www.iphonepub.comEngenişTürkçeiPhoneePubarşivi.
MARTİ
VIŞNEBAHÇESI
ANTONÇEHOV
OYUNYAZARİOLARAKANTONÇEHOV
"Herşeybasitolmalıdır...Tümüylebasit...Teatralolmamaktıresasolan.."
A.Çehov
BiyografikNotlar:AntonÇehov1860yılındaRusya'nınbirtaşrakentiolanTaganrog'dadoğdu.
Babasıbakkaldı.ÇocuklukveilkgençlikyılantaşraRusyası'nıntekdüze,sıkıcıortamındageçti.
Sertmizaçlıfakatsanatadüşkünbiradamolanbabasınınisteğiyleikiağabeyisiylebirliktepazargünlerikiliseçocukkorosundailahilersöylemesisanatlailktanışıklığısayılabilir.Ortaöğrenimdönemindeokulgazetesindeyazılanyayımlanıyordu.Babasızadınıtaşıyanbirdeoyunyazdıbusırada.AilesiekonomiknedenlerleMoskova'yataşındıktansonradaöğreniminisürdürmekiçindahabirsüretekbaşınaTaganrog'dayaşadı,1879yılındaliseyibitirdiveMoskova'yaailesininyanınagiderekMoskovaÜniversitesiTıpFakültesi'neyazıldı.Birmağazadaküçükbirişbulanbabasınınkazancıaileningeçimineyetmiyordu.AntonÇehovsırfailesiningeçiminekatkıdabulunabilmekamacıylahaftalıkbirmizahdergisindeyayımlananskeçler,kısahikâyeleryazdıbudönemdeveoldukçabaşarıkazandı.Ancakgeleceğinbüyükyazarınınyazarlıkişinibirmeslekolarakciddiyealmasıçokdahasonradır.TıpFakültesinibitirdiktensonradahekimliğibirincilmesleksaymış,yazarlığımuzunsüreikincilbirişolarakdüşünmüştür.
AntonÇehov"vodvil"diyeadlandırdığıbirerperdelik11
oyunlarıyladörderperdelikoyunlarındanilkikisiolanIvanovveOrmanCini'ni18871890yıları
arasındayazdı.Vodvileritaşratiyatrolarındabüyükbaşarıkazandıvegençyazaraönemligelirsağladı.BirMoskovatiyatrosundasahnelenenIvanovdabaşarıkazandı.AncakyinebirMoskovatiyatrosundasahnelenenOrmanCiniaynıbaşarıyısağlayamadı.BununüzerineÇehovoyunyazmayauzuncabirsürearaverdi.Ancak1895yılındaMartıüzerindeçalışmayakoyuldu.Oyun1896yılındaPetersburg'dasahnelendi,fakatneyorumcuveoyuncular,nedeseyircitarafındananlaşılabildi.BuikincibaşarısızlıküzerineumutsuzluğakapılanÇehov,biryurtdışıyolculuğunaçıktı.Ciğerlerindenrahatsızlığınınilkbelirtileridebudönemerastlar.Rusya'ya1898yılındadöndü.MoskovaSanatTiyatrosudabusıradakurulmuştu.Tiyatronunkurucuları
NemiroviçDançenkoveStanislavskidetıpkıÇehovgibigelenekseldramsanatıanlayışına,yıldızoyunculuksisteminekarşıçıkıyorlar;tiyatrodadoğalığı,içtenliği,topluoyunculukanlayışını
savunuyorlardı.Martı'nınMoskovaSanatTiyatrosu'ncasahnelenmesivekazandığıolağanüstü
büyükbaşarı,Çehov'unoyunyazarlığındaveRustiyatrosundabirdönümnoktasıolmuştur.
Hastalığıilerleyenyazar,Kırım'da(Yalta)biryazlıksatınalarakömrününgerikalanyılarını
buradageçirecektir.1897yılındayayımlanantopluoyunlarıarasındaOrmanCini'ninyeniyazımı
olanVanyaDayıdabulunmaktaydı.Buoyun1899'dasahnelendiveyinebasankazandı.AncakMartı'nınolağanüstübaşarısıgibideğildibu.Gerçekte,Çehov'unyenilikçioyunyazarlığınınveMoskovaSanatTiyatrosu'ylagelenyenitiyatroanlayışınıngelenekseltiyatrokalıplarınakoşulanmışseyircitarafındananlaşılıpbenimsenmesikolayol12
matnıştır.VanyaDayı'yi1901yılındayineölçülübirbaşarıkazananÜçKızkardeş'insahnelenişiizledi.ÇehovaynıyılMoskovaSanatTiyatrosu'nunünlüaktristiOlgaKnipper'leevlendiveVişneBahçesiüzerindeçalışmayakoyuldu.Buoyunüzerindeçalışmasıbirkaçyılsürdü.MoskovaSanatTiyatrosu'ndailkgösterimiÇehov'undoğumgünüolan17Ocak1904tarihindeyapıldı.
Gösteriolağanüstübüyükbirbasankazandı.AntonÇehov,birkaçaysonra2Temmuz1904'tetedavioknakiçingittiğiBadenweiler'de(Almanya)öldü.
OyunlarındaTipveTemaÖzelikleri:Çehov'unoyunlanndakonular,temalarvetipler18801900
yılan,yanigeçişdönemiRusyası'nıntoplumsalçalkantılarortamıylabirliktedüşünülmelidir.
Değerlerin,toplumsalilişkilerinaltüstolduğu,toplumsalkatmanlarvekuşaklararasındauçurumlarınaçıldığıbirdönemdirbu.OnunoyunlanndageçişdönemiRustoplumununçeşitlitoplumsalçevrelerindenveçeşitlikuşaklardantiplergörürüz.Bunlararasındakiuzlaşmazçatışkılan,kapatılmasıolanaksızuzaklıklarıizleriz.Dramatikkurgununbelkemiğinidebiröykü
değil,buçatışkılarınveuzlaşmazlıklarıngerilimioluşturur.Kişilerinitoplumsalortama,çevreyebağlıolarakgöstermeklebirlikte,yalınkatbirilişkideğildirbu.Nitekimîvanov'da,Ivanov'ungenç
idealistdoktorLivov'asöylediğisözlerÇehov'unbiryazarolarakinsanayaklaşımınıdayansıtmaktadır;"insaniştebukadarkolayveanlaşılırbirmakine...Öylemi?Hayırdoktor!
insanlarınilkbakışta,yadabirikibelirtiyebakarakbirbirleriüzerineyargıvermelerinisağlayacakkadarçoksayıdaçark,vidavesupapyokhiçbirimizde..."Hemenhementümoyunlarındayinelenenbaşlıcatipler,toplumsalçevreninyokettiğiaydınlardır.Ivanov,oyundakibirtiradındaşöyleder:"Dahabiryılöncesinekadarsağlık
13
h,güçlü,dinç,çalışkanveateşlibiradamdım...inançlarımvardı...Amaşimdiyoruldum,inançlarımyokoldu..."Birbaşkayerdedeşunlarısöyler:"Benşereflibiradammıyım,yoksabiralçakmı?Sağlıklıbiradammıyım,yoksabirpsikopatmı?Kimimben,niçinyaşıyorum,amacımne?.."
YineIvanov'da.,Çehov'unRustaşrayaşamına,endeğerliinsanlarıyokeden,yozlaştıranbutoplumsalçevreyehemenhementümoyunlarındayönelttiğiağıreleştiriyi,Ivanov'unsevgilisiŞaşa'nınağzındanişitiriz:''Niçin,niçinböylesaçmasapankonuşuyorlar?Ah,cansıkıcıbütünbunlar,cansıkıcı...Baylar,sabrınızagerçektenşaşıyorum!Böyleoturupdurmaktanhiçmisıkılmıyorsunuz?Cansıkıntısındanneredeysehavapelteleşti...Ömrünüzdebirkere,alayiçin,gücünüzütoplayında,keskin,parlakbirşeysöyleyin!Varsınküstahlık;hattabayağılıkolsunbu;amaeğlendirici,yenibirşeygibigörünsün;
İvanov'daki'idealistgençdoktorLivov,OrmanCini'ndedoktorHruşçovtipiyleyinelenir...FakataynıkişiVanyaDayı'daortayaşlı,yorgun,bezgindoktorAstrovolarakçıkarkarşımıza...VanyaDayı'nınIvanov'uiseVoynitski'dir...Doktor'AstrovşöylederVoynitski'ye(VanyaDayı'ya:"Tümbubölgedeaklıbaşında,aydın,dürüstikikişivardısadeceSenveben.Fakatonyıliçindegünlükyaşamıntekdüzeliği,buiğrençhayat,içineçekipyuttubizi,çürümüşbuharlanylakanımızı
zehirledi..."BuçevreeleştirisiAstrov'unSonya'yasöylediklerindedahadabelirginveaçıktır:
"...bizimbutaşralı,Rus,yerliyaşamımızadayanamıyorum;tümbenliğimlenefretediyorumondan..."Vedahasonrabueleştiri,toplumunötekikatmanlarınadoğrugenişler.YineAstrov'unsözleriyle:"Köylülerçoktekdüze,gelişmemişler,pislikiçinde14
yüzüyorlar.Aydınlarladaiyigeçinmekçokgüç.Yoruyorlarinsanı.Bütünosevimlitanıdıklarımızçoksığdüşünüyorlar.Duygulançokyüzeysel,burunlarındanötesinigördükleriyok;teksözcükleaptalhepsi.Kafayetenekleribirazdahagelişmişolanlarsadüpedüzisterikler,içgözlemveabesbeyinetkinlikleriyleçürümüşler..."
Martı'dakiDornveSorinVanyaDayı'nınAstrovveVoynitski'sinindahaileriyaşlangibidir...
Sorin'in"yaşamadımben"sözü,tümbuyitikaydınlarınortakçığlığıdır.ÜçKızkardeş'inAndrey'itaşranınyokettiğiaydıntipininbirbaşkaçeşitlemesidir.AynıoyununayyaşdoktoruÇebutikiniseLivov,Hruşçov,AstrovveDorn'unvaracağısondur...
Çehov'untaşraçiftliklerinde(yurtluklarda)geçenötekioyunlarındanfarklıolarakÜçKızkardeş'inortamıküçükbirtaşrakentidir.Yaşananhayatın,toplumsalçevrenin,boğucutaşranıneleştirisibuoyundadoruktadır.Oyundakiyitikay»dınlardanAndreyşöyleder:"Moskova'dabirrestoranınmuazzambüyüklüktekisalonundaoturursun;kimsetanımazse•nivesenkimseyitanımazsın,amayinedeyabancıhissetmezsinkendini.Buradaiseherkesitanırsın,herkessenitanır;yi'nedeyabancısındır,yabancı...Yabancıveyalnız..."Butaşraortamında,bilginin,öğrenilenşeylerindebiranlamıyoktur.ÜçKızkardeş'teİrina'nın,bildiğiyabancıdili,italyanca'yıunutmayabaşladığınıfarkettiğindekapıldığıpanik,Çehov'unoyunlarındaacımaduygusuveironininbiraradaolduğuenetkileyicisahnelerdenbiridir...BirRustaşrakentindeitalyanca"pencere"yada
"tavan"sözcüğünüöğrenmişolmanınanlamsızlığı,boşuboşunageçipgidenhayatınsimgesigibidir...
Çehov'unoyunlarındataşraboğuntusuylabirlikteişle
15
nenbaşlıcatemalardanbiridegelecekumududur.OrmanCini'ndeHruşçovveVanyaDayı'daonundahaişlenmiş,geliştirilmişbirkimlikleyinelenmesiolanAstrov,umutlarıminsanlığıngeleceğine,gelecekkuşaklarabağlamışaydınlardır.Birormanyetiştirirken,kendieleriylediktikleribirfidanlığınyanındangeçerken,"geleceğinbirazdakendielerindeolduğunun"bilincinitaşırlar.FakatÇehov'unoyunlarıiçindegelecekten,gelecekumudundanençoksözedilenideyineÜçKızkardeş'tir.Andreyşöylederbiryerde:''Yaşadığımızşuhayatiğrenç,amabunakarşılıkgeleceğidüşündüğümdeiçimöylerahatlıyor,herşeyöylekolay,öyleengingörünüyorki:Uzaktabirışıkparlıyorsankiveözgürlüğügö'rüyorum.Kendiminveçocuklarımınbaşıboşluktan,kvasiçmekten,lahanalıkazyemekten,öğlesonrasıuykusundan,aşağılık
asalaklıktannasılkurtulacağımızıgörüyorum..."Oyundakiyitikaydınlardanbirbaşkası,Verşininşöyleder:"Belkideşimdikihayatımız,böylesine,uzlaştığımızbuhayat,güngelecek,tuhaf,biçimsiz,budalaca,kirlivehattagünahkârbirhayatolarakgörünecekbize..."YineVerşinin,birbaşkayerdeşunları
söyler:''Nasılanlatmalısize?Banaöylegeliyorkidünyadaherşeyazarazardeğişmekzorundadırvebizimgözlerimizinönündedeğişmektedirde.ikiyüz,üçyüz,çokçokbinyılsonra,işsürededeğilyeni,mutlubiryaşamgelecek.Bizlerbuyaşamakatılamayacağızkuşkusuz.Fakatdahaşimdidenonuniçinyaşamakta,çalışmakta,pekihaydi,acıçekmekte,yaratmaktayızonu...
Vevarlığımızınanlamıvehattamutluluğumuzsadecebundadır..."
ÜçKızkardeş'inetkileyicibitişsahnesinde,Moskova'yagitmeumudununartıkbütünbütüneyokolduğuanlaşıldığında,Olga,kızkardeşlerini(MaşaveIrina'yı)kucaklayarak16
şöyleder:"OhTanrım!Zamangeçecek,sonsuzcageçipgideceğizbizlerde;unutacaklarbizi,yüzlerimiziunutacaklar,seslerimizi,kaçkişiolduğumuzu;fakatacılarımızbizdensonrayaşayanlariçinsevincedönüşecek,mutlulukveesenlikgelecekdünyayaveiyisözlerleanacaklarbizi,şimdiyaşamaktaolanlarıkutsayacaklar..."AynısahnedeIrinaşunlarısöyler:"Güngelecek,bütünbunların,buacılarınnedeniniöğrenecekherkes,hiçbirşeygizlikalmayacak,fakatyaşamakgerekşimdi...çalışmakgerek,sadeceçalışmak..."
BöyleceÇehov'unoyunlarındakibirbaşkaanatemaya;"çalışmak","özveri""sabır"temalarınagelmişoluyoruz...Henüzbirortaokulöğrencisiyken,kardeşlerindenbirineyazdığımektuptaAntonÇehov,"adaleti,inceliği,insanlararasındasaygıvesevecenliği,vicdanhesaplaşmasınıveiç
tutarlılığı"vebunlarınyanısıradaçalışkanlıkveözveriyinekadarönemsediğinianlatmıştı...
Oyunyazanolarakkahramanlarınakarşınekadaryansızolmayaçalışırsaçalışsın,onunyinedeençoksevecenlikleyaklaştığıtipler,buerdemlerinsavunucularıdır.ÜçKızkardeş'inbitiş
sahnesindetrina'nınsöyledikleri,VanyaDayı'nınyinebitişsahnesindeSonya'nınsöylediklerininhemenhemenaynısıdır...BusahnedeSonya'mn"...sabredeceğiz,yaşayacağız,çalışacağız..."
sözleriacılarakatlanmanınanlatımıolduğukadar,geleceğedönükbirumutçığlığıdırda...YineÜçKızkardeş'inbirbaşkasahnesindeIrinaşöylediyordoktorÇebutikin'e:"Busabahuyandım,kalktım,yüzümüyıkadımveansızınöylegeldikibana,budünyadaherşeyinanlamıaçıkbenimiçin!Venasılyaşamamgerektiğinibiliyorum....İnsankimolursaolsun,emekharcamalı,terdökmelidir;veyaşamınanlamı,amacı,mutluluğuvecoşkususadecebundadır...''Yineİrinabirbaş
kayerdeşunlarısöylüyor:''Çalışmakgerekir,çalışmak.Emeğinneolduğunubilmediğimiziçinmutsuzuzböyle,yaşamböylesinekaranlıkgörünüyorbize.Bizlerçalışmayıhorgöreninsanlardandoğduk."Martı'nınsonlarınadoğruNina'nınsöyledikleridebudoğrultudadır:"Asılolanşandeğil,parıltıdeğil,benimhayalettiğimşeylerdeğil,sabretmebecerisidir...Haçınıtaşımayıbecerveinan..."Busözlerdebirdindarlıkeğilimidesezilmektedir.ÜçKızkardeş'teVerşininbirkezdahavurguluyorbukavramları:"Bizleriçinmutluluğunolmadığını,olamayacağınısizekanıtlamayınekadaristerdim...Bizsadeceçalışmak,çalışmakzorundayız...Mutlulukisebizdençoksonragelecekolançocuklarımızınkısmetidir.''Olumluözeliklertaşıyanbugençtiplerine(Ivanov'daŞaşa;VanyaDayı'daSonya;ÜçKızkardeş'teIrina;VişneBahçesi'ndeVaryaveAnya...)karşı,birkuşakönceninaristokratkökenlikadınlarıtembelve
uyumsuzdurlar.Mutsuzdurlarvebununnedenindendehabersizdirler.Tekbaşlarınavarolamazlar.Hepbirerkeğedayanmagereksinimiduymaktadırlarveyaşanılanmutsuzlukiçindesürüpgidecektir.Ivanov'daAnnaPetrovna,Martı'daîrinaArkadina,VanyaDayı'daYelenaAndreyevna,VişneBahçesi'ndeLubovAndreyevna,hepbugüzel,alımlıamamutsuz,dayanıksız,tekbaşlarınavarolamayanaristokratkökenlikadıntipleridir...Onlarınyanısıra,toplumsaltabanlarıkaymış,aristokratlar,(Ivanov'daŞabyelski,Martı'daSorin,VişneBahçesi'ndeGayev);taşrafeodalizminingülünçgogoliyentipleri(Ivanov'daLebedev,Z.Savişna,VanyaDayı'daTelyegin,VişneBahçesi'ndeSimeonovPişçik);ezik,gülünçbürokratlar(Martı'daMedvedenko,ÜçKızkardeş'teKuligin,VişneBahçesi'ndeYepihodov);eskiveyenikuşaktanuşaklar,hizmetkârlar(VanyaDayı'daMarina,18
VişneBahçesi'ndeYaşa,Dunyaşa,Firsvb...)Çehov'unoyunlarınınzengintoplumsalvepsikolojikörgüsüiçindeyerlerinialırlar...VişneBahçesi'ndeeskiköle,yenizenginLopahin'insöyledikleri,yitikaydınlarlabirliktebütünbutoplumsalçevreleriveinsanlarıdakapsıyorsayılabilir:''ŞuRusya'daneiçinvarolduklarıbelirsiznekadarçokinsanolduğunubilirmisin?"veyineVişneBahçesi'ninoetkileyicisahnesindeki"YoldanGeçen"tümbuyıpranmış,yozlaşmış,çökmüşinsanlaravetoplumsalilişkilerekarşıyükselmekteolanmüthişbirtehdidinsimgesigibidir...
OyunlarındaYapıveBiçimÖzelikleri:Çehovdahaİvanov'uyazdığısırada,''hayatıveinsanları
ayaklıklartakmışkengöründüklerigibideğil,olduklarıgibigöstermek''gerektiğinidüşünüyordu.
Biroyunöyle''yazılmalıki,insanlargelsinlergitsinler,yemekyesinler,havadansudankonuşsunlar,kâğıtoynasınlar.Yaşamnasılsaöyleolmalıdır;karmaşıkveaynızamandabasit...
Fakatbütünbuolaylarsırasındadamutluluklarıyaratılmaktayadahayatlarıparamparçaolmaktadır..."Yazarınbusözleri,onunoyunlarındakiyapıvebiçimözeliklerinikavramadadaeniyianahtarniteliğindedir.Ivanovmelodram,öğeleritaşıyorduhenüz.OrmanCinieleştirmenlerce
"ilginçolmayanbiryaşamparçasınısahneyegetirmekle"eleştirilmişti.FakatherikioyundadaÇehov'unkenditanımlamasıyla,gelenekseldramın"kahraman"larıyoktur.Martı'yi"dramatiksanatıntümkuralarınakarşı"yazdığınısöylüyordu.VanyaDayıiseÇehov'unyenilikçioyunyazarlığınınkatıksızbirürünü,birbaşyapıttır.VanyaDayı'danbaşlayarakolgunlukdönemioyunlarındadramatikdurumlardanözenlekaçınmıştır.NitekimVoynitski'nincinayetişlemegirişimibirdenkomediyedönüşür,intihartasansıdaciddiolmaktanuzaktır.ÜçKızkardeş'teîrina'nınbil
19
diğiyabancıdiliunuttuğunufarkettiğindegösterdiğitepkihüzünvericiolduğukadargülünçveironiktirde...VişneBahçesi'ndeFirs'inkapalıevdeunutuluşuyineacıolduğukadargülünçveironiktir.BunakarşılıkVişneBahçesi'ninsonsahnesindeGayevveLubovAndreyevna'nınartıkbirdahadönmeyeceklerievlerindeyalnızkaldıklarıkısaan,insancabirduygululuğunvarabileceğienyükseknoktadır...Gülünçlükvehüzün,humorvesıkıntı,umutvedüşkırıklığı,duyguveironi,tıpkıyaşamdaolduğugibiyanyanavebazenaynıcümleniniçindebirliktedir...Yaşamüstüneençarpıcıgözlemveenduygulusözlerleenkaba,basitsözveimalarbiraradadırbuoyunlarda...
