
10.1 Geografische ligging 87
10.2 Overzicht 150 kV-verbindingen 89
10.3 Overzicht blindstroomcompensatiemiddelen 89
10.4 Overzicht koppelpunten met netten van lagere spanning 90
10.5 Netaanpassingen in de periode 2006 - 2007 92
11 Knelpunten en maatregelen 150 kV-net TenneT Zuid-Holland 93
11.1 Inleiding 93
11.2 Netberekeningen 93
11.3 TenneT Zuid-Holland scenario Basis 94
11.4 TenneT Zuid-Holland scenario Plus 98
11.5 TenneT Zuid-Holland scenario Min 101
11.6 Aankoppelingen met distributienetten 104
Deel I
1 Inleiding
2 Kwaliteitsbeheersing TenneT
3 Marktwerking en de fysische werking van elektriciteit
4 Langetermijnvisie op de ontwikkeling van het Nederlandse transportnet
5 Prognose landelijke transportbehoefte in de periode 2008 - 2014
6 Prognose transportbehoefte in Zuid-Holland in de periode 2008 - 2014
1 Verzwaren transportcapaciteit deel 220 kV-net. Plaatsen derde 380/220 kV-transformator Ens, gevolgd door aanleggen nieuwe 380 kV-verbinding Eemshaven - Zwolle e.o. en bouwen nieuw 380 kV-station nabij Zwolle. Opwaarderen 220 kV-verbinding Eemshaven - Meeden naar 380 kV en bouwen nieuw 380/220 kV-koppelpunt nabij Weiwerd.
2 Verzwaren transportcapaciteit Robbenplaat - Eemshaven
3 Bouwen 380/110 kV koppeling nabij Zwolle (mogelijk heroverwegen vanwege 220 kV-oosttak)
4 Plaatsen extra 380/220 kV transformatoren in Eemshaven, Meeden en Ens
5 Verzwaren transportcapaciteit Zwolle - Ens - Lelystad - Diemen
6 Verzwaren transportcapaciteit Krimpen - Geertruidenberg, gevolgd door aanleggen extra verbinding
7 Inlussen circuit Diemen-Oostzaan in 380 kV-station Diemen
8 Aanleggen nieuwe 380 kV-verbinding Borssele naar 380 kV-ring
9 Verzwaren transportcapaciteit Zwolle - Hengelo (- Doetinchem)
10 Verzwaren transportcapaciteit Breukelen - Krimpen - Geertruidenberg - Eindhoven - Maasbracht
11 Plaatsen extra 220/110 kV-transformator in één van de noordelijke koppelpunten
12 Plaatsen extra 380/110 kV-transformator in Hessenweg of Hengelo
13 Plaatsen twee extra 220/20 kV-transformatoren Eemshaven-Oost
14 Plaatsen extra 220/110 kV-transformator in Louwsmeer of Oude Haske
15 Bouwen 380/150 kV-station Breukelen en plaatsen één 380/150 kV-transformator
16 Bouwen 380/150 kV-station Simonshaven met plaatsen één en later mogelijk twee transformatoren
17 Plaatsen extra 380/150 kV-transformator Borssele
18 Plaatsen extra 380/150 kV-transformator in Geertruidenberg
19 Inzetten aanwezige reservetransformator in Maasbracht
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 deel II / omslag binnenzijde / plano 748 x 297 mm (flap: 160, achterzijde: 210, rugdikte: 8, voorzijde: 210, flap: 160) / cmyk + pms 368 + Pantone Reflex Blue / 080205 / Loep ontwerp
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
2
9
10
11
12
14
15
17
18
19
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
13
3
16
4
5
6
7
8
1
Nederlands transportnetMogelijke uitbreidingen 2008 - 2014
Kwaliteits-enCapaciteitsplan
2008-2014
DeelII
Arnhem,december2007
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII �
Conformartikel21vandeElektriciteitswet1998(versie14juli2004)heeftTenneTditKwaliteits-
enCapaciteitsplanopgesteldvoorzowelhet380/220kV-netalshet150kV-hoogspanningsnet
inZuid-Holland.Inditdocumentwordtvoorbeidenetten:
• aangegevenwelkkwaliteitsniveauwordtnagestreefd;
• eenbeschrijvinggegevenvanhetkwaliteitsbeheersingssysteemvanonzetransportdienst;
• eenbeschrijvinggegevenvandetotalebehoefteaantransportcapaciteitvoor
deperiode2008-2014;
• beschrevenwelkeknelpuntenwordenvoorzienenwelkeoplossingennodigzijnomaan
debehoefteaantransportcapaciteittekunnenvoldoen.
AlsleidraadvoorhetopstellenvanhetKwaliteits-enCapaciteitsplanheeftTenneTdeMinisteriële
Regeling“Kwaliteitsaspectennetbeheerelektriciteitengas”endeDTe-beleidsregel“Beoordelings-
systematiekkwaliteits-encapaciteitsdocumentenenhetkwaliteitsbeheersingssysteemvan
netbeheerders”gehanteerd.DaarnaastheeftTenneTnotagenomenvanhetwerkdocument
“Beleidsregelkwaliteitsbeheersingnetbeheerderselektriciteitengas”enhieropzoveelals
mogelijkgeanticipeerd.
BijdeinrichtingvanhetKwaliteits-enCapaciteitsplanisgebruikgemaaktvaneentweedeling
vanuithetideeommeertoetespitsenopdebehoeftevandeverschillendedoelgroepenvan
hetplan.DeelIIspitstzichtoeopdeidentificatievanknelpuntenenbijbehorendemaatregelen
omindetoekomstigetransportbehoeftevandedoorTenneTbeheerdenettentevoorzien.
Indehoofdstukken1totenmet6vandeelIwordtaandachtbesteedaandekwaliteitsbeheersing
bijTenneT,deprognosevandetransportbehoefteendelangetermijnvisie.Hetvolledigeeindrapport
overdelangetermijnvisie2030isineenapartebijlagetoegevoegd.Tevensiserinnavolging
ophetvorigeplaneenthemahoofdstukopgenomen.Dithoofdstukbeschrijftdeeisendiein
eeninternationalemarktomgevingwordengesteldaanhetelektriciteitssysteemterborging
vandeleveringszekerheid.
DeelII
IndeelIIwordtuitgebreidingegaanopdemaatregelendieTenneTvoorzietomaandetoekomstige
transportbehoeftetekunnenvoldoenvoorzowelhet380/220kV-netalshet150kV-netvanTenneT
inZuid-Holland.Voorhetvaststellenvandeknelpuntenenbijbehorendemaatregelenvoorbeide
nettenisdoorTenneTdevolgendemethodiekgehanteerd:
• hetinsamenwerkingmetregionalenetbeheerdersvertalenvanderesultatenvanmarktverkenningen
(ziehiervoordehoofdstukkenvijfenzesuitdeelI)inregionalescenario’s,inclusiefinzetschema’s
vanproductie-eenheden;
7 Inleiding
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII4 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
•toetsingvandescenario’saandecriteriavandeNetcodedooruitvoeringvanloadflow-berekeningen;
• beschrijvingvandemaatregelendieTenneTnoodzakelijkachtomgeconstateerdeknelpunten
optelossen;
• bilateraleafstemmingvanvoorgenomenmaatregelenmetdebetrokkenregionaleen
internationalenetbeheerdersomeencoherenteaanpakvandeknelpuntenzekertestellen.
Inhoofdstukachtwordteentechnischoverzichtgepresenteerdvanhet380/220kV-net
envandeuitbreidingsmaatregelendieTenneTin2005en2006heeftuitgevoerd.
Hoofdstuknegenbeschrijftdeuitgevoerdeanalysesvanhetlandelijkhoogspanningsnet
envandekoppelingenmetderegionalenetten.Tevenskomendevoorzienemaatregelen
omdegeïdentificeerdeknelpuntenuitdeanalysesoptelossenaanbod.
Inhoofdstuktienwordteentechnischoverzichtgepresenteerdvanhet150kV-netvan
TenneTZuid-Hollandenvandeuitbreidingsmaatregelendiezijin2005en2006heeftuitgevoerd.
Hetplanwordtafgeslotenmethoofdstukelfwaarindeuitgevoerdeanalysesvanzowelhet150kV-net
vanTenneTZuid-Hollandalsvandekoppelingenmetanderenetbeheerdersophetbetreffendenet
wordengepresenteerd.Ookhierkomendevoorzienemaatregelenomdegeïdentificeerdeknelpunten
uitdeanalysesoptelossenaanbod.
Ineenbijlagediealleenoponzeinternetsitezalwordengepubliceerd(www.tennet.org)zijn
alleafschriftenverzameld,behalveeenvertrouwelijkafschriftoverinvesteringsbedragen,zoals
beschreveninartikel11vandeMinisteriëleRegeling.Ditgeldtvoorzowelhet380/220kV-netals
het150kV-netvanTenneTZuid-Holland.
Overzicht�80/220kV-net
envoorzieneuitbreidingen
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII �
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII� TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 7
8.1 Overzicht�80/220kV-verbindingen
TenneTvoertinNederlandhetbeheeroverhet380/220kV-transportnet,deverbindingenmet
deregionalenetbeheerders(transformatoren)endebuitenlandverbindingentotaandegrens
metBelgiëenDuitsland.Degeografievanhetnetper1juli2007istevindenopdebinnenkant
vandeomslag.Tabel1geefteenoverzichtvandeomvangencapaciteitvanhet380kV-net.
8Overzicht�80/220kV-net
tabel 1 Verbindingen binnenland Lengte verbinding
Aantal circuits
Lengte kabel
Lengte lijn
Nominale transport-capaciteit
Maximale ontwerp-
transport-capaciteit 2)
Lengte circuits
km km km MVA MVA km
Beverwijk-Oostzaan 380 kV 15,8 1 15,8 1.900 1.975 15,8
Crayestein-Krimpen a/d IJssel 380 kV 14,6 2 14,6 2.635 3.080 29,2
Diemen-Ens 380 kV 71,7 2 71,7 1.645 1.975 143,4
Dodewaard-Doetinchem 380 kV 44,4 2 44,4 1.645 1.975 88,8
Doetinchem-Hengelo 380 kV 58,5 2 58,5 1.645 1.975 117,0
Eemshaven-Eemshaven Converterstation 380 kV
1,2 1 1,2 940 1,2
Eemshaven-Meeden 380 kV 37,2 2 37,2 2.750 3.140 74,4
Ens-Zwolle 380 kV 31,4 2 31,4 180 1.975 62,8
Geertruidenberg-Borssele 380 kV 1) 99,2 1 99,2 450 1.975 99,2
Geertruidenberg-Eindhoven 380 kV 63,6 3 63,6 1.645 1.975 190,8
Krimpen-Bleiswijk 380 kV 1) 17,8 1 17,8 500 3.080 17,8
Krimpen-Diemen 380 kV 57,3 1 57,3 1.645 1.975 57,3
Krimpen-Geertruidenberg 380 kV 33,7 2 33,7 1.645 1.975 67,4
Krimpen-Oostzaan 380 kV 72,7 1 72,7 1.645 1.975 72,7
Maasbracht-Dodewaard 380 kV 99,4 2 99,4 1.645 1.975 198,8
Maasbracht-Eindhoven 380 kV 48,5 2 48,5 1.645 1.975 97,0
Maasvlakte-Crayestein 380 kV 65,7 2 0,2 65,7 2.635 3.080 131,4
Oostzaan-Diemen 380 kV 15,3 1 15,3 1.900 1.975 15,3
Zwolle-Hengelo 380 kV 60,5 2 60,5 1.645 1.975 121,0
Zwolle-Meeden 380 kV 107,3 2 107,3 2.750 3.140 214,6
Totaal 1.015,8 34 1,4 1.014,6 1.815,9
1) Beperking door transformator2) Of deze capaciteit in de praktijk gerealiseerd kan worden, zal per lijn onderzocht moeten worden. Voor lijnen waar deze uitbreiding tot
de mogelijkheden behoort, zullen er minimaal in de bijbehorende stations veranderingen in meetapparatuur moeten worden aangebracht.
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII8 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Tabel2geefteenoverzichtvandeomvangencapaciteitvanhet220kV-net
indeprovinciesGroningen,Friesland,DrentheenOverijssel.
tabel 2 Verbindingen binnenland Lengte verbinding
Aantal circuits
Lengte kabel
Lengte lijn
Nominale transport- capaciteit
Maximale ontwerp-
transport- capaciteit 1)
Lengte circuits
km km km MVA MVA km
Hessenweg-Ens 220 kV 31,2 2 31,2 953 1.145 62,4
Oudehaske-Ens 220 kV 43,2 2 43,2 953 1.145 86,4
Zeyerveen-Hoogeveen 220 kV 32,1 1 32,1 457 533 32,1
Hessenweg-Hoogeveen 220 kV 31,7 1 31,7 457 533 31,7
Louwsmeer-Bergum 220 kV 10,7 2 10,7 953 1.145 21,4
Louwsmeer-Oudehaske 220 kV 28,3 2 28,3 953 1.145 56,6
Robbenplaat-Schildmeer 220 kV 15,9 2 15,9 2.750 3.140 31,8
Eemshaven-Eemshaven Oost 220 kV 0,9 2 0,9 230 1,8
Bergum-Vierverlaten 220 kV 32,3 2 32,3 953 1.145 64,6
Vierverlaten-Robbenplaat 220 kV 39,8 2 39,8 884 960 79,6
Vierverlaten-Eemshaven 220 kV 39,8 2 39,8 884 960 79,6
Schildmeer-Weiwerd 220 kV 8,1 2 8,1 884 960 16,2
Schildmeer-Meeden 220 kV 20,8 2 20,8 2.750 3.140 41,6
Vierverlaten-Zeyerveen 220 kV 23,6 2 23,6 457 533 47,2
Eemshaven-Robbenplaat Rail-A 220 kV 0,04 2 0,04 953 1.145 0,1
Meeden 220 kV-Meeden 380 kV 0,2 1 0,2 750 750 0,2
Totaal 358,6 29 0,9 357,7 653,3
1) Of deze capaciteit in de praktijk gerealiseerd kan worden, zal per lijn onderzocht moeten worden. Voor lijnen waar deze uitbreiding tot de mogelijkheden behoort, zullen er minimaal in de bijbehorende stations veranderingen in meetapparatuur moeten worden aangebracht.
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII �
8.2 Overzicht�80/220kV-koppeltransformatoren
Het220kV-netindeviernoordelijkeprovinciesisgekoppeldmethet380kV-net
viadetransformatorenvermeldintabel3.
8.� Overzichtblindstroomcompensatiemiddelen
OmmomentenmetlagespanningtekunnenbeheersenheeftTenneTopdevolgendestations
condensatorbankengeïnstalleerd:
Station Aantal Primaire spanning
Secundaire spanning
Capaciteit
kV kV MVA
Eemshaven 1 380 220 750
Eemshaven 1 380 220 750
Ens 1 380 220 500
Ens 1 380 220 500
Meeden 1 380 220 750
Totaal 5 3.250
Station Aantal Vermogen Qnom
Mvar
Eemshaven Converterstation 380 kV 1 106
Eemshaven Converterstation 380 kV 1 106
Diemen 380 kV 1 150
Diemen 380 kV 1 150
Krimpen 380 kV 1 150
Krimpen 380 kV 1 150
Ens 220kV 1 150
Ens 220kV 1 150
Weiwerd 220 kV 1 150
Totaal 9
tabel 3
tabel 4
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII10 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Voorhetbeheersenvandespanningopmomentendatdebelastinglaagis,heeftTenneT
opdevolgendestationslaadstroomcompensatiespoelengeïnstalleerd:
Station Aantal Spoel Unom Vermogen Qnom
kV Mvar
Diemen 380 kV 1 50 45
Diemen 380 kV 1 50 45
Diemen 380 kV 1 50 50
Diemen 380 kV 1 50 45
Dodewaard 380 kV 1 50 45
Dodewaard 380 kV 1 50 45
Doetinchem 380 kV 1 50 45
Doetinchem 380 kV 1 50 45
Geertruidenberg 380 kV 1 50 75
Geertruidenberg 380 kV 1 50 75
Krimpen 380 kV 1 50 100
Krimpen 380 kV 1 50 100
Krimpen 380 kV 1 50 45
Maasvlakte 380 kV 1 50 45
Maasvlakte 380 kV 1 50 75
Eemshaven 380/220 kV 1 50 75
Eemshaven 380/220 kV 1 50 75
Ens 380/220 kV 1 50 75
Ens 380/220 kV 1 50 75
Meeden 380/220 kV 1 50 75
Totaal 20
tabel 5
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 11
8.4 Overzichtgrensoverschrijdende�80kV-verbindingen
DeaansluitingmetdetransportnettenvanBelgiëenDuitslandvindtplaatsviavijfverbindingendiein
totaaltiencircuitsbevatten(zietabel6).Naastdezeverbindingeniserooknogeen164MVA-verbinding
op150kV-niveaumetBelgiëtussenMaldegemenOostburg.Dezefungeertalsnoodkoppeling.
IndezetabelwordtdecapaciteitvandecircuitsinzowelNederlandalshetbuitenlandvermeld.
Delaagstewaardebepaaltdecapaciteitvanhettotalecircuit.
Land Buitenlandse TSO Begin- en eindstation grensoverschrijdende verbindingen
Lengte verbinding
Aantal circuits
Nominale transport-capaciteit
Nederland 4)
Maximale ontwerp-
transport-capaciteit
Nederland
Nominale transport-capaciteit
buitenland 5)
Lengte circuits
380 kV km MVA MVA MVA km
België Elia Borssele-Zandvliet 380 kV 1)
45,5 1 450 1.645 1.645 45,5
Elia Geertruidenberg-Zandvliet 380 kV 1)
66,7 1 1.645 1.645 1.645 66,7
Elia Maasbracht-van Eyck 380 kV 2)
8,1 1 1.645 1.645 1.350 8,1
Elia Maasbracht-van Eyck 380 kV 3)
8,1 1 1.645 1.645 1.420 8,1
Duitsland E.ON Netz Meeden-Diele 380 kV 16,5 1 1.645 1.645 1.370 16,5
E.ON Netz Meeden-Diele 380 kV 16,5 1 1.645 1.645 1.370 16,5
RWE Tr.netz Strom Hengelo-Gronau 380 kV 16,4 1 1.645 1.645 710 16,4
RWE Tr.netz Strom Hengelo-Gronau 380 kV 16,4 1 1.645 1.645 710 16,4
RWE Tr.netz Strom Maasbracht-Rommers-kirchen 380 kV (Selfkant)
10,5 1 1.645 1.645 1.700 10,5
RWE Tr.netz Strom Maasbracht-Siersdorf 380 kV (Selfkant)
10,5 1 1.645 1.645 1.700 10,5
Totaal 215,1 10 215,1
1) via locatie Kreekrak 2) voorheen Gramme 3) voorheen Meerhout 4) beperkt door transformator in Borssele 5) beperkt door dwangregeltransformator in Gronau
tabel 6
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII12 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
8.� Aansluitingregionalenetbeheerders
Hetlandelijkhoogspanningsnetenderegionalenettenzijnopelkaaraangeslotenmetkoppel-
punten.Alleregionalenetbeheerderszijnaangeslotenviaéénofmeerderekoppelpunten,waarin
éénofmeerderetransformatorenzijnopgesteld.Tabel7geefteenoverzichtvandekoppelpunten
perregionaalnet,metvermeldingvandecapaciteitvandeopgesteldetransformatoren.
Netbeheerder Regio Koppelpunt Primaire spanning
Secundaire spanning
Capaciteit
kV kV MVA
Essent Netwerk Noord Overijssel, Groningen Hessenweg 220 110 370
en Drenthe 220 110 350
220 110 350
Hengelo 380 110 350
380 110 350
Vierverlaten 220 110 200
220 110 200
220 20 80
220 20 80
Meeden 220 110 370
220 20 80
220 20 80
Zeyerveen 220 110 200
220 110 200
Weiwerd 220 110 350
220 20 80
220 20 80
Eemshaven-oost 220 20 80
220 20 80
Totaal Regio 3.930
Essent Netwerk Zuid Noord-Brabant Eindhoven 380 150 500
380 150 450
380 150 450
380 150 450
Geertruidenberg 380 150 450
380 150 450
Totaal Regio 2.750
Limburg Maasbracht 380 150 450
380 150 450
380 150 450
reserve transformator 380 150 500
Boxmeer 380 150 500
Totaal Regio 2.350
tabel 7
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 1�
Netbeheerder Regio Koppelpunt Primaire spanning
Secundaire spanning
Capaciteit
kV kV MVA
Continuon Netbeheer Gelderland en Dodewaard 380 150 500Flevoland
380 150 450
380 150 450
Lelystad 380 150 500
Doetinchem 380 150 450
380 150 500
Totaal Regio 2.850
Friesland Oudehaske 220 110 200
220 110 200
Louwsmeer 220 110 200
220 110 200
Bergum 220 110 200
220 110 200
Totaal Regio 1.200
Noord-Holland Diemen 380 150 450
380 150 450
380 150 500
380 150 450
Beverwijk 380 150 500
Oostzaan 380 150 500
380 150 500
380 150 500
Totaal Regio 3.850
Delta Netwerkbedrijf Zeeland Borssele 380 150 450
380 150 450
Totaal Regio 900
TenneT Zuid Holland Zuid-Holland Krimpen 380 150 450
380 150 500
380 150 450
Crayestein 380 150 500
380 150 500
380 150 500
Maasvlakte 380 150 450
380 150 450
380 150 500
Bleiswijk 380 150 500
Totaal Regio 4.800
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII14 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
8.� Netaanpassingenindeperiode200�-2007
In2006en2007zijnerwijzigingeninhet380/220kV-netaangebracht.Hierdoorisdetransport-
capaciteitvansommigeverbindingenenkoppelpuntenvergroot(zietabel8).
Object Locatie CapaciteitMVA
In bedrijf(kwartaal)
Uit bedrijf(kwartaal)
380 kV-station Oostzaan 380 kV - Q2 2006
380 kV-station Beverwijk 380 kV - Q2 2006
380 kV-station Eemshaven Converterstation 380 kV - Q4 2007
380 kV-circuit Krimpen-Diemen 380 kV zwart 1.645 Q2 2006
380 kV-circuit Krimpen-Oostzaan 380 kV zwart 1) 1.645 Q2 2006
380 kV-circuit Oostzaan-Diemen 380 kV grijs 1) 1.900 Q2 2006
380 kV-circuit Beverwijk-Oostzaan 380 kV zwart 1) 1.645 Q2 2007
380 kV-circuit Eemshaven Converterstation-Eemshaven 380 kV 940 Q4 2007
380/150 kV-transformator Beverwijk 380 kV 500 Q2 2006
380/150 kV-transformator Oostzaan 380 kV 1.500 Q2 2006
380/220 kV-transformator Eemshaven 380 kV 750 Q4 2007
450 kV-circuit Eemshaven Converterstation-Feda 450 kV DC (N) 800 Q4 2007
1) Deze circuits worden nu gebruikt in het 380 kV-net
tabel 8
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 1�
�.1 Inleiding
Indithoofdstukwordendenetberekeningentoegelichtdiezijnuitgevoerdbijdetoetsingvan
delandelijkescenario’senderegionalevariantenaandenetontwerpcriteria.Voordegeconstateerde
knelpuntenwordendemogelijkemaatregelenomdezeopteheffenbeschreven.Tevenszijn
derelevanteverschillentenopzichtevanhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan2006-2012
aangegeventenaanzienvandeindescenariokeuzegeconstateerdeknelpuntenenmaatregelen.
Netberekeningen
Defunctievanhethoogspanningsnetishetfaciliterenvandoormarktpartijengewensteleveringen
enafnamenvanelektrischeenergie.Hetresultaatvandezeleveringenenafnamenzijnvermogens-
transporteninhethoogspanningsnet.Omtebepalenofdezevermogenstransportenmethethuidige
netzijnterealiseren,zijnloadflow-berekeningen(bepalenvanstations-spanningenenvermogens-
stromen),kortsluitberekeningen(bepalenvankortsluitstromen)enstabiliteitsberekeningen
(bepalenvandedynamischestabiliteitvanhetsysteem)noodzakelijk.
VoordetoetsingvanhethuidigenetaandedaarvoorindeNetcodegegevencriteriazijninditkader
vooralletransportscenario’sloadflow-berekeningenuitgevoerd,waarmeedeteverwachtenmaximale
vermogensstromenzijnbepaald.Vermogensstromeninhoogspanningsnettenwordenbepaalddoor
detopologieendeschakeltoestandvanhethoogspanningsnet,deinzetvanhetproductievermogen
endeverdelingvandebelastingoverdehoogspanningsstations.Elkewijzigingintopologie
(bijvoorbeeldonderhoudofuitvalvannetelementen),productie-inzetofbelastingresulteertinandere
vermogensstromen,diedoormiddelvaneennieuweloadflow-berekeningmoetenwordenbepaald.
Eenvermogensstroomovereencircuitoftransformatorwordtalstoelaatbaaraangemerktals
dezenietmeerbedraagtdan110%vandenominaletransportcapaciteitvanhetbetreffendecircuit
oftransformator.Uitzonderingopdezegrenswaardevormtuitvalvaneenrailsysteem,waarbijvoor
transformatorenaangeslotenophetparallellerailsysteemtijdelijkvermogensstromentot150%
vandenominaletransportcapaciteitalstoelaatbaarwordenaangemerkt.
Metdeloadflow-berekeningenwordenookdespanningenopdestationsonderdeverschillende
omstandighedenberekend.Wanneerdespanningenmeerdan10%afwijkenvandenominalewaarde,
danisdatontoelaatbaar.Problemeninhethuidigenettenaanzienvankortsluitvastheidenstabiliteit
zijnvermeldvoordiegevallenensituatieswaardatvantoepassingis.
Voorditplanishetaantaldoorterekenenmomentenbeperkttoteenaantalrelevantewintersituaties
voordejaren2008,2011en2014.Knelpuntenenprobleemsituatiesindetussenliggendejarenzijn
afgeleidvandeberekeningsresultatenvandedoorgerekendejaren.
�Knelpuntenenmaatregelen
�80/220kV-net
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII1� TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
AanpassingenRekenmodel
BijhetdoorrekenenvandesituatiesisuitgegaanvanhetUCTE-rekenmodelvanhetjaar2007.
Aangezienerwordtgerekendvoordejaren2008,2011en2014zijndegeplandedwarsregel-
transformatorenindeinterconnectorentussenNederlandenBelgiëinbedrijfverondersteld.
Deinstellingenvandezetransformatorenzijnzodaniggekozendatdegrensoverschrijdende
transportenbinnendebandbreedteblijvenvandebinnenETSOafgestemdeNetTransferCapacity
waardes.DeinstellingvandedwarsregeltransformatoreninDuits–Nederlandseinterconnectoren
(teMeedenenGronau)zijnzodanigveronderstelddatdeverdelingvandetransportenover
deDuits–Nederlandseinterconnectorenzoveelmogelijkgelijkzijn.
VoorhetNederlandsedeelvanditmodeliseengedetailleerdmodel(110kVtotenmet380kV)
ingebrachtdatdesituatievanhethoogspanningsnetvan2008weergeeft.Tenopzichtevandesituatie
uithetKwaliteits-enCapaciteitsplan2006–2012zijninhetrekenmodeldevolgendeaanpassingen
doorgevoerdinhet380/220kV-net:
Verbindingenmethetbuitenland
Indezichtperiodewordtuitgegaanvandeuitbreidingvandeinterconnectiecapaciteit
metdevolgendeverbindingen:
Wijzigingen vanaf steekjaar 2008
•DeDC-verbindingmetNoorwegen,meteennominaalvermogenvan700MW,komtinbedrijf.
Wijzigingen vanaf steekjaar 2014
•DeDC-verbindingmetGroot-Brittannië,meteennominaalvermogenvan1.320MW,komtinbedrijf.
• Doetinchem–Wesel;tussenDoetinchemenWesel(Duitsland)wordteennieuwedubbelcircuit
380kV-verbindingverondersteld.Inderecentuitgevoerdefeasibility studydoorTenneTen
RWEisgeblekendatdezeverbindingzoweldeleveringszekerheidalsookdeinterconnectie-
capaciteitvergroot.
Transformatorstations
Indezichtperiodewordtuitgegaanvanderealisatievandevolgendewijzigingen
intransformatorstations:
Wijzigingen vanaf steekjaar 2008
•Lelystad;een380kV-railsysteemwaarinbeidecircuitsDiemen–EnszijningelustinstationLelystad;
• Borssele;een380kV-railsysteemmetkoppelveldvoordeaansluitingvannieuwproductievermogen;
• Eemshaven;hetplaatsenvaneentweede380/220kV-transformatorinhetkadervan
hetaansluitenvandeNorNedkabel;
• Hengelo;hetplaatsenvaneenderde380/110kV-transformator;
• Meeden;hetplaatsenvaneentweede220/110kV-transformator.
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 17
Wijzigingen vanaf steekjaar 2011
•Westerlee;eennieuwstation,bestaandeuittweerailsendrie380/150kV-transformatoren
inhetkadervanhetprojectRandstad380;
• Wateringen;eennieuwstation,bestaandeuittweerailsmeteenkoppelvelden
drie380/150kV-transformatoreninhetkadervanhetprojectRandstad380;
• Bleiswijk;uitbreidingtoteendubbelrailstationmeteenkoppelveldenplaatsingvan
tweeextra380/150kV-transformatoreninhetkadervanhetprojectRandstad380;
• Breukelen;eennieuwstationmetéén380/150kV-transformator;
• Simonshaven;eennieuwstationmetéén380/150kV-transformatorinhetkader
vanhetprojectRandstad380.
Wijzigingen vanaf steekjaar 2014
•Beverwijk:uitbreidingtoteendubbelrailstationmeteenkoppelveldenplaatsingvan
tweeextra380/150kV-transformatoreninhetkadervanhetprojectRandstad380;
• Ens;hetplaatsenvaneenderde380/220kV-transformator.
Wijzigingenindeverbindingeninhet�80/220kV-net
Indezichtperiodewordeninhet380/220kV-netdevolgendewijzigingenvoorzien:
Wijzigingen vanaf steekjaar 2011
•Zeyerveen–Hessenweg;de220kV-verbindingZeyerveen–Hessenwegisgeamoveerd;
• Krimpen–Bleiswijk;van150kVnaar380kVbrengenvanhettweedecircuitvan
deverbindingKrimpen–BleiswijkinhetkadervanhetprojectRandstad380:
• Bleiswijk–Wateringen-Westerlee–Maasvlakte;de380kV-verbindingBleiswijk–Wateringen
-Westerlee-Maasvlaktewordtalsdubbelcircuitinbedrijfverondersteldinhetkadervan
hetprojectRandstad380.
Wijzigingen vanaf steekjaar 2014
•Vierverlaten–Bergum-Louwsmeer–OudeHaske–Ens;demaximaletransportcapaciteitvan
de220kV-verbindingVierverlaten–Bergum-Louwsmeer–OudeHaske–Enswordtverhoogd
naartweemaal1.524MVA;
• Beverwijk–Oostzaan;van150kVnaar380kVbrengenvanhettweedecircuitvandeverbinding
Beverwijk–OostzaaninhetkadervanhetprojectRandstad380;
• Beverwijk–Bleiswijk;de380kV-verbindingBeverwijk–Bleiswijkwordtalsdubbelcircuit
inbedrijfverondersteldinhetkadervanhetprojectRandstad380.
Criteria
IndeNetcodezijndenetontwerpcriteriavoorhet380/220kV-netinclusiefdehiermeeverbonden
transformatorennaarde150kV-en110kV-nettenalsvolgtgedefinieerd:
Criteriuma
“Bijeenvollediginbedrijfzijndnetmoetendedoordeaangeslotenengewensteleveringen
respectievelijkafnamenkunnenwordengerealiseerdonderhandhavingvandeenkelvoudige
storingsreserve.”
