MAKROEKONOMIA semestr zimowy 2015/2016
mgr Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych
Kontakt
E: [email protected] Dyżury: Wtorek 12-13.30 nieparzyste 10.15-11.45 parzyste Środa 13.15-14.45 Katedra Nauk Ekonomicznych p. 304A III piętro WIZ Strzelecka 11
Informacje o przedmiocie
• Wymiar zajęć
• Lista obecności
• Nieobecności
• Aktywność na zajęciach
• Prace domowe
• Wejściówki
• Kolokwium zaliczeniowe
Materiały dydaktyczne i literatura
www.szczepankiewicz.net/studenci.htm
Literatura podstawowa:
E. Skawińska, K. G. Sobiech-Grabka, K. A. Nawrot., Makroekonomia : teoretyczne i praktyczne aspekty gospodarki rynkowej, Wyd. 2 zm. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2010.
Literatura uzupełniająca:
Red. E. Skawińska, Wybrane problemy ekonomii : Ćwiczenia z zadaniami, Wyd.2, popraw. i rozszerz, Poznań : Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, 2006.
D.Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia, t.2, t.3, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2003.
Plan zajęć
1. Makroekonomia jako nauka o gospodarce
2. Rachunek dochodu narodowego i wielkości pokrewnych
3. Model popytowy – prosty
4. Model popytowy z państwem. Polityka fiskalna
5. Model popytowy z państwem i handlem zagranicznym
Plan zajęć cd.
6. Pieniądz i system bankowy
7. Problemy współczesnej gospodarki - Podsumowanie
Ekonomia każdego dnia
• 10 pojęć ekonomicznych
• W domu, w pracy, uczelnia, wiadomości…
• Co to znaczy…
Czym jest makroekonomia?
Makroekonomia - pojęcie
Makroekonomia - Zajmuje się gospodarką jako całością i badaniem zjawisk jakie dotyczą całej gospodarki. Nazwa makroekonomia pojawiła się około 1929r. Wprowadził ją R. Frisch. Przedmiotem zainteresowania makroekonomii jest przede wszystkim tworzenie i podział dochodu narodowego, a także zagadnienia związane między innymi z inflacją, bezrobociem, inwestycjami i bilansem płatniczym, z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego oraz polityki gospodarczej państwa. Makroekonomia bada gospodarkę, zarówno narodową jak i światową, jako ogół zależności, występujących między najważniejszymi agregatami gospodarczymi, takimi jak: łączny (globalny) popyt i podaż produktów i usług, średni poziom cen, poziom zatrudnienia, wielkość konsumpcji i inwestycji, czy dochody i wydatki budżetu państwa.
11
Czym różni się makroekonomia od mikroekonomii?
W mikroekonomii koncentrujemy się na próbach wyjaśnienia zjawisk
ekonomicznych na podstawie indywidualnych decyzji podmiotów
gospodarczych.
W makroekonomii koncentrujemy się próbach wyjaśnienia
zjawisk ekonomicznych dotyczących dużych agregatów
Interesuje nas jak działa gospodarka jako całość, sposób w jaki się rozwija,
jakim podlega fluktuacjom i zmianom długotrwałym.
Analiza makroekonomiczna jest podstawą do prowadzenia polityki
makroekonomicznej, której celem jest najczęściej rozwój i stabilizacja
ekonomiczna.
12
Makroekonomistów interesuje analiza przyczynowo-
skutkowa takich zjawisk jak m.in.:
• produkcja w skali kraju (wielkość i struktura),
• dynamika tej produkcji w długim okresie i jej fluktuacje w krótkim okresie,
• podziałem wytworzonej produkcji,
• zmiany cen (wielkości nominalne a realne),
• tworzenie i wykorzystanie zasobów czynników wytwórczych (m.in.
inwestycje, bezrobocie, zasoby naturalne, itp.).
13
Makroekonomiści badają łączny efekty działania
podmiotów gospodarczych, takich jak:
• przedsiębiorstwa,
• gospodarstwa domowe.
Badają także jak na wzrost w długim okresie i
stabilizację gospodarki w krótkim okresie oddziałuje
polityka:
• fiskalna,
• monetarna,
• inne polityki (np: polityka handlowa, inwestycyjna, zatrudnienia).