Klişeolaylarvedurumlardanbilinçliolarakuzakdurulmuştur.Herşeyçokolağandır.Günlükyaşamınayrıntıları,sıradanbirsöz,birolay,kaybolanvesonrabulunanbirçiftgaloş,rüzgârlardaçarpanbirpencere,canalıcıönemdeşeylerkonuşulmaktaykentavuklarınyemlenmesivb...
öykününakışıylaişlevselilgisiolmayanbuolgularbirdenolayörgüsünegiriverir...Amagerçeklikduygusunugüçlendirende,görünüşteişlevselolmayanbuküçükolgular,ayrıntılardır...Bunlaroyunlarayaşamsalbircanlılık,olağanlık,hayatınatannabzını,ritminikazandırmışlardır...
Çehov'unoyunlarısahnelenirkenbuinceliklergözetilmeli',gülünçlükveduygululuğun,hüzünvericiveironikolanın,abartısız,ölçülüdengesikurulabilmelidir.Kişilerdeğil,kişilerarasındakiilişkilerinanlamı,entrikadeğilyaşanılanvurgulanabilmelidir.VeÇehov'un,Martı'nınoyuncularınasöylediğigibi,"Herşeybasitolmalıdır...tümüylebasit...teatralolmamaktıresasolan..."
AtaolBehramoğluAralık1982
20
MARTI
(Oyun,4perde)
21
KiŞiLER
ÎRÎNANlKOLAYEVNAARKADÎNA(KocasınınsoyadıylaREPLEVA)Aktrist.
KONSTANTİNGAVRİLOVlÇTREPLEVOğlu,birgenç.
PYOTRNİKOLAYEVlÇSORÎN,İrinaNikolayevna'nınağabeyi.
NİNAMİHAYLOVNAZAREÇNAYA,Zenginbirçiftliksahibiningençkızı.
ÎLYAAFANASYEVÎÇŞAMRAYEV,Emekliüsteğmen,Sorinçiftliğininkâhyası.
POLtNAANDREYEVNA,îlyaAfanasyeviç'inkarısı.
MAŞA,Şamrayevleringençkızları.
BORÎSALEKSEYEVİÇTRİGORlN,Yazar.
YEVGENİSERGEYEVlÇDORN,Doktor.
SEMYONSEMYONOVİÇMEDVEDENKO,Öğretmen.
YAKOVişçi.
AŞÇI
HİZMETÇİKIZ
Olay,Sorinçiftliğindegeçer.Üçüncüvedördüncüperdelerarasındaikiyılıkbirzamanvardır.
23
BİRİNCİPERDE
Sorin'inçiftliğindebahçeninbirbölümü,ikiyanıağaçlıgenişbiryolgeridekigöledoğruuzanır.Biramatörtiyatrogösterisiiçinyapıldığıbelidermeçatmabirsahnegölüngörünmesineengelolmaktadır.Sahneninsağında,solundafundalıklar.Birkaçiskemleveküçükmasa.
Güneşazöncebatmıştır.AmatörtiyatrogösterisiiçinhazırlanmışsahnenininikperdesininarkasındaYakovveötekiişçilerçalışmakta,çekiçveöksürüksesleriişitilmektedir.ParktabirgezintidendönenMaşaileMedvedenkosoldangelirler.
MEDVEDENKO-Nedenhepkaralargiyersinizsiz?
MAŞAHayatımınyasınıtutuyorum.Mutsuzum.
MEDVEDENKO-Nedenama?(Düşünceli.)Aklımermiyor.Sağlığınızyerinde.Babanızzengindeğilama,durumuhiçdekötüsayılmaz.Birdebenidüşünün.Aydatoputopuyirmiüçrublegeçiyorelime,emeklilikkesintisidecaba,amayinedeyastuttuğumyok.
(Otururlar.)
MAŞA-Para...Neönemivarparanın!İnsanyoksulkendemutluolabilir.
MEDVEDENKO-Evet,teorideöyle...Amaişinpratiğindenasıloluyorbakın:Ben,annem,ikikız,birdeerkekkardeşimtoputopuyirmiüçrubleylegeçinmekzorundayız.İnsandediğinyiyipiçer,öyledeğilmi?Sonraçay,şeker?Tütün?Çıkbakalımişiniçinden,çıkabilirsen...
MAŞA(içsahneyebakarak.)-Gösterininbaşlamasınaazkaldı.
25
MEDVEDENKO-Evet.Zareçnayaoynayacak.OyununyazarıisekonstantinGavriloviç.Birbirineâşıklarvebugüngönüleritekveaynısanatsalgörüntüyüyaratmakarzusundakaynaşacak.Bizimgönülerimizdeiseortakdokunmanoktalarıyok.OysaseviyorumsiziMaşa.Hasretimdenevdeduramıyorum.Hergünaltıverstyayaolarakburayageliyor,aynıyoluyineyayaolarakgerisingeridönüyorumda,soğukbirumursamazlıktanbaşkabirşeygöremiyorumsizde.Evet,anlıyorumtabi.Züğürdüntekiyim,elimebakankocabirailevar...Kendikarnınıdoyurmaktanacizbirininardındanniyegitmeliki...
MAŞA-Saçma.(Enfiyeçeker.)Aşkınızduygulandırıyorbeniama,karşılıkveremiyorum,hepsibu.
(Tabakayıuzatır.)Buyurmazmısınız?
MEDVEDENKO-istemem.
(Sessizlik.)
MAŞA-Neboğucuhava.Bugecesanırımfırtınapatlar.Sizyafelsefeyapıyoryadayoksuluktandemvuruyorsunuz.Sizegöreyoksuluktandahabüyükmutsuzlukolamaz.Amabencepaçavralariçindedolanıpdabirdilimekmeğemuhtaçolmaktançokdahabeterşeylervardır...Fakat,sizinanlayacağınızbirşeydeğilbu...
(SağdanSorinveTreplevgirerler.)
SORİN-(Bastonunadayanarak.)Şuköyhayatıbirtürlüsinmediiçimeoğlum.Alışamayacağımburalara,belibirşeybu.Dünsaatondakafayıvurupyattığımda,yadabusabahdokuzdakalktığımdahepaynıduyguvardıiçimde:Sankiçokuzunsürenbiruykuyüzündenbeynimkafatasımayapışmışdafalanfilan...(Güler.)Öğleyeme
26
ğindensonradaelimdeolmaksızınyatıpuyudumyine,amakafamıniçikazangibi,vesselam...
TREPLEV-Doğru.Kentteoturmalısınsendayı.(MaşaileMedvedenko'yugörerek.)Hey,neişinizvarburadasizin?Başladığızamançağırırlar.Amaşimdigidinlütfen.
SORIN-(Maşa'ya.)Maryaîlyiniçna,neolurbabanızasöyleyindeçözdürsünşuköpeği.Uluyupduruyor.Kızkardeşimdündegözünükırpmadısabahakadar.
MAŞA-Babamlakendinizkonuşursunuz.Benimişimdeğil.Benimazurgörünlütfen.
(Medvedenko'ya.)Gidelim!
MEDVEDENKO-(Treplev'e.)Başladığızamanhaberimizolacak,değilmi?
(MaşaveMedvedenkoçıkarlar.)
SORlN-Demek,itbütüngeceuluyacakyine...Şuköydehiçbirzamangönlümceyaşayamadımgitti.Birayizinalıpgeldiğimolurdu,hanidinlenirimfilandiye.Amaburadakisaçmalıklarlacanımdanbezer,dahailkgündenkaçıpgitmekisterdim.(Güler.)Herzamanzevkduyardımburadanayrılırken...Gelgörki,emeklioldum,gidecekyerimyok,vesselam...isteristemez,buradayım...
YAKOV-(Treplev'e.)BizgöleyıkanmayagidiyoruzKonstantinGavriliç.
TREPLEV-Olur.Amaondakikasonrayerinizdeolun.(Saatinebakar.)Neredeysebaşlıyoruz.
YAKOV-Başüstüne.(Çıkar.)
TREPLEV-(içsahneyegözatarak.)-iştesanaenâlâsındantiyatro!Perde,birincikulis,sonraikincisi,son
27
radaaçıkalan.Dekoryok.Doğrudandoğruyagölüveufkugörüyoruz.Perdetamtamınasekizbuçukta,aydoğarkenaçılacak.
SORİN-Harika.
TREPLEV-TabiZareçnayagecikirsetümetkiyokolur.Gelmesidegerekartık.Babasıylaüveyannesibaskıaltındatutuyorlarkızı,evdençıkmasıhapishanedenkaçmakkadargüç.(Dayısınınboyunbağınıdüzeltir.)Tıraşolmangerekmezmiydi,saçınsakalınbirbirinekarışmış...
SORİN(Sakalımtarayarak.)Hayatımıntrajedisidirbu.Gençliğimdedeböyleydidışgörünüşüm,sankizilzurnasarhoşmuşumgibifilan.Kadınlarhiçbirzamansevmedilerbeni.(Oturur.)Kızkardeşiminkeyfinedenbozukbugün?
TREPLEV-Nedenmi?Canısıkılıyor.(Sorin'inyanınaoturur.)Kıskanıyor.OyundakendisideğildeZareçnayaoynayacakdiye,banada,gösteriyede,oyunumadakarşı.Teksatırımbilmeden,nefretediyoroyunumdan.SORÎN-(Güler.)Yokcanım,neredençıkarıyorsun...TREPLEV-ŞuküçücüksahnedekendisideğildeZareçnayabasankazanacakdiyecamşimdidensıkılmayabaşladıbile.(Saatinebakar.)Psikolojikbirgarabetörneğidirannem.Yeteneğindenhiçkuşkuyok,akılıbirkadındır:Kitapokurkengözyaşıdökebilir,Nekrasov'untümşiirlerinibirçırpıdaezbereokuyuverirsana,birihastaoldumumelekgibititrerüstüne,amabirbaşkaaktristiövmeyegöryanında!Dünyayıbaşınayıkaralimalah!Sadeceonuövmek,onunhakkındayazmak,"Ladameauxcamelias"yada"HayatınTütsüleri"oyunlarındakiolağanüstüoyununahayrankalmakzorundasındır.Tabi,burada,köydebuafyondanyoksunkaldığıiçincanısıkılıyor,öfkeleniyor,he28
pimizdüşmangörünüyoruzgözüne,kabahatliyiz.Sonraboşinançlarıvardır;yanyanaüçmumunyakılmasından,onüçsayısındankorkar.Üstelikdecimridir.Odesa'da,bankadayetmişbinrublesiolduğunupekâlâbiliyorum.Amaödünçparaistedegöreyim,ağlayıpsızlanmayabaşlar.
SORİN-Anneminoyunundanhoşlanmadığınıtakmışsınaklına,huysuzlampduruyorsun.Telaşagerekyok,annentapıyorsana.
TREPLEV-(Birçiçeğinyapraklarınıkopararak.)Seviyor,sevmiyor,seviyor,sevmiyor,seviyor,sevmiyor...(Güler.)Gördünmü,annemsevmiyorbeni.Bundaşaşacakbirşeydeyok!Yaşamakistiyoro,âşıkolunmak,açık,parlakrenklibluzlargiymekistiyor...Benseyirmibeşyaşımabastım,onaartıkgençolmadığımanımsatıyorumböylece.Benolmadığımdaotuzikiyaşındadır,benimyanımdaysakırküçünde...iştebununiçinnefretediyorbenden.Bundanbaşkatiyatrodanhazzetmediğimidebiliyor.Oseviyortiyatroyu,tiyatroyoluylainsanlığa,kutsalsanatahizmetettiğinisanıyor.Amabencebugününtiyatrosututuculuktan,boşvegerişeylerinsavunuculuğundanbaşkabirşeydeğil.Perdekalkıpdaoüçduvarlıodada,sahneninyapayışığında,obüyükyeteneklerin,kutsalsanatınyücekişilerinin,insanlarınnasılyiyipiçtiğini,seviştiğini,yürüdüğünü,nasılceketgiydiğinibizebetimlediklerinigördüğümde;bayağıtablolarvetümcelerle,ancakmankafalarınişineyarayacakoküçük,basitahlakışırıngaetmeyeçalıştıklarımizlediğimde;binlercedeğişikgörüntüarkasındahepaynıbayağışeyiısıtıpısıtıpsunduklarında;kabalığıvebayağılığıylaüstünebirkarabasangibiçökenEyfelkulesindenMaupassant'ınkaçmasıgibi,kaçıpgidiyorumbende.
29
SORÎN-Tiyatrosuzyapamayız.TREPLEV-Yenibiçimleregereksinimvar.Yenibiçimlerbulunamıyorsaeğer,hiçbirşeyolmasındahaiyi.(Saatinebakar.)Annemiseviyorum,hemdeçok.
Fakatanlamsızbiryaşamsürdürüyor,adıayyukaçıktışuyazarlabirlikte,güngeçmiyorkigazetelerindedikodusayfalarındaondansözedilmesin.Budabıktırdıbeni.Bazendesıradanbirölümlününbenciliğiniduyuyorumiçimde;anneminünlübiraktristolmasınaüzülüyorum,herhangibirkadınolsaydıdahamutluolurdumgibigeliyorbana.Kimizamanünlükişilerletepelemedoluolurduevimiz;aktörler,aktristler,yazarlar...Aralarındahiçbirdeğeribulunmayanbirbenolurdumsadece,sırfonunoğluolduğumiçinvarlığınakatlanılan...Dayı,insanıbundandahaçokezen,bundandahaaptalcabirdurumolabilirmi?..Kimimben?Neyim?Üniversiteninüçüncüsınıfından,haniderlerya,eldeolmayannedenlerle
ayrılmakzorundakalmış,yeteneksiz,meteliksiz,nüfuskâğıdımagöredeKievdoğumlu,aşağıortatabakadanbiri...Gerçektende,ünlübiraktördü,amaKiev'inaşağıortatabakasındandıbabam...Böyleişte...Anneminkonuksalonundatümbusanatçılar,yazarlar,yücegönülüilgilerinibanayönelttiklerinde,bakışlarıylahiçliğimiölçüyorlarmış
gibigelir,düşünceleriniokur,alçalmışlığımınacısıaltındaezilirdim.
SORİN-Hazırsözüaçılmışken,şuyazarnasılbiradamAla'sen?Anlamakgüç.Susuyorhep.
TREPLEV-Akılı,sade,birazdamelankolikbiri.Efendiveölçülü.Kırkındabiledeğildaha,amaşimdidenünlüvegırtlağınakadardoymuşhayata...Yazdıklarınage30
linçe...bilmem.,nasılsöylemeli?Hoşveilginç...fakatTolstoyyadaZola'dansonraTrigorinokumakistemiyorinsan.SORÎN-Kimnedersedesin,yazarlarıseverimdoğrusu.Birzamanlarikişeyitutkuylaistemiştim:Evlenmekveyazarolmak.Fakatnebirioldu,neöteki...Ya,küçükbiryazarolmakbilefenaolmasagerekvesselam.
TREPLEV-(Kulakkabartarak.)Ayaksesleriduyuyorum...(Dayısınıkucaklar.)Onsuzyaşayamam...Adımlarınınsesibilenekadargüzel...Çılgıncamutluyum.(SahneyegirmekteolanNinaZareçnaya'yadoğruhızlayürür.)Büyüleyiciperi,düşleriminsevgilisi...
NİNA-(Heyecanlı.)Geçkalmadımya...Ha,geçkalmadımdeğilmi?..
TREPLEV-(Eleriniöperek.)Hayır,hayır,hayır...NÎNA-Günboyuncatedirginlikiçindekıvrandımdurdum,nekorkunçtutanrım!Babambırakmayacakdiyeödümkopuyordu...Bereketversinbiryeregittilerüveyannemle.Gökkızarıyor,aydoğdudoğacak,atıdeligibisürdüm...(Güler.)Öylesevinçliyimkişimdi.(Sorin'inelini
kuvvetlesıkar.)
SORÎN-Gözler...ağlamaktankızarmışlarbeliki...
Yokyok!îyibirşeydeğilbu.
NÎNA-Öyle..Nasılsoluksoluğayımbaksanıza.Yarımsaatsonradadöneceğim,aceleetmemgerek.Yok,yokneolurbırakındagideyim...Babamburadaolduğumubilmiyor.
TREPLEV-Hemenbaşlamalıyızzaten.Gidipherkesehabervereyim.
SORÎN-Buişibenyaparım,olurbiter.Hemengidiyorum.(Sağdançıkarkenbirşarkımırıldanır.)
"îkiasker
31
Fransa'yadönerken..."(Durupçevresinebakınır.)Birkeresindeyineböyleşarkısöylüyordumdabirsavcıyardımcısıarkadaş"Sesinizpekgürekselans!"demişti.Sonrabirazdüşünüpeklemişti:
"Amaçirkin."(Gülerekçıkar.)
NÎNA-Babamlakarısıburayagelmemeizinvermiyorlar.Buradabohemhayatıyaşanıyormuş...
Aktristolmamdankorkuyorlar...Benimgönlünlse,tıpkıbirmartıgibi,buraya,bugöledoğruakıyor...Yüreğimsizinledopdolu...(Çevreyebakınır.)
TREPLEV-Yalnızız.
NİNA-oradabirivargibi...
TREPLEV-Yokkimse.
(Öpüşürler.)
NİNA-Neağacıbu?
TREPLEV-Karaağaç.
NİNA-Nedenkapkaraöyle?
TREPLEV-Akşamoldu,herşeykararıyor.Yalvarırımerkengitmeyin.
NlNA-Olanaksız.
TREPLEV-Peki,bensizegelsem,Nina?Tümgeceboyunca,sabahakadar,bahçededuruppencerenizebakmakiçin...
NÎNA-Olmaz,bekçigörür.Köpekdealışkındeğilsize,havlar.
TREPLEV-Seviyorumsizi.
NİNAŞşş...
TREPLEV-(Ayaksesleriduyarak).Kimvarorada?SizmisinizYakov?
YAKOV-(Sahnegerisinden.)îyibildinizefendim.
32
TREPLEV-Yerlerinizialın.Tamzamanıdır.Aydoğuyor.
NİNA-Gerçektende.
TREPLEV-İspirtohazırmı?Kükürtdetamam,değilmi?Kızılgözlergöründüğündekükürtkokusuyayılacak.(Nina'ya.)Sahneyegeçebilirsiniz,herşeytamam.Heyecanlımısınız?
NİNA-Çok...Annenizneyse,ondançekinmiyorum,amaTrigorindeburada...Korkunçbirşeyonunkarşısındaoynamak,utanıyorumda...Ünlübiryazar...Gençmi?
TREPLEV-Evet.
NİNA-Olağanüstügüzeliktehikâyelerivar!
TREPLEV-(Soğuk.)Bilmem,okumadım.
NİNA-Sizinoyununuzdaoynamakgüçbirşey.Canlıkişileryok.
TREPLEV-Canlıkişiler!Hayatıolduğuyadaolmasıgerektiğigibideğil,hayalimizdecanlandırdığımızgibibetimlemekgerekir.
NİNA-Çokazhareketvaroyununuzda,sadeceokuma.Oysabiroyundabencemutlakaaşkolmalı...(Birliktesahnearkasınagiderler.)
(PolinaAndreyevnaveDorngirerler.)
POLİNAANDREYEVNA-Havanemleniyor.Gidiplastikçizmelerinizigiyin.
DORN-Benyanıyorum.
POLİNAANDREYEVNA-Hiçkorumuyorsunuzkendinizi.İnatçılıkediyorsunuz.Birdoktorolaraknemlihavanınsizenekadarzararlıolduğunupekâlâbilirsinizde,amacınızbanaacıçektirmek.
Dünakşamdamahsustanoturdunuzterasta...
33
DORN(Birşarkımırıldanır.)-'sözetme,gençliğimimahvettiğinden...'
POLÎNAANDREYEVNA-îrinaNikolayevnaileöyletatlısohbetediyordunuzkihavanınsoğuduğunufarketmedinizbile...Doğrusöyleyin,hoşlanıyorsunuzondan,değilmi?
DORN-Yaşımelibeş.
POLÎNAANDREYEVNA-Boşlakırdı,erkekleriçinyaşlılıkdeğildirkibu.Kendiniziçokgüzelkorumuşsunuz,hâlâhoşunagidiyorsunuzkadınların.
DORN-Pekineistiyorsunuz?
POLÎNAANDREYEVNABiraktristgördünüzmühepinizyerlerekapanmayahazırsınız.Hepiniz!
DORN(Birşarkımırıldanır.)-"işteyenidenkarşındasenin..."Toplumdasanatçılarahayranlıkduyuluyor,onlara,sözgelimitüccarlaraolduğundandahabaşkatürlüdavranılıyorsa,eşyanındoğasınauygunbirşeydirbu.Birçeşitidealizmdir.
POLlNAANDREYEVNA-Kadınlarherzamanâşıkoldularsize,kucağınızaattılarkendilerini.Budamıidealizm?
DORN(Omuzlarınısilkerek.)-Nevarbunda?Kadınlarlagerçektendeçokiyiolmuşturilişkilerim.
Bendeherşeydenöncebeceriklibirhekimisevdiler.On,onbeşyılkadaröncebütünbuilçevresinde,
anımsayacaksınız,doğrudürüsttekdoğumhekimibendim.Sonra,herzamandürüstolmuşumdurinsanilişkilerinde.
POLiNAANDREYEVNA(Dorn'unelinitutarak.)Canımbenim!
DORN-Yavaş.Gelenvar.
