![Page 1: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/1.jpg)
LAMPIRAN
![Page 2: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/2.jpg)
Lampiran 1. Perhitungan Nisbah C/N
1. C/N 30
a. Perhitungan Nisbah C/N
1) 𝐶/𝑁 =%𝐶1+%𝐶2
%𝑁1+%𝑁2
2) 30 =23,14𝑆+33,82𝐽
1,42𝑆+0,76𝐽
3) 30(1,42S + 0,76J) = (23,14S + 33,82J)
4) 42,6S + 22,8J = 23,14S + 33,82J
5) 42,6S-23,14S = 33,82J – 22,8J
6) 19,46S =11,02J
7) Jika J = 1 kg, maka: 19,46S = 11,02(1)
19,46S = 11,02
S =11,02
19,46
S = 0,57 kg
Jadi, untuk setiap 1 kg jerami padi dibutuhkan 0,57 kg feses sapi perah.
b. Perhitungan Penambahan Air
1) Kadar Air Campuran (KAC) Kadar Air (KA)
C/N 30: Jerami = 1 kg 15% x 1 = 0,15 kg
Feses sapi perah = 0,57 kg + 85% x 0,57 = 0,48 kg +
1,57 kg 0,63 kg
𝐾𝐴𝐶(30) =0,63
1,57𝑥 100%
𝐾𝐴𝐶(30) = 40,41%
c. Penambahan Air (x):
0,63 + 𝑥
1,57 + 𝑥=
60
100
100 ( 0,63 + 𝑥) = 60( 1,57 + 𝑥)
![Page 3: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/3.jpg)
63 + 100𝑥 = 94,2 + 60𝑥
94,2 − 63 = 100𝑥 − 60𝑥
31,2 = 40𝑥
𝑥 = 31,2
40
𝑥 = 0,78 𝑘𝑔
Jadi, penambahan air pada campuran feses sapi perah dan jerami untuk
nisbah C/N 30 adalah 0,78 kg.
2. C/N 35
a. Perhitungan Nisbah C/N
1) 𝐶/𝑁 =%𝐶1+%𝐶2
%𝑁1+%𝑁2
2) 35 =23,14𝑆+33,82𝐽
1,42𝑆+0,76𝐽
3) 35(1,42S + 0,76J) = (23,14S + 33,82J)
4) 49,7S + 26,6J = 23,14S + 33,82J
5) 49,7S-23,14S = 33,82J – 26,6J
6) 26,56S =7,22J
7) Jika J = 1 kg, maka: 26,56S = 7,22(1)
26,56S = 17,33
S=7,22
26,56
S= 0,27 kg
Jadi, untuk setiap 1 kg jerami padi dibutuhkan 0,27 kg feses sapi perah.
b. Perhitungan Penambahan Air
1) Kadar Air Campuran (KAC) Kadar Air (KA)
C/N 35: Jerami = 1 kg 15% x 1 = 0,15 kg
Feses sapi perah = 0,27 kg + 85% x 0,27 = 0,23 kg +
1,27 kg 0,38 kg
![Page 4: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/4.jpg)
𝐾𝐴𝐶(35) =0,38
1,27𝑥 100%
𝐾𝐴𝐶(35) = 29,9%
c. Penambahan Air (x):
0,38 + 𝑥
1,27 + 𝑥=
60
100
100 ( 0,38 + 𝑥) = 60( 1,27 + 𝑥)
38 + 100𝑥 = 76,2 + 60𝑥
76,2 − 38 = 100𝑥 − 60𝑥
38,2 = 40𝑥
𝑥 = 38,2
40
𝑥 = 0,95 𝑘𝑔
![Page 5: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/5.jpg)
Lampiran 2. Data Kadar N Pupuk Organik Cair
No Sampel Kadar N (%)
1 T1.1 0,458
2 T1.2 0,470
3 T1.3 0,483
4 T1.4 0,565
5 T1.5 0,632
6 T1.6 0,428
Rata-rata 0,506
7 T2.1 0,556
8 T2.2 0,458
9 T2.3 0,583
10 T2.4 0,501
11 T2.5 0,455
12 T2.6 0,267
Rata-rata 0,470
13 T3.1 0,538
14 T3.2 0,295
15 T3.3 0,411
16 T3.4 0,237
17 T3.5 0,318
18 T3.6 0,249
Rata-rata 0,341
![Page 6: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/6.jpg)
Lampiran 3. Analisis Statistik Pengaruh Perlakuan terhadap Kadar N
Ulangan Perlakuan
Jumlah T1 T2 T3
.................................. %
....................................