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII18 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Criteriumb
“Bijhetvooronderhoudnietbeschikbaarzijnvaneenwillekeurigcircuit,danweleenwillekeurige
transformator,danweleenwillekeurigeproductie-eenheid,danweleengroteverbruiker,moeten
dedoordeaangeslotenengewensteleveringenrespectievelijkafnamenkunnenwordengerealiseerd
onderhandhavingvandeenkelvoudigestoringsreserve.Hierbijhoeftalleenrekeningteworden
gehoudenmetdeoptredendebelastingentijdensdeonderhoudsperiode.”
Criteriumc
“Bijdehoogstebelastingenbijhetuitbedrijfzijnvaneenwillekeurigcircuit,danweleenwillekeurige
transformator,danweltweewillekeurigeproductie-eenheden,danweleengroteverbruiker,moet
dooreenaangepasteproductieverdelingofdoorandere(voorafovereengekomen)maatregelen
deenkelvoudigestoringsreservekunnenwordengewaarborgd.”
Omeennetdoormiddelvanloadflow-berekeningentekunnentoetsenaandenetontwerpcriteria
moeteenaantalaannamengedaanwordentenaanzienvandeuitwerkingvandecriteria.
Voorditplanishetaantaldoorterekenenmomentenbeperkttotdewintersituatievoor
dejaren2008,2011en2014.Hierbijgaathetomeensituatievanmaximalebelasting.
Tenbehoevevandepresentatievanderesultatenishetnetopgesplitstindevolgendedelen:
• decircuitsvanhet380/220kV-netinclusiefdekoppelingenmetdebuitenlandsenetbeheerders;
• deaansluitingenvande150kV-en110kV-nettenvandeNederlandseregionalenetbeheerders
methet380/220kV-net.
OpbasisvanbovenstaandeuitwerkingzijndeindeNetcodeopgenomencriteria
alsvolgtdoorgerekend:
Criteriuma
Bijtoetsingaancriteriumawordtdeenkelvoudigestoringsreserve(ookwelalsn-1aangeduid)
getoetstbijeenvollediginbedrijfzijndnet.Voorwintersituatieszijndevermogensstromenberekend
bijuitvalvanachtereenvolgensallevoordeberekeningenrelevantecircuits,transformatoren
enproductie-eenheden.
InhetlandelijkenetzijnditalleNederlandse380kV-en220kV-circuits(inclusiefdegrens-
overschrijdendecircuits),de380/220kV-transformatorenenalleinNederlandingezette
productie-eenhedengroterdan10MW(ookalsdezezichineenregionaalnetbevinden).
Bijdeberekeningentenaanzienvandeaansluitingvanderegionalenettenzijnditperregionaalnet:
de380kV-en220kV-circuitsaangeslotenopdekoppelpuntenwaarmeehetregionalenetmet
hetlandelijkenetverbondenis,deopgesteldetransformatoren(380/150kV,380/110kV,220/110kVen
220/20kV)bijdebetreffendekoppelpuntenendeingezetteproductie¬middeleninhetregionalenet.
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 1�
Onderenkelvoudigestoringinhet380/220kV-networdtookdeuitvalvaneenrailsysteemin
eenstationbegrepen.Uitvalvaneenrailsysteemisalleendoorgerekendvoor380kV-en220kV-stations
waarmeerdanééntransformatoropuitsluitendéénrailgeschakeldis.Ditishetgevalindestations
Hessenweg,Diemen,Krimpen,EindhovenenHengelo.Inalleanderestationsleidtrailuitvaltotuitval
vanééntransformatorenisdaarmeevoordeaankoppelingennietonderscheidendtenopzichtevan
andereuitvalsituaties.Weliswaarvallenbijrailsluitingookenkelecircuitsinhet380kV-en/of
220kV-netuit,maarookdatisnietonderscheidendbijdenetanalyse.
Criteriumb
Bijtoetsingaancriteriumbwordtdeenkelvoudigestoringsreservegetoetsttijdensonderhoud
(ookwelals‘n-2’aangeduid).Voordewintersituatiesishetnietbeschikbaarzijnvanalle
mogelijkecombinatiesvanrelevanterailsystemen,circuits,transformatorenenproductie-
eenhedendoorgerekend.
UitvalvaneenrailsysteemtijdensonderhoudaaneenanderrailsysteemhoeftvolgensdeNetcode
nietbeschouwdtewordenenisdanooknietdoorgerekend.
Criteriumc
Toetsingaancriteriumcvoordeaansluitingvanderegionalenettenisuitgevoerddoorvoorelk
regionaalnetalleproductie-eenhedenalsingezetteveronderstellen,metuitzonderingvandetwee
grootste,envervolgenstetoetsenofdeenkelvoudigestoringsreservegehandhaafdkanworden.
Criteriumcisvoorhet380/220kV-netnietuitgevoerdomdaterdoordetoenamevanhetaangesloten
productievermogengeenknelpuntenteverwachtenzijn.
Essentieelbijdetoetsingaandecriteriaishetgekozenscenariovoordebelasting-enproductiesituatie.
Indecriteriaaenbisdateencombinatievangewensteleveringenafnameopeenbepaaldmoment;
incriteriumciseengewensteafnameeneendaarnaaangepasteleveringomnetproblemen
tevoorkomen.
Degekozenscenario’svoordeinzetvanproductievindenhunbasisindescenario’svoorhetopgestelde
vermogen.Indevolgendehoofdstukkenwordthieropteruggekomen.
Deuitkomstenvandeberekeningenzijnperscenarioenvooriederevariantopeenvandescenario’s
weergegevenvoordenetontwerpcriteriaa,b,encvoordejaren2008,2011en2014.
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII20 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
�.2 ReferentiescenarioGroeneRevolutie
1 Scenarioenexcursies:verhogentransportcapaciteitdeel220kV-net.Plaatsenderde380/220kV-transformatorEns,
gevolgddooraanleggennieuwe380kV-verbindingEemshaven-Zwollee.o.enbouwennieuw380kV-stationnabijZwolle.
Opwaarderen220kV-verbindingEemshaven-Meedennaar380kVenbouwennieuw380/220kV-koppelpuntnabijWeiwerd.
2 Scenarioenexcursies:verhogentransportcapaciteitRobbenplaat-Eemshaven
3 Scenarioenexcursies:bouw380/110kVkoppelingnabijZwolle(mogelijkheroverwegenvanwege220kV-oosttak)
4 Scenarioenexcursies:extra380/220kVtransformatoreninEemshaven,MeedenenEns
5 ExcursieEemshaven:verhogentransportcapaciteitEns-Lelystad-Diemen
6 ExcursieMaasvlakte:verhogentransportcapaciteitKrimpen-Geertruidenberg,gevolgddooraanleggenextraverbinding
7 Scenarioenexcursies:inlussencircuitDiemen-Oostzaanin380kV-stationDiemen
8 Scenarioenexcursies:aanleggennieuwe380kV-verbindingBorsselenaar380kV-ring
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
2
3
4
5
6
7
8
1
kaart 1
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 21
HetreferentiescenarioGroeneRevolutiegaatuitvaneencontinueringvandehuidigesituatie
meteengemiddeldegroeivandebelastingvan2%eneenuitbreidingvanhetproductieparkmet
tweekleinerebiomassa-installatiesenalleprojectenmeteen(bijna)getekendaansluitcontract.
Uitgangspuntenberekening
Belastingvraag
In2008iseenlandelijkemaximalebelastingvraag,metverdisconteringvandeleveringvanvermogen
doorproductie-eenhedenkleinerdan10MW,verondersteldvan15.334MW.Deverondersteldegroei
tenopzichtevan2008bedraagt1.187MWen2.448MWinrespectievelijk2011en2014.
ImportviaverbindingenmetBelgiëenDuitsland
IndeberekeningenisuitgegaanvaneenimportuitBelgiëenDuitslandvan3.850MWin2008,
en2.000MWin2011en2014.Delagerewaardenvoordejaren2011en2014zijngebaseerdop
deverondersteldeinbedrijfnamevannieuwproductievermogeninNederland.
Conventioneelproductievermogen
Voorwatbetreftnieuwbouwvangrootschaligconventioneelproductievermogenzijnalleinitiatieven
meteen(bijna)getekendcontractvooraansluitingophethoogspanningsnetmeegenomenplus
éénbiomassaprojectinGroningenenééninZeeland.Tenopzichtevanhetsteekjaar2008isvoor
hetsteekjaar2011rekeninggehoudenmet4.261MWnieuwbouwvancentralesverdeeldover
de380kV-stationsEemshaven(1.150MW),Lelystad(450MW),Maasvlakte(1.259MW)enBorssele
(870MW)ende150kV-stationsLelystad(450MW)enSasvanGent(82MW).
Voorhetsteekjaar2014isrekeninggehoudenmeteenverderetoenamevanproductievermogen
met5.372MWverdeeldoverde380kV-stationsEemshaven(1.650MW),Maasvlakte(1.850MW),
Geertruidenberg(800MW)enMaasbracht(960MW)enhetparticulierenetvanAldel(112MW).
Tenaanzienvanuitbedrijfnamevanproductievermogenisrekeninggehoudenmetdeamovering
van555MWaanproductievermogenverdeeldoverEnecoNetbeheer-Utrecht(95MWin2011)
enContinuonNetbeheer-Noord-Holland(460MWin2014).
Windvermogen
Detoenamevanproductievermogendoorderealisatievankleinschaligewindprojectenisverrekend
metdebelastingvraaginde110kV-en150kV-netten.Daarnaastzijntweegrotewindparken
(nogzonderaansluitcontract)separaatbeschouwd.Dezewindparkenwordenaangesloten
verondersteldophet220kV-stationEemshavenmet150MWvanaf2008en300MWvanaf2014
enhet380kV-stationEnsmet250MWvanaf2011en500MWvanaf2014.
Debijdragevanwindvermogenopzeeisconformdedoelstellingvandeoverheiduitdestudie
ConnectII,verondersteldop3.000MWin2015(indeberekeningenisuitgegaanvan1.200MW
insteekjaar2011en3.000MWinsteekjaar2014)eninditscenariogelijkelijkverdeeldover
de380kV-stationsMaasvlakteenIJmuiden.Ookvoorditwindvermogenbestaannoggeen
aansluitcontracten.
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII22 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Berekeningen
HetreferentiescenarioGroeneRevolutieisdoorgerekendvooreenwintersituatievoordejaren2008,
2011en2014.Deberekeningisopgesplitstineenbasisberekeningeneentweetal1)excursies:
EemshavenenMaasvlakte.Ditmetalsdoelomdeproblematiekvandeafvoervangrotevermogens-
stromenvanafdezelocatiesinbeeldtekrijgen.
Startpuntvoordebasisberekeningvormtdeverondersteldebelastingvraagendeuitwisselingvia
BelgiëenDuitsland.Hetverschiltussenbelastingvraagenuitwisselingwordtopgevulddoorinzetvan
productievermogeninNederland.Hierbijisuitgegaanvanenerzijdseenverplichteinzet(must run)
vanproductiemiddelen,diegekoppeldzijnaanindustriëleprocessen,stadsverwarminge.d.
enanderzijdseenresterendeinzetvaneenhedenopbasisvanmarginalekosten.
IndebasisberekeningenisgeenvermogensuitwisselingverondersteldviadeHVDC-verbindingen
eneveneensgeenbijdragevannogterealiserenwindparkenopzeeengrotewindparkenopland.
IndeexcursieEemshavenzijndetransportenvanafdelocatieEemshavenhoogverondersteld.
DitisgedaandoorteveronderstellendateropEemshavenin2008,2011en2014respectievelijk2,6GW,
4,0GWen5,6GWenopBergumvoorallesteekjaren0,6GWproductievermogeninbedrijfis.
DaarnaastisookaangenomendatdewindparkenopEnsenEemshavenopmaximaalvermogen
hunenergieaanhetnetzullenleveren.TenaanzienvandeHVDC-verbindingenisuitgegaanvan
eenimportvan700MWviadeHVDC-verbindingmetNoorwegenincombinatiemeteenexportvan
1.000MWviadeHVDC-verbindingmetGroot-Brittannië.Voordegrensoverschrijdendeverbinding
Meeden-Dieleiseenimportvan1.000MWin2008en700MWin2011en2014aangenomen.
DeinzetvandeoverigeeenhedenisgecorrigeerdvoordeextraproductieopEemshavenvolgens
derangschikkingopbasisvanmust runennominalekosten.
IndeexcursieMaasvlaktezijndetransportenvanafdelocatieMaasvlaktehoogverondersteld.
DitisgedaandoorteveronderstellendateropennabijMaasvlaktein2008,2011en2014respectievelijk
1,0GW,2,3GWen4,1GWproductievermogeninbedrijfzalzijn.Verderisookaangenomendat
dewindparkenopEnsenEemshavenopmaximaalvermogenhunenergieaanhetnetzullenleveren
enisrekeninggehoudenmetinvoedingvanwindopzeevan1,2GWin2011en3,0GWin2014evenredig
verdeeldoverMaasvlakteenIJmuiden.TenaanzienvandeHVDC-verbindingenisuitgegaanvan
eenimportvan1.000MWviadeHVDC-verbindingmetGroot-Brittanniëincombinatiemeteenexport
van700MWviadeHVDC-verbindingmetNoorwegen.VoordeuitwisselingmetBelgiëenDuitsland
zijntenopzichtevandebasisberekeninggeenwijzigingenaangebracht.Deinzetvandeoverige
eenhedenisgecorrigeerdvoordeextraproductieopMaasvlaktevolgensrangschikkingopbasisvan
must runennominalekosten.
1)InhethoofdstukwaarindestudieVisie2030isgepresenteerd,zijnookdelocatiesIJmuidenenBorsselebeschouwd.Hierisdatnietgedaan,omdatmetdevastgesteldeuitgangspuntentenaanzienvanadditioneelproductievermogenvoorditKwaliteits-enCapaciteitsplanditgeenonderscheidendesituatiesvoorhetnetoplevert.
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 2�
DebasisgegevensvoordeberekeningenvoorhetreferentiescenarioGroeneRevolutieenexcursieszijn
intabel9gepresenteerd.Degrafieken1,2en3gevenderesultatenweervanalleloadflow-berekeningen
voorde380kV-circuits,de220kV-circuits(inclusief380/220kV-transformatoren)ende380kV-
(grensoverschrijdende)circuits.Indegrafiekenzijnderesultatenvanzowelhetreferentiescenario
GroeneRevolutiealsvandeexcursiesopgenomen.Resultatendiehorenbijdeexcursieszijnalleen
gegeveninhetgevalereenvergrotingofverkleiningvandebelastinggraadberekendis.
Intabel10wordenvoorhet380/220kV-netderesultatenvandetoetsingpercriteriumgegeven
voordedrieonderzochtejaren,inclusiefdeuitwisselingmethetbuitenlandvoordesituatie
zonderonderhoudofstoring.
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Belastinggraad 380 kV-circuits in procenten van de nominale transportcapaciteit
%
Mee
den
- Eem
shav
en
Mee
den
- Zw
olle
Ens
- Zw
olle
Ens
- Lel
ysta
d
Zwol
le -
Hen
gelo
Hen
gelo
- D
oeti
nche
m
Dod
ewaa
rd -
Doe
tinc
hem
Dod
ewaa
rd -
Maa
sbra
cht
Dod
ewaa
rd -
Boxm
eer
Lely
stad
- D
iem
en
Breu
kele
n - D
iem
en
Breu
kele
n - K
rim
pen
Die
men
- O
ostz
aan
Oos
tzaa
n - K
rim
pen
Oos
tzaa
n - B
ever
wijk
Beve
rwijk
- Bl
eisw
ijk
Kri
mpe
n - C
raye
stei
n
Kri
mpe
n - G
eert
ruid
enbe
rg
Kri
mpe
n - B
leis
wijk
Cra
yest
ein
- Maa
svla
kte
Cra
yest
ein
- Sim
onsh
aven
Maa
svla
kte
- Sim
onsh
aven
Blei
swijk
- W
ater
inge
n
Wat
erin
gen
- Wes
terl
ee
Wes
terl
ee -
Maa
svla
kte
Bors
sele
- G
eert
ruid
enbe
rg
Eind
hove
n - G
eert
ruid
enbe
rg
Eind
hove
n - M
aasb
rach
t
Maa
sbra
cht -
Box
mee
r
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
Excursies
2008 2011 2014
grafiek 1
2008 2011 2014G
roen
e
Rev
olu
tie
Eem
shav
en
Excu
rsie
Maa
svla
kte
Ex
curs
ie
Gro
ene
R
evo
luti
e
Eem
shav
en
Excu
rsie
Maa
svla
kte
Ex
curs
ie
Gro
ene
R
evo
luti
e
Eem
shav
en
Excu
rsie
Maa
svla
kte
Ex
curs
ie
Totaal opgestelde productievermogen 1) 15.658 15.808 15.808 19.073 19.631 20.823 24.318 25.118 28.028
Ingezette productie (eenheden >2 MW) 150 kV- en 110 kV-net 7.777 6.816 8.269 8.293 6.832 8.104 6.197 5.609 4.510
Ingezette productie 380 kV- en 220 kV-net 4.675 4.936 4.883 7.196 8.958 7.086 10.553 11.440 11.940
Totaal ingezette productie 2) (eenheden > 2 MW) 12.452 11.752 13.152 15.490 15.790 15.190 16.750 17.050 16.450
Totaal belasting 3) (incl. productie door eenheden < 2 MW) 16.302 16.302 16.302 17.490 17.490 17.490 18.750 18.750 18.750
DC uitwisseling kabel Noorwegen (+ import / - export) 0 700 -700 0 700 -700 0 700 -700
DC uitwisseling kabel Engeland (+ import / - export) 0 0 0 0 -1.000 1.000 0 -1.000 1.000
AC Uitwisseling Nederland (+ import / - export) 3.850 3.850 3.850 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000
1) dit is inclusief bestaand en nieuw verondersteld windvermogen zowel op land als op zee2) dit is exclusief windvermogen op land (windvermogen op land is verdisconteerd in de belastingvraag) en compensatie netverliezen3) dit is exclusief 100 MW tot 300 MW aan netverliezen
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
tabel 9
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII24 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Belastinggraad 220 kV-circuits en 380/220 kV-transformatoren
in procenten van de nominale transportcapaciteit
Mee
den
- Wei
wer
d
Eem
shav
en -
Robb
enpl
aat
Eem
shav
en -
Vie
rver
late
n
Vie
rver
late
n - Z
eyer
veen
Vie
rver
late
n - R
obbe
npla
at
Vie
rver
late
n - B
ergu
m
Wei
wer
d - R
obbe
npla
at
Zeye
rvee
n - H
esse
nweg
Berg
um -
Louw
smee
r
Louw
smee
r - O
ude
Has
ke
Oud
e H
aske
- En
s
Ens
- Hes
senw
eg
Mee
den
380/
220
kV
Eem
shav
en 3
80/2
20 k
V
Ens
380/
220
kV
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
Excursies
2008 2011 2014
160
140
120
100
80
60
40
20
0
%
grafiek 2
Belastinggraad 380 kV-grensoverschrijdende circuits
in procenten van de nominale transportcapaciteit
%
Mee
den
- Die
len
Hen
gelo
- G
rona
u
Doe
tinc
hem
- W
esel
Bors
sele
- Za
ndvl
iet
Gee
rtru
iden
berg
- Za
ndvl
iet
Maa
sbra
cht -
Lix
he
Maa
sbra
cht -
Sie
rsdo
rf
Maa
sbra
cht -
Mee
rhou
t
Maa
sbra
cht -
Rom
mer
skir
chen
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
Excursies
2008 2011 2014
160
140
120
100
80
60
40
20
0
grafiek 3
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 2�
Knelpunteninhet�80/220kV-hoogspanningsnetindebasisberekening
Indeberekeningenisvanafhetsteekjaar2014uitgegaanvaneenverhoogdetransportcapaciteitvan
de220kV-westtakvanVierverlatenviaBergum,LouwsmeerenOudeHaskenaarEns,endeinbedrijf
namevaneenderde380/220kV-transformatorinhetstationEns.Knelpuntendienaarvorenkomen
ineerderejarenzonderdeeffectueringvandezeuitbreidingenzijnhiernietgerapporteerd.
AansluitingHessenweg220kV
Vanafhetmoment2)datde220kV-verbindingHessenweg-Hoogeveenwordtgeamoveerd,
voldoetdeaansluitingvanhet220kV-koppelpuntHessenwegmetnametijdensonderhoud
nietmeeraandenetontwerpcriteria.
220kV-verbindingRobbenplaatEemshaven
Vanafhetsteekjaar2011wordteenknelpuntgevondenopdeverbindingdiede220kV-stations
RobbenplaatenEemshavenmetelkaarverbindt.Deoverbelastingvandezekorteverbindingdie
hetouderestationkoppeltmethetnieuwerestationopdezelocatie,wordtveroorzaaktdoor
dehogeinzetvanproductiemiddeleninEemshaven.
�80/220kV-koppelingenEemshavenenMeeden
Vanafhetjaar2011wordenknelpuntengevondenopde380/220kV-transformatoreninEemshaven
envanaf2014inMeeden.Deknelpuntenvindenhunoorzaakindeverondersteldeinzetvanproductie-
middelenaangeslotenopennabijEemshaven.Hierdoorkunnenbijnietbeschikbaarzijnvanbeide
380kV-circuitsvandeverbindingEemshaven-Meedenproblemenontstaanbijhetafvoerenvan
vermogenvanuithetNoordenvanNederland.
Knelpunteninhet�80/220kV-hoogspanningsnetgerelateerdaandeexcursies
Algemeen
IndeexcursieEemshavenontstaatdoordeverondersteldeinzetvanproductievermogen
(inclusiefwindvermogen)inhetnoordenvanNederlandendevermogensuitwisselingenvia
deHVDC-verbindingeninEemshavenenMaasvlakte,eendominantetransportrichtingin
hetNederlandsenetvannoordoostnaarzuidwest.Ditleidttotknelpunteninde220kV-en
380kV-verbindingenvandelocatieEemshaventotde380kV-ringstructuurinZwolleenEns,
entotknelpunteninde380/220kV-koppelingen.Ookveroorzakendehogetransporten
knelpunteninenkeleverbindingenvande380kV-ring.
2) MomenteelisnogindiscussieoftotamoveringvandeverbindingHessenweg–Hoogeveenzalwordenovergegaan. InhetgevaldeverbindingblijftbestaanvoldoetdeaansluitinginHessenwegaandenetontwerpcriteria.
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Scenario criterium A B A B A B
Groene Revolutie winter 3.850 3.850 2.000 2.000 2.000 2.000
Excursie Eemshaven winter 4.550 4.550 1.700 1.700 1.700 1.700
Excursie Maasvlakte winter 4.550 4.550 -300 -300 -5.950 -5.950
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) buitenland (+ : import, - : export) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
ExcursieEemshaven
tabel 10
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII2� TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Omdatinvergelijkingmethetsteekjaar2008indesteekjaren2011en2014steedsmeer
productievermogeninbedrijfwordtverondersteld,nemendeberekenendeoverbelastingen
opdeverbindingensteedsverdertoe.
Hetontstaanvanknelpuntendiegrotendeelsgerelateerdzijnaaneentoenamevanproductievermogen
lijktinstrijdmethetfeit,dateraansluitcontractenzijnafgeslotenvoornieuwproductievermogen.
Indeberekeningenisechtergeenrekeninggehoudenmetdeafgeslotenrun back3)contracten
voornieuwproductievermogen,daarnaastisookhetwindvermogenopEemshavenmeegenomen
waarvoorgeenaansluitcontract4)isafgesloten.
Degeconstateerdeoverbelastingeninde380kV-en220kV-verbindingenvandelocatieEemshaven
totde380kV-ringstructuurzullenbijiedereextraaansluitingvannieuwvermogenverder
toenemen.Ookeentoenamevanproductievermogeninonderliggendenetten,watresulteertin
eenverminderingvandevermogensafnamevanhetonderliggendenet,zalleidentoteentoename
vandeoverbelastingen.Hierbijhoeftergeenspraketezijnvaneenknelpuntopdeaankoppeling
vanhetonderliggendenetmethetbovenliggendenet.VanwegedezeproblematiekisTenneT
momenteelmetdenetbeheerdervanonderliggendenettenindiscussieoverdevoorziene
nieuweaansluitingenvanproductievermogeninde20kV-en110kV-netten.
Knelpunten�80/220kV-koppelingenEns,EemshavenenMeeden
Vanaf2008komendeknelpuntenopde380/220kV-koppelpunteninMeedenenEemshavenin
vergelijkingmetdebasisberekeningversterktnaarvorenenontstaatereenadditioneelknelpunt
ophet380/220kVkoppelpuntEns(in2014blijftditknelpuntbestaanondanksdeveronderstelde
uitbreidingvandetransformatorcapaciteitinEns).Alleknelpuntenwordenveroorzaaktdoor
dehogereinzetvandeproductieopennabijEemshaven;in2008metnamedooreenhogereinzet
vanproductievermogenaangeslotenop220kV.Voorhetknelpuntopde380/220kV-koppelingin
Eemshavengeldtditvanaf2011vanwegedeinbedrijfnamevannieuwproductievermogenop380kV.
Knelpunten220kV-net
Vanaf2008ontstaatereenknelpuntopdeverbindingBergum-Louwsmeer.Nadeveronderstelde
upgradevandezeverbindingverdwijnthetknelpuntin2014.
ErwordtopdeverbindingVierverlaten-Zeyerveen-Hessenwegeenknelpuntberekend.Ditknelpunt
verdwijntvanaf2011alsverondersteldwordtdatdande220kV-verbindingHessenweg-Zeyerveenis
geamoveerd5).Hierdoorwordtdetransportfunctievandeoosttakvanhet220kV-netopgeheven.
Vanaf2011komthetknelpuntopdeverbindingRobbenplaat-Eemshaveninvergelijkingmet
debasisberekeningversterktnaarvorenenverderontstaatereenknelpuntopdeverbinding
Eemshaven/Robbenplaat-Weiwerd-Meeden.
Vanaf2014ontstaatereenknelpuntopdeverbindingEemshaven/Robbenplaat-Vierverlaten.
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 27
Knelpunten�80kV-net
OpdeverbindingenvanEemshavennaarde380kV-ringstructuurontstaanvanaf2011knelpunten
opdeverbindingMeeden–Zwolleenvanaf2014opdeverbindingEemshaven–Meeden.
Opde380kV-ringleidendehogetransportenvanoostnaarwestvanaf2008totknelpuntenop
deverbindingZwolle–Ens-Lelystad–Diemenenvanaf2014ooktotknelpuntenopdeverbinding
Zwolle-Hengelo–Doetinchem.
Algemeen
Indezeexcursieontstaatdoordeverondersteldeinzetvanproductievermogenenwindvermogenin
hetwestenvanNederland,endevermogensuitwisselingenviadeHVDC-verbindingeninEemshaven
enMaasvlakte,eendominantetransportrichtinginhetNederlandsenetvanwestnaaroost.Ditleidt
totknelpunteninde380kV-verbindingenvandelocatieMaasvlaktetotde380kV-ringstructuurin
KrimpenenBleiswijk.Ookwordendoordehogetransportenknelpuntenveroorzaaktinde380kV-ring.
Hetontstaanvanknelpuntendiegrotendeelsgerelateerdzijnaaneentoenamevanproductievermogen
lijktinstrijdmethetfeit,dateraansluitcontractenzijnafgeslotenvoornieuwproductievermogen.
EvenalsbijdeexcursieEemshavengeldtdatindeberekeningengeenrekeningisgehoudenmet
deafgeslotenrun back contractenvoorbepaaldnieuwproductievermogen,daarnaastisook
hetwindvermogenopzeemeegenomenwaarvoornoggeenaansluitcontractisafgesloten.
Knelpunten�80/220kV-koppelingenEemshaven
In2014isereenknelpuntophet380/220kV-koppelpuntinEemshaven.Ditknelpuntkomtlaternaar
voreninvergelijkingmetdebasisberekeningvanwegedeindeexcursielagerverondersteldeinzet
vanproductievermogeninhetnoordenvanhetNederland.
Knelpunten�80kV-net
Alleknelpuntenwordengevondeninhetjaar20146)enwordenveroorzaaktdoordehogere
verondersteldeinzetvanproductievermogeninhetwesten.
OpdeverbindingenvanMaasvlaktenaarde380kV-ringstructuurontstaanknelpuntenop
deverbindingCrayestein–SimonshavenenopdeverbindingMaasvlakte–Westerlee–Wateringen-
Bleiswijk,medeveroorzaaktdoordeverondersteldegrootschaligeinvoedingvanoffshorewind
aangeslotenopMaasvlakte(1.500MW).
3) Eenrunbackcontracthoudtindateenproducentonderovereengekomenvoorwaardenopaangevenvandenetbeheerder hetproductievermogenmoetterugregelenteneindeeenveiligebedrijfsvoeringvanhetnetmogelijktemaken.Derunback contractenzijnvantoepassingtothetmomentdathethoogspanningsnetvoldoendeaangepastisomdegewenstetransporten tekunnenfaciliteren.4) Voorhetwindvermogenisgeenaansluitcontractafgesloten,omdatonvoldoendetransportcapaciteitbeschikbaaris. Overigensgeldthetzelfdevooreenaantalconventioneleproductiemiddelen,waarvoorvolgensdeaansluitprocedure omeenaansluitingopofnabijEemshavenverzochtwerd.5) IndeberekeningenvoorditKwaliteits-enCapaciteitsplanisveronderstelddatin2014de220kV-westtakintransportcapaciteit
isverhoogdendatdeverbindingZeyerveen-Hessenwegin2011isgeamoveerd.Eenalternatiefwatmomenteelindiscussieisbetrefthetnietamoverenvande220kV-verbindingZeyerveen-Hessenwegenjuistverzwarenvandezeoosttak.Indatgevalwordendeknelpunteninhet220kVanders.BeidemogelijkhedenzijnwelvergelijkbaarvoordetotalehoeveelheidaftevoerenproductiecapaciteitvanuithetNoorden.
6) In2011wordengeenknelpuntengesignaleerd.InditsteekjaarisdeRandstad380Zuidringinbedrijfverondersteld.
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
ExcursieMaasvlakte
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII28 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
OmdatzowelopMaasvlaktealsopIJmuidenveelvermogen(waaronderde3.000MWoffshorewind)
wordtingevoed,ontstaatereenoverbelastingopdeverbindingDiemen–OostzaaninNoord-Holland.
Deoverbelastingvandezeverbindingwordtmedeveroorzaaktdoordathet380kV-circuitvanKrimpen
naarOostzaanwelvoorbijgaataanDiemenmaardaarnietaangeslotenis.Doordezenettopologie
raaktdeverbindingDiemen–Oostzaaneerderoverbelast.
Opde380kV-ringleidendehogetransportenvanwestnaaroosttotknelpunten
opdeverbindingKrimpen–Geertruidenberg.
Mogelijkemaatregeleninhet�80/220kV-hoogspanningsnet
AansluitingHessenweg220kV
HetknelpuntinHessenwegdatgekoppeldisaandeamovering7)vande220kV-verbindingHessenweg-
Hoogeveenwordtopgelostdoorderealiseringvaneen380/110kV-koppelingnabijZwolle.Ineennader
tebepalenfaseringzullende220/110kV-transformatorenopstationHessenwegwordenvervangen
door380/110kV-transformatorenineennieuwkoppelpuntbijZwolle.Totdeinbedrijfnamevan
deeerste380/110kV-transformatorkanhetknelpunttijdelijkopgelostwordendooronderhoud
aande220kV-verbindingEns-Hessenweguittestellen.
220kV-verbindingRobbenplaat-Eemshaven
Hetknelpuntopdezeverbindingtussenhetoudereennieuwerestationmoetwordenopgelost
doorverhogingvantransportcapaciteitvandeverbinding.
�80/220kV-koppelingenEns,EemshavenenMeeden
Hetknelpuntopde380/220kV-koppelingmoetwordenopgelostdoordeplaatsingvanextra
transformatorcapaciteit.Ineenaanvullendestudie(zievolgendeparagraafexcursieEemshaven)
moetdefaseringenlocatiewordenvastgesteld.
