Download - Libro Zaculeu Artes Plásticas
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
1/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
2/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
3/232
6¹ @ásbfc - BOHP
Orupc Yafunhu
Arths Tnástbfas
2
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
4/232
Arths pnástbfas 2
Phshrvalcs tclcs ncs lhrhfmcs. Quhla rbourcsakhjth prcmb`bla na rhprcluffböj tctan c parfbanlh hsth kathrban hlufatbvc, pcr fuanqubhr khlbc c prcfhlbkbhjtc, sbj na autcrbzafböj lhn Bjstbtutc
Ouathkanthfc lh Hlufafböj Palbcgöjbfa, BOHP. Vhoùj artëfunc
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
5/232
Arths Tnástbfas ∐ Ëjlbfh
B
Ëjlbfh¡@bhjvhjbla y `bhjvhjblc! .................................................................................................................................................. 1
Vhkaja 1
Nas arths pnástbfas .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 2Arth a kb anrhlhlcr9 Hn fhjtrc fëvbfc lh Ouathkana ..................... ..................... ..................... ..................... ............... 14Hn kujlc lh na pnástbfa 1. Nas arths pnástbfas ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ........ 11 1.1 Fnasbfafböj lh nas arths pnástbfas ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ............. 11 0.1 Hnhkhjtcs lh nas arths pnástbfas .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................ 1<@cnsa lh artbsta9 Trbkhrcs pascs hj hn arth9 Bjstrukhjtcs y trazcs ..................... ..................... ..................... ....... 18Lh pashc9 Hn arth ruphstrh .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .... 17Arth hj na rhl... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ...................... ..................... ..................... . 1?Oncsarbc ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................... 1?Phsukhj ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................ 1?Autcfcjtrcn ................................................................................................................................................................................ 1=Kajcs lh artbsta9 Kh prhshjtc .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .............. 04
Vhkaja 0
Hn pujtc y na nëjha ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... 01
Arth a kb anrhlhlcr9 Na Jaturanhza hjtrh pujtcs y nëjhas ................... ..................... ..................... ..................... .... 00Hn kujlc lh na pnástbfa 1. Hn pujtc .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ......... 06 0. Na nëjha .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ......... 0< 0.1 \bpcs lh na nëjha ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .... 0<
0.0 Wancr hxprhsbvc lh na nëjha .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ...... 08@cnsa lh artbsta9 Na tâfjbfa lhn pujtbnnbskc .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ............ 0?Arth hj na rhl... ..................... ..................... ..................... ..................... ...................... ..................... ..................... ..................... . 0=Oncsarbc ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................... 0=Phsukhj ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................ 0=Autcfcjtrcn ................................................................................................................................................................................ 02Kajcs lh artbsta9 Va`cr lh kb bjgajfba ................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................... 60
Vhkaja 6
Hn fcncr .................................................................................................................................................................................... 66
Arth a kb anrhlhlcr9 Mubpbnhs lh Ouathkana .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ......... 6<Hn kujlc lh na pnástbfa 1. Hn Fcncr ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ......... 68 1.1 Fnasbfafböj lhn fcncr .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .............. 68 0. Fërfunc frckátbfc................................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 6? 0.0 Fck`bjafbcjhs lh fcncr .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .......... 6? 6. Wancr hxprhsbvc lhn fcncr .................. ...................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................. 6=Lh pashc9 Farkhj N. Thtthrshj .................. ...................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................. 62
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
6/232
BOHP ∐ Yafunhu
BB
Arth hj na rhl... .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ...
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
7/232
Arths Tnástbfas ∐ Ëjlbfh
BBB
Phsukhj ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................ ?6Autcfcjtrcn .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ......... ?<Kajcs lh artbsta9 Án`uk lh thxturas .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ... ?7
Vhkaja ?
Hn hspafbc y na phrsphftbva ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ............. ??
Arth a kb anrhlhlcr9 Avhjbla Na Phgcrka ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ............. ?=Hn kujlc lh na pnástbfa 1. Hn hspafbc ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..... ?2 1.1 Fnasbfafböj y gujfbcjhs lhn hspafbc ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..... =4 0. Na Thrsphftbva ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ............... =1 0.1 Hnhkhjtcs lh na phrsphftbva ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ... =1 0.0 Thrsphftbva grcjtan .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... =0@cnsa lh artbsta9 Ncs pbjtcrhs lh Na Ajtboua Ouathkana .................. ..................... ..................... ..................... ........ =6Arth hj na rhl... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .. =<Oncsarbc ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................... =<
Phsukhj ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................ =<Autcfcjtrcn .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ......... =8Kajcs lh artbsta9 Kb fannh prhghrbla.................. ..................... ..................... ...................... ..................... ..................... ...... ==
Vhkaja =
Phpasc9 shkajas 1 a ? .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ... =2
Hn kujlc lh na pnástbfa Nas arths pnástbfas .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ............... 24 Hn pujtc y na nëjha .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ............... 20
Hn fcncr ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................ 2
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
8/232
BOHP ∐ Yafunhu
BW
Vhkaja 14
Arth Kaya Trhfcnck`bjc ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... . 118
Arth a kb anrhlhlcr9 Tarquh Jafbcjan \bean ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ........... 117Hn kujlc lh na pnástbfa 1. Arth kaya prhfcnck`bjc .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................ 11?
a. Arqubthftura ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ............. 11? `. Hsfuntura .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... 11= f. Tbjtura .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ...................... ..................... ... 11=@cnsa lh artbsta9 \bjths jaturanhs ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ............ 104Oncsarbc ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 101Phsukhj ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 101Autcfcjtrcn .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ........... 100Kajcs lh artbsta9 Na muhnna hj kb vbla .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................... 10<
Vhkaja 11
Na gboura mukaja ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .. 108Arth a kb anrhlhlcr9 Hn kcjukhjtc an tra`aic .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ... 107Hn kujlc lh na pnástbfa 1. Na oura mukaja .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ...................... ......... 10? 1.1 Na oura mukaja hj na mbstcrba lhn arth .................... ..................... ..................... ..................... ..................... 10? a. Trhmbstcrba (
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
9/232
Arths Tnástbfas ∐ Ëjlbfh
W
o. Tcp Art (a partbr lh 1284) .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .......... 16= m. Arth Tcvhra (a partbr lh 127?) .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ... 162@cnsa lh artbsta9 \âfjbfa lhn hstarfblc .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ... 1
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
10/232
BOHP ∐ Yafunhu
WB
Hn kujlc lh na pnástbfa 1. Na gctcoragëa .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... 17? 1.1 Hvcnufböj lh na gctcoragëa hj hn tbhkpc ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... 17? 1.0 Oâjhrcs gctcoráfcs .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................ 17= a. Fbhjtëfc 17= `. Tu`nbfbtarbc 17= f. Thrbclëstbfc 17=
l. Artëstbfc 172@cnsa lh artbsta9 Fcjshics para gctcoraar ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ........... 1?4Oncsarbc ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 1?1Phsukhj ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 1?1Autcfcjtrcn .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ........... 1?0Kajcs lh artbsta9 Kb lbarbc gctcoráfc .......................................................................................................................... 1?<
Vhkaja 17
Aprhfbafböj lh uja c`ra pnástbfa ..................... ..................... ..................... ..................... ............. 1?8
Arth a kb anrhlhlcr9 Kushc Jafbcjan lh Arth Kclhrjc Farncs Kârbla .................................... ..................... . 1?7Hn kujlc lh na pnástbfa 1. Hn arth lh aprhfbar arth .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................... 1?? 1.1 Hnhkhjtcs para ajanbzar uja c`ra pnástbfa .................... ..................... ..................... ..................... ................. 1?? a. Lhsfrbpfböj ohjhran ......................................................................................................................................... 1?= `. Hnhkhjtcs lhn arth .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................ 1?= f. Ajánbsbs phrscjan .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................... 1?2Lh pashc9 Grajfbsfc \ùj .................. ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .......... 1=4Arth hj na rhl... .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ... 1=1Oncsarbc ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 1=1Phsukhj ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 1=1Autcfcjtrcn ................................................................................................................................................................................ 1=0Kajcs lh artbsta9 Kb hjfuhjtrc fcj hn arth pnástbfc ..................... ..................... ..................... ..................... .............. 1=<
Vhkaja 1?
Phpasc9 shkajas 2 a 17 .................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 1=8
Hn kujlc lh na pnástbfa Na fckpcsbfböj .................................................................................................................................................................... 1=7 Arth kaya prhfcnck`bjc .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................... 1== Na oura mukaja ................................................................................................................................................................ 124 Na pbjtura hjtrh ncs sboncs ]WBBB y ]] ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. 120 Artbstas ouathkanthfcs lh ncs sboncs ]] y ]]B ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... 12<
Hn farthn pu`nbfbtarbc y na mbstcrbhta ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... . 127 Na gctcoragëa ................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .... 12= Aprhfbafböj lh uja c`ra pnástbfa .................................................................................................................................. 044
Fnavhs ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... . 046@b`nbcoragëa .................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ........... 01=
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
11/232
Arths Tnástbfas ∐ ¡@bhjvhjbla y `bhjvhjblc!
1
¡@bhjvhjbla y `bhjvhjblc!
Xsthl tbhjh hj sus kajcs hn nb`rc lhn fursc lh Arths Tnástbfas lhn orupc Yafunhu (thrfhr
oralc lhn fbfnc `ásbfc). Vcj lbhfbsbhth shkajas quh a`arfaj ncs fckpcjhjths lh su`árha
karfalas pcr hn Furrëfunc Jafbcjan @ash (FJ@)9
v Vhjscphrfhpfböj9 prhthjlh lhsarrcnnar uj kaycr fcjcfbkbhjtc lh së kbs-
kc y lh sus ma`bnblalhs, uja fcjfbhjfba aftbva lhn khlbc quh nc rclha, lh
nas fcjlbfbcjhs ohjhranhs y lh na fanblal lh vbla a su anrhlhlcr.
v Fckujbfafböj9 na c`shrvafböj lh bkáohjhs cgrhfh uja rhprhshjtafböj rh-
nafbcjala fcj hn thka quh sh tra`aia.
v Frhafböj9 sh prhthjlh quh shaj fapafhs lh kajbghstarsh fcj bkaobjafböj
y lhsarrcnnhj uja aftbtul frhatbva lhjtrc lhn kujlc vbsuan y pnástbfc.
v Aprhfbafböj9 hstbkuna na phrfhpfböj para quh na bjgcrkafböj quh rhfcia sha
asbkbnala y aprhfbh nas fuanblalhs lh ncs c`ihtcs c bkáohjhs quh c`shrva.
Fcjcfhrhkcs nas fckphthjfbas hsphfëfas para hsth fursc, phrc ajths marhkcs uj phquhñc rhfcrrb-
lc pcr tclas nas shffbcjhs lhn nb`rc. Fckhjfhkcs fcj na pcrtala.
Na pcrtala kuhstra uja bkaohj quh sh ashkhia a juhstrc pnajhta. Juhstrc prcpösbtc hs
quh usthl alqubhra ma`bnblalhs para aprhfbar su hjtcrjc y fckpartbr sus blhas y shjtb -
kbhjtcs an kujlc, a travâs lhn arth pnástbfc.
Vh bjfnuyhj bkáohjhs quh bjvbtaj a lhsphrtar juhstra
bkaobjafböj y fapafblal frhalcra.
Hj na parth fhjtran aparhfh uj pbjfhn y kajfmas lh
pbjtura quh rhprhshjtaj nas arths pnástbfas, na hx-
prhsböj vbsuan.
Ctra bkaohj lbstbjtbva scj hsas lcs kajcs5 fcj hsta
bkaohj quhrhkcs ajbkarnh a quh frhh y sh hxprhsh
a travâs lhn arth.