14
Wzrost Gospodarczy i Cykl koniunkturalny
PKB
Czas
ekspansja
trend
recesja
15
W analizie ekonomicznej posługujemy się modelami.
• Upraszczają rzeczywistość;
• Pozwalają;
• rozumieć zależności pomiędzy agregatami,
• testować (np. reakcje na politykę ekonomiczną),
• prognozować (np. wzrost).
Jak to się zaczęło?
Klasycy
Keynesiści
Neokeynesiści
Nowa Ekonomia Klasyczna
Adam Smith i David Ricardo
John. M. Keynes
Nowa Ekonomia Klasyczna
Racjonalność oczekiwań
Robert Lucas, Thomas Sargent, Robert Barro, Patric Minford, Ch. Sims
Neokeynesizm
John Hicks, James Meade, James Tobin , Paul Samuelson, Franco Modigliani
Skąd się biorą pieniądze?
Ćwiczenia 1. Makroekonomia jest działem ekonomii zajmującym się postępowaniem pojedynczych konsumentów i przedsiębiorstw. 2. Głównym źródłem zaspokajania ludzkich potrzeb jest proces produkcji i wymiany. 3. Jednym z celów makroekonomii jest zbadanie, w jaki sposób ludzkość radzi sobie z racjonalnym wykorzystaniem ograniczonych zasobów do zaspokajania wręcz nieograniczonych potrzeb. 4. Produkcja i konsumpcja są procesami gospodarczymi wzajemnie na siebie oddziałującymi; poziom produkcji determinuje poziom konsumpcji, a jednocześnie produkcja jest w dużej mierze określona przez konsumpcję. 5. Termin „makroekonomia" jest tożsamy z pojęciem „polityka ekonomiczna". 6. Własność jest pojęciem stopniowalnym, może przyjmować różne formy, zarówno skrajne (bycie właścicielem i niebycie właścicielem), jak i pośrednie.
1. Makroekonomia jest działem ekonomii zajmującym się postępowaniem pojedynczych konsumentów i przedsiębiorstw. FAŁSZ
2. Głównym źródłem zaspokajania ludzkich potrzeb jest proces produkcji i wymiany. FAŁSZ produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji
3. Jednym z celów makroekonomii jest zbadanie, w jaki sposób ludzkość radzi sobie z racjonalnym wykorzystaniem ograniczonych zasobów do zaspokajania wręcz nieograniczonych potrzeb. PRAWDA
4. Produkcja i konsumpcja są procesami gospodarczymi wzajemnie na siebie oddziałującymi; poziom produkcji determinuje poziom konsumpcji, a jednocześnie produkcja jest w dużej mierze określona przez konsumpcję. PRAWDA
5. Termin „makroekonomia" jest tożsamy z pojęciem „polityka ekonomiczna".
FAŁSZ
6. Własność jest pojęciem stopniowalnym, może przyjmować różne formy, zarówno skrajne (bycie właścicielem i niebycie właścicielem), jak i pośrednie.
PRAWDA
7. Najlepszym sposobem na spełnienie zasady racjonalnego postępowania w warunkach określonego celu i środków działania jest jednoczesne przyjęcie zasady maksymalnego efektu i zasady minimalnych nakładów. 8. Jedną z głównych metod badawczych nauk ekonomicznych są eksperymenty badawcze. 9. W najszerszym ujęciu makroekonomia jest nauką o gospodarowaniu. 10. Środki zaspokajania ludzkich potrzeb mają wyłącznie materialny charakter. 11. Podział decyzji gospodarczych na mikroekonomiczne i makroekonomiczne jest oparty na kryterium czasu. 12. Gospodarkę centralnie planowaną wyróżnia się na podstawie kryterium rodzaju własności czynników produkcji. 13. Obiektywność praw ekonomicznych oznacza, że działają one dopiero od momentu, gdy ludzie poznają je i uświadomią sobie ich mechanizm.