Algemeen
Momenteelisergeenaansluitcapaciteitbeschikbaaromvolgensdenetontwerpcriterianieuw
productievermogenopEemshavenaantesluiten.OmdezeredenisTenneTin2006begonnen
methetuitvoerenvanstudiesomtebezienwelkemaatregelengetroffenmoetenwordenom
aandeverhoogdetransportbehoeftevandeproductielocatieEemshaventekunnenvoldoen.
Dezestudieszijngesplitstineenonderzoeknaarsnellemaatregelentervergrotingvan
detransportcapaciteiteneenonderzoeknaareenstructureleoplossing.
Bijdesnelleoplossingwordtdehaalbaarheidendemogelijkheidonderzochtvandeverhogingvan
detransportcapaciteitvande220kV-westtak8)of220kV-oosttakdoormiddelvanhettoepassen
vanhogetemperatuurgeleiders(hierbijwordttenminsterekeninggehoudenmetdeinbedrijfname
vandederde380/220kV-transformatorinhetstationEns).
7) MomenteelisnogindiscussieoftotamoveringvandeverbindingHessenweg–Hoogeveenzalwordenovergegaan. InhetgevaldeverbindingblijftbestaanvoldoetdeaansluitinginHessenwegaandenetontwerpcriteriaenmoet dezeoplossingwordenheroverwogen.8) Deupgradevandewesttakmet1.200MW,dielooptvanVierverlatenviaBergum,LouwsmeerenOudeHaskenaarEns isindeberekeningeninbedrijfverondersteldvanafsteekjaar2014.Deupgradevandeoosttak,dielooptvanVierverlaten viaZeyerveennaarHessenwegisnietdoorgerekend.9) Hierbijwordtbedoeldhetmaximaaluitnuttenvandebestaandeverbinding,hettoepassenvanalternatievegeleiders
ofhetrealiserenvanadditioneleverbindingen.
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
Basisvariant
ExcursieEemshaven
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 2�
Toepassingvandesnelleoplossinggeeftdemogelijkheidom1.200MWtot1.800MWextra
vermogenonderrun backconditiesaantesluiten.Dezeoplossingkan,rekeninghoudendmet
engineeringenombouwopzijnvroegstinhetjaar2011wordengerealiseerdenisinsteekjaar2014
indeberekeningenmeegenomen.Daarnaastelimineertdetijdelijkeoplossingdeknelpuntenop
de220kV-verbindingenBergum-LouwsmeerenVierverlaten–Zeyerveen–Hessenweg.
Vooreenstructureleoplossingwordtgestudeerdopeennieuwe380kV-dubbelcircuitverbinding
vanEemshavennaarde380kV-ring(Ens)entevenshetopwaarderenvande220kV-verbinding
Eemshaven-Meedennaar380kV,waardoorvanEemshavennaarMeedeneenviercircuit380kV-
verbindingontstaat.Hierbijontstaatookdenoodzaakvaneennieuw380/220kV-koppelpunt
Schildmeervoordevoedingvanhet220kV-stationWeiwerd.Tevenszalvanwegederuimtelijke
beperkinginhet380kV-stationEemshavenindenabijheidvanditstationeennieuw380kV-station
Oudeschipgestichtwordenvoordeaansluitingvannieuwproductievermogen.
Dezestructureleoplossinggeefttenopzichtevandehuidigesituatiedemogelijkheidom3.000MW
extravermogenaantesluitenzonderrun back voorwaardenenkanrekeninghoudendmetengineering
envergunningtrajectenopzijnvroegstinhetjaar2017wordengerealiseerd.Daarnaastelimineert
dedefinitieveoplossingdeknelpuntenopde220kV-verbindingenEemshaven/Robbenplaat
–Weiwerd–Meedenende380kV-verbindingenEemshaven-Meeden-Zwolle.
Mochternarealisatievandezestructureleoplossingnogbehoeftezijnaanextratransportcapaciteit,
danmoetdeoplossinggezochtwordeninoperationelemaatregelen,verdereaanpassingenof
uitbreidingeninhetnet.Tijdelijkzoudanweerkunnenwordenovergegaannaarhetaansluiten
vanproductievermogenonderrun back ofaansluitingondern-1 condities.
Voorzoweldesnellealsdestructureleoplossingmoetdebenodigde380/220kV-transformator-
capaciteitnogwordenvastgesteld.Hiervoorwordenstudiesbegonnen.
HetknelpuntopdeverbindingRobbenplaat-Eemshaventussenhetoudereennieuwerestationop
dezelfdelocatiemoetwordenopgelostdoorverhogingvantransportcapaciteitvandeverbinding
(dezeoplossingiseerdergemeldbijhetreferentiescenarioGroeneRevolutie).
Maatregelen�80kV-ring
Deoplossingvoorhetknelpuntinde380kV-verbindingenEns–Lelystad–Diemenbestaatuit
hetverhogenvandetransportcapaciteitvandezeverbinding.Uiteenverkennendonderzoekis
geblekendatmetbeperktemaatregelendetransportcapaciteitvandezeverbindingmet20%kan
wordenverhoogd.Dezemaatregelkanspoedigwordengeëffectueerd.Tevensmoeteenstudie
gestartwordennaardemogelijkhedenvanvergroting9)vandetransportcapaciteitvandeoverige
verbindingenvande380kV-ring.Hierbijmoetprioriteitgegevenwordenaanverbindingen
dieinscenario’salsknelpuntnaarbovenzijngekomen.
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�0 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Algemeen
Belangrijkstemaatregeldiemomenteelgerealiseerdwordt,isdeaanlegvandeRandstad380Zuidring
vanMaasvlakteviaWesterleeenWateringennaarBleiswijk,inclusiefaanpassingenvande150kV-net-
structuur.DaarnaastisvoordezeregioookderealisatievandeRandstad380NoordringvanBleiswijk
naarBeverwijkcruciaal.
Hetindeexcursiemeegenomenproductievermogenzondercontractvooraansluitingophetnet
(indezeexcursiehetinbedrijfverondersteldeoffshorewindvermogen)resulteertnarealisatievan
deRandstad380Zuidringinknelpuntenopde380kV-verbindingenvanMaasvlaktenaarBleiswijk
ennaarKrimpen.Voordezeextrabenodigdetransportcapaciteitmoetdeoplossinggezochtworden
inoperationelemaatregelen,verdereaanpassingenofuitbreidingeninhetnet,zoalseennieuwe
verbindingvanMaasvlaktenaarde380kV-ring.Tijdelijkzouweeroverkunnenwordengegaan
naarhetaansluitenvanproductievermogenonderrun back ofaansluitingondern-1 condities.
Maatregelen�80kV-ring
Deoplossingvoorhetknelpuntinde380kV-verbindingenKrimpen-Geertruidenbergbestaatuit
hettijdelijkverhogenvandetransportcapaciteitvandezeverbinding,gevolgddoorhetrealiseren
vaneenextraverbinding.Beideoplossingsrichtingenzullenonderdeelzijnvandeeerdergenoemde
studienaardeverderevergrotingvandetransportcapaciteitvandeverbindingenvande380kV-ring.
Deoplossingvanhetknelpuntinde380kV-verbindingDiemen–Oostzaanbestaatuithetinlussen
vanhetcircuitKrimpen–Oostzaaninhet380kV-stationDiemen.
�80/220kV-koppelingenEns,EemshavenenMeeden
Voordeoplossingvandeknelpuntenopde380/220kV-koppelingenEns,EemshavenenMeeden
zievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,zoalsaangegevenbij
deexcursieEemshaven.
Knelpuntenindeaankoppelingvanregionalenetbeheerders
TenneTZuid-Holland
Uitdeloadflow-berekeningeniseenknelpuntnaarvorengekomenbijde380/150kV-koppeling
Maasvlakte/WesterleetothetmomentdatdeRandstad380Zuidringinbedrijfisgenomen.Ditknelpunt
isgerelateerdaanhetafvoerenvanproductievermogenvanafhet380kV-stationMaasvlakteophet
momentdatde380kV-verbindingCrayestein-MaasvlakteofCrayestein-Krimpennietbeschikbaaris.
Inditgevalmoethetop380kV-stationMaasvlakteingevoedevermogenviahet150kV-netvan
Zuid-Hollandwordenafgevoerd.HetgaathierbijomhetvermogenvandebestaandeMaasvlakte-
eenheden(1.040MW)evenalshetnieuwaantesluitenproductievermogen.Afvoervanditvermogen
viahet150kV-netleidtnietalleentotoverbelastingvande380/150kV-koppelingbijMaasvlaktemaar
ooktotoverbelastingeninhet150kV-netvanZuid-Holland.Verderzalonderdezeomstandigheden
ookdenetstabiliteitvandeMaasvlakte-eenhedennietzijngewaarborgd.
ContinuonNetbeheer-Noord-Holland
TotrealisatievandeRandstad380Noordringin2014kande150kV-netsituatieinNoord-Holland
instabielwordenvoorwatbetreftspanninginhetdeelnetophetmomentdatbeide380kV-circuits
vanafOostzaannietbeschikbaarzijn.Indezesituatiezijnde380kV-stationsOostzaanenBeverwijk
nietmeerrechtstreeksgekoppeldmethetoverigedeelvanhet380kV-netenwordthet150kV-net
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie ExcursieMaasvlakte
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII �1
vanNoord-Hollanduitsluitendgevoedvanuithet380kV-stationDiemen.Hierdoorzullenaanzienlijke
vermogenstransportenplaatsvindenviaderelatiefzwakkenoord-enzuidtakvanhet150kV-net
inNoord-Holland.Ditkangepaardgaanmetontoelaatbarespanningsdalingen.Dezeproblemen,
diegerelateerdzijnaandebelasting-enproductiesituatieinNoord-Holland,komeninhetjaar2011
naarvoren.
DeltaNetwerkbedrijf
Ditknelpuntisgerelateerdaanhetafvoerenvanvermogenvaneennieuweproductie-eenheid
(tweemaal435MW)aangeslotenophet380kV-stationBorssele.Ophetmomentdatde380kV-
verbindingenBorssele-ZandvlietenBorssele-Geertruidenbergnietbeschikbaarzijn,moethetingevoede
vermogenophet380kV-stationBorsseleviahet150kV-netvanZeelandwordenafgevoerd.Dezeafvoer
leidttotoverbelastingeninhetZeeuwse150kV-netende150kV-koppelingnaarNoord-Brabant.
ContinuonNetbeheer-Flevoland,GelderlandenUtrecht
Ditknelpuntisgerelateerdaandekomstvannieuwtebouwenproductievermogenaangeslotenop
hetstationLelystad,hogetransportenopde380kV-verbindingEns–Lelystad–Diemenenhetnieuwe
380/150kV-koppelpuntBreukelenin2009.Bijonderhoudinhet380kV-netnabijLelystadzalhet
vermogenvandenieuweeenhedengedeeltelijkviahet150kV-netvanFlevoland/Gelderlandworden
afgevoerd.Dezeafvoerleidttotoverbelastingvande380/150kV-koppelingenbijLelystadenBreukelen.
Mogelijkemaatregelenmetbetrekkingtotaankoppelingregionalenetbeheerders
TenneTZuid-Holland
TothetmomentdatdeRandstad380Zuidringinbedrijfisgenomenkanmetdehuidigenetsituatie
hetknelpuntnietanderswordenopgelostdandoorbeperkingenopteleggenaandehoeveelheid
intevoedenvermogenopMaasvlakte.Ditgebeurtmomenteelalbijonderhoudaanhetnet
tenaanzienvandeproductievandehuidigeMaasvlakte-eenheden.
ContinuonNetbeheer-Noord-Holland
TothetmomentdatdeRandstad380Noordringinbedrijfisgenomenmoethetknelpuntworden
opgelostdoorbeperkingenopteleggenaanhetonderhoudaande380kV-verbindingenvanaf
OostzaanrichtingDiemenenKrimpenofdoorverplichteinzetvanproductievermogenopdelocatie
Hemwegen/ofVelsenzolangdatproductievermogeninvoldoendematebeschikbaaris.
DeltaNetwerkbedrijf
DeoplossingvoorhetknelpuntophetstationBorsseledatgekoppeldisaaninbedrijfnamevannieuw
productievermogenaangeslotenopditstation,moetgezochtwordeninhetopleggenvaninzet-
beperkingenbijdezeproductiemiddelenbijonderhoudinhet380kV-netinZeeland.
Daarnaastmoetineenstudiedemogelijkheidvoorderealisatievaneenextraverbindingvan
Borsselenaarde380kV-ring(Geertruidenberg–Eindhoven)wordenonderzocht.Hierbijmoettevens
de380/150kV-aankoppelinginBorsseleende150kV-koppelingtussenZeelandenBrabantworden
betrokken.
ContinuonNetbeheer-Flevoland,GelderlandenUtrecht
DeoplossingvoorhetknelpuntinLelystad/Breukelen,watgekoppeldisaaninbedrijfnamevannieuw
productievermogenopdeFlevocentrale,moetgezochtwordenindeafstemmingmetnetbeheerder
Continuonoverdetehanterenoperationelemaatregelenbijonderhoudinhet380kV-netnabijLelystad.
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�2 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Ineennaderestudiemoetonderzochtwordenofervoldoendegeëigendeoperationelemaatregelen
zijnomeenveiligebedrijfsvoeringvandekoppelingvanhet150kV-netmethet380kV-nettekunnen
waarborgen,metnamedoorhetkiezenvandejuisteverschakelingeninhet150kV-net.
VergelijkingmetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan
UitwisselingBelgiëenDuitsland
InhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplaniseenmaximalebenuttingvanzowelvermogensimport
als-exportnaarBelgiëenDuitslandbeschouwd.Vanwegedeverondersteldeinbedrijfnamevan
veelnieuwproductievermogeninNederlandisinditplanna2008nietmeergefocustopmaximale
import.Maximaleexportiswelbeschouwd.Indeberekeningenistevenseenextraverbinding
vanDoetinchemnaarWesel(Duitsland)inbedrijfverondersteldvanafhetsteekjaar2014.
Scenarioopbouw
InhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanzijneendrietalscenario’sbeschouwdmetalsgevoelig-
heidsanalyseeenvariatievandeverondersteldeuitwisselingenviadeHVDCverbindingenmet
Noorwegenaangeslotenop380kV-stationEemshavenenmetGroot-Brittaniëaangeslotenop
het380kV-stationMaasvlakte.Inditplanisgekozenvoorvierscenario’s,waarbijintweescenario’s
specifiekegevoeligheidsanalyseszijnuitgevoerdomdegevolgenvanhogeinvoedingenvancentrales
enHVDC-verbindingenopennabijMaasvlakteenEemshaveninbeeldtebrengen.
Knelpunten
DeinhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplangeconstateerdeknelpunteninhet380/220kV-net
komenookinhetnieuweplannaarvoren.Uitzonderingvormthetgeconstateerdeknelpunt
inBeverwijk,ditverdwijntdoordatgrootschaligeoffshorewindinhetnieuweplanlaterinbedrijf
isverondersteld.
Inhetnieuweplanwordendoordeverondersteldeinbedrijfnamevanveelnieuwproductievermogen
ooknieuweknelpuntengesignaleerd.Dezeknelpuntenkomennaarvorenindeverbindingenvan
delocatiesEemshavenenMaasvlaktenaarde380kV-ringeninverschillendedeelverbindingen
vande380kV-ring.
Mogelijkemaatregelen
InhetvorigeplanisderealisatievandeRandstad380ZuidringendeRandstad380Noordringals
belangrijkstemaatregelvoorhetnetaangegeven.Inditplanblijftdithetgevalmaarwordenerook
nieuwebelangrijkemaatregelenvoorzienomdetoekomstigetransportenoverhet380/220kV-net
tekunnenblijvenfaciliteren:
• vergrotingvandeaansluitcapaciteitvandeproductielocatieEemshavenmetde380kV-ringdoor
eentijdelijkeoplossingbestaandeuiteenupgradevande220kV-westtakofoosttak,gevolgddoor
eendefinitieveoplossing(onderandereeennieuwe380kV-verbindingnaarde380kV-ringen
upgradevan220kVnaar380kVvanEemshaven-Meeden);
• vergrotingvandetransportcapaciteitvandeelverbindingenvande380kV-ring.Hiervoorwordt
begonnenmeteenstudienaardemogelijkhedenvanupgradeenuitbreidingvanverbindingen;
• vergrotingvandeaansluitcapaciteitvanMaasvlaktemetde380kV-ring.Hiervoorwordtbegonnen
meteenstudienaardemogelijkhedentotaanlegvaneenextraverbinding;
• aanlegvaneenextraverbindingvanstationBorsselenaarde380kV-ring.Ookhierwordtbegonnen
meteenstudienaardemogelijkhedentotaanlegvaneennieuweverbinding.
Ref
eren
ties
cen
ario
Gro
ene
Rev
olu
tie
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII ��
�.� ScenarioDuurzameTransitie
1 Bouwen380/110kV-koppelingnabijZwolle(mogelijkheroverwegenvanwege220kV-oosttak)
2 VerhogentransportcapaciteitRobbenplaat-Eemshaven
3 Verhogentransportcapaciteitdeel220kV-net.Plaatsenderde380/220kV-transformatorEns,gevolgddooraanleggen
nieuwe380kV-verbindingEemshaven-Zwollee.o.enbouwennieuw380kV-stationnabijZwolle.
Opwaarderen220kV-verbindingEemshaven-Meedennaar380kVenbouwennieuw380/220kV-koppelpuntnabijWeiwerd.
4 InlussencircuitDiemen-Oostzaanin380kV-stationDiemen
5 Aanleggennieuwe380kV-verbindingBorsselenaar380kV-ring
Scen
ario
Du
urz
ame
Tran
siti
e
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
2
1
4
5
3
kaart 2
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�4 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
HetscenarioDuurzameTransitiegaatuitvanderealisatievanalleeenhedenmeteen(bijna)aansluit-
contracteneenadditioneleuitbreidingmethoogefficiëntgasvermogenvanruim3.000MWom
degroeivandekooldioxide-uitstootteverminderen.Daarnaastiseraandachtvoorbesparingen,
waardoordegroeivanhetelektriciteitsverbruikvanaf2010zichzalbeperkentot1%perjaar.
Uitgangspuntenberekening
Belastingvraag
In2008isdezelfdelandelijkebelastingvraagverondersteldalsinhetreferentiescenario
GroeneRevolutie.Deverondersteldegroeivandevraagistenopzichtevanhetreferentie-
scenarioGroeneRevolutiein2011en2014respectievelijk401MWen1.051MWlager.
ImportviaverbindingenmetBelgiëenDuitsland
IndeberekeningenisuitgegaanvaneenimportuitBelgiëenDuitslandvan3.850MWin2008,
engeenimportin2011en2014.Delagerewaardenvoordejaren2011en2014zijngebaseerdop
deverondersteldeinbedrijfnamevannieuwproductievermogeninNederland.
Conventioneelproductievermogen
Voorwatbetreftnieuwbouwvangrootschaligconventioneelproductievermogenzijnalleinitiatieven
meteen(bijna)getekendcontractvooraansluitingophethoogspanningsnetmeegenomen(conform
hetreferentiescenarioGroeneRevolutie).Daarnaastisrekeninggehoudenmet3.109MWadditioneel
nieuwbouwvangasvermogen.Deverondersteldeinbedrijfnamevannieuwproductievermogen
inhetsteekjaar2011is1.455MWgasvermogen,verdeeldoverde380kV-stationsEemshaven
(125MW),Maasvlakte(600MW)ende150kV-stationsVelsen(300MW)enMoerdijk(430MW).
Deverondersteldeinbedrijfnamevannieuwvermogeninhetsteekjaar2014is1.654MWgas-
vermogen,verdeeldoverhet380kV-stationEemshaven(1.200MW)enhet220kV-stationBergum
(454MW,uitbreiding).
Tenaanzienvanuitbedrijfnamevanproductievermogenisrekeninggehoudenmetdeamovering
van555MWaanproductievermogenverdeeldoverEnecoNetbeheer-Utrecht(95MWin2011)
enContinuonNetbeheer-Noord-Holland(460MWin2014).Ditisconformhetreferentiescenario
GroeneRevolutie.
Berekeningen
HetscenarioDuurzameTransitieisdoorgerekendvooreenwintersituatievoordejaren2008,2011en
2014.IndeberekeningenisgeenuitwisselingverondersteldviadeHVDC-verbindingeneneveneens
geenbijdragevannogterealiserenwindparkenopzeeengrotewindparkenopland,omdatdeze
uitwisselingenenbijdragevanuitdenetproblematieknietonderscheidendzijn.
DebasisgegevensvoordeberekeningenvoorhetscenarioDuurzameTransitiezijnintabel11
gepresenteerd.Degrafieken4,5en6gevenderesultatenvanalleloadflow-berekeningenvoor
de380kV-circuits,de220kV-circuits(inclusief380/220kV-transformatoren)ende380kV-
(grensoverschrijdende)circuits.Intabel12wordenvoorhet380/220kV-netderesultatenvan
detoetsingpercriteriumgegevenvoordedrieonderzochtejaren,inclusiefdeuitwisseling
methetbuitenlandvoordesituatiezonderonderhoudofstoring.
Scen
ario
Du
urz
ame
Tran
siti
e
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII ��
Scen
ario
Du
urz
ame
Tran
siti
e
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Belastinggraad 380 kV-circuits in procenten van de nominale transportcapaciteit
%
Mee
den
- Eem
shav
en
Mee
den
- Zw
olle
Ens
- Zw
olle
Ens
- Lel
ysta
d
Zwol
le -
Hen
gelo
Hen
gelo
- D
oeti
nche
m
Dod
ewaa
rd -
Doe
tinc
hem
Dod
ewaa
rd -
Maa
sbra
cht
Dod
ewaa
rd -
Boxm
eer
Lely
stad
- D
iem
en
Breu
kele
n - D
iem
en
Breu
kele
n - K
rim
pen
Die
men
- O
ostz
aan
Oos
tzaa
n - K
rim
pen
Oos
tzaa
n - B
ever
wijk
Beve
rwijk
- Bl
eisw
ijk
Kri
mpe
n - C
raye
stei
n
Kri
mpe
n - G
eert
ruid
enbe
rg
Kri
mpe
n - B
leis
wijk
Cra
yest
ein
- Maa
svla
kte
Cra
yest
ein
- Sim
onsh
aven
Maa
svla
kte
- Sim
onsh
aven
Blei
swijk
- W
ater
inge
n
Wat
erin
gen
- Wes
terl
ee
Wes
terl
ee -
Maa
svla
kte
Bors
sele
- G
eert
ruid
enbe
rg
Eind
hove
n - G
eert
ruid
enbe
rg
Eind
hove
n - M
aasb
rach
t
Maa
sbra
cht -
Box
mee
r
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
grafiek 4
tabel 11 2008 2011 2014
Totaal opgestelde productievermogen 1) 15.658 20.542 27.347
Ingezette productie (eenheden > 2 MW) 150 kV en 110 kV net 7.777 9.059 5.900
Ingezette productie 380 kV en 220 kV net 4.675 8.320 12.090
Totaal ingezette productie 2) (eenheden > 2 MW) 12.452 17.379 17.991
Totaal belasting 3) (inclusief productie door eenheden < 2 MW) 16.302 17.379 17.991
DC uitwisseling kabel Noorwegen (+ import / - export) 0 0 0
DC uitwisseling kabel Engeland (+ import / - export) 0 0 0
AC Uitwisseling Nederland (+ import / - export) 3.850 0 0
1) Dit is inclusief bestaand en nieuw verondersteld windvermogen zowel op land als op zee2) Dit is exclusief windvermogen op land (windvermogen op land is verdisconteerd in de belastingvraag) en compensatie netverliezen3) Dit is exclusief 100 MW tot 300 MW aan netverliezen
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�� TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Belastinggraad 220 kV-circuits en 380/220 kV-transformatoren
in procenten van de nominale transportcapaciteit
Mee
den
- Wei
wer
d
Eem
shav
en -
Robb
enpl
aat
Eem
shav
en -
Vie
rver
late
n
Vie
rver
late
n - Z
eyer
veen
Vie
rver
late
n - R
obbe
npla
at
Vie
rver
late
n - B
ergu
m
Wei
wer
d - R
obbe
npla
at
Zeye
rvee
n - H
esse
nweg
Berg
um -
Louw
smee
r
Louw
smee
r - O
ude
Has
ke
Oud
e H
aske
- En
s
Ens
- Hes
senw
eg
Mee
den
380/
220
kV
Eem
shav
en 3
80/2
20 k
V
Ens
380/
220
kV
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
160
140
120
100
80
60
40
20
0
%
grafiek 5
Belastinggraad 380 kV-grensoverschrijdende circuits
in procenten van de nominale transportcapaciteit
%
Mee
den
- Die
len
Hen
gelo
- G
rona
u
Doe
tinc
hem
- W
esel
Bors
sele
- Za
ndvl
iet
Gee
rtru
iden
berg
- Za
ndvl
iet
Maa
sbra
cht -
Lix
he
Maa
sbra
cht -
Sie
rsdo
rf
Maa
sbra
cht -
Mee
rhou
t
Maa
sbra
cht -
Rom
mer
skir
chen
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
160
140
120
100
80
60
40
20
0
grafiek 6
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Scenario criterium A B A B A B
Duurzame Transitie winter 3.850 3.850 0 0 0 0
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) buitenland (+ : import, - : export) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
Scen
ario
Du
urz
ame
Tran
siti
e
tabel 12
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII �7
Knelpunteninhet�80/220kV-hoogspanningsnet
OnderstaandeknelpuntenzijnookgevondenbijhetreferentiescenarioGroeneRevolutie.
Eenaantalknelpuntenkomtinhetnoordenmeernadrukkelijknaarvorendoordeextrainzet
vangasvermogenindezeregio.
AansluitingHessenweg220kV
Vanafhetmomentdatde220kV-verbindingHessenweg-Hoogeveenisgeamoveerd,voldoet
deaansluitingvanhet220kV-koppelpuntHessenwegtijdensonderhoudaande220kV-verbinding
Ens-Hessenwegnietmeeraandenetontwerpcriteria.
220kV-verbindingRobbenplaat-Eemshaven
Vanafhetsteekjaar2011wordteenknelpuntgevondenopdeverbindingdiede220kV-stations
RobbenplaatenEemshavenmetelkaarverbindt.Deoverbelastingvandezekorteverbinding,
diehetouderestationkoppeltmethetnieuwerestationopdezelocatie,wordtveroorzaakt
doordehogeinzetvanproductiemiddeleninEemshaven.
220kV-verbindingRobbenplaat-Weiwerd-Meeden
Erontstaatvanaf2011eenknelpuntopdeverbindingRobbenplaat-Weiwerd-Meedendoor
deinditscenarioverondersteldeinzetvangasvermogeninEemshavenenBergum.
�80/220kV-koppelingenEemshavenenMeeden
Vanafhetjaar2011wordenknelpuntengevondenopde380/220kV-transformatoreninEemshaven
enMeeden.Deknelpuntenvindenhunoorzaakindehogeverondersteldeinzetvanproductie-
middelenaangeslotenopennabijEemshaven.HetknelpuntinMeedenkomtinditscenarioeerder
naarvorendaninhetreferentiescenarioGroeneRevolutiedoordeverondersteldeextrainzetvan
gasvermogeninEemshavenenBergum.
Mogelijkemaatregeleninhet�80/220kV-hoogspanningsnet
AansluitingHessenweg220kV
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie
220kV-verbindingRobbenplaat-Eemshaven
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie
220kV-verbindingRobbenplaat-Weiwerd-Meeden
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,
zoalsaangegevenbijdeexcursieEemshaven.
�80/220kV-koppelingenEns,EemshavenenMeeden
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,
zoalsaangegevenbijdeexcursieEemshaven.
Knelpuntenenmogelijkemaatregelenindeaankoppelingvanregionalenetbeheerders
Degevondenknelpuntenenmogelijkemaatregelenindeaankoppelingenvanderegionalenet-
beheerderszijnidentiekaandeknelpuntenenmaatregelenuithetreferentiescenarioGroeneRevolutie.
Scen
ario
Du
urz
ame
Tran
siti
e
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�8 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
�.4 ScenarioNieuweBurchten
1 Scenarioenexcursies:bouwen380/110kV-koppelingnabijZwolle(mogelijkheroverwegenvanwege220kV-oosttak)
2 Scenarioenexcursies:verhogentransportcapaciteitRobbenplaat-Eemshaven
3 Scenarioenexcursies:verhogentransportcapaciteitdeel220kV-net.Plaatsenderde380/220kV-transformatorEns,
gevolgddooraanleggennieuwe380kV-verbindingEemshaven-Zwollee.o.enbouwennieuw380kV-stationnabijZwolle.
Opwaarderen220kV-verbindingEemshaven-Meedennaar380kVenbouwennieuw380/220kV-koppelpuntnabijWeiwerd.
4 Scenarioenexcursies:verzwarentransportcapaciteitZwolle-Hengelo(-Doetinchem)
5 ExcursieEemshaven:verzwarentransportcapaciteitZwolle-Ens-Lelystad-Diemen
6 ExcursieMaasvlakte:verzwarentransportcapaciteitBreukelen-Krimpen-Geertruidenberg-Eindhoven-Maasbracht
7 ExcursieMaasvlakte:inlussencircuitDiemen-Oostzaanin380kV-stationDiemen
8 Scenarioenexcursies:aanleggennieuwe380kV-verbindingBorsselenaar380kV-ring
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
n
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
2
15
4
6
7
8
3
kaart 3
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII ��
HetscenarioNieuweBurchtengaatuitvandeontwikkelingvanNederlandnaareennetto-exporteur
vanelektriciteitnaarBelgiëenDuitslanddoorzowelderealisatievanallecentralesmeteenbijna
aansluitcontractalseenextrauitbreidingmeteenextrakoleneenheidincombinatiemeteennulgroei
vandebelastingvanaf2010.
Uitgangspuntenberekening
Belastingvraag
In2008isdezelfdelandelijkebelastingvraagverondersteldalsinhetreferentiescenario
GroeneRevolutie.Omdatervervolgensgeengroeiverondersteldisvandebelastingvraag,
istenopzichtevanhetreferentiescenarioGroeneRevolutiein2011en2014debelastingvraag
respectievelijk1.187MWen2.448MWlager.
ImportviaverbindingenmetBelgiëenDuitsland
IndeberekeningenisuitgegaanvaneenimportuitBelgiëenDuitslandvan3.850MWin2008,
geenuitwisselingin2011eneenexportvan5.650MWin2014.
Conventioneelproductievermogen
Voorwatbetreftnieuwbouwvangrootschaligconventioneelproductievermogenzijn
alleinitiatievenmeteen(bijna)getekendcontractvooraansluitingophethoogspanningsnet
meegenomen(conformhetreferentiescenarioGroeneRevolutie).Daarnaastisrekening
gehoudenmet800MWadditioneelnieuwbouwvankolenvermogen(zondercontractvoor
aansluitingophethoogspanningsnet)ophet380kV-stationsEemshaven.
Tenaanzienvanuitbedrijfnamevanproductievermogenisrekeninggehoudenmetdeamovering
van555MWaanproductievermogenverdeeldoverEnecoNetbeheer-Utrecht(95MWin2011)
enContinuonNetbeheer-Noord-Holland(460MWin2014).Ditisconformhetreferentiescenario
GroeneRevolutie.
Windvermogen
Deuitgangspuntentenaanzienvanwindvermogenoplandzijnconformhetreferentiescenario
GroeneRevolutie.Debijdragevanwindvermogenopzeeisverondersteldop1.000MWin
steekjaar2011en2.000MWinsteekjaar2014,gelijkelijkverdeeldoverde380kV-stations
Eemshaven,MaasvlakteenIJmuiden.Debijdragevanwindvermogeninditscenarioishierdoor
1.000MWlagerdaninhetreferentie-scenarioGroeneRevolutie.
Berekeningen
HetscenarioNieuweBurchtenisdoorgerekendvooreenwintersituatievoordejaren2008,2011en2014.
DeberekeningisnetalsbijhetreferentiescenarioGroeneRevolutieopgesplitstineenbasisberekening
eneentweetal10)excursiesEemshavenenMaasvlakte.Ditalweermetalsdoelomdeproblematiek
vandeafvoervangrotevermogensstromenvanafdezelocatiesinbeeldtekrijgen.