(Sorin,kolundaArkadina,yanlarındaTrigorin,Şamrayev,MedvedenkoveMaşagirerler.)ŞAMRAYEV-Onu1873'tePoltavapanayırısırasındakioyunundagörecektiniz,neharikakadındı!Şimdibileheyecanlanıyorumdüşünürken!Harikabiroyuncuydu!YakomikÇadin,PavelSemyoniçÇadin,onunneredeolduğunubiliyormusunuz?Rasplyuyevrolündeonungibisiyoktu.
Sadovski'denbileüstündü,inanınhanımefendi.Kendisiacabaneredeşimdi?
ARKADİNA-DurmadanbirtakımNuhnebidenkalmaşeylerisorupduruyorsunuz.Neredenbileyimcanım!(Oturur.)
ŞAMRAYEV(içiniçekerek.)-Paşka,Çadin!Benöyleoyuncuyuneredenbulayımşimdi!Tiyatroçokşeyyitirdi,îrinaNikolayevna!Eskidengüçlümeşeağaçlarıvardı,şimdikarşımızaçıkanlarisebildiğimizkütük.
DORN-Büyükyıldızlarınazaldığıdoğru,amabunakarşılıkortalamaoyuncunundüzeyiçokyükseldi.
ŞAMRAYEV-Sizinleuzlaşmamaolanakyok.Bununlabirliktezevksorunudur,tartışılmaz.Degustibusautbene,autnihil.
(Treplevsahnearkasındanbakar.)
ARKADÎNA-Sevgilioğlum,nezamanbaşlıyor?
TREPLEV-Azsonra.Birazsabretmenizidiliyorum.
ARKADİNA(Hamlet'tenokur.)-"Öyleysenedenkötülüğeteslimettinkendini,aşkıcinayetinuçurumundaaradın?"
(Sahnegerisindenborusesigelir.)
TREPLEV-Bayanlar,baylar,başlıyoruz!Lütfendikkat!(Sessizlik.)Başlıyorum.(Birdeğnekleyerevururve
34
35
yüksekseslekonuşur.)Sizler,eygeceleyinbugölünüzerindeuçuşaneskizamangölgeleri,saygıdeğerhayaler,uyutunbizleri,uyutunkiikiyüzbinyılsonraolacaklarıgörelim!.SORİN-
îkiyüzbinyılsonrahiçbirşeyolmayacak.
TREPLEV-Öyleysebırakalımdabuhiçbirşeyigöstersinlerbize.
ARKADÎNA-Bırakalım.Bizuyuyoruz.
(Perdekalkar.Gölgözlerönüneserilir.Ufuktaayveışıklarınınsudayansımaları.NinaZareçnayatepedentırnağaakgiysileriçinde,büyücekbirkayaüzerindeoturmaktadır.)NÎNA-İnsanlar,aslanlar,kartalarvekeklikler,boynuzlugeyikler,kazlar,örümcekler,derinsularınsuskunbalıklan,denizyıldızlarıvegözlegörülmesiolanaksızvarlıklar;teksözcükle,tümcanlılar,yaşamlarınınkederliçemberinitamamlayıpsöndüler...Artıkbinlerceyüzyıldıryeryüzütekbircanlı
varlıktaşımıyorüzerindevebuzavalıayboşuboşunayakıyorfenerini.Çayırlardaçığrışarakuyananturnakuşlarıyokartıkveıhlamurkorularındamayısböceklerininvızıltılarıişitilmiyor.
Soğuk,soğuk,soğuk...Boşluk,boşluk,boşluk...Dehşet,dehşet,dehşet...(Sessizlik.)Tümcanlı
yaratıklarınvücutlarıtozadönüştüvesonsuzmaddeonlarıtaşa,suya,bulutaçevirdivehepsininruhlarıtekbirruhtabirleşti.Evrenseldünyaruhunda...Obenim,ben...Büyükiskender'inruhuda,Sezar'ınkide,Shakespeare'inkide,Napoleon'unkidevesülüklerinendeğersizininruhudabendedir,insanlarınbilinçlerivehayvanlarıniçgüdüleribirleşipkaynaştılarbendevebenher36
şeyi,herşeyi,herşeyianımsıyor,tümhayatlarıyenidenyaşıyorumkendimde...
(Bataklıkgazlarınınalevlerigörünür.)ARKADÎNA(Yavaşsesle.)-Dekadancabirşeybu.
TREPLEV(Yalvarırcasına,sitemle.)-Anne!NÎNA-Yalnızım,yapayalnız.Birşeysöylemekiçinyüzyıldabiraçarımağzımıvesesimbuboşluktakederleçınlarvehiçkimselereulaşmaz...Sizlerde,eysolgunalevler,işitmiyorsunuzbeni...Sabahöncesindeçamurlubataklıktanyükselirsinizsizvetanvaktinekadarsürtüpdurur•sunuz,düşüncesizce,iradesizce,hiçbiryaşamkıpırtısı
taşımaksızın...Sonsuzmaddeninbabasışeytan,biryaşamkıpırtısıdoğarkorkusuyla,taşlardavesulardaolduğugibiheransizlerinatomlarınıdadeğiştirirvedurmaksızındeğişirsiniz.Evrendesüreklivedeğişmezolarakbirtekruhkalırsadece.(Sessizlik.)Bomboş,derinbirkuyuyaatılmış
birtutsakgibi,neredeyim,beninebekliyor,bilmiyorum.Fakatbirtekşeyvarbildiğim,çokiyibildiğim:Maddigüçlerinyaratıcısışeytanlaamansız,acımasızkavgada,zafermutlakabenimolacakvesonuçtadamaddeileruheşsizbiruyumdabirleşipkaynaşacak,buisedünyasaliradeninegemenliğiolacaktır.Fakatuzun,yavaş,binlerceyılıkbirsürecinsonrasındahemay,hemparlakSirius,hemyeryüzütozadönüştüktensonragerçekleşecekbu...Amaozamanakadardehşet,dehşet...(Sessizlik.Gölüzerinde.ikikızılışıkgörünür.)İşte,amansızdüşmanımşeytanyaklaşıyor...korkunç,kızılgözlerinigörüyorumonun...
ARKADÎNA-Kükürtkoktu.Budaoyunungereği
mi?
TREPLEV-Evet.
37
ARKADİNA(Güler.)-Anladım,efekt...
TREPLEV-Anne!
NİNA-İnsansızcanısıkılıyoronun...
POLİNAANDREYEVNA(Dom'a.)-Şapkanızıçıkardınız.Giyin,yoksaüşütürsünüz.
ARKADİNA-Doktor,sonsuzmaddeninbabasışeytanahürmettençıkardışapkasını.
TREPLEV(Öfkeylebağırır.)-Oyunbitti!Yeter!Perde!
ARKADİNA-Kızacaknevarcanım?
TREPLEV-Yeter!Perde!İndirinperdeyi!(Tepinir.)Perde!(Perdeiner.)Kabahatbende.Oyunyazmanın,sahneyeçıkmanınçokazsayıdaseçkinkişiyevergiolduğunugözdenkaçırdım.
Tekelinizibozdum!Bana...ben...(Birşeylerdahasöylemekistersede,elinisalar,soldançıkar.)ARKADİNA-Nesivarbunun?
SORİN-Kalbinikırdın.
ARKADİNA-Başta,bununbirşakaolduğunusöyleyenkendisiydi,bendeşakagibialdımişi.
SORİN-Amaneolursaolsun...
ARKADİNA-Şimdianlaşılıyorkibüyükbirsanateseriyazmış!Bakınşuişe!Demekbütünbudüzenlemeler,kükürtkokutmalar,şakaiçindeğildesanatsalbirgösteriiçinmiş...bizenasıloyunyazılacağınıvenasıloynanacağınıöğretmekistemiş.Amabiryerdensonracansıkıcıbütünbunlar.Banakarşı,busürekliolaraktedirginedicitavırları,iğnelisözleri,bilmem,amakiminolsacanımsıkar!
SORİN-Senimemnunetmekistedi...
ARKADİNA-Öylemi?Peki,sıradanbiroyunseçmeyipdebizibudekadancasayıklamayı
dinlemekzorun
38
dabırakmasınanedemeli?Şakaiçinolduktansonrasayıklamadinlemeyedehazırım.Amaöyledeğilbu.Yenibiçimler,sanattayenibirdönemiddialarıvarburada.Aslmdaysa,yenibiçimfilanlaf,huyukötü,hepsibu.
TRİGORİN-Herkesisteğinevebecerisinegöreyazmaktaözgürdür.
ARKADİNA-Varsınyazsınistediğinivebecerebildiğini,benirahatbıraksında...
DORN-Jüpiter,öfkelendin!
ARKADİNA-Jüpiterdeğilimben,kadınım.(Birsigarayakar.)Öfkelenmişdedeğilim,sadecegençbirinsanböylecansıkıcışeylerlenedenvakitöldürürdiyeüzülüyorum.Kalbinikırmakistememiştim.
MEDVEDENKO-Ruhunmaddedenayrılabileceğikonusundabirdayanağımızyok.Çünkübelkideruhunkendisimaddiatomlarınbirtoplamıdır.(Trigorin'e,heyecanla.)Bakın,şubizimöğretmenlerinhayatıüstünebiroyunyazıpsahnedeoynamakçokilginçolurdu!Güçbirhayatbu,çokgüç!
ARKADİNA-Diyecekyok...Amaoyunlarıda,atomlarıdabiryanabırakalımşimdi.Negüzelbirakşam!Biryerlerdeşarkısöyleniyor,işitiyormusunuz?(Kulakkabartır.)Nekadarhoş!
POLÎNAANDREYEVNA-Öbürkıyıdasöylüyorlar.
(Sessizlik.)
ARKADİNA(Trigorin'e.)-Yanımaotursamza.Ononbeşyılkadaröncebugölünüstündehergecemüzikveşarkısesleriçınlardı.Şugördüğünüzkıyıdaaltımalikânevardır.Anımsıyorumdaşimdi,okahkahaları,cümbüşleri,ateşetmeleri,obitmeztükenmezaşkilişkilerini...Oza39
manlarbütünbuçevrelerinjeunepremier'i,taptığıkişi,işteşugördüğünüz(Dorn'ugösterir.)doktorYevgeniSergeiç'di.Şimdidebaşınıdöndürebilirkadınların,amaozamanlarkarşı
durulmazbirçekiciliğivardı.Biliyormusunuz,rahatdeğiliçim.Niyekırdımzavalıçocuğusanki?
(Seslenir.)Kostya!Oğlum!Kostya!.MAŞA-Gidiparayayımonu.
ARKADÎNA-Lütfencancağızım.
MAŞA(Bağıraraksoldançıkar.)KonstantinGavriloviç!KonstantinGavriloviçneredesiniz!
KonstantinGavriloviç!
NİNA(içsahnedençıkarak.)-Anlaşılandevametmeyecek,çıkabilirim.Selamlar!(ArkadinavePolinaAndreyevnaileöpüşürler.)
SORİN-Tebrikler!Tebrikler!
ARKADİNA-Bravo!Bravo!Zevkleizledik,insanınböylebirgüzelik,böyleharikabirsesleköydeoturmasıgünahtırvalahi.Yetenekvarsizde.Bakın,mutlakasahneyeçıkmalısınızsiz!
NÎNA-Ah,benimhayalimdirbu!(içiniçeker.)Fakatbuhayalhiçbirzamangerçekleşmeyecek.
ARKADÎNAKimbilir?SizeTrigorin'itakdimedeyim.BorisAlekseyeviç.
NÎNA-Nekadarsevindim...(Utangaç,şaşkın.)Sizihepokurum...
ARKADÎNA(Nina'yiyanınaoturtarak.)-Sıkılmayıncancağızım.Ünlüdür,amaburnubüyükdeğildir.Bakın,görüyormusunuz,odasıkılıyor...
DORN-Şuperdekalkabilirartıkdeğilmi,insanıniçikararıyor.
40
ŞAMRAYEV(Bağırır.)-Yakov,şuperdeyikaldırıveraslanım!(Perdeaçılır.)NÎNA(Trigorin'e.)-Tuhafbiroyun,öyledeğilmi?
TRÎGORÎN-Balıktutmayabayılırım.Akşamüstüoturupdaoltamantarınınsuüstündekımıldanışınıseyretmektendahabüyükbirkeyifyokturbenimiçin.
NÎNA-Amabenbirkezyaratmazevkinitatmışolankimseiçinbaşkabirzevkolamayacağımsanıyorum.
ARKADÎNA(Güler.)-Amanböyleşeylersöylemeyin,iltifatedildiğindeneyeuğradığınışaşırıyorçünkü.
ŞAMRAYEV-Anımsıyorumdaşimdi,birgünMoskova'da,Opera'dayız...ÜnlübasSilva,enaltperdedenbirdosesiçıkardısahnede.Balkondakiizleyicilerarasında,şurastlantıyabakın,bizimkilisekorosundanbirbasoturuyor.Seninkiansızın,şaşkınlığımızıtasavvuredin,birperdedahaaşağıdan"BravoSilva!"diyegürlemezmi...Bakınşöyle:(Altperdedenbirbasla.)"BravoSilva!.."
Tiyatrodondu,kaldıydı...
(Sessizlik.)
DORN-Şeytangeçti.
NÎNA-Gitmeliyimben.Hoşçakalın.
ARKADİNA-Nereye?Böyleerkenden?Yo,bırakmayızsizi.
NÎNA-Babambekliyor.
ARKADİNA-Budanasılbiradamböylecanım!..(Öpüşürler.)NÎNA-Buradangitmeninbenimiçinnekadargüçolduğunubilseniz...
ARKADİNA-Baribirisieşliketseydisizeyavrucuğum.
41
NlNA(Ürkmüş.)-Yo,yo,olmaz!SORÎN(Yalvarırcasına.)-Kalın,neolur!NÎNA-Olanaksız,PiyotrNikolayeviç.SORİN-Birsaatliğine,nevarkibunda...NİNA(Birandüşünür,ağlamaklı.)-
Olanaksız!(Sorin'leelsıkışırvehızlaçıkıpgider.)
ARKADlNA-Talihsizkız.Söylediklerinegörerahmetliannesiservetinintümünü,sonkuruşunakadarkocasınabırakmış.Adamdavasiyetnamesindevarınıyoğunuikincikarısınabıraktığıiçin,kızcağızınhiçbirşeyiyok.Olacakişdeğildoğrusu.
ŞAMRAYEV-Evet,hakkınıteslimetmekgerekirsebabacığıeşiazbulunurbirhayvandır.
SORlN(Üşümüşelerinioluşturarak.)-Bizdegidelimartıkdostlar,havanemlendi.Bacaklarımsızlıyor.
ARKADİNA-Zatenbacaklarıntahtadansanki,güçlüklesürüklüyorsun!Neyapalım,gidelimbarizavalıihtiyarcık...(Kolunagirer.)
ŞAMRAYEV(Karısınakolunuvererek.)-Madam...SORÎN-Köpekhavlıyoryine...(Şamrayev'e.)IlyaAfanasyeviç,çokricaederimçözdürünşuhayvanı.
ŞAMRAYEV-OlamazPyotrNikolayeviç,ambarahırsızgirmesindenkorkarım,îçerdedarıvar.
(YanısırayürüyenMedvedenko'ya.)Tamanlattığımgibi,birperdedahaaşağıdan,"BravoSilva"...
Hemdeoperaşarkıcısıdeğilde,sıradanbirkilisetürkücüsüyapıyorbunu.
MEDVEDENKO-Birkilisetürkücüsününmaaşınekadardır?(Dorn'danbaşkaherkesçıkar.)DORN(Yalnız).-Yahiçbirşeyanlamıyorumbuişten,yadaaklımıkaçırdım,amabuoyunhoşumagittibe
42
nim...Söylemekistediğibirşeylervar...Bukızyalnızlıktansözederken,sonraşeytanınkızılgözlerigöründüğündeheyecandanelerimintitrediğinihissettim...Taze,naifbirşeylervardı...
Hah,geliyorgaliba.Onaoyunuylailgilibirçokgüzelşeysöylemekgeliyoriçimden...
TREPLEV(Girer.)-Kimsekalmamış.
DORN-Benvarım.
TREPLEV-Maşonkadörtdönüyorparkta,beniarıyor.Çekilmezyaratık!
DORN-KonstantinGavriloviç,çoksevdimoyununuzu.Biraztuhafbirşey,sonrasonunudaizleyemedik,amayinedegüçlübiretkiuyandırdıbende.Yeteneklibirinsansınızsiz,bırakmayınbuişinardını.
(TreplevkuvvetlesıkarDorn'unelinivetutkuylakucaklar.)DORN-Nekadarsinirlisinizböyle!Gözlerdenyaşlarfışkırdıfışkıracak...Bakın,nediyeceğim:Konunuzusoyutdüşünceleroluşturuyor.Öyledeolmasıgerekir.Çünkübirsanatyapıtımutlakabüyükbirdüşünceyidilegetirmelidir.Ancakciddiolanşeygüzelolabilir.Nekadarsolgunsunuz?
TREPLEV-Demekyazmayısürdürmeliyimsizce?
DORN-Evet...Fakatsadeceönemlivekalıcıolanıbetimleyin.Biliyormusunuz,oldukçarenklibirömürsürdümben.Hayatımdanhoşnuttum.Fakatsanatçılarınyaratıcılıkanındaduyduklarıoruhyücelmesiniduymuşolsaydım,öylegeliyorkibana,maddiolanherşeyiküçümserdimveruhumkanatlanmışçasmayükselirdi.
TREPLEV-Özürdilerim,Zareçnayanerede?
DORN-Birşeydahasöylemekistiyorumbakın:Bir
43
yapıt,açık,kesin,belirlibirdüşünceyiiçermelidir.Belirlibiramaçolmadanyolaçıkarsanız,yayolunuzuşaşırırsınız,yadayeteneğinizyokeder,sizi.
TREPLEV(Sabırsız.)-Zareçnayanerede?
DORN-Evinedöndü.
TREPLEV(Ümitsiz.)-Neyapmalışimdi?Görmeliyimonu...Mutlakagörmeliyim..Gidiyorumoraya...(Maşagirer.)
DORN(Trepler'e.)-Birazsakinolundostum.TREPLEV-Neolursaolsungideceğimoraya.
Gitmeliyim.
MAŞA-KonstantinGavriloviç,annenizsizibekliyorevde.Çokmerakediyor.
TREPLEV-Arabayabinipgittiğimisöyleyinona.Vericaediyorumhepinizden,benirahatbırakın!
Bırakındiyorum!Bırakınpeşimi!
DORN-Fakat,fakatolmazkiböyleyavrucuğum...iyideğilbu...
TREPLEV(Gözleriyaşiçinde.)-Hoşçakalındoktor.Teşekkürederimsize...(Çıkar.)DORN(içiniçeker.)-Ah,gençlik,gençlik!
MAŞA-Söyleyecekbaşkabirşeybulamadılarmı,gençlik,gençlikderler...(Enfiyeçeker.)DORN(Maşa'nınelindentabakayıçekipalarakfundalıklarafırlatır.)-iğrençbirşeybul(Sessizlik.)Müziksesigeliyorevden.Gidelimhadi.
MAŞA-Durun.
DORN-Nevar?
MAŞA-Sizesöylemekistediğimbirşeyvaryine...Öylekonuşmaisteğiyledolukiiçim...
(Heyecanlanmıştır.)Babamısevmiyorum...amayüreğimdesizekarşısevgi44
var...Nedensetümbenliğimlebanayakınolduğunuzuhissediyorum...Banayardımedin,yardımedin,yoksabiraptalıkyapacak,hayatımlaoynayıpberbatedeceğimonu...Dahafazladayanamayacağımartık.
DORN-Nedir,neyardımı?
MAŞA-Acıçekiyorum.Hiçkimse,hiçkimsefarkındadeğilçektiğimıstırapların!(BaşınıDorn'ungöğsünekoyar,yavaşsesle.)-Konstantin'iseviyorum.
DORN-Hepiniznasıldaçılgınadönmüşsünüz!Nasılda!Venekadarçokaşkvarböyle..Eybüyüleyicigöl...sensinnedenibunların...(Sevecen.)Fakatneyapabilirimbençocuğum?Negelirelimden?Ne?
PERDE
45
iKiNCiPERDE
Birkriketalanıveçiçektarhları.Sağda,arkaplanda,büyükterasıylaev;solda,güneşinparlakışınlanaltındagölgörünmektedir.Öğlevakti.Sıcak.Alanınbirköşesinde,yaşlıbirıhlamurağacınıngölgesindeArkadina,DornveMaşabirbanktaoturmaktadırlar.Dorn'undizlerindeaçıkbirkitapvardır.
ARKADlNA(Maşa'ya.)-Gelin,kalkıpyanyanaduralım.(Kalkıpyanyanadururlar.)Ha,şöyle...
Şimdi,sizyirmiikiyaşındasmızdeğilmi,bensehemenhemenikikatı...YevgeniSergeyiç,hangimizdahagençgörünüyoruz.
DORN-Elbettesiz.
ARKADlNA-Gördünüzmücancağızım...Nedenama?Bençalışıyorum,hayatıduyarakyaşıyorum,heranhareketteyim,siziseyerinizdenkımıldamıyor,yaşamıyorsunuz...Sonra,birdekuralımvardırbenim:İleriyebakmamak...Neyaşlılığı,nedeölümügetiririmaklıma...Herşeyolacağınavarır.