7. Najlepszym sposobem na spełnienie zasady racjonalnego postępowania w warunkach określonego celu i środków działania jest jednoczesne przyjęcie zasady maksymalnego efektu i zasady minimalnych nakładów. FAŁSZ
8. Jedną z głównych metod badawczych nauk ekonomicznych są eksperymenty badawcze. FAŁSZ
9. W najszerszym ujęciu makroekonomia jest nauką o gospodarowaniu.
PRAWDA
10. Środki zaspokajania ludzkich potrzeb mają wyłącznie materialny charakter.
FAŁSZ
11. Podział decyzji gospodarczych na mikroekonomiczne i makroekonomiczne jest oparty na kryterium czasu.
FAŁSZ
12. Gospodarkę centralnie planowaną wyróżnia się na podstawie kryterium rodzaju własności czynników produkcji.
FAŁSZ
13. Obiektywność praw ekonomicznych oznacza, że działają one dopiero od momentu, gdy ludzie poznają je i uświadomią sobie ich mechanizm.
FAŁSZ
14. Postulat liberalizmu ekonomicznego oparty jest na klasycznej teorii ekonomii. 15. Zasada racjonalnego gospodarowania odnosi się do maksymalizacji efektu, przy danym nakładzie, lub minimalizacji efektu w celu osiągnięcia danego poziomu nakładów. W wyniku zastosowania kryterium perspektywy spojrzenia na procesy gospodarowania można wyróżnić: a) mikroekonomię, b) makroekonomię, c) mezzoekonomię, d) wszystkie wymienione.
14. Postulat liberalizmu ekonomicznego oparty jest na klasycznej teorii ekonomii. FAŁSZ
15. Zasada racjonalnego gospodarowania odnosi się do maksymalizacji efektu, przy danym nakładzie, lub minimalizacji efektu w celu osiągnięcia danego poziomu nakładów. PRAWDA
W wyniku zastosowania kryterium perspektywy spojrzenia na procesy gospodarowania można wyróżnić:
a) mikroekonomię,
b) makroekonomię,
c) mezzoekonomię,
d) wszystkie wymienione.
MAKROEKONOMIA semestr zimowy 2015/2016
mgr Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych
GOSPODAROWANIE PKB
Jak działa gospodarka?
Rynek czynników
gospodarstwa domowe przedsiębiorstwa
Rynek dóbr finalnych
dobra
zapłata za dobra
dobra
zapłata za dobra
zapłata za usługi czynników
zapłata za usługi czynników
usługi czynników
usługi czynników
Model ruchu okrężnego w gospodarce (Circular Flow – CF)
Produkt Krajowy Brutto
PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).
Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygające. Nie ma znaczenia pochodzenie kapitału, własność firmy itp.
PKB
Polska – 1 719 097 mln PLN
per capita- 25 105 USD PPP PKB nominalny oblicza się według bieżącej wartości pieniądza, PKB realny natomiast według realnej wartości pieniądza, a więc „oczyszczony” z wpływu inflacji. Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen (deflator). W zestawieniach statystycznych PKB realny najczęściej przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego roku bazowego.
PKB jest miarą wielkości gospodarki. Wzrost lub spadek realnego PKB stanowi miarę wzrostu gospodarczego.
PKB
PKB globalnie – siła gospodarki danego kraju
PKB per capita – zamożność społeczeństwa
Y=C + I + G + Ex - Im
Pozycja Państwo wg PSN
1 Katar 143 427
2 Luksemburg 92 049
3 Singapur 82 762
4 Brunei 73 233
5 Kuwejt 71 020
6 Norwegia 66 937
7 Zjednoczone Emiraty Arabskie 64 479
8 San Marino 60 664
9 Szwajcaria 58 087
— Hongkong 54 722
10 Stany Zjednoczone 54 597
41 Litwa 27 051
42 Estonia 26 999
43 Portugalia 26 975
44 Grecja 25 859
45 Seszele 25 607
46 Polska 25 105
47 Bahamy 25 049
48 Węgry 24 942
49 Rosja 24 805
50 Malezja 24 654
Od 2014 roku
Zgodnie ze zaktualizowaną metodologią przy obliczaniu PKB uwzględnia się lub inaczej traktuje wydatki na: badania i rozwój, udoskonalenia gruntów, małe narzędzia, koszty likwidacji dużych aktywów kapitałowych, systemy uzbrojenia i wyroby wysyłane do uszlachetnienia za granicę. Dodatkowo zmiany objęły sektor rządowy, samorządowy oraz NBP. Wisienką na torcie jest pionierskie uwzględnianie działalności nielegalnej.
DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH
DRZEWO 1000 PLN
PRACA DRWALA + 200 PLN
DREWNO (BALE) 1200 PLN
PRACA W TARTAKU + 800 PLN
DREWNO (DESKI) 2000 PLN
PRACA STOLARZA I OBICIE TAPICERSKIE +
(400 PLN)
500 PLN
MEBEL 2500 PLN
POŚREDNIK SPRZEDAŻY 500 PLN
MEBEL 3000 PLN
TWORZENIE I RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO
PRACA PRZĄDKI + 100 PLN
PRZĘDZA BAWEŁNIANA 600 PLN
PRACA TKACZA + 300 PLN
TKANINA BAWEŁNIANA 900 PLN
+ PRACA KRAWCA 800 PLN
BAWEŁNA 500 PLN
PLANTACJA BAWEŁNY
TWORZENIE I RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO
KOSZULA 1600 PLN
TWORZENIE I RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO
DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH
DRZEWO
PRACA DRWALA +
DREWNO (BALE)
PRACA W TARTAKU +
DREWNO (DESKI)
PRACA STOLARZA I OBICIE TAPICERSKIE +
MEBEL
POŚREDNIK SPRZEDAŻY
MEBEL
1000 PLN
200 PLN
1200 PLN
800 PLN
2000 PLN
(400 PLN)
500 PLN
2500 PLN
500 PLN
3000 PLN
DRWAL
TARTAK
STOLARZ
PLANTACJA BAWEŁNY
BAWEŁNA
PRACA PRZĄDKI +
PRZĘDZA BAWEŁNIANA
PRACA TKACZA +
TKANINA BAWEŁNIANA
KOSZULA
+ PRACA KRAWCA
1600 PLN
500 PLN
100 PLN
600 PLN
300 PLN
900 PLN
800 PLN
1 Suma wartości produkcji wytworzonej
a suma wartości dodanej
b suma wartości dóbr i usług finalnych
c produkcja globalna - przepływy międzygałęziowe
2 Suma wydatków (popyt) C + I + G + Ex - Im
3 Suma dochodów czynników wytwórczych dochód dyspozycyjny ludności (dochód ludności)
suma podatków - transfery = podatki netto (dochód państwa)
nie rozdzielone zyski + amortyzacja (dochód przedsiębiorstw)
suma dochodów czynników wytwórczych PKB saldo dochodów netto z zagranicy
PNB
+
METODOLOGIA PRODUKTU KRAJOWEGO BRUTTO
Pozostałe użyteczne miary - PNB (Produkt Narodowy Brutto) - miara wartości wszystkich dóbr i usług
finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie.
PNB = C + Ib + G + Ex-Im (eksport netto) + Dw, gdzie: Dw - dochody netto z własności za granicą (czyli różnica dochodów z własności za granicą i dochodów zagranicznych właścicieli czynników produkcji uzyskiwanych w kraju). - PNN- miara efektów rocznej działalności gospodarki, rozumiany jako różnica produktu narodowego brutto oraz wartości amortyzacji kapitału trwałego. PNN = PNB - Am
W Krasnoludkowie PKB od lat jest bardzo wysokie i wynosi 2000 nibygroszy. Krasnoludki w swoich domach zwykły konsumować ulubione huby drzewne za połowę dochodów (są bardzo oszczędne) których średni poziom wynosi 1200 nibygroszy. Niestety w Krasnoludkowie huby nie występują co zmusza nasze Krasnale do kupowania hub w Krainie Za Wielką Czerwoną Granicą – od znanych grzybiarzy Skrzatów. Rocznie wydają na ten cel 1000 Ngr. W zamian pozbywają się zbędnych im papierowych czapek o wartości rocznej 600 Ngr. Krasnoludkisą anarchistami i nie mają własnej państwowości (co ułatwia zadanie). Ile Nibygroszy Krasnoludki inwestują???