Gbjankhjth, hn sëk`cnc lh uj shr mukajc mafhrhghrhjfba a ncs artbstas y sus c`ras lh lbstbjtas
âpcfas y nuoarhs.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
12/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
13/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
14/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
15/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
16/232
BOHP ∐ Yafunhu
7
Aprhjlbzaih pcr fckphthjfbas
Jcs mhkcs bjspbralc hj nas fuatrc fckphthjfbas lh na su`árha y nas mhkcs rhnafbcjalc fcj bjlbfa -
lcrhs lh ncorc. Gëihsh hj quâ shffbcjhs lhn nb`rc sh lhsarrcnnaj hsas fckphthjfbas.
Fckphthjfba Bjlbfalcr lh ncorc Vhffböj lhn nb`rc
1. Hna`cra prcyhftcs
artëstbfcs fcj kath-rbanhs oráfc-pnástbfcs
rhprhshjtajlc kctbvcs
lh su hjtcrjc jaturan y
scfbcfunturan.
Phprhshjta nuz y sck`ra hj uja c`ra
pabsaiëstbfa. Blhjtbfa tâfjbfas, hnhkhjtcs lh
nhjouaih vbsuan.
Apnbfa na thcrëa y na psbfcncoëa lhn fcncr
hj ajánbsbs lh c`ras lh arth.
Fcjtbjùa hn lhsarrcnnc y na ma`bnblal
hj hn kajhic lh lbghrhjths tâfjbfas
pbftörbfas.
@cnsa lh
artbsta
Autcfcjtrcn
Kajcs lh
artbsta
0. Fckujbfa sus phrfhp-
fbcjhs, shjtbkbhjtcs y
vbvhjfbas pcr khlbc lhc`ras pnástbfas hna`cra-
las fcj kathrbanhs lhn
hjtcrjc.
Fckujbfa sus blhas pcr khlbc lhn usc
lh na nëjha.
Phanbza fckpcsbfbcjhs frhatbvas fcj
fanblal y crbobjanblal.
Hjnaza fcjcfbkbhjtcs thörbfcs y ncs apnbfa
a sus prcyhftcs.
Hn kujlc
lh na pnástbfa
Kajcs lh
artbsta
Fualhrjc lh `cfhtcs
Na bjspbrafböj hxbsth,
phrc tbhjh quh hjfcjtrarth tra`aiajlc.
Ta`nc Tbfassc
Nh suohrbkcs quh thjoa uj fualhrjc sbj nëjhas para
rhanbzar `cfhtcs.
@cfhtar hs mafhr pruh`as lh nc quh qubhrh pnaskar. Vh
usaj trazcs hsquhkátbfcs y sbj kufmc lhtannh. @cfhtar
ayula a croajbzar nas blhas y a fcjfrhtar na c`ra.
Nnhvh su fualhrjc a tclas parths y lb`uih sbhkprh quh
puhla.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
17/232
Arths Tnástbfas ∐ ¡@bhjvhjbla y `bhjvhjblc!
?
Fckphthjfba Bjlbfalcr lh ncorc Vhffböj lhn nb`rc
6. Apnbfa nas gashs lhn
prcfhsc lh rhanbzafböjlh uja c`ra lhn fakpc
lh na pnástbfa fckc uja
gcrka lh scnufböj a
prc`nhkas pnajthalcs.
Apnbfa fcmhrhjthkhjth ncs kathrbanhs y
tâfjbfas hj su tra`aic.
Phfcjcfh fcrrhftakhjth nas zcjas
tcjanhs y tbpcs lh bnukbjafböj.
Xtbnbza tâfjbfas y kathrbanhs hj na
fcjourafböj y phrsphftbva.
Hn kujlc
lh na pnástbfa
Kajcs lh
artbsta
Autcfcjtrcn
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
18/232
BOHP ∐ Yafunhu
=
Juhstra khtclcncoëa pasc a pasc
Tara gafbnbtar su aprhjlbzaih y aprcvhfmar kás y khicr hn hstulbc fala shkaja, sboa hstcs pascs. ¡Jc
sh santh jbjoujc!
Nha hn fcjthjblc lh na shkaja
Nhhr hn fcjthjblc jcs phrkbth thjhr uja blha ohjhran lhn thka9 quâ sa-
`hkcs, fcj quâ nc rhnafbcjakcs, htf. Hsth prbkhr fcjtaftc tak`bâj jcs
mará fahr hj na fuhjta lhn hsguhrzc a rhanbzar para aprhjlhr nc juhvc y
jcs pcjlrá „hj cjla‛ para na fnash ralban.
1
Hsfufmh na fnash ralban
Fcj ncs 8 shjtblcs
Na fnash ralban hs juhstra kahstra. Lh amë quh hn prcoraka sh nnakh "HnKahstrc hj Fasa". Nas kahstras y kahstrcs ncfutcrhs hxpnbfaj hn fcjth-
jblc, prcpcjhj hihrfbfbcs y ctrcs hihkpncs para akpnbar hn thka.
0
Lhspuâs lh na fnash ralban, su tra`aic phrscjan
Hstulbc y autcfcjtrcn
Gbjanbzala na fnash ralban hs hn kckhjtc lh su tra`aic phrscjan. Lbstrb`u-
ya su tbhkpc9 hs khicr uj pcfc fala lëa, quh tclc na vësphra.
6
Fcjsunth sus lulas
Xj hstulbajth bjthnbohjth sa`h fuájlc phlbr ayula
Fcjsunth ncs thkas quh jc nh maj quhlalc fnarcs hj ctrcs nb`rcs, hj
Bjthrjht, fcj gakbnbarhs c akbocs. Vhourc quh hjfcjtrará phrscjas lbs-
puhstas a ayularnh.
<
Tartbfbph hj uj fërfunc lh hstulbc
Aprhjlhr iujtcsTöjoash lh afuhrlc fcj ctrcs hstulbajths y croajbfhj uj fërfunc lh hs-
tulbc. Vcnbfbthj na ayula lh anouja phrscja vcnujtarba lh na fckujblal.
Hsc nhs ayulará a rhscnvhr lulas y rhgcrzar nc aprhjlblc. Alhkás, thj-
lráj na cpcrtujblal lh bjthrfak`bar aprhjlbzaihs, blhas y shjtbkbhjtcs.
Phfuhrlh quh sbhkprh puhlh afulbr a su tutcr asbojalc.
8
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
19/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
20/232
BOHP ∐ Yafunhu
14
Hn fhjtrc fëvbfc lh Ouathkana
Lhtannh lhn kuran lhn hlbgbfbc lhn BOVV lh Pc`hrtc OcjzánhzOcyrb, 1284 ‖ 1274.
Hn arth gcrka parth lh juhstra vbla y pclhkcs aprhfbarnc hj fuanqubhr ak`bhjth.Tcr hihkpnc, hj na fbulal fapbtan hjfcjtrakcs hn fhjtrc fëvbfc, quh rhùjh hlbgb-
fbcs pù`nbfcs fckc na Fcrth Vuprhka lh Iustbfba, na kujbfbpanblal, hn Bjstbtutc
Ouathkanthfc lh Vhourblal Vcfban BOVV y hn @ajfc lh Ouathkana.
Guh fcjstrublc hjtrh 1284 y 1274 para cgrhfhr uj hspafbc aorala`nh a na vbsta
quh rhanzara na blhjtblal jafbcjan. Hn lbshñc hstuvc a faroc lh artbstas fckc
Pc`hrtc Ayfbjhja, Laoc`hrtc Wásquhz y Farncs Kârbla, hjtrh ctrcs.
Xja kuhstra artëstbfa lhn fhjtrc fëvbfc hs hn kuran hj rhnbhvh lhn hlbgbfbc lhn
BOVV frhalc pcr Pc`hrtc Ocjzánhz Ocyrb. Kblh 6 khtrcs lh antc pcr
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
21/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 1
11
1. Nas arths pnástbfas Frhatbvblal para hxprhsarsh
\clas nas phrscjas thjhkcs uja ma`bnblal hj na quh lhstafakcs, puhlh shr fc-fbjar, fajtar c fcjstrubr. Fuajlc hsa lhstrhza sh hkpnha para hxprhsar frhatbva-
khjth uja blha, uj shjtbkbhjtc c uj mhfmc sh hstá frhajlc arth.
Hn Lbffbcjarbc lhjh hn arth fckc na vbrtul y ma`bnblal para mafhr anoc `bhj mh-
fmc hxprhsajlc uja vbsböj phrscjan. Xja c`ra lh arth hs uja pbhza ùjbfa quh
phrlura fcj hn pasc lhn tbhkpc y phrkajhfh hj hn rhfuhrlc lh uj orupc c uja
fckujblal.
Hn arth sh kajbhsta fcj rhfurscs aulbtbvcs fckc na kùsbfa, nbjoþëstbfcs fckc na
pchsëa, fcrpcranhs fckc na lajza y pnástbfcs fckc na pbjtura. Hj hsth fursc jcs
bjthrhsarhkcs hj nas arths pnástbfas.
Nas arths pnástbfas scj uja raka lhn arth quh hkpnha lbstbjtcs kathrbanhs
kcnlha`nhs, fckc pbjtura y ̀ arrc5 c khlbcs vbrtuanhs, fckc prcorakas lh
fckputafböj. Na vbsta y hn taftc scj ncs shjtblcs quh sh utbnbzaj para aprhfbarnas.
1.1 Fnasbgbfafböj lh nas arths pnástbfas
Ajtbouakhjth sh fcjsblhra`a na pbjtura, na hsfuntura y na arqubthftura fckc nas
ùjbfas hxprhsbcjhs lh nas arths pnástbfas. Mcy hj lëa, sh ma akpnbalc na fnasb -
fafböj y sh maj bjfcrpcralc aquhnnas kajbghstafbcjhs quh aprcvhfmaj na thf-
jcncoëa.
Hjtrh nas arths pnástbfas hjfcjtrakcs9 na pbjtura, hn lb`uic, hn ora`alc, na hsfun-
tura, na arqubthftura, na mbstcrbhta, na gctcoragëa, na ajbkafböj lbobtan y hn farthn
pu`nbfbtarbc. C`shrvh.
Hn kujlc lh na pnástbfa
\zhn y hn @ruic, lh Farncs Kârbla, 1221.
Na pbjtura utbnbza tbjtas c pbokhjtcs lh fcncrhs fckc afuarhna,
önhc c fraycjhs. Vh rhanbza hj suphrfbhs pnajas9 paphn, kalhra
c parhl.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
22/232
BOHP ∐ Yafunhu
10
Lcj Qubicth lh na Kajfma, lh Nubs Anhiajlrc Ocjzánhz, 0416.
Hn shk`ralcr, lh Arturc Oarfëa @ustcs.
m t t p 9 / / t b j y u r n . f
c k / c h p n q w <
Hn lb`uic hkpnha na nëjha para rhprhshjtar
gcrkas y c`ihtcs.
Hn ora`alc sh rhanbza lb`uiajlc sc`rh uja
suphrfbh lura fckc kalhra c khtan para
nuhoc hstakpar na bkaohj hj paphn c thna.
Na paz hj Ouathkana, lh Nubs Ghrjajlc FarncsNhöj, 0447.
A l h n s - w
w w . g
b f e r . f c k
@ajfc lh Ouathkana, lh Icroh Kcjths Förlcvay Paùn Kbjcjlc, 1277.
Na hsfuntura. Hsth tbpc lh c`ras tbhjh vcnu-
khj. Hn `arrc, na pbhlra, hn mbhrrc c na kalh-
ra scj ncs kathrbanhs fckùjkhjth usalcs.
Na arqubthftura hkpnha suphrfbhs y vcnù-
khjhs para fcjstrubr hspafbcs fökclcs y
aorala`nhs lcjlh ncs shrhs mukajcs puh-
laj ma`btar.
Qubjcthrapba, lh Qubjc. Hlbtcrban Nukhj, 12=8.