MAŞA-Benimiçimdeyse,sankiçok,çokeskidendoğmuşumgibibirduyguvar...Hayatımı,bitmeztükenmezkuyruğuolanbirelbisegibisürüklüyorumsırtımda...Çoğukezdehiçbiryaşamaisteğiolmuyoriçimde.(Oturur.)Tabi,saçmabütünbunlar.Silkinipcanlanmamgerek.
DORN(Birşarkıyıusuldanmırıldanır.)-"Anlatınona,çiçeklerim..."
ARKADlNA-Sonra,biringilizgibidetitizimdir.Ya,cancağızım,derleryahani,kendimibiranbilekoyvermem.
46
Saçımbaşım,giyimkuşamımherzamancommeilfaut'dur...Hiçdeğilseşuparkaçıkarkenüstümebirbluzugiyiniversem,saçtuvaletimledeuğraşmasam,kıyametmikopar?Yo,hiçbirzamanbuiznivermemkendime!işteböylegençkalışımı,pasaklıverüküşolmayışımı,bazıları
gibikendimisalıvermeyişimeborçluyum...(Elerikalçalarındadolanır.)Bakın,piliçgibiyim!Onbeş
yaşındabirkızrolünebileçıkarım!
DORN-Pekâlâ,bendevamedeyim.(Kitabıalır.)Tahılcıilefarelerdekalmıştık...
ARKADlNA-Evet,farelerde...Okuyun.(Oturur.)Yada,verinbenokuyayım.Benimsıram.(Kitabı
alır,kaldıklarıyeriaranırbakışlarıyla.)Fareler...Fareler...Hah,burası.(Okur.)"Vehiçkuşkuyokki,sosyetedeninsanlariçinromancılarışımartmakveonlarıkendiçevrelerineyaklaştırmak,tahılcmmtahılambarındafarebeslemesikadartehlikelibirşeydir.Amayinedeseviliparanırromancılar.Bunedenle,birkadın,elegeçirmekamacıylabiryazangözünekestirdimi,iltifatlarla,binbirtürlügüzelsözveyaranmalarlakuşatıronu..."Hım,Fransızlardabuböyledirbelki,amabizimleilgisiyok.Bizdehesapkitapyokturbuişte.Bizdekadın,yazarıeldeetmedenönezilzurnaâşıkolurona,bilmezmisiniz?Uzağagitmeyenehacet,Trigorin'lebenialınyeter...
(Sorinbastonunadayanarak,yanısıraNinagelirler.ArkalarındandaMedvedenkotekerleklibiriskemleyiiterekgetirir.)
SORTN(Çocuklarlakonuşurkenkisevecensestonuyla.)-Haa,demeköyle?Demeksevinçliyizbugün?Keyfimizyerindedemek?..(Kızkardeşine.)Bugünkeyfimizye47
rinde!BabaileüveyanneüçgünlüğüneTvere'yegittilervebiztamüçgünözgürüz!
NlNA(Arkadina'nınyanınaotururvekucaklaronu.)Öylemutluyumki!Tümüylesizeaitimşimdi.
SORÎN(Tekerlekliiskemlesineoturarak.)-Pekdegüzelbugün.
ARKADİNA-Hemdeşık,çekici...Tatlımbenimakılım!
(Nina'yiöper.)aman,çokövmeyelim,nazardeğer.BorisAlekseyeviçnerede?
NİNA-Gölkıyısındabalıkavlıyor.
ARKADİNA-Nasıldasıkılmazbuişten!(Okumayısürdürmeyehazırlanır.)NİNA-Neokuyorsunuz?
ARKADİNA-Maupassant'ın"SuÜstünde"sicancağızım.(Birkaçsatırıiçindenokur.)Eh,bundanötesineilginç,nedegerçek.(Kitabıkapar.)İçimrahatdeğil.SöyleyinAlahaşkına,nedirbuoğlumunhali?Canısıkkın,yüzügülmüyor.Gölkıyısındadolanıpduruyor,görüştüğümüzbileyok.
MAŞA-Dertli.(Nina'ya,çekingen.)Neolur,oyunundanbirşeylerokusanıza...
NİNA(Omuzsilkerek.)-İstiyormusunuzgerçekten?Hiçilginçbiryanıyokki!
MAŞA(Heyecanınıgizlemeyeçalışarak.)-Kendisiokuduğundagözlerialevleniyor,yüzü
bembeyazkesiliyor.Sesiöylegüzel,öylekederlioluyorki!Hareketleritıpkıbirşairinkigibi.
(Sorin'inhorultusuişitilir.)
DORN-İyigeceler!
48
ARKADİNA-Petruşa!
SORİNHa?
ARKADİNA-Uyuyormusun?
SORİN-Yooo!
(Sessizlik.)
ARKADİNA-Tedaviniçingerekeniyapmıyorsun,doğrubirşeydeğilbuağabey.
SORİN-Benistiyorumtedaviolmayı,amadoktoristemiyor.
DORN-Altmışyaşındatedavi!
SORİN-İnsanaltmışındadayaşamakister.
DORN(Bezgin.)-Ya?Öyleysevaleryendamlasıalın.
ARKADİNA-Bencekaplıcayagitmeli.
DORN-Eh...Gidebilir...Gitmeyedebilir...
ARKADİNA-Geldeanla.
DORN-Anlamayacakbirşeyyok.Çokaçık.
(Sessizlik.)
MEDVEDENKO-PyotrNikolayeviç'insigarayıbırakmasıgerekir.
SORİN-Saçma.
DORN-Hayır,saçmadeğil.İçkivetütünkişiliğiniyokediyorinsanın.BirsigarayadabirkadehvotkadansonraartıkPyotrNikolayeviçdeğilsiniz;PyotrNikolayeviç,artıbirileridahasımz.Kendi
"ben"inizbulanıyorveartıküçüncübirkişigibialgılamayabaşlıyorsunuzkendinizi...SORİN
(Güler.)-Siziniçinyargılamasıkolay.Keyiflibirömürsürdünüzçünkü.Yaben?28yılAdaletBakanlığı'ndaçalıştım,amadünyayüzügörmedim,hayatıntadınıçıkaramadım.Böylebirinsanınyaşamakisteyişindeşaşacakbirşeyolmasagerek,vesselam.Doymuşsunuzsiz,49
dünyaumurumuzdadeğil,buyüzdenfelsefeyeyatkınsınız,amabenyaşamakistiyorum,îştebuyüzdenyemeksonrasındasertşaraplariçiyor,sigaratüttürüyorum,filan.Hepsibu...
DORN-Yaşamakciddibirşeydir,fakataltmışınagelipdetedaviolmayakalkışmak,gençliktehayatıntadınıçıkaramadımdiyeyakınmak,bağışlayınama,hafifliktir.
MAŞA(Kalkar.)-Yemekvaktigelmişolmalı...(Tembeltembelyürür.)Bacaklarımuyuşmuş...
(Çıkar.)
DORN-Yemeköncesindeikitekatacak.'
SORİN-Zavalıkız.Mutludeğil,neyapsın.
DORN-Boşsözbunlar,ekselans.
SORİN-Doygunbiradamgibiyargıdabulunuyorsunuz.
ARKADİNA-Ah,şuköyhayatınınsevimlicansıkıntısındandahasıkıcıneolabilir?Sıcak,sessizlik,kimseparmağınıkıpırdatmaz,boyunafelsefeyapar...Sizlerleolmakpekgüzelbirşeydostlar,sözlerinizidinlemekpekhoş,amaşimdibirotelodasındarolümüezberliyorolmakbeniçokdahamutluederdi!
NÎNA(Coşkulu.)-Nekadardoğru!sizianlıyorum!
SORİN-Şehirdeyaşamakelbetteçokdahagüzelbirşey.Çalışmaodandaoturursun,uşaköncedenbildirmedenkimseyiiçerialmaz,masandatelefonun...sokaktaarabalaremrinehazır,filan...
DORN(Birşarkımırıldanır.)-"Anlatınona,çiçeklerim..."
(Şamrayev,arkasındanPolinaAndreyevna,girerler.)
ŞAMRAYEV-Herkesciklerburada!Günaydın!(Ar
kadina'nın,sonraNina'nıneliniöper.)Siziböyleiyigördü
50
gümepekmemnunoldum.(Arkadina'ya.)Bugünkarımlaşehregitmeyeniyetliymişsinizhanımefendi,doğrumubu?
ARKADlNA-Evet,niyetimvar.
ŞAMRAYEV-Hımm...Harika,fakatneilegideceğinizisorabilirmiyimçoksayınhanımefendi?
Çavdarkaldırılıyorbugün,işçilerinhepsiçalışıyor.Sonra,hangiatlarlagideceğinizisorabilirmiyim?
ARKADİNA-Hangiatlarla?Hangileriyleolacağını
benneredenbileyim!
SORİN-Arabanınatlarıvarya.ŞAMRAYEV(Sinirlenerek.)-Arabanınatlarımı?Fakatarabanınatlarınahamutneredenbulayım?Hamutneredenbulayım?Şaşılacakşey!Akılalmazşey!Çokyücehanımefendi!Bağışlayın,yeteneğinizinhayranıyım,sizehayatımınonyılınıvermeyehazırım,amaatveremem!
ARKADİNA-Fakatyazorunluysagitmem,neolacak?Tuhafşey!
ŞAMRAYEV-Çoksayınhanımefendi!Sizinçiftlikyönetimidemlenşeydenhaberinizyok!
ARKADİNA(Parlar.)-Hepaynıeskihikâye!BugündenteziyokMoskova'yadönüyorumbende.
Benimiçinköydenatkiralatınyoksaistasyonayayangiderim!
ŞAMRAYEV(Parlar.)-Bendeistifaediyorum!Kendinizebaşkabirkâhyabulun!(Çıkar.)ARKADÎNA-Heryazaynışey,heryazhakareteuğruyorumburada!Birdahaayağımı
basmayacağımburaya!(Soldan,gölegirmeyerininbulunduğuvarsayılanyöndençıkar,azsonra,elindeoltalarvekovataşıyanTrigorinarkasındaolmaküzere,evegirdiğigörülür.)SORİN(Parlar.)-Küstahlıkbu!Bukadarınadayanı
51
lamaz!Tahammülsınırımaştıartık,vesselam.Şimdinekadaratvarsagetirteceğimburaya!
NİNA(PolinaAndreyevna'ya)-IrinaNikolayevna'nın,böyleünlübiraktristinisteğiniyerinegetirmemek,nasılolur?Onuntümistekleri,hattakaprisleri,hertürlüçiftlikyönetimininüstündedeğilmidir?inanılırşeydeğil!
POLİNAANDREYEVNA(Çaresizlikiçinde.)-Neyapabilirimkiben?Kendinizibenimyerimekoyun.Benimelindennegelir.
SORÎN(Nina'ya.)-Gidiphepimizyalvaralımkızkardeşime,kalmasıiçin...Ha?(Şamrayev'inçıktığıyönebakarak.)Çekilmezherif!Zorba!
NİNA(Sorin'inkalkmasınaengelolarak.)-Oturun,oturun...Götürürüzsizi...(Medvedenko'ylabirliktekoltuğunusürerler.)Of,nekorkunçbütünbunlar!..
SORİN-Evet,evet,korkunç...Fakatkâhyalıktanay*nlmaz,şimdikonuşurumonunla...
(Çıkarlar.DornvePolinaAndreyevnakalırsahnede.)DORN-Cansıkıcışuinsanlar.Kocanı
yakasındantutupatmakgerekiraslında.Fakatşöylebağlanacakiş:PyotrNikolayeviçmoruğuylasaygıdeğerkızkardeşigidipözürdileyeceklerondan.Göreceksinizbakın!
POLİNAANDREYEVNA-Arabanınatlarınıdatarlayagönderdi.Güngeçmiyorkiböylebirtatsızlıkçıkmasın.Bilseniznasılüzüyorbenibunlar!Hastagibioluyorum...Nasıltitriyorumbakın...Kabalıklarınadayanamıyorumartıkonun.(Yalvarır.)Yevgeni,canımbenim,sevgilim,neolurbirlikteyaşayalım...Zamanımızgeçiyor,gençdeğilizartık,hiçdeğilseömrümüzünsondeminde,gizlisizsaklısız,yalansızyaşayalım...
52
(Sessizlik).
DORN-Elibeşyaşındayımben,yaşamatarzımıdeğiştirmemiçinçokgeç.
POLİNAANDREYEVNA-Beninedenreddettiğinizibiliyorum,yakınlıkduyduğunuzbaşkakadınlardavar.Hepsiylebirlikteyaşayamazsınıztabi.Anlıyorum.Özürdilerim...Başınızıağrıttım...
(EvinyakınındaNinagörünür;çiçektoplamaktadır.)
DORN-Yoo,dertdeğil.
POLÎNAANDREYEVNA-Kıskançlıkyiyipbitiriyorbeni.Tabi,doktorsunuz,kadınlardankaçamazsınız.Anlıyorum...
DORN(YaklaşanNina'ya.)-Oradanevarneyok?
NİNA-İrinaNikolayevnaağlıyor.PyotrNikolayeviç'indeastımkrizituttu.
DORN(Kalkar).-Gigipvaleryendamlasıvereyimikisinede.
NİNA(Çiçekleriverirona.)-Buyurun!
DORN-Mercibien!(Evedoğrugider).
POLİNAANDREYEVNA(Arkasındangiderken.)Nehoşçiçekler!(Evinyakınında,alçaksesle.)Verinşuçiçekleribana!(Alır,paralar,fırlatıpatar.Birlikteevegirer.ler.)NİNA(Yalnız.)-Ünlübiraktristinhemdeböylesaçmabirnedenlegözyaşıdöktüğünügörmeknetuhaf!Yığınlarınhayranolduğu,hergüngazetelerdekendisindensözedilen,fotoğraflarısatılan,yapıtlarıyabancıdilereçevrilenbiryazarındabütüngününüoltabaşındatüketipikitatlısukefaliyakaladığındasevinmesidegaripdeğilmi?Benbuünlükişileringururlu,yanlarınavarılmazki53
silerolduklarını,kalabalıklarıhorgördüklerinisanırdım.Soysoptanınmışlığım,zenginliğiherşeydençokönemseyensıradaninsanlardan,ünleriveadlarınıngözkamaştmcılığıylabirçeşitöç
aldıklarınıdüşünürdüm.Oysaonlardaağlıyorlar,balıktutuyorlar,kâğıtoynuyorlar,herkesgibigülüyor,öfkeleniyorlar.
TREPLEV(Şapkasız,elindebirtüfekvevurulmuşbirmartıylagirer.)-YalnızmısınızBurada?
NİNA-Evet,yalnızım.
(Treplev,Nina'nınayaklarıdibinebırakırmartıyı.)NİNA-Budanedemekoluyor?TREPLEV-
Bugünbumartıyıöldürmekalçaklığındabulundum.Onuayaklarınızındibinebırakıyorum.NİNA-
Neyinizvarsizin?(Kaldırıpbakarmartıya.)TREPLEV(Birsessizliktensonra.)-Yakındakendimideböyleöldüreceğim.
NİNA-Sizitanıyamıyorum.TREPLEV-Doğru,amabendesizitanıyamamayabaşladıktansonra.Banakarşıdeğiştiniz,bakışlarınızyabancı,varlığımsıkıyorsizi.
NİNA-Sonzamanlardaçokalınganoldunuz.Söylediklerinizdeanlaşılmazbirtakımşeyler,simgeler.Bakınişte,bumartıdabirsimgeolsagerek,amabağışlayın,anlamıyorumonu...
(Martıyıkaldırıpbankınüzerinekoyar.)Sizianlayabilmekiçinfazlabasitim.
TREPLEV-Oyunumunöyleaptalcabaşarısızlığauğradığıakşambaşladıbu.Kadınlarbaşarısızlığıbağışlamazlar.Hepsiniyaktımonun,hepsini,tekbirkırpıntıkalmamacasına.Nekadarmutsuzolduğumubilseniz!Banakarşıbusoğukluğunuzöylekorkunç,öyleakılalmazbir54
şeyki!..Sankibirgünkalkıpdabugölünkuruduğunuyadatoprağıniçinesüzülüpgittiğinigörüyormuşumgibi.Azöncebenianlayabilmekiçinfazlabasitolduğunuzusöylediniz.Oh,nevaranlamayacakburada?Oyunumbeğenilmedi,sanatımdannefretediliyor,benisürüsünebereket,sıradandeğersizbiriolarakgörüyorsunuz...(Ayağınıyerevurarak.)Nekadariyianlıyorumbunu,nasılanlıyorum!Beynimebirburgugibiişleyenbudüşünceyede,kanımıbiryılangibiemengururumadalanetolsun...(BirkitapokuyarakgelenTrigorin'igörür.)İştegerçekyetenekgeliyor:YürüyüşüHamletgibi,elindedekitapla!(Oynar.)"Sözcükler...Sözcükler...Sözcükler..."Güneş
henüzulaşmadısizeama,gülümsüyorsunuzşimdiden,bakışlarınızonunışınlarındaerimeyebaşladıbile..Sizeengelolmayayım.(Hızlaçıkar.)
TRİGORİN(Kitabanotlaralır.)-Enfiyeçeker,votkaiçer,hepkaralargiyer,biröğretmenonuseviyor...NİNA-GünaydınBorisAlekseyeviç!TRİGORİN-Günaydın.İşlerbirdenbireöylekarıştı
kisanırımgidiyorumbugün.Sizinlebirdahagörüşeceğimizihiçsanmam.Çokyazık.Gençveilginçkızlarçoksıkçıkmıyorkarşıma.İnsanonsekizondokuzyaşlarındanasılhissederkendini,unutmuşum.Zihnimdecanlandıramıyorum.Buyüzdendehikâyelerimdeveromanlarımdagenç
kıztiplerigenelikleyapaydır.Aklınızdangeçenleri,nasılbirinsanolduğunuzuöğrenebilmekiçin,birsaatliğineolsunyerinizdeolmakisterdim.
NİNA-Bendesizinyerinizdeolmakisterdim.
TRİGORİN-Odaneden?
NİNA-Ünlü,yeteneklibiryazarınkendininasılhis
55
settiğiniöğrenmekiçin.Nasılbirşeyünlülükduygusu?İnsannasılalgılıyoronu?
TRlGORlN-Nasılmı?Bilmem.Bunudüşünmedimhiç.(Birandüşünerek.)Yasizünümü
büyütüyorsunuzgözünüzde,yadaünlülükduygusudiyebirşeyyok.
NlNA-Kendinizleilgiliyazılanokuduğunuzdadabirşeyhissetmiyormusunuz?
TRİGORlN-Överlersehoşumagider,yererlersebirkaçgüncanımsıkılır.
NİNA-Nekadarolağanüstübirdünyanızvar!Bilseniznasılgıptaediyorumsize!insanlarınyazgılarıçokfarklıbirbirinden.Kimilerigüçlüklesürüklerlercansıkıcı,silikvarlıklarını.Hepsibiribirinebenzerbuzavalıların.Mutsuzdurlar.Kimilerineise,sizingibilereörneğin,kimilyondabirdirbunlar,nasıldailginç,aydınlık,anlamdolubiryaşamdüşmüş...Mutlusunuzsiz...
TRlGORlN-Benmi?(Omuzlarımsilker.)Hımm...Bakın,ünden,mutluluktan,aydınlıkbiryaşamdanfilansözediyorsunuzya,benimiçinbütünbugüzelsözler,bağışlayın,ağzımasürmediğimbirmarmelattanfarksızdır.Sizçokgençveçokiyisiniz.
NlNA-Hayatınızçokgüzelsizin.TRlGORlN-Fakatnedirgüzelolanbenimhayatımda?(Saatinebakar.)Gidipyazmamgerekşimdi.Özürdilerim,zamanımyok...(Güler.)Derleryahani,tamcanalıcınoktamadokundunuz...Heyecanlanmaya,birazdakızmayabaşladım.Fakat,konuşalımhadi.Oçokgüzel,aydınlıkbulduğunuzhayatımdansözedelim..Fakat,bilmemkineredenbaşlamalı?(Birazdüşünür.)Bakın,insanıngecegündüzaklındançıkmayanbirtakımsaplantıları
vardır.