STRUKTURA PRODUKTU I DOCHODU NARODOWEGO
PKB w
cenach
rynkowych suma wartości dodanej
suma dochodów czynników
wytwór- czych
PNB w cenach
czynników wytwór-
czych
dochód dyspozy-
cyjny ludności
podatek dochodowy
+ TRANSFERY
dochód ludności
nie rozdzielone
zyski
podatek od zysków
PNN w cenach
czynników wytwór-
czych (dochód
narodowy)
amorty- zacja
PKB w cenach
czynników wytwór-
czych
dochody netto
z zagranicy
PKB w cenach
czynników wytwór-
czych
podatki pośrednie
C
I
G
Ex-Im
Ćwiczenia 1. Dochody ze sprzedaży czynników produkcji płyną od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw. 2. Eksport netto może przybierać wyłącznie dodatnie wartości. 3. Do wartości globalnej zalicza się sumę wytworzonej wartości dodanej oraz wartość zużycia pośredniego. 4. Na podstawie modelu ruchu okrężnego w gospodarce można wyznaczyć trzy metody obliczania produktu krajowego brutto. 5. Obliczanie PKB metodą produktów następuje wyłącznie poprzez zsumowanie wartości sprzedaży dóbr finalnych. 6. Aby prawidłowo obliczyć PKB metodą sumowania dochodów, niezbędne jest dodanie emerytur, rent i stypendiów.
Ćwiczenia 1. Dochody ze sprzedaży czynników produkcji płyną od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw. F 2. Eksport netto może przybierać wyłącznie dodatnie wartości. F 3. Do wartości globalnej zalicza się sumę wytworzonej wartości dodanej oraz wartość zużycia pośredniego. P 4. Na podstawie modelu ruchu okrężnego w gospodarce można wyznaczyć trzy metody obliczania produktu krajowego brutto. P 5. Obliczanie PKB metodą produktów następuje wyłącznie poprzez zsumowanie wartości sprzedaży dóbr finalnych. F 6. Aby prawidłowo obliczyć PKB metodą sumowania dochodów, niezbędne jest dodanie emerytur, rent i stypendiów. F
7. W metodzie sumowania wydatków konieczne jest uwzględnienie wartości importu i eksportu. 10. Produkt krajowy brutto pomniejszony o wartość amortyzacji to produkt narodowy brutto. 11. Produkt narodowy netto jest wiarygodną miarą sprawności gospodarki dzięki podobieństwu systemów amortyzacji w poszczególnych krajach. 12. Miary PKN i PKB oblicza się według kryterium terytorialności, czyli według miejsca lokalizacji podmiotu gospodarczego. 13. Do produktu narodowego brutto danego kraju wlicza się wartość produktów wytworzonych w tym kraju, niezależnie od narodowości właściciela czynnika produkcji. 14. Produkt krajowy brutto jest zawsze większy niż produkt narodowy brutto. 15. Dochód narodowy netto powstaje poprzez odjęcie wartości amortyzacji od produktu narodowego netto. 16. Podział wartości wytworzonych dóbr i usług na wielkości realne i nominalne związany jest z uwzględnianiem zmian cen przy dokonywaniu obliczeń. 17. Nominalny produkt krajowy brutto w każdych okolicznościach jest większy od realnego produktu krajowego brutto.