10) InhethoofdstukwaarindestudieVisie2030isgepresenteerd,zijnookdelocatiesIJmuidenenBorsselebeschouwd.Hierisdatnietgedaan,omdatmetdevastgesteldeuitgangspuntentenaanzienvanadditioneelproductievermogenvoorditKwaliteits-enCapaciteitsplanditgeenonderscheidendesituatiesvoorhetnetopleverd.
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
n
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII40 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
StartpuntvoordebasisberekeningvanhetscenarioNieuweBurchtenvormtdeveronderstelde
belastingvraagendeuitwisselingviaBelgiëenDuitsland.Hetverschiltussenbelastingvraag
enuitwisselingwordtopgevulddoorinzetvanproductievermogeninNederland.Deselectie
vandeintezettenproductiemiddelenisanaloogaandebeschrevenmethodebijhetreferentie-
scenarioGroeneRevolutie.
IndebasisberekeningenisgeenuitwisselingverondersteldviadeHVDC-verbindingeneneveneens
geenbijdragevannogterealiserenwindparkenopzeeengrotewindparkenopland.
IndeexcursieEemshavenisuitgegaanin2008,2011en2014vaninvoedingvanrespectievelijk
2,6GW,4,0GWen6,4GWopEemshavenenvan0,6GWopBerguminallesteekjaren.Verderis
aangenomendatdewindparkenopEnsenEemshavenopmaximaalvermogenhunenergieaan
hetnetzullenleveren.TenaanzienvandeHVDC-verbindingenisuitgegaanvaneenimportvan
700MWviadeHVDC-verbindingmetNoorwegenincombinatiemeteenexportvan1.000MWvia
deHVDC-verbindingmetGroot-Brittannië.VoordegrensoverschrijdendeverbindingMeeden-Diele
isuitgegaanvaneenimportvan1.000MWin2008,geenimportofexportin2011MWeneenexport
van1.000MWin2014.Deinzetvandeoverigeeenhedenisgecorrigeerdvoordeextraproductie
opEemshavendevolgensrangschikkingopbasisvanmust run ennominalekosten.
IndeexcursieMaasvlaktezijndetransportenvanafdelocatieMaasvlaktehoogverondersteld.
DitisgedaandoorteveronderstellendateropennabijMaasvlakte1,0GWin2008,2,3GWin2011
en4,1GWin2014aanproductievermogeninbedrijfzalzijn.Ookisaangenomendatdewindparken
opEnsenEemshavenopmaximaalvermogenhunenergieaanhetnetzullenleverenenisrekening
gehoudenmetinvoedingvanwindvermogenopzeevan1,0GWin2011en2,0GWin2014,evenredig
verdeeldoverMaasvlakte,IJmuidenenEemshaven.TenaanzienvandeHVDC-verbindingenisnu
uitgegaanvaneenimportvan1.000MWviadeHVDC-verbindingmetGroot-Brittanniëin
eencombinatiemeteenexportvan700MWviadeHVDC-verbindingmetNoorwegen.Deinzetvan
deoverigeeenhedenisgecorrigeerdvoordeextraproductieopMaasvlaktevolgensrangschikking
opbasisvanmust run enmarginalekosten.
Dekeuzestenaanzienvanimportindebasisberekeningenindeexcursiesleidenin2014tot
eentotalehoogsteexport(desomvandeuitwisselingBelgië/Duitslandendeuitwisselingvia
deHVDC-verbindingennaarNoorwegenenGrootBrittannië)voorNederlandvan5.950MW
bijdeexcursieMaasvlakte.
DebasisgegevensvoordeberekeningenvoorhetscenarioNieuweBurchtenenexcursieszijnintabel13
gepresenteerd.Degrafieken7,8en9gevenderesultatenvanalleloadflow-berekeningenvoor
de380kV-circuits,de220kV-circuits(inclusief380/220kV-transformatoren)ende380kV-(grens-
overschrijdende)circuits.IndegrafiekenzijnzowelderesultatenvanhetscenarioNieuweBurchten
alsvandeexcursiesopgenomen.Resultatendiehorenbijdeexcursieszijnalleengegeveninhetgeval
ereenvergrotingofverkleiningvandebelastinggraadberekendis.
Intabel14wordenvoorhetlandelijk380/220kV-netderesultatenvandetoetsingpercriterium
gegevenvoordedrieonderzochtejaren,inclusiefdeuitwisselingmethetbuitenlandvoordesituatie
zonderonderhoudofstoring.
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
n
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 41
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Belastinggraad 380 kV-circuits in procenten van de nominale transportcapaciteit
%
Mee
den
- Eem
shav
en
Mee
den
- Zw
olle
Ens
- Zw
olle
Ens
- Lel
ysta
d
Zwol
le -
Hen
gelo
Hen
gelo
- D
oeti
nche
m
Dod
ewaa
rd -
Doe
tinc
hem
Dod
ewaa
rd -
Maa
sbra
cht
Dod
ewaa
rd -
Boxm
eer
Lely
stad
- D
iem
en
Breu
kele
n - D
iem
en
Breu
kele
n - K
rim
pen
Die
men
- O
ostz
aan
Oos
tzaa
n - K
rim
pen
Oos
tzaa
n - B
ever
wijk
Beve
rwijk
- Bl
eisw
ijk
Kri
mpe
n - C
raye
stei
n
Kri
mpe
n - G
eert
ruid
enbe
rg
Kri
mpe
n - B
leis
wijk
Cra
yest
ein
- Maa
svla
kte
Cra
yest
ein
- Sim
onsh
aven
Maa
svla
kte
- Sim
onsh
aven
Blei
swijk
- W
ater
inge
n
Wat
erin
gen
- Wes
terl
ee
Wes
terl
ee -
Maa
svla
kte
Bors
sele
- G
eert
ruid
enbe
rg
Eind
hove
n - G
eert
ruid
enbe
rg
Eind
hove
n - M
aasb
rach
t
Maa
sbra
cht -
Box
mee
r
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
Excursies
2008 2011 2014
grafiek 7
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
n2008 2011 2014
Nie
uw
e B
urc
hte
n
Eem
shav
en
Excu
rsie
Maa
svla
kte
Ex
curs
ie
Nie
uw
e
Bu
rch
ten
Eem
shav
en
Excu
rsie
Maa
svla
kte
Ex
curs
ie
Nie
uw
e
Bu
rch
ten
Eem
shav
en
Excu
rsie
Maa
svla
kte
Ex
curs
ie
Totaal opgestelde productievermogen 1) 15.658 15.808 15.808 19.051 19.609 20.546 24.903 25.703 27.593
Ingezette productie (eenheden >2 MW) 150 kV- en 110 kV-net 7.777 6.816 8.269 8.344 8.032 8.271 8.271 7.559 8.133
Ingezette productie 380 kV- en 220 kV-net 4.675 4.936 4.883 8.346 8.958 8.119 14.069 15.082 13.907
Totaal ingezette productie 2) (eenheden > 2 MW) 12.452 11.752 13.152 16.690 16.990 16.390 22.340 22.640 22.040
Totaal belasting 3) (incl. productie door eenheden < 2 MW) 16.302 16.302 16.302 16.690 16.690 16.690 16.690 16.690 16.690
DC uitwisseling kabel Noorwegen (+ import / - export) 0 700 -700 0 700 -700 0 700 -700
DC uitwisseling kabel Engeland (+ import / - export) 0 0 0 0 -1.000 1.000 0 -1.000 1.000
AC Uitwisseling Nederland (+ import / - export) 3.850 3.850 3.850 0 0 0 -5.650 -5.650 -5.650
1) dit is inclusief bestaand en nieuw verondersteld windvermogen zowel op land als op zee2) dit is exclusief windvermogen op land (windvermogen op land is verdisconteerd in de belastingvraag) en compensatie netverliezen3) dit is exclusief 100 MW tot 300 MW aan netverliezen
tabel 13
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII42 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Belastinggraad 380 kV-grensoverschrijdende circuits
in procenten van de nominale transportcapaciteit
%
Mee
den
- Die
len
Hen
gelo
- G
rona
u
Doe
tinc
hem
- W
esel
Bors
sele
- Za
ndvl
iet
Gee
rtru
iden
berg
- Za
ndvl
iet
Maa
sbra
cht -
Lix
he
Maa
sbra
cht -
Sie
rsdo
rf
Maa
sbra
cht -
Mee
rhou
t
Maa
sbra
cht -
Rom
mer
skir
chen
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
Excursies
2008 2011 2014
160
140
120
100
80
60
40
20
0
grafiek 9
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Scenario criterium A B A B A B
Nieuwe Burchten winter 3.850 3.850 0 0 -5.650 -5.650
Excursie Eemshaven winter 4.550 4.550 -300 -300 -5.950 -5.950
Excursie Maasvlakte winter 3.150 3.150 300 300 -5.350 -5.350
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) buitenland (+ : import, - : export) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
tabel 14
Belastinggraad 220 kV-circuits en 380/220 kV-transformatoren
in procenten van de nominale transportcapaciteit
Mee
den
- Wei
wer
d
Eem
shav
en -
Robb
enpl
aat
Eem
shav
en -
Vie
rver
late
n
Vie
rver
late
n - Z
eyer
veen
Vie
rver
late
n - R
obbe
npla
at
Vie
rver
late
n - B
ergu
m
Wei
wer
d - R
obbe
npla
at
Zeye
rvee
n - H
esse
nweg
Berg
um -
Louw
smee
r
Louw
smee
r - O
ude
Has
ke
Oud
e H
aske
- En
s
Ens
- Hes
senw
eg
Mee
den
380/
220
kV
Eem
shav
en 3
80/2
20 k
V
Ens
380/
220
kV
160
140
120
100
80
60
40
20
0
%
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
Excursies
2008 2011 2014
grafiek 8
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
n
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 4�
Knelpunteninhet�80/220kV-hoogspanningsnetindebasisberekening
Inditscenarioleidtdetransitievanimportnaarexport-viadeverbindingenmetBelgiëenDuitsland-
toteenverschuivingvantransportennaardeoostzijdevande380kV-ring.Hierdoorontstaan
knelpuntenindeverbindingenaandeoostzijdevandering.
Knelpunten220kV
AansluitingHessenweg220kV
Vanafhetmoment11)datde220kV-verbindingHessenweg-Hoogeveenwordtgeamoveerd
voldoetdeaansluitingvanhet220kV-koppelpuntHessenwegnietmeeraandenetontwerp-
criteriametnametijdensonderhoud.
220kV-verbindingRobbenplaat-Eemshaven
Vanafhetsteekjaar2011wordteenknelpuntgevondenopdeverbindingdiede220kV-stations
RobbenplaatenEemshavenmetelkaarverbindt.Deoverbelastingvandezekorteverbindingdie
hetouderestationkoppeltmethetnieuwerestationopdezelocatie,wordtveroorzaaktdoor
dehogeinzetvanproductiemiddeleninEemshaven.
220kV-verbindingenEemshaven/Robbenplaat-Weiwerd-Meedenen
Eemshaven/Robbenplaat-Vierverlaten
Erontstaanvanaf2014knelpuntenopdeverbindingEemshaven/Robbenplaat-Weiwerd-Meeden
enEemshaven/Robbenplaat-Vierverlaten,mededoordeinditscenarioverondersteldeinzet
vannieuwkolenvermogenopdelokatieEemshaven.
�80/220kV-koppelingenEemshavenenMeeden
Vanafhetjaar2011wordenknelpuntengevondenopde380/220kV-transformatorenin
EemshaveneninMeeden.Deknelpuntenkomeneerdernaarvorendanbijhetreferentiescenario
GroeneRevolutiedoordeinditscenarioverondersteldeinzetvanextrakolenvermogenop
delokatieEemshaven.
Knelpunten�80kV
Vanaf2014wordteenknelpuntgevondenopde380kV-verbindingEemshaven-Meedenmede
doordeinditscenarioverondersteldeinzetvanextrakolenvermogenopdelokatieEemshaven.
Vanaf2014komteenknelpuntopde380kV-verbindingZwolle-Hengelonaarvoren,veroorzaakt
doordatNederlandvermogenexporteertnaarDuitslandenBelgië.Indebasisberekeningwordt
veelvermogeninhetnoordenvanNederlandingevoed,watveelalviadeoostzijdevande380kV-
ringgetransporteerdwordtnaarHengelo,DoetinchemenMaasbrachtalwaardegrensverbindingen
metDuitslandlopen.
IndebasisberekeningvoorhetscenarioNieuweBurchtenzijnondankseenexportvan5.650MW
voordegrensoverschrijdendecircuitsgeenknelpuntengeconstateerd,doordatdeextraverbinding
vanDoetinchemnaarWesel(Duitsland)detransportenvanNederlandnaarDuitslandmeer
evenredigverdeelt.
11) MomenteelisnogindiscussieoftotamoveringvandeverbindingHessenweg-Hoogeveenzalwordenovergegaan.InhetgevaldeverbindingblijftbestaanvoldoetdeaansluitinginHessenwegaandenetontwerpcriteria.
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
n
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII44 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Knelpunteninhet�80/220kV-hoogspanningsnetgerelateerdaanexcursies
IndeexcursieEemshavenontstaatdoordeverondersteldeinzetvanproductievermogen(inclusiefwind-
vermogen)inhetnoordenvanNederland,endevermogensuitwisselingenviadeHVDC-verbindingen
inEemshavenenMaasvlakte,eendominantetransportrichtinginhetNederlandsenetvannoordoost
naarzuidwest.Ditleidttotknelpuntenin380kV-en220kV-verbindingenvandelocatieEemshaven
totde380kV-ringstructuurinZwolleenEns,alsooktotknelpunteninde380/220kV-koppelingen.
Ookveroorzakendehogetransportenknelpunteninverbindingenvande380kV-ring.Vanaf2014,
alsgerekendismeteenexportvanNederlandnaarBelgiëenDuitsland,verschuiftdedominante
transportrichtingvandewestzijdenaardeoostzijdevande380kV-ringwaardoorookinverbindingen
aandeoostzijdeknelpuntenontstaan.
Knelpunten�80/220kV-koppelingenEns,EemshavenenMeeden
Vanaf2008komthetknelpuntophet380/220kV-koppelpuntinMeedenenvanaf2011inEemshaven
invergelijkingmetdebasisberekeningversterktnaarvorendooreenhogereinzetvanproductieopen
nabijEemshaven.Het380/220kV-koppelpuntinEnsvormtindezeexcursievanaf2008eenknelpunt.
Knelpunten220kV-net
Vanaf2008ontstaatereenknelpuntopdeverbindingBergum–Louwsmeer.Nadeveronderstelde
upgradevandezeverbindingverdwijnthetknelpuntin2014.
ErwordtopdeverbindingVierverlaten-Zeyerveen-Hessenwegeenknelpuntberekend.Ditknelpunt
verdwijntvanaf2011alsverondersteldwordtdatde220kV-verbindingHessenweg-Zeyerveendan
isgeamoveerd.Vanaf2011komthetknelpuntopdeverbindingRobbenplaat-Eemshaveninvergelijking
metdebasisberekeningversterktnaarvorenenontstaatereenknelpuntopdeverbinding
Eemshaven/Robbenplaat-Weiwerd-Meeden.Vanaf2014ontstaatereenknelpuntop
deverbindingEemshaven/Robbenplaat-Vierverlaten.
Knelpunten�80kV-net
OpdeverbindingenvanEemshavennaarde380kV-ringstructuurontstaanvanaf2014knelpunten
opdeverbindingMeeden-ZwolleenopdeverbindingEemshaven-Meeden.Opde380kV-ring
leidendehogetransportenvannoordoostnaarzuidwestvanaf2008totknelpuntenopdeverbinding
Zwolle-Ens-Lelystad-Diemenenvanaf2014ooktotknelpuntenaandeoostzijdevande380kV-ring
opdeverbindingZwolle-Hengelo-Doetinchem.BijdeexportvanNederlandnaarBelgiëenDuitsland
incombinatiemeteenhogeopwekkinginhetnoordenvanNederland,kaneenknelpuntoptredenbij
dedwarsregeltransformatoreninMeeden,inhetgevaldatdebeidecircuitsvande380kV-verbinding
vanMeedennaarZwollenietbeschikbaarzijn.
IndeexcursieMaasvlakteontstaatdoordeverondersteldeinzetvanproductievermogenen
windvermogeninhetwestenvanNederlandendoordevermogensuitwisselingenviadeHVDC-
verbindingeninEemshavenenMaasvlakteeendominantetransportrichtinginhetNederlandsenet
vanwestnaaroost.Ditleidttotknelpunteninde380kV-verbindingenvandelocatieMaasvlaktetot
de380kV-ringinKrimpenenBleiswijk.Ookontstaaner,doordehogetransporten,knelpuntenin
de380kV-ring.Vanaf2014,alsgerekendismeteenexportvanNederlandnaarBelgiëenDuitsland,
versterktdedominantetransportrichtingvanwestnaarzuidoostinde380kV-ringwaardoorin
verbindingenaandezuidzijdevande380kV-ringookknelpuntenontstaan.
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
n
ExcursieMaasvlakte
ExcursieEemshaven
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 4�
Knelpunten�80/220kV-koppelingenEemshaven
In2014,zijnerknelpuntenopde380/220kV-koppelpunteninEemshavenenMeeden.Dezeknelpunten
komenlaternaarvoreninvergelijkingmetdebasisberekeningvanwegedelagerverondersteldeinzet
vanproductievermogeninhetnoordenvanhetNederland.
Knelpunten220kV-net
Vanafhetsteekjaar2011wordteenknelpuntgevondenopdeverbindingRobbenplaatEemshaven
diede220kV-stationsRobbenplaatenEemshavenmetelkaarverbindt.
Knelpunten�80kV-net
Alleknelpuntenwordengevondeninhetjaar201412)enwordensteedsveroorzaaktdoor
deverondersteldehogeinzetvanproductievermogeninhetwesten.
OmdatzowelopMaasvlaktealsopIJmuidenveelvermogen(waaronderde3.000MWoffshorewind)
wordtingevoed,ontstaateenoverbelastingopdeverbindingDiemen–OostzaaninNoord-Holland.
Deoverbelastingvandezeverbindingwordtmedeveroorzaaktdoordathet380kV-circuitvanKrimpen
naarOostzaanwelvoorbijgaataanDiemenmaardaarnietaangeslotenis.Doordezenettopologie
raaktdeverbindingDiemen–Oostzaaneerderoverbelast.
ErontstaateenknelpuntopdeverbindingMaasvlakte–Westerlee–WateringenBleiswijk,mede
veroorzaaktdoordegrootschalige(1.500MW)invoedingvanwindvermogenopzeeaangesloten
opMaasvlakte.
Opde380kV-ringleidendehogetransportenvanwestnaaroosttotknelpuntenopdeverbinding
Krimpen–BreukelenenKrimpen–GeertruidenbergenvanwegedeexportnaarBelgiëenDuitsland
ookopdeverbindingenGeertruidenberg–Eindhoven–Maasbracht.
DaarnaastwordtookopdeverbindingvanZwollenaarHengeloeenknelpuntberekend,omdat
bijdeverondersteldeexporteensubstantieelvanhetproductievermogeninhetNoordenvan
Nederlandinbedrijfzalzijn.
Mogelijkemaatregeleninhet�80/220kV-hoogspanningsnet
AansluitingHessenweg220kV
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie.
220kV-verbindingRobbenplaat–Eemshaven
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie.
220kV-verbindingenEemshaven/Robbenplaat-Weiwerd–Meedenen
Eemshaven/Robbenplaat-Vierverlaten
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,
zoalsaangegevenbijdeexcursieEemshaven.
12) In2011wordengeenknelpuntengesignaleerd.InditjaarisdeRandstad380Zuidringinbedrijfverondersteld.
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
nBasisvariant
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII4� TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
�80/220kV-koppelingenEns,EemshavenenMeeden
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,zoalsaangegevenbij
deexcursieEemshaven.
�80kVverbindingenEemshaven–MeedenenZwolle-Hengelo.
DeoplossingvoorhetknelpuntopEemshaven–Meedenisbeschrevenindedefinitieveoplossing
voordetransportcapaciteitsuitbreidingvoordelokatieEemshaven(zievoorzienemaatregelen
zoalsaangegevenbijreferentiescenarioGroeneRevolutie,excursieEemshaven).
DeoplossingvoorhetknelpuntopdeverbindingZwolle-Hengelomoetkomenuitdeaangekondigde
studienaardemogelijkhedenvoorvergrotingvandetransportcapaciteitvande380kV-ring.
Algemeen
Deoplossingen,voordeindeexcursieEemshavengevondenknelpunten,zijneerderbeschreven
bijdemogelijkemaatregelenbijhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,excursieEemshaven.
Indieparagraafzijndetijdelijke(onderandereupgradevandeoosttakofwesttakvan
het220kV-net)enendefinitieveoplossing(onderanderenieuwe380kV-verbindingvan
EemshavennaarEns)voordetransportcapaciteitsuitbreidingvoordelocatieEemshavenbeschreven.
Detijdelijkeoplossingelimineertdeknelpuntenopde220kV-verbindingenBergum-Louwsmeer
enVierverlaten–Zeyerveen–Hessenweg(eerdervermeldbijdemogeljikemaatregelenin
hetreferentiescenarioGroeneRevolutie,bijexcursieEemshaven).
Dedefinitieveoplossingelimineertdeknelpuntenopde220kV-verbindingenEemshaven/
Robbenplaat–Weiwerd–MeedenenEemshaven-Robbenplaat/Vierverlatenenopde380kV-
verbindingenEemshaven–Meeden–Zwolle(eerdervermeldbijdemogelijkemaatregelen
inhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,bijexcursieEemshaven).
Voorzoweldetijdelijkealsdedefinitieveoplossingmoetdebenodigde380/220kV-transformator-
capaciteitnogwordenvastgesteld.Hiervoorwordenstudiesgestartdiegekoppeldzijnaan
deuitwerkingvandetijdelijkeendefinitieveoplossingen(dezeoplossingiseerdervermeld
bijdeexcursieEemshavenvanhetreferentiescenarioGroeneRevolutie).
HetknelpuntopdeverbindingRobbenplaat–Eemshaventussenhetoudereennieuwerestationop
dezelfdelocatiemoetwordenopgelostdoorverhogingvantransportcapaciteitvandeverbinding
(dezeoplossingiseerdergemeldbijdebasisvariantvanhetreferentiescenarioGroeneRevolutie).
Maatregelen�80kV-ring
Deoplossingvoordegevondenknelpuntenopde380kV-ringmoetkomenuitdeaangekondigde
studienaardemogelijkhedenvoorvergrotingvandetransportcapaciteitvande380kV-ring.
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
n
ExcursieEemshaven
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 47
�80kV-dwarsregeltransformatorMeeden
DeoplossingvoorhetknelpuntopdedwarsregeltransformatoreninMeeden(bijexportvan5.650MW
naarBelgiëenDuitslandin2014)isdedefinitievetransportcapaciteituitbreidingvoordelokatie
EemshavenzoalsbeschrevenbijdemogelijkemaatregelenbijhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,
excursieEemshaven.Totdatdezeoplosssinggerealiseerdismoetdeoplossinggevondenworden
ineenjuisteoperationeleafstemmingvandeinzetvandedwarsregeltransformatoren.Mogelijke
consequentiehiervanisbeperkingvandeuitwisselingmetDuitslandofeenoperationeleherverdeling
vandeinzetvanproductieinNederland.
Algemeen
Deoplossing,voordeindeexcursieMaasvlaktegevondenknelpunten,zijneerderbeschreven
bijdemogelijkemaatregelenbijhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,excursieMaasvlakte.
Indezeparagraafisdedefinitieveoplossingvoordetransportcapaciteituitbreidingvoor
delocatieMaasvlaktebeschreven.
Hetindeexcursiemeegenomenproductievermogenzondercontractvooraansluitingophetnet
(indezeexcursiehetinbedrijfverondersteldeoffshorewindvermogen)resulteertnaderealisatie
vandeRandstad380Zuidringinknelpuntenopde380kV-verbindingenvanMaasvlaktenaarKrimpen
ennaarBleiswijk.Voordeextrabenodigdetransportcapaciteitmoetdeoplossinggezochtworden
inoperationelemaatregelen,verdereaanpassingenofuitbreidingeninhetnet,zoalseennieuwe
verbindingvanMaasvlaktenaarde380kV-ring.Tijdelijkzouweerkunnenwordenovergegaan
naarhetaansluitenvanproductievermogenonderrun back ofondern-1condities.
Voordeoplossingvandeknelpuntenopde380/220kV-koppelingenEns,Eemshavenen
Meeden(zievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,zoals
aangegevenbijdeexcursieEemshaven).
HetknelpuntopdeverbindingRobbenplaat–Eemshaventussenhetoudereennieuwerestationop
dezelfdelocatiemoetwordenopgelostdoorverhogingvantransportcapaciteitvandeverbinding.
(dezeoplossingiseerdervermeldbijhetreferentiescenarioGroeneRevolutie)
Maatregelen�80kV-ring
Deoplossingvoordegevondenknelpuntenopde380kV-ringopdeverbindingenBreukelen-Krimpen,
Geertruidenberg-Eindhoven–MaasbrachtenZwolle–Hengelomoetkomenuitdeaangekondigde
studienaardemogelijkhedenvoorvergrotingvandetransportcapaciteitvande380kV-ring.
�80kV-verbindingDiemen-Oostzaan
Deoplossingvanhetknelpuntinde380kV-verbindingDiemen–Oostzaanbestaatuithetinlussen
vanhetcircuitKrimpen–Oostzaaninhet380kV-stationDiemen.(dezeoplossingiseerdervermeld
bijdeexcursieMaasvlaktevanhetreferentiescenarioGroeneRevolutie)
Knelpuntenenmogelijkemaatregelenindeaankoppelingvanregionalenetbeheerders
Degevondenknelpuntenenmogelijkemaatregelenindeaankoppelingenvanderegionale
netbeheerderszijnidentiekaandeknelpuntenenmaatregelenuithetreferentiescenario
GroeneRevolutie.
Scen
ario
Nie
uw
eB
urc
hte
n
ExcursieMaasvlakte
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII48 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
�.� ScenarioGeldRegeert
1 Bouwen380/110kV-koppelingnabijZwolle(mogelijkheroverwegenvanwege220kV-oosttak)
2 VerhogentransportcapaciteitRobbenplaat-Eemshaven
3 Verhogentransportcapaciteitdeel220kV-net.Plaatsenderde380/220kV-transformatorEns,gevolgddooraanleggen
nieuwe380kV-verbindingEemshaven-Zwollee.o.enbouwennieuw380kV-stationnabijZwolle.
Opwaarderen220kV-verbindingEemshaven-Meedennaar380kVenbouwennieuw380/220kV-koppelpuntnabijWeiwerd.
4 InlussencircuitDiemen-Oostzaanin380kV-stationDiemen
5 Aanleggennieuwe380kV-verbindingBorsselenaar380kV-ring
Scen
ario
Gel
dR
egee
rt
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
2
1
4
5
3
kaart 4
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 4�
HetscenarioGeldRegeertgaatuitvaneengeringeduurzameontwikkelingenrelatiefveelnieuwbouw
vanproductievermogendoorzowelderealisatievanallecentralesmeteenbijnageldigaansluit-
contractalseenextrauitbreidingvanhetproductieparkmettweeextrakoleneenheden.Daarnaastzal
doordegeringeaandachtvoorduurzaam,hetelektriciteitsverbruikvanaf2010meerdangemiddeld
(3%)groeien.Doordetoenamevanhetproductievermogenzalervanaf2011geenimportmeeruit
BelgiëenDuitslandplaatsvinden.
Uitgangspuntenberekening
Belastingvraag
In2008isdezelfdelandelijkebelastingvraagverondersteldalsinhetreferentiescenario
GroeneRevolutie.Deverondersteldegroeivandebelastingvraagistenopzichtevan
hetreferentiescenarioGroeneRevolutieisin2011en2014respectievelijk406MW
en1.092MWhoger.
ImportviaverbindingenmetBelgiëenDuitsland
IndeberekeningenisuitgegaanvaneenimportuitBelgiëenDuitslandvan3.850MWin2008,
engeenuitwisselingin2011en2014.
Conventioneelproductievermogen
Voorwatbetreftnieuwbouwvangrootschaligconventioneelproductievermogenzijnalle
initiatievenmeteen(bijna)getekendcontractvooraansluitingophethoogspanningsnet
inditscenariomeegenomen(conformhetreferentiescenarioGroeneRevolutie).
Verderisrekeninggehoudenmet1.600MWadditioneelproductievermogeninhetsteekjaar2014,
verdeeldoverhet380kV-stationEemshaven(800MW)enhet220kV-stationBergum(800MW).
Tenaanzienvanhetuitbedrijfnemenvanproductievermogenisrekeninggehoudenmetdeamovering
van555MWverdeeldoverEnecoNetbeheer-Utrecht(95MWin2011)enContinuonNetbeheer-
Noord-Holland(460MWin2014).DitisconformhetreferentiescenarioGroeneRevolutie.
Berekeningen
HetscenarioGeldRegeertisdoorgerekendvooreenwintersituatievoordejaren2008,2011en2014.
IndeberekeningenisgeenuitwisselingverondersteldviadeHVDC-verbindingeneneveneensgeen
bijdragevannogterealiserenwindparkenopzeeengrotewindparkenopland.
DeberekeningenvoorhetscenarioGeldRegeertzijnintabel15gepresenteerd.Intabel16
wordenvoorhetlandelijk380/220kV-netderesultatenvandetoetsingpercriteriumgegeven
voordedrieonderzochtejaren,inclusiefdeuitwisselingmethetbuitenlandvoordesituatie
zonderonderhoudofstoring.
Degrafieken10,11en12gevenderesultatenvanalleloadflow-berekeningenvoorde380kV-circuits,
de220kV-circuits(inclusief380/220kV-transformatoren)ende380kV-(grens-overschrijdende)circuits.