56
Sözgelimi,ayatakmıştırkafasını,iştebenimdekendimegöreböylebirayvarkafamda.Birdüşünceyakamıbırakmazhiç:Yazmamgerek,yazmamgerek,yazmamgerekdiyetekrarlayıpdururum.Birhikâye
yadaromanımıbitirdim,nedensehemenbirbaşkasını,sonrabirüçüncüsünü,onunarkasındandabirdördüncüsünüyazmakzorundayımdır...Konaklamayerlerindedinlenmeksizinatdeğiştirenbiryolcugibidurmaksızınyazarım,başkatürlüdavranmakdaelimdedeğildir.Bundagüzelyadaaydınlıkolannevar,sorarımsize?Of,nesaçmabirhayatbu!Alınişte,sizinlebirlikteolmaktanhazduyuyorumşuanda,amabitmemişbirhikâyeyadaromanınbenibeklediğidüşüncesidebiranbileçıkmıyoraklımdan.Gökyüzünebakıpdakuyruklupiyanoyabenzeyenşubulutunsözülüpgittiğinimigördüm;hemen,birhikâyeminbiryerinegökyüzündenkuyruklupiyanoyabenzeyenbirbulutunsüzülüpgittiğinikoymalıyımdiyedüşünürüm.Vanilyaçiçeğikokuyordeğilmi?Hemenmimkoyarını:"Ağdalıbirkoku,çiçeğidulkadıngiysisirenginde,biryazakşamıtasvirindekulanılacak..."Sizinağzınızdanvekendiağzımdançıkanhersözcüğükaptığımgibi,edebiyatdağarımatıkıştırırım,bakarsınişeyarar!Birçalışmayıbitirdiğimdedinlenebilmek,havasındançıkmakiçin,tiyatroya,yadabalıktutmayakoşarım.Amahayır!Demirgüleyebenzeyenbirşeykafamıniçindeyuvarlanmayabaşlamıştırbile.Yenibirkonumasayasürüklerbenivedinlenmefırsatıbulamadanbirkezdahayazmayakoyulurum.Vebuböylecesürüpgider...Kendimdenrahatyokturbana.Vetanımadığımbirilerinebalvermekiçinkendihayatımıyokettiğimi,engüzelçiçeklerimintozunuyağmaladığımı,çiçeklerinkendilerini
57
dekoparıpkökleriniayaklarımınaltındaezdiğimihissederim.Şimdi,kaçıkdeğildenederlerbana?Yakınları,tanıdıkları,aklıyerindebirinsanadavranırgibidavranırlarmıböylebirine?"Şuaranevartezgâhta?Bizenearmağanedeceksinizacaba?"Hepaynısorular,aynıtavırlar...Vebanaöylegeliyorkiartık,yakınlarımınilgileri,övgüleri,hayranlıkları,tümbunlar,aldatıdanbaşkabirşeydeğil.Birhastayıaldatırgibialdatıyorlarbeni.Hanibazenkorkuyorum,Gogol'ünPoprişçin'igibi,birgünarkamdanusulcayaklaşıp,yakaladıklarıgibitımarhaneyekapatacaklardiye...Engüzelyılarımolangençlikyılarımda,yazarlığabaşladığımoyılardadayazmaksüreklibirıstıraptıbenimiçin.Küçükyazarheleşansıdayardımetmiyorsabirfazlalıkgibihissederkendini.Beceriksiz,sakar,dikenüstündegibitedirgindir.Karşıkonulmazbirgüç,edebiyatvesanatçevrelerineçekeronu.insanlarıngözlerinedoğrudandoğruyavecesurcabakmayakorkarak,silikveürkek,dolanıpdururoralarda.Parasızbirkumardüşkünününkorkakorkakumarmasalarınasokulmasıgibi.Okurlarımıtanımazdım,amaonlarınedensehep,dostolmayan,kuşkucubirileriolarakcanlandırırdımgözümde.Topluluktankorkardım,ürkütürdübenivenezamanyenibiroyunumsahnelenecekolsa,banaesmerseyircileronakarşıdüşmancabirtavıralıyorlarmış,sarışınlarsaumursamıyorlarmışgibigelirdihep.Of,nekorkunçtubütünbunlar!Neıstırapvericibirşeydi!
NlNA-Fakatböyledeolsa,esinlenmeveyaratmaanlarınınsizemutlulukverdiğiolmuyormuhiç?
TRİGORİN-Evet,yazarkenzevkduyuyorum.Düzeltileriokumakdahoş.Fakatyazdığımşeybasılıpdaçık
tımı,dayanılmazbirsıkıntıoluyorbenimiçin.Herşeyinbaştanbaşayapmacıkveyanlış
olduğunugörüyorum.Bütünbunlarıkeşkehiçyazmamışolsaydımdiyedüşünüyorumveiçimikaralarbasıyor.(Güler.)Toplulukokuyorsonra:"Hiçdefenadeğil,sevimli..SevimliamaTolstoynerede,bunerede..."Yada"Pekhoş,amaTurgenyev'inBabalarveÇocuklarıdahagüzeldi."
böylecesonnefesimekadar,herşeysevimlivehoşolacak,dahafazladeğil.Ölümümdensonradatanıdıklarmezarımınyakınındangeçerlerken"BuradaTrigorinyatıyor"diyecekler,"iyibiryazardı,amaTurgenyevkadardeğil."
NÎNA-Bağışlayın,söylediklerinizianlamayaçalışmayacağımartık.Sizinkibasanşımarıklığı,başkabirşey
değil.
TRlGORTN-Hangibasandansözediyorsunuz?Kendimihiçbirzamansevmedim.Biryazarolarakhoşlanmamkendimden.Dahadakötüsü,kafampuslugibihep,çoğukezneyazdığımınfarkındabiledeğilim...Bakınşugölü,ağaçları,gökyüzünü,doğayıseviyorum,hissediyorum,içimdebirtutku,karşıkonulmazyazmaisteğiuyandırıyorlar.Fakatsadecebirdoğabetimcisideğilimkiben,ülkeminyurttaşıyımaynızamanda.Yurdumuveonuninsanlarınıseviyorum.
Yazdıklarımdahalktan,onunçektiğiacı.lardan,geleceğinden,bilimden,insanhaklarındanvedahabunlargibibirçokşeydensözetmekleyükümlüolduğumuhissediyorum.Veişteböyleceçalakalemherşeydensözediyorum,dörtbiryandansıkıştırıyorlarbeni,kızıpöfkeleniyorlarvebenköpeklerinkovaladığıküçükbirtilkigibioradanorayaatıyorumkendimi...Hayatvebilimileriyedoğrugitmekteyken,hepgeri,gerikaldığımıhis58
59
sediyorum,tıpkıistasyonageldiğindeazöncekalkmışolantreneyetişmesininolanaksızolduğunugörenbirköylügibi...Veenindesonunda,birdoğabetimcisindenbaşkabirşeyolmadığımı,gerikalankonulardailiklerimekadarsahteolduğumuhissediyorum...
NÎNA-Çalışmaktanöylebitkindüşmüşsünüzkikendideğerinizikavramayanezamanınıznedeisteğinizvar.Kendinizdenhoşnutolmayabilirsiniz,fakatbaşkalarıiçinbüyükvegüzelsiniz!Sizingibibiryazarolsamtümyaşamımısıradaninsanlaraadar,fakataynızamandadamutluluklarınınancakbenimdüzeyimeyükselmekteolduğunubilirdimvebenibirzaferarabasındataşırlardı.
TRÎGORİN-Zaferarabasıha?YoksaAgamemnonmuyumben,neyim?(Birliktegülerler.)NİNA-Böylebirmutlulukiçin,biryazaryadaaktristolmanınmutluluğuuğruna,aileminsevgisizliğinedayanır,yoksuluğa,düşkırıklıklarınagöğüsgerer,tavanarasındaoturur,yavanekmekleyetinirdim.Kendikendimeyetmezliğinacılarınıdamemnuniyetleyaşar,amabunakarşılıkünisterdim,gerçek,gözalıcıbirün...(Eleriyleyüzünükapar.)Başımdönüyor...Of...
ARKADİNA'NINSESİ(Evden.)-BorisAlekseyeviçî...
TRlGORlN-Beniçağırıyorlar...Eşyalartoplanıyorolmalı.Canımhiçgitmekistemiyor...(Gölebakarak.)Şugüzeliğebakın,cennetgibi!..Neharikabirgüzelik!..
NÎNA-Karşıkıyıdakibahçeyleevigörüyormusunuz?
TRiGORıN-Evet.
60
NlNA-Rahmetlianneminçiftliğidir.Oradadoğdum.Tümyaşamımbugölünçevresindegeçti,herbiradasınıbilirimonun.
TRÎGORÎN-Çokgüzelbiryergerçekten!(Martıyıgörerek.)Bunedir?
NÎNA-Birmartı.KonstantinGavriliçvurmuş.
TRÎGORİNGüzelbirkuş.Doğrusuhiçgitmekistemiyorcanım.İrinaNikolayevna'yırazıedindekalsın.(Defterinebirşeyleryazar.)
NÎNA-Neyazıyorsunuz?
TRİGORİN-Notalıyorum...Birkonugeldideaklıma...(Deftericebinekoyar.)Küçükbirhikâyekonusu.Çocukluğundanberigölkıyısındayaşayanbirgençkızvar,sizingibibiri;tıpkıbirmartı
gibiseviyorbugölüvebirmartıgibidemutluveözgür.Gününbirindebiradamgeliyororaya,kızı
görüyorveyapacakbaşkabirişiolmadığındanyazıkediyorkıza,tıpkıbumartıgibi...
(Birsessizlik.)
(PenceredeArkadinagörünür.)
ARKADÎNA-BorisAlekseyeviç,neredesiniz?
TRlGORlN-Geliyorum!(GiderkendönüpNina'yabakar.PenceredekiArkadina'ya.)Nevar?
ARKADİNA-Kalıyoruz.
(Trigorinevegirer.)
NÎNA(Rampışığınayaklaşır,birandüşündüktensonra.)-Birdüşbu!
PERDE
61
ÜÇÜNCÜPERDE
Sorinlerinyemekodası.Sağdavesoldakapılar.Birbüfe.îlaçdolabı.Odanınortasındabirmasa.
Yolculukhazırlığınıgösterenbirbavulvekartonşapkakutuları.Trigorinmasadakahvaltıederken,Maşaonunyanındaayaktadurmaktadır.
MAŞA-Yazarolduğunuziçinsöylüyorumbunlarısize.İşinizeyarayabilir.İnanın,eğerölümcülbiçimdeyaralasaydıkendini,biranbileyaşamazdımbende.Amametanetimyerindeyinede.İştesilkindimvekararımıverdim:Buaşkısöküpatacağımyüreğimden,kökündensökeceğim.
TRİGORİN-Nasıl?
MAŞA-Evleneceğim.Medvedenko'yla.TRÎGORİN-Şuöğretmenlemi?MAŞA-Evet.
TRİGORİN-Anlamıyorum,neanlamıvarbunun?MAŞA-Umutsuzcasevmenin,yılardırbirşeylerbekleyipdurmanınanlamıvarmı?Evleninceaşkmaskkalmayacak,yenikaygılareskiduygulansilipsüpürecektir...Sonrabirdeğişikliktirnedeolsa.Birtekdahaatalımmı?TRİGORÎN
-Çokolmazmı?MAŞA-Yokcanım!(Kadehleridoldurur.)Öylebakmayınbana.Sandığınızdandahasıkiçerkadınlar.Benimgibiherkesingözüönündeiçenlerazınlıktadır,çoğugizliiçer.Ya.Vedaimavotkayadakonyaktıriçtikleri.(KadehiniTrigorin'inkiyletokuşturur.)Şerefinize!Sade,içtenbiradamsınız.Ayrılacakolmamızyazık.(içerler.)
62
TRİGORİN-Bendegitmekistemiyorum.MAŞA-Ricaedin,kalsın.
TRİGORİNYok,kalmazartık.Oğlusonderecedengesizdavranıyor.Birbakmışsınkendinivurmuş,şimdidebenidüeloyaçağıracağısöyleniyor.Niçinbütünbunlar?Somurtuyor,homurdanıyor,yenibiçimlervaazedipduruyor...Oysaherkeseyervar.Nediyeitişipkakışmalı
ki?
MAŞA-Kıskançlıkdavarişiniçinde.Neyse,beniilgilendirmez.(Birsessizlik.Yakovelindebavulasoldansağadoğrugider.Ninagirer,pencereninönündedurur.)MAŞA-Benimöğretmenakılıbirideğilpek,amadürüstbirinsanveyoksul.Acıyorumona.
Zavalı,yaşlıannesinedeacıyorum.Eh,kalınsağlıcakla.Kemlikleanmayınbeni.(Trigorin'ineliniiçtenliklesıkar.)Gösterdiğinizyakınlığateşekkürederim.Banakitaplarınızıgönderin,amamutlakaimzalıolarak.Amasakın"çoksayın"filandiyeyazmayın,şöyledeyinyeter:"Kiminnesiolduğunubilmeyen,budünyadaneiçinyaşadığıbelirsizMarya'ya..."Hoşçakalın!(Çıkar.)NÎNA(YumrukbiçimindesıktığıeliniTrigorin'edoğruuzatarak.)-Tekmiçiftmi?TRİGORİN-Çift.
NİNA(içiniçeker.)-Hayır.Tekbirnohuttanesivarelimde.Aktristolacakmıyım,olmayacakmıyımdiyeniyettutmuştum?Hiçdeğilsebirakılverenolsa...TRİGORİN-Böyleişlerdeakılverilemez.
NİNA-Ayrılıyoruzartık...ve...belkigörüşemeyeceğizbirdaha.Şuküçükmadalyonubendenbiranıolarakkabuletmenizidiliyorum.Adınızınbaşharflerinikazıttımüzerine...Şuyandadakitabınızınadıyazılı:"GündüzlerveGeceler"...
63
TRİGORİN-Nezarifşey!(Madalyonuöper.)Olağanüstügüzeliktebirarmağan!
NİNA-Aradabirbenianımsayın.TRİGORİNAnımsayacağım.Ogünlükgüneşlikgündeolduğunuzgibianımsayacağımsizi.Birhaftaönce,açıkrenklibirgiysivardıüstünüzdehani,konuşmuştuk...beyazbirmartıyatıyordubankınüzerindede...
NİNA(Düşünceli.)-Evet,martı...(Birsessizlik.)Şimdidahafazlakonuşamayacağız,gelenlervar...Ayrılmadanönceikidakikaayırınbana,yalvarırım...(Soldançıkar.AynıandasağdanArkadina,frakgiyinmişvenişanlarınıtakmışolarakSorin,arkalarındandaeşyatoplamatelaşı
içindeYakovgirerler.)
ARKADİNA(Sorin'e.)-Evdeotursana,ihtiyarcık.Romatizmalıbacaklarınlagezmeleregitmekseninnene?(Trigorin'e).Kimdiazönceburadançıkan?Ninamıydı?TRİGORİN-Evet.
ARKADİNA-Pardon,engelolduk...(Oturur.)Sanırımtoparlandıherşey.Yorgunluktanbittim.
TRİGORÎN(Madalyonunüstündekiyazıyıokur.)"GündüzlerveGeceler",sayfa121,11.ve12.
satırlar...
YAKOV(Masayıtoplarken.)-Oltalarıdakoyayımmıefendim?
TRİGORİN-Evet,dahagerekeceklerbana.Amakitaplarıbirilerineverirsin.
YAKOV-Başüstüne.
TRİGORİN(Kendikendine.)-Sayfa121,11.ve12.satırlar.Nevaracababusatırlarda?
(Arkadina'ya.)Buradabenimkitaplarımdanvarmı?
ARKADÎNA-Evet,ağabeyiminçalışmaodasında,köşedekidolapta.
64
TRlGORİN-Sayfa121...(Çıkar.)
ARKADİNA-DinlebeniPetruşa,evdekal...
SORİN-Sizgittiktensonraburadayaşayamam.
ARKADİNA-Kenttenevarpeki?
SORİNÖzelbirşeyyok,amayinede...(Güler.)'BelediyeKonağı'nmtemelatmatörenivarfalanfilan...Birkaçsaatliğinedeolsaşudurgunhayattankurtulmakistiyorinsan,zifirbağlamışhurdabirağızlıkgibibirköşedeyatıpdurmaktanusandım...Atlarısaatbirdegetirmeleriniemrettim,böyleceyolaaynızamandaçıkacağız.
ARKADİNA(Birsessizliktensonra.)-Buradakalsen,sıkıntıyakaptırmakendini,üşütme.Oğlumagözkulakol.Gözünonunüzerindeneksikolmasın.Doğruyolugösterona.(Birsessizliktensonra.)Gidiyorumişte.Konstantin'inkendininedenvurduğunuöğrenemeden.Bencebaşlıcanedenkıskançlık.BuyüzdendeTrigorin'lebirlikteburadannekadarçabukgidersemokadariyi.
SORİN-Nasılsöylemelibilmem,amabaşkanedenlerdevar.anlaşılmayacakbirşeydeğil;aklı
başındagençbiradam,burada,buıssızköyhayatınıyaşıyor.Neparası,netoplumdabiryeri,negeleceğivar.Belibaşlıbirişiyok.Başıboşluğundanutanıyorvekorkuyor.Çokseverimonu,odabanabağlıdır,amayinede,nedeolsa,yerininburasıolmadığınıbiliyor,başkalarınınmerhametiyleyaşayanbirbesleme,birasalakgibihissediyorkendini.Şaşacakbirşeyyokbunda,gururlubirinsan.
ARKADÎNA-Beniçoktasalandırıyor...(Düşünceli.)Birişemigirmeliacaba?
SORÎN(Islıklabirezgiçalar,sonrakararsızca.)Bence...Onabirazparavermenyapılacakeniyişeyolur
65
du.Birkeredoğrudürüstgiyinmesigerek,vesselam...Baksanaüçyıldıraynıceketitaşıyorsırtında,paltosudayok...(Güler.)Sonrabirazgeziptozmasıdafenaolmazdıdelikanlının...
Yurtdışınagitmesifilan...Çokparatutmazbu.
ARKADİNA-Tutmazolurmu...Kostümiçinbirşeyleryapabilirimbelki,fakatyurtdışıolmaz...Yok,şusırakostümdeolmaz.(Kararlı.)Paramyok!
(Soringüler.)
ARKADİNA-Yok!
SORİN(Islıklabirezgiçalar.)-Pekipeki.Kusurabakmacanım,gücenme...İnanıyorumsana...
Gönlüyüce,soylubirkadınsınsen.
ARKADİNA(Yaşlıgözlerle.)-Paramyok!
SORİN-Bendeolsa,söylemeyenegerek,benverirdim.Amatekmeteliğimyok.(Güler.)Kâhyaemeklimaaşımıolduğugibialıptarımişlerine,hayvancılığa,arıcılığaharcıyor,paralarımçarçuroluyor.İneklergeberiyor,arılartelefoluyor,atlaragelince,banakimseninatverdiğiyokzaten.
ARKADİNA-Evet,paramvarbiraz,amabiraktristimben.Sadecetuvaletparasıyıktıbenizaten.
SORİN-Tatlısın,iyiyüreklibirkadınsınsen...Saygımvarsana...Evet...Banabirşeyleroluyoryine...(Sendeler.)Başımdönüyor.(Masayatutunur.)Kötüyüm,vesselam...
ARKADİNA(Korkmuş.)-Petruşa!(Tutmayaçalışarak.)Petruşa,ağabeyciğim!(Bağırır.)Yardımedin!Yardımedinbana!(TreplevbaşındabirsargıylaveMedvedenkogirerler.)66
ARKADİNA-Fenalaştı"birden!SORİN-Birşeydeğil,birşeydeğil...(Gülümservesuiçer.)Geçti...vesselam...
TREPLEV(Annesine.)-Korkmaanne,tehlikelibirşeydeğil.Bugünlerdesıksıkböyleoluyordayım.(Dayısına.)Dayı,yatmalısın.
SORİN-Evet,biraz...Fakatneolursaolsungideceğimkente...Birazyatıpgideceğim...
Kesinlikle...(Bastonunadayanarakyürür.)
MEDVEDENKO(Kolundantutupyürümesineyardımederek.)-Sizebirbilmece:Sabahleyindört,öğleyiniki,akşamleyinüçayaküstündeolannedir?(Güler.)Evet.SORÎN-Geceleyindesırtüstü.
Teşekkürederim,kendimyürüyebilirim.
MEDVEDENKO-Hadi,hadi,nezaketegerekyok(Sorin'lebirlikteçıkarlar.)ARKADİNA-Çokkorkuttubeni.TRÎGORİN-Köydeyaşamasısağlığınayaramıyor.Sürekligerilimiçinde.Anne,
cömertliğintutsadaonabirkaçbinrubleödünçversenneolur?Bütünbiryılı
kenttegeçirebilirdiböylece.
ARKADİNA-Paramyokbenim,aktristimben,bankerdeğil...(Birsessizlik.)TREPLEV-Anne,sargımıdeğiştirirmisin?Buişiçokiyiyaparsınsen.
ARKADİNA(Haçdolabındantentürdiyotveiçindesargıgereçleribulunanbirkutuçıkarır.)Doktordagecikti.
TREPLEV-Ondageleceğinisöylemişti,öğleoldu.ARKADİNA-Otur.(Oğlununbaşındakisargıyı
çö
67
zer.)Sankisarık.Dünmutfaktabiryolcuseninhangimilettenolduğunusoruyordu.Fakatyaraniyileşmişhemenhemen.Kurumasıgerekenküçükbiryerkalmışsadece.(Oğlununbaşınıöper.)Benyokkensilahlaoynamayacaksınbirdaha,değilmi?
TREPLEV-Yok,anne.Kendimidenetleyemediğimçılgıncabirumutsuzlukanıydıo.Birdahaolmayacak.(Annesinineleriniöper.)Elerinbüyülüdürsenin.Hiçunutmam,devlettiyatrosundaçalıştığınsırada,benküçükbirçocuktum,bizimavludabirkavgaçıkmıştıdakiracılardanbirçamaşırcıkadınıfenahaldehırpalamışlardı.Anımsadınmı?Kadınıkaldırıpgötürdüklerindebaygındı...iyileşinceyekadarziyaretinegitmiştinonun,ilaçgötürmüştün,çocuklarınıçamaşırteknesindeyıkamıştın.Yoksaanımsamıyormusun?
ARKADÎNA-Hayır!(Yenibirsargısararoğlununbaşına.)TREPLEV-Oturduğumuzbinadaikidebalerinvardı...Sanakahveiçmeyegelirlerdi...
ARKADlNA-Bunuanımsıyorum.
TREPLEV-Çokdindarkişilerdi.(Birsessizlik.)Sonzamanlarda,şusongünlerde,tıpkı
çocukluğumdakigibiseviyorum,öyleiçten,bütünkalbimle...Sendenbaşkakimsemkalmadıartık.
Fakatneden,nedenbuadamınetkisindenkurtulamıyorsun?
ARKADlNA-OnuanlayamıyorsunKonstantin...Çoksoylubirinsandıro...