\bjaia, lh Khnajbh Kartëjhz, 041
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
23/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 1
16
Hihrfbfbc 1@usquh hj phrbölbfcs c rhvbstas bkáohjhs lh c`ras lh arth pnástbfc quh sh bjlbfaj. Phförthnas y pâ-
ouhnas hj ncs rhfualrcs.
1. Lb`uic 6. Gctcoragëa 8. Farthn pu`nbfbtarbc
0. Arqubthftura
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
24/232
BOHP ∐ Yafunhu
1<
Hihrfbfbc 0
Lb`uih ncs hnhkhjtcs lh nas arths pnástbfas quh sh bjlbfaj. \bhjh anoujcs hihkpncs.
1 hstâtbfc9 rhnafbcjalc fcj nc quh sh fcjsblhra `hnnc, aorala`nh a na vbsta.
0.1 Hnhkhjtcs lh nas arths pnástbfas
Hn fölboc lh na fckujbfafböj
Na frhafböj artëstbfa jafh lh uja hkcfböj, uj shjtbkbhjtc c uj phjsakbhjtc
phrc para shr hstâtbfa1 y para quh bkpafth jhfhsbta shoubr uja shrbh lh frbthrbcs.
Ncs hnhkhjtcs lh nas arths pnástbfas fcjgcrkaj hn fölboc quh phrkbth an artbstafckpcjhr su c`ra y trajskbtbr su vbsböj lh uj thka hj partbfunar. Hstcs scj9
• hn pujtc
• na nëjha
• hn fcncr
• na gcrka
• hn vcnukhj
• na nuz y sck`ra
• na thxtura
• hn hspafbc
Hj hn kuran Vanul prcthobhjlc an puh`nc lh Farncs Kârbla, rhanbzalc para hn Bjs-
tbtutc Ouathkanthfc lh Vhourblal Vcfban, prhlckbja na nëjha, na gcrka y hn fcncr.
Hj nas pröxbkas shkajas fcjcfhrhkcs hstcs hnhkhjtcs hj prcgujlblal.
Hnhkhjtcslh nas arths pnástbfas
0. Hspafbc
6. Nëjha
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
25/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 1
18
@cnsa lh artbsta
Hihrfbfbc 6
Traftbquh trazcs a kajc anzala. C`shrvh ncs sboubhjths patrcjhs y rhanëfhncs fcj nápbz hj mcias lh
paphn.
Trbkhrcs pascs hj hn arth9 Bjstrukhjtcs y trazcs
Tara lar ncs prbkhrcs pascs hj hn arth pnástbfc jhfhsbta hstar athjtc a sus shj-
tbkbhjtcs, ajmhncs, blhas y a`rbr na puhrta a na bkaobjafböj.Na bjspbrafböj jc nc puhlh aoarrar lhsprhvhjblc. Fcjczfa ncs bjstrukhjtcs
`ásbfcs quh nh fcjvhjlrá thjhr a kajc.
• Nápbz. Tuhlh shr lh trazc guhrth y lh trazc suavh. Tara
bjbfbarsh hj lb`uic hs rhfckhjla`nh usar ncs suavhs.
Ncs kás fckujhs scj ncs quh aparhfhj karfalcs hj na
parth suphrbcr fcj M@ y 0@.
• @crralcr. Tara `crrar hn nápbz puhlh usar hn lh ocka
pnástbfa c hn kcnlha`nh. Hn prbkhrc sh blhjtbgbfa pcr shr
fckpnhtakhjth `najfc5 hn shoujlc hs gnhxb`nh y lh fc-ncr fhnhsth.
• Taphn. May quh tckar hj fuhjta na thxtura fuajlc sh
hnboh paphn para lb`uic. Hn quh sh sbhjth orajunalc hs
kás alhfualc para hn nápbz. Xj paphn kuy fckùj y quh
la `uhj rhsuntalc hs hn quh sh usa para hkpafar. Hs lh
fcncr fagâ, tbhjh thxtura y sh hjfuhjtra hj fuanqubhr nb-
`rhrëa c tbhjla.
³Nbstc para lar sus prbkhrcs trazcs3 Fckbhjfh fcj trazcs a kajc anzala. Hn
trazc a kajc anzala hs na tâfjbfa lh lb`uic quh sh rhanbza sbj rhona u ctrcs bjs-
trukhjtcs quh ayulaj a thjhr prhfbsböj. Ayula a thjhr khicr lckbjbc lhn nápbzy kcvbkbhjtc lh na kuñhfa.
Tara rhanbzar ncs trazcs nh suohrbkcs9
• Vcsthjhr hn nápbz fcj gbrkhza sbj prhsbcjar fcjtra hn paphn.
• Phanbzar fala trazc fcj rapblhz y sbj lhthjhrsh.
Na práftbfa mafh an kahstrc. Phfuhrlh quh na fnavh para lckbjar na tâfjbfa hs na
fcjstajfba. Fuajtc kás sh hihrfbth, khicr shrá su lhstrhza.
M@
m t t
p 9 /
/ w w w
. s x
f . m
u /
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
26/232
BOHP ∐ Yafunhu
17
Lh pashc
Hn arth ruphstrh
Trbkhras hxprhsbcjhs artëstbfas
Vh fcjcfh fckc arth ruphstrh an fcjiujtc lh pbjturas c lb`uics prhmbstörbfcsrhanbzalcs sc`rh suphrfbhs rcfcsas. Nas pbjturas kuhstraj lb`uics lh ajbka-
nhs fckc fa`anncs, fa`ras c ia`anëhs5 tak`bâj sbojcs a`straftcs y kajcs. Vh
rhanbza`aj tannajlc na rcfa c hkpnhajlc tbjths jaturanhs lh fcncr cfrh, rcic y
jhorc.
Jc sh sa`h a fbhjfba fbhrta pcr quâ sh rhanbzarcj. Vh pbhjsa quh pulbhrcj shr
uj khlbc para fckujbfar y trasnalar fcjcfbkbhjtc, rhfcrlar aftbvblalhs fctb-
lbajas fckc na faza, shr parth lh rbtcs rhnbobcscs c fcj na bjthjfböj lh lhfcrar.
Nas pbjturas lh `bscjths6 lh nas fuhvas lh Antakbra, hj Hspaña, guhrcj nas prb-
khras hj shr lhsfu`bhrtas hj 1=?2.
C`shrvh anoujas pbjturas ruphstrhs.
@bscjth, Antakbra, Hspaña,68,444 añcs lh ajtboþhlal aprcxbkalakhjth.
Hihrfbfbc <³Va`h sb may arth ruphstrh hj su fckujblal c fhrfa lh hnna3 Bjvhstbouh fcj nas autcrblalhs ncfanhs y
rhùja na bjgcrkafböj sboubhjth.
• Jck`rh, löjlh sh hjfuhjtra y fuájlc guh lhsfu`bhrta9
• Lhsfrb`a ³quâ gbouras kuhstra39
• Cpbjh9 ³Nh ousta3, ³nh lbsousta3 Hxpnbquh su rhspuhsta9
6 `bscjth9 ajbkan sanvaih parhfblc an tcrc. \bhjh hn nckc a`untalc, hn phnc ásphrc y fuhrjcs pcfc lhsarrcnnalcs.
Fuhva lhn vhjalc, Iutbapa, Ouathkana,1444 l.F. aprcxbkalakhjth.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
27/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 1
1?
Oncsarbc`bscjth9 ajbkan sanvaih parhfblc an tcrc. \bhjh hn nckc a`untalc, hn phnc ásphrc y fuhrjcs pcfc lhsa-
rrcnnalcs.
hstâtbfa9 rhnafbcjalc fcj nc quh sh fcjsblhra `hnnc, aorala`nh a na vbsta.
Phsukhj
1. Nas arths pnástbfas hs na raka lhn arth quh utbnbza kathrbanhs c prcorakas bjgcrkátbfcs para
hxprhsar frhatbvakhjth uja blha, uj shjtbkbhjtc, uj phjsakbhjtc c uj mhfmc.
1.1 Nas arths pnástbfas sh fnasbgbfaj hj9
• Na pbjtura apnbfa tbjtas c pbokhjtcs sc`rh suphrgbfbhs pnajas.
• Hn lb`uic utbnbza na nëjha para rhprhshjtar gcrkas u c`ihtcs.
• Hn ora`alc sh rhanbza lb`uiajlc sc`rh uja suphrgbfbh lura para hstakpar na bkaohj
hj paphn c thna.
• Na hsfuntura utbnbza `arrc, pbhlra, mbhrrc c kalhra para rhanbzar c`ras fcj vcnukhj.
• Na arqubthftura tra`aia fcj suphrgbfbhs y vcnùkhjhs para fcjstrubr hspafbcs aorala`nhs
para quh ncs mukajcs puhlaj ma`btar.
• Na mbstcrbhta fck`bja bkáohjhs y thxtcs para jarrar uja mbstcrba.
• Na gctcoragëa faptura bkáohjhs y nas gbia hj suphrgbfbhs prhparalas quëkbfa c lbobtan-
khjth.
• Na ajbkafböj lbobtan utbnbza prcorakas bjgcrkátbfcs para lar kcvbkbhjtc a gcrkas,
shrhs u c`ihtcs.• Hn farthn pu`nbfbtarbc sh hxprhsa khlbajth bkáohjhs fcj atraftbvc vbsuan y thxtcs fcr-
tcs para fckujbfar uj khjsaih.
0. Nas frhafbcjhs artëstbfas jhfhsbtaj shoubr uja shrbh lh frbthrbcs para thjhr rhsuntalcs bkpaftaj-
ths y hstâtbfcs. Ncs hnhkhjtcs lh nas arths pnástbfas scj9
• hn pujtc
• na nëjha
• hn fcncr
• na gcrka
• hn vcnukhj
• na nuz y sck`ra
• na thxtura
• hn hspafbc
X`bquh hn fhjtrc fëvbfc lh na fbulal Fapbtan hj hn kapa. Bjorhsh a9 mttp9//occ.on/kaps/rEFsA
Hj hsth ̀ nco hjfcjtrará latcs sc`rh hn arth ruphstrh hj Ouathkana9 mttp9//arthruphstrhlhouathkana.
`ncospct.fck/
Arth hj na rhl...
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
28/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
29/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 1
12
Köjbfa y sus akbocs lh Kaurbfbc lh Vcusa,
044
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
30/232
BOHP ∐ Yafunhu
04
Phvbsh su aprhjlbzaih
Karquh fcj uj fmhquh na fasbnna quh khicr bjlbquh su rhjlbkbhjtc. ncoralchj
prcfhscjc
ncoralc
L h s p u â s l h h s t u l b a r . . . Hxpnbfc quâ scj nas arths pnástbfas y su fnasbfafböj.
Hjukhrc ncs hnhkhjtcs lh nas arths pnástbfas.
Traftbfc ncs trazcs a kajc anzala.
Fcjczfc anoujas pbjturas ruphstrhs.
Tnaskc uj sëk`cnc quh kh blhjtbquh.
Kh prhshjtc
Ajëkhsh a prhshjtarsh a travâs lhn arth.
Jhfhsbtará9
• Xja pbhlra pnaja
• Xja mhrrakbhjta lh khtan fcj pujta. Tuhlh shr uja nbka,
uja javaia c uj lhsarkalcr.
• Tbjtura, pcr hihkpnc tâkphras c fraycjhs
• Nápbz
• Nb`rhta lh `cfhtcs c blhas
Vboa hstcs pascs9
Tbhjsh hj nas fuanblalhs c farafthrëstbfas quh nc lbstbjouhj. Tcr
hihkpnc9 su fapafblal para shrvbr, hsfufmar c hn ̀ uhj mukcr. Hnb-
ia uja y ajöthna hj su nb`rhta.
Blhh uja bkaohj quh sbk`cnbfh na fuanblal, pcr hihkpnc uj scn
para sbk`cnbzar anhorëa c ujas kajcs para hn shrvbfbc. Maoa va-
rbas pruh`as lh na bkaohj hj su nb`rhta y hnbia na quh kás nh ousth.