Scen
ario
Gel
dR
egee
rt
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�0 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Scenario criterium A B A B A B
Geld Regeert winter 3.850 3.850 0 0 0 0
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) buitenland (+ : import, - : export) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
tabel 16
2008 2011 2014
Totaal opgestelde productievermogen 1) 15.658 19.172 25.478
Ingezette productie (eenheden > 2 MW) 150 kV en 110 kV net 7.777 8.753 7.849
Ingezette productie 380 kV en 220 kV net 4.675 9.142 11.993
Totaal ingezette productie 2) (eenheden > 2 MW) 12.452 17.895 19.842
Totaal belasting 3) (inclusief productie door eenheden < 2 MW) 16.302 17.895 19.842
DC uitwisseling kabel Noorwegen (+ import / - export) 0 0 0
DC uitwisseling kabel Engeland (+ import / - export) 0 0 0
AC Uitwisseling Nederland (+ import / - export) 3.850 0 0
1) Dit is inclusief bestaand en nieuw verondersteld windvermogen zowel op land als op zee2) Dit is exclusief windvermogen op land (windvermogen op land is verdisconteerd in de belastingvraag) en compensatie netverliezen3) Dit is exclusief 100 MW tot 300 MW aan netverliezen
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Belastinggraad 380 kV-circuits in procenten van de nominale transportcapaciteit
%
Mee
den
- Eem
shav
en
Mee
den
- Zw
olle
Ens
- Zw
olle
Ens
- Lel
ysta
d
Zwol
le -
Hen
gelo
Hen
gelo
- D
oeti
nche
m
Dod
ewaa
rd -
Doe
tinc
hem
Dod
ewaa
rd -
Maa
sbra
cht
Dod
ewaa
rd -
Boxm
eer
Lely
stad
- D
iem
en
Breu
kele
n - D
iem
en
Breu
kele
n - K
rim
pen
Die
men
- O
ostz
aan
Oos
tzaa
n - K
rim
pen
Oos
tzaa
n - B
ever
wijk
Beve
rwijk
- Bl
eisw
ijk
Kri
mpe
n - C
raye
stei
n
Kri
mpe
n - G
eert
ruid
enbe
rg
Kri
mpe
n - B
leis
wijk
Cra
yest
ein
- Maa
svla
kte
Cra
yest
ein
- Sim
onsh
aven
Maa
svla
kte
- Sim
onsh
aven
Blei
swijk
- W
ater
inge
n
Wat
erin
gen
- Wes
terl
ee
Wes
terl
ee -
Maa
svla
kte
Bors
sele
- G
eert
ruid
enbe
rg
Eind
hove
n - G
eert
ruid
enbe
rg
Eind
hove
n - M
aasb
rach
t
Maa
sbra
cht -
Box
mee
r
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
grafiek 10
Scen
ario
Gel
dR
egee
rt tabel 15
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII �1
Belastinggraad 380 kV-grensoverschrijdende circuits
in procenten van de nominale transportcapaciteit
%
Mee
den
- Die
len
Hen
gelo
- G
rona
u
Doe
tinc
hem
- W
esel
Bors
sele
- Za
ndvl
iet
Gee
rtru
iden
berg
- Za
ndvl
iet
Maa
sbra
cht -
Lix
he
Maa
sbra
cht -
Sie
rsdo
rf
Maa
sbra
cht -
Mee
rhou
t
Maa
sbra
cht -
Rom
mer
skir
chen
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
160
140
120
100
80
60
40
20
0
grafiek 12
Belastinggraad 220 kV-circuits en 380/220 kV-transformatoren
in procenten van de nominale transportcapaciteit
Mee
den
- Wei
wer
d
Eem
shav
en -
Robb
enpl
aat
Eem
shav
en -
Vie
rver
late
n
Vie
rver
late
n - Z
eyer
veen
Vie
rver
late
n - R
obbe
npla
at
Vie
rver
late
n - B
ergu
m
Wei
wer
d - R
obbe
npla
at
Zeye
rvee
n - H
esse
nweg
Berg
um -
Louw
smee
r
Louw
smee
r - O
ude
Has
ke
Oud
e H
aske
- En
s
Ens
- Hes
senw
eg
Mee
den
380/
220
kV
Eem
shav
en 3
80/2
20 k
V
Ens
380/
220
kV
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
160
140
120
100
80
60
40
20
0
%
grafiek 11
Scen
ario
Gel
dR
egee
rt
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�2 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Knelpunteninhet�80/220kV-hoogspanningsnetindebasisberekening
DeknelpunteninhetscenarioGeldRegeertzijngrotendeelsvergelijkbaarmetdievan
hetreferentiescenarioenhetscenarioDuurzameTransitie.Eenaantalknelpuntenkomt
meernadrukkelijknaarvorendoordeextrainzetvanvermogeninhetnoorden.
AansluitingHessenweg220kV
Vanafhetmomentdatde220kV-verbindingHessenweg-Hoogeveenisgeamoveerdvoldoet
deaansluitingvanhet220kV-koppelpuntHessenwegtijdensonderhoudaande220kV-verbinding
Ens-Hessenwegnietmeeraandenetontwerpcriteria.
220kV-verbindingRobbenplaat-Eemshaven
Vanafhetsteekjaar2011wordteenknelpuntgevondenopdeverbindingdiede220kV-stations
RobbenplaatenEemshavenmetelkaarverbindt.Deoverbelastingvandezekorteverbinding
diehetouderestationkoppeltmethetnieuwerestationopdezelocatie,wordtveroorzaakt
doordehogeinzetvanproductiemiddeleninEemshaven.
220kV-verbindingRobbenplaat-Weiwerd-Meeden
Erontstaatvanaf2011eenknelpuntopdeverbindingRobbenplaat-Weiwerd-Meedendoor
deinditscenarioverondersteldeadditioneleinzetvanvermogeninEemshavenenBergum.
�80/220kV-koppelingenEemshavenenMeeden
Vanafhetjaar2011wordenknelpuntengevondenopde380/220kV-transformatoreninEemshaven
enMeeden.Deknelpuntenvindenhunoorzaakindehogeverondersteldeinzetvanproductiemiddelen
aangeslotenopennabijEemshaven.
Mogelijkemaatregeleninhet�80kV-en220kV-hoogspanningsnet
AansluitingHessenweg220kV
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie.
220kV-verbindingRobbenplaat–Eemshaven
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie.
220kV-verbindingRobbenplaat–Weiwerd–Meeden
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie,metnamedemaatregelen
zoalsaangegevenbijdeexcursieEemshaven.
�80/220kV-koppelingenEns,EemshavenenMeeden
ZievoorzienemaatregeleninhetreferentiescenarioGroeneRevolutie.
Knelpuntenenmogelijkemaatregelenindeaankoppelingvanregionalenetbeheerders
Degevondenknelpuntenenmogelijkemaatregelenindeaankoppelingenvanderegionale
netbeheerderszijnidentiekaandeknelpuntenenmaatregelenuithetreferentiescenario
GroeneRevolutie.
Scen
ario
Gel
dR
egee
rt
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII ��
�.� EssentNetwerk-Noord
1 Extra220/110kV-transformatorinéénvandenoordelijkekoppelpunten
2 Extra380/110kV-transformatorinHessenwegofHengelo
3 Bouwen380/110kV-koppelingnabijZwolle(mogelijkheroverwegenvanwege220kV-oosttak)
4 Tweeextra220/20kV-transformatorenEemshaven-Oost
Uitgangspunten
Voorde110kV-en20kV-aansluitingvanEssentNetwerk-Noordmetrespectievelijk3.990MVAen
640MVAaantransformatorcapaciteitiséénvariantbeschouwdendoorgerekendvooreenwinter-
situatievoordejaren2008,2011en2014.Inhetsteekjaar2008zijnalle20kV-aansluitingenin
Vierverlaten,EemshavenOost,MeedenenWeiwerdopgebouwduittwee220/20kV-transformatoren.
Bestaandwindvermogenenanderedecentraleopwekeenhedenmeteenvermogenkleinerdan10MW
zijnverwerktindebelasting.
Vanafhetsteekjaar2008isrekeninggehoudenmetdeinbedrijfnamevandederde
380/110kV-transformatorinhet380kV-stationHengeloenmetdeinbedrijfname
vandetweede220/110kV-transformatorinhet220kV-stationMeeden.
Esse
nt
Net
wer
k-N
oo
rd
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
4
1
2
3
kaart 5
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�4 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Vanafhetsteekjaar2011isrekeninggehoudenmetdeamoveringvande220kV-verbindingHoogeveen-
Hessenwegenmetdeinbedrijfnamevaneenderdeenvierde220/20kV-transformatorinhet220kV-
stationEemshavenOost.Deaannamebetreffendedeamoveringwordthiervermeldomdatditinvloed
heeftopdevermogensverdelingoverdekoppelpunten.Hierbijmoetwelopgemerktwordendat
dediscussieoftotamoveringwordtovergegaannogloopt.
Voordedoorgerekendevariantiseenkortebeschrijvingvandeuitgangspuntengegevendiebijtoetsing
aandecriteriaa,benczijngebruiktvoordegehanteerdebelastingeninzetvanproductievermogen.
Voordezevariantzijntevensdebasisgegevensvoordeberekeningenintabel17gepresenteerd.
Grafiek13geeftderesultatenvanalleloadflow-berekeningenpertransformatorvoordeverschillende
koppelpunten.Intabel18zijnderesultatenvandetoetsingpercriteriumgegevenvoordedrie
onderzochtejaren,inclusiefdeuitwisselingmethet380/220kV-netvoordesituatiezonder
onderhoudofstoring.
Variant
VariantEssentNetwerk-NoordI
Voorhet110kV-netgaatdevariantuitvaneenbelastinggroeitenopzichtevan2008met426MW
en553MWinrespectievelijk2011en2014.Hierbijisrekeninggehoudenmet:
• eenautonomegroeivan1½%,resulterendineengroeivandebelastingmet1.956MWin2008
naar2.256MWin2014;
• eensprongsgewijzebelastinggroeialsgevolgvanprojectenenandereontwikkelingen,waaronder
gascompressie,resulterendineenaddiotionelegroeivan198MWin2008naar442MWin2014;
Voorde20kV-stationsisrekeninggehoudenmeteenbelastinggroeitenopzichtevan2008
met27MWen33MWinrespectievelijk2011en2014.
Vandebeschikbareproductiemiddelenisvoordetoetsingaandecriteriaaenb,inhetjaar2008
666MWaanproductievermogeninbedrijfverondersteld.Hierbijisrekeninggehoudenmet
deinbedrijfnamevan100MWextraproductievermogenin2008verdeeldoverde110kV-stations
HengeloenCoevorden.Vanaf2011isdeextrainzetvan130MWnieuwproductievermogen
verondersteldnabijCoevorden.Voordetoetsingaanhetcriteriumczijnallebeschikbareeenheden
inbedrijfverondersteld.
Knelpunten110kV-aansluiting
Vanaf2011komthetkoppelpuntZeyerveenalsknelpuntnaarvorenbijdetoetsingaancriteriumb
(gewensteafnamenenleveringen).Ditknelpuntmanifesteertzichtbijdeverondersteldeamovering
vande220-kV-verbindingHessenweg-Hoogeveen.In2014isdegevondenoverbelastinginZeyerveen
lichtgestegentenopzichtevan2011.
Aanheteindevandezichtperiodevanaf2014komthetkoppelpuntMeedenalsknelpuntnaarvoren
bijdetoetsingaancriteriumb.Ditknelpuntishoofdzakelijkgerelateerdaanhetextraverbruikdoor
nieuwegascompressiestations.
BijhetkoppelpuntHengelowordt,doortoenamevandebelastingvraag,in2014eenknelpunt
geconstateerdbijtoetsingaancriteriumb.
Esse
nt
Net
wer
k-N
oo
rd
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII ��
Verdergeldtvanaf2010,hetjaarvanamoveringvande220-kV-verbindingHessenweg-Hoogeveen,
datdeaansluitingvanhetkoppelpuntHessenwegtijdensonderhoudaande220kV-verbinding
Ens-Hessenwegnietmeervoldoetaandenetontwerpcriteria.
Knelpunten20kV-aansluiting
In2011ontstaatinEemshavenOosteenknelpuntindeaankoppeling.Ditknelpuntwordtzowel
veroorzaaktdooreentoenamevandeverwachtebelastingvraagdooreengroteafnemer,alsdoor
eentoenamevandegewensteterugleveringvan20kVnaar220kVvanwegehetverzoektot
aansluitingvannieuwewindmolensmeteengezamenlijkvermogenvan300MW.
Deterugleveringvan20kVnaar220kVreduceerttevensdehoeveelheidaftevoerenproductie-
vermogenvanhetbovenliggend380kV-netnabijEemshavennaarde380kV-ringstructuur,waardoor
knelpunteninhet380/220kV-netontstaan.VanwegedezeknelpuntenisTenneTmomenteelmet
deaangeslotenpartijindiscussieoverdeaansluitingvanproductievermogenachterdeaansluiting
opEemshavenOost.
Bovenstaandeproblematiekvanknelpuntenineennetdooraansluitingenvannieuwproductie-
vermogenineenonderliggendnetspeeltookinhet110kV-netvandeaangeslotennetbeheerder.
Ookhierontstaandoornieuweaansluitingenvanproductievermogeninhet110kV-netknelpunten
inhet380/220kV-net.Dezeproblematiekisspecifiekbijdelandelijkescenario’sbeschouwd,
omdatdemogelijkemaatregeleninhet380/220kV-netgevondenmoetenworden.
Basisgegevens berekeningen
2008 2011 2014
Totaal opgestelde productie (eenheden > 10 MW) 1.111 1.241 1.241
Totaal ingezette productie (eenheden > 10 MW) 666 796 796
Totaal belasting (inclusief productie door eenheden < 10 MW) 2.154 2.581 2.707
Uitwisseling 110 kV (exclusief netverliezen) 1.488 1.785 1.911
Belastinggraad transformatoren Essent Netwerk - Noord
Mee
den
Vie
rver
late
n
Wel
wer
d
Zeye
rvee
n
Hen
gelo
Hes
sew
eg
%
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
160
140
120
100
80
60
40
20
0
grafiek 13
Esse
nt
Net
wer
k-N
oo
rd
tabel 17
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�� TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Mogelijkemaatregelen
Koppelpunten110kVMeedenenZeyerveen
DeknelpunteninZeyerveenenMeedenzijnineenrecentuitgevoerdegezamenlijkestudievan
TenneTTSOenEssentNetwerkNoordbeschouwdinsamenhangmetdeknelpunteninhetregionale
110kV-transportnetvanEssentNetwerkNoord.Relevanthierbijishetaldannietamoverenvan
de220-kV-verbindingHessenwegHoogeveen.Eendeelvandeoplossingisgevondeninhetversterken
vande110-kVinfrastructuur,watbeschrevenisinhetKwaliteits-enCapaciteitsplanvan
EssentNetwerkNoord.
EenoplossingvoorhetknelpuntinMeedenishetplaatsenvaneenextra220/110kV-transformator
inéénvandenoordelijkekoppelpunten.Hetmomentvandezeuitbreidingisafhankelijkvan
dedaadwerkelijkebelastinggroeimetnamedievandegascompressie.
Koppelpunt110kVHengeloenHessenweg
HetknelpuntinHengeloaanheteindvandezichtperiodekanwordenopgelostdooreenextra
transformatorinHessenwegofHengelo.Hetmomentvandezeuitbreidingisafhankelijkvan
debelastinggroeiende110kV-netontwikkelinginderegio.
HetknelpuntinHessenwegdatgekoppeldisaandeamoveringvande220kV-verbindingHessenweg-
Hoogeveenkanwordenopgelostdoordebouwvaneen380/110kV-koppelingnabijZwolle.Ineennader
tebepalenfaseringmoetendande220/110kV-transformatorenopstationHessenwegworden
vervangendoor380/110kV-transformatorenineennieuwkoppelpuntbijZwolle.Totdeinbedrijfname
vandeeerste380/110kV-transformatorkanhetknelpunttijdelijkopgelostwordendooronderhoud
aande220kV-verbindingEns-Hessenweguittestellen.Dezeoplossingisookopgenomenbij
debeschouwingvandehetlandelijktransportnet.
Koppelpunten20kVEemshavenOost
HetknelpuntophetkoppelpuntEemshavenOostkanopgelostwordendooreenuitbreiding
mettweetransformatorenopditpunt.
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Variant criterium A B C A B C A B C
Variant I 1.518 1.518 1.731 1.822 1.822 2.035 1.949 1.949 2.162
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
Esse
nt
Net
wer
k-N
oo
rd tabel 18
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII �7
VergelijkingmetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan
TenopzichtevanhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanisdebelastingprognosedoordenetbeheerder
naarbenedenbijgesteld.Voordeautonomebelastinggroeiiseenpercentageaangenomenvan1,5%,
dat1%lagerisinvergelijkingmethetvorigeplan.Ookisuitgegaanvaneenlagerebelastingvraag
voorheteerstejaarvandeplanperiode.Bijvergelijkingmetdeprognoseuithetvorigeplanleidt
ditvoorhetjaar2008toteenafnamevandevraagmet424MW(18%).Hiervanwordtongeveer
dehelftveroorzaaktdooreenlagereprognosevandeextravraagvoorgascompressiein2008,
omdateenaantalprojecteneendrietaljarenlaterinbedrijfkomt.Hetoverigedeelisvoor108MW
terugtevindeninde110kV-belastingvraagenvoor98MWinde20kV-belastingvraag.
Bijvergelijkingvandeprognosesvoorhetjaar2011isdeafnamevandebelastingvraag237MW(9%).
Ditverschilisopgebouwduit52MWminderbelastingvraagdoorgascompressieenrespectievelijk
88MWen89MWdoorlagere110kV-en20kV-belastingvraag.Invergelijkingmethetvorige
Kwaliteits-enCapaciteitsplanishetenigeverschiltenaanzienvandeuitgangspuntenmetbetrekking
totproductiemiddelendathetproductiemiddelbijSchoonebeekdriejaarlaterinbedrijfkomt.
DeinhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanaangekondigdeuitbreidingenvantransportcapaciteit
opdekoppelpuntenHengelo(derde380/110kV-transformator)enMeeden(tweede220/110kV-
transformator)zijninbedrijfverondersteldvanaf2008.Delagerebelastingprognoseendeextra
transformatorcapaciteitleidttoteenafnamevanhetaantalknelpunten.Deknelpuntendieinhetvorige
Kwaliteits-enCapaciteitsplanwarengeconstateerdopde220/20kVkoppelpuntenzijnverdwenen
dooreenherverdelingvandebelastingvraag.DeinhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplangenoemde
oplossingenzijnofwordenmomenteelgeïmplementeerd.
Esse
nt
Net
wer
k-N
oo
rd
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�8 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
�.7 ContinuonNetbeheer-Friesland
1 Extra220/110kV-transformatorinLouwsmeerofOudeHaske
Uitgangspunten
IntotaalzijnvoordeaansluitingvanContinuonNetbeheer-Frieslandmeteentransformatorcapaciteit
van1.200MVAtweevariantendoorgerekend.Devariantenzijndoorgerekendvooreenwintersituatie
indejaren2008,2011en2014.
Voordeeerstevariantiseenkortebeschrijvinggegevenvandeuitgangspuntendiebijdetoetsing
aandecriteriaa,benczijngebruiktvoordegehanteerdebelastingeninzetvanproductievermogen.
Voordezevariantzijntevensdebasisgegevensvoordeberekeningenintabel19gepresenteerd.
Bijdebeschrijvingvandeanderevariantzijnalleendeverschilleninuitgangspuntenvoorbelasting
eningezetvermogenbijdetoetsingaandecriteriaaangegeven.Overigensisvoorditdeelnetgeen
productievermogengroterdan10MWinbedrijfverondersteld.
Grafiek14geeftderesultatenvanalleloadflow-berekeningenpertransformatorvoor
deverschillendekoppelpunten.Intabel20zijnderesultatenvandetoetsingpercriterium
gegevenvoordedrieonderzochtejaren,inclusiefdeuitwisselingmethet220kV-netvoor
desituatiezonderonderhoudofstoring.
Varianten
VariantContinuonNetbeheer-FrieslandIBasis
Dezevariantgaatuitvaneenbelastinggroeiin2011en2014tenopzichtevan2008,metrespectievelijk
39en80MW.Bestaandwindvermogenenanderedecentraleopwekeenhedenmeteenvermogen
kleinerdan10MW,zijnverdisconteerdindebelasting.
VariantContinuonNetbeheer-FrieslandIIHoog
DezevariantgaattenopzichtevanvariantIvoordeperiodevanaf2009uitvaneenhogere
belastinggroei.In2011en2014leidtditrespectievelijktoteenextrabelastingvraagvan30MW
en57MWtenopzichtevandebasisvariant.
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-Fri
esla
nd
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
1
kaart 6
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII ��
Knelpunten
KoppelpuntLouwsmeer
IndevariantBasiskomtaanheteindevandezichtperiodehetkoppelpuntLouwsmeerals
knelpuntnaarvorenbijtoetsingaancriteriumb(gewensteafnamesenleveringen).
IndevariantHoogmanifesteertditknelpuntzichbijhetzelfdecriteriumalin2011.
KoppelpuntOudeHaske
InhetkoppelpuntOudeHaskemanifesteertzicheenknelpuntvanaf2011indevariantHoogbij
hetcriteriumb.Indebasisvariantkomtditknelpuntin2014naarvorenbijhetzelfdecriterium.
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-Fri
esla
ndBasisgegevens berekeningen
2008 2011 2014
Totaal opgestelde productie (eenheden > 10 MW) 0 0 0
Totaal ingezette productie (eenheden > 10 MW) 0 0 0
Totaal belasting (inclusief productie door eenheden < 10 MW) 560 599 640
Uitwisseling 150 kV (exclusief netverliezen) 560 599 640
Belastinggraad transformatoren Continuon Netbeheer - Friesland
Berg
um
Louw
ersm
eer
Oud
ehas
ke
Berg
um
Louw
ersm
eer
Oud
ehas
ke
variant I Basis variant II Hoog% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
2008 2011 2014 Maximale toegestane belastinggraad (110%)
grafiek 14
tabel 19
tabel 20 Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Variant criterium A B A B A B
Variant I 563 563 602 602 643 643
Variant II 570 570 632 632 700 700
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�0 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Mogelijkemaatregelen
KoppelpuntLouwsmeerenOudeHaske
DeuiteindelijkeoplossingvoordeknelpunteninLouwsmeerenOudeHaskeisuitbreidingvan
deaansluitingmeteenextra220/110kV-transformatoraangeslotenophetnetvanContinuon
–Friesland.Vooralsnogkanvolstaanwordenmetoperationelemaatregelenzoalshetuitvoerenvan
onderhoudaantransformatorentijdenssituatiesmetlagebelastingvraagofdoorverschakelingenin
het110kV-net.
VergelijkingmetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanisdeprognosevanderegionalebelasting-
groeionveranderd.IndevariantBasisisdeverondersteldebelastinggroei2,25%eninvariantHoog3,5%.
Vanwegeeenhogerverondersteldebelastingvraagaanhetbeginvandezichtperiodeisdebelasting-
vraagvoordesteekjaren2008en2011circa30MWhogerdaninhetvorigeplan.Invergelijkingmet
hetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanzijnergeenverschillentenaanzienvandeuitgangspunten
metbetrekkingtotproductievermogen.Dehogerebelastingprognoseleidttoteentoenamevan
detransportenoverdekoppelpunten.HetkoppelpuntLouwsmeerdatinhetvorigeKwaliteits-
enCapaciteitsplanin2012nognetgeenknelpuntwaskomtnucircaéénjaareerdernaarboven.
Deknelpuntenzoalshierbovenbeschrevenzijnnieuwenwarennognietinhetvorigeplangesignaleerd.
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-Fri
esla
nd
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII �1
�.8 ContinuonNetbeheer-Flevoland,GelderlandenUtrecht
1 Bouwen380/150kV-stationBreukelenmetéén380/150kV-transformator
Uitgangspunten
IntotaalzijnvoordeaansluitingvanContinuonNetbeheer-Flevoland,GelderlandenUtrecht(FGU)
meteentransformatorcapaciteitvan2.850MVAtweevariantendoorgerekend.Dezevariantenzijn
doorgerekendvooreenwintersituatieindejaren2008,2011en2014.
Deinzetvanhetbestaandewindvermogenenanderedecentraleopwekeenhedenmeteenvermogen
kleinerdan10MW,isverrekendindebelasting.
Vanaf2010(steekjaar2011)isrekeninggehoudenmetdeinbedrijfnamevanhetaftakstationin
Breukeleninde380kV-verbindingvanDiemennaarKrimpen.Inditaftakstationisgerekendmet
één380/150kV-transformatoraangeslotenophetUtrechtsedeelvanhetregionale150kV-net.
Voordeeerstevariantiseenkortebeschrijvingvandeuitgangspuntengegevendiebijdetoetsing
vandecriteriaa,benczijngebruiktvoordegehanteerdebelastingeninzetvanproductievermogen.
Voordezevariantzijntevensdebasisgegevensvoordeberekeningenintabel21gepresenteerd.
Bijdebeschrijvingvandeoverigevariantenzijnalleendeverschilleninuitgangspuntenvoorbelasting
eningezetvermogenbijdetoetsingaandecriteriaaangegeven.
Grafiek15geeftderesultatenvanalleloadflow-berekeningenpertransformatorvoordeverschillende
koppelpunten.Intabel22zijnderesultatenvandetoetsingpercriteriumgegevenvoordedrieonder-
zochtejaren,inclusiefdeuitwisselingmethet380kV-netvoordesituatiezonderonderhoudofstoring.
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-Fle
vola
nd
,Gel
der
lan
de
nU
trec
ht
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
1
kaart 7
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�2 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Varianten
VariantContinuonNetbeheer(FGU)IBasis
Dezevariantgaatuitvaneenbelastinggroeitenopzichtevan2008met237MWen482MWvoor
respectievelijk2011en2014.Voordeproductieinderegioisbijtoetsingaancriteriaaenbvoor2008
uitgegaanvaneeninzetvan1.191MWenvan1.541MWvoor2011en2014.Vanaf2009(steekjaar2011)
isrekeninggehoudenmetdekomstvantweenieuweproductiemiddelenvan450MW,waarvan
éénaangeslotenwordtophet150kV-stationLelystadenéénophet380kV-stationLelystad13).
Voordetoetsingaanhetcriteriumczijnallebeschikbareeenhedeninbedrijfverondersteld.
Daarbijisrekeninggehoudenmetdeamoveringvaneeneenheidvan100MWinUtrechtvanaf2011.
VariantContinuonNetbeheer(FGU)IIHoog
DezevariantgaattenopzichtevanvariantIvoordeperiodevanaf2008uitvaneenhogerebelasting-
groei.In2011en2014leidtditrespectievelijktoteenextrabelastingvraagtergroottevan111MWen
229MWtenopzichtevanhetbasisscenario.
Knelpunten
Koppelpunten
IndevariantBasiskomentothetmomentdatde380/150kV-transformatorinBreukeleninbedrijfis,
knelpuntennaarvorenophetkoppelpuntLelystadbijtoetsingaanallecriteriaenbijdekoppelpunten
DodewaardenDoetinchemwordenknelpuntengevondenbijdecriteriab(gewensteleveringenen
afnamen)enc(specifiekesituaties).
MetdetransformatorinBreukeleninbedrijfresteertvoordebasisvariantalleenLelystadalsknelpunt
(criteriabenc).Vanaf2014wordenweerknelpuntengevondenbijdekoppelpuntenBreukelenen
Doetinchembijtoetsingaancriteriumc.
IndevariantHoogmanifesterendeknelpunteninBreukelenenDoetinchemzichenkelejareneerder
enin2014wordendezekoppelpuntenookeenknelpuntbijcriteriumb.
DegeconstateerdeknelpunteninLelystadeninminderemateinBreukelenwordenveroorzaakt
doordathet150kV-netvanFlevoland,GelderlandenUtrechtopmeerderekoppelpuntenmet
het380kV-netverbondenis.Desteedsgroterwordendetransporteninhet380kV-netveroorzaken
paralleltransporteninhet150kV-netdiekunnenleidentotoverbelastingvandekoppelpunten.
OokdeinbedrijfnamevannieuweproductiemiddeleninLelystadleidttoteenverhogingvan
transporteninzowelhet380kV-netals150kV-net.
13) Deinbedrijfnamevanhetproductiemiddelaangeslotenophet380kVnetwordthiervermeldomdatditinvloedheeftopdeverdelingvandetransportenoverdekoppelpuntenmetnamedievanLelystadenBreukelen.
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-Fle
vola
nd
,Gel
der
lan
de
nU
trec
ht
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII ��
Basisgegevens berekeningen
2008 2011 2014
Totaal opgestelde productie (eenheden > 10 MW) 1.674 2.124 2.124
Totaal ingezette productie (eenheden > 10 MW) 1.191 1.641 1.641
Totaal belasting (inclusief productie door eenheden < 10 MW) 2.990 3.227 3.272
Uitwisseling 150 kV (exclusief netverliezen) 1.799 1.586 1.631
Belastinggraad transformatoren Continuon Netbeheer-Flevoland, Gelderland en Utrecht
Dod
ewaa
rd
Doe
tinc
hem
Lely
stad
Brek
elen
Dod
ewaa
rd
Doe
tinc
hem
Lely
stad
Breu
kele
n
variant I Basis variant II Hoog% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
grafiek 15
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Variant criterium A B C A B C A B C
Variant Basis 1.812 1.812 2.342 1.601 1.601 2.430 1.648 1.648 2.477
Variant Hoog 1.840 1.840 2.370 1.742 1.742 2.571 1.932 1.932 2.761
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-Fle
vola
nd
,Gel
der
lan
de
nU
trec
httabel 21
tabel 22
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�4 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Mogelijkemaatregelen
Deoplossingvoordeknelpuntenkanwaarschijnlijkgevondenwordeninoperationelemaatregelen
zoalshetuitvoerenvanonderhoudindestationstijdensperiodenvanlagebelastingvandeaan-
koppelingenofdoorverplichteinzetvanproductiemiddelenofdoorverschakelingeninhet150kV-net.
Ditisechternieteenvoudig,aangezienhet150kV-netinderegioFlevoland,GelderlandenUtrecht
metdrieenvanaf2010metvierpuntengekoppeldismethet380kV-net.Ineennaderestudiemoet
onderzochtwordenofervoldoendegeëigendeoperationelemaatregelenzijnomeenveiligebedrijfs-
voeringvandekoppelingvanhet150kV-netmethet380kV-nettekunnenwaarborgen.Ditgeldt
vooralvoorhetkiezenvandejuisteverschakelingeninhet150kV-net.
VergelijkingmetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanisderegionaleprognosevandebelasting-
groeionveranderd.IndevariantBasisisdeverondersteldebelastinggroei2,25%eninvariantHoog3,5%.
Vanwegeeenlagerverondersteldebelastingvraaginhetstartjaarvandezichtperiodeisdebelasting-
vraagvoordesteekjaren2008en2011circa80MWlagerdaninhetvorigeplan.
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan,waargeennieuweproductiemiddelen
werdenvoorzien,wordtnurekeninggehoudenmetdeinbedrijfnamevantweenieuweproductie-
middelenvan450MWin2009waarvanéénaangeslotenophet150kV-stationLelystadenéén
ophet380kV-stationLelystad.Tevensisrekeninggehoudenmetdeamoveringvaneeneenheid
van100MWinUtrechtvanaf2011.
Inditplanisvanaf2010,zoalsinhetvorigeplanalsoplossinggemeld,rekeninggehoudenmet
deinbedrijfnamevaneenaftakstationinBreukeleninde380kV-verbindingvanDiemennaarKrimpen
metéén380/150kV-transformatoraangeslotenophetUtrechtsedeelvanhetregionale150kV-net.
Delagerebelastingprognose,toenamevanhetopgesteldevermogenentoenamevandeaansluit-
capaciteitvandekoppelpuntenleidttoteenafnamevanhetaantalknelpuntentenopzichtevan
hetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan.Aandachtspuntenzijndeknelpuntenveroorzaaktdoor
detoenamevanparalleltransporteninhet150kV-net,waarvooreenonderzoekwordtbegonnen
naardemogelijkhedenomdezemetbehulpvanoperationelemaatregelenoptelossen.
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-Fle
vola
nd
,Gel
der
lan
de
nU
trec
ht
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII ��
�.� ContinuonNetbeheer-Noord-Holland
Uitgangspunten
IntotaalzijnvoordeaansluitingvanContinuonNetbeheerNoord-Hollandmeteentransformator-
capaciteitvan3.850MVAtweevariantendoorgerekend.Dezevariantenzijndoorgerekendvoor
eenwintersituatieindejaren2008,2011en2014.
Vanaf2014isrekeninggehoudenmetnetaanpassingeninhetkadervanhetprojectRandstad.
Dezeuitbreidingenbestaanuit:
• hetopwaarderenvanderesterende150kV-verbindingHemweg-Velsen/Beverwijk
naar380kV-spanningsniveau;
•vergrotingvande380/150kV-transformatorcapaciteitmet1.000MVAophetstationinBeverwijk;
• Inbedrijfnemenvande380kV-verbindingBeverwijk-Bleiswijkwaardoordezogenaamde
Randstad380Noordringgerealiseerdwordt.
Deinzetvanhetbestaandewindvermogenenanderedecentraleopwekeenhedenmeteenvermogen
kleinerdan10MW,isverrekendindebelasting.
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-No
ord
-Ho
llan
d
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
kaart 8
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�� TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Voordeeerstevariantiseenkortebeschrijvinggegevenvandeuitgangspuntendiebijdetoetsing
aandecriteriaa,benczijngebruiktvoordegehanteerdebelastingeninzetvanproductievermogen.
Voordezevariantzijntevensdebasisgegevensvoordeberekeningenintabel23gepresenteerd.
Bijdebeschrijvingvandeoverigevariantenzijnalleendeverschilleninuitgangspuntenvoorbelasting
eningezetvermogenbijdetoetsingaandecriteriaaangegeven.