TREPLEV-Öyleysekendisinidüeloyaçağıracağı
68
mıöğrendiğinde,soyluluğubirkorkakgibidavranmasınanedenengelolmadı?Gidiyor.Yüzkızartıcıbirkaçışbu.
ARKADÎNA-Nesaçmaşey!Onaburadangitmesiniricaedenbenim.
TREPLEV-Çoksoylubirinsanmışgerçektende!Bizburadaonunyüzündenneredeysekavgaederken,o
biryerlerde,parktayadasalondaüstümüzegülüyordurşimdi...Nina'yıçözümlüyor,dahibiryazarolduğukonusundaonukuşkuyayerkalmayacakbiçimdeiknaetmeyeçalışıyordur...
ARKADlNA-Banabuçirkinşeylerisöylemektenözelbirzevkduyuyorsun.Sözünüettiğinkişiyesaygımvarvericaederimbenimyanımdaonuniçinkötüşeylersöyleme.
TREPLEV-Amabenimsaygımyok.Seninistediğin,benimdeonubirdahiolarakgörmem.
Fakat,bağışla,yalansöylemeyibecerememben,yazdıklarındanbanausanç
geldiartık.
ARKADÎNA-Basitbirkıskançlıkolayıbu.Yeteneğiolmayıpdahevesiolanlarıngerçekyeteneklereçamuratmaktanbaşkayapacaklarıbirşeyyokturçünkü.Nedenir,budabirçeşitavuntuişte!
TREPLEV-(Alaycı.)Gerçekyetenekler!(Öfkeyle.)Sizintopunuzdançokdahayetenekliyimben,mademöyle!(Başındakisargıyıçekipçıkarır.)Siz,tutucular,sanatalanındasubaşlarını
tutmuşsunuzbirkere,kendidışmızdakilereyaşamahakkıtanımıyorsunuz.Sadecekendiyaptıklarınızıkuralauygunvegerçeksayıyorsunuz!Sanatçısaymıyorumsizi!Neseni,nedeonu!
ARKADÎNA-Dekadan!
69
TREPLEV-Sensevgilitiyatronagitde,oaçması,beşparaetmezoyunlarındaoyna!
ARKADİNA-Öyleoyunlardahiçbirzamanoynamadımben!Banadiluzatma!Uydurukbiroperetbileyazacakyeteneğinyoksenin.Kievlisonradangörme,türediseni!Asalak!
TREPLEVCimri!ARKADİNA-Kılıksız!(Treplevotururvesessizceağlar.)ARKADlNA-Beşparaetmezsin!(Üzüntüveöfkeylegezinir.)Ağlama...Ağlamadiyorum...(Kendisideağlar.)Ağlamadiyorumsana...(Oğlunukucaklar,yüzünü,saçlarınıöper.)Sevgiliyavrumbenim,bağışlagünahkâranneni.Bağışlabubahtsızkadını.
TREPLEV-(Annesinikucaklayarak.)Ahbuseydin!Herşeyimiyitirdim!Benisevmiyor,yazamazoldumartık,tümumutlarımyokoldu...
ARKADİNA-Umutsuzluğakapılma...Herşeydüzelecek...OgidinceNinasenisevecektiryine...
(Oğlunungözyaşlarınıkurular.)Yeter.Barıştıkartık,değilmi?TREPLEV-(Annesininelerini.öper.)Evetanne.ARKADİNA-(Sevecen.)Onunladabarış.Vazgeçdüelodan...olmazmı?
TREPLEV-Peki...Amaizinver,görmeyeyimonu.Banaağırgeliyorbu.Gücümünüstündebirşey...(Trigoringirer.)İşte...Gidiyorumben...(ilaçlançabucakdolabakoyar.)Sargıyıdoktorsararartık...
TRİGORİN(Kitaptaaranarak.)121.sayfa...11ve12.satırlar...Tamam...(Okur.)"Eğerbirgünhayatımsanagerekecekolursagelvealonu..."
70
(Treplevsargıyıyerdenalıpçıkar.)ARKADİNA-(Saatebakarak.)Atlarazsonrakoşulmuşolacak.
TRİGORİN-(Kendikendine.)Eğerbirgünhayatım
sanagerekecekolursagelvealonu.
ARKADİNA-Umarımherşeyintoparlanmıştırartık?
TRİGORİN-(Sabırsızlıkla.)Evet...Evet...(Düşünceli.)Temizbiryürektenkopanbuçağrıdanedenbirkederçınıltısıduydum,nedenacıylaburkulduyüreğim?..Eğerbirgünhayatımsanagerekecekolursagelvealonu.(Arkadina'ya.)Birgündahakalalım!
(Arkadina"olmaz"anlamındasalarbaşını.)TRİGORİN-Kalalım,neolur!ARKADİNA-Seniburadatutanşeyinneolduğunubiliyorumcanım.Amakendinehâkimol.Başındöndübiraz,ayıl.
TRİGORİN-Sendeayıl,mantıklı,akılıol.Çevrendeolanlaragerçekbirdostgibibakneolur!
(Arkadina'nınelinitutupsıkarak.)Fedakârbirinsansınsen...Arkadaşolalım...Vazgeçbenden...
ARKADİNA-(Şiddetlibirheyecaniçinde.)Böylesinekapıldındemek?
TRİGORİN-Benionadoğruçekenbirşeyvar!Bubelkidebanagerekenşeyintakendisi.
ARKADİNA-Taşralıbirgençkızınaşkı,öylemi?Oh,öylesineaztanıyorsunkikendini!
TRİGORİN-İnsanlarayaktauyurlarbazen.Şimdiseninlekonuşuyorumyaaslındauykudayımsankivedü
71
şümdeonugörüyorum...Tatlı,olağanüstüdüşlerkapladıbeni...Bırakgideyim,neolur...
ARKADİNA-(Titreyerek.)Hayır,hayır...Nihayetherhangibirkadınımbende,böylekonuşamazsınbenimle...ÜzmebeniBoris...Korkunçbütünbunlar...
TRİGORİN-Istesenolağanüstüolabilirsin.Dünyadamutlulukverebilecektekşey,taze,şiirdolu,insanıhülyalarındünyasınaçekenbiraşkolabilirancak!Benböylebiraşkyaşamadımdaha!
Gençliğimde,editörkapılarınıneşiğiniaşındırmaktan,yoksuluklaboğuşmaktanvaktimolmadı...
Sonundagelipbuldubenioaşk,elediyor,çağırıyor...Niyekaçayımondan?
ARKADİNA-(Öfkeyle.)Senaklınıkaçırmışsın!
TRİGORlN-Varsınolsun!
ARKADİNA-Hepinizbanaacıçektirmekiçinsözbirliğietmişsinizbugün!(Ağlar.)TRİGORİN-(Başınıelerininarasınaalır.)Anlamıyor!Anlamakistemiyor!
ARKADİNA-Öylesineyaşlıveçirkinmiyimkibaşkakadınlarhakkındautanıpsıkılmadankonuşuluyorbenimle?(Trigorin'ikucaklayıpöper.)Oh,sençılgınadönmüşsün!Güzelimbenim,olağanüstüsevgilim!Senbenimhayatımınsonsayfasısın!(Önündedizçöker.)Sevincimbenim,gururum,mutluluğum!(Dizlerinekapanır.)Benibirsaatliğinebilebırakacakolsanyaşayamam,aklımıkaçırırım,olağanüstüerkeğimbenim,kulukölesiolduğum,efendim...
TRİGORlN-Birgelenolur...(Kalkmasınayardımeder.)
ARKADİNA-Gelsinler,sanaolanaşkımdanutanç
duymuyorumki.(Eleriniöper.)Hayatımınzenginliği,delibozuğumbenim;birçılgınlıkyapmakistiyorsunsen,amabenistemiyorum,bırakmayacağımseni...(Güler.)Benimsinsen...Benim...
Bualın,bugözler,bugüzelimipeksaçlarbenim...Tümüylebanaaitsinsen...Öyleakılı,öyleyeteneklisinki...Bugününyazarlarınınhepsindenüstünsün,senRusya'nınbiricikümidisin...
Sendeöylesineiçtenlik,yalınlık,tazelik,öylesağlıklıbirhumorvarki...Birinsanı,birdoğaparçasınıenbelirginçizgileriylebirçırpıdayaratabiliyorsunsen.İnsanlarınyaşıyorsenin!Oh,seniheyecanakapılmadanokumanınolanağıvarmı!Dalkavuklukyaptığımı,yalansöylediğimimisanıyorsun?Şugözlerimebak...Bak...Biryalancınıngözleriolabilirmibunlar?Görüyorsunişte,seningerçekdeğerinibenbiçebilirimancak,sanadoğruyusöyleyentekkişiyimben,sevgilimbenim,biricikerkeğim...Geliyorsundeğilmi?Ha?Bırakmayacaksınbeni,değilmi?
TRİGORİN-İrademyokbenim...Hiçbirzamandaolmadı...Uyuşuk,gevşek,nereyeçekerlerseorayagidenbiri...Kadınlarboylebirerkektennasılhoşlanır?Albeni,götür,amabiradımöteyebırakmakendinden!
ARKADİNA(Kendikendine.)-Elimdesinartık!..(Hiçbirşeyolmamışgibipervasızca.)Yinedeistiyorsankalabilirsintabi.Bengiderim,birhaftasonradasengelirsin.Niyeaceleedesinki?
TRÎGORİN-Yok!Birliktegidelimartık.ARKADÎNA-Senbilirsin...Mademöyle,birliktegideriz...
(Birsessizlik.Trigorindefterinenotlaralır.)ARKADİNA-Neyapıyorsun?
72
73
TRlGORÎN-ilginçbirsözduydumsabahleyin"KızlarOrmanı"...işeyarar...(Gerinir.)Gidiyoruzdemek?Yinevagonlar,istasyonlar,büfeler,pirzolalar,bitmeztükenmezkonuşmalar...
ŞAMRAYEV(Girer.)-Arabanızın'hazırolduğunuüzüntüylebildiririmefendim.Yolaçıkmanınvaktidir.Trenikiyibeşgeçegeliyor.SaygıdeğerİrinaNikolayevna,aktörSuzdaltsev'inşimdinerelerdeolduğunusoruşturmayıunutmazsınızdeğilmi?Hayattamı?Sağlığıyerindemidir?Birzamanlarazmıiçtikbirlikte..."PostaArabasıSoygunu"ndaeşsizbiroyunçıkarmıştı...O
zamanlar,hiçunutmam,yineçokseçkinbirkişiolantrajediaktörüİsmailovilebirlikteçıkarlardı
sahneye...Telaşetmeyinsaygıdeğerhanımefendi,dahabeşdakikanızvar...Birkeresindebirmelodramda
komplocurolündeydiler...Ansızınelegeçtiklerinde,"tuzağadüştük"denilmesigerekirken,"kucağadüştük"demezmi!(Kahkahalarlagüler.)Kucağa!...
(ŞamrayevkonuşmaktaykenYakovaceleylebavularıtaşır.HizmetçikızArkadina'nınşapkasını,mantosunu,şemsiyesini,eldivenlerinigetirir,herkesgiyinmesineyardımederonun.Aşçıbaşı
görünürsoldakikapıda,birsürebeklediktensonrakararsızadımlarlagirer.PolinaAndreyevna,sonraSorinveMedvedenkogirerler.)
POLÎNAANDREYEVNA(Elindeküçükbirsepetle.)-Yoliçineriktopladımbiraz...Çoktatlılar.
Canınızyemekisterbelki.
ARKADÎNA-ÇoknaziksinizPolinaAndreyevna.
POLİNAANDREYEVNA-Yolunuzaçıkolsunikigözüm.Bağışlayın,eğerbirkusurumuzolduysa...(Ağlar.)
74
ARKADtNA-(Onukucaklayarak.)Herşeyçokiyiydi,çokgüzeldi.Amanevarşimdiağlayacak!
POLİNAANDREYEVNA-Ömrümüzgeçipgidiyor!
ARKADİNA-Eldenbirşeygelmezki...SORİN(Sırtındapelerinlipalto,başındaşapka,elindebaston,odadangeçereksolkapıdangirer;odadangeçerken.)-îrina,kardeşim,geçkalmayalım!
Bengidiparabayaoturuyorum,vesselam.
MEDVEDENKO-Benistasyonayayangeleceğim...
siziuğurlamaya...Gecikmem!(Çıkar.)
ARKADİNA-Hoşçakalındostlarım...Kısmetolursagelecekyazayinegörüşürüz.(Hizmetçikız,Yakovveaşçıbaşıeliniöperler.)Gönüldençıkarmayınbeni.(Aşçıbaşınaparaverir.)Birruble,üçünüziçin.
AŞÇIBAŞI-Alahrazıolsunhanımefendi.Yolunuzaçıkolsun!Minnettarızsize.
YAKOV-Hayırlıyolculuklar!ŞAMRAYEV-Mektuplarınızıesirgemezsenizçokmutluoluruz!GülegüleBorisAlekseyeviç!
ARKADİNA-Konstantinnerede?Söyleyin,gidiyorum.Vedalaşalım.Eh,hadihoşçakalın.(Yakov
'a.)Aşçıbaşıyabirrubleverdim,üçünüzpaylaşırsınız...
(Birliktesağdançıkarlar.Sahneboşkalır.Sahnegerisinden,yolcularınuğurlanışısırasındakisesler,bağrışmalarişitilir.Hizmetçikızgiripmasadaneriksepetinialır,çıkar.)
TRİGORİN(Döner.)-Bastonumuunutmuşum.Terastaolmalı.(SoldakikapıyadoğruyürürkenNina'yla
karşılaşır.)Sizmisiniz?...gidiyoruz...
75
NİNA-Birdahagörüşeceğimiziçimedoğmuştu...(Heyecanla.)BorisAlekseyeviç,kesinkararımı
verdim,ölsemdedönmemartık,sahneyeçıkıyorum.Yarınayrılıyorumburadan,babamı,herşeyibırakıpyenibirhayatabaşlıyorum...Sizingibi,Moskova'yagidiyorumbende...Oradagörüşeceğiz.
TRİGORİN(Çevreyebakınarak.)-"SlavyanskiPazar"otelineinin...Hemenhaberulaştırınbana...
Molçanovka'daGroholski'ninevi...Aceleetmeliyim...
NİNA-Birdakikacıkdaha...
TRİGORİN(Hafifsesle.)-Öylegüzelsinizki...Yakındagörüşeceğimizidüşünmeknebüyükmutluluk!(Ninabaşınıonungöğsünebırakır.)Bueşsizgözlerigöreceğimyine,tanımsızgüzeliktekibuincegülüşü,birmeleğinkikadarmasumbugüzelyüzü...Canımbenim...
(Uzunbiröpüşme.)
(Üçüncüvedördüncüperdelerinarasındaikiyılhkbirsüregeçer.)PERDE
76
DÖRDÜNCÜPERDE
Sorinler'inevindeKonstantinTreplev'inçalışmaodasıyaptığıbirsalon.Sağdavesoldaiçerdekiodalaraaçılankapılar.Tamkarşıda,terasaaçılancamlıkapı.Birkonuksalonundabulunması
olağaneşyadışında,sağköşedebiryazımasası,solkapınınyanındaalaturkabirsedir,ayrıcabirkitaplık,pencereönlerindeveiskemlelerdekitaplar.Vakitakşamdır.Abajurlubirmasalambasınınaydınlattığıodanınloşluğunda,bahçedekiağaçlarınhışırtısı,rüzgârınbacalardakiuğultusuişitilmektedir.Bekçininsopavuruşları.MedvedenkoveMaşagirerler.
MAŞA(Seslenir.)KonstantinGavrilıç!KonstantinGavrilıç!(Çevreyebakınır.)Kimsleryok!ihtiyardaheran"Kostyanerde,Kostyanerde?"diyesorupduruyor.Yapamıyoronsuz...
MEDVEDENKO-Yalnızlıktankorkuyor.(Kulakkabartır.)Neberbatbirhava!ikincigünböyle.
MAŞA(Lambanınfitiliniaçar.)-Göldedalgalargöklereçıkıyor.
MEDVEDENKO-Bahçedegözgözügörmüyor.Söylesekdeşutiyatrosahnesinisöküpatsalar.
Çıplak,çirkinbiriskelet.Perdesirüzgârdasaklıyor.Dünakşamoradangeçerken,sankibirisiağlıyormuşgibigeldibana.MAŞA-Dahaneler...(Birsessizlik.)MEDVEDENKO-Maşaevimizegidelim.MAŞA-(Başınıolumsuzanlamdasalar.)-Bengeceburadakalacağım.
77
MEDVEDENKO(Yalvarır.)-Maşa,gidelim!Yavrumuzaçtırbelki.
MAŞA-Saçmalama.Matryonadoyurmuştur.(Birsessizlik.)MEDVEDENKO-Yazıkyavrucağa...Üçgündürannesiz...
MAŞA-Çekilmezbiradamoldunartık!Eskiden,hiçdeğilsearadabir,felsefeyapardın.Şimdi
"yavrumuz...evimiz..."denbaşkalafçıkmazolduağzından.
MEDVEDENKO-Maşa,gidelim.
MAŞA-Kendingit.
MEDVEDENKO-Babanbanaatvermez.
MAŞA-Verirverir.Gitiste...
MEDVEDENKO,Öyleya,isteyeyim..Senyarınmıgeliyorsun?
MAŞA-(Enfiyeçeker.)Hı,yarın.Uzattınamaartık!
(TreplevvePolinaAndreyevnagirerler.Treplevyastıklarvebiryorgan,PolinaAndreyevnabiryatakçarşafıtaşımaktadır.Getirdiklerinisedirinüstünekoyarlar.Treplevgidipmasasınınbaşınaoturur.)
MAŞA-Neiçinbunlaranne?
POLİNAANDREYEVNA-PyotrNikolayeviçkendisineKostya'mnodasınayatakyapılmasını
istedi.
MAŞA-Bırakın,benyaparım...(Yatağıyapar.)
POLİNAANDREYEVNA-(içiniçekerek).Haihtiyar,haçocuk...Farkıyok...
(PolinaAndreyevna,Treplev'inyazımasasınayaklaşır,dirsekleriylemasayadayanarakyazılarabakar.Sessizlik.)
MEDVEDENKO-Eh,benartıkgideyim.Alahaıs
78
marladık,Maşa.(Karısınıneliniöper.)Alahaısmarladıkanneciğim...(Kayınvaldesinineliniöpmeyeçalışır.)
POLİNAANDREYEVNA-(Cansıkıntısıyla.)Hadiuğurlarolsun.
(Treplevonabirşeysöylemedenuzatırelini,Medvedenkoçıkar.)POLİNAANDREYEVNA-(Treplev'inyazdıklarınabakarak.)GününbirindegerçektendeyazarolacağınızkiminaklınagelirdiKostya!Tanrıyaşükürolsun,dergilerdenparabilegönderiyorlaryazdıklarınıziçin...(Saçlarınıokşar.)Yakışıklıdaoldunuz...Kostyacığım,güzelim,benimMaşa'yadabirazgüleryüzgöstersenizneolur!
MAŞA-(Yatağıyaparken.)Bırakınonu,anne!
POLİNAANDREYEVNA-(Treplev'e.)Öylecanayakındırki...(Birsessizlik.)Kostya,aradabirgüleryüzgösterbirkadına,başkabirşeyistemezsenden.Kendimdenbilirim...
(Treplevmasadankalkar,birşeysöylemedençıkar.)
MAŞAİştekızdırdınızonu!Bukadarüstünevarmakçokgerekliydisanki!
POLİNAANDREYEVNA-Neyapayım,üzülüyorumseniniçinMaşenka!
MAŞA-Nedegerekliya!
POLİNAANDREYEVNA-İçimparçalanıyorsanabaktıkça...Görmüyor,anlamıyordeğilimki...
MAŞA-Budalalıkhepsi.Umutsuzaşkromanlardaolur.Saçmabütünbunlar.İnsanınkendinibırakmaması,balığınkavağaçıkmasınıbeklergibiboşumutlarakapılmamasıgerek...Yüreğindeaşkınkıpırtısınıduydunmu,yapılacakeniyişeyonuoradankovmaktır.Kocamıbaşkabiryereatayacaklarmışzaten.Helegidelimoraya,unutacağımherşeyi,kökündensöküpatacağımyüreğimden.(ikiodaötedenhüzünlübirvalsduyulur,}
POLİNAANDREYEVNA-Kostyaçalıyor,İçisıkılıyorçocuğun.
MAŞA-(Sessizcebirkaçturvalsyapar.)Enönemlisianne,gözdenırakolması...BenimSemyon'unatanmaişiolsun,gidelim,biraygeçmedenherşeyiunutacağım.Saçmabütünbunlar.
(Soldakikapıaçılır.DornveMedvedenko,tekerleklikoltuğundaSorin'igetirirler.)MEDVEDENKOAltınüfusbenimelimebakıyorşimdi.Gelgörkisekizokkaun,yetmişkapik...
DORN-Yetirebilirsenyetirha!
MEDVEDENKO-Siziniçinhavahoş!Denizdekum,sizdepara.
DORN-Paramı?Otuzyılgecegündüz,anamdanemdiğimsütburnumdangelircesineçalıştıktansonra,ikibinrubleartırabilmişim.Onudageçenlerdeyurtdışındaharcadım.Şimdimeteliğimyok.
MAŞA(Kocasına.)Sendahagitmedinmi?
MEDVEDENKO(Suçlu).-Nasılgideyim?Atvermezlerse...
MAŞA(Cansıkıntısıveöfkeyle,yavaşsesle.)-Gözümsenigörmesin!