Trcfurh quh sha uj lb`uic mhfmc ùjbfakhjth fcj nëjhas.
Lhnbjhh fcj nápbz hn sëk`cnc sc`rh na pbhlra.
Xtbnbfh na mhrrakbhjta para tannarnc.
Vb nc lhsha, puhlh fcncrharna.
Kajcs lh artbsta
¡Kuhstrh su frhafböj! Fckparta fcj sus fckpañhrcs y fckpañhras9
³Quâ sëk`cnc hnbobö y pcr quâ3
\ckh uja gctcoragëa y hjvëhna a9 fDbohr.hlu.ot
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
31/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
32/232
BOHP ∐ Yafunhu
00
Na Jaturanhzahjtrh pujtcs y nëjhas
Na kalrh jaturanhza jcs `rbjla tclc nc jhfhsarbc para vbvbr fckc hn aoua, nas
pnajtas c hn cxbohjc5 jcs hjshña fökc sh rhnafbcjaj nas hsphfbhs y jcs cgrhfh
orajlbcscs pabsaihs, fcncrhs y gcrkas. Wha lhthjblakhjth hstas bkáohjhs quh
rhvhnaj hn thka lh na shkaja.
Na gctcoragëa kuhstra uj orupc lh octas lh aoua. Na gcrka lh fala
octa sh ashkhia a na lh uj pujtc.
Hsta bkaohj cgrhfh hn lhtannh lh uj kalhrc shfc. Jcth fökc nas
vhtas lh na kalhra sh hxpcjhj fckc nëjhas quh rhfcrrhj tcla na
suphrgbfbh.
Na c`shrvafböj hs fnavh para bjspbrarjcs y lhsarrcnnar juhstrc cic artëstbfc. Fckc
ma vbstc hj nas bkáohjhs, aprhjlhrhkcs y tra`aiarhkcs fcj hn pujtc y na nëjha.
PhhxbcjhC`shrvh na oura quh sh kuhstra a na bzqubhrla.
Lhsfrb`a quâ hnhkhjtcs jcta, ³fcj quâ ncs rhnafbcja9 pujtcs c nëjhas3
Arth hj na rhlHjfuhjtrh hstas yctras bkáohjhs hjhn `nco9mttp9//iukbnnajaturan.`ncospct.fck/ lh Ajtcjbc Kartëjhz
Arth a kb anrhlhlcr
w w w . g r h h l b o b t a n p m c t c s . j h t - w c r r a l k u ,
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
33/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
34/232
BOHP ∐ Yafunhu
0<
1 fcjtcrjc9 nëjha c nëjhas quh lhnbkbtaj uj c`ihtc y nc shparaj lhn gcjlc.
0. Na nëjha Vufhsböj lh pujtcs
Na nëjha hs uja sufhsböj lh pujtcs quh vaj hj na kbska lbrhffböj. \ak`bâj sh
lhjh fckc uj pujtc hj kcvbkbhjtc sc`rh uj pnajc. Hsth hnhkhjtc phrkbth
lhnbkbtar gcrkas y lar fcjtcrjc1.
Tuhlh varbar hj9
\akañc Orcscr Fcncr
0.1 \bpcs lh na nëjha
Na nëjha sh fnasbfa shoùj na pcstura quh tckh. Fckc vbkcs an bjbfbc lh na shka-
ja, sh puhlh rhhiar hj c`ihtcs y hj na jaturanhza.
Mcrbzcjtanhs Whrtbfanhs Furvas
Vh aprhfbaj hj kalhrcs faëlcsc hj uja phrscja rhfcstala.
Vh kuhstraj hj ár`cnhs hroub-lcs c uj shk`ralc lh kaëz.
Vh aprhfbaj hj nas ju`hs c hjhn aoua fayhjlc hj uja fata-rata.
Bjfnbjalas Kbxtas Hspbranhs
Xja parhl c uj pcsth bjfnbjalckuhstraj hsta nëjha.
Vh aprhfbaj hj uj pbsc grao-khjtalc c hj na jhrvalura lhuja mcia.
Na fcjfma lh uj farafcn c ujathnaraña laj blha lh hsta nëjha.
B k á o h j h s t c k a l a s l h 9 m t t p 9 / / c p
h j p m c t c . j h t /
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
35/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
36/232
BOHP ∐ Yafunhu
07
Hihrfbfbc 6A. \rafh hn fcjtcrjc lh fala bkaohj para fckpnhtarna. \bhjh uj hihkpnc.
4. 1. 0.
@. C`shrvh fala bkaohj. Hsfrb`a quâ tbpc lh nëjha prhlckbja y quh blha c shjsafböj la. \bhjh uj
hihkpnc.
r a e e a s a j 7 2 - w w w . b f e r . f c k
r h a l h r w a n e h r - w w w . b f e r . f c k
4. Nëjha9 1. Nëjha9
Vhjsafböj9 Vhjsafböj9
p m c t c p m b n l h - w w w . b f e r . f c k
u @ c c e w c r k - w w w . b f e r . f c k
0. Nëjha9 6. Nëjha9
Vhjsafböj9 Vhjsafböj9
vhrtbfan
hsta`bnblal
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
37/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 0
0?
@cnsa lh artbsta
Hihrfbfbc <
Traftbquh na tâfjbfa lhn pujtbnnbskc. Phanbfh hj mc- ias hj `najfc hn trakalc lh pujtcs quh vh hj na
lhrhfma.
Phfuhrlh quh hj nas árhas kás csfuras ncs pujtcs
lh`hj hstar kás fhrfa.
Na tâfjbfa lhn pujtbnnbskc
Tujtcs, pujtcs y kás pujtcs
Hn pujtbnnbskc hs uja tâfjbfa lh pbjtura quh fcjsbsth hj apnbfarpujtcs lh takañcs y lh fcncrhs lbstbjtcs sc`rh uja suphrfbh.
An shr vbstcs lh nhics sh khzfnaj y laj gcrka a uja bkaohj `bhj
lhjbla. Hsth hstbnc surobö hj nas ùntbkas lâfalas lhn sbonc ]] hj
Hurcpa. Hjtrh sus káxbkcs rhprhshjtajths sh hjfuhjtraj Tbhrrhs
Ohcrohs Vhurat y Taun Vbojaf.
Tara rhanbzar uja c`ra pujtbnnbsta
• Hnbia hn thka c hn c`ihtc quh lb`uiará.
• Anbsth uj nápbz M@, karfalcrhs lh pujtc khlbajc lh ujc c
varbcs fcncrhs y uja mcia lh paphn fcj suphrgbfbh `rbnnajth.
• C`shrvh lhthjblakhjth hn c`ihtc y lb`ùihnc fcj nápbz. Kar-
quh ncs lhtannhs fckc pnbhouhs, árhas csfuras y fnaras.
• Trhsbcjh hn karfalcr para fckhjzar a nnhjar na bkaohj.
Lcjlh nas sck`ras shaj kás guhrths rhanbfh pujtcs kás
iujtcs y lcjlh c`shrvh parths fnaras ush pcfcs pujtcs.
Na \crrh Hbgghn lh TbhrrhsOhcrohs Vhurat, 1==2
Faroalcra lh nhña, Tbfcnhttc,0410
m t t p 9 / / f c k
k c j s . w b e b k h l b a . c r o / w b e b /
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
38/232
BOHP ∐ Yafunhu
0=
Oncsarbcfcjtcrjc9 nëjha c nëjhas quh lhnbkbtaj uj c`ihtc y nc shparaj lhn gcjlc.
Phsukhj
1. Hn pujtc hs na këjbka hxprhsböj quh sh puhlh rhprhshjtar hj uja suphrgbfbh. Tuhlh varbar hj na
gcrka. Na ujböj lh pujtcs crbobjaj na nëjha, hn pnajc h bkáohjhs.
0. Na nëjha hs uja su sufhsböj lh pujtcs quh vaj hj uja kbska lbrhffböj. Thrkbth lhnbkbtar y lar
fcjtcrjc. Warëaj hj takañc, orcscr y fcncr.
0.1 Ncs tbpcs lh nëjha scj9
Mcrbzcjtanhs Whrtbfanhs Furvas
Bjfnbjalas Kbxtas Hspbranhs
0.0 Vhoùj na pcsbfböj, na nëjha trajskbth blhas c shjtbkbhjtcs.
Nëjha Blha c shjtbkbhjtc quh hvcfa
• Mcrbzcjtan9 fanka, trajqubnblal y qubhtul.
• Whrtbfan9 guhrza, shourblal y fcjgbajza.
• Furva9 kcvbkbhjtc, orafba y suavblal.
• Bjfnbjala9 faëla, bjhsta`bnblal y nufma.
• Kbxta9 fcjgusböj y lhscrlhj.
• Hspbran9 frhfbkbhjtc, ohrkbjafböj y lhsarrcnnc.
Tujtbnnbskc. Fcjczfa kás sc`rh na tâfjbfa lhn pujtbnnbskc fcj hsth vblhc.
mttp9//ycutu.`h/iRSxtpq
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
39/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 0
02
Autcfcjtrcn
Aftbvblal 1. Lhkuhstrh nc aprhjlblc.
A. Lhja fcj sus pana`ras.
1. Tujtc9
0. Nëjha9
@. Nha fala hjujfbalc y hsfrb`a W sb hs vhrlalhrc c G sb hs gansc. \bhjh uj hihkpnc.
4. Hn pujtc sh c`tbhjh an prhsbcjar na pujta lh uj nápbz c uj karfalcr. ( W )
1. Vh fcjsblhra pujtc ùjbfakhjth a ncs hnhkhjtcs phquhñcs lh gcrka rhlcjla. ( )
0. Na ujböj lh pujtcs puhlh ohjhrar bkáohjhs. ( )
6. Na nëjha varëa hj takañc, orcscr y fcncr. ( )
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
40/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
41/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 0
61
F @usquh hj phrbölbfcs c rhvbstas bkáohjhs quh lhstaquhj nas blhas quh sh bjlbfaj. Tâouhnas hj ncs
rhfualrcs.
1. Faëla 6. Lhscrlhj
0. \rajqubnblal
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
42/232
BOHP ∐ Yafunhu
60
Phvbsh su aprhjlbzaih
Karquh fcj uj fmhquh na fasbnna quh khicr bjlbquh su rhjlbkbhjtc. ncoralchj
prcfhsc
jc
ncoralc
L h s p u â s l h h s t u l b a r . . . Lhjc hn pujtc y na nëjha.
Fcjczfc ncs tbpcs lh nëjha.
Phnafbcjc ncs tbpcs lh nëjha fcj blhas c hkcfbcjhs.
Traftbfc na tâfjbfa lh pujtbnnbskc.
Tnaskc uj sa`cr lh kb bjgajfba fcj pujtbnnbskc.
¡Kuhstrh su frhafböj! Fckparta fcj sus fckpañhrcs y fckpañhras9³Quâ pnatbnnc hsfcobö y pcr quâ nh trah `uhjcs rhfuhrlcs3
\ckh uja gctcoragëa y hjvëhna a9 fDbohr.hlu.ot
Va`cr lh kb bjgajfba
Phfuhrlh uja pnatbnnc, uja gruta c vhrlura quh nh traboa ̀ uhjcs rhfuhrlcs lh su
bjgajfba, pcr hihkpnc na fckbla hsphfban para fhnh`rar su fukpnhañcs, na grutaquh rhfcoëa lhn ár`cn fcj akbocs, htf. Phanbfh uj lb`uic y utbnbfh pujtbnnbskc
para rhnnhjarnc.
Jhfhsbtará9
• Na fckbla hnhobla. Tuhlh shr rhan c hj uja gctcoragëa
• Nápbz M@
• @crralcr lh nápbz
• Karfalcrhs pujtc khlbc lh varbcs fcncrhs
• Xja mcia takañc farta fcj suphrgbfbh `rbnnajth
• Nb`rhta lh `cfhtcs c blhas
Vboa hstcs pascs9
C`shrvh lhthjblakhjth hn c`ihtc. Gëihsh hj hn takañc, ncs fcnc-
rhs, nas parths fnaras y nas csfuras.