Grafiek16geeftderesultatenvanalleloadflow-berekeningenpertransformatorvoordediversekoppel-
punten.Intabel24zijnderesultatenvandetoetsingpercriteriumgegevenvoordedrieonderzochte
jaren,inclusiefdeuitwisselingmethet380kV-netvoordesituatiezonderonderhoudofstoring.
Varianten
VariantContinuonNetbeheer(Noord-Holland)Basis
Dezevariantgaatuitvaneenbelastinggroeitenopzichtevan2008metrespectievelijk194MW
en400MWvoor2011en2014.Vandebeschikbareproductiemiddelenbinnenderegioisvoor
allejaren1.698MWinbedrijfverondersteldbijdetoetsingaandecriteriaaenb.Voordetoetsing
aanhetcriteriumczijnallebeschikbareeenhedeninbedrijfverondersteldvooralleonderzochte
jaren.Hierbijisrekeninggehoudenmetdeuitbedrijfnamein2014vaneeneenheidvan634MW
aangeslotenophet150kV-stationHemweg.
VariantContinuonNetbeheer(Noord-Holland)Hoog
DezevariantgaattenopzichtevanvariantBasisuitvaneenhogerebelastinggroei.In2011en2014
leidtditrespectievelijktoteenextravraagvanrespectievelijk149MWen285MWtenopzichtevan
debasisvariant.Tevensisindezevariantrekeninggehoudenmetdeinbedrijfnamevaneenproductie-
middelvan300MWin2011aantesluitenophet150kV-stationVelsen.
Knelpunten
BijvariantBasisontstaatvanafomstreeks2011,dooreentoenamevandebelastingvraagwaarbij
opdelocatiesHemwegenVelsendeeenhedenHemweg8,Velsen24enIJmond1zijningezet,
eeninstabielespanningssituatieinhet150kV-deelnetophetmomentdatbeide380kV-circuits
vanafOostzaannietbeschikbaarzijn.Indezesituatiezijnde380kV-stationsOostzaanenBeverwijk
nietmeerrechtstreeksgekoppeldmethetoverigedeelvanhet380kV-netenwordthet150kV-net
vanNoord-Hollanduitsluitendgevoedvanuithet380kV-stationDiemen.Daarbijvindenaanzienlijke
vermogenstransportenplaatsviaderelatiefzwakkenoord-enzuidtakvanhet150kV-netin
Noord-Holland.Ditknelpuntverdwijntvanafhetmomentdatdoorhetinbedrijfnemenvan
de380kV-verbindingBeverwijk-BleiswijkdeRandstad380Noordringgerealiseerdis.
InvariantHoog,waarbijuitgegaanwordtvaneenhogeregroeivandebelastingvraag,treedt
dezeinstabielespanningssituatieinhetNoordhollandse150kV-netaleerderop.Ditknelpuntis
ookvermeldbijdebeschrijvingvandebeschouwingvanhet380/220kV-hoogspanningsnet.
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-No
ord
-Ho
llan
d
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII �7
Basisgegevens berekeningen
2008 2011 2014
Totaal opgestelde productie (eenheden > 10 MW) 2.727 2.727 2.147
Totaal ingezette productie (eenheden > 10 MW) 1.688 1.688 1.688
Totaal belasting (inclusief productie door eenheden < 10 MW) 2.799 2.993 3.199
Uitwisseling 150 kV (exclusief netverliezen) 1.111 1.305 1.511
Belastinggraad transformatoren Continuon Netbeheer-Noord Holland
Die
men
Oos
tzaa
n
Beve
rwijk
Die
men
Oos
tzaa
n
Beve
rwijk
variant I Basis variant II Hoog% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
grafiek 16
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Variant criterium A B C A B C A B C
Variant Basis 1.126 1.126 1.297 1.322 1.322 1.493 1.534 1.534 2.164
Variant Hoog 1.161 1.161 1.332 1.171 1.171 1.342 1.519 1.519 2.149
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-No
ord
-Ho
llan
dtabel 23
tabel 24
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII�8 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Mogelijkemaatregelen
Destructureleoplossingvanhetstabiliteitsknelpuntisdeaanlegvaneen380kV-verbindingvan
BeverwijknaarBleiswijkwaarvaninbedrijfnameisverondersteldin2014.Tothetmomentdatdeze
verbindinggerealiseerdis,moethetknelpuntwordenopgelostdoorbeperkingenopteleggenaan
onderhoudaande380kV-verbindingenvanafOostzaanrichtingEnsenKrimpenofdoorverplichte
inzetvanproductievermogenopdelocatieHemwegen/ofVelsen,zolangdatproductievermogenin
voldoendematebeschikbaaris.Dezemaatregelisookvermeldbijdebeschrijvingvandebeschouwing
vanhet380/220kV-hoogspanningsnet.
Hetknelpuntendebijbehorendeoperationeleoplossingenzijnsterkgekoppeldaandegehanteerde
inzetvanproductiemiddelenindevarianten.Indiendeinzetindepraktijkafwijktvandeinzetvolgens
devarianten,kanhetknelpuntendedaaraangekoppeldeoperationelemaatregeleneerderoflater
aandeordezijn.
VergelijkingmetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanisderegionaleprognosevandebelasting-
groeionveranderd.IndevariantBasisisdeverondersteldebelastinggroei2,25%eninvariantHoog3,5%.
Vanwegeeenlagerverondersteldebelastingvraaginhetstartjaarvandezichtperiodeisdebelasting-
vraagvoordesteekjaren2008en2011circa40MWlagerdaninhetvorigeplan.
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanismetbetrekkingtotproductievermogen
rekeninggehoudenmetdeamoveringvaneeneenheidvan634MWopdelocatieHemwegvanaf2014.
IndevariantHoogisvanaf2011deinbedrijfnamevaneeneenheidvan300MWophet150kV-station
Velsenverondersteld.DeverondersteldeinbedrijfnamevandeRandstad380Noordringvaltbinnen
dezichtperiodevanhetnieuweplan.Degeconstateerdeknelpuntenzijndezelfdealsinhetvorige
Kwaliteits-enCapaciteitsplan.Delichtgewijzigdebelastingprognoseisgeenaanleidingvoor
deverschuivingvanknelpunten.Degenoemdeoplossingenzijnidentiekaandiegenoemdin
hetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan.
Co
nti
nu
on
Net
beh
eer
-No
ord
-Ho
llan
d
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII ��
�.10 TenneTZuid-Holland
1 Bouwen380/150kV-stationSimonshavenmetéénenlatermogelijktweetransformatoren
Uitgangspunten
IntotaalzijnvoordeaansluitingvanZuid-Hollandmeteentotaletransformatorcapaciteitvan
4.800MVA,drievariantendoorgerekend.IndebeschrijvingvandeaansluitingvanZuid-Holland
wordthetnetinhetbeginvandezichtperiodebeschouwdalstweedeelnetten.Heteerstedeelnet
bevindtzichachterdekoppelpuntenMaasvlakte,KrimpenenBleiswijk(3.300MVA)enstrektzich
uitoverRotterdam,DenHaag,Zoetermeer,Leiden,Delft.Hettweededeelnetbevindtzichachter
hetkoppelpuntCrayestein(1.500MVA)waarmeehetgebiedrondDordrechtisaangesloten.
Vanaf2011wordtdeaansluitingbeschouwdalsvijfdeelnetten.Erisdanrekeninggehouden
metdevolgendenetaanpassingeninhetkadervanhetprojectRandstad380:
• inbedrijfnamevande380kV-verbindingMaasvlakte-Westerlee-Wateringen-Bleiswijkwaardoor
dezogenaamdeRandstad380Zuidringgerealiseerdwordt;
• uitbreidingvande380/150kV-transformatorcapaciteitinWesterleenaar1.500MVA
(hetbetrefteenuitbreidingvan1.000MVAentevenswordtdetransformatordienuinMaasvlakte
staatopgesteldengekoppeldismetWesterleevanMaasvlaktenaarWesterleeverplaatst);
• realisatievaneen380/150kV-koppelinginWateringenmeteentransformatorcapaciteit
van1.500MVA;
•uitbreidingvande380/150kV-transformatorcapaciteitinBleiswijkmet1.000MVAtot1.500MVA;
• Tevensisrekeninggehoudenmetderealisatievaneen380/150kV-stationinSimonshaven
meteentransformatorcapaciteitvan500MVA.
NarealisatievandezewijzigingenzalhetdeelnetachterdekoppelpuntenMaasvlakte,Krimpenen
Bleiswijkalsvolgtopgedeeldworden:
• koppelpuntWesterlee(3transformatorentotalecapaciteit1.500MVA),tenbehoevevan
tuinbouwgebiedWestland;
• koppelpuntWateringen(3transformatorentotalecapaciteit1.500MVA),voordebelasting-
uitwisselingmetderegioDenHaag;
• koppelpuntenKrimpenenBleiswijk(6transformatorentotalecapaciteit2.900MVA)
diederegioRotterdam,Zoetermeerkoppelennethet380kV-net;
• koppelpuntenMaasvlakteenSimonshaven(3transformatorentotalecapaciteit1.400MVA)
tenbehoevevanhetindustriegebiedRotterdam.
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
1
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
kaart 9
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII70 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Devariantenzijndoorgerekendvooreenzomer-enwintersituatievoordesteekjaren2008,2011en
2014.Deverschillentussendezomer-enwintersituatieinbeidedeelnettenzijn:
• Indezomerisbijdetoetsingaandecriteriaaenbrekeninggehoudenmeteenhogereinzet
vanproductiemiddelen,doordateenlagereinzetvanproductiemiddeleninderegio,vanwege
eenverminderdewarmtevraag,ruimgecompenseerdwordtdooreenhogereinzetvanproductie-
middelen(WKK’s)inhetWestland.Degekozeninzetvandeproductiemiddelenisgebaseerd
ophistorischeinzetpatroneneninformatievanproducentenoverdeinzetvannieuwe
productiemiddelen;
• Demaximalebelastingvraagindezomerbedraagt88%vandieindewinter;
• Eenverschillendeverdelingvandebelastingvraagoverdeaanwezige150kV-stations
voorzomerenwinter.
Windvermogenendecentraleopwekeenhedenmeteenvermogenkleinerdan10MWzijn
verdisconteerdindebelasting.Voorallevariantenisuitgegaanvanéénbelastingprognose
Voordeeerstevariantiseenkortebeschrijvinggegevenvandeuitgangspuntendiebijdetoetsing
aandecriteriaa,benczijngebruiktvoordegehanteerdebelastingeninzetvanproductievermogen.
Voordezevariantzijntevensdebasisgegevensvoordeberekeningenintabel25gepresenteerd.
Bijdebeschrijvingvandeoverigevariantenzijnalleendeverschilleninuitgangspuntenvoor
belastingeningezetvermogenbijdetoetsingaandecriteriaaangegeven.
Grafiek17geeftderesultatenvanalleloadflow-berekeningenpertransformatorvoordeverschillende
koppelpunten.Intabel26zijnderesultatenvandetoetsingpercriteriumgegevenvoordedrie
onderzochtejaren,inclusiefdeuitwisselingmethet380kV-netvoordesituatiezonderonderhoud
ofstoring.
Varianten
BijdebeschrijvingvandevariantenisgeenonderscheidgemaakttussendedeelnetteninZuid-Holland.
VariantITransportnetZuid-Holland:Basis
Indezevariantisvoordetoetsingaandecriteriaaenbaangenomendatinderegio2.575MWen
2.755MWaanproductievermogeninrespectievelijkdewinterenzomervan2008wordtingezet.
VoorlaterejarenisrekeninggehoudenmetdekomstvannieuwWKK-productievermogenin2009
(steekjaar2011),vanintotaal94MW,aangeslotenophetnieuwe150kV-stationTinte,waarvan
60MWwordtingezet.Ookisrekeninggehoudenmetdeinbedrijfnamevanrespectievelijk1.259MW
en1.050MWnieuwproductievermogenindesteekjaren2011en2014opennabijhet380kV-station
Maasvlakte,endeinbedrijfnamevandeBritNed-kabelophet380kV-stationMaasvlaktein
steekjaar2011,metindezevarianteenverondersteldeimportvan700MWvanuitGrootBrittannië.
DeinbedrijfnamevandeeenhedenenkabelopMaasvlaktewordthiervermeldomdatditinvloed
heeftopdetransportenoverhetkoppelpuntMaasvlakte.Dezeinvloedwordtechtergeringnadat
hetnetachterKrimpen,MaasvlakteenBleiswijkisopgedeeldineenviertaldeelnetten.
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 71
Voorhettotaleproductievermogeninderegiowordtindezevariantuitgegaanvan:
• eentoenamevandeinzetmet80MWvoordewintersituatiesvanaf2011bijtoetsingaan
criteriaaenb;
• eentoenamevandeinzetmet240MWvoordezomersituatiesvanaf2011bijtoetsingaan
criteriaaenb;
•hetvollediginbedrijfzijnvanalleeenhedenbijtoetsingaancriteriumc.
Voordebelastingvraagisgerekendmeteenmaximalebelastingvraagindewintervan4.211MWin
2008,groeiendnaar4.663MWen4.925MWinrespectievelijk2011en2014.Voordebelastingvraag
indezomerisgerekendmeteenmaximalebelastingvraagvan3.706MW,4.103MWen4.334MWin
dedrierespectievelijkesteekjaren.
VariantIITransportnetZuid-Holland:“Hogeinzetproductie”
DezevariantverschiltvanvariantBasisdooreenverhogingvandeinzetvanopgesteldproductie-
vermogenmet:
• 655MWin2008en825MWin2011en2014inwintersituaties;
• 555MWin2008en605MWin2011en2014inzomersituaties.
VariantIIITransportnetZuid-Holland:“Lageinzetproductie”
DezevariantverschiltvanvariantBasisdooreenverlagingvandeinzetvanopgesteldproductie-
vermogenmet:
•445MWin2008,570MWin2011en960MWin2014inwintersituatie;
•735MWin2008,1.410MWin2011en1.470MWin2014inzomersituaties.
Knelpunten
KnelpuntCrayestein
Vanaf2011komtbijhetkoppelpuntCrayestein,indewintereenknelpuntnaarvorenbijtoetsing
aancriteriumb(gewensteleveringenenafnamesaangeslotenentijdensonderhoudsituaties)
veroorzaaktdooreentoenamevandegewensteafname.Bijdevariantmethogeproductie-inzet
komtditknelpunteenaantaljarenlaternaarvoren.Bijdevariantmetlageproductie-inzetkomt
ditknelpunteenaantaljareneerdernaarvoren.
KnelpuntWesterlee
VoorhetkoppelpuntWesterleewordtvanaf2011indezomerinvariant‘Basis’eenknelpuntgevonden
bijtoetsingaancriteriumb(gewensteleveringenenafnamesaangeslotenen),veroorzaaktdoor
eentoenamevandooraangeslotenengewensteterugleveringvanWKK-productievermogenin
hetWestland.Dezeterugleveringreduceerttevensdehoeveelheidaftevoerenproductiecapaciteit
vande380kV-verbindingMaasvlakte–Bleiswijkwaardooreenknelpuntinditnetdeelontstaat.
Vanwegedit380kV-knelpuntisTenneTmomenteelmetdeaangesloteneindiscussieover
demaximalehoeveelheidterugteleverenWKK-productievermogen.Dezeproblematiekis
specifiekindelandelijkescenario’sbeschouwd.
Bijdevariantmethogeproductie-inzetmanifesteertditknelpuntzicheenaantaljareneerder,
envanaf2014ookinwintersituaties.Bijdevariantlageproductie-inzetwordtgeenknelpuntin
Westerleeaangetroffen.
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII72 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
KnelpuntMaasvlakte/Simonshaven
Vanaf2008komtbijdevariantlageinzetproductiehetkoppelpuntMaasvlakteindewinteralsknelpunt
naarvorenbijtoetsingaancriteriumb(gewensteleveringenenafnamesvanaangeslotenentijdens
onderhoudsituaties)veroorzaaktdooreenstijgingvandegewensteafname.Vanaf2011komtdit
knelpuntooknaarvorenindezomer.OokhetkoppelpuntSimonshavenisvanaf2011eenknelpunt
bijdezevariantbijtoetsingaancriteriumb,zowelindewintersituatiealsindezomersituatie.
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
Basisgegevens berekeningen
2008 2011 2014
winter zomer winter zomer winter zomer
Totaal opgestelde productie (eenheden > 10 MW) 3.240 3.310 3.480 3.600 3.480 3.600
Totaal ingezette productie (eenheden > 10 MW) 2.575 2.755 2.655 2.995 2.655 2.995
Totaal belasting (inclusief productie door eenheden < 10 MW) 4.211 3.706 4.663 4.103 4.925 4.334
Uitwisseling 150 kV (exclusief netverliezen) 1.636 951 2.008 1.108 2.270 1.339
Belastinggraad transformatoren TenneT Zuid-Holland
Kri
mpe
n
Cra
yste
in
Ble
isw
ijk
Wes
terl
ee
Maa
svla
kte
Sim
onsh
aven
Wat
erin
gen
Kri
mpe
n
Cra
yste
in
Ble
isw
ijk
Wes
terl
ee
Maa
svla
kte
Sim
onsh
aven
Wat
erin
gen
Kri
mpe
n
Cra
yste
in
Ble
isw
ijk
Wes
terl
ee
Maa
svla
kte
Sim
onsh
aven
Wat
erin
gen
variant Basis variant Hoge productie variant Lage productie% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
grafiek 17
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Variant criterium A B A B A B
Basis zomer 960 960 1.118 1.118 1.350 1.350
winter 1.651 1.651 2.027 2.027 2.292 2.292
Hoge productie zomer 405 405 513 513 745 745
winter 986 986 1.202 1.202 1.467 1.467
Lage productie winter 1.695 1.695 2.528 2.528 2.820 2.820
winter 2.096 2.096 2.597 2.597 3.252 3.252
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
tabel 25
tabel 26
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 7�
Mogelijkemaatregelen
KoppelpuntCrayestein
Deoplossingvoorditknelpuntmoetgezochtwordeninhetuitvoerenvanonderhoudinditstation
tijdensperiodenvanlagebelasting.Deberekeningenvandezomersituatietonenaandatindezomer
dezemogelijkheidaanwezigis.
KoppelpuntWesterlee
Deoplossingvoorditknelpuntmoetgezochtwordeninuitvoeringvanonderhoudinditstationtijdens
periodenvanlagebelasting.Deberekeningenvandewintersituatietonenaandatdezemogelijkheid
indewinteraanwezigis.Wanneervanaf2014dezemaatregelonvoldoenderobuustiskanworden
overgegaantotdeplaatsingvaneenextra380/150kV-transformatorinditkoppelpunt.
KoppelpuntenMaasvlakteenSimonshaven
Deoplossingvoorditknelpuntwatalleenindevariantmetlageproductie-inzetaangetroffenis,
moetin2008gezochtwordeninuitvoeringvanonderhoudinstationMaasvlaktetijdensperioden
vanlagebelasting.Deberekeningentonenaandatdezemogelijkheidindewinteraanwezigis.
Vanaf2011,nahetopsplitsenvanhet150kV-deelnetKrimpen,MaasvlakteBleiswijkinvierdeelnetten,
moetdeoplossinggevondenwordeninhettoepassenvan(tijdelijke)verschakelingeninhet150kV-net
vanZuid-Holland.Vanafhetmomentdatdezemaatregelonvoldoenderobuustismoetworden
overgegaantotdeplaatsingvaneenextra380/150kV-transformatorinditnet.
VergelijkingmetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanisersprakevaneenlagerebelasting-
prognose-hoofdzakelijkveroorzaaktdoordetoenamevankleinschaligeWKKenwindvermogen-
diealsnegatievebelastingverrekendisindebelastingvraag.Voorhetsteekjaar2008isdemaximale
belastingvraagdaardoorcirca200MWlagerenvoor2011isditcirca40MW.
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanwordtuitgegaanvaneentoenamevan
productiedoorWKKopde150kV-stationsBotlek,EuropoortTinteenWesterleevanintotaal1.000MW
en110MWwindvermogenaangeslotenophet150kV-stationDordrechtZuid.
Deknelpuntenvoor2008wijkenafvandieinhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan.VoorMaasvlakte
werdinhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplangeenknelpuntgesignaleerdennuwel,terwijlvoor
deoverigekoppelpuntenhetomgekeerdegeldt.DeoorzakenhiervanzijndetoenamevanWKKen
eenandereverdelingvandebelastingvraag,grotendeelsveroorzaaktdoorWKKdiealsnegatieve
belastingverwerktisindebelastingvraag.
Vanaf2011isgerekendmetRandstad380Zuidringendeopsplitsingvanhet150kV-deelnetKrimpen,
Maasvlakte,Bleiswijkinvierdeelnetten.Dezeaanpassingenleidentoteenaantalnieuweknelpunten
omdatvermogensuitwisselingmeerviahetbovenliggende380kV-netgaatlopen.
DebijhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanaangegevenoplossingsrichtingenzijnonveranderd
geblevenenvanaf2011geïmplementeerdverondersteld.Inditplanwordenvoordeknelpuntendie
wordengesignaleerdvanaf2011hoofdzakelijkoperationelemaatregelenvoorgesteld.
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII74 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
�.11 DeltaNetwerkbedrijf
1 Extra380/150kV-transformatorinBorssele
Uitgangspunten
VoordeaansluitingvanDeltaNetwerkbedrijfmeteentransformatorcapaciteitvan900MVA
zijntweevariantendoorgerekend.Devariantenzijndoorgerekendvooreenwintersituatie
voordejaren2008,2011en2014.
Windvermogenendecentraleopwekeenhedenmeteenvermogenkleinerdan10MWzijn
verrekendindebelasting.
Voorhet380kV-stationBorsseleisvoor2008gerekendmetdehuidigenetstituatie,waarbijde380/
150kV-transformatorenrechtstreeksaangeslotenzijnopde380kV-verbindingGeertruidenberg
enZandvliet(B).Voordesteekjaren2011en2014isvoorhet380kV-stationBorsselegerekendmet
eenconfiguratievolgenshetdubbelrailsysteem.Bijalleberekeningenisde150kV-koppelingtussen
ZeelandenBrabantinbedrijfverondersteld.
Voordeeerstevariantiseenkortebeschrijvinggegevenvandeuitgangspuntendiebijdetoetsing
aandecriteriaa,benczijngebruiktvoordegehanteerdebelastingeninzetvanproductievermogen.
Voordezevariantzijntevensdebasisgegevensvoordeberekeningenintabel27gepresenteerd.
Bijdebeschrijvingvandeoverigevariantenzijnalleendeverschilleninuitgangspuntenvoorbelasting
eningezetvermogenbijdetoetsingaandecriteriaaangegeven.
Grafiek18geeftderesultatenvanalleloadflow-berekeningenpertransformatorvoordediversekoppel-
punten.Intabel28zijnderesultatenvandetoetsingpercriteriumgegevenvoordedrieonderzochte
jaren,inclusiefdeuitwisselingmethet380kV-netvoordesituatiezonderonderhoudofstoring.
Varianten
VariantTransportnetDeltaNetwerkbedrijfdagsituatie
Dezevariantgaatuitvaneentoenamevandebelastingvraagtenopzichtevan2008metrespectievelijk
195MWen207MWin2011en2014.Desprongsgewijzetoenamevandebelastingvraagin2011wordt
hoofdzakelijkveroorzaaktdoorééngroteafnemerinhet150kV-net.
Del
taN
etw
erkb
edri
jf
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
1
kaart 10
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 7�
Voordeproductieinderegioisbijtoetsingaancriteriaaenbvoor2008uitgegaanvaneeninzet
van1.421MWenvan1.503MWvoor2011en2014.Vanaf2009(steekjaar2011)isrekeninggehouden
metdekomstvantweenieuweproductiemiddelenvan435MWaantesluitenophet380kV-station
Borssele.Dezeinbedrijfnamewordthiervermeldomdatditinvloedheeftopdetransportenover
hetkoppelpuntBorssele.Verderisvanaf2010(steekjaar2011)rekeninggehoudenmetdeaansluiting
vaneennieuwproductiemiddelvan82MWophet150kV-stationSasvanGent.
Vanwegede150kV-koppelingmetBrabant(EssentNetwerk)isvoorbeidevariantenook
deverondersteldeinzetvanproductiemiddeleninBrabantbeschouwd.Voordetoetsingaan
hetcriteriumczijnvoorbeidevariantenallebeschikbareeenhedeninbedrijfverondersteld.
VariantTransportnetDeltaNetwerkbedrijfnachtsituatie
Dezevariantbeschouwteennachtsituatie.Aangezienhet150kV-netinZeelandinveelsituaties
eenproductieoverschotkent,zijndemeesternstigeknelpuntenvoordeaankoppelingmet380kV
teverwachtenbijsituatiesmeteenlagebelastingvraagzoalsbijvoorbeeldgedurendedenacht.
Debelastingvraagbedraagttenopzichtevandedagvariantcircadehelftterwijldeinzetvan
deproductiemiddelenonveranderdisverondersteld.
Knelpunten
KoppelpuntBorssele
BijdevariantDeltaNetwerkbedrijfdagsituatieontstaatbijdetoetsingaancriteriumc(specifieke
situaties),vanafhetjaar2009eenknelpuntinhetkoppelpuntBorssele.Overbelastingvan
deparallel-opgesteldetransformatortreedtopalsdetweegrootsteproductiemiddelenin
hetdeelnetnietbeschikbaarzijnenéénvandetwee380/150kV-transformatorenuitvalt.
BijdevariantDeltaNetwerkbedrijfnachtsituatieiserin2008eenknelpuntbijdetoetsingaan
criteriuma,bijhetafvoerenvanproductievermogenuithet150kV-net.Na2008verdwijntdit
knelpuntdooreentoenamevandebelastingvraaginhet150kV-netvanZeeland.
1�0kV-koppelingtussenZeelandenBrabant
Zowelbijdedagvariantalsdenachtvariantwordenvanaf2009overbelastingengevondenop
de150kV-koppelingtussenZeelandenBrabant.Alhoeweldezeverbindinggeendeeluitmaaktvan
deaankoppelingmetTenneTwordtdezehiertochvermeldomdatdeoplossingvanhetknelpunt
doorDeltaNetwerkmogelijkconsequentiesheeftvoorTenneT.
Del
taN
etw
erkb
edri
jf
Basisgegevens berekeningen
2008 2011 2014
Totaal opgestelde productie (eenheden > 10 MW) 1.571 1.973 2.018
Totaal ingezette productie (eenheden > 10 MW) 1.553 1.955 2.000
Totaal belasting (inclusief productie door eenheden < 10 MW) 1.161 1.356 1.368
Uitwisseling 150 kV (exclusief netverliezen) -392 -599 -632
tabel 27
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII7� TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Mogelijkemaatregelen
KoppelpuntBorssele
Hetgeconstateerdeknelpuntbijtoetsingaancriteriumcvanaf2009,datsamenhangtmet
deverondersteldebelastinggroeiinhetbeschouwdeverzorgingsgebiedendekomstvannieuw
productievermogenbijBorsseleop380kV-spanningsniveau,kanwordenopgelostdoordeplaatsing
vaneenderde380/150kV-transformator.Ineenstudiemoetdezeoplossingnaderwordenonderzocht,
waarbijookde150kV-koppelingtussenBrabantenZeelandende380kV-verbindingvanBorssele
naarGeertruidenbergbetrokkenmoetworden.
Hetgeconstateerdeknelpuntin2008bijgewensteleveringenafnamestijdensnachtsituatieskan
wordenopgelostdooroperationelemaatregelenzoalsherverdelingvaninzetvanproductiemiddelen.
1�0kV-koppelingtussenZeelandenbrabant
BijdeinbedrijfnamevannieuwproductievermogenbijBorsselemoetrekeningwordengehouden
methetopleggenvaninzetbeperkingenbijdezeproductiemiddelenbijonderhoudaande380kV-
verbindingtussenBorsseleenGeertruidenberginverbandmetmogelijkeoverbelastingvan
de150kV-koppelingtussenZeelandenBrabant.
Belastinggraad transformatoren Delta Netwerkbedrijf
Bors
sele
Bors
sele
variant I Dag variant II Nacht% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
grafiek 18
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Variant criterium A B C A B C A B C
Variant Dag -384 -384 544 -588 -588 340 -620 -620 308
Variant Nacht -999 -999 -71 -1.302 -1.302 -374 -1.342 -1.342 -414
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
Del
taN
etw
erkb
edri
jf
tabel 28
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 77
BeschouwingmeerWKKenwind
OpverzoekvanDeltaNetwerkisookheteffectonderzochtvandeinbedrijfnamevaneenaantal
nieuweWKK-eenheden(200MW)enwindmolens(234MW).DezeopwekkingisweldoorDeltain
deuitwisselingformulierenopgegevenmaarnietindeinzetscenario’sendaaromineersteinstantie
bijdevariantennietbeschouwd.
In2008,2011en2014wordthierdoorrekeninggehoudenmetrespectievelijk69MW,320MW
en45MWaanadditioneleinzetvannieuwvermogentenopzichtevandeeerderevariantenin
het150kV-netvanDeltaNetwerk.
Wijzigingenbijvariantdagsituatie
DegeconstateerdeknelpuntenbijhetkoppelpuntBorsselevanafhetsteekjaar2011bijtoetsingaan
criteriumc(specifiekesituaties)verdwijnen.De150kV-knelpuntenkomenversterktnaarvorenbij
toetsingvancriteriumb(gewensteafnamenininvoedingen).
Wijzigingenvariantnachtsituatie
DegeconstateerdeknelpuntenbijhetkoppelpuntBorsseleende150kV-koppelingtussenBrabant
enZeelandnemenvanafhetsteekjaar2008bijcriteriuma(gewensteafnamenininvoedingen)
forstoe.
Resultaatvandeextrainzetvannieuwproductievermogenisdatdegeconstateerdeknelpunten
inde380/150kV-aankoppelinginBorsseletijdensnachtsituatiestoenemen.Ditgeldtookvoor
deknelpuntenopde150kV-koppelingtussenBrabantenZeelandvoorzoweldagalsnachtsituaties.
Dezebevindingenwordenmeegenomenindeaangekondigdestudie.
VergelijkingmetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanisersprakevaneenhogerebelasting-
prognose.Eriseenlagereautonomebelastinggroeivan1,25%tegen2%inhetvorigeplan,veroorzaakt
doordeverdisconteringvanmeerkleinschaligWKK-enwindvermogen.Daarnaastisersprake
vanenkelelokalesprongsgewijzetoenamesvandebelastingvraagwelkenietvoorzienwarenin
hetvorigeplan.Voordesteekjaren2008en2011isdemaximalebelastingvraagpersaldodaardoor
respectievelijkcirca25MWen160MWhoger.
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan,waargeennieuweproductiemiddelen
inhetdeelnetwerdenvoorzien,wordtnurekeninggehoudenmetdekomstvaneennieuw
productiemiddelvan82MWin2010aantesluitenophet150kV-stationSasvanGent.
Dehogerebelastingvraagendekomstvannieuwproductievermogenophet380kV-netleidentot
dezelfdeconstateerdeknelpuntenalsinhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan.Debeschouwing
vandenachtsituatieisnieuwtenopzichtevanhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan,evenals
hetindezevariantaangetroffenknelpunt.
Debijdeknelpuntenaangegevenoplossingsrichtingenzijntenopzichtevanhetvorigeplanniet
veranderd.Welisafgesprokenomindestudienaardeplaatsingvaneenderdetransformatorin
hetstationBorsseleookde150kV-koppelingtussenZeelandenBrabanttebetrekken.
Del
taN
etw
erkb
edri
jf
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII78 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
�.12 EssentNetwerk-Zuid(Brabant)
1 Extra380/150kV-transformatorinGeertruidenberg
Uitgangspunten
IntotaalzijnvoordeaansluitingvanEssentNetwerk-Zuid(Brabant)meteentransformatorcapaciteit
van2.750MVAtweevariantendoorgerekendvoorwintersituatiesvoordejaren2008,2011en2014.
Deopwekeenhedenmeteenvermogenkleinerdan10MWzijnverrekendindebelasting.