1 0,458 0,556 0,538
2 0,470 0,458 0,295
3 0,483 0,583 0,411
4 0,565 0,501 0,237
5 0,632 0,455 0,318
6 0,428 0,267 0,249
Total 3,037 2,820 2,049 7,91
Rata-rata 0,506 0,470 0,341
Perhitungan untuk Tabel Sidik Ragam
FK = (∑ Y)²
N
= (7,91)²
18
= 3,47
JKT = ∑ Yij² - FK
= (0,4582 + 0,5562 + ... + ... + 0,2492) – 3,47
= 3,72 – 4,47
= 0,25
JKP = ∑ Yi² - FK
r
= 3,0372 + 2,8202 + 2,0492 – 3,47
6 6 6
= 3,56 – 3,47
= 0,09
![Page 7: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/7.jpg)
JKG = JKT –JKP
= 0,25 – 0,09
= 0,16
Menghitung Derajat Bebas Total, Perlakuan, dan Galat
DB Total = (t.r-1) = (18)-1 = 17
DB Perlakuan = t – 1 = (3) – 1 = 2
DB Galat = t (r-1) = 3 (6-1) = 15
Menentukan Kuadrat Tengah Perlakuan (KTP) dan Kuadrat Tengah Galat (KTG)
dengan rumus JK/DB
KTP = JKP = 0,09 = 0,04
DBP 2
KTG = JKG = 0,16 = 0,01
DBG 15
Menentukan F Hitung
F Hitung = KTP = 0,04 = 4,27
KTG 0,01
Daftar Sidik Ragam
Sumber Variasi DB JK KT Fhit F0,05
Perlakuan 2 0,09 0,04 4,27* 3,11
Galat 15 0,16 0,01
Total 17 0,25
Fhitung > Ftabel, artinya H0 ditolak atau berbeda nyata.
![Page 8: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/8.jpg)
Analisis Lanjut Jarak Berganda Duncan
Sx = √KTG/r = √0,01/6 = 0,041
LSR α= SSR α x Sx
LSRa = 3,01 x 0,041 = 0,123
LSRb = 3,16 x 0,041 = 0,129
Tabel Signifikasi Analisis Duncan Kadar N
Perlakuan Rataan Selisih LSR Signifikasi
T1 0,506 a
T2 0,470 0,036 0,123 b
T3 0,341 0,129 0,093 0,129 b
![Page 9: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/9.jpg)
Lampiran 4. Data Kadar P Pupuk Organik Cair
No Sampel Kadar P (%)
1 T1.1 0,014
2 T1.2 0,017
3 T1.3 0,036
4 T1.4 0,015
5 T1.5 0,020
6 T1.6 0,046
Rata-rata 0,025
7 T2.1 0,033
8 T2.2 0,031
9 T2.3 0,023
10 T2.4 0,022
11 T2.5 0,046
12 T2.6 0,024
Rata-rata 0,030
13 T3.1 0,049
14 T3.2 0,021
15 T3.3 0,013
16 T3.4 0,017
17 T3.5 0,027
18 T3.6 0,025
Rata-rata 0,025
![Page 10: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/10.jpg)
Lampiran 5. Analisis Statistik Pengaruh Perlakuan terhadap Kadar P
Ulangan Perlakuan
Jumlah T1 T2 T3
.................................. %
....................................