Phanbfh práftbfas lhn lb`uic hj su nb r̀hta lh `cfhtcs. Karquh ncs
lhtannhs c`shrvalcs.
An hstar satbsghfmc fcj hn ̀ cfhtc, lb`ùihnc fcj nápbz hj na mcia ta-
kañc farta. Trcfurh quh a`arquh na kaycr parth lh na mcia.
Phnnhjh fcj pujtbnnbskc shoùj ncs fcncrhs y ncs lhtannhs lhn c`ihtc.
Kajcs lh artbsta
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
43/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 6
66
6
Hn fcncr
³Quâ hjfcjtrará hsta shkaja3
Mubpbnhs lh Ouathkana
Hn fcncr9 lhgbjbfböj, fnasbgbfafböj, fërfunc frckátbfc, fck`bjafbcjhs y vancr hxprhsbvc
Farkhj N. Thtthrshj
Fcncrhs lh kb fckujblal
Hsta shkaja ncorará9
Lhgbjbr y fnasbgbfar hn fcncr.
Blhjtbgbfar nas fck`bjafbcjhs lh fcncr lh afuhrlc a su pcsbfböj hj hn fërfunc frckátbfc.
Phnafbcjar ncs fcncrhs fcj blhas c hkcfbcjhs.
Traftbfar na khzfna lh fcncr.
Gakbnbarbzarsh fcj na c`ra lh Farkhj N. Thtthrshj.
Phanbzar uj lb`uic lh na fckujblal y fcncrharnc.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
44/232
BOHP ∐ Yafunhu
6<
Mubpbnhs lh Ouathkana
Mubpbn lh Vaj Kartëj Ibncthphquh.
Ncs thxtbnhs lh juhstrc paës scj parth lhn arth ouathkanthfc quh rhgnhia na rbquhza
lh na funtura kaya. Hn mubpbn hs uja lh nas prhjlas kás atraftbvas. Vh usö lhslh
hn Thrëclc fnásbfc Kaya (844 a 744 añcs l.F.) y sh guh trajsgcrkajlc fcj hn
pasc lh na fcjqubsta hspañcna y na âpcfa fcncjban masta nnhoar an quh fcjcfhkcs
mcy.
Xtbnbza kùntbpnhs fcncrhs y gcrkas para trajskbtbr lhtannhs fckc hn nuoar lh crb-
ohj, hn faroc lhjtrc lh na fckujblal, asphftcs lh na fcskcvbsböj kaya c na
cfasböj (anoujas prhjlas scnc sh usaj para fhrhkcjbas).
Ncs lbshñcs kás vbstcscs sh thihj hj hn fuhnnc, nas kajoas c hn fhjtrc. Hkpnhaj
fcncrhs vbvcs y sëk`cncs. Tcr hihkpnc, hn mubpbn fhrhkcjban lh Vaj Kartëj Ibncth-
phquh, Fmbkanthjajoc, hstá lhfcralc fcj shrpbhjths gufsba, jarajia y vhrlh. Hj
ctrcs prhlckbja hn usc lh uj scnc fcncr fckc hn lh Afathjajoc, Fmbkanthjajoc,
c hn lh Vaj Ajtcjbc Tancpö, Vcncná, hj hn quh prhvanhfh hn rcic.
Fala mubpbn thiblc a kajc hs uja pbhza artëstbfa ùjbfa, uj a`ajbfc lh fcncrhs
nnhjc lh mbstcrba y tralbfböj.
Phhxbcjh
Aprhfbh ncs lhtannhs lh uj mubpbn. Hnbia hn lh su fckujblal u ctrc quh thjoa fhrfa. C`shrvh ncs sëk-
`cncs y fcncrhs utbnbzalcs. Phlb`ùihnc hj hn hspafbc lh a`aic y fckpnhth na bjgcrkafböj quh sh pblh.
Arth hj na rhlHj hn kushc Bxfmhnlhn traih bjlëohja
hjfuhjtra kásbjgcrkafböj9mttp9//www.kushcbxfmhn.cro/
Arth a kb anrhlhlcr
Nuoar lh crbohj9
Fcncrhs9 Vëk`cncs quh sh hkpnhaj9
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
45/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
46/232
BOHP ∐ Yafunhu
67
Hihrfbfbc 0
A. Fckpnhth hn kapa fcjfhptuan. \bhjh anoujcs hihkpncs.
Ncs fcncrhs
sh fnasbfaj hj9
scj9 scj9 scj9
Trbkarbcs
Pcic Pcic kcralc
Akarbnnc jarajia
@. Gcrkh fcncrhs. Tbjth ncs fcncrhs quh sh bjlbfaj hj fala rhfualrc y hn quh rhsunta an khzfnarncs.
Lhspuâs hsfrb`a sc`rh na nëjha hn jck`rh lhn fcncr.
1.
Pcic Akarbnnc
0.
Azun Pcic
6.
Akarbnnc Whrlh
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
47/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
48/232
BOHP ∐ Yafunhu
6=
6. Wancr hxprhsbvc lhn fcncr Ncs fcncrhs scj hxprhsböj
C`shrva tclc nc `najfc quh may hj tcrjc tuyc,
phrc rhfuhrla tclc nc jhorc quh hxbsth.
Ajöjbkc
Hsta fbta rhnafbcja fcncrhs fcj lcs fuanblalhs, ³ya nas blhjtbfö3 Hn `najfc fcj na
`cjlal y hn jhorc fcj na kanlal . Ncs fcncrhs hvcfaj hkcfbcjhs, blhas y affbcjhs.
Ncs fcncrhs maj sblc c`ihtc lh hstulbc para lhthrkbjar fökc sh rhnafbcjaj fcj
juhstrcs oustcs, shjtbkbhjtcs, funtura y quâ bjuhjfba tbhjhj hj juhstrc
fckpcrtakbhjtc. Fcjczfa ncs sbojbfalcs quh sh ascfbaj a anoujcs fcncrhs.
Hihrfbfbc <1. ³Fökc ma sblc su lëa3 ³Fökc sh sbhjth mcy3 X`bquh uj fcncr quh rhprhshjth hn shjtbkbhjtc
c hkcfböj quh hxphrbkhjta. Hsfrb`a pcr quâ nc hnbobö.
Kh sbhjtc lh fcncr9
Tcrquh9
Pcic Akarbnnc
Hs hn fcncr lhn fcrazöj, na sajorh y hn guhoc. Vh
ascfba fcj na guhrza, hn akcr, hn clbc y na ouhrra.Hs usalc fckc shñan lh phnborc.
Hstá hj hn scn y hn crc. Vh blhjtbfa fcj na lbvhr-
sböj, hn cptbkbskc, na anhorëa y hn `uhj mukcr.
Azun Jarajia
Hs hn fcncr lhn fbhnc, hn aoua y hn mbhnc. Vh ascfbafcj na nb`hrtal, na fanka, na shrhjblal y na akbstal.
Hstá hj na gruta lhn kbskc jck`rh y na zajamcrba.Vh blhjtbfa fcj hn sa`cr, hn oustc y nc arckátbfc.
Whrlh Kcralc
Hs hn fcncr lh na jaturanhza y na ohrkbjafböj. Vhascfba fcj na sanul, na iuvhjtul, na hsphrajza y hsutbnbzalc hj thkas hfcnöobfcs.
Vh hjfuhjtra hj nas pnajtas vbcnhta y nbnas. Vh rh-nafbcja fcj na phjbthjfba, na lhvcfböj, hn pclhr,na kaoba y na gajtasëa.
@najfc Jhorc
Hs hn fcncr lh na nuz y lhn lëa. Vh ascfba fcj hn`bhj, na purhza, nc `rbnnajth, hn bjbfbc y na vhrlal.
Hstá hj na csfurblal y na jcfmh. Vh blhjtbfa fcjhn kan, hn luhnc, nc bnhoan, hn jan y na hnhoajfba.
Fagâ
Hstá hj na `h`bla y na tbhrra. Vh rhnafbcja fcj na trbsthza, nc ghc, nc ajtbpátbfc y nc sbkpnh.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
49/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 6
62
Lh pashc
Farkhj N. Thtthrshj
Farkhj N. Thtthrshj jafbö hj Ouathkana hj 1244. A ncs fuatrc añcs sh trasnalö
a Ncjlrhs, Bjonathrra, fcj su gakbnba y ujcs añcs lhspuâs fckhjzö a pbjtar. Annëhstulbö hj na hsfuhna Tcnbtâfjbfa lh Arth, hsphfbanbzájlcsh hj lb`uic y afuarh-
na. Hj 1206 rhorhsö a Ouathkana lcjlh vbvbö hj na jfa Hn Yapcth, hj Hsfubjtna.
Vh lhstafö hj pbjtura fcj afuarhna. Hj 12?7 pu`nbfö hn nb`rc Kayas lh Ouath-
kana quh kuhstra pbjturas lh traihs bjlëohjas lh anoujas fckujblalhs. Vu
tra`aic guh hxmb`blc hj Bjonathrra, Fcnck`ba y Hstalcs Xjblcs. Guh fcjlhfcra-
la fcj na Crlhj lhn Quhtzan quh ctcroa hn Oc`bhrjc lh Ouathkana.
Hj 0442 Na Lbrhffböj Ohjhran lh Fcrrhcs y \hnâoragcs lh Ouathkana hkbtbö uja
shrbh lh shnncs pcstanhs fcj sus afuarhnas. Nh kcstrakcs uja lh sus pbjturas9
Hihrfbfbc 8Aprhfbh uja c`ra artëstbfa. C`shrvh lhthjblakhjth na pbjtura. Lhsfrë`ana y hsfrb`a quâ nh nnaka na
athjfböj. Ouëhsh fcj nas prhoujtas sboubhjths.
1. Lhsfrb`a9 ³quâ c`ihtcs vh3 ³fuájtas phrscjas3 ³quâ aftbtul aprhfba hj fala uja3
0. Fckhjth9 ³quâ nh parhfh na hsfhja3 ³phrfb`h anoc gakbnbar hj na hsfhja3 ³nh ousta, nh lbsousta3
Hxpnbquh su rhspuhsta.
Farkhj N. Thtthrshj(1244 ‖ 1221)
F a r k h j N .
T h t t h r s h j ,
K a y a s l h O u a t h k a n a ,
H l .
K u s h c B x f m h n .
Arth hj na rhl
Hj hsth hjnafh hjfcj-trará uj vblhc quh
kuhstra nas páobjaslhn nb`rc pu`nbfalcpcr na artbsta9mttp9//occ.on/WaGjwG
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
50/232
BOHP ∐ Yafunhu
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
51/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 6
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
52/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
53/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
54/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
55/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja <
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
56/232
BOHP ∐ Yafunhu
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
57/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja <
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
58/232
BOHP ∐ Yafunhu
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
59/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
60/232
BOHP ∐ Yafunhu
84
@cnsa lh artbsta
Hihrfbfbc 6
Hnbia lbstbjtcs tbpcs lh nhtra lh rhvbstas c phrbölbfcs. Tuhlhj shr orajlhs, phquhñcs y lh lbstbjtcs fc-
ncrhs. Phfcrth fala nhtra pcr shparalc y gcrkh su jck`rh. Tâouhna hj hn hspafbc lh a`aic.
Na tâfjbfa lhn fcnaihGcrkas sc`rh gcrka
1 nbhjzc9 thna prhparala para pbjtar hj hnna.
Hn fcnaih (tak`bâj nnakalc fcnnaoh) fcjsbsth
hj fcncfar lbvhrscs c`ihtcs lh usc fctblba-
jc fckc paphn, fartöj c gctcoragëas sc`rh
paphn c nbhjzc1.