Bijdeberekeningenisde150kV-koppelingtussenBrabantenZeelandinbedrijfverondersteld.
Voordeeerstevariantiseenkortebeschrijvinggegevenvandeuitgangspuntendiebijdetoetsing
aandecriteriaa,benczijngebruiktvoordegehanteerdebelastingeninzetvanproductievermogen.
Voordezevariantzijntevensdebasisgegevensvoordeberekeningenintabel29gepresenteerd.
Bijdebeschrijvingvandeoverigevariantenzijnalleendeverschilleninuitgangspuntenvoorbelasting
eningezetvermogenbijdetoetsingaandecriteriaaangegeven.
Grafiek19geeftderesultatenvanalleloadflow-berekeningenpertransformatorvoordediverse
koppelpunten.Intabel30zijnderesultatenvandetoetsingpercriteriumgegevenvoordedrie
onderzochtejaren,inclusiefdeuitwisselingmethet380kV-netvoordesituatiezonderonderhoud
ofstoring.
Varianten
VariantEssentNetwerk-Zuid(Brabant)zondernieuwproductiemiddel
Dezevariantgaatuitvaneengroeivandebelastingvraagtenopzichtevan2008met118MWen241MW
inrespectievelijk2011en2014.Vandebeschikbareproductiemiddelenisvoordetoetsingaan
decriteriaaenb1.090MWinbedrijfverondersteld.Hierbijiseenkleineeenheidvan25MWniet
inbedrijfverondersteld,omrekeningtehoudenmethetnietmeerafstemmenvanrevisieperioden
tussenproducenten.Vanaf2014isrekeninggehoudenmetdeinbedrijfnamevaneenproductiemiddel
van800MWophet380kV-stationGeertruidenberg14).Vanwegede150kV-koppelingmetZeeland
(DeltaNetwerkbedrijf)isookdeverondersteldeinzetvanproductiemiddelenindezeprovinciebeschouwd.
14) Deinbedrijfnamevanhetproductiemiddelaangeslotenophet380kV-netinGeertruidenbergwordthiervermeldomdatditinvloedheeftopdeverdelingvandetransportenoverdekoppelpuntenGeertruidenbergenEindhoven.
Esse
nt
Net
wer
k-Z
uid
(B
rab
ant)
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
1
kaart 11
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 7�
VariantEssentNetwerk-Zuid(Brabant)metnieuwproductiemiddel
Dezevariantgaattenopzichtevandevorigevariantuitvaneennieuwproductiemiddel
van430MWin2009(steekjaar2011)aantesluitenophet150kV-stationMoerdijk.
Knelpunten
KoppelpuntGeertruidenberg
BijdevariantzondernieuwproductiemiddelkomthetkoppelpuntGeertruidenbergin2011
alsknelpuntnaarvorenbijdetoetsingaancriteriumc(specifiekesituaties).
Knelpuntengerelateerdaantoetsingaancriteriumb(gewensteleveringenenafnames)
manifesterenzichinditkoppelpuntin2014voorbeidevarianten.
Esse
nt
Net
wer
k-Z
uid
(B
rab
ant)
Belastinggraad transformatoren Essent Netwerk Zuid (Brabant)
Eind
hove
n
Gee
rtru
iden
berg
Eind
hove
n
Gee
rtru
iden
berg
variant I Zonder Mdk variant II Met Mdk% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
grafiek 19
tabel 29 Basisgegevens berekeningen
2008 2011 2014
Totaal opgestelde productie (eenheden > 10 MW) 1.260 1.260 1.260
Totaal ingezette productie (eenheden > 10 MW) 1.090 1.090 1.090
Totaal belasting (inclusief productie door eenheden < 10 MW) 2.586 2.704 2.827
Uitwisseling 150 kV (exclusief netverliezen) 1.496 1.614 1.737
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII80 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Mogelijkemaatregelen
KoppelpuntGeertruidenberg
DeoplossingvoorhetknelpuntinGeertruidenberg,gerelateerdaanspecifiekesituatiesvanaf2011
moetgezochtwordeninoperationelemaatregelenzoalshetkiezenvangeëigendeverschakelingen
inhet150kV-net.Vanafhetmomentdatoperationelemaatregelenonvoldoenderobuustzijn,moet
erwordenovergegaantotplaatsingvaneenderde380/150kV-transformatorinGeertruidenberg.
Vanafomstreeks2014iseenderde380/150kV-transformatorinGeertruidenbergooknoodzakelijk
alsoplossingvandeknelpuntengerelateerdaandethansvoorzieneafnamesenleveringendoor
aangeslotenen.Dittijdstipkanechternogwijzigendoordeinvloedvanvermogenstromenvia
de150kV-koppelingmetZeelandendemogelijkerealisatievannieuwproductievermogenin
MoerdijkenGeertruidenbergopdevermogensstromeninhetdeelnet.Bovenstaandeaspecten
wordenmeegenomenindestudiedieoppagina76isaangekondigd.
VergelijkingmetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanisersprakevaneenlagerebelasting-
prognoseeneenlagerverondersteldebelastingvraaginhetbeginjaarvandezichtperiode.Tenopzichte
vanhetvorigeplanisvoorhetsteekjaar2008demaximalebelastingvraagcirca200MWlagerenvoor
2011isditcirca300MWlager.DitwordtvooralveroorzaaktdoordetoenamevankleinschaligeWKK
enwindvermogendatalsnegatievebelastingverrekendisindebelastingvraag.
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanwaargeennieuweproductiemiddelen
werdenvoorzien,wordtinéénvandevariantenrekeninggehoudenmetdekomstvaneennieuw
productiemiddelvan430MWin2009aantesluitenophet150kV-stationMoerdijk.
Delagerebelastingprognoseendemogelijkekomstvannieuwproductievermogenleiden
toteenlagerevermogensuitwisselingmethet380kV-net.Hierdoorwordthetgeconstateerde
knelpuntuithetvorigeplannulatergesignaleerd.
Debijhetknelpuntaangegevenoplossingsrichtingisonveranderd.Hetmogelijketijdstip
vanrealisatievaneenderdetransformatorinGeertruidenbergiswelindetijdnaarachteren
geschoven.Indestudiebeschrevenindevorigeparagraafzalookdeinvloedvaneenderde
transformatorinstationGeertruidenberginsamenhangmetdeontwikkelingeninhetnet
vanDeltaNetwerkbedrijfwordenbeschouwd.
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Variant criterium A B C A B C A B C
Variant Zonder Pnieuw 1.512 1.512 2.107 1.635 1.635 2.410 1.760 1.760 2.355
Variant Met Pnieuw 1.512 1.512 1.967 1.205 1.205 2.090 1.330 1.330 2.215
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
Esse
nt
Net
wer
k-Z
uid
(B
rab
ant) tabel 30
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 81
�.1� EssentNetwerk-Zuid(Limburg)
1 InzettenaanwezigereservetransformatorinMaasbracht
Uitgangspunten
IntotaalisvoordeaansluitingvanEssentNetwerk-Zuid(Limburg)meteentransformatorcapaciteit
van1.850MVAéénvariantdoorgerekendvooreenwintersituatievoordejaren2008,2011en2014.
Voordedoorgerekendevariantiseenkortebeschrijvinggegevenvandeuitgangspuntendie
bijdetoetsingaandecriteriaa,benczijngebruiktvoordegehanteerdebelastingeninzetvan
productievermogen.Voordezevariantzijntevensdebasisgegevensvoordeberekeningen
intabel31gepresenteerd.
Grafiek20toontderesultatenvanalleloadflow-berekeningenpertransformatorvoordediverse
koppelpunten.Intabel32zijnderesultatenvandetoetsingpercriteriumgegevenvoordedrie
onderzochtejaren,inclusiefdeuitwisselingmethet380kV-netvoordesituatiezonderonderhoud
ofstoring.
Variant
VariantEssentNetwerk-Zuid(Limburg)I
Dezevariantgaatuitvaneengroeivandebelastingvraagtenopzichtevan2008met69MWen141MW
inrespectievelijk2011en2014.Voordeproductieinderegioisvoorallejarenuitgegaanvandeinzet
vanalleproductiemiddelen.Hierbijisrekeninggehoudenmetdeombouwvaneenbestaand
productiemiddelvan600MWnaar400MWaangeslotenophet150kV-stationMaasbrachtplus
deuitbreidingmetdrieeenhedenvanelk320MW,dieaangeslotenwordenophet380kV-station
Maasbracht.Dezelaatsteuitbreidingmetproductievermogenwordthiervermeld,omdatditinvloed
heeftopdetransportenoverhetkoppelpuntMaasbracht.
Tijdensdeombouwin2010en2011ishetproductiemiddelnietbeschikbaarverondersteldvoor
allecriteria.Voorcriteriumcishetproductiemiddeltijdensdeombouwaangemerktalséénvan
detweenietbeschikbareproductiemiddelenzoalsgenoemdbijditcriterium.
Esse
nt
Net
wer
k-Z
uid
(Li
mb
urg
)
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Zandvliet
Meerhout
GrammeRommers-kirchen
Siersdorf
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
Kaart is 60% verschaalt vanaf het brondocument0403-14 Netkaartjes.eps
1
kaart 12
Basisgegevens berekeningen
2008 2011 2014
Totaal opgestelde productie (eenheden > 10 MW) 1.060 1.060 860
Totaal ingezette productie (eenheden > 10 MW) 1.060 460 860
Totaal belasting (inclusief productie door eenheden < 10 MW) 1.507 1.576 1.648
Uitwisseling 150 kV (exclusief netverliezen) 447 1.116 788
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII82 TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII
Knelpunten
KoppelpuntMaasbracht
Indeberekeningenkomttijdensdeombouwvanhetbestaandeproductiemiddelin2010en2011
hetkoppelpuntMaasbrachtalsknelpuntnaarvorenbijtoetsingaancriteriumb(gewensteleveringen
enafnamesaangeslotenentijdensonderhoudsituaties).Bijcriteriumc(specifiekesituaties)komt
na2011ditkoppelpuntalsknelpuntnaarvoren.
Esse
nt
Net
wer
k-Z
uid
(Li
mb
urg
)
Belastinggraad transformatoren Essent Netwerk Zuid (Limburg)
Maa
sbra
cht
Boxm
eer
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
2008 2011 2014 Maximaal toegestane belastinggraad (110%)
grafiek 20
Resultaten loadflow-berekeningen
2008 2011 2014
Variant criterium A B C A B C A B C
Variant I 459 459 1.259 1.126 1.126 1.326 800 800 1.400
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
tabel 31
tabel 32
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII 8�
Mogelijkemaatregelen
KoppelpuntMaasbracht
DeoplossingvanhetknelpuntinMaasbrachttijdensdeombouwvanhetbestaandeproductiemiddel
in2010en2011(gewensteafnamesenleveringen)endeknelpuntenna2011gerelateerdaanspecifieke
situaties,bestaatuithetinzettenvandeinditstationaanwezige380/150kV-reservetransformator.
Mochtdezereservetransformatoronverhooptopeenanderstationnodigzijn,danmoetdeoplossing
wordengezochtinhetnemenvanandereoperationelemaatregelen.
Bijdezemaatregelmoetwelopgemerktwordendatbijgelijktijdiginbedrijfzijnvandevier
danaanwezigekoppeltransformatorenhettoegestanekortsluitvermogenvaneenaantal
150kV-componentenoverschredenkanworden.Totdatin2010hiervooreenstructureleoplossingis
geïmplementeerdzaldeinzetvandereservetransformatoroperationeelmoetenwordenafgestemd.
VergelijkingmetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanisersprakevaneenhalveringvan
deregionaleprognosevandebelastinggroei.Voorhetsteekjaar2008isdemaximalebelastingvraag
circa60MWlagerenvoor2011isditcirca220MWlager.Ditwordtmetnameveroorzaaktdoor
detoenamevankleinschaligeWKKdatalsnegatievebelastingverrekendisindebelastingvraag.
InvergelijkingmethetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplanwordtrekeninggehoudenmetdeombouw
vaneenbestaandproductiemiddelvan600MWin2010en2011.Tijdensdeombouwishetproductie-
middelnietbeschikbaarvoorinzet.Nadeombouwishetaangeslotenvermogenvanditproductie-
middelop150kV-netafgenomenvan600MWnaar400MW.
Delagerebelastinggroeileidtondankseenafnamevanhetopgesteldeproductievermogentochnog
toteenlagerevermogensuitwisselingmethet380kV-net.Deconstateerdeknelpuntenzijndezelfde
alsinhetvorigeKwaliteits-enCapaciteitsplan,zewordenevenwelinlaterejarengeconstateerd.
Aandachtpuntzijndeknelpuntentijdensdeperiodevanombouwvanhetbestaandeproductiemiddel.
Debijdeknelpuntenaangegevenoplossingsrichtingenzijnonveranderd.Deaangegevennoodzaak
voorinzetvandereservetransformatorisinMaasbrachtisechtereenviertaljarennaarachteren
geschoven.Es
sen
tN
etw
erk
-Zu
id(
Lim
bu
rg)
TenneTKwaliteits-enCapaciteitsplan2008-2014/deelII84
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 85
Overzicht 150 kV-net TenneT Zuid-Holland
en voorziene uitbreidingen
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II86 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 87
10.1 Geografische ligging
De geografische ligging van het Zuid-Hollandse hoogspanningsnet per 1 januari 2008 is afgebeeld
in kaart 13.
Het Zuid-Hollandse hoogspanningsnet wordt in het begin van de zichtperiode beschouwd als twee
deelnetten. Het eerste deelnet bevindt zich achter de koppelpunten Maasvlakte, Krimpen en Bleiswijk
(Zoetermeer), dat zich uitstrekt over Rotterdam, het havengebied van deze stad, Den Haag, Leiden,
Delft en Zoetermeer. Het tweede deelnet bevindt zich achter koppelpunt Crayestein en omsluit
het gebied rond Dordrecht, Alblasserwaard, Hoekse Waard en Goeree-Overflakkee.
Vanaf 2010 wordt het hoogspanningsnet beschouwd als vier deelnetten. Er is dan rekening gehouden
met de volgende netaanpassingen in het kader van het project Randstad380:
• realisatie van een 380/150 kV-koppeling in Westerlee met een transformatorcapaciteit van 1.500 MVA;
• uitbreiding van de 380/150 kV-transformatorcapaciteit in Bleiswijk met 1.000 MVA naar een totaal
van 1.500 MVA;
• realisatie van een 380/150 kV-koppeling in Simonshaven met een transformatorcapaciteit
van 500 MVA;
• realisatie van een 150 kV-verbinding Wateringen-Ypenburg-Voorburg met een capaciteit
van 300 MVA ten behoeve van netsplitsing in kader van runback-scenario Zuid-Holland.
10 Overzicht 150 kV-net TenneT Zuid-Holland
Maasvlakte
Zoetermeer
Sassenheim
Alphen
Delft
Theemsweg Ommoord
Centrum
R’dam/Z
R’dam/WR’dam/M
Gouda
Leiden
Den Haag
Voorburg
Rijswijk
WesterleeEuropoort
Krimpen
AlblasserdamArkel
CrayesteinDordrecht/Z
NM
VondelingenwegOudeland
GeervlietBotlek
150 kV verbinding TZH150 kV verbinding Eneco380 kV verbinding TenneT150 kV station TZH150 kV station Eneco380 kV station TenneT
kaart 13
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II88 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
Vanaf 2011 wordt het hoogspanningsnet beschouwd als vijf deelnetten. Er is dan rekening gehouden
met de volgende netaanpassingen in het kader van het project Randstad380:
• geplande in bedrijfname van de 380 kV-verbinding Maasvlakte-Westerlee-Wateringen-Bleiswijk;
• realisatie van een 380/150 kV-koppeling in Wateringen met een transformatorcapaciteit van 1.500 MVA;
• realisatie van het 150 kV-station Ypenburg met een transformatorcapaciteit van 200 MVA.
Verbindingen Lengte verbinding
Aantal circuits
Lengte kabel
Lengte lijn
Nominale transport-capaciteit
Maximale ontwerp-
transport-capaciteit 4)
Lengte circuits
km km km MVA MVA km
Alblasserdam - Arkel 150 kV 1) 3,5 2 3,5 260 450 7,0
Alphen-Gouda 150 kV 22,6 1 22,6 300 22,6
Crayestein-Dordrecht Merwedehaven 150 kV 2,8 3 2,8 500 8,4
Delft-Voorburg 150 kV 12,9 1 12,9 300 12,9
Delft-Wateringen 150 kV 6,6 2 0,4 6,2 180 270 13,2
Den Haag-Rijswijk 150 kV 5,4 1 5,4 300 5,4
Dordrecht Merwedehaven-Alblasserdam 150 kV 5,8 2 0,4 5,4 300 450 11,6
Dordrecht Noordendijk-Dordrecht Merwedehaven 150 kV 2,7 2 2,7 180 5,4
Krimpen a/d IJssel-Gouda 150 kV 13,3 2 0,5 12,8 220 396 26,6
Krimpen a/d IJssel-Ommoord 150 kV 12,0 1 12,0 300 12,0
Krimpen a/d IJssel-Rotterdam Zuidwijk 150 kV 6,5 1 6,5 300 6,5
Krimpen a/d IJssel-Zoetermeer 150 kV 2) 18,5 1 0,5 18,0 670 3.080 18,5
Leiden-Sassenheim 150 kV 9,7 2 9,7 200 210 19,4
Rotterdam Centrum-Rotterdam Marconistraat 150 kV 3,2 1 3,2 160 3,2
Rotterdam Marconistraat-Delft 150 kV 10,9 2 3,0 7,9 200 440 21,8
Rotterdam Marconistraat-Delft (kabel) 150 kV 13,1 1 13,1 120 13,1
Rotterdam Marconistraat-Ommoord 150 kV 11,9 1 11,9 300 11,9
Rotterdam Waalhaven - Rotterdam Zuidwijk 150 kV 6,8 1 6,8 300 6,8
Rotterdam Waalhaven-Krimpen a/d Ijssel 150 kV 18,7 3 2,3 16,4 220 350 56,1
Rotterdam Waalhaven-Rotterdam Centrum 150 kV 4,7 1 4,7 160 4,7
Rotterdam Waalhaven-Rotterdam Marconistraat 150 kV 5,3 3 5,3 160 15,9
Sassenheim-Haarlemmermeer 150 kV 3) 3,5 2 0,1 3,4 105 230 7,0
Voorburg-Den Haag 150 kV 6,1 1 6,1 300 6,1
Voorburg-Leiden 150 kV 16,4 2 5,5 10,9 300 660 32,8
Wateringen-Rijswijk 150 kV 3,3 2 2,2 1,1 300 450 6,6
Wateringen-Westerlee 150 kV 6,9 4 0,1 6,8 300 660 27,6
Westerlee-Maasvlakte 150 kV 2) 23,0 2 5,4 17,6 500 3.080 46,0
Zoetermeer - Bleiswijk 150 kV 0,4 1 0,4 560 0,4
Zoetermeer-Alphen 150 kV 16,70 2 16,7 300 33,4
Zoetermeer-Leiden 150 kV 23,1 3 5,2 17,9 300 69,3
Totaal 296,3 53 158,7 137,6 532,2
Opmerkingen1) In eigendom en beheer van mast 7a t/m 172) Circuit is voorbereid voor 380 kV3) Gezamenlijk eigendom met Nuon, beheer mast 28a t/m mast 384) Of deze capaciteit in de praktijk gerealiseerd kan worden, zal per lijn onderzocht moeten worden. Voor lijnen waar deze uitbreiding tot
de mogelijkheden behoort, zullen er minimaal in de bijbehorende stations veranderingen in meetapparatuur moeten worden aangebracht.
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
tabel 33
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 89
Na realisatie van deze wijzigingen zal het deelnet achter de koppelpunten Maasvlakte, Krimpen
en Bleiswijk als volgt opgedeeld worden:
• koppelpunt Westerlee (3 transformatoren totale capaciteit 1.500 MVA), ten behoeve van
het Westland;
• koppelpunt Wateringen (3 transformatoren totale capaciteit 1.500 MVA), voor de belasting-
uitwisseling met de regio Den Haag;
• koppelpunten Krimpen en Bleiswijk (6 transformatoren totale capaciteit 2.900 MVA) die
de regio Rotterdam, Zoetermeer koppelen met het 380 kV-net;
• koppelpunten Maasvlakte en Simonshaven (3 transformatoren totale capaciteit 1.400 MVA)
ten behoeve van het industriegebied Rotterdam.
10.2 Overzicht 150 kV-verbindingen
Zoals eerder vermeld wordt het 150 kV-net in Zuid-Holland deels beheerd door Eneco Netbeheer
en deels door TenneT Zuid-Holland. De verbindingen die onder beheer van TZH vallen zijn in tabel 33
weergegeven.
10.3 Overzicht blindstroomcompensatiemiddelen
Voor de beheersing van de spanning tijdens situaties met lage belasting heeft TZH op
de volgende stations laadstroomcompensatiespoelen geïnstalleerd:
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
Station Aantal Spoel Unom
Vermogen Qnom
kV Mvar
Alphen 150 kV 1 10 30
Alphen 150 kV 1 10 30
Dordrecht Merwedehaven 150 kV 1 10 30
Dordrecht Merwedehaven 150 kV 1 10 30
Gouda 150 kV 1 10 30
Krimpen 150 kV 1 10 30
Rotterdam Waalhaven 150 kV 1 10 30
Rotterdam Waalhaven 150 kV 1 10 30
Westerlee 150 kV 1 10 30
Totaal 9
tabel 34
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II90 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
Daarnaast heeft TZH op de volgende stations condensatorbanken geïnstalleerd om situaties
met lage spanning te kunnen beheersen:
10.4 Overzicht koppelpunten met netten van lagere spanning
Het 150 kV-net van TZH is verder verbonden met drie netten van lagere spanning. Tabel 36 geeft
een overzicht van de koppelpunten per netbeheerder met vermelding van de capaciteit van
de opgestelde transformatoren.
Netbeheerder Koppelpunt Primaire spanning
Secundaire spanning
Capaciteit
kV kV MVA
ENECO Netbeheer Alblasserdam 150 50 100
150 50 100
Continuon Netbeheer Alphen 150 50 100
150 50 100
150 50 100
ENECO Netbeheer Dordrecht Merwedehaven 150 50 120
150 50 120
ENECO Netbeheer Dordrecht Noordendijk 150 50 60
150 50 70
ENECO Netbeheer Delft 150 25 84
150 25 84
150 25 84
150 25 75
ENECO Netbeheer Gouda 150 50 70
150 50 70
150 50 70
150 50 71
ENECO Netbeheer s-Gravenhage 150 20 105
150 20 105
ENECO Netbeheer Krimpen 150 50 71
150 50 75
150 50 75
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
Station Aantal Vermogen Qnom
Mvar
Botlek 150 kV 1 125
Rotterdam Waalhaven 150 kV 1 125
Rotterdam Waalhaven 150 kV 1 125
Westerlee 150 kV 1 125
Totaal 4
tabel 36
tabel 35
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 91
Netbeheerder Koppelpunt Primaire spanning
Secundaire spanning
Capaciteit
kV kV MVA
Continuon Netbeheer Leiden 150 50 71
150 50 70
150 50 95
150 50 71
ENECO Netbeheer Ommoord 150 25 115
150 20 105
150 25 115
ENECO Netbeheer Rotterdam Centrum 150 20 130
150 20 130
ENECO Netbeheer Rotterdam Marconistraat 150 20 105
150 20 105
150 20 105
150 20 105
ENECO Netbeheer Rotterdam Waalhaven 150 25 105
150 25 90
150 25 92
ENECO Netbeheer Rijswijk 150 25 84
150 25 80
150 25 84
150 25 84
Continuon Netbeheer Sassenheim 150 50 80
150 50 80
150 50 80
ENECO Netbeheer Voorburg 150 25 84
150 25 84
150 25 84
150 25 80
Westland Energie Infra
Westerlee 150 25 84
150 25 84
150 25 84
150 25 105
150 25 105
150 25 105
ENECO Netbeheer Zoetermeer 150 25 100
150 25 100
150 25 100
Totaal 5.289
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II92 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
10.5 Netaanpassingen in de periode 2006 - 2007
In de afgelopen twee jaar hebben de volgende aanpassingen in het 150 kV-net van TZH plaatsgevonden:
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
Object Locatie Capaciteit In bedrijf Uit bedrijf
MVA kwartaal kwartaal
150 kV-circuit Rotterdam Waalhaven-Krimpen 150 kV 180 Q1 2006
150 kV-circuit Rotterdam Waalhaven-Krimpen 150 kV 220 Q4 2006
150 kV-circuit Crayestein-Dordrecht Merwedehaven 150 kV 500 Q1 2007
150/25 kV-transformator Delft 150 kV 84 Q4 2006
Smoorspoel Rotterdam Waalhaven 150 kV 300 Q2 2006
Condensatorbank Rotterdam Waalhaven 150 kV 125 Q1 2006
Condensatorbank Botlek 150 kV 125 Q3 2006
Condensatorbank Rotterdam Waalhaven 150 kV 125 Q1 2007
Condensatorbank Westerlee 150 kV 125 Q4 2007
tabel 37
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 93
11.1 Inleiding
In dit hoofdstuk worden de netberekeningen toegelicht die zijn uitgevoerd bij toetsing van de regionale
scenario’s aan de netontwerpcriteria en een toetsing van de distributietransformatoren aan het n-1
criterium. Voor geconstateerde knelpunten worden tevens de mogelijke maatregelen beschreven om
deze op te heffen.
11.2 Netberekeningen
Voor de bepaling van de knelpunten en het jaar waarin zij optreden zijn netmodellen opgesteld
voor het Zuid-Hollandse hoogspanningsnet. In deze modellen zijn verschillende belasting- en
productiescenario’s opgenomen. Het netontwerp van hoogspanningsnetten met een spannings-
niveau van 110 kV en 150 kV wordt getoetst aan de hand van de volgende criteria:
Criterium a
“Bij een volledig inbedrijfzijnd net moeten de door de aangeslotenen gewenste leveringen dan
wel afnamen kunnen worden gerealiseerd onder handhaving van de enkelvoudige storingsreserve.
Bij een enkelvoudige storing is een onderbreking van maximaal 10 minuten met een maximale
belasting van 100 MW toegestaan.”
Criterium b
“Bij het voor onderhoud niet beschikbaar zijn van een willekeurig circuit, dan wel willekeurige
transformator, dan wel een willekeurige productie-eenheid kunnen de door de aangeslotenen
gewenste leveringen dan wel afnamen worden gerealiseerd onder handhaving van de enkelvoudige
storingsreserve. Hierbij hoeft alleen rekening te worden gehouden met de als gevolg van de leveringen
dan wel afnamen optredende belastingen tijdens de onderhoudsperiode. Afwijking hiervan is
toelaatbaar indien de onderbrekingsduur beperkt blijft tot 6 uur en 100 MW.”
Voor toetsing van de distributietransformatoren in beheer van TenneT Zuid-Holland is
een n-1 berekening bij maximale belasting uitgevoerd.
Indien een netelement in de zichtperiode hoger wordt belast dan 100% van zijn nominale
ontwerpwaarde, wordt dit bij de bespreking van de resultaten van de scenario’s weergegeven.
11 Knelpunten en maatregelen 150 kV-net
TenneT Zuid-Holland
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II94 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
11.3 TenneT Zuid-Holland scenario Basis
Belasting
De gegevens over de maximale belastingontwikkeling zijn vertaald naar een belasting per deelnet
aan de hand van metingen en ervaringen uit het verleden. Deze belasting (uitgedrukt in MVA) is
voor een zomer- en een wintersituatie bepaald (zie tabellen 38 en 39).
Productie
Op basis van historische gegevens over de inzet van productie-eenheden is voor een zomer- en
wintersituatie een basisinzet (uitgedrukt in MVA) van eenheden bepaald (zie tabellen 40 en 41).
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
Winter 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Crayestein 568 623 680 691 732 742 749
Krimpen/Maasvlakte/Bleiswijk 3.991 4.194
Krimpen/Bleiswijk 2.066 2.114 2.128 2.161 2.197
Industrie Rotterdam 1.392 1.370 1.391 1.420 1.433
Westerlee 849 307 314 320 326
Wateringen 564 599 609 621
Totalen 4.559 4.817 4.987 5.045 5.164 5.252 5.326
Zomer 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Crayestein 457 515 554 563 595 603 609
Krimpen/Maasvlakte/Bleiswijk 3.550 3.736
Krimpen/Bleiswijk 1.821 1.863 1.876 1.904 1.936
Industrie Rotterdam 1.371 1.348 1.369 1.397 1.410
Westerlee 642 159 162 166 169
Wateringen 499 533 542 552
Totalen 4.007 4.251 4.389 4.431 4.535 4.612 4.676
Winter Basis productie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Crayestein 70 70 95 95 95 95 95
Krimpen/Maasvlakte/Bleiswijk 2.504 2.644
Krimpen/Bleiswijk 1.200 1.200 1.200 1.200 1.200
Industrie Rotterdam 1.039 1.039 1.039 1.039 1.039
Westerlee 320 225 225 225 225
Wateringen 95 95 95 95
Totalen 2.574 2.714 2.654 2.654 2.654 2.654 2.654
tabel 38
tabel 39
tabel 40
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 95
Resultaten
Ten
neT
Zu
id-H
olla
ndZomer Basis productie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Crayestein 60 60 85 85 85 85 85
Krimpen/Maasvlakte/Bleiswijk 2.694 2.964
Krimpen/Bleiswijk 1.120 1.120 1.120 1.120 1.120
Industrie Rotterdam 1.029 1.029 1.029 1.029 1.029
Westerlee 760 710 710 710 710
Wateringen 50 50 50 50
Totalen 2.754 3.024 2.994 2.994 2.994 2.994 2.994
Maximaal toegestane belastinggraad (100%)
Belastinggraad 150 kV-verbindingen in procenten van de nominale transportcapaciteit
bij toetsing aan criterium a in Basis scenario
Alb
asse
rdam
-Ark
el
Alp
hen-
Gou
da
Mer
wed
ehav
en-A
lbla
sser
dam
Mer
wed
ehav
en-C
raye
stei
jn
Mer
wed
ehav
en-N
oord
endi
jk
Del
ft-W
este
rlee
Del
ft-W
ater
inge
n
Dw
arsr
egel
aar D
elft
Dw
arsr
egel
aar L
eide
n
Den
Haa
g-Ri
jsw
ijk
Kri
mpe
n-G
ouda
Kri
mpe
n-W
aalh
aven
Kri
mpe
n-Zo
eter
mee
r
Leid
en-S
asse
nhei
m
Leid
en-V
oorb
urg
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee w
t
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee z
w
Om
moo
rd-K
rim
pen
Mar
coni
stra
at-D
elft
gs
Mar
coni
stra
at-D
elft
wt/
zw
Mar
coni
stra
at-O
mm
oord
Mar
coni
stra
at-R
dam
Cen
trum
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
gs/
ps
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
zw
Waa
lhav
en-R
dam
Cen
trum
Waa
lhav
en-R
dam
Zui
dwijk
Rdam
Zui
dwijk
-Kri
mpe
n
Rijs
wijk
-Wes
terl
ee
Rijs
wijk
-Wat
erin
gen
Voor
burg
-Den
Haa
g
Wes
terl
ee-V
oorb
urg
Ypen
burg
-Del
ft
Ypen
burg
-Voo
rbur
g
Zoet
erm
eer-
Alp
hen
Zoet
erm
eer-
Leid
en
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
grafiek 21
tabel 41
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II96 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
De resultaten van de netanalyses zijn samengevat in tabel 42.
