Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Leesproblemen voorspellen:
Mogelijk of Onmogelijk?Wenselijk of Onwenselijk?
dr. Anna M. T. Bosman
KU Nijmegen, Orthopedagogiek: Leren en Ontwikkeling
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Met medewerking van
drs. Tom Braams & drs. Ellen RutjensTom Braams & Partners, Deventer
drs. Inge RoerinkKU Nijmegen, Orthopedagogiek: Leren en Ontwikkeling
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Kennis van de fonologie• Fonologisch bewustzijn:
betreft eenheden groter dan het foneem
• Fonemisch bewustzijn:betreft eenheden gelijk aan het foneem
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Twee studies naar de voorspelling van leesproblemen op basis van
1. vijf fonologische/fonemische toetsenBraams & Bosman (2000)
2. letterleertaakRoerink (2001)
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Cohort N* Leeftijd Voorspellende toetsen
1 102 6;3 eind Groep 2
in juni
2 135 5;9 begin Groep 2
in november
* leerlingen zijn afkomstig van 3 verschillende scholen
Studie Braams & Bosman (2000)
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Voorspellende toetsen
1. Rijm
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Voorspellende toetsen
1. Rijm2. Rijmprime
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Voorspellende toetsen
1. Rijm2. Rijmprime3. Synthese
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Voorspellende toetsen
1. Rijm2. Rijmprime3. Synthese4. Deletie
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Voorspellende toetsen
1. Rijm2. Rijmprime3. Synthese4. Deletie5. Letters benoemen
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Cohort
Cronbach’s α 1 2
Rijm .80 .76
Rijmprime .81 .79
Synthese .91 .86
Deletie .94 .94
Letters benoemen .93 .93
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Criteriumtoets
Afgenomen februari
Lezen• EMT van Brus en Voeten (1972)
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
• Rijm, Rijmprime, Synthese en Deletie in Cohort 1 zijn geen voorspellers voor later leessucces
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
• Rijm, Rijmprime, Synthese en Deletie in Cohort 1 zijn geen voorspellers voor later leessucces
• Synthese en Deletie in Cohort 2 voorspellen in zeer geringe mate later leessucces
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
• Rijm, Rijmprime, Deletie en Synthese in Cohort 1 zijn geen voorspellers voor later leessucces
• Synthese en Deletie in Cohort 2 voorspellen in zeer geringe mate later leessucces
• Letters benoemen in Cohorten 1 en 2 voorspellen in redelijke mate later leessucces
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Verklaarde variantie van Letters benoemen op de EMT
Cohort 1 (eind Groep 2)School 1: 14% (r = .37) School 2: 29% (r = .54) School 3: 38% (r = .62)
Cohort 2 (begin Groep 2)School 1: 71% (r = .84) School 2: 0% (r = .06) School 3: 32% (r = .57)
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Conclusie
Letters benoemen
is meest veelbelovende toets voor de voorspelling van later leessucces
maar
heeft zo onvoldoende praktische waarde
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Studie Roerink (2001)
School n1 aantal letters geoefend2 in
1 45 15 4x 1 dag
2 35 8 6x 2 dagen
1 Gemiddelde leeftijd van de kinderen was 6;12 Letterleertaak werd afgenomen in het voorjaar 2000
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Letterkennis in %=
(Aantal correct benoemde letters / het aantal te leren letters) * 100
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Letterkennis in %=
(Aantal correct benoemde letters / het aantal te leren letters) * 100
Stel dat:Jos 3 van de 15 te leren letters correct benoemd
dan:is de letterkennis van Jos (3/15)*100 = 20%
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Letterkennis in %=
(Aantal correct benoemde letters / het aantal te leren letters) * 100
Stel dat:Jos 3 van de 15 te leren letters correct benoemd
dan:is de letterkennis van Jos (3/15)*100 = 20%
Stel dat:Anne 3 van de 8 te leren letters correct benoemd
dan:is de letterkennis van Anne (3/8)*100 = 38%
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Letterleereffect in %=
(Aantal geleerde letters/totaal te leren letters) * 100
Stel dat:Jos nog 6 van de 8 letters kan lerenJos er tijdens de training 3 bij leert
dan:heeft Jos een letterleereffect van (3/6)*100 = 50%
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Criteriumtoets
Afgenomen januari
Lezen• EMT van Brus en Voeten (1972)
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Letterleereffect is geen
voorspeller voor later leessucces
School 1: r EMT * Letterleereffect = -.05
School 2: r EMT * Letterleereffect = -.11
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Letterkennis is een redelijk goede voorspeller van later leessucces
Verklaarde variantie van Letterkennis op de EMTSchool 1: (15 letters) 36% (r = .60) School 2: (8 letters) 57% (r = .76)
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Indeling + volgens het CITO-leerlingvolgsysteem
A: ca. 25% hoogst scorende leerlingen
B: ca. 25% net boven het gemiddelde
C: ca. 25% net onder het gemiddelde
D + E: ca. 25% laagst scorende leerlingen
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
EMT-niveau
A B C D
A 12 8
B 2 13
C 8 8
Letterkennis-
niveau
D 9 10
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
EMT-niveau
A B C D
A 12 8
B 2 13
C 1 2 8 8
Letterkennis-
niveau
D 1 3 9 10
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
EMT-niveau
A B C D
A 12 8 1
B 2 13 2
C 1 2 8 8
Letterkennis-
niveau
D 1 3 9 10
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
EMT-niveau
A B C D
A 9 7
B 6 11
C 4 8
Letterkennis-
niveau
D 2 8
Braams & Bosman (2000) normering
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
EMT-niveau
A B C D
A 9 7
B 6 11
C 3 3 4 8
Letterkennis-
niveau
D 5 2 8
Braams & Bosman (2000) normering
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
EMT-niveau
A B C D
A 9 7 5 1
B 6 11 5 5
C 3 3 4 8
Letterkennis-
niveau
D 5 2 8
Braams & Bosman (2000) normering
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Conclusies?
Letterleersnelheid: geen voorspeller?
Letterkennis: goede voorspeller?
Terugkomdag Ortho16 nov 2001
Epiloog
Is het voorspellen van leesproblemen wenselijk?