Na blha hs sc`rhpcjhr h bjthrfanar ncs kath-
rbanhs arkcjbcsakhjth. Na tâfjbfa phrkbth
hxphrbkhjtar frhatbvakhjth fcj lbghrhjths
kathrbanhs, fcncrhs y thxturas.
Tara tra`aiar fcnaih suohrbkcs9
• Phujbr tclc tbpc lh paphnhs9 phrbölbfcs, fualhrjc, hjvcntcrbcs, rhvbstas,
anukbjbc, paphn mbobâjbfc, gctcoragëas… Tuhlhj shr lh lbghrhjths fcnc-
rhs, orcscr c fcj nhtras. Hnbia tclc nc quh nh ousth y nnakh su athjfböj.
• @usfar ctrcs c`ihtcs fckc tapbtas, `ctcjhs c pbhlras phquhñas.
• \hjhr a kajc ocka, tbihras c fufmbnna.
• Xsar uj paphn oruhsc c fartöj para phoar nas pbhzas lh su lbshñc.
Hnbia hn thka quh qubhrh rhprhshjtar. @usquh ncs c`ihtcs, bkáohjhs, pana`ras c
fcncrhs quh sh rhnafbcjhj fcj na blha. Fcrth, rasouh c lâ juhva gcrka a ncs ka-
thrbanhs. Maoa pruh`as lh su lbshñc ajths lh phoar. Xja vhz quh hstâ fcjgcrkh
phouh nas pbhzas hj hn fartöj.
Arth hj na rhl
Aprhfbh c`ras artës-tbfas tra`aialas fcjfcnaih. Wbsbth9 mttp9// occ.on/KW0l_w
Fcnaih sbj jck`rh, Pc`hrt Pausfmhj`hro, 1288.Hna`cralc fcj frayöj, thna, agbfmhs y gctcoragëa sc`rh kalhra.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
61/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja <
81
Oncsarbcnbhjzc9 thna prhparala para pbjtar hj hnna.
Phsukhj
1. Na gcrka hs hn fcjtcrjc quh tbhjhj ncs c`ihtcs y ncs shrhs. La aparbhjfba hxthrja a tclc nc quh
jcs rclha.
1.1 Nas gcrkas sh puhlhj fnasbgbfar shoùj9
Crbohj
Jaturanhs9 prcvbhjhj lhna jaturanhza.
Artbfbanhs9 surohj lhna frhafböj mukaja.
Hstruftura
Ohckâtrbfas9 scj nas -ouras ohckâtrbfas.
Cjlunalas9 fckpuhs-tas pcr cjlas c furvas.
Aparbhjfba
Gbouratbvas9 rhprhshjtajc`ihtcs c shrhs fcj hnkaycr rhanbskc pcsb`nh.
A`straftas9 jc kuhs-traj shrhs u c`ihtcsfcjcfblcs.
Lbkhjsböj
@blbkhjsbcjanhs9 sh rh-prhshjtaj hj lcs pnajcs9naroc y ajfmc.
\rblbkhjsbcjanhs9 shrhprhshjtaj hj trhs pna-jcs9 naroc, ajfmc y antc.
0. Nas rhnafbcjhs hjtrh gcrkas puhlhj shr lh9
Lbstajfbakbhjtc Fcjtaftc Vuphrpcsbfböj
Gusböj Vustraffböj
Arkh uj rckphfa`hzas. Hn sboubhjth sbtbc kuhstra uja fcnhffböj lh rckphfa`hzas para arkar hj
nëjha9 mttp9//www.oakhsgcrtmh`rabj.fck/spajbsm/lraoohr/
Arth hj na rhl...
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
62/232
BOHP ∐ Yafunhu
80
Autcfcjtrcn
Aftbvblal 1. Lhkuhstrh nc aprhjlblc.
A. Fckpnhth hn sboubhjth kapa fcjfhptuan. \bhjh anoujcs hihkpncs.
Fnasbfafböjlh nas gcrkas
Tcr sulbkhjsböj
Tcr suaparbhjfba
Tcr sucrbohj
Tcr suhstruftura
`blbkhjsbcjanhs
ohckâtrbfas
@. Vhnhffbcjh na rhnafböj lh gcrka khicr sh aiusth a na lhjbfböj. \bhjh uj hihkpnc.
4. Nas gcrkas hstáj hj uj hspafbc sbj tcfarsh.
1. Xja lh nas gcrkas hnbkbja uja parth lh na ctra.
0. Xja gcrka sh u`bfa hjfbka lh na ctra sbj quh pbhrlaj na gcrka crbobjan.
6. Nas gcrkas sh tcfaj sbj phrlhr su gcrka crbobjan.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
63/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja <
86
@. Hjfbhrrh hj uj fërfunc na rhnafböj lh nas gcrkas quh sh rhprhshjta. \bhjh uj hihkpnc.
4.
fcjtaftc lbstajfbakbhjtc
0.
gusböj sustraffböj
1.
gusböj fcjtaftc
6.
fcjtaftc suphrpcsbfböj
F. Lb`uih uj c`ihtc quh thjoa uja gcrka artbgbfban. Lhnbjhh hn fcjtcrjc lh na gboura.
Aftbvblal 6. Lhsarrcnnh juhvas ma`bnblalhs.
Phlb`uih fcj fualrëfuna. Xja fualrëfuna hs uja ouëa
para fcpbar uj lb`uic. Na bkaohj lh na bzqubhrla apa-
rhfh sc`rh uja fualrëfuna jukhrala hj na parth suph-
rbcr h bzqubhrla. C`shrvh quh fala fualralc jukhra-
lc fcjtbhjh uja parth lhn lb`uic.
Phanbfh hn lb`uic y prcfurh mafhr fcbjfblbr fala trazc
hj hn fualrc fcrrhspcjlbhjth.
1
0
6
<
8
7
0 6 < 8 7
78
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
64/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
65/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
66/232
BOHP ∐ Yafunhu
87
1 warac9 puh`nc bjlëohja lh Akârbfa lhn sur quh ma`bta hj hn rëc Crbjcfc.0 khrhy9 ár`cn akhrbfajc lh grutcs iuocscs y aorblunfhs. \bhjh uja shkbnna fckhstb`nh.
Hn luhñc lh na nuzFuhjtc warac1, Whjhzuhna
m t t p 9 / / w w w . t c l c p u h ` n c s . f c k /
f u ` h n n h s - ` a r f h n c j a / g c t c s /
Hj uj prbjfbpbc na ohjth vbvëa hj na csfurblal. Ncs warac `usfa`aj paj hj
tbjbh`nas y scnc sh anuk`ra`aj fcj fajlhna. Jc hxbstëa hn lëa jb na jcfmh.
Xj mck`rh quh thjëa lcs mbias supc quh ma`ëa uj icvhj luhñc lh na nuz.
Phscnvbö hjvbar a na mbia khjcr9 “Wh lcjlh hn luhñc lh na nuz y kh na trahs.
Na kufmafma nnhoö a na fasa lhn luhñc lh na nuz9 “Whjoc a fcjcfhrth, a hstar
fcjtboc y a c`thjhr na nuz para kb palrh. Hn icvhj tckö uja faia quh thjëa a su
nalc, y fcj kufmc fublalc, na a`rbö. Na nuz bnukbjö sus `razcs y sus lbhjths
`najfcs. R tak`bâj hn phnc y ncs cics jhorcs lh na kufmafma.
\clcs ncs lëas, hn luhñc safa`a na nuz lh su faia y mafëa na fnarblal para lbvhrtbr-
sh fcj na kufmafma. Tcr gbj, na kufmafma rhfcrlö quh thjëa quh vcnvhr y nnhvar
na nuz a su palrh. Hn luhñc lh na nuz, quh ya hra su akboc, sh na rhoanö.
Na kufmafma rhorhsö y hjtrhoö na nuz hjfhrrala hj na faia. Hn palrh na fcnoö hj
uj trcjfc. Ncs raycs lh nuz bnukbjarcj hn aoua lhn rëc, nas mcias lh ncs kajonhs
y ncs grutcs lhn khrhy0. Lh ncs lbstbjtcs puh`ncs fckhjzarcj a nnhoar para fc-
jcfhr na nuz. Jalbh sh karfma`a pcrquh jc quhrëaj shoubr vbvbhjlc a csfuras.
Hn palrh jc pulc scpcrtar a tajta ohjth. “Vb tclcs qubhrhj na nuz, anná va.
Lh uj guhrth kajctazc, rckpbö na faia y najzö na nuz an fbhnc. Hn fuhrpc lh na nuz
vcnö mafba hn Hsth y na faia mafba hn Chsth. Lhn fuhrpc lh na nuz sh mbzc hn scn. R
lh na faia, surobö na nuja. Lh uj nalc quhlö hn scn y lhn ctrc, na nuja.
\hxtc alaptalc lh9 mttp9//tbjyurn.fck/nn7mkh?
Phhxbcjh
³Quâ kckhjtc lbsgruta usthl kás9 hn lëa c na jcfmh3 ³Quâ aftbvblal rhanbza3 Hxpnbquh su rhspuhsta.
Arth a kb anrhlhlcr
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
67/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 8
8?
1. Hn vcnukhj Ajfmc, naroc y prcgujlblal
³Phfuhrla fökc hraj ncs lb`uics quh rhanbza`a hj su bjgajfba3Vhourakhjth hraj gcrkas sbkpnhs, lhnbkbtalas ùjbfakhjth pcr
nëjhas, fckc na bkaohj lh na lhrhfma.
Fcjgcrkh frhfhkcs, jctakcs quh ncs c`ihtcs scj kás fckpnhics
hj takañc, gcrka y hstruftura5 tbhjhj vcnukhj. Hn vcnukhj hs hn
hspafbc quh cfupa uj fuhrpc. Phfuhrlh, pcr hihkpnc, ncs fuhrpcs
ohckâtrbfcs quh hstulbö hj kathkátbfa. Trhshjta trhs lbkhjsbc-
jhs9 ajfmc, naroc y antc. \clc a juhstrc anrhlhlcr tbhjh vcnukhj.
ajfmc
naroc
antc
V n a v c k b r X n b f j y -
m t t p 9 / / w w w . g r h h b k a o h s . f c k / p m c t c
naroc ajfmc
antc
ajfmcantc
naroc
m t t p 9 / / w w w . a j t c j b c l c k b j o c .
f c k / 0 4 4 2 / 4 0 / 1 0 / h l b g f b c i p o /
Hn arth tak`bâj rhprhshjta hn vcnukhj. Hs gáfbn aprhfbar hj uj hlbfbc lh arqub-
thftura y hj uja hsfuntura hn antc, ajfmc y naroc.
Hj hn lb`uic y hj na pbjtura, hn vcnukhj sh bjsbjùa pcr na nuz y na sck`ra quh
fala c`ihtc rhfb`h y prcyhfta.
Hn kujlc lh na pnástbfa
Hihrfbfbc 1C`shrvh ncs sboubhjths c`ihtcs y karquh sb na lbkhjsböj quh bjlbfa na nëjha lh pujtcs hs hn antc, hn
ajfmc c hn naroc. \bhjh uj hihkpnc.
4. ajfmc 1. 0.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
68/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
69/232
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
70/232
BOHP ∐ Yafunhu
74
Hihrfbfbc 6C`shrvh na bkaohj quh sh kuhstra a na bzqubhrla.
• Karquh na sck`ra prcpba y na prcyhftala.
• Lb`uih na taza hj hn rhfualrc y pbjth nas árhas lh sck`ra.
6 phjuk`ra9 árha quh tbhjh pcfa nuz phrc jc nnhoa a hstar hj fckpnhta csfurblal.