7. W metodzie sumowania wydatków konieczne jest uwzględnienie wartości importu i eksportu. P 10. Produkt krajowy brutto pomniejszony o wartość amortyzacji to produkt narodowy brutto. F 11. Produkt narodowy netto jest wiarygodną miarą sprawności gospodarki dzięki podobieństwu systemów amortyzacji w poszczególnych krajach. F 12. Miary PKN i PKB oblicza się według kryterium terytorialności, czyli według miejsca lokalizacji podmiotu gospodarczego. P 13. Do produktu narodowego brutto danego kraju wlicza się wartość produktów wytworzonych w tym kraju, niezależnie od narodowości właściciela czynnika produkcji. F 14. Produkt krajowy brutto jest zawsze większy niż produkt narodowy brutto. F 15. Dochód narodowy netto powstaje poprzez odjęcie wartości amortyzacji od produktu narodowego netto. F 16. Podział wartości wytworzonych dóbr i usług na wielkości realne i nominalne związany jest z uwzględnianiem zmian cen przy dokonywaniu obliczeń. P 17. Nominalny produkt krajowy brutto w każdych okolicznościach jest większy od realnego produktu krajowego brutto. F
18. Przy obliczaniu PKB metodą sumowania produktów bierze się pod uwagę takie podmioty, jak gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo. 19. Głównym źródłem rozwoju społeczno-gospodarczego jest konsumpcja zbiorowa i indywidualna. Na rynku dóbr konsumpcyjnych przepływem pomiędzy przedsiębiorstwami a gospodarstwami domowymi jest: a) sprzedaż czynników wytwórczych, b) przepływ wydatków na zakup dóbr, c) zakup czynników wytwórczych, d) przepływ dochodów ze sprzedaży czynników wytwórczych. W zakres działalności państwa jako uczestnika rynku dóbr konsumpcyjnych i rynku czynników produkcji nie wchodzi: a) zakup dóbr, b) zakup czynników wytwórczych, c) świadczenia na rzecz przedsiębiorstw, d) sprzedaż dóbr.
18. Przy obliczaniu PKB metodą sumowania produktów bierze się pod uwagę takie podmioty, jak gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo. F 19. Głównym źródłem rozwoju społeczno-gospodarczego jest konsumpcja zbiorowa i indywidualna. F Na rynku dóbr konsumpcyjnych przepływem pomiędzy przedsiębiorstwami a gospodarstwami domowymi jest: a) sprzedaż czynników wytwórczych, b) przepływ wydatków na zakup dóbr, c) zakup czynników wytwórczych, d) przepływ dochodów ze sprzedaży czynników wytwórczych. W zakres działalności państwa jako uczestnika rynku dóbr konsumpcyjnych i rynku czynników produkcji nie wchodzi: a) zakup dóbr, b) zakup czynników wytwórczych, c) świadczenia na rzecz przedsiębiorstw, d) sprzedaż dóbr.
Pomiar dochodu narodowego metodą sumowania wydatków w warunkach gospodarki zamkniętej nie wymaga uwzględnienia w obliczeniach następującego czynnika: a) wydatków rządowych, b) salda eksportu, c) wydatków konsumpcyjnych, d) wydatków inwestycyjnych. Przy pomiarze produktu krajowego brutto metodą sumowania dochodów nie uwzględnia się: a) plac, b) zysków, c) renty gruntowej, d) emerytur. 7. Uwzględnienie wartości amortyzacji pozwala odróżnić: a) produkt krajowy brutto od produktu narodowego brutto, b) wartość globalną od produktu krajowego brutto, c) produkt krajowy brutto od produktu krajowego netto, d) nominalny produkt narodowy brutto od realnego produktu narodowego brutto. Kryterium lokalizacji terytorialnej właścicieli czynników produkcji stosuje się przy obliczaniu: a) produktu krajowego brutto, b) produktu narodowego netto, c) produktu narodowego brutto, d) dochodu narodowego netto.
Pomiar dochodu narodowego metodą sumowania wydatków w warunkach gospodarki zamkniętej nie wymaga uwzględnienia w obliczeniach następującego czynnika: a) wydatków rządowych, b) salda eksportu, c) wydatków konsumpcyjnych, d) wydatków inwestycyjnych. Przy pomiarze produktu krajowego brutto metodą sumowania dochodów nie uwzględnia się: a) plac, b) zysków, c) renty gruntowej, d) emerytur. 7. Uwzględnienie wartości amortyzacji pozwala odróżnić: a) produkt krajowy brutto od produktu narodowego brutto, b) wartość globalną od produktu krajowego brutto, c) produkt krajowy brutto od produktu krajowego netto, d) nominalny produkt narodowy brutto od realnego produktu narodowego brutto. Kryterium lokalizacji terytorialnej właścicieli czynników produkcji stosuje się przy obliczaniu: a) produktu krajowego brutto, b) produktu narodowego netto, c) produktu narodowego brutto, d) dochodu narodowego netto.