(Sorin'inkoltuğunuodanınsoltarafınagetirirler;PolinaAndreyevna,MaşaveDorndaSorin'inyakınındaotururlar,Medvedenkoüzüntüiçindebirköşeyeçekilir.)DORN-Nekadardeğişmişburası!Konuksalonuçalışmaodasıolmuş.
80
MAŞA-KonstantinGavrilıçdaharahatçalışıyorburada.Canıistediğindeçıkıpbahçededolaşıyor,
düşünüyor.
(Bekçininsopavuruşları.)
SORİN-Kardeşimnerede?
DORN-İstasyonaTrigorin'ikarşılamayagitti.Neredeysedöner.
SORİN-Kardeşimiçağırttığınızagörehastalığımtehlikelidemek.(Kısabirsusuştansonra.)Şuişebakın,tehlikelibiçimdehastayım,amakimseninilaçverdiğiyok!
DORN-Neistiyorsunuzilaçolarak?Valeriandamlasımı?Karbonatmı?Yoksakınamı?
SORİN-İşte,felsefebaşlıyoryine!Of,nebitmezçiledirbu!(Başıylasedirigöstererek.)Beniniiçinmiserildi?
POLİNAANDREYEVNA-SiziniçinPyotrNikolayeviç.
SORİN-Çokteşekkürederim.
DORN(Birşarkımırıldanır.)-"Yüzüyoraygecegöklerinde..."
SORİN-Nediyeceğimbakın,Kostya'yabirhikâyekonusuvermekistiyorum.Adışöyleolmalı:/'İstemişolanadam."''L'hommequiavouli."Birzamanlargençkenyazarolmakistedim,olamadım.Güzelkonuşmayaözendim,beceremedim,dilincanınaokudum.(Kendinitakliteder.)"
vesselamfilan,falanfilan..."Öylekibaşladığımlafıbağlayanakadarterbasardı.Evlenmekistedim,evlenemedim.Kentteyaşamakisterdim,hayatımköydesonaeriyor,vesselam!
DORN-Yüksekderecelidevletmemuruolmakistiyordun,oldun.
81
SORÎN(Güler.)-Bununiçinözelçabaharcamadım.Kendiliğindenoldu.
DORN-İnsanınaltmışikiyaşındahayatındanhoşnutolmadığınıbelirtmesi,kabuledersinizkiyücegönülübirdavranışdeğil.
SORİN-Nedikkafalıadambu!Yahu,benyaşamakistiyorum,anlasanıza!
DORN-Hafiflik...Doğayasalarınagöreheryaşambiryerdesonaermekzorundadır...
SORİN-Sizdoymuşbiradamolarakyargıveriyorsunuz.Kanıksamışsınızartık,hayatakarşı
umursamazlığınızbundan,siziniçinhepsibir.Fakatölmeksiziniçindekorkunçolacak.
DORN-Ölümkorkusuhayvansalbirkorkudur...Onualtetmekgerekir.Ancakölümdensonrakihayatainananlarbilinçliolarakkorkarlarölümden,çünkügünahlarınınağırlığıaltındaezilirler...
Oysasiz,birkereötekidünyayainananbirideğilsiniz;ikincisinegünahınızvar?YirmibeşyılAdalet
Bakanlığındaçalıştınız,hepsibu.SORİN(Güler.)-Yirmisekiz.(Treplevgirer;Sorin'inayakucundakisandalyeyeoturur.Maşatümsahneboyuncagözleriniayırmazondan.)DORN-KonstantinGavriloviç'inçalışmasınaengeloluyoruz.
TREPLEV-Yokcanım.(Birsessizlik.)
MEDVEDENKO-Doktor,yurtdışındaençokhangişehirdenhoşlandığınızısorabilirmiyim?
DORN-Cenova'dan.TREPLEV-NedenCenova?
82
DORN-Çünküoradasokaklarıdoldurankalabalıktainsanıçeken,etkileyenbirşeyvardır.
Akşamüstüotelindençıktığında,sokaklarıninsanladolduğunugörürsün.Sendebukalabalığakarışır,onunlakaynaşır,belirliamacınolmadan,gelişigüzeldolaşırdurursun.Kendinibukalabalığınbirparçasıhisseder,evrenselbirruhunvarlığınainanmayabaşlarsın...HanibirzamanlarsizinoyununuzdaNinaZareçnaya'nınoynadığıtürdenbirşey...Sahi,Zareçnayanerelerdeşimdi?Neyapıyor?
TREPLEV-İyiolduğunusanırım.
DORN-Biraztuhafbiryaşamsürdürdüğüçalındıdakulağıma...Nedirbuişinaslı?
TREPLEV-Uzunhikâyebudoktor.
DORN-Sizkısacaanlatsanız...
TREPLEV-EvindenayrıldıktansonraTrigorin'leyaşamayabaşladı.Bunubiliyorsunuz,değilmi?
DORN-Biliyorum,evet.
TREPLEV-Birçocuğuoldu,çocuköldü.SonraTrigorin,beklenmesigerektiğigibi,onubırakıpeskiilişkilerinedöndü.Zatenbuilişkilerihiçbirzamankoparmamıştı,kurnazlıklahepsinibirdenidareedecekkarakterdebiridirçünkü.BunlardananlayabildiğimkadarıylaNinaözelyaşamındabaşarısızlığauğradı.
DORN-Yasahnede?
TREPLEV-İşinbuyanısanırımdahadakötü.Moskovayakınlarındayazlıkbirtiyatrodabaşladı,taşrayagittisonra.İlkzamanlaronuizliyor,nereyegiderseardındangidiyordum.Büyükrolerehevesediyordu.Fakatsesikaba,kulaktırmalayıcı,hareketlerisertvekeskindi.Aradabiryeteneklicebağırdığı,yetenekliceöldüğüanlarolmuyordeğildi...Fakatkısa,sürekliolmayananlardıbunlar.
83
DORN-Amayinedeyeteneğivardemek?TREPLEV-Anlamasıkolaydeğil,amaolsagerek...
Benonugörüyordum,amaobenigörmekistemiyordu,hizmetçisidebırakmıyorduotelodasına.
Duygularınıanlıyor,fazlaısraretmiyordumgörüşmekte.(Birsessizlik.)Başkaneanlatayım?
Sonraburayadöndüğümde,mektuplaraldımondan.Akılı,içten,ilginçmektuplardı...
Yakınmıyorduhiçbirşeyden,amaalabildiğinemutsuzolduğunuhissediyordum...Hersatın,gergin,hastabirsinirdisanki...Hayaldünyasıdadağınıktıbiraz."Martı"diyeimzalıyordumektuplarını.Puşkin'in"DenizKızı"oyunundadeğirmencininkendinikuzgunsanmasıgibi,odamektuplarında,birmartıolduğunutekrarlayıpduruyordu.Buradaymışşimdi.DORN-Buradamı?
Nasılyani?TREPLEV-Şehirde,otelde,dörtbeşgündüroradabirodadakalıyor.Görmeyegidecektimben,Maryaİlyiniçnagittide,amakimseyikabuletmiyor.SemyonSemyonoviçdünöğledensonraonukırda,buradanikiversötedegördüğünüsöylüyor.
MEDVEDENKO-Gördümya!Şuyana,şehredoğruyürüyordu.Selamlayıpnedenbizigörmeyegelmediğinisordum.Geleceğinisöyledi.
TREPLEV-Gelmez.(Birsessizlik.)Babasıylaüveyannesiadınıbileduymakistemiyorlar.Heryanabekçilerkoymuşlar,çiftliğeyanaştırılmamasıiçin.(Doktorlabirlikteyazımasasınadoğruyürürler.)Doktor,kâğıtüzerindefilozofolmaknekadarkolay,amaaslındanekadargüçbirşeybu.
SORİNDilberkızdı.DORN-Nebuyurdunuz?
84
SORİN-Dilberkızdıdiyorum.HattadevletdanışmanıSorinbiraraâşıktıona.
DORN-Senikocaçapkın!
(Şamrayev'ingülüşüişitilir.)
POLİNAANDREYEVNA-Anlaşılanistasyondandöndübizimkiler...
TREPLEV-Evet,anneminsesiniişitiyorum.
(Arkadina,Trigorin,arkalarındanŞamrayevgirerler.)
ŞAMRAYEV(Girerken.)-Bizleryaşlanıyoruz,doğanınkörgüçleriaşındırıpyokediyorbizleride,fakatsiz,saygıdeğerhanımefendisizherdemtazesiniz...Buparlakbluz,bucanlılık,hareketlerinizdekibuzarafet...
ARKADİNA-Yinenazarınızdeğecek,cansıkıcı
adam!
TRİGORÎN(Sorin'e.)-Nasılsınız,PyotrNikolayeviç?Buikidebirhastalanmaklardanedir?Hoş
değil!(Maşa'yigörür,neşeyle.)Maryaİlyiniçna!
MAŞA-Tanıdınızdemek?(Trigorin'inelinisıkar.)
TRİGORÎN-Evlendinizmi?
MAŞA-Çoktan.
TRlGORİN-Mutlusunuzya?(DornveMedvedenko'ylaselamlaşır,sonrakararsızadımlarlaTreplev'eyaklaşır.)İrinaNikolayevnageçmişiunuttuğunuzu,banaartıkkızmadığınızısöylüyordu.
(Trepleveliniuzatırona.)
ARKADİNA(Oğluna.)-Bak,BorisAlekseyeviçyenihikâyeninyayımlandığıdergiyigetirdi.
TREPLEV(Dergiyialır,Trigorin'e.)-Teşekkürederim.Çoknaziksiniz.
85
TREPLEV-Bağışlayın,canımistemiyor...Birazdolaşacağım.(Çıkar.)ARKADİNA-Onarköpekkoyacağız.Doktor,sizbenimyerimedekoyun.DORN-Başüstüne.
MAŞA-Herkessürdümüparasını?Çekiyorum...Yirmiiki!
ARKADİNA-Bendevar!MAŞA-Üç!DORN-Pekgüzel!
MAŞA-Oynadınızmıüçü?Sekiz!Seksenbir!On!ŞAMRAYEV-Dur,dur,atlıkovalamıyorarkandan!ARKADİNA-Harkov'dabirkarşıladılarbeni,birkarşıladılar,görecektiniz!Mutluluktanhâlâbaşımdönüyor...MAŞA-Otuzdört!
(Sahnegerisindehüzünlübirvalsçalındığıişitilir.)ARKADİNA-Üniversitelileralkıştufanınatuttular...Üçsepetçiçek,ikiçelenkvebirdebu...(Göğsündekibroşuçıkarıpmasayaatar.)ŞAMRAYEV-Değerlibirşeybu.MAŞAEli!
DORN-Tamolarakelimi?ARKADİNA-Gözalıcıbirtuvaletvardıüstümde...Ee,başkaşeyekarışmam,amagiyinmesinibilirimben...POLİNAANDREYEVNA-Kostyaçalıyor.İçisıkılıyorzavalıçocuğun.
ŞAMRAYEV-Gazetelerveryansınediyorlaraleyhinde.
MAŞA-Yetmişyedi!ARKADİNA-Aldırmayıversin.
TRİGORİN-Şansıyok.Kendisesinibulamadıbirtürlü.Tuhaf,bulanık,bazensayıklamayabenzerbirşeylervaryazdıklarında.Kişileriyaşamıyor.
MAŞAOnbir!
ARKADİNA(GözucuylaSorin'ebakarak.)-Petruşa,sıkılıyormusun?(Birsessizlik.)Uyumuş.
DORN-Ekselansuyumuş.
MAŞAYedi!Doksan!
TRlGORİN-Benböylebiryerde,böylebirgölkıyısındayaşasam,elimekalemmialırdımyazmakiçin?İçimdekibututkuyuyener,balıktutmaktanbaşkabirşeyyapmazdım.
MAŞA-Yirmisekiz!
TRİGORİN-Birhanibalığıyadatatlısulevreğiyakalamaktandahabüyükzevkmiolur!
DORN-BenKonstantinGavrilıç'ınyeteneğineinanıyorum.Birşeylervarçocukta.Kesinliklevar!
İmgelerledüşünüyor.Hikâyelericanlı,parlak.Kendipayıma,bençoketkileniyorumonlardan.
Üzücüolan,belirlibiramacınınolmayışı.Okurdabirtakımizlenimleruyandırıyor,hepsibu...Fakatsadeceizlenimlerlenereyekadargidilirki!İrinaNikolayevna,oğlunuzyazardiyemutlumusunuz?
'
ARKADİNA-İnanırmısınız,henüzhiçbirşeyokuyamadımondan.Fırsatolmadı.
MAŞA-Yirmialtı!
(Triplevsessizcegirer,masasınadoğrugider.)
ŞAMRAYEV(Trigorin'e.)-Ha,BorisAlekseyeviç,sizinbirşeyinizvarbizde.
TRİGORİN-Nedir?
89
ŞAMRAYEV-KonstantinGavrilıç'invurduğubirmartıvardıyahani,banaonuniçinidoldurtmamı
emretmiştiniz.
TRİGORİN-Anımsayamadım!(Birandüşünür.)Anımsayamadım,hayır!
MAŞA-Altmışaltı!Bir!
TREPLEV(Pencereyiardınakadaraçarvekulakkabartır.)Nasıldakaranlık!İçimdekibusıkıntınınnedeninibilsem...
ARKADİNA-Kostya,kapapencereyi,fenaesiyor.
(Treplevpencereyikapar.)
MAŞA-Seksensekiz!
TRİGORİN-Bayanlar,baylar,tombala!
ARKADİNA(Sevinçli.)-Bravo!Bravo!
ŞAMRAYEV-Bravo!
ARKADİNA-Şansıherzamanheryerdeyavergiderbuadamın.(Kalkar.)Haydigidipbirşeyleratıştıralımşimdi.Ünlüyazarımızbugünöğleyemeğideyemedi.Yemektensonradevamederiz.
(Oğluna.).Kostya,bırakyazmayıdayemeğegel.
TREPLEV-Sağolanne,bentokum.
ARKADİNA-Nasılistersen.(Sorin'iuyandırır.)Petruşa,yemekvaktigeldi!(Şamrayev'inkolunagirer.)BeniHarkov'danasılkarşıladıklarınıanlatayımsize...
(PolinaAndreyevnamumlarısöndürür,Dom'labirli/eteSorin'intekerleklikoltuğunuiterler.Birliktesolkapıdançıkarhepsi.Sahnede,yazımasasındaoturmaktaolanTreplevkalırsadece.)TREPLEV(Yazmayahazırlanır,dahaönceyazdıklarınıgözdengeçirir.)Yenibiçimlerkonusundaçoksözet
90
tim,amayavaşyavaşkendimindebasmakalıpbirsöyleyişekaydığınıhissediyorum...(Okur.)
"Duvardakiafiştedeniyorki...","Koyu,siyahsaçlarlaçerçevelenmişsolgunbiryüz..."Deniliyorduki...çerçevelenmiş...(Karalar.)Bayatsözlerbunlar.Kahramanın,yağmurunsesiyleuyanmasıylabaşlayacağım,gerikalanherşeydışarı!Mehtaplıgecetasviri,uzunveözentili.Trigoriniçinkolaybunlar,kendiyönteminieldeetmişo...Subendindekırıkbirşişeağzınınparlamasıvedeğirmentaşınıngölgesimehtaplıbirgecenintasviriiçinyetiyorona.Banaisetitrekışıklar,yıldızlarınyumuşakparıltısı,birpiyanonunuzaklardangelenvegüzelkokularladoludinginhavadayitipgidenezgilerigerekli...Neişkence!(Birsessizlik).Biçimineskiliğindeyadayeniliğindedeğiliş,yazdığınşeyihangibiçimdeolduğunudüşünmedenyazmanda,çünküsözlerözgürceakmaktadırruhundan,bunugitgidedahaiyianlıyorum...(Birisimasayaenyakınpencereyitıklatırdışardan.)Odane?(Penceredendışarıbakar.)Karanlıktanbaşkabirşeygörünmüyor.(Camlıkapıyıaçıpbahçeyebakar.)Basamaklardanaşağıkoşuyordubiri.(Seslenir.)Kimvarorada?(Çıkar.Terastahızlıhızlıyürüdüğüduyulur.YarımdakikasonraNinaZareçnayailedöner.)Nina!Sizdinizdemek,Nina!(Ninabaşınıgöğsünedayaronun,sessizceağlar.)
TREPLEV(Çokduygulanmış.)-Nina!Sizsinizbu,Nina!..İçimedoğmuştu,bütüngünbirsıkıntı
kemiripduruyorduiçimi...(Şapkasınıvepelerininiçıkarmasınayardımeder).Oh,biriciğimbenim,güzelim,sevgilim!Geldisonunda!Amaağlamayalımneolur!
NİNA-Birivarburada!
TREPLEV-Yokkimse.
91
NÎNA-Kapılarıkilitleyin,içerigirenolur.
TREPLEV-Yok,girmezkimse.
NÎNA-İrinaNikolayevna'nınburadaolduğunubiliyorum.Kapılarıkilitleyin.
TREPLEV(Sağdakikapıyıanahtarlakitleı;sohlakinegiderken.)-Kilidiyokbunun,şukoltuğuyanaştırayım.(Birkoltuğuitipkapınınarkasınadayar).Korkmayın,kimsegirmeziçeri.
NlNA(Treplev'inyüzünedikkatlebakar.)Sıcak,güzel...Konuksalonuyduburası,çokdeğişmiş
miyim?
TREPLEV-Evet.Zayıflamışsınız,gözlerinizdahadairileşmiş...Nina,sizigörmemnetuhaf!
Nedenhepkaçtınızbenden?Nedenşimdiyekadargelmedinizburaya?Birhaftadırşehirdeolduğunuzubiliyorum.Hergünbirkaçkezotelinizegelipdilencigibipencerenizinaltındadurdum.
NİNA-Bendennefretedersinizdiyekorkuyordum.Hergecedüşümdekarşılaşıyoruz,tanımıyorsunuzbeni...Bilseniz,ah!Geldiğimdenberiburalardadolaşıyorum...Gölünçevresinde...Birçokkezevinizinyakınınakadargeldim,amabirtürlücesaretedemedimiçerigirmeye.Oturalımhadi.(Otururlar.)Oturalımdakonuşalım,doyadoya.Negüzelburası,kuytu,rüzgârıişitiyormusunuz?BilcümlevardırTurgenyev'de:"Böylegecelerde,sıcakbirköşesi,biryuvasıolanlaranemutlu!"Bensebirmartıyım...Yok,değil.(Alnınıuğuşturur.)Nediyordum...Ha,Turgenyev..."Tanrıtümbarınaksızlarmyardımcısıolsun..."Neyse.(Hüngürhüngürağlar.)TREPLEV-Nina,ağlıyorsunuzyine,Nina!..NfNA-Ağlayayım,bırakın.Böyleceferahlıyorumbiraz,ikiyıldırhiçağlamadım,dünakşamgeçvakittiyat92
romuzyerindemidiyebahçeyebakmayageldim.Baktım,duruyororada!ikiyıldansonrailkkezağladım.İçimaçıldı,ferahladım.Bakın,ağlamıyorumartık.(Treplev'inelinitutar.)Demek,yazaroldunuz.Sizyazar,benaktrist...Böylecebizdebirgirdabayuvarlandık...Oysabirçocuksevinciyleyaşıyordumburada...Sabahlarıuyanıncabirşarkıtutturuyor,siziseviyor,şöhretdüşlerikuruyordum;yaşimdi?YarınsabaherkendenüçüncümevkideköylülerinarasındaYeletz'egidipkültürlügörünmemeraklısıtüccarlarınyapışkaniltifatlarınakatlanmamgerekecek...TREPLEV-
NedengidiyorsunuzYeletz'e?NİNA-Bütünkışangajmanımvar.Vaktigeldi.TREPLEV-Nina,nefretettim,sizden,lanetleryağdırdım;mektuplarınızı,fotoğraflarınızıyırtıpattım.Amaheran,bütünbenliğimin,sizesonsuzcabağlıolduğunubiliyordum.SizisevmemekelimdedeğilNina.Siziyitirdiğim,yazdıklarımınyayımlanmayabaşladığızamandanberi,hayatdayanılmazbirşeyoldubenimiçin...Sankiansızınkoparıldımgençliğimdenvebazenbudünyadadoksanyıldıryaşıyormuşumgibigeliyorbana.Sizesesleniyor,ayaklarınızınbastığıtopraklarıöpüyor;nereyebaksamyüzünüzü,hayatımınengüzelyılarındabanaışıldayanosevgiligülümsemenizigörüyorum...
NİNA(Şaşırmış.)-Nedensöylüyorbunlarıbana,neden?..
TREPLEV-Yapayalnızım,beniısıtacakhiçbirsevgiyok,biryeraltızindanındaymışımgibiüşüyorum,yazdıklarımdasoğuk,yavan,bulanık...Nina,yalvarırımburadakalın,yadabırakınsizinlegeleyim...
(Ninaaceleyleşapkasınıvepelerininigiyer.)•
93
TREPLEV-Nina,neden?Neolur,Nina...(Onungiyinmesinebakar.Birsessizlik.)NİNA-Arabambahçekapısıönündebekliyor...Gelmenizegerekyok...Bengiderim...(Gözyaşları
arasından.)Birbardaksuverirmisiniz?
TREPLEV(Suyuverir.)-Şimdinereyegideceksiniz?
NİNA-Şehire(Birsessizlik.)İrinaNikolayevnaburadamı?
TREPLEV-Evet...Perşembegünüdayımkötüleştibirden,telgrafçektikgelmesiiçin.