0.0 Na sck`ra
Na sck`ra hs na parth csfura c hj phjuk`ra6 quh quhla hj ncs c`ihtcs pcr-
quh jc nhs nnhoa na nuz. Tuhlhj shr sck`ra prcpba c prcyhftala.
a. Vck`ra prcpba
Vcj nas quh parths jc bnukbjalas lhn c`ihtc. Na sck-
`ra prcpba lhn hihkpnc sh hjfuhjtra hj na parth su-phrbcr lhn muhvc5 lcjlh na fasfara hstá quh`rala.
`. Vck`ra prcyhftala
Hs na quh sh lhsprhjlh lhn c`ihtc y sh prcyhfta sc-
`rh ctra suphrgbfbh u c`ihtc. Hj hn hihkpnc puhlh c`-
shrvar uj árha csfura hj gcrka lh övanc lh`aic lhn
muhvc. Hs na sck`ra prcyhftala.
0.6 Oralafböj tcjan
Hn fak`bc lh nas árhas lh nuz a nas lh sck`ra sh la hj gcrka oraluan, hs lhfbr,quh na tcjanblal fnara sh vuhnvh csfura pcfc a pcfc. A hsta trajsbfböj sh nh nnaka
oralafböj tcjan. C`shrvh na bkaohj.
sck`raprcpba
sck`raprcyhftala
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
71/232
Paköj @ajùs(126= ‖ 0410)
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 8
71
Lh pashc
Hihrfbfbc <
C`shrvh lhthjblakhjth na pbjtura Ncs ouathkanthfcs. Ajcth hj nas nëjhas lh a`aic quâ phrscjaihs lhjuhstrc paës scj rhprhshjtalcs pcr @ajùs.
Paköj @ajùs
Jafbö hj na fbulal lh Ouathkana. Hstulbö hj na Hsfuhna Jafbcjan lh Arths Tnás-
tbfas lh Ouathkana y hj na Hsfuhna lh @hnnas Arths lh @arfhncja, Hspaña5 rhanbzöhxpcsbfbcjhs hj Btanba, Hspaña, Austrba, Kcjthfarnc, Tcrtuoan, Kâxbfc, Fu`a, Hn
Vanvalcr, Fcsta Pbfa y Ouathkana. Hj 12=2 pu`nbfö su fualhrjc lh apujths „A
na Oraj Gnauta‛ quh rhhia su vbsböj lhn kujlc a travâs lh lb`uics.
Vh lhstafö pcr utbnbzar na oura mukaja hj thkas rhnafbcjalcs fcj na scfbh-
lal, nas fcstuk`rhs y hn gcnfncrh ouathkanthfc. Vanëa a nas fannhs lh na fbulal
para hjfcjtrar bjspbrafböj para sus c`ras.
@ajùs lhsfrb`h sus pbjturas9 Kbs fualrcs scj lh phrscjas trajqubnas, quh tbhjhj
uj kujlc bjthrbcr, quh scj ohjth `hnna, fapaz lh mafhr hn payasc hj uj fbhrtc
kckhjtc, fapaz lh thjhr shjtblc lhn mukcr, thrjura. (mttp9//tbjyurn.fck/kwll?xr)
Hjtrh sus c`ras fbtakcs9 Hn Frbstan
fcj quh sh Kbra, Ncs ouathkanthfcs,
Ncs \rckpulcs, Hn Crhiöj.
Arth lhslh na rhl
Fcjczfa hn nb`rc lh@ajùs, vbsbth9mttp9//bssuu.fck/ rakcj`ajus/lcfs/ anaSorajSgauta3h;4
Ncs ouathkanthfcs, lh Paköj @ajùs, 1221
m t t p 9 / / i c r o h p a n k b h r b . f c k / 0 4 1 0 / 4 6 / 1 = /
m c k h j a i h - a - r a k c j - ` a j u s /
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
72/232
BOHP ∐ Yafunhu
70
Oncsarbckhrhy9 ár`cn akhrbfajc lh grutcs iuocscs y aorblunfhs. \bhjh uja shkbnna fckhstb`nh.
phjuk`ra9 árha quh tbhjh pcfa nuz y quh jc nnhoa a hstar hj fckpnhta csfurblal.
warac9 puh`nc bjlëohja lh Akârbfa lhn sur quh ma`bta hj hn rëc Crbjcfc.
Phsukhj
1. Hn vcnukhj hs hn hspafbc quh cfupa uj fuhrpc. \bhjh trhs lbkhjsbcjhs9 ajfmc, naroc y antc.
0. Na nuz y na sck`ra hstáj prhshjths hj tclcs ncs c`ihtcs. Thrkbthj blhjtbgbfar hn vcnukhj y na
gcrka lh ncs fuhrpcs.
Hn usc lh na nuz y na sck`ra hj hn arth la rhanbskc a nas bkáohjhs, rhsanta ncs fcncrhs, rhanza ucfunta lhtannhs y trajskbth hkcfbcjhs.
0.1 Na nuz sh prclufh pcr na ralbafböj lh cjlas quh fmcfaj fcj ncs c`ihtcs y rh`ctaj para
lbrbobrsh a juhstrcs cics.
Ncs c`ihtcs kuhstraj lbstbjtas farafthrëstbfas shoùj na lbrhffböj lh nuz.
Lbrhffböj lh na nuz Hghftc sc`rh ncs c`ihtcs
Grcjtan
Na nuz sh u`bfa lh grhjth.
Jc sh aprhfba hn vcnukhj c nas thxturas lh ncsc`ihtcs. Fasb jc sh vhj nas sck`ras.
Nathran
Vh rhfb`h na nuz lhslh hn nalc bz-qubhrlc c lhrhfmc.
May uj antc fcjtrasth hjtrh na nuz y na sck`ra.
Fcjtranuz
Na nuz sh u`bfa lhtrás lhn c`ihtc.
Phsanta na sbnuhta lh ncs c`ihtcs y fasb jc kuhs-tra lhtannhs.
Lhslh arrb`a
Vh rhfb`h na nuz lhslh arrb`a.
Frha uj hghftc kuy gcrzalc quh lhgcrka ncsc`ihtcs fcj sus sck`ras anaroalas.
Lhslh a`aic
Na nuz sh lbrboh lhslh a`aic.
Trcpcrfbcja ujas sck`ras anaroalas mafba arrb-
`a quh la uj faráfthr brrhan.
0.0 Na sck`ra hs hn árha csfura c hj phjuk`ra lh ncs c`ihtcs. Tuhlh shr9
Vck`ra prcpba9 Vh hjfuhjtra hj hn c`ihtc kbskc.
Vck`ra prcyhftala9 Vh lhsprhjlh lhn c`ihtc y sh prcyhfta hj ctra suphrgbfbh u c`ihtc.
0.6 Na oralafböj tcjan hs na trajsbfböj lh tcjc fnarc a csfurc.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
73/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 8
76
Autcfcjtrcn
Aftbvblal 1. Lhkuhstrh nc aprhjlblc.
A. Hsfrb`a fuatrc târkbjcs quh maya fcjcfblc hsta shkaja.
@. Hnbia lcs târkbjcs quh maya hsfrbtc hj hn apartalc ajthrbcr y lhgëjancs.
1. 9
0. 9
F. Ajanbfh y fckpnhth. \bhjh uj hihkpnc.
4. Hn vcnukhj . Trhshjta trhs lbkhjsbcjhs9 ajfmc, naroc y antc.
1. Na nuz . Kuhstra uj antc fcjtrasth lh nuz y sck`ra. Na parth bnukbjala
lhn c`ihtc tbhjh `astajths lhtannhs.
0. Na nuz grcjtan.
6. Na nuz lhslh a`aic.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
74/232
BOHP ∐ Yafunhu
7<
Aftbvblal 0. Tbhjsh y apnbquh nc quh aprhjlbö.
A. C`shrvh na bkaohj y lb`ùihna fcj nápbz hj hn rhfualrc lh na lhrhfma. Tëjthna tckajlc hj fuhjta nas
árhas lh nuz y sck`ra.
@. @usquh hj phrbölbfcs c rhvbstas bkáohjhs quh kuhstrhj na nuz shoùj na lbrhffböj quh sh bjlbfa.
1. Fcjtranuz 0. Nathran
6. Lhslh a`aic
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
75/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 8
78
F. Traftbquh na oralafböj tcjan. Amcra quh ya aprhjlbö quh na nuz y na sck`ra laj vcnukhj a ncs c`ih-
tcs, fcjvbhjh praftbfar na oralafböj tcjan para khicrar hn sck`rhalc.
Hj uja mcia lh paphn lb`uih trhs gbnas lh fbjfc fualrcs fala uja. Xtbnbfh uj nápbz 0@ c M@ para pbjtar
fala fualrc fcj uj vancr tcjan lbstbjtc. Lhih hn prbkhr fualrc hj `najfc, fcncrhh hn sboubhjth fcj
trazcs suavhs y vaya aukhjtajlc na bjthjsblal hj ncs sboubhjths masta nnhoar an jhorc.
Tuhlh praftbfar hj na ùntbka gbna quh sh kuhstra y lhspuâs rhanbfh hn hihrfbfbc hj uja mcia aparth.
Aftbvblal 6. Lhsarrcnnh juhvas ma`bnblalhs.
Traftbquh hn usc lh na nuz hj ncs c`ihtcs. C`shrvh fökc varëaj nas farafthrëstbfas lh ncs c`ihtcs lhphj-
lbhjlc lh na lbrhffböj lh na nuz. Vboa ncs pascs.
• Csfurhzfa uj fuartc c maoa hsth hihrfbfbc pcr na jcfmh.
• Hnbia uj c`ihtc fuanqubhra9 uj nb`rc, uja `cthnna c uja cnna.
• \ckh uja nbjthrja, uja nákpara c uja fajlhna.
• Gctcoragëh hn c`ihtc fcj bnukbjafböj grcjtan, nathran, a fcjtranuz y lhslh a`aic.
• Ajanbfh lhthjblakhjth fala gctcoragëa y rhspcjla9
1. ³Quâ c`ihtc gctcoragbö3
0. ³Quâ bnukbjafböj kuhstra kás lhtannhs lhn c`ihtc3
6. ³Quâ lhtannhs rhsantaj kás3
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
76/232
BOHP ∐ Yafunhu
77
Hn arth lh na jaturanhzaHj hsta cfasböj nh bjvbtakcs a lar uj pashc pcr uj `csquh c pcr na crbnna lh an-
oùj rëc y lhsfu`rbr fökc na jaturanhza frha c`ras lh arth. Phanbzará uj subsheb.
Vubsheb hs uja pana`ra iapcjhsa quh sbojbfa „sub‛, aoua y „sheb‛, rcfa. Na blha
lh hsth arth hs hnhobr uja pbhlra phquhña quh, kclhnala pcr hn aoua c hn abrh,
hvcfa uj pabsaih c uj hnhkhjtc lh na jaturanhza pcr su gcrka y fcncrhs.
Jhfhsbtará9
• Lar uj pashc hj anoùj rëc c `csquh fhrfajc.
• Xj fhpbnnc lh raëz lura, fckc khtan.
• Aoua.
• Xja `ash lura, pcr hihkpnc uj trczc lh kalhra.
Vboa hstcs pascs9
Lurajth hn pashc hstâ athjtc a nas pbhlras lhn fakbjc, sus fcncrhs
y gcrkas.
Hnbia anouja quh nnakh su athjfböj, pcrquh nh rhfuhrla uja kcj-
taña c uj fhrrc. Hsta shrá su subsheb.
Vukhria su subsheb hj aoua lurajth lcs c trhs mcras para quh
sh mukhfth.
Váquhnc lhn aoua y fhpënnhnc fcj guhrza lh kajhra lh quh sh lhs-prhjlaj hnhkhjtcs quh jc shaj lh na pbhlra y sh rhsanthj ncs pbfcs
y orbhtas.
Fcncquh su subsheb sc`rh uja `ash lh kalhra c uja `ash lura.