Maximaal toegestane belastinggraad (100%)
Belastinggraad 150 kV-verbindingen in procenten van de nominale transportcapaciteit
bij toetsing aan criterium b in Basis scenario
Alb
asse
rdam
-Ark
el
Alp
hen-
Gou
da
Mer
wed
ehav
en-A
lbla
sser
dam
Mer
wed
ehav
en-C
raye
stei
jn
Mer
wed
ehav
en-N
oord
endi
jk
Del
ft-W
este
rlee
Del
ft-W
ater
inge
n
Dw
arsr
egel
aar D
elft
Dw
arsr
egel
aar L
eide
n
Den
Haa
g-Ri
jsw
ijk
Kri
mpe
n-G
ouda
Kri
mpe
n-W
aalh
aven
Kri
mpe
n-Zo
eter
mee
r
Leid
en-S
asse
nhei
m
Leid
en-V
oorb
urg
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee w
t
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee z
w
Om
moo
rd-K
rim
pen
Mar
coni
stra
at-D
elft
gs
Mar
coni
stra
at-D
elft
wt/
zw
Mar
coni
stra
at-O
mm
oord
Mar
coni
stra
at-R
dam
Cen
trum
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
gs/
ps
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
zw
Waa
lhav
en-R
dam
Cen
trum
Waa
lhav
en-R
dam
Zui
dwijk
Rdam
Zui
dwijk
-Kri
mpe
n
Rijs
wijk
-Wes
terl
ee
Rijs
wijk
-Wat
erin
gen
Voor
burg
-Den
Haa
g
Wes
terl
ee-V
oorb
urg
Ypen
burg
-Del
ft
Ypen
burg
-Voo
rbur
g
Zoet
erm
eer-
Alp
hen
Zoet
erm
eer-
Leid
en
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
grafiek 22
Resultaten loadflow-berekeningen
Criterium
Basis A B
2008 winter 1.985 1.985
zomer 1.253 1.253
2009 winter 2.102 2.102
zomer 1.227 1.227
2010 winter 2.333 2.333
zomer 1.395 1.395
2011 winter 2.391 2.391
zomer 1.437 1.437
2012 winter 2.510 2.510
zomer 1.541 1.541
2013 winter 2.598 2.598
zomer 1.618 1.618
2014 winter 2.672 2.672
zomer 1.682 1.682
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
tabel 42
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 97
Knelpunten
Bij toetsing aan criterium a zijn overbelastingen te verwachten in de winter van 2013 en 2014
op de verbindingen Rotterdam Waalhaven - Rotterdam Centrum - Rotterdam Marconistraat.
Deze worden veroorzaakt door een hoge belasting op het station Rotterdam Centrum.
Bij toetsing aan criterium b zijn voor de gehele zichtperiode overbelastingen geconstateerd
op diverse verbindingen.
Maatregelen
De overbelastingen op de verbindingen Rotterdam Waalhaven - Rotterdam Centrum - Rotterdam
Marconistraat (criterium a) kunnen worden opgelost door belastingverschakeling van Rotterdam
Centrum naar Rotterdam Marconistraat.
De overbelastingen op de verbindingen (criterium b) tijdens onderhoud zijn enerzijds op te lossen
door het onderhoud uit te voeren in perioden van lage belasting en anderzijds door een combinatie
van operationele maatregelen.
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II98 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
11.4 TenneT Zuid-Holland scenario Plus
Belasting
Voor dit scenario zijn dezelfde waardes voor de belasting aangehouden als voor het basisscenario.
Productie
In dit scenario zal bijna het volledige productievermogen ingezet worden in Zuid-Holland,
waarbij rekening is gehouden met een sterke groei van het WKK-vermogen in de glastuinbouw
(zie tabellen 43 en 44 station Westerlee).
Dit scenario is met name gekozen om te onderzoeken of het transportnet geschikt is om de grote
vermogenstromen veilig te kunnen transporteren.
Productie in MW in de winter
Winter Plus productie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Crayestein 115 115 145 145 145 145 145
Krimpen/Maasvlakte/Bleiswijk 3.168 3.428
Krimpen/Bleiswijk 1.305 1.305 1.305 1.305 1.305
Industrie Rotterdam 1.288 1.288 1.288 1.288 1.288
Westerlee 785 600 600 600 600
Wateringen 185 185 185 185
Totalen 3.283 3.543 3.523 3.523 3.523 3.523 3.523
Productie in MW in de zomer
Zomer Plus productie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Crayestein 95 95 125 125 125 125 125
Krimpen/Maasvlakte/Bleiswijk 3.258 3.558
Krimpen/Bleiswijk 1.305 1.305 1.305 1.305 1.305
Industrie Rotterdam 1.278 1.278 1.278 1.278 1.278
Westerlee 935 750 750 750 750
Wateringen 185 185 185 185
Totalen 3.353 3.653 3.643 3.643 3.643 3.643 3.643
Maximaal toegestane belastinggraad (100%)
Belastinggraad 150 kV-verbindingen in procenten van de nominale transportcapaciteit
bij toetsing aan criterium a in Plus scenario
Alb
asse
rdam
-Ark
el
Alp
hen-
Gou
da
Mer
wed
ehav
en-A
lbla
sser
dam
Mer
wed
ehav
en-C
raye
stei
jn
Mer
wed
ehav
en-N
oord
endi
jk
Del
ft-W
este
rlee
Del
ft-W
ater
inge
n
Dw
arsr
egel
aar D
elft
Dw
arsr
egel
aar L
eide
n
Den
Haa
g-Ri
jsw
ijk
Kri
mpe
n-G
ouda
Kri
mpe
n-W
aalh
aven
Kri
mpe
n-Zo
eter
mee
r
Leid
en-S
asse
nhei
m
Leid
en-V
oorb
urg
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee w
t
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee z
w
Om
moo
rd-K
rim
pen
Mar
coni
stra
at-D
elft
gs
Mar
coni
stra
at-D
elft
wt/
zw
Mar
coni
stra
at-O
mm
oord
Mar
coni
stra
at-R
dam
Cen
trum
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
gs/
ps
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
zw
Waa
lhav
en-R
dam
Cen
trum
Waa
lhav
en-R
dam
Zui
dwijk
Rdam
Zui
dwijk
-Kri
mpe
n
Rijs
wijk
-Wes
terl
ee
Rijs
wijk
-Wat
erin
gen
Voor
burg
-Den
Haa
g
Wes
terl
ee-V
oorb
urg
Ypen
burg
-Del
ft
Ypen
burg
-Voo
rbur
g
Zoet
erm
eer-
Alp
hen
Zoet
erm
eer-
Leid
en
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
grafiek 23
Maximaal toegestane belastinggraad (100%)
Belastinggraad 150 kV-verbindingen in procenten van de nominale transportcapaciteit
bij toetsing aan criterium b in Plus scenario
Alb
asse
rdam
-Ark
el
Alp
hen-
Gou
da
Mer
wed
ehav
en-A
lbla
sser
dam
Mer
wed
ehav
en-C
raye
stei
jn
Mer
wed
ehav
en-N
oord
endi
jk
Del
ft-W
este
rlee
Del
ft-W
ater
inge
n
Dw
arsr
egel
aar D
elft
Dw
arsr
egel
aar L
eide
n
Den
Haa
g-Ri
jsw
ijk
Kri
mpe
n-G
ouda
Kri
mpe
n-W
aalh
aven
Kri
mpe
n-Zo
eter
mee
r
Leid
en-S
asse
nhei
m
Leid
en-V
oorb
urg
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee w
t
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee z
w
Om
moo
rd-K
rim
pen
Mar
coni
stra
at-D
elft
gs
Mar
coni
stra
at-D
elft
wt/
zw
Mar
coni
stra
at-O
mm
oord
Mar
coni
stra
at-R
dam
Cen
trum
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
gs/
ps
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
zw
Waa
lhav
en-R
dam
Cen
trum
Waa
lhav
en-R
dam
Zui
dwijk
Rdam
Zui
dwijk
-Kri
mpe
n
Rijs
wijk
-Wes
terl
ee
Rijs
wijk
-Wat
erin
gen
Voor
burg
-Den
Haa
g
Wes
terl
ee-V
oorb
urg
Ypen
burg
-Del
ft
Ypen
burg
-Voo
rbur
g
Zoet
erm
eer-
Alp
hen
Zoet
erm
eer-
Leid
en
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
grafiek 24
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
tabel 43
tabel 44
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 99
Resultaten
Maximaal toegestane belastinggraad (100%)
Belastinggraad 150 kV-verbindingen in procenten van de nominale transportcapaciteit
bij toetsing aan criterium a in Plus scenario
Alb
asse
rdam
-Ark
el
Alp
hen-
Gou
da
Mer
wed
ehav
en-A
lbla
sser
dam
Mer
wed
ehav
en-C
raye
stei
jn
Mer
wed
ehav
en-N
oord
endi
jk
Del
ft-W
este
rlee
Del
ft-W
ater
inge
n
Dw
arsr
egel
aar D
elft
Dw
arsr
egel
aar L
eide
n
Den
Haa
g-Ri
jsw
ijk
Kri
mpe
n-G
ouda
Kri
mpe
n-W
aalh
aven
Kri
mpe
n-Zo
eter
mee
r
Leid
en-S
asse
nhei
m
Leid
en-V
oorb
urg
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee w
t
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee z
w
Om
moo
rd-K
rim
pen
Mar
coni
stra
at-D
elft
gs
Mar
coni
stra
at-D
elft
wt/
zw
Mar
coni
stra
at-O
mm
oord
Mar
coni
stra
at-R
dam
Cen
trum
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
gs/
ps
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
zw
Waa
lhav
en-R
dam
Cen
trum
Waa
lhav
en-R
dam
Zui
dwijk
Rdam
Zui
dwijk
-Kri
mpe
n
Rijs
wijk
-Wes
terl
ee
Rijs
wijk
-Wat
erin
gen
Voor
burg
-Den
Haa
g
Wes
terl
ee-V
oorb
urg
Ypen
burg
-Del
ft
Ypen
burg
-Voo
rbur
g
Zoet
erm
eer-
Alp
hen
Zoet
erm
eer-
Leid
en
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
grafiek 23
Maximaal toegestane belastinggraad (100%)
Belastinggraad 150 kV-verbindingen in procenten van de nominale transportcapaciteit
bij toetsing aan criterium b in Plus scenario
Alb
asse
rdam
-Ark
el
Alp
hen-
Gou
da
Mer
wed
ehav
en-A
lbla
sser
dam
Mer
wed
ehav
en-C
raye
stei
jn
Mer
wed
ehav
en-N
oord
endi
jk
Del
ft-W
este
rlee
Del
ft-W
ater
inge
n
Dw
arsr
egel
aar D
elft
Dw
arsr
egel
aar L
eide
n
Den
Haa
g-Ri
jsw
ijk
Kri
mpe
n-G
ouda
Kri
mpe
n-W
aalh
aven
Kri
mpe
n-Zo
eter
mee
r
Leid
en-S
asse
nhei
m
Leid
en-V
oorb
urg
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee w
t
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee z
w
Om
moo
rd-K
rim
pen
Mar
coni
stra
at-D
elft
gs
Mar
coni
stra
at-D
elft
wt/
zw
Mar
coni
stra
at-O
mm
oord
Mar
coni
stra
at-R
dam
Cen
trum
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
gs/
ps
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
zw
Waa
lhav
en-R
dam
Cen
trum
Waa
lhav
en-R
dam
Zui
dwijk
Rdam
Zui
dwijk
-Kri
mpe
n
Rijs
wijk
-Wes
terl
ee
Rijs
wijk
-Wat
erin
gen
Voor
burg
-Den
Haa
g
Wes
terl
ee-V
oorb
urg
Ypen
burg
-Del
ft
Ypen
burg
-Voo
rbur
g
Zoet
erm
eer-
Alp
hen
Zoet
erm
eer-
Leid
en
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
grafiek 24
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II100 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
De resultaten van de netanalyses zijn samengevat in tabel 45.
Knelpunten
Bij toetsing aan criterium a zijn overbelastingen te verwachten in de winter van 2013 en 2014
op de verbinding Rotterdam Waalhaven - Rotterdam Centrum - Rotterdam Marconistraat.
Dit wordt veroorzaakt door een hoge belasting op Rotterdam Centrum.
Bij toetsing aan criterium b zijn voor de gehele zichtperiode overbelastingen geconstateerd
op diverse verbindingen.
Maatregelen
De overbelastingen op de verbindingen Rotterdam Waalhaven - Rotterdam Centrum - Rotterdam
Marconistraat (criterium a) kunnen worden opgelost door belastingverschakeling van Rotterdam
Centrum naar Rotterdam Marconistraat.
De overbelastingen op de verbindingen tijdens onderhoud (criterium b) zijn op te lossen door
het onderhoud uit te voeren in perioden van lage belasting en door operationele maatregelen.
Resultaten loadflow-berekeningen
Criterium
Plus A B
2008 winter 1.276 1.276
zomer 654 654
2009 winter 1.273 1.273
zomer 598 598
2010 winter 1.464 1.464
zomer 746 746
2011 winter 1.522 1.522
zomer 788 788
2012 winter 1.641 1.641
zomer 892 892
2013 winter 1.729 1.729
zomer 969 969
2014 winter 1.803 1.803
zomer 1.033 1.033
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
tabel 45
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 101
11.5 TenneT Zuid-Holland scenario Min
Belasting
Idem basisscenario.
Productie
In dit scenario wordt uitgegaan van een lage inzet van productievermogen in Zuid-Holland
(zie tabellen 46 en 47). Het veilig kunnen transporteren van de gevraagde vermogens bij
lage productie moet dan mogelijk zijn.
Productie in MW in de winter
Winter Min productie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Crayestein 10 10 30 30 30 30 30
Krimpen/Maasvlakte/Bleiswijk 2.099 2.159
Krimpen/Bleiswijk 1.200 1.200 810 810 810
Industrie Rotterdam 774 774 774 774 774
Westerlee 80 0 0 0 0
Wateringen 80 80 80 80
Totalen 2.109 2.169 2.084 2.084 1.694 1.694 1.694
Productie in MW in de zomer
Zomer Min productie 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Crayestein 10 10 30 30 30 30 30
Krimpen/Maasvlakte/Bleiswijk 1.989 2.049
Krimpen/Bleiswijk 730 730 670 670 670
Industrie Rotterdam 774 774 774 774 774
Westerlee 50 0 0 0 0
Wateringen 50 50 50 50
Totalen 1.999 2.059 1.584 1.584 1.524 1.524 1.524
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
tabel 46
tabel 47
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II102 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
Resultaten
Maximaal toegestane belastinggraad (100%)
Belastinggraad 150 kV-verbindingen in procenten van de nominale transportcapaciteit
bij toetsing aan criterium a in Min scenario
Alb
asse
rdam
-Ark
el
Alp
hen-
Gou
da
Mer
wed
ehav
en-A
lbla
sser
dam
Mer
wed
ehav
en-C
raye
stei
jn
Mer
wed
ehav
en-N
oord
endi
jk
Del
ft-W
este
rlee
Del
ft-W
ater
inge
n
Dw
arsr
egel
aar D
elft
Dw
arsr
egel
aar L
eide
n
Den
Haa
g-Ri
jsw
ijk
Kri
mpe
n-G
ouda
Kri
mpe
n-W
aalh
aven
Kri
mpe
n-Zo
eter
mee
r
Leid
en-S
asse
nhei
m
Leid
en-V
oorb
urg
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee w
t
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee z
w
Om
moo
rd-K
rim
pen
Mar
coni
stra
at-D
elft
gs
Mar
coni
stra
at-D
elft
wt/
zw
Mar
coni
stra
at-O
mm
oord
Mar
coni
stra
at-R
dam
Cen
trum
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
gs/
ps
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
zw
Waa
lhav
en-R
dam
Cen
trum
Waa
lhav
en-R
dam
Zui
dwijk
Rdam
Zui
dwijk
-Kri
mpe
n
Rijs
wijk
-Wes
terl
ee
Rijs
wijk
-Wat
erin
gen
Voor
burg
-Den
Haa
g
Wes
terl
ee-V
oorb
urg
Ypen
burg
-Del
ft
Ypen
burg
-Voo
rbur
g
Zoet
erm
eer-
Alp
hen
Zoet
erm
eer-
Leid
en
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
grafiek 25
Maximaal toegestane belastinggraad (100%)
Belastinggraad 150 kV-verbindingen in procenten van de nominale transportcapaciteit
bij toetsing aan criterium b in Min scenario
Alb
asse
rdam
-Ark
el
Alp
hen-
Gou
da
Mer
wed
ehav
en-A
lbla
sser
dam
Mer
wed
ehav
en-C
raye
stei
jn
Mer
wed
ehav
en-N
oord
endi
jk
Del
ft-W
este
rlee
Del
ft-W
ater
inge
n
Dw
arsr
egel
aar D
elft
Dw
arsr
egel
aar L
eide
n
Den
Haa
g-Ri
jsw
ijk
Kri
mpe
n-G
ouda
Kri
mpe
n-W
aalh
aven
Kri
mpe
n-Zo
eter
mee
r
Leid
en-S
asse
nhei
m
Leid
en-V
oorb
urg
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee w
t
Maa
svla
kte-
Wes
terl
ee z
w
Om
moo
rd-K
rim
pen
Mar
coni
stra
at-D
elft
gs
Mar
coni
stra
at-D
elft
wt/
zw
Mar
coni
stra
at-O
mm
oord
Mar
coni
stra
at-R
dam
Cen
trum
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
gs/
ps
Mar
coni
stra
at-W
aalh
aven
zw
Waa
lhav
en-R
dam
Cen
trum
Waa
lhav
en-R
dam
Zui
dwijk
Rdam
Zui
dwijk
-Kri
mpe
n
Rijs
wijk
-Wes
terl
ee
Rijs
wijk
-Wat
erin
gen
Voor
burg
-Den
Haa
g
Wes
terl
ee-V
oorb
urg
Ypen
burg
-Del
ft
Ypen
burg
-Voo
rbur
g
Zoet
erm
eer-
Alp
hen
Zoet
erm
eer-
Leid
en
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
grafiek 26
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 103
De resultaten van de netanalyses zijn samengevat in tabel 48.
Knelpunten
Bij toetsing aan criterium a komt vanaf de zomer van 2010 de verbinding Rotterdam Marconistraat –
Ommoord naar voren. Vanaf zomer 2012 komt daar de verbinding Ommoord-Krimpen bij. Verder zijn
overbelastingen te verwachten in de winter van 2013 en 2014 op de verbinding Rotterdam Waalhaven
- Rotterdam Centrum - Rotterdam Marconistraat. Dit wordt veroorzaakt door een hoge belasting op
Rotterdam Centrum.
Bij toetsing aan criterium b zijn voor de gehele zichtperiode overbelastingen op verbindingen
geconstateerd.
Maatregelen
De overbelasting (criterium a) op de verbindingen Rotterdam Marconistraat – Ommoord - Krimpen
is op te lossen door het koppelveld in Waalhaven tussen de Noord- en Zuid- rail in te schakelen.
De overbelastingen op de verbindingen Rotterdam Waalhaven - Rotterdam Centrum - Rotterdam
Marconistraat kunnen worden opgelost door belastingverschakeling van Rotterdam Centrum naar
Rotterdam Marconistraat.
De overbelastingen op de verbindingen tijdens onderhoud (criterium b) zijn op te lossen
door het onderhoud uit te voeren in perioden van lage belasting en door een combinatie
van operationele maatregelen.
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
tabel 48 Resultaten loadflow-berekeningen
Criterium
Min A B
2008 winter 2.450 2.450
zomer 2.008 2.008
2009 winter 2.647 2.647
zomer 2.192 2.192
2010 winter 2.903 2.903
zomer 2.805 2.805
2011 winter 2.961 2.961
zomer 2.847 2.847
2012 winter 3.470 3.470
zomer 3.011 3.011
2013 winter 3.558 3.558
zomer 3.088 3.088
2014 winter 3.632 3.632
zomer 3.152 3.152
Groen: voldoet wel aan criterium, blauw: voldoet niet aan criterium Uitwisseling (MW) met TenneT (+ : richting regio, - : richting TenneT) in de situatie zonder onderhoud of storing (inclusief netverliezen)
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II104 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
Maasvlakte
Zoetermeer
Sassenheim
Alphen
Delft
Theemsweg Ommoord
Centrum
R’dam/Z
R’dam/WR’dam/M
Gouda
Leiden
Den Haag
Voorburg
Rijswijk
WesterleeEuropoort
Krimpen
AlblasserdamArkel
CrayesteinDordrecht/Z
NM
VondelingenwegOudeland
GeervlietBotlek
4
2
13
kaart 14
11.6 Aankoppelingen met distributienetten
1 Plaatsen derde 150/50 kV-transformator in Alblasserdam
2 Plaatsen vierde 150/50 kV-transformator in Alphen
3 Bouwen nieuw 150/50 kV-station Dordrecht Walburg
4 Bouwen nieuw 150/50 kV-station De Lier met meerdere transformatoren
Voor toetsing van de distributietransformatoren in beheer van TenneT Zuid-Holland is
een n-1 berekening bij maximale belasting uitgevoerd.
Belasting
Hiervoor wordt uitgegaan van de belasting zoals opgegeven door de aangesloten netbeheerders.
Productie
Voor de transformatoren in Westerlee is de geprognotiseerde hoeveelheid WKK vermogen,
door Westland Energie Infrastructuur, groeiend naar 750 MW meegenomen.
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 105
Resultaten
Knelpunten
Bij toetsing aan het n-1 criterium komen de transformatoren in Alblasserdam (2010), Alphen (2009),
Dordrecht Noordendijk (2008), Den Haag (2010), Leiden (2009), Rotterdam Centrum (2010) en
Westerlee (2008) als knelpunt naar voren.
Maatregelen
Koppelpunt Alblasserdam
De oplossing voor dit knelpunt zal de plaatsing van een derde transformator door ENECO zijn in 2010
op het station Alblasserdam.
Koppelpunt Alphen
Een mogelijke oplossing voor het knelpunt op het station Alphen is het verschakelen van de belasting
van het 50 kV-station Zoeterwoude naar het 150 kV-station Leiden. Een andere oplossingsmogelijkheid
is het vergroten van het 150/50 kV-transformatorvermogen. In overleg met Continuon zal dit knelpunt
worden onderzocht in relatie met het capaciteitsknelpunt in Leiden.
Koppelpunt Dordrecht Noordendijk
Het knelpunt op het station Dordrecht Noordendijk zal worden opgelost door stichting van
een nieuw 150 kV-station Walburg door ENECO in 2008/2009. De 50 kV-koppeling met Alblasserdam
blijft noodzakelijk, omdat door tijdelijke belastingoverheveling van het knelpunt Dordrecht-Zuid
naar Noordendijk de belasting weer toeneemt.
Maximaal toegestane belastinggraad (100%)
Belastinggraad distributietransformatoren in procenten van de nominale transportcapaciteitA
lbla
ssse
rdam
Alp
hen
Dor
drec
ht M
erw
edeh
aven
Dor
drec
ht N
oord
Del
ft
Gou
da
Den
Haa
g
Kri
mpe
n a/
d IJs
sel
Leid
en
Om
moo
rd
R-da
m C
entr
um
R-da
m M
arco
nist
raat
R-da
m W
aalh
aven
R-da
m_Z
uid
Rijs
wijk
Sass
enhe
im
Voor
burg
Wes
terl
ee
Zoet
erm
eer
Ypen
burg
% 160
140
120
100
80
60
40
20
0
Scenario
grafiek 27
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II106 TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II
Koppelpunt Den Haag
Het knelpunt op het station Den Haag kan worden opgelost door belastingverschakeling van
Den Haag naar Rijswijk en later naar station Ypenburg.
Koppelpunt Leiden
Een mogelijke oplossing voor het knelpunt op station Leiden is het vergroten van het 150/50 kV
transformatorvermogen. In overleg met Continuon en in relatie met het capaciteitsknelpunt in
Alphen zal dit knelpunt worden onderzocht.
Koppelpunt Rotterdam Centrum
Het knelpunt op station Rotterdam Centrum dat vanaf 2010 zal optreden, zal operationeel worden
opgelost door verschakelen via 25 kV naar station Rotterdam Marconistraat.
Koppelpunt Westerlee
Het knelpunt op station Westerlee als gevolg van teruglevering door WKK, zal moeten worden
opgelost door de bouw van een nieuw station met meerdere transformatoren in De Lier.
De teruglevering van 150 kV naar 380 kV reduceert tevens de hoeveelheid af te voeren productie-
capaciteit van Maasvlakte 380 kV naar de 380 kV-ringstructuur en veroorzaakt hierdoor een knelpunt
in het 380 kV-net. Vanwege dit 380 kV-knelpunt is TenneT momenteel met WEI in discussie over
de maximale hoeveelheid terug te leveren WKK-productievermogen. Deze problematiek is tevens
bij de landelijke scenario’s van dit plan beschouwd.
Vergelijking met vorige Kwaliteits- en Capaciteitsplan
De bij het vorige Kwaliteits- en Capaciteitsplan aangegeven oplossingen en tijdstippen van
implementatie zijn gelijk gebleven. De nieuwe knelpunten die in dit plan zijn gesignaleerd,
behalve station Westerlee, kunnen door operationele maatregelen worden opgelost.
In het vorige Kwaliteits- en Capaciteitsplan had Westland Energie Infrastructuur in haar prognose
alleen rekening gehouden met een toenemende vraag naar elektriciteit in het verzorgingsgebied.
Samen met Westland Energie Infrastructuur zijn toen plannen gemaakt voor een langetermijn-
oplossing bestaande uit de bouw van het nieuwe station De Lier. Inmiddels is echter een duidelijke
trendbreuk ontstaan. Teruglevering door WKK’s is zo sterk gegroeid, dat voor teruglevering
meer transportcapaciteit nodig is dan voor levering. De voorziene uitbreiding in De Lier wordt
nu noodzakelijk voor teruglevering door WKK’s.
Ten
neT
Zu
id-H
olla
nd
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II 107
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 / deel II108
Colofon
Samenstelling
TenneT TSO B.V.
Ontwerp
Loep ontwerp, Arnhem
Drukwerk
OBT/TDS PRINTMAILDATA, Schiedam
Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014
Deel II
7 Inleiding 3
Overzicht 380/220 kV-net en voorziene uitbreidingen 5
8 Overzicht 380/220 kV-net 7
8.1 Overzicht 380/220 kV-verbindingen 7
8.2 Overzicht 380/220 kV-koppeltransformatoren 9
8.3 Overzicht blindstroomcompensatiemiddelen 9
8.4 Overzicht grensoverschrijdende 380 kV-verbindingen 11
8.5 Aansluiting regionale netbeheerders 12
8.6 Netaanpassingen in de periode 2006 - 2007 14
9 Knelpunten en maatregelen 380/220 kV-net 15
9.1 Inleiding 15
9.2 Referentiescenario Groene Revolutie 20
9.3 Scenario Duurzame Transitie 33
9.4 Scenario Nieuwe Burchten 38
9.5 Scenario Geld Regeert 48
9.6 Essent Netwerk - Noord 53
9.7 Continuon Netbeheer - Friesland 58
9.8 Continuon Netbeheer - Flevoland, Gelderland en Utrecht 61
9.9 Continuon Netbeheer - Noord-Holland 65
9.10 TenneT Zuid-Holland 69
9.11 Delta Netwerkbedrijf 74
9.12 Essent Netwerk-Zuid (Brabant) 78
9.13 Essent Netwerk-Zuid (Limburg) 81
Overzicht 150 kV-net TenneT Zuid-Holland en voorziene uitbreidingen 85
10 Overzicht 150 kV-net TenneT Zuid-Holland 87
10.1 Geografische ligging 87
10.2 Overzicht 150 kV-verbindingen 89
10.3 Overzicht blindstroomcompensatiemiddelen 89
10.4 Overzicht koppelpunten met netten van lagere spanning 90
10.5 Netaanpassingen in de periode 2006 - 2007 92
11 Knelpunten en maatregelen 150 kV-net TenneT Zuid-Holland 93
11.1 Inleiding 93
11.2 Netberekeningen 93
11.3 TenneT Zuid-Holland scenario Basis 94
11.4 TenneT Zuid-Holland scenario Plus 98
11.5 TenneT Zuid-Holland scenario Min 101
11.6 Aankoppelingen met distributienetten 104
Deel I
1 Inleiding
2 Kwaliteitsbeheersing TenneT
3 Marktwerking en de fysische werking van elektriciteit
4 Langetermijnvisie op de ontwikkeling van het Nederlandse transportnet
5 Prognose landelijke transportbehoefte in de periode 2008 - 2014
6 Prognose transportbehoefte in Zuid-Holland in de periode 2008 - 2014
1 Verzwaren transportcapaciteit deel 220 kV-net. Plaatsen derde 380/220 kV-transformator Ens, gevolgd door aanleggen nieuwe 380 kV-verbinding Eemshaven - Zwolle e.o. en bouwen nieuw 380 kV-station nabij Zwolle. Opwaarderen 220 kV-verbinding Eemshaven - Meeden naar 380 kV en bouwen nieuw 380/220 kV-koppelpunt nabij Weiwerd.
2 Verzwaren transportcapaciteit Robbenplaat - Eemshaven
3 Bouwen 380/110 kV koppeling nabij Zwolle (mogelijk heroverwegen vanwege 220 kV-oosttak)
4 Plaatsen extra 380/220 kV transformatoren in Eemshaven, Meeden en Ens
5 Verzwaren transportcapaciteit Zwolle - Ens - Lelystad - Diemen
6 Verzwaren transportcapaciteit Krimpen - Geertruidenberg, gevolgd door aanleggen extra verbinding
7 Inlussen circuit Diemen-Oostzaan in 380 kV-station Diemen
8 Aanleggen nieuwe 380 kV-verbinding Borssele naar 380 kV-ring
9 Verzwaren transportcapaciteit Zwolle - Hengelo (- Doetinchem)
10 Verzwaren transportcapaciteit Breukelen - Krimpen - Geertruidenberg - Eindhoven - Maasbracht
11 Plaatsen extra 220/110 kV-transformator in één van de noordelijke koppelpunten
12 Plaatsen extra 380/110 kV-transformator in Hessenweg of Hengelo
13 Plaatsen twee extra 220/20 kV-transformatoren Eemshaven-Oost
14 Plaatsen extra 220/110 kV-transformator in Louwsmeer of Oude Haske
15 Bouwen 380/150 kV-station Breukelen en plaatsen één 380/150 kV-transformator
16 Bouwen 380/150 kV-station Simonshaven met plaatsen één en later mogelijk twee transformatoren
17 Plaatsen extra 380/150 kV-transformator Borssele
18 Plaatsen extra 380/150 kV-transformator in Geertruidenberg
19 Inzetten aanwezige reservetransformator in Maasbracht
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 deel II / omslag binnenzijde / plano 748 x 297 mm (flap: 160, achterzijde: 210, rugdikte: 8, voorzijde: 210, flap: 160) / cmyk + pms 368 + Pantone Reflex Blue / 080205 / Loep ontwerp
Wesel (Duitsland)
Isle of Grain(Groot-Brittannië)
Feda (Noorwegen)
Diele
Gronau
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
2
9
10
11
12
14
15
17
18
19
Zandvliet
Meerhout
Gramme Rommerskirchen
Siersdorf
Borssele
Maasvlakte
Bleiswijk
Krimpen
Diemen
OostzaanBeverwijk
Dodewaard
Lelystad
Hessenweg
Oudehaske
Louws-meer
Bergum
Vierverlaten
Zeyerveen
Meeden
Weiwerd
Eemshaven
Ens
Zwolle
Hengelo
Doetinchem
Boxmeer
Eindhoven
Maasbracht
Crayestein Geertruidenberg
13
3
16
4
5
6
7
8
1
Nederlands transportnetMogelijke uitbreidingen 2008 - 2014
2008 - 2014200
8 - 20
14
Kwaliteits- en Capaciteitsplan
Kwaliteits- en
Cap
aciteitsplan
Deel II
Deel II
inhoudsopgave
TenneT TSO B.V.
Utrechtseweg 310
6812 AR Arnhem
Postbus 718
6800 AS Arnhem
Telefoon 026 373 11 11
Fax 026 373 11 12
E-mail [email protected]
Internet www.tennet.org
TenneT Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2008 - 2014 deel II / omslag buitenzijde / plano 748 x 297 mm (flap: 160, achterzijde: 210, rugdikte: 8, voorzijde: 210, flap: 160) / cmyk + pms 368 + Pantone Reflex Blue / 080205 / Loep ontwerp