Wpływ zmian poziomu cen w gospodarce na poziom obliczanego dochodu narodowego niwelowany jest przez: a) zastosowanie deflatora PKB, b) odjęcie wartości rządowych wydatków transferowych, c) odjęcie wartości amortyzacji kapitału trwałego, d) dodanie wartości rządowych wydatków transferowych. Uzyskanie informacji na temat struktury wytwarzanego PKB według działów gospodarki umożliwia obliczenie PKB: a) przypadającego na jednego mieszkańca, b) metodą sumowania dochodów, c) metodą sumowania wydatków, d) metodą sumowania produktów.
Wpływ zmian poziomu cen w gospodarce na poziom obliczanego dochodu narodowego niwelowany jest przez: a) zastosowanie deflatora PKB, b) odjęcie wartości rządowych wydatków transferowych, c) odjęcie wartości amortyzacji kapitału trwałego, d) dodanie wartości rządowych wydatków transferowych. Uzyskanie informacji na temat struktury wytwarzanego PKB według działów gospodarki umożliwia obliczenie PKB: a) przypadającego na jednego mieszkańca, b) metodą sumowania dochodów, c) metodą sumowania wydatków, d) metodą sumowania produktów.
Rok Kraj A Kraj B
2005 2010 2005 2010
Wydatki konsumpcyjne (mld zł) 80 90 240 250
Inwestycje brutto (mld zł) 40 40 40 80
Inwestycje netto (mld zł) 20 30 30 40
Wydatki rządowe (mld zł) 100 120 200 240
Eksport (mld zł) 80 85 70 120
Import (mld zł) 40 50 80 70
Dochody z własności za granicą (mld zł) 60 70 20 50
Dochody zagranicznych właścicieli czynników produkcji uzyskiwane w kraju (mld zł)
30 30 50 55
Amortyzacja (mld zł) 20 10 10 50
Liczba ludności (min) 11 11,3 100 127
Na podstawie danych zawartych w poniższej tabeli oblicz PKB, PNB i PNN dla
krajów A i B w latach 2005 oraz 2010
1. O ile, w ujęciu procentowym, wzrósł PKB w obu krajach pomiędzy rokiem 2005 a 2010?
2. Jakie czynniki wpłynęły na wzrost gospodarczy? 3. Co można powiedzieć o sprawności gospodarowania w obu krajach? 4. Czy zmiana bezwzględnej wysokości PKB w latach 2005-2010 odzwierciedla rzeczywisty wzrost efektywności gospodarek tych krajów?
Pytania do zadania
MAKROEKONOMIA semestr zimowy 2015/2016
mgr Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych
Polityka Fiskalna
Rzecz o skłonnościach
• Krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC – marginal propensity to consume) jest to część każdej dodatkowej jednostki dochodu, przeznaczona przez gospodarstwa domowe na konsumpcję. [c]
• Krańcowa skłonność do oszczędzania (MPS – marginal propensity to save) jest to część każdej dodatkowej jednostki dochodu, przeznaczona przez gospodarstwo domowe na oszczędności. [s]
• Krańcowa skłonność do importu (MPI – marginal propensity to import) informuje, jaką część każdej dodatkowej jednostki dochodu narodowego podmioty krajowe chcą wydać na dodatkowy import. [m]
Konsumpcja a oszczędzanie
• C = A + cYd, gdzie A – wydatki
autonomiczne, c – krańcowa skłonność do
konsumpcji, Yd – dochód rozporządzalny
• Czy rząd trudni się oszczędzaniem?
• Implikacja ->
Rozszerzony wzór
Y = A + cYd + I + G + eX – mY
+ Państwo (które pobiera podatki)
NT=tY (stopa podatkowa x produkt)
Y = A + c(1 – t)Y + I + G + eX – mY
• Y = (A + I + G + eX) / [1 – c(1 – t) + m]
gdy zwiększymy np. wydatki rządowe o ∆G, wówczas Y wzrośnie o G / [1 – c(1 – t) + m]. Wartość 1 / [1 – c(1 – t) + m] to tak zwany mnożnik, czyli stosunek zmiany wielkości produkcji w punkcie równowagi do powodującej ją zmiany wydatków autonomicznych.