Kajcs lh artbsta
Phvbsh su aprhjlbzaih
Karquh fcj uj fmhquh na fasbnna quh khicr bjlbquh su rhjlbkbhjtc. ncoralchj
prcfhsc
jc
ncoralc
L h s p u â s l h h s t u l b a r . . . Hxpnbfc hn hghftc quh prclufh na nuz y na sck`ra hj hn arth.
Blhjtbfc ncs tbpcs lh nuz shoùj na lbrhffböj sc`rh ncs c`ihtcs.
Traftbfc na sck`ra prcpba y prcyhftala.
Hjtrc hj fcjtaftc fcj na pbjtura lh Paköj @ajùs.
Lhsfu`rc uj pabsaih shoùj na tâfjbfa lh subsheb.
¡Kuhstrh su frhafböj! Kuhstrh su frhafböj a ctrcs fckpañhrcs y fckpa-
ñhras. Fckparta pcr quâ nc hnbobö y quâ gcrka nh rhfuhrla. \ckh uja gctc-
oragëa y hjvëhna a9 fDbohr.hlu.ot
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
77/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 7
7?
7
Na thxtura
³Quâ hjfcjtrará hsta shkaja3
Mbstcrba lh uj rëc
Na thxtura9 fnasbgbfafböj, hxprhsbvblal y usc hj hn arth \âfjbfa lhn hstakpalc
Án`uk lh thxturas
Hsta shkaja ncorará9
Lhgbjbr fcj sus pana`ras quâ hs thxtura.
Fnasbgbfar ncs tbpcs lh thxtura. Phnafbcjar shjsafbcjhs fcj thxturas.
Hihkpnbgbfar uja thxtura hkpnhala hj hn arth.
Phanbzar uj án`uk lh thxturas.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
78/232
BOHP ∐ Yafunhu
7=
Mbstcrba lh uj rëcGraokhjtc
Nh oustö tclc aquhn pabsaih quh sh lhia`a kcstrar ajth ân. R fckc iuoajlc, sh
lhsnbzö hjtrh nas pbhlras y lhiö fahr nhvhkhjth su hsfasc faulan lh aoua sc`rh
hnnas…
Aquhnna hxphrbhjfba nh ousta`a y lbvhrtëa y, an kbskc tbhkpc, nh hk`aroa`a uja
oraj furbcsblal pcr sa`hr quh hra nc quh ma`ëa kás anná lh aquhnnas kcjtañas. R sbj phjsarnc kás sh lbspusc a lhiar na ouarbla quh nc ma`ëa fc`bialc masta
aquhn kckhjtc.
Fcjgcrkh sh lhsnbza`a pcr nas pnajbfbhs b`a hjfcjtrajlc a su pasc uj hjtcrjc
nnhjc lh fcsas quh nc karavbnna`aj, pbhlras, ajbkanbtcs, pnajtas, ár`cnhs, gnc-rhfbnnas, tclcs nh rhfb`ëaj fcj uj oraj farbñc, y uj aorala`nh an`crctc sh lhia`acër a su pasc5 tclcs sh anhora`aj lh su nnhoala…
\hxtc alaptalc lh9 mttp9//rbjfcjlhkayea.wh`fbjlarbc.fck/mbstcrbaSlhSujSrbc.mtk
Phhxbcjh
• Nha juhvakhjth na mbstcrba h bkaobjh hn pabsaih quh sh lhsfrb`h. Tbhjsh hsphfbankhjth hj ncs
c`ihtcs quh lhsfrb`hj nas pana`ras quh aparhfhj fcj jhorbta.
• Hj na parth bjghrbcr lb`uih uj hnhkhjtc fcj tclcs ncs lhtannhs pcsb`nhs9 takañc, fcncr, tbpc lh
suphrgbfbh, htf.
Arth a kb anrhlhlcr
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
79/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 7
72
1. Na thxtura Vuphrgbfbh lh ncs c`ihtcs
Vb pulbârakcs tcfar na pbhlra quh vhkcs a na lhrhfma, phrfb-`brëakcs sus farafthrëstbfas5 an vhrna, pclhkcs lhlufbr quh nasuphrfbh hs ruocsa. Hn shjtblc lhn taftc y hn lh na vbsta jcs
phrkbthj aprhfbar ncs c`ihtcs, sus lbkhjsbcjhs y su thxtura.
Na thxtura hs hn asphftc hxthrjc c na suphrfbh lh ncs ka-thrbanhs quh fcna`cra a lar vcnukhj a ncs fuhrpcs. \rajskbthrhaffbcjhs an tcfarnas c vhrnas y scj hkpnhalas pcr ncs artbstaspara rhanzar sus c`ras.
1.1 Fnasbgbfafböj lh na thxtura\clc nc quh jcs rclha tbhjh thxtura9 uja pbhza lh gruta, na parhl, uj vasc c hnphnaih lh uj phrrc. Aoruparhkcs nas thxturas shoùj su crbohj, hstruftura, rhna-fböj fcj na nuz y shjsafböj an taftc. Whakcs.
Tcr su crbohj
Jaturan Artbfban
Vh hjfuhjtra hj na jaturanhza. Tcr hihkpncna fásfara lh muhvc c uja rcsa.
Hs tclc nc ga`rbfalc pcr hn shr mukajc. Tcrhihkpnc uj fufmbnnc c uja phncta pnástbfa.
w w w . c p h j p m c t c . j h t / o a
n n h r y /
b k a o h / v b h w / 2 1 6 4
w w w . g r h h b k a o h s . f c
k /
p m c t c / 1 0 7 4 <
< 0
Tcr su hstruftura
Vuavh Lura
Vh phrfb`h `najla. Hvcfa graobnblal, shjfb-
nnhz y fanblhz. Tcr hihkpnc hn anoclöj, ujahspcjia c na pbhn lh uj `h`â.
Hs guhrth y rkh. Vuobhrh gcrtanhza, shrbh-
lal y grbanlal. Tcr hihkpnc uj fmcrrc lhkhtan c uja rcfa.
w w w . c p h j p m c t c . j h t / o a n n h r y /
b k a o h / v b h w / 0 ? < 4 ?
w w w . g r h h b k a o h s . f c k /
p m c t c / 1 < < < 2 < 4
Hn kujlc lh na pnástbfa
w w w . g r h h b k a o h s . f c k /
p m c t c / 1 6 6 1 2 6 1
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
80/232
BOHP ∐ Yafunhu
?4
Hihrfbfbc 1
A. C`shrvh nas bkáohjhs y hsfrb`a quâ a tbpc lh thxtura fcrrhspcjlh. \bhjh uj hihkpnc.
w w w . g r h h b k a o h s . f c k /
p m c t c / 6 8 6 6 2 <
w w w . g r h h b k a o h s . f c k /
p m c t c / 1 6 = 6 0 0 =
w w w . g r h h b k a o h s . f c k /
p m c t c / 2 = 2 ? 8 =
4.
Tcr su hstruftura hs9
suavh 1.
Tcr su shjsafböj an taftc hs9
0.
Tcr su crbohj hs9
@ . C`shrvh a su anrhlhlcr y hnbia c`ihtcs fcj thxturas. Fnasbgëquhncs hj na ta`na. \bhjh uj hihkpnc.
Artbfban @rbnnajth Lura Nbsa
cnna
Tcr su rhnafböj fcj na nuz
@rbnnajth Cpafa
Hsta thxtura rhhia na nuz quh rhfb`h. Hvcfa anh-orëa, la shjsafböj lh vbtanblal y hjhroëa. Tcrhihkpnc uj hsphic c uja khsa `arjbzala.
Jc rhhia na nuz quh rhfb`h. Bjvbta a na rhhxböj ya na khlbtafböj. Tcr hihkpnc na arfbnna c na kalh-ra sbj punbr.
w w w . g r h h b k a o h s . f c
k /
p m c t c / 1 1 8 7
7 1 4
w w w . g r h h b k a o h s . f c
k /
p m c t c / 0 7 0 6 0
Tcr na shjsafböj an taftc
Nbsa Puocsa c ásphra
Vh phrfb`h thrsc1, sbj arruoas. Vuobhrh nbkpbhza,sbkpnbfblal y nhiajëa. Tcr hihkpnc, na shla c ujkajoc.
\hxtura fcj asphrhzas c prctu`hrajfbas. Vh asc-fba a na vhihz, na gcrtanhza y na aorhsbvblal. Tcrhihkpnc, na pbhn lh shrpbhjth c na fcrthza lh uj
ár`cn.
m t t p 9 / / w w w . ` a j f c l h b k a o h j h s
o r a t b s . f c k
w w w . c p h j p m c t c . j h t / o a n n h r y /
b k a o h / v b h w / ? 0 2 1
1 thrsc9 quh jc tbhjh arruoas.
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
81/232
Arths Tnástbfas ∐ Vhkaja 7
?1
0. Na thxtura hj hn arth Frhajlc shjsafbcjhs
Ncs artbstas aprcvhfmaj nas fuanblalhs hxprhsbvas lh nas thxturas para lar rhanbs-kc a ncs c`ihtcs y prcvcfar hkcfbcjhs. Fala arth tbhjh lbstbjtas pcsb`bnblalhspara fcjshoubrnas.
Hj na hsfuntura, na thxtura sh c`tbhjh khlbajth hn kathrban quh sh hkpnhh. Hn `rcj-fh la uj asphftc kás phsalc c rëoblc y na kalhra la ujc kás suavh y fánblc.
Hj na pbjtura, sh ncoraj thxturas a `ash lh hjtrakalcs0 lh nëjhas, oralafbcjhstcjanhs, sc`rhpcjbhjlc gcrkas, sanpbfajlc c apnbfajlc fapas lhjsas lhpbjtura. May pbjtcrhs a qubhjhs nhs ousta añalbr ctrcs hnhkhjtcs fckc arhja,pbhlras c thnas. Na tâfjbfa lhn fcnaih, quh fcjcfbkcs hj na shkaja
-
8/20/2019 Libro Zaculeu Artes Plásticas
82/232
BOHP ∐ Yafunhu
?0
@cnsa lh artbsta
Hihrfbfbc <
Traftbquh na tâfjbfa lhn hstakpalc. Vhnhffbcjh uja c varbas mcias lh ár`cn
lh lbstbjtcs takañcs. Hnbia aquhnnas hj nas quh sc`rhsanoa na jhrvalura 0. Vboa
ncs pascs quh sh bjlbfaj arrb`a y utbnbfh hn hspafbc hj `najfc para mafhr su hs-takpalc.
\âfjbfa lhn hstakpalcNa tâfjbfa lhn hstakpalc fcjsbsth hj bkprbkbr uja suphrfbh fcj uj c`ihtc
hjtbjtalc prhvbakhjth. Vh lhia uja muhnna prhsbcjajlc hn c`ihtc sc`rh paphn,fartunbja, thna u ctrcs kathrbanhs.
Ncs prbkhrcs hstakpalcs fcjcfblcs hj Hurcpa scj lhn sbonc ]W. Phanbza`aj
lbshñcs hj kalhra c khtan para bkprbkbrncs sc`rh paphn. Hraj lh thkas rhnb-obcscs, bnustrafbcjhs c alcrjcs para pcrtalas lh nb`rcs.
Hn hstakpalc sh puhlh rhanbzar fcj c`ihtcs fckujhs fckc mcias lh ár`cn,
papa, muhnnas lh kajcs c lh pbhs, htf. Hs rápblc lh rhanbzar y sh puhlh bjthorar
a ctras tâfjbfas. Tara apnbfar hsta tâfjbfa9
• Hnbia hn c`ihtc quh lhshh hstakpar. Gëihsh quh thjoa gcrkas c thxturas
quh puhlaj lhiar karfa fcj na pbjtura.• Trhparh uja mcia lh paphn `najfc.
• \hjoa a kajc uja tâkphra lhn fcncr quh kás nh ousth y uj pbjfhn.
Kcih hn pbjfhn hj na tâkphra y pbjth hn c`