1fl/nkxZG iksVªh ladyu
}kjs
iwT;uh;
f'kojktk;ksxh]ijekuan lnkf'ko ljxq#]
FkofFk# vjaxk egk nsflxk LokehxGT;kauh txkr tkghj dsys fd
ÞKkuh;kaph ikniwtk ghp [kjh vk/;kfRedrk gks;ß-
fl/nkxZG iksVªh ps ladyufl/nkxZG iksVªh ps ladyufl/nkxZG iksVªh ps ladyufl/nkxZG iksVªh ps ladyufl/nkxZG iksVªh ps ladyufl/nkxZG iksVªh ps ladyu
2
Hkk"kkarjdkj & vkj-th- jktkjke vkf.k çks-ds-jfFkukosGq
dkxn & 70 th,l,e eWifyFkks
i`"B & 60
çrh & 1000
fdaer & 20 #
çdk'kd & Jh-vxfFk;kj lUekxZ laxe
Þ vksaxkjdqfMyß
115] ,DlVsa'ku-Fkqjk;wj &621010
ftYgk& f=ph] rfeyukMq] Hkkjr
*04327255184/ www.agathiar.org
01-07-2015 ¼ikSf.kZek½
fl/nkxZG iksVªh ladyu
3
fl/nkxZG iksVªh ladyu
Þfl/nkxZG iksVªh ps ladyuß
baxzth vko`Ùkh ph çLrkouk
f'kojktk;ksxh]ijekuan lnkf'ko ljxq#] iwT;uh; vjaxk egk nsflxk LokehxG fyf[kr
Þfl/nkxZG iksVªh ps ladyuß gs vk/kqfud vk/;kReoknkojps ,d vf}rh; iqLrd vkgs-
Lokehthauh fl/n]lk/kw]Kkuh];ksxh]laU;klh]iqjk.kkrhy ifo= O;fä]çkphu vkf.k vk/kqfud] lokaZuk ,d= dj.;klkBh ifjJe ?ksrysys vkgsr-gs Li"Vi.ks n'kZors fd lar gs Qä çkphu dkGkrp gksr ulwu rh ,d fujarj pky.kkjh çfØ;k vkgs-fl/nkaO;frfjä] T;k egkiq#"kkauh lk/kkj.k ekuokauk vk/;kfRed Kku nsÅu R;kauk vlk/kkj.k cuoys v'kk 131 lk/kw vkf.k laU;kL;kaph ekfgrh i.k xksGk d#u lkfey dsysyh vkgs-
Lokehthauh tkrh]laçnk;]{ks=]Hkk"kk ákaP;kckcrps vMFkGs eksBîk fufHkZdrsus ikj dsys-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
4
R;kaps ,dk lkoZf=d /kekZyk vkfyaxu |k;ps ç;Ru R;kaP;k larkaP;k ladyukrwu çdV gksrs-
ák lkalkfjd HkkSfrd oLrwauh cka/kysY;k txrkrY;k x`gLFkkyk Lor%ps vk/;kfRed Kku ok<o.;klkBh osnkaps iB.k dj.ks cgq/kk 'kD; ulw 'kdrs-i.k Lor%P;k vuqHkoko#u Lokehth ,d lksik ekxZ lkaxrkr-T;k lk/kw larkauh ák txrkoj fu;a=.k d#u jkT; dsys R;kaps vkf'kokZn çkIr dj.ks-
Lo;e v#Rçdk'k oYykykj P;k vorkj Lo#ikr Lokehth Lor%pk vk/;kfRed vuqHko lkaxrkr vkf.k larkaps njjkst uke%Lej.k dj.;kps Qk;ns letorkr-gs Lokehthaps txrkrhy loZ çkf.kek=kacíyps çse n'kZors-
Lokehthauh okijysyh Hkk"kk ,dne ljy vkf.k loZ lk/kkj.k O;fäauk i.k lgt letsy v'kh vkgs-okpdkauk egku larkaP;k ikniwtsP;k Hkkjrh; /kkfeZd i/nr leto.;klkBh Lorps vk/;kfRed er ekaM.;klkBh Lokehtha lar dksaxuokj]lar jksek_'kh]lar fFk#oYywoj]lar fFk#ewyj]lar f'kokofDd;kj]lar dkMqosfyfpÙkj]lar bMk;DdMj]vkf.k lar vtqxUukj ;kaph enr ?ksrkr-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
5
vkeP;k lkrk leqækikjP;k Qk;|klkBh gs ifo= lkoZf=d baxzth iqLrd çLrqr djrkuk Jh-
vxkfFk;kj lUekxZ laxe]vksaxkjdqfMy]Fkqjk;;wj] ftYgk f=ph] rfeyukMq] uk vR;ar vkuan gksr
vkgs- vkEgh eksBîk xokZus loZ lniq#"kkaps vkHkkj ekurks ts gk xzaFk lQyiwoZd vk.k.;kl
vkeP;k cjkscjhus mHks jkfgys vkf.k R;k lokaZuk vkiys —ikf'kokZn ns.;kl vkEgh LokehthaP;k
pj.kkatoG fouarh djrks- gs iqLrd usgehçek.ks brD;k lqanj fjrhus Nkiwu çdkf'kr d#u
okaph v‚QlsV fçaVlZ Fkqjk;;wj ;kauh ijr ,dnk vkiys dlc fl/n dsysys vkgs-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
6
f'kojkt;ksxh ijekuan lnkf'ko ln~xq# ijeiwT;
vjaxkegk nsflxk LokehxG
,d laf{kIr thou ifjp;
leqækrwu ldkGP;k çgjh ckgsj ;s.kkÚ;k lw;kZçek.ks]dkG~;kdqê <xkarwu ckgsj ;s.kkÚ;k
ikSf.kZesP;k paækçek.ks]cgj.kkÚ;k uohu QqykaP;k lqxa/kkçek.ks] Lokehthapk 13 tkusokjh 1936
jksth Jh- cky—".ku o Jherh ehuk{kh vEey ;kap srhljs iq= Eg.kwu tUe >kyk-Lokehthapk
ckyi.kkiklwup ,dne lk/ks jkg.;kr dy gksrk o R;kauk fn[kkoVh vkf.k 'kku'kkSdrhph vkoM
uOgrh- rs 35 o"kkaZps vlrkuk R;kaps oMhy okjys-oMhykaP;k e`R;quarj R;kaP;k vkbZ Jherh
ehukD'kh vEeypk R;kaP;k vk/;kfRed thoukr Qkj eksBk okVk gksrk-;saxksbZeykbZ toG ,dk
ygku xkokr euyesMq e/;s Lokehth fo.kdjkps f'k{k.k ?ksr gksrs-Lokehthauk bjkbe¸;e P;k
fe=kaekQZr letys fd ;ksxlk/kusf'kok; Qä Hkäh dsY;kus eks{k çkIr gksÅ 'kdr ukgh-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
7
1955 lkyh Jh- fpUukLokeh 'kkL=h] fl/n vkS"k/kh vkf.k fl/n rRoKkukrys fuiq.k] lar vxkFkhlkj vk.kh vU; larkaph iwtk djr gksrs-gs ikgwu Lokehth çHkkfor >kys- 'kkL=hauh R;kauk larkaph iwtk dj.;kph i/nr vkf.k bMk]fiaxyk]vkf.k lq"euk cíyps xqfir letoys-vk/;kfRed KkukcíyP;k rhoz ykylseqGs Lokehthauh [kwi yodjp gs Kku çkIr dsys- loZlk/kkj.k dkexkjkP;k ?kjkr tUe ?ksrY;kus Lokehthauk loZlk/kkj.k O;fäaP;k thoukr leksj dk; ok<wu Bsoysys vkgs ákph dYiuk gksrhp-
>ksiMîke/;s jkg.kkÚ;k yksdkaps nq%[k ikgwu Lokehth O;fFkr >kys vkf.k v'kk O;fäaph Lokehthauk tk.kho vkf.k ?kksj fpark gksrh- ekuoh thoukP;k okLrfodrsckcr mÙkj R;kauk ijeiwT; Lokeh jkefyaxj ákaP;k xk.;kar lkiMys- xfjckaP;k miklekjhyk 'kkar dj.;klkBh R;kaph uSlfxZd rGeG lar jkefyaxjkaP;k eatwG v/;ka;kauh vk.k[khup ok<yh-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
8
xsY;k 50 o"kkaZiklwu R;kauh vkiys fopkj vkf.k vk;q"; lektkP;k vk/;kfRed lq/kkjklkBh lefiZr dsys vkgs-xfjckaP;k Qk;|klkBh Lokehthauh lar vxFkhljkaP;k ukokus ,d VªLV LFkkfir dsyk- ts dks.kh frFks ;srkr R;kaP;klkBh Lokehth 'kkarh o lek/kkukps dsaæ vlrkr-
vksaxkjdqfMy njjkst gtkjksa yksdkaph nq%[ks nwj djhr vkgs vkf.k 1975 lkykiklwup R;kauh xfjckauk tsÅ ?kky.;kps Fkksj dk;Z gkrkr ?ksrysys vkgs-Fkqjk;;qj toGiklP;k xkokar eksQr fi.;kps ik.kh okVk;ps dk;Z xsY;k 30 o"kkaZiklwu dj.;kr ;sr vkgs-R;kaP;k ekQZr gtkjks xfjhckaps fookg dj.;kr vkysys vkgsr vkf.k ijeiwT; LokeharQsZ xfjckauk vk'kspk fdj.k nkdowu R;kaP;k mnjfuokZgkph lks; dj.;kr vkysyh vkgs- 18&06&1995 jksth R;kaP;k ifo= ekrsps fu/ku >kys-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
9
ijeiwT; usgeh Eg.krkr fd rs ts dkgh dk;Z djhr vkgsr rs loZ lar vxkFkhlkaP;k —is
eqGs gksr vkgsr vkf.k rs usgehp lar vxkFkhlj]lar uanhlj]lar fFk#ewyk Fksoj]vkf.k lar
d#owjFksojl ákaps ifo= ekxZn'kZu ?ksr vlrkr-lar jkekfyaxlj ákaps f'k"; Eg.kwu vkt
Lokehth loZ txrkps usrk vkgsr vkf.k uÅ dksVh fl/nkaps usrk vkgsr rs lar vxFkhlk
T;kauh rfeG Hkk"ksph jpuk dsyh R;kaph iwtk djrkr-d‚ystsl vkf.k ;qfuOgjflVht e/;s
lkekftd lsok vkf.k rRoKku Qä oxkZrp f'kdoys tkrs i.k xksjxfjckauk o xjtwauk
eksQr vUu o fi.;kps ik.kh ts nSuafnu thoukdfjrk vfr vko';d vkgs] rs nsÅu
vksaxkjdqfMy us rs Fkqjk;;qj P;k vklikl xkokr iksgkspoysys vkgs-lar vxfFk;kj lUekxZ
laxe gs lkoZf=d ca/kqRokps fu'kk.k vkgs vkf.k xq# vkf.k R;kaP;k f'k";kae/kys ukrs gs
vioknkRed fjR;k ikydkps vkgs- f'k"; xkokxkokr tkÅu d#.kk] çse] tho gR;sps iki]
'kkdkgkj ákapk lans'k iljorkr-
fl/nkxZG iksVªh ladyu
10
Lokehthai;aZr iksgksp.ks vR;ar ljy vkgs vkf.k rs loZ O;fFkr yksdkalkBh 'kkarh
lek/kkukpk L=ksr vkgsr-'kkGsps çkFkfed f'k{k.k ulrkuk ns[khy Lokehthph lkfgfR;d
–"Vh vlk/kkj.k vkgs vkf.k gs çLrkouse/kY;k etdwjke/kwu çdV gksrs-ekuorsyk fnysY;k
R;kaP;k lans'kkrwu Lokehth Lor%yk loZ çk.khek=kaps uk;d fl/n djrkr-
& vkj- th- jktkjke
fl/nkxZG iksVªh ladyu
11fl/nkxZG iksVªh ladyu
rqEgh egku lar vxfFk;k _'khaps ukeLej.k djky
rs rqEgkyk vkB fl/nh vkf.k lq"euk ;ksx çnku djrhy
vxFkkj Lo%r rqEgkyk Hkxos oL= nsrhy
vkf.k loZ fl/nh i.k-
vxfFk;kjkauk ueu dsY;kus çk.kh eks{akkl izkIr gksrkr
vkf.k ákr dkghp vMFkGk ;sr ukgh o vls Eg.krkr fd gs loZ egku vkgs
ewyd.kharwu mRiUu >kysys vkgsr ;ksxh vxfFk;kj
R;kaP;k v/khu vkgsr 1008 fo'os ¼ egku dksaxuj P;k dforkaP;k 500 e/kys 76 os dMos½