• Mnożnik zrównoważonego budżetu to mechanizm polegający na tym, że wzrost wydatków państwa, któremu towarzyszy taki sam wzrost podatków, powoduje zwiększenie produkcji.
• Ekspansywna polityka fiskalna polega na zwiększaniu wydatków budżetowych (często większym niż zwiększenie podatków, co prowadzi do deficytu budżetowego).
• Restrykcyjna polityka fiskalna polega na obniżaniu wydatków budżetowych oraz często także podatków.
Bezrobocie • Ludność będąca w wieku produkcyjnym to osoby od 15 do 65 roku
życia.
• Nieaktywni zawodowo to osoby nie posiadające pracy i nie szukające jej: uczniowie, studenci, emeryci, gospodynie, inwalidzi, leniuchy itp.
• Aktywni zawodowo to osoby w wieku produkcyjnym, które albo mają pracę albo aktywnie jej poszukują.
• Współczynnik aktywności zawodowej jest to odsetek ludności w wieku produkcyjnym, która należy do zasobu siły roboczej (a = A/L).
• Stopa bezrobocia jest to odsetek siły roboczej, która nie ma pracy, lecz jest zarejestrowana jako poszukująca pracy (u = U/A).
• Stopa zatrudnienia wyraża proporcję liczby osób pracujących do liczby osób w wieku produkcyjnym (e = E/L).
• Bezrobocie frykcyjne (naturalne) stanowi niemożliwy do obniżenia minimalny poziom bezrobocia, występujący w każdym dynamicznym społeczeństwie.
• Bezrobocie strukturalne powstaje z powodu niedostosowania kwalifikacji pracowników i zapotrzebowania pracodawców w sytuacji, kiedy struktura popytu i produkcji nieustannie się zmieniają.
• Bezrobocie wynikające z niedostatku popytu (keynesowskie) pojawia się wtedy, kiedy faktyczna produkcja jest mniejsza od produkcji potencjalnej. Czasami nazywane jest też bezrobociem cyklicznym (koniunkturalnym).
• Bezrobocie klasyczne oznacza rodzaj bezrobocia pojawiający się wtedy, kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży i popytu na pracę się przecinają.
• Bezrobocie technologiczne występuje, gdy z powodu postępu technicznego ludzie stają się zbędni w procesie produkcji. Jest ono tymczasowe aż do momentu znalezienia nowego zastosowania siły roboczej.
Zadanka
W gospodarce krańcowa skłonność do konsumpcji
wynosi 0,9. Jaka jest wartość mnożnika? Jak się
ona zmieni, gdy w gospodarce pojawi się państwo,
które nakłada podatek na dochody 0,2? Jak zmieni
się wartość mnożnika, gdy z kolei gospodarka
otworzy się i podmioty zaczną importować z
krańcową skłonnością do importu 0,1?
• W gospodarce zamkniętej z państwem, krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi 0,85, zaś stopa podatkowa to 2/17. Wydatki rządowe równe są 100, konsumpcja autonomiczna 50 a inwestycje równe są 70.
• 1. Ile wynoszą oszczędności?
• 2. Jaki jest poziom produkcji (dochodu narodowego)?
• 3. Czy budżet państwa jest zrównoważony?
• 4. Załóżmy, że państwo zwiększa wydatki oraz stopę podatkową dwukrotnie. Jaki poziom dochodu narodowego zostanie teraz osiągnięty?
• W gospodarce otwartej z państwem produkcja wynosi 1000, konsumpcja autonomiczna to 90, inwestycje 100, eksport 110, krańcowa skłonność do konsumpcji 0,75, krańcowa skłonność do importu 0,1, wydatki rządowe 200, a budżet jest zrównoważony (występują jedynie podatki bezpośrednie).
• 1. Ile wynosi mnożnik?
• 2. Jak musi zmienić wydatki państwo (nie zmieniając podatków), by zrównoważyć handel zagraniczny?
ZALICZENIE
OSTATNIE ZAJĘCIA: 20.01.2015R.
- PYTANIA TESTOWE
- 1-2 ZADANIA DO POLICZENIA