NİNA-Nedenbastığımtopraklanöptüğünüsöyledinbana?Beniöldürmekgerek.(Masayaeğilir.)Öyleyorgunumki!Dinlenebilsem,birazcıkdinlenebilsem!..(Başımkaldırır.)Birmartıyımben...
Yok,değil,Aktristim.Ah,evet!(ArkadinaveTrigorin'ingülüşmeleriniduyarakkulakkabartır.
Sonrasoldakikapıyadoğrukoşarakanahtardeliğindenbakar.)Odaburadademek!..(Treplev'edönerek.)Eh,iyi..Neyapalım...Evet...Tiyatroyainanmıyor,hayalerimlealayediyordu...Böylecebendeinancımıyitirdimyavaşyavaş,hevesimkalmadı...Sonraaşkıngetirdiğisorunlar,kıskançlıklar,yavrumiçinduyduğumsüreklikorku...Ufaldım,zavalılaştım,boşbirkalıpgibioynamayabaşladımsahnede...Eleriminereyekoyacağımıbilemiyor,ayaktadüzgündurmayı
beceremiyor,sesimidenetleyemiyordum...İnsanınçokberbatoynadığınıhissetmesinekorkunç
şeydirbilemezsiniz!Birmartıyımben.Yok,değil.Anımsıyormusunuz,birmartıvurmuştunuz.
Gününbirindebiradamgeliyor,görüyoronuveyapacakbaşkabirişiolmadığındankıyıyorona...
Küçükbirhikayekonusu...Yok,budadeğildisöylemekistediğim...(Alnımıığuştu94
rur.)Nediyordum?..Sahnedensözediyordum,evet.Şimdiöyledeğilimartık...Şimdigerçekbiraktristim,zevkduyarak,coşkuylaoynuyorum;kendimdengeçiyorumsahnedeveçokgüzelolduğumuhissediyorum...Buradaolduğumşugünlerdedeyürüyorumhep,yürüyorvedüşünüyorum...İçimdekibirgücüngelişipbüyüdüğünühissediyorumgitgide...Kostya,yazmışız,yadasahnedeoynamışız,farketmez,anlıyorumkibizimbuişlerdebaştagelenşey,parıltı,şöhretfilangibibenimhayalettiğimoşeylerdeğil,sabredebilmeyeteneğidir...Kaderinekatlanmasınıbilveinançlıol..İnanıyorumbenveokadarçokacıçekmiyorumşimdi...Birgörevim,biramacımolduğunudüşündüğümde,hayattankorkmuyorum...
TREPLEV(Kederli.)-Sizyolunuzubulmuşsunuz,nereyegittiğinizibiliyorsunuz...Bense,kime,neyegerekliolduğunubilmeden,hülyaların,görüntülerinkargaşasındasürükleniyorum...Birinancımyok.Görevimin,amacımınneolduğunudabilmiyorum.
NİNA(Kulakkabartarak.)-Şşş...Şimdigidiyorumben.Hoşçakalın.Büyükbiraktristolduğumdagörmeyegelinbeni.Sözmü?Amaşimdi...(Elinisıkar.)Geçoldu.Ayaktaduracakhalimyok...
Yorgunum,karnımdaçokacıktı...
TREPLEV-Durun,yiyecekbirşeylergetireyimsize...
NİNA-Yok,yok...Geçirmeyegelmeyinbeni,kendimgiderim...Arabamuzaktadeğil...Demekonudakendisiylegetirdi?Eh,iyi...Neyapalım...Trigorin'ebirşeysöylemeyingördüğünüzde...Onuseviyorum...Hattaeskisindendedahaçokseviyorum...Küçükbirhikayekonusu...
95
Bütünkalbimleseviyorum,umutsuzca...Kostya,negüzeldiogünler!Anımsıyormusunuz?
Hayatımıznasıldaaydınlık,sıcacık,sevinçdoluvetertemizdi!İnce,narinçiçeklerebenzeyenneduygulardıonlar!..(Ezberdenokur.)"İnsanlar,aslanlar,kartalarvekeklikler,boynuzlugeyikler,kazlar,örümcekler,derinsulannsuskunbalıklan,de.nizyıldızlarıvegözlegörülmesiolanaksızvarlıklar;teksözcükle,tümcanlılar,yaşamlarınınkederliçemberinitamamlayıpsöndüler...Artıkbinlereyüzyıldıryeryüzütekbircanlıvarlıktaşımıyorüzerindevebuzavalıayboşuboşunayakıyorfenerini.Çayırlardaçığnşarakuyananturnakuşlarıyokartıkveıhlamurkorulanndamayısböceklerininvızıltılanişitilmiyor..."(Treplev'itaşkınlıklakucaklarvecamlıkapıdankaçıpgider.)
TREPLEV(Birsessizliktensonra.)-Bahçedebirgörenolurdaannemesöylersehiçiyiolmaz.
Üzülebilirannem...(ikidakikasüresincetümelyazmalarınısessizceyırtarvemasanınaltınafırlatır,sonrasağdakikapıyıaçıpçıkar.)
DORN(Soldakikapıyıaçmayaçalışarak.)-Tuhafşey.Kilitlenmişsanki...(Girervekoltuğuyerinekoyar.)Engelikoşu!(Arkadina,PolinaAndreyevna,arkalarındandaşişelerleYakovveMaşasonraŞamrayevveTrigoringirerler.)
ARKADİNA-KırmızışaraplaBorisAlekseyeviç'inbirasını,şuraya,masayakoyun.Hemoynar,hemiçeriz.Buyurun,oturalım.
POLÎNAANDREYEVNA(Yakov'a.)-Çayıdagetir.(Mumlarıyakar,oyunmasasınaoturur.)ŞAMRAYEV(Trigorin'idolabagötürür)-İşte,azöncesözünüettiğimşeyburada...(Dolaptaniçinesamandoldurulmuşbirmartıçıkarır.)Sizısmarlamıştınız...
96
TRİGORİN-(Martıyabakar)-Anımsayamıyorum.(Birazdüşünür.)Hayır,anımsamıyorum!
(Sağdan,sahnegerisindenbirsilahsesiişitilir;hepsiirkilir.)ARKADÎNA(Korkuiçinde.)-Nedirbu?
DORN-Hiç.İlaççantatndakişişelerdenbiripatlamıştır.Kaygılanacakbirşeyyok.(Sağdakikapıdançıkar,yarımdakikasonradöner.)Tahminettiğimgibi.Eterşişesipatlamış.(Birşarkı
mırıldanır.)"İşteyenidenkarşındasenin,büyülenmişgibiduruyorumben..."
ARKADİNA(Yerineoturarak.)-Öff,öylekorktumki...Birdenaklıma...(Yüzünüeleriylekapar.)Birangözleriminönükarardı...
DORN(Birdergiyikarıştırarak,Trigorin'e.)-İkiaykadaröncebiryazıçıkmıştıbudergide...
Amerika'dangönderilenbirmektup...Sizebirşeysormakistiyorumbukonuda.(KolunuTrigorin
'inbelinedolayaraksahneönünegötürüronu.)Çünkübusorunçokilgilendiriyorbeni.(Sesinialçaltarak)!îrinaNikolayevna'yıalıpbiryerleregötürün.KonstantinGavriloviçkendinivurmuş.
PERDE
VİŞNEBAHÇESİ
(Oyun,4perde)
99
KİŞİLER
LUBOVANDREYEVNARANEVSKAYA(Çiftliksahibikadın)
ANYA(Ranevskaya'nınkızevlatlığı,24yaşında)
VARYA(Ranevskaya'nınkızevlatlığı,24yaşında)
LEONİDANDREYEVÎÇGAYEV(Ranevskaya'nınerkekkardeşi)
YERMOLAYALEKSEYEVÎÇLOPAHİN(Tüccar)
PYOTRSERGEYEVIÇTROFÎMOV(Yüksekokulöğrencisi)
BORlSBORISOVIÇSÎMEONOVPÎŞÇlK(Çiftliksahibi)
ŞARLOTTAİVANOVNA(Mürebbiye)
SEMYONPANTELEYEVIÇYEPtHODOV(Sayman)
DUNYAŞA(Hizmetçikız)
FÎRS(Uşak,87yaşındabiryaşlıadam)
YAŞA(Gençuşak)
YoldanGeçen
istasyonŞefi
PostaMemuru
Konuklar
Hizmetçiler
Olay,L.A.Ranevskaya'nınçiftliğindegeçer.
101
BİRİNCİPERDE
Çocuklarınyatakodasıolarakkulanılmışolduğuiçinhâlâbuadıtaşıyanbiroda.Birkaçkapı
vardır.BunlardanbiriAnya'nınodasınaaçılır.Şafaktanazönce.Güneşdoğmaküzeredir.Mayıs.
Vişneağaçlarıçiçekaçmayabaşlamıştır.Fakatdışarıdahavasoğuktur,bahçedesabahayazı
vardır.Odanınpencerelerikapalıdır.
Dunyaşaelindemum,Lopahinbirkitaplagirerler.
LOPAHİN-Trengeldi,çokşükür.Saatkaç?
DUNYAŞA-Nerdeyseiki.(Mumuüfleyereksöndürür.)Havaaydınlandısayılır.
LOPAHİN-Nekadargeciktitren?Enazındanikisaat.(Esneyipgerinir.)Bendeazaptalardandeğilimha!Burayatreniistasyondakarşılamakiçingeldim,sonradauyuyakalmışım...
Oturduğumyerde...HayAlah!Barisenuyandırsaydınbeni.
DUNYAŞA-Gittinizsandım.(Kulakkabartır.)İşte,galibageliyorlar.
LOPAHİN(Kulakkabartır.)-Yok...Bagajlarıalmak,şubuderken...(Birsusuştansonra)LubovAndreyevnabeşyılkaldıyurtdışında.Bilmiyorumşimdinasıldır...İyibirinsan.Yumuşak,sade.Onbeşyaşındabiroğlandım,rahmetlibabamosıradaköydebakkalıkyapıyorduyüzümeyumruğuylavurmuş,burnumdankanboşanmıştı...Nedenbilmem,birlikteçiftliğinavlusundaydıkbusırada;babamsarhoştu.LubovAndreyevna,şimdiammsayabildiğimceçokgençti,incecikti;benibuodaya,musluğunba
sınagetirmiş,"Ağlamaköylücük"demişti;"evleninceyekadargeçer..."(Birsusuştansonra)Köylücük...Babamköylüydüevet...Benimseşimdibeyazbiryeleğim,kahverengipotinlerimvar...
Gelgelelim,altınpalandavursaneşekyineeşektir...Zenginimşimdi,bolparamvar,amabirazdüşünürsenköylüköylüdür...(Kitabınsayfalarınıçevirir.)Şimdibukitabıokuyordumya,aklımahiçbirşeygirmedi.Okurkenuyuyakalmışım.(Susarlar.)
DUNYAŞA-Köpeklerdesabahakadaruyumadılar;efendileriningeleceğinisezinledilerdemek.
LOPAHİN-Dunyaşa,neyinvarsenin?
DUNYAŞA-Elimayağımtitriyor.Kendimitutmasambayılacağım...
LOPAHÎN-Pekçıtkırıldımolmuşsun.Giyiminküçükhanımgiyimi.Saçınbaşındesen,öyle.
Olmaz,insankendinibilmeli.(Yepihodovbirçiçekdemetiylegirer.Ceketgiymiştir,iyiceparlatılmış
çizmeleriheradımatıştaşiddetlegıcırdamaktadır.)
(içerigirdiğianelindekidemetidüşürür.)
YEPİHODOV(çiçekleriyerdenalırken)-Bahçıvangönderdi,oturmaodasınakonulacakmış.
(ÇiçekleriDunyaşa'yaverir.)
LOPAHÎN-Birbardakşıragetirsenebana.
DUNYAŞA-Başüstüne.(Çıkar.)
YEPÎHODOV-Sabahayazı,eksiüç,amavişnelikbaştanaşağıçiçeğekesmiş.Şubizimiklimibeğenmiyorum,(içiniçeker.)Beğenmiyorum,hayır.Birkerecikdeyüzümüzegülseya.Ha,YermolayAlekseyeviç,izninizleekleyeyim,şuçizmelerialalıüçgünoldu,birgıcırtıbirgıcırtı,demegitsin.Neyleyağlamalıdersiniz?
104
LOPAHÎN-Yeter.Kafaşişirdin.YEPİHODOV-Hergünyenibirmusibetgeliyorbaşıma.Amaumurumdadeğilartık,aldırmıyorum,gülümsüyorumbile.(Dunyaşagirer,Lopahin'eşırayıverir.)(Devamla)Bengideyim.(Çarpıpmasayıdevirir.)Alınişte...(Birçeşitzaferkazanmışçasına.)Görüyormusunuz,yaniifademibağışlamanızıricaederim,şudurumabakın...Harikabirdurum!..
(Çıkar.)
DUNYAŞA-BiliyormusunuzYermolayAlekseyeviç,niyegizleyeyimsizden;Yepihodovevlenmeönerisindebulundubana.LOPAHÎN-Ya!
DUNYAŞA-Bilmemkineyapmalı...Yumuşakhuylubirinsan,amabazıkerekonuşmayabaşladı
mı,hiçbirşeyanlamıyorsun...Güzelşeyler,duyguluşeyler,amaanlaşılmıyor.Sankihoşlanıyorumgibiondan.Beniçılgıncaseviyor.Bahtsızbirinsan.Hergünbirmusibetgeliyorbaşına.Buradatakılmakiçinonanediyorlarbiliyormusunuz?Yirmiikimusibet.
LOPAHÎN(Kulakkabartır)-îştesanınmgeliyorlar.DUNYAŞA-Geliyorlar!Neoluyorbana...Heryanımbuzkesti.
LOPAHÎN-Evet,geliyorlargerçekten.Karşılayalımgidip.Benitanıyacakmıacaba?Beşyıloldugörüşmeye
li.
DUNYAŞA(Heyecaniçinde)-Şimdibayılacağım...
Ah,bayılıyorum.
(Eveikiyaylıarabanınyanaştığıişitilir.LopahinveDunyaşahızlaçıkarlar.Sahneboşkalır.
Yandakiodalardabirgürültübaşlar.LubovAndreyevna'yiistasyonda105
karşılamayagitmişolanFirs,birsopayadayanaraksahnedenhızlıhızlıgeçer.Üstündeeskimodabiruşaküniforması,başındasilindirşapkavardır.Birşeylerhomurdanmaktadırya,teksözcüğüanlaşılmaz.
Sahnedegürültügitgideartar.Birses:"Buradangeçelim..."LubovAndreyevna,Anya,zincirindentuttuğuküçükbirköpekleŞarlottaIvanovna,yolgiysileriiçinde;Varyasırtındapaltovebaşındabiratkıyla;Gayev,SimeonovPişçik,Lopahin,birbohçaveşemsiyeyleDunyaşa,çeşitlieşyalarlahizmetçilergirerler.Hepsiodadangeçerler.)ANYA-Buradangeçelim.Anne,buodayıanımsıyormusun?
L.ANDREYEVNA(Sevinçligözyaşlarıiçinde)-Çocukodası!
VARYA-Öylesoğukki,elerimdondu.(L.Andreyevna'ya)Odalarınızbıraktığınızgibianneciğim,biribeyaz,ötekimenekşerenginde.
L.ANDREYEVNA-Çocukodası,sevgiliodambenim...Küçükbirkızkenburadauyurdum...
(Ağlar)Şimdideküçükbirkızgibiyimsanki...(Kardeşini,Varya'yi,sonrayenidenkardeşiniöper)Varyadahepaynı,eskisigibi,rahibeyebenziyor.Dunyaşa'yıdatanıdım...(Dunyaşa'yiöper)GAYEV-Trenikisaatgecikti.Nebiçimiş?Nebiçimdüzen?
ŞARLOTTA(Pişçik'e)-Köpeğimfındıkdayer.PlŞÇÎK(şaşkın)-Tasavvuredebiliyormusunuz?
(AnyaveDunyaşadışındahepsiçıkarlar.)DUNYAŞA-Gözlerimizyolardakaldı...(Anya'nınpaltosunu,şapkasınıçıkarmasınayardımeder.)
106
ANYA-Yoldadörtgeceuyumadım...Şimdidedondum.
DUNYAŞA-Gittiğinizdebüyükperhizgünleriydi,karyağıyordu,ayazvardı.Şimdiöylemiya?
Çanımbenim!(GülereköperAnya'yi.)Gözlerimizyolardakaldı,canımbenim,biriciğim...Sizehemensöylemektenkendimialamayacağım,birdakikabeklemeyebilesabrımyok...
ANYA(tembel)-Nevaryine?
DUNYAŞA-SaymanYepihodovvarya,Paskalyadanhemensonraevlenmeönerisindebulundubana.
ANYA-Aklınfikrinhepbuişte.(Saçlarınıdüzelterek)bütünfirketeleriyitirmişim...(Çokyorgundur,sendelemektedir.)
DUNYAŞA-Nedüşüneceğimibilemiyorumartık.
Beniöyleseviyor,öyleseviyorki!
ANYA(odasınınkapısınasevecenliklebakarak)-Odam,pencerelerim,sankihiçayrılmamış
gibiyimonlardan.Evimdeyim!Yarınsabahkalkıpbahçeyekoşacağım...Ahbiruyuyabilsem!Tümyolboyuncauyumadım,içimibirtedirginlikkemirdidurdu.
DUNYAŞA-GeçengünPyotrSergeyeviçgeldiler.
ANYA(sevinçle)-Petya!
DUNYAŞA-Hamamdauyuyorlarşimdi,ordayatıpkalkıyorlar.Bizerahatsızlıkvermek,yükolmakistemiyorlarmış.(Cepsaatinebakar)Kendileriniuyandırmakgerekirdiya,VarvaraMihaylovnaistemedi.Onuuyandırmadedi.
(BelindebiranahtardemetiyleVaryagirer.)
VARYA-Dunyaşa,tezkahveyetiştir..Annemkahve
istiyor.
DUNYAŞA-Hemen.(Çıkar.)
107
VARYA-Eh,Tanrıyaşükürlerolsun,geldiniz.Evdesinyine.
(Anya'yiokşayarak)Canımıniçigeldi!Güzelergüzeligeldi!
ANYA-Çoksıkıntıçektim.
VARYA-Tahminediyorum!
ANYA-Yolaçıktığımdapaskalyanınsonhaftasıydı,çoksoğukvardıosırada.Şarlottayolboyuncahokkabazlıkyaptı,çenesidedurmakbilmedi.Sankinediyetaktınkuyruğumaonu...
VARYA-Tekbaşınagidemezdinkiyavrucuğum.Onyediyaşında!
ANYA-Paris'evardık.Orasıdasoğuk,karyağıyor.Fransızcamberbat.Annembeşincikattabiryerdeoturuyor.Gittiğimdekonuklanvardı.BirtakımFransızkadınlar,elindekitaplayaşlıbirkatolikpapaz.Leşgibisigaradumanısinmiş,sıkıntılıbiroda.Annemebirdenöyleacıdım,öyleacıdımki,boynunasarıldım,bırakmadımbirtürlü...Annemdesonraokşadıdurdubeni,ağladı...
VARYA(gözyaşlarıiçinde)-Yeter,yeter...
ANYA-Mentone'dakiyazlığınızatensatmış,hiçbirşeyikalmamış,hiçbirşeyi.Bendetekkuruş
yok:Paris'edardarınaulaşmıştık.Veannemanlayamıyordubunu.istasyonlokantalarındayemeğeoturuyoruz,enpahalıyemekleriısmarlıyor.Garsonlaradabirerrublebahşiş.Şarlottadaaşağıkalmadıondan.Yaşadersen,öylesineokkalıporsiyonlaristiyordukikendine,korkunç!
Yaşaanneminuşağı,onudagetirdik.
VARYA-Gördümalçağı.
108
ANYA-Ee,nasıloldu?Borçtaksitleriniödeyebildin
mi?
VARYANegezer.
ANYA-Tanrım,Tanrım...
VARYA-Çiftlikağustostasatılığaçıkarılıyor...
ANYA-Tanrım...
LOPAHÎN(kapıdaniçeribaşınıuzatarakmeler)
Meeeee...
(Geriçekilir.)
VARYA(ağlamaklı.)-Suratınaşunubirindirsem...
(Yumruğunusıkar.)
ANYA(Varya'yikucaklar;sevecen.)-Varya,sanaevlenmeönerisindebulundumu?(Varyabaşını
olumsuzanlamdasalar.)Seviyorseniama...Nediyebirbirinizeaçılmıyorsunuz?Nebekliyorsunuz?
VARYA-Banakalırsabirşeyçıkmayacakbuişten.Onunyığınlaişivar,benimleuğraşmayavaktiyok...Zatenumursamıyordabeni...Tanrıiyiliğiniversinya,onukarşımdagörmekağırgeliyorbana.Herkesdüğünümüzdensözediyor;kutlayankutlayana,folyokyumurtayokoysa,herşeybirdüşgibi...(Birbaşkasestonuyla.)Yenibirbroşalmışsın,arı,öyledeğilmi?
ANYA(kederli)-Annemsatınaldı.(Odasınagider;bukezsevinçle,birçocukgibikonuşur.)Paris'tebalonada
bindim!
VARYAÇanımıniçigeldi!Güzelergüzeligeldi!
(Dunyaşacezveyledönmüş,kahveyihazırlamaktadır.)
VARYA(kapınınyanındadurarak,devamla.)-Bütün
109
gün,cancağızım,evişleriyleuğraşırken