vxfFk;kj ts uÅ dksVh lk/kwaps eq[; vkgsr vkf.k T;kauk Þxq#equh vkf.k dqaHkequhßgh mik/kh feGkysyh vkgs¼vxR; equhauk dqaHk equh Eg.krkr dkj.k R;kapk tUe dqaMfyuhiklwu >kyk gksrk½ P;k ikniwtukus uÅ dksVh ekuo ikieqä gksÅu lnxq.kh >kys vkf.k Kkuh gksÅu 'ksoVh eks{kkl çkIr >kys-
12fl/nkxZG iksVªh ladyu
R;kauk xq#equh Eg.kts xq# lar vls i.k lacks/k.;kr ;srs-tj vki.k njjkst ldkG
la/;kdkG o 'kD; >kY;kl jk=h 12 oktrk i.k]likV tfeuhoj vaFkjysY;k ik<Ú;k
oL=koj clwu leksj rsykpk ok rqikpk fnok vkf.k mncÙkh ykowu] Þ vkse!vxfFkL; ue%ß
vlk v/kkZ rkl ti dsyk rj vki.k i.k jksxeqä nh?kkZ;q"; çkIr d# 'kdrks-vkiY;k
dqVqackr 'kkarh ukansy- vkiyh eqys Fkksj gksrhy-ákf'kok;]O;olk;]'ksrh] uksdjh vkf.k
O;kikjkr vkf.k R;keqGs laiÙkhr HkjHkjkV gksbZy -vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti
d#u vkiY;kyk lacaf/kr Kku vkf.k HksnHkko dj.;kr ifjiDork çkIr gksÅu vki.k
Kkuh cuw-
13fl/nkxZG iksVªh ladyu
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd
vki.k dks.kkgh çk.khek=kyk btk iksgkspo.kkj ukgh o vki.k ekal Hk{k.k u d#u fo'kq/n
'kkdkgkjh cuw-
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd
vki.k vkiyh ekrk] firk]HkkÅ] cgh.k]ukrsokbZd] vkf.k fe= ák lokaZ'kh çse vkf.k l[;kus
okxw-
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd
vki.k nk#% fi.ks] ekal [kk.ks]tqxkj [ksG.ks ákaiklwu eqä gksÅ-
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd
vkiY;kyk nqlÚ;kaP;k çxrhpk gsok okV.kkj ukgh-
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk ifjiDorspk vkf'kokZn çkIr
gksbZy ts.ksd#u vki.k nqlÚ;kauk tk.kho d#u nsÅ “kdw fd vki.k dks.kkpk gsok djr
ukgh-
14fl/nkxZG iksVªh ladyu
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k nqlÚ;kaP;k Hkkouk u nq[kork R;kaP;k'kh cksyk;ph lo; ykowu ?ksÅ 'kdw-
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k vkiys eu v'kk çdkjs r;kj d# fd nqlÚ;kauh vkiY;kcjkscj dsysY;k xqUákpk cnyk u ?ksrk gs vkiY;k ikikeqGs fdaok uf'kckr vls vlY;kus ?kMysys vkgs vls Lohdk#-
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k oLrqfLFkrh u letrk jkxko.;kph eukph nqcZyrk dk<wu Vkdw-
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd vki.k dks.kkpk la'k; ?ksÅ u;s T;keqGs vkiyh fe=rk]eukph 'kkarh Hkax gksbZy vkf.k gs letw fd la'k;kus xaHkhj iki gksÅ 'kdrs-
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vki.k R;kapk vkf'kokZn çkIr d# vkf.k gs let.;kdfjrk fd R;kaP;k deGiknkaps fuR; iwtu dsY;kus rs nqxqZ.k vkf.k lnxq.k ákar HksnHkko dj.;klkBh vkiY;ktoG var%Lo#ikr vf.k cká Lo#ikr usgeh jkgrhy vkf.k njjkst iwtk dj.;kpk folj u iMkok gk vkf'kokZn nsrhy-
15fl/nkxZG iksVªh ladyu
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue %ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd
okjaokj tUe ?ks.;kps ,deso dkj.k gs ek;k vkgs gs vkiY;kyk vksG[krk ;sbZy vkf.k
ákoj ekr dj.;klkBh lk/kus vkf.k 'käh vkiY;kyk çkIr gksbZy-
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue% ß pk ti d#u vkiY;kyk gk vkf'kokZn çkIr gksbZy fd
vki.k loZikieqä gksÅu lUekxkZP;k vtUekP;k pGoGhps vuqlj.k d#-
vki.k HkqdsysY;kauk vUu ns.;kps /kekZnk;h dke dj.;klkBh vkf.k vkiY;kyk vUu [kkÅ
?kky.;kph la/kh ns.;klkBh vki.k* vkse! vxFkhL; ue%* gk ti d#u R;kapk vkf'kokZn
çkIr d#- vkiY;k —isus vkEgkyk gs letysys vkgs fd T;k fno'kh HkqdsysY;kaP;k rksaMkr
?kkl ns.;kpk fopkj vkeP;k eukr ;sbZy R;kp fno'kh vkEgh vk/;kRedpsph mPp ikrGh
xkBw-
16fl/nkxZG iksVªh ladyu
vki.k* vkse! vxFkhL; ue%* gk ti d#u gs Kku feGow fd rqeph ifo= ikniwtk d#u
vla[; ikih O;fäauk lk/kwRo çkIr >kysys vkgs-lkjs tx gs tk.krs fd eh ikih vkgs-
ijarq]ek÷;klkj[;k ikih ek.klkyk okpok;ph vkf.k ek÷;klkj[;koj vkiyh —ik –"Vh
Bsok;ps vkiys drZO; vkgs-Eg.kwu vkiY;k ifo= ikoykaoj fo'okl BsÅu eh fouarh djhr
vkgs-ß gs vxFkh'ojk ! ek>k Lohdkj dj vkf.k ek÷;koj rq>h —ik jkgw ns ß-HkqdsysY;kaP;k rksaMkr ?kkl ns.;kps y{k BsÅu nj efgU;kr dehrdeh nksu HkqdsysY;kaP;k
rksaMkr ?kkl ns.;klkBh vki.k * vkse! vxFkhL; ue%* gk ti d#u R;kapk vkf'kokZn
feGow-vkEgkyk gs ekghr vkgs fd vkEgh* vkse! vxFkhL; ue%*gk ti dsY;kcjkscjp rqeps uÅ
dksVh lk/kw vkEgkyk vkf'kokZn nsrhy-vkEgh ,dk jkts'kkgh FkkVkr okVpky d# dkj.k fd
vkEgkyk ekghr vkgs fd vkEgh vkiY;k ifo= pj.kkaph iwtk djhr vlY;kus vkEgkyk
dlyhp btk gks.kkj ukgh- Eg.kwu] rqEgh * ?kkc# udksl- ?kkc# udksl * Eg.kr eyk /khj
|ky-
Þ rqeP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj! lUekxZe pk fot; vlks!!ß
17fl/nkxZG iksVªh ladyu
//kkok dj.ks
ifo= pj.kkaP;k egkursps Kku
ifo= pj.kkaP;k egkursps Kku rqEgkyk f'ko cuors
ifo= pj.kkaP;k egkursps Kku rqEgkyk f'kokP;k txrkr usrs-
ifo= pj.kkaP;k egkursps Kku rqEgkyk dSn dj.kkÚ;k v'kq/nhaiklwu eqä djrs
ifo= pj.kkaP;k egkursps Kku fl/nh vkf.k eqfä i.k vkgs-
¼fFk#eafFkje&fFk#ofMIis# 1598 ½
18fl/nkxZG iksVªh ladyu
fl/nkxZG iksVªh ps ladyu
vkse! vxfFk;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! vxIik;fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! vlqfofuFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! vFkfFkjh eg"khZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! guqekukP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! vafcxuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! v#ukfxjhukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! vYyek çHkwaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! v>qxfUu fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 10
19fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! bMSDdMjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! jkefyaxk LokehxGkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! jkensojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! jkeuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! mekirh f'kopfj;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! vOo;S;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dateykbZ fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dMbZfIiykbZaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dMqosyh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dUuuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 20
20fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! dUuh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! x.kukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! x.kirhFkkljkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dnEc eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dfiykP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! deyequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! d;Z~oqjFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dYyqyh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dybZdksêqe equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! doqckyk fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 30
21
vkse! x.kjkejkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dkdHkqtkanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dflijkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dyaxhukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dqxSuefNok;jkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dqFkecSfl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dqekjxq#ikjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! xq# nf{k.kewrhZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! xq# jktkjkjP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dq#EcS fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 40
fl/nkxZG iksVªh ladyu
22
vkse! vxfFk;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dwjeuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dksaxus'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dksjDdkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! dkSf'kdkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! xkSrekaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! laxequh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ladkj eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lafxyh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lfPprkuankjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lÙkukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 50
fl/nkxZG iksVªh ladyu
23fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! lafnds'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lF;ukanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! f'ko;ksxe equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! 'khooDdh;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! f'kouanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lqxczEgjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lqanjanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lqanjewFkhaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lwFkequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lqjh;kuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks 60-
24fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! lwyequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lsFkqequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! lks#cauanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! tkEcw eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! tenXuhaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! tukxjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! tukaFkukjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! tukFkujkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! tuRdqekjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! tsxukFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 70
25fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! t;equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! Kku fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! nejkuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! /kUoarjhaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! Fk;qeu LokehxGkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! FkuaFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! fFkfjxks.k fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! fFk#KkulacanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- vkse! fFk#uoqDdjkljkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! fFk#eyhxSFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 80
26fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! fFk#ewykFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! fFk#oYyqojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! nqokZl equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! Fksjk;;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! uanukjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! u/kh'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! uu/kuaFk fl/njjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ujk/kkjjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! uksanh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! iêhukFFkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 90
27fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! iratyhaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! Hkkj}ktkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ijekuankaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ijk"kj _"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ieiêh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! fiaxy equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ihMhukxs'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! Hk`xq eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! czqEe equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 100
28fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! ihj eksgEenkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! iqUuDdh'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! iqyFkhljkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! iqfyIiuh fl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! iwUuSDdUukjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! cksx eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ekN equhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! eLFkkukaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! e;qjs'ojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! efuDdoklkxjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 110
29fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! ejDduan;kjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! eyaxukaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! fe#xaM #"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ewFkuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! eSdanFksojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ekSufl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ;kdkscqaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ;qxhequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ;ksxfl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- vkse! ;ksxuanjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 120
30fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! jksek _"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! of'k"B eg"khaZP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ojn_"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! oj#"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! ojkfxfexhaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! okfYedha ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! fo'ofefFkjkjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! fo;DdekjkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! O;klequhojkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-vkse! foyS;kÙkqjfl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 130
31fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkse! osnkarfl/njkaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks- 131
vkse! vla[; fl/n _"khaP;k ifo= pj.kkapk t;t;dkj vlks-
rs nh?kkZ;q gksr
rs nh?kkZ;q gksr] rs nh?kkZ;q gksr] vkeP;k uanhps ifo= pj.k !
rs nh?kkZ;q gksr] rs nh?kkZ;q gksr] T;kauh eG ¼ rhu v'kq/nh ½ rksMyk R;kaps ifo= pj.k !
rs nh?kkZ;q gksr] rs nh?kkZ;q gksr] T;kaP;kr ,d i.k eG ukgh R;kaps ifo= pj.k !
fFk#eafFkje 3047
32fl/nkxZG iksVªh ladyu
ts lk/kd njjkst fl/nkxZG iksVªha P;k ladyukps Lrou djrkr R;kauk gks.kkjs Qk;ns
oj mYys[kysys 131 fl/nj gs lar vkgsr T;kauh eks{; çkIr dsysyk vkgs-R;k lokaZph
çkFkZuk d#u R;kaps vkf'kokZn ?ks.ks gk fopkj egkure Kku çkIrhpk vkgs- tj vki.k
njjkst ldkG la/;kdkG]likV tfeuhoj vaFkjysY;k ik<Ú;k oL=koj clwu leksj rsykpk
ok rqikpk fnok vkf.k mncÙkh ykowu] Þ vkse!vxfFkL; ue%ß vlk v/kkZ rkl ti dsyk
rj
ldkG~P;k lw;Zçdk'kkr tls /kqds fuoGrs rlsp vki.k ekxs dsysyh ikideZ i.k
fuoGyh tkrkr-tj dks.kh gs lrr djhr jkghyk rj R;kP;k dqVqackr 'kkarh ukansy-
Fkksj eqys tUekyk ;srhy-R;kyk pkaxys vkjksX; vkf.k nh?kkZ;q çkIr gksbZy-R;kP;k eqykaps
vMdysys fookg Rofjr gksrhy-_.k QsMys tkbZy vkf.k laiÙkhr ok< gksbZy-
33fl/nkxZG iksVªh ladyu
ákf'kok;]'ksrh]O;kikj vkf.k uksdjh DlY;kgh vMp.khf'kok; ok<rhy-nk# fi.ks]ekal^[kk.ks
vkf.k tqxkj [ksG.;kP;k lo;h vlrhy rj R;k ukgh';k gksrhy- vk.k[khu Þ Bkj
ekjY;koj R;k çk.;kps ekal [kk.ks Þ gs iki vkgs gs mtkxj gksbZy-tj dks.kh Þfl/nkxZG
iksVªhaß ps Lrou djr jkghyk rj R;kyk dks.krsgh dk;Z dj.;kvk/kh rs ikideZ vkgs fd
iq.; áke/ks HksnHkko djrk ;sbZy- vkf.k gs loZ tsaOgk R;kauk mtkxj gksbZy rj gs 'kiFksoj
lkaxrk ;sÅ 'kdrs fd R;kp {k.kh rs Kkuh curhy-ákf'kok;]rs R;kaps
vkbZoMhy]ck;dks]HkkÅ cfg.kh]vkf.k fe=kaph dkGth ?ksrhy]R;kauk [kkÅfiÅ ?kkyrhy
vkf.k R;kaP;k lfnPNk vftZr djrhy- gs 'kgk.ki.k vkgs! ri'p;kZ dj.ks Eg.kts nSoh
lk/kd vxFkhlkjkaph ikniwtk dj.ks]vU; dkgh ukgh- gs dj.;klkBh O;fäyk R;kP;k
dqVqackP;k lnL;kaph vkf.k fe=kaP;k vk/kkjkph xjt vkgs-ákeqGsp R;kaP;k lfnPNk çkIr
dj.;kpk lYyk fnyk tkrks-
34fl/nkxZG iksVªh ladyu
R;kaP;k fç; vkf.k toGP;kauk estokuh nsÅu vkf.k xjhc vkf.k xjtwaph Hkwd feVowu rs
lnxq.k çkIr djrhy-ßfl/nkxZG iksVªhß ps Lrou dj.kkjs 'kjhj vkf.k vkRE;kps [kkl Kku
çkIr djrhy-rs gs i.k letrhy fd 'kjhjkpk MkokMksyi.kk vkRE;kyk i.k MkokMksy
djrks vkf.k vKkukyk tUe nsrks-,dnk dk R;kauk vxFkhlkj P;k enrhus gs letys fd
'kjhjkpk MkokMksyi.kk vkRE;kyk i.k MkokMksy djrks]R;kauk 'kjhjkrys rhu MkokMksyi.kk¼
eG ½ dk<wu Vkd.;kps vkf.k R;kuqlkj vkRE;kps MkokMksyi.k i.k dk<.;kps 'kgk.ki.k
;sbZy-
tj vkRe'kq/nh >kyh rj vKkurk nwj gksbZy vkf.k R;kph tkxk 'kgkui.k ?ksbZy-Qä
v';kp O;fäauk tUee`R;qiklwu eqfä feGsy-
oj mYysf[kr 131 lk/kd lokZr tkLr laosnu'khy vkgsr-tj vki.k R;kaph lrr iwtk
dsyh rj vki.k lokaZ çk.khek=ka çrh laosnu'khy gksÅ-
35fl/nkxZG iksVªh ladyu
vkiY;k eukr HkqdsysY;k xfjckaph Hkwd feVok;ps mPp fopkj ;srhy vkf.k v'kk çdkjs
vki.k tUee`R;q P;k pØkrwu eqfä 'kks/k.;kps ç;Ru d#-vkiY;kyk gs leto.;kr ;sbZy
fd loZ ekuotkr gh * v#ris#uT;ksrh vaMokj * ph eqys vkgsr-LokHkkfodp vkgs fd
,d lferhpk mn; gksrks- lferhe/kY;k O;fäae/;s dlykgh oa'kHksn vkf.k lkekftd
HksnHkko ulrks- loZ dkG rs [kqY;k eukus ,dnqlÚ;k cjkscj okojrkr vkf.k fe=Ro
vuqljrkr-vkiY;k 'kCnkauh rs dks.kkP;k Hkkoukauk nq[kor ukghr] rs nqlÚ;kuk vkuanh
jkg.;kr enr djrkr vkf.k lokaZcjkscj çseG cksywu lokaZps vkf'kokZn ?ksrkr-
tks lk/kd iksVªh ladyukpk lrr ti djrks R;kP;k eukrwu gsok]yksHk]'kh?kz jkx]vkf.k
dBksj 'kCn vkiksvki fu?kwu tkrkr- gs pkj nqxqZ.k ,dnk dk eukrwu fu?kkys fd R;kuarj
eukph uohu mPp ikrGh xkB.ks fuf'prp vlrs-
36fl/nkxZG iksVªh ladyu
ákP;kf'kok;] ekxph dsysyh nq"k—R;s tls ;ksX; fe=kapk R;kx d#u v;ksX; fe=kauk
toG dj.ks v';k okbZV lo;h i.k jkg.kkj ukghr- rs 'kkari.ks fu.kZ; ?ksrhy- dks.kR;kgh
xks"Vhpk lkjklkj fopkj dsY;kf'kok; R;kP;kcíy 'kadk ?ks.kkj ukghr-vuar tUe ?ks.;kps
ewG dkj.k vkgs 'kadk ?ks.ks- vkiY;kyk gs metsy fd pkaxY;k O;fäa,soth okbZV O;fäauk
toG dj.ks gs vuar tUe ?ks.;kps ewG dkj.k vkgs-
Vhi 1%& ;k=k djhr vlysY;k O;fäauh tj gs ß fl/nxZG iksVªh ladyu Þ iqLrd
vkiY;k toG@f[k'kkr Bsoysys vlY;kl dks.krkgh vi?kkr gks.kkj ukgh- nq"VkRek]taxyh
i'kq fdaok fo"kkjh çk.;kaiklwu dlyhp btk iksgksp.kkj ukgh-pksj vkf.k 'k=w R;kauk
dlyhp btk dj.kkj ukgh-
37fl/nkxZG iksVªh ladyu
Vhi 2 : tj fo|kFkZ~;kauh Þ fl/nxZG iksVªh ladyu Þ pk ti dsyk rj R;kaP;k
f'k{k.kkr o`/nh gksÅu uksdjhP;k laHkkouk ok<rhy-
Vhi 3 : Þ fl/nxZG iksVªh ladyu Þ gs eks{k çkIrhlkBh lk/kuk dj.kkÚ;kadfjrk ,d
ojnku vkgs-tj R;kauh ákpk ti dsyk rj R;kaph ekxP;k tUekryh loZ ikis ukgh'kh
gksrhy vkf.k R;kauk eks{kçkIrhlkBh ;ksX; fn'kk vkf.k Kku çkIr gksbZy-ákf'kok; eks{k çkIr
dj.;kr dlyhp vMp.k ;s.kkj ukgh-
Vhi 4 : tj tqukV jksxkus xzflr fdaok vlk/; jksxkus ihfMr O;fäus njjkst ák
ladyukyk Li'kZ dsyk]R;kph iwtk dsyh vkf.k ák nSoh ladyukpk ti dsyk vkf.k
xksjxfjckauk tsÅ ?kkrys rj R;kaps gs vlk/; jksx cjs gksrhy vkf.k R;kaps vk;q"; ok<sy-
38fl/nkxZG iksVªh ladyu
Vhi 5 : tj O;fäauh * fl/nxZG iksVªh *ladyukpk lrr ti dsyk rj ákeqGs rs ts
dk;sZ djhr vkgsr rh ;ksX; vkgsr fd v;ksX; ákps Hkkup R;kauk jkg.kkj ukgh-
Vhi 6 :& tj 'kkluke/kY;k O;fäauh ák Þ fl/nxZG iksVªh ladyu Þ pk ti dsyk rj
R;kapk ç'kklukpk dkjHkkj çHkkohi.ks pky.;klkBh Kkuh R;kauk vkf'kokZn nsrhy-tj mPp
inLFk O;fä tls Hkkjrkps iarç/kku]jkT;kaps eq[;ea=h] ákauh tj gk ti dsyk rj R;kaP;k
'kklukP;k v/khu çns'kkr ekUlwupk fu;fer ikÅl iMsy vkf.k R;kaP;k çns'kkph HkjHkjkV
gksbZy-ákf'kok;]R;kaP;k 'k=waP;k dks.kR;kgh dVkeqGs R;kaP;k 'kklukyk dlykgh /kksdk
gks.kkj ukgh-tj rs gk ti djr jkghys rj rs pkaxys vkf.k ifjiDo eqRlíh cuwu
lxG~;kacjkscj fe=or jkgrhy-mPp inLFk O;fäaP;k LoHkkokr Hkwrn;k gs oSf'k"Vî vl.ks
vko';d vlrs- Kkuh R;kauk v'kk ifjiDorspk vkf'kokZn nsrhy-
39fl/nkxZG iksVªh ladyu
oj mYysf[kr 131 lk/kwauh lnxq.kkaph —R;s¼ iq.;½ dsysyh vkgsr-lnxq.kkaph —R;s
dsY;kf'kok; dks.kh i.k Kkuh cuw 'kdr ukgh-loksZÙke lnxq.k —R; vkgs v'kk Kkuhaph
ikniwtk dj.ks T;kauh vkiY;k lnxq.kkaP;k vla[; —R;kauh¼lnxq.k&iq.;½ eks{k çkIr
dsysyk vkgs-dks.kh gs iqLrd fnolkrwu dehrdeh ,dnk tjh okpys rj R;kyk ,d o"kZ
ri'p;sZps QG çkIr gksrs-ákf'kok;]tj dks.kh ,[kk|k xfjckyk efgU;krwu ,dnk tjh
tsÅ ?kkrys rj R;kyk ákps iq.;QG feGrs vkf.k R;kyk Kku i.k çkIr gksrs]gs fuf'pr-
ák txrkrys dkgh vk/;kfRed lk/kd ák tUekiklwu eqfä feGo.;klkBh] HkfäekxZ
nk[ko.;kl mRlqd vlrhy- i.k]vusdkauk ák tUekiklwu eqfä feGo.;klkBh dks.kkP;k
ifo= pj.kkaph iwtk djk;ph vkf.k rh d'kh djk;ph gs ekfgr ulsy-tj R;kauk] eqfä
feGo.;klkBh dks.kkP;k ifo= pj.kkaph iwtk djk;ph gs ekghr vlsy rj rs v'kk ifo=
pj.kkaph HkfäHkkokus iwtk d#u eqfä feGow 'kdrkr- ák iqLrdkr 131 lk/kwaph Øekus
ukos fnysyh vkgsr-gk vkepk Lor:pk vuqHko vkgs fd ák larkaph ikniwtk dj.ks gs ák
tUekiklwu eqfä feGo.;kr ;ksX; enr djrs-
40fl/nkxZG iksVªh ladyu
dks.krk ekxZ ;ksX; vkgs ;kckcr 'kadk vlysY;k Hkäkauk * flf/nxZG iksVªh ladyu *
Li"Vi.ks ;ksX; ekxZ nk[kors- * flf/nxZG iksVªh ladyu * gk lk/kdkadfjrk ,d nqfeZG
[kftuk vkgs- eks{k çkIrh lkBh bPNk vlysY;kalkBh gs ,d ekxZn'kZd vkgs-
Eg.kwu]njjkst ldkG]la/;kdkGh * flf/nxZG iksVªh * ladyukpk ti dj.kk;kZ O;fäauk
çkIr >kysY;k egkursps o.kZu dj.ks o frl eki.ks v'kD;p- * flf/nxZG iksVªh * ladyu
brds egku vkgs ! Eg.kwu vkEgh lokaZuk ák iqLrdkps njjkst iB.k dj.;kps vkf.k
R;keqGs eks{k çkIr dj.;kps vkokgu djrks- ,d mnkgj.k iq<hyçek.ks
Þ ák txrkrwu fu/ku ikoysY;kaph la[;k ekst.;k brdsp dk;Z
ifo= larkaP;k lkeFkZ~;kps ekiu dj.ks] gs gks; Þ fFk#Ddqjy &22
T;k larkauh vkiY;k nqgsjh bPNkapk R;kx dsysyk vkgs R;kaP;k egkursps o.kZu dj.ks
Eg.kts fu/ku ikoysY;kaph la[;k ekst.;klkj[ksp vkgs- tj vki.k ifjR;kx dsysY;k
larkaP;k fdrhaZph ;knh d# ykxyks rj gs dk;Z ák txkrwu vkti;aZr fu/ku >kysY;kaph
la[;k ekst.;kbrdsp vo?kM vlsy-
41fl/nkxZG iksVªh ladyu
lkoZf=d lar fFk#ewyjkaps dkO;
ifo= pj.kkaP;k Kkukph egkurk
ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk f'ko cuors
ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk f'ko txrkr usrs-
ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk dSn dj.kkÚ;k v'kq/nhaiklwu eqä djrs-
ifo= pj.kkaps Kku gs fl/nh vkf.k eqfä lq/nk vkgs
ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk f'ko cuors
ifo= pj.kkaph ekfgrh ,d f'koek;e cuors
ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk f'ko txrkr usrs% ifo= pj.kkaph ekfgrh lk/kdkyk Hkxoku
f'kokaP;k LoxhZ; txrkr usrs-
ifo= pj.kkaps Kku rqEgkyk dSn dj.kkÚ;k v'kq/nhaiklwu eqä djrs
ifo= pj.kkaph ekfgrh vkRE;kyk v'kq/nhaP;k tkG~;krwu eqä djrs
42fl/nkxZG iksVªh ladyu
ifo= pj.kkaps Kku gs fl/nh vkf.k eqfä lq/nk vkgs- ifo= pj.kkaph ekfgrh fl/nh vkf.k
eqfä nsrs
ifo= pj.kkaps Kku% Þ fFk#okMh FkhV~Nk Þ ps Qk;ns rls lkafxrysys vkgsr-
Vhi% lar fFk#ewyjkaP;k ifo= pj.kp vkiY;kyk f'koek;e cuow 'kdrkr-Qä rsp
vkiY;kyk f'kokaP;k LoxhZ; txrkr usÅ 'kdrkr-Qä rsp vkiY;kyk v'kq/nhaP;k
tkG~;krwu eqä d# 'kdrkr- Qä rsp vkiY;kyk 'kfä;qä fl/nh vkf.k eqfä çnku
d# 'kdrkr-
43fl/nkxZG iksVªh ladyu
Hkxokukaps pj.k gs Kku çkIr >kysY;k vkRE;kps vafre LFkku vkgs
ifo= pj.k f'ko vlrkr]tj rqEgh fo'ys"k.k dsysrs rj
ifo= pj.k f'ko txr vlrkr]tj rqEgh fopkj dsykr rj
ifo= pj.k Lora=rspk eks{k vlrks]gs lR; vkgs
ifo= pj.k gs Kku çkIr >kysY;k vkRE;kps vafre LFkku vkgs
fFk#eufFkje& mins'ke&138
ifo= pj.k f'ko vlrkr]tj rqEgkyk ekghr vlsy rj] tj rqEgh fo'ys"k.k dsysr rj
rstLoh pj.kp ,dVs f'ko vlrkr
ifo= pj.k f'ko txr vlrs]tj rqEgh fopkj dsykr% tj rqEgh fopkj dsyk fd rstkse;
txrkr f'ko okl djrkr- gs Egu.ks lR; vkgs fd ifo= pj.k Lora=rspk eks{k vkgs] tj
vls EgVys fd rstLohi.kk gs R;kP;ki;aZr iksgksp.;kps lk/ku vkgs-KkuçkIr vkRE;kadfjrk
gsp vafre lqjf{kr fBdk.k vkgs% varKkZuh O;fäadfjrk fd rstLohi.kk ghp lqjf{kr tkxk
vkgs-
44fl/nkxZG iksVªh ladyu
ik;% nSoh vk'khokZn] rst- lar fFk#ewyjkaP;k ifo= okD;kapk bFks lanHkZ ns.ks mfpr vkgs ]ß
çdk'kkps Lo:i çdk'kp vkgs tj rqEgh gs letyk rjpß gs iw.kZi.ks Li"V vkgs fd
xq:ps ] ifo= ik; f'koyksde]f'keo vkf.k vafre fBdk.kkpk ekxZ vkgs-
Vhi% vUek ¼¼vkRek½ gs rhu v'kq)haP;k ¼eyk½ yksg fdYY;krhy dkjkoklkr Bso.;kr
vkys vkgs- tj ^vUek * yk lksMok;ps vlsy rj lar fFk#ewyj ts vki.k rlk fopkj
djk;P;k vk/kh usgehp mifLFkr vlrkr R;kapk vk'khokZn vl.ks vko';d vkgs- vU;Fkk
vki.k ÞvUekß yk yks[kaMh fdYyk] 'kjhjkiklwu lksMow 'kd.kkj ukgh- tj vki.k
tUek?ks.;kiklwu eqfä çkIr dj.;kP;k lk/kukaps fo'ys"k.k dsys rj gs Qä lar
fFk#ewyjkaps ifo= pj.k vkgsr- tj vki.k iq<s fopkj dsyk rj gs Li"V gksrs fd Qä
lar fFk#ewyjkaps ifo= pj.kp f'koyksde vkgsr-eks{k çkIrhlkBh gk ,dVk vk/kkjp ;ksX;
vlsy-
45fl/nkxZG iksVªh ladyu
f'kok; rs vn~Hkqr pj.k vkgsr ts, tsaOgk vkeP;k ri'p;sZP;k njE;ku vMFkGs vk<Grkr
rsOgk ^ rw fHkÅ udks * vlk vkEgkyk vk'khokZn nsrkr-gs lar fFk#ewyjkaps ifo= pj.k
vkgsr-ts R;kaph mikluk djrkr rs lnkpkjh vlrkr-lar fFk#ewyjkauk osGsps rhu VIis
ekghr vkgsr- rs usgeh vkeP;k toG jkgwu vkEgkyk enr djrkr- vki.k R;kaph iwtk
d# vkf.k lR; tk.kw
ekLVj uanhus ek>s tUe&lk;dy lekIr dsys
R;kus ek÷;k MksD;koj vkiys ifo= pj.k Bsoys
rks eyk R;kP;k lân;kus Vd ykowu igkr vkgs
vkf.k R;kus eyk lkeFkZ~;'kkyh #i çnku dsys
rks ek>k egku uanh vkgs& eh R;kyk ikfgys] ek÷;k jktkyk] xq# P;k vorkjkr vkf.k
ek÷;k loZ tUekapk 'ksoV gks.ks ikfgys
fFk#eufFkje& 1579
46fl/nkxZG iksVªh ladyu
R;kus ek÷;k MksD;koj vkiys ifo= pj.k Bsoys-vkiY;k ifo= pj.kkauh ek>s eLrd
lq'kksfHkr dsys vFkkZr eyk nSoh 'kfä çnku djhr vkgs
rks eyk R;kP;k lân;kus Vd ykowu igkr vkgs –vkf.k vkiY;k çseG MksG~;kauh
ek÷;kdMs c?kr vkgs& vkiY;k MksG~;ka}kjs f'k";kauk lkeFkZ~; çnku djhr vkgs-
ifo= Li'kZ vkf.k çseG MksGs gs Þ KkuçkIrh ph lq#okr vkgsß
vkf.k R;kus eyk lkeF~;Z'kkyh #i çnku dsys % lxGhdMs mifLFkr
vkf.k dks.kh eyk lkeF~;Z'kkyh #i çnku dsys
R;kus] ek÷;k egku uanhus& eh egku uanhyk ek÷;k xq#P;k vorkjkr ikfgys
eh ek÷;k jktkyk] xq# P;k vorkjkr ikfgys
vkf.k ek÷;k ;s.kkÚ;k loZ tUekapk 'ksoV gks.ks ikfgys
eh gs ikfgys fd tUe gks.;kph okV can >kysyh vkgs
47fl/nkxZG iksVªh ladyu
Vhi% vki.k xq: fFk#ewykFksojkaph mikluk dsyh rj rs
vkarfjd vkf.k cká Lo#ikr vkiY;kr mrjrhy *bMk ¼Mkoh ukdiqMhrwu 'okl½ vkf.k
fiaxyk¼ mtoh ukdiqMhrwu ¼'okl½ lfØ; djrhy vkf.k R;kauk * lqf>equbZ¼dikGkoj
e/;Hkkxh Hkqo;kaP;k dsaækoj½ e/;s foyhu djrhy-R;keqGs vkiY;kyk dk;kfl/nh¼ vej
'kjhj½ çkIr gksbZy-rks vkeP;k loZ tUekaiklwu eqfä pk ekxZ vlsy-
R;keqGs Qä Hkähp vkEgkyk fl)h vkf.k eqfä nsÅ 'kdrs-Eg.kwu------
txkr lokZr eksBh Hkäh vkgs