1 0,014 0,033 0,049
2 0,017 0,031 0,021
3 0,036 0,023 0,013
4 0,015 0,022 0,017
5 0,020 0,046 0,027
6 0,046 0,024 0,025
Total 0,149 0,180 0,152 0,481
Rata-rata 0,025 0,030 0,025
Perhitungan untuk Tabel Sidik Ragam
FK = (∑ Y)²
N
= (0,481)²
18
= 0,0128
JKT = ∑ Yij² - FK
= (0,0142 + 0,0332 + ... + ... + 0,0252) – 0,0128
= 0,015 – 0,0128
= 0,002
JKP = ∑ Yi² - FK
r
= 0,1492 + 0,1802 + 0,1522 – 0,0128
6 6 6
= 0,013 – 0,0128
= 0,000096
![Page 11: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/11.jpg)
JKG = JKT –JKP
= 0,002 – 0,00000096
= 0,0021
Menghitung Derajat Bebas Total, Perlakuan, dan Galat
DB Total = (t.r-1) = (18)-1 = 17
DB Perlakuan = t – 1 = (3) – 1 = 2
DB Galat = t (r-1) = 3 (6-1) = 15
Menentukan Kuadrat Tengah Perlakuan (KTP) dan Kuadrat Tengah Galat (KTG)
dengan rumus JK/DB
KTP = JKP = 0,000096 = 0,000048
DBP 2
KTG = JKG = 0,0021 = 0,00014
DBG 15
Menentukan F Hitung
F Hitung = KTP = 0,000048 = 0,344
KTG 0,00014
Daftar Sidik Ragam
Sumber Variasi DB JK KT Fhit F0,05
Perlakuan 2 0,000096 0,000048 0,344 3,11
Galat 15 0,0021 0,00014
Total 17 0,002
Fhitung < Ftabel, artinya H0 diterima atau tidak berbeda nyata.
![Page 12: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/12.jpg)
Lampiran 6. Data Kadar K Pupuk Organik Cair
No Sampel Kadar K (ppm)
1 T1.1 1.591,5
2 T1.2 1.637,5
3 T1.3 1.642,8
4 T1.4 1.659,8
5 T1.5 1.693,5
6 T1.6 1.681,8
Rata-rata 1.651,1
7 T2.1 1.380,0
8 T2.2 1.323,8
9 T2.3 1.439,5
10 T2.4 1.374,4
11 T2.5 1.405,0
12 T2.6 1.214,6
Rata-rata 1.356,2
13 T3.1 1.346,8
14 T3.2 1.240,2
15 T3.3 1.201,4
16 T3.4 1.234,6
17 T3.5 1.223,0
18 T3.6 1.396,2
Rata-rata 1.273,7
![Page 13: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/13.jpg)
Lampiran 7. Analisis Statistik Pengaruh Perlakuan terhadap Kadar K
Ulangan Perlakuan
Jumlah T1 T2 T3
.............................. % ................................
1 0,159 0,138 0,135
2 0,164 0,132 0,124
3 0,164 0,144 0,120
4 0,166 0,137 0,123
5 0,169 0,141 0,122
6 0,168 0,121 0,140
Total 0,991 0,814 0,764 2,569
Rata-rata 0,165 0,136 0,127
Perhitungan untuk Tabel Sidik Ragam
FK = (∑ Y)²
N
= (2,569)²
18
= 0,367
JKT = ∑ Yij² - FK
= (0,1592 + 0,1382 + ... + ... + 0,1402) – 0,367
= 0,372 – 0,367
= 0,0054
JKP = ∑ Yi² - FK
r
= 0,0912 + 0,8142 + 0,7642 – 0,367
6 6 6
= 0,371 – 0,367
= 0,0047
![Page 14: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/14.jpg)
JKG = JKT –JKP
= 0,0054 – 0,0047
= 0,0007
Menghitung Derajat Bebas Total, Perlakuan, dan Galat
DB Total = (t.r-1) = (18)-1 = 17
DB Perlakuan = t – 1 = (3) – 1 = 2
DB Galat = t (r-1) = 3 (6-1) = 15
Menentukan Kuadrat Tengah Perlakuan (KTP) dan Kuadrat Tengah Galat (KTG)
dengan rumus JK/DB
KTP = JKP = 0,0047 = 0,0024
DBP 2
KTG = JKG = 0,0007 = 0,00005
DBG 15
Menentukan F Hitung
F Hitung = KTP = 0,0024 = 51,56
KTG 0,00005
Daftar Sidik Ragam
Sumber Variasi DB JK KT Fhit F0,05
Perlakuan 2 0,0047 0,0024 51,56** 3,11
Galat 15 0,0007 0,00005
Total 17 0,0054
Fhitung > Ftabel, artinya H0 ditolak atau sangat berbeda nyata.