vuq;k;hoj eäh pk o"kkZo gks
ijes'oj f'ko —isus Hkäh gks
gh vkiY;kyk vkBs egku 'käh nsrkr-
lar dkMqosyhfl/nj
Li"Vhdj.k% Hkäh fcu ;ksx fu#i;ksxh vkgs-
48fl/nkxZG iksVªh ladyu
dqtysyh fc;k.ks vadqfjr gksÅ 'kdr ukghr-
ts Hkäh djr ukghr R;kauk Kku fdaok vuardkGps vkuan çkIr gks.kkj ukgh-
o"kkaZuwo"kZ ,sdysY;k osnkaps vFkZ xq:us lkafxrY;kl
vkiY;kyk [kjk vFkZ lgt letrks-
lar bMSDdMj
Li"Vhdj.k% lar bMSDdMjkaP;k pj.kkaph mikluk ts djr ukghr
R;kauk Hkäh ¼leiZ.k½ vkf.k Hkfä dj.;kph i)r letw 'kdr ukgh
tj dks.kh lar bMSDdMjkaP;k pj.kkaph mikluk njjkst dsyh
rj rs vkEgkyk osnkae/kY;k nMysY;k lR;kpk mins'k djrhy
ts vki.k vU; dks.kkiklwu ,sdw vkf.k letw 'kdr ukgh-
Vhi% tls ,d dqtysys ch vadqfjr gksÅ 'kdr ukgh rlsp O;ähyk
Hkäh fcuk Kku¼eks{k½ çkIr gksÅ 'kdr ukgh-
49fl/nkxZG iksVªh ladyu
j{kd d#owjkj]cksxukFkkj
n;kGw vxFkhlj]lÙkSuFkj
o`) dksaxukj]czEgefl/nj
egRokps eNequh]ua/khFksoj
lokZf/kd vknj.kh; dksjsDdj] iratyhoj
lokZf/kd fo}ku bMSDdMj] NaMhdslj
vYdseh ps vk|çorZd
oklqequh] deyequh vkeps fpy[kr vkgsr-
lar jksekfj"kh
oj mYys[k dsysY;k dfork dksf.k tj njjkst okpY;k
rj R;kyk vusd Qk;ns gksrhy-
"eh vkrk rqyk lkaxrks ek>s vkbZ ß
eks{kkpk ekxZ xkB.;klkBh
rw uanh]fFk#ewyj]
dyaxh]u/kkua/k Hkksxj];kaph mikluk dj
vxa ek>s vkbZ 'kfä fpnacje
50fl/nkxZG iksVªh ladyu
lÙk equh]egku dksaxuk ph çkFkZuk dj
vkuankus d#owjj]vuanjkaph çkFkZuk dj
ts ;k ekxkZoj pkyrkr
tj rw ,dlwjkr ák lokaZph çkFkZuk dsyh rj vksgks! ek>s vkbZ
lokZr ikih O;fäyk i.k fpjaru vkuan çkIr gksbZy
eh gs ts ikfgys rs eh ;k çdkjs lkafxrys
lar vtqxUuj 6
Vhi%1 - vusd iqLrds okpwu osG ok;k ?kkyo.;k,soth tj
dks.kh lar fFk#ewykFksojkaph mikluk vkbZ firk] xq# vkf.k nso Eg.kwu dsyh rj
R;kyk brj vusd iqLrds okpwu u lkiMysyh vkf.k u letysyh vusd lw{e jgL;s letrhy-
gh jgL;s let.;klkBh vkiY;ktoG xq#pk mins'k vlk;yk vki.k HkkX;oku vl.ks vko';d vkgs- fdaok
vkiY;ktoG nSoh *fl/nxZG iksVªh ladyu Þ vl.ks vko';d vkgs- [kjs Kku dks.k djk Kkuh vkgs gs
vksG[k.ks vkgs-
v'kh vksG[k iVY;kuarj]fo'ks"k Kku R;kaP;k pj.kkaph mikluk vkgs
rksp Qä vkEgkyk ák tUekiklwu okpow 'kdrks-.
51fl/nkxZG iksVªh ladyu
Vhi 2% - ÞvUe ß ¼vkRek½ ;k 'kjhjkr dSnsr vkgs
ts rhu çdkjP;k v'kq)haus cuysys vkgs
tj rhu eGkaP;k 'kjhjkykas tj 'kwU;koj lsV dsys rj Þ vUe Þ fjyht gksbZy
tj 'kjhjkrwu eG dk<wu Vkdk;Pkk vlsy rj
vkiY;kyk lar fFk#ewyjkaP;k vk'khokZnkph xjt vkgs T;kauh 'kjhjkrY;k eGkaaauk ;'kLoh fjR;k
'kq/n dsysys vkgs
R;kP;k —is fcuk rhu eGkapsas Mkx ukghls gks.kkj ukghr
tj eG ukghlk >kyk rj
eukryk eG vkf.k vkRE;kryk eG ukghlk gksbZy-
Vhi 3 % O;fäyk R;kps 'kjhj vkf.k vkRek letwu ?ks.ks vko';d vkgs- vlkp ,d ek.kwl ,d
Kkuh ek.kwl vkgs- tj dks.kk O;fäyk gs ekghr ulsy rj R;kps fdrhfg f'k{k.k vlys rjh R;kyk
lk{kj Eg.krk ;sÅ 'kdr ukgh
dks.kkyk tj vej jkg.;kph ,d ek.kwl dyk tk.kwu ?;k;ph vlsy rj R;kyk vej jkg.;kph
dyk f'kd.ks vko';d vkgs vkf.k- ;k tUekiklwu eks{k çkIr dj.;klkBh lar fFk#ewyjkapk
vk'khokZn vl.ks vko';d vkgs
52fl/nkxZG iksVªh ladyu
Vhi 4% T;kyk gs letys vkgs fd dsoG xq# —isus ;k tUekrwu lqVdk gksÅ 'kdrs rks
ln~xq.kh euq"; vkgs-
Vhi 5 ,d ek.kwl tks vls letrks fd R;kP;k çxrh lkBh xq# —ik
vko';d ukgh vkgs vkf.k ,dVs R;kps f'k{k.k iqjsls vkgs vlk ek.kwl
yksdkae/;s HkqldV vlrks
Vhi 6 ,d ek.kwl ,d vLly xq# vksG[k.;kl l{ke vlsy vkf.k R;kaps vk'khokZn çkIr
djr vlsy rj rks ek.kwl ln~xq.kh vkgs
Qä lnkpkjh ek.klkauk vLly xq#ps vk'khokZn çkIr gksrkrnqjkpkjh ek.kwl [kjk xq#
vksG[kw 'kdr ukgh-R;kuh tjh R;kauk vksG[kys rjh rks R;kaps vk'khokZn çkIr d# 'kdr
ukgh
53fl/nkxZG iksVªh ladyu
v;ksX; O;fäyk nku d# udk- nkrk vkf.kLohdkj.kkjk nksUgh ujdkr tkrkrrqEgh rqeph laiÙkh nku d# 'kdrkMksaxjk ,Og<h HkO;i.k rs rjhi.k tj rqEgh rs fnysts vkiY;k çHkqph iwtk djr ukghrj rqEgh R;kaP;kcjkscjvlguh; osnukaP;k lkrO;k ujdkr tkyfFk#eafFkje
dks.kR;kgh dqVqackrys yksd vk/kkR;fedkyk lkfgR; viZ.k djrkrT;kos gs vksG[kysys ukgh fd lar vxkFkhlj gs Ks;oknkps eq[; vkgsr vkf.k R;kaph iwtk dsyh ukgh rj vls lkfgR; viZ.k dj.kkjs yksd vkf.k
ts R;kpk Lohdkj djrkr rs loZ ujdkr tkrhy-
54fl/nkxZG iksVªh ladyu
ifo= xq# ekxZ nk[korkrvxf.kr nsokauh f'ko mikluk dsyhdk; R;kauk gksrsR;kph vkjk/kuk d:u\vkrki;aZr pkaxys vlks]fd vki.k ifo= xq#ph mikluk djrks &T;kus] Lor% ijes'ojkph mikluk d#uvkiY;kyk rls dj.;kpk ekxZ nk[koyk;vkiyh [kk=h vkgs dh] [kjap] vkiyh eqäh fuf'pr vkgs-fFk#eufFkje 2119dksVh yksd çHkq f'ko mikluk djr vkgsr- rs çHkq f'ko dks.k vkgs tk.kwu ?ksrY;kf'kok; djr vkgsr Eg.kwu rs vk/;kfRed ykHk ?ksÅ 'kdr ukghru¶;koj ihd feGsy- xq# letwu ?ks.kslar vxkFkhljkauk çHkq f'ko Eg.kwu letwu vkf.k R;kaph mikluk d#u vkiY;kyk loZ
vk/;kfRed ykHk feGw 'kdrks-ákf'kok; Kku mRiUu gksrs vkf.k e`R;q fcuk egku thou çkIr gksÅ 'kdrs-
55fl/nkxZG iksVªh ladyu
f'koHkfä djk vkf.k vejRo çkIr djk-loksZPp çHkqph Lrqrh dj.kk Ú;k /kkfeZd o`Ùkhpk yksdkauk];s.kk Ú;k dkGkr vejRo çkIr gksrsts ri'p;kZ dj.;kr vi;'kh gksr ukghr] R;kaP;koj ijes'oj gkL; eqæsus —ik djrkr;kçek.ks ri'p;sZps Hkxoku nqfeZGrsusp loksZPp ikfjrksf"kd çnku djrkr--fFk#eufFkje 303tj egku lar vxkFkhljkaph Lrqrh xk;yh ] rjlkekU; ek.kwl i.k ,d foy{k.k O;äh gksrks- ,Og<sp ukgh rj dks.khgh çkekf.kd var%
dj.kkus lar vxkFkhljkaph mikluk dsyh rj rh O;fä ,d Kkuh O;fä gksÅ 'kdrs-
lar vxkFkhljkaph tks Lrqrh djrks lar vxkFkhlj R;kyk vk'khokZn nsrkr- rlsp T;kus
R;kauk,sdysys vkgs vkf.k R;kaph iwtk djrks R;kyk i.k rs vkf'kokZn nsrkr-- R;keqGs gs fuf'pr
vkgs fd tks dks.kh çkekf.kd var%dj.kkus lar vxkFkhljkaph Lrqrh djsy rks ,d ßKkuhÞ
gksbZy-
56fl/nkxZG iksVªh ladyu
dls Kku xq: lqfpr djrkrrks nSoh xq: leksj vk/kh yhu gksrksfuoMysY;k ikp ¼fo"k;klä vo;okauhrks vkiY;k ikikaph dcwyh nsrksvkiY;k f'k{kdkP;k xq.kkaph Lrqrh djrksxq: uarj eR;Z rq#axkrwu lqVdspk ekxZ nk[korkrvkf.k f'ko Kku a nsrkrrks [kjks[kja xq# vkgs Eg.kts lUekxkZpk¼Kku xq# vkgsfFk#eufFkje 1701vki.k lar fFk#ewyjkaP;k ifo=pj.kkapk t;t;dkj d# vkf.k ák tUekiklwu eqfä
feGow;k iqLrdkrys loZ 131 lar [kwi egku Kkuh vkgsrT;kauh ifjiw.kZ vkuan feGfoysyk vkgs R;kaP;krys eq[; vkgsrlar vxkFkhlj]lar uanhlj]lar fFk#EewykFksoj]
57fl/nkxZG iksVªh ladyu
tj vki.k njjkst ldkG la/;kdkG ]likV tfeuhoj vaFkjysY;k ik<Ú;k oL¾koj clwu
leksj rsykpk ok rqikpk fnok vkf-k mncÙkh ykowu] Þ vkse!vxfFkL; ue%ß vlk v/kkZ rkl
ti dsyk rj vki.k i.k jksxeqä fn?kkZ;q"; çkIr d# 'kdrks&vkiY;k dqVqackr 'kkarh
ukansy& vkiyh eqys Fkksj gksrhy&nkf;Ro u"V gksrhy o laiÙkh ok<sy
ákf'kok;]O;olk;]'ksrh] uksdjh vkf.k O;kikjkr vkf.k R;keqGs laiÙkhr HkjHkjkV gksbZy -
vki.k Þ vkse! vxFkhL; ue%ß pk ti d#u vkiY;kyk lacaf/kr Kku vkf.k HksnHkko
dj.;kr ifjiDork çkIr gksÅu vki.k Kkuh cuw-;k=k djhr vlysY;k O;fäauh tj gs ß
fl/nxZG iksVªh ladyu Þ iqLrd vkiY;k toG@f[k'kkr Bsoysys vlY;kl dks.krkgh
vi?kkr gks.kkj ukgh- nq"VkRek]taxyh i'kq fdaok fo"kkjh çk.;kaiklwu dlyhp btk
iksgksp.kkj ukgh-pksj vkf.k 'k=w R;kauk dlyhp btk dj.kkj ukgh-vkiY;kyk ts ikfgts rs dks.kR;kfg vMFkG~;kf'kok; feGsy-
58fl/nkxZG iksVªh ladyu
Eg.kwu *flf/nxZG iksVªh*pk ti njjkst dsyk ikfgts-loZ 131 lar Kkuh vkgsr T;kauhß
vej egku thou Þ çkIr dsysys vkgs- R;kapk ifo= ukokapk ti iqUgk iqUgk dsY;kus
vKku feVrs vkf.k 'kq) Kku çkIr gksrs-tj dks.kh *fl/nxZG iksVªh * pk ti lrr djr
jkghyk rj rks dkgh dk;Z djk;P;k vk/khp rs okbZV fd pkaxys ;kr HksnHkko d# 'kdsy-
tsaOgk R;kauk gs dGsy rsaOgk rs Kkuh gksrhy-ÞlUekxZe Þ gs vkiys fopkj]'kCn vkf.k —R; ;kauh loZ çkf.kek=kaP;k lkBh vkuan
fufeZrh vkgs-Þ FkquekxZe ß fdaok okbZV ekxZ gs vkiys fopkj]'kCn vkf.k —R; ;kauh loZ çkf.kek=kaP;k
lkBh uqdlku iksgkspo.ks vkgs-
59fl/nkxZG iksVªh ladyu
fl/nkxZG iksVªh ladyu*vUunku* ¼xjhckauk vkgkj½ d#u lxq.k çkIr dj.ks pkaxys vlrs-i.k thogR;k u djrk 'kkdkgkjh jkg.ks vk.k[khu pkaxysrkj.k çkIr d: bfPNrkauh ;k iqLrdkrY;k ojhy o.kZu dsysY;k rRokaps Qä ikyup
ukgh rj njjkst ldkG la/;kdkG lar vxkFkhljkaP;k ifo= ukokapk Þvkse!vxFkhL; ue%ß 10 fefuVs ti dsY;kus R;kaps ekxps iki u"V gksbZy o R;kaP;kr Þ Kkukpk Þ mn; gksbZy-gk vkepk vuqHko vkgs-
60
SARAVANA JOTHI PARTYSARAVANA JOTHI PARTYSARAVANA JOTHI PARTY
60fl/nkxZG iksVªh ladyu
61
OM SARAVANA JOTHIYE NAMO NAMA
61fl/nkxZG iksVªh ladyu