![Page 15: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/15.jpg)
Analisis Lanjut Jarak Berganda Duncan
Sx = √KTG/r = √0,00005/6 = 0,00001
LSR α= SSR α X Sx
LSRa = 3,01 x 0,00001 = 0,000023
LSRb = 3,16 x 0,00001 = 0,000024
Tabel Signifikasi Analisis Duncan Kadar K
Perlakuan Rataan Selisih LSR Signifikasi
T1 0,165 a
T2 0,135 0,030 0,000023 b
T3 0,127 0,008 0,022 0,000024 c
![Page 16: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/16.jpg)
Lampiran 8. Kandungan Protein Pupuk Organik Cair
1. Kandungan Protein C/N 25
Feses = 1,2 kg
Jerami padi = 1 kg
N Feses = N total x Jumlah feses
100
= 1,42 x 1,2
100
= 0,017
N Feses = N total x Jumlah jerami padi
100
= 0,76 x 1
100
= 0,0076
N Total = 0,017 + 0,0076
= 0,025
Protein Total = 0,025 x 6,25
= 0,16
Kandungan Protein = 0,16 x 100
2,2
= 7
2. Kandungan Protein C/N 30
Feses = 0,57 kg
Jerami padi = 1 kg
N Feses = N total x Jumlah feses
100
= 1,42 x 0,57
100
= 0,008
N Feses = N total x Jumlah jerami padi
100
= 0,76 x 1
100
= 0,0076
N Total = 0,008 x 0,0076
= 0,016
Protein Total = 0,016 + 6,25
= 0,1
Kandungan Protein = 0,1 x 100
1,57
= 6,37
![Page 17: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/17.jpg)
3. Kandungan Protein Nisbah C/N 35
Feses = 0,27 kg
Jerami padi = 1 kg
N Feses = N total x Jumlah feses
100
= 1,42 x 0,27
100
= 0,004
N Feses = N total x Jumlah jerami padi
100
= 0,76 x 1
100
= 0,0076
N Total = 0,004 + 0,0076
= 0,012
Protein Total = 0,012 x 6,25
= 0,07
Kandungan Protein = 0,07 x 100
1,27
= 5,51
![Page 18: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/18.jpg)
Lampiran 9. Foto Penelitian
Gambar 3. Proses Aerasi Kompos Gambar 4. Campuran Bahan untuk
Ekstraksi
Gambar 1. Pencacahan Jerami
Padi
Gambar 2. Campuran Feses Sapi
Perah dan Jerami Padi
![Page 19: LAMPIRAN - media.unpad.ac.idmedia.unpad.ac.id/thesis/200110/2011/200110110217_l_8199.pdf · 2 T1.2 0,470 3 T1.3 0,483 4 T1.4 0,565 5 T1.5 0,632 6 T1.6 0,428 Rata-rata 0,506 7 T2.1](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040310/5d0eae0588c9937f3b8bba9e/html5/thumbnails/19.jpg)
Gambar 7. Proses Aerasi Gambar 8. Pupuk Organik Organik
Gambar 5. Proses Ekstraksi Gambar 6. Pengomposan Cair
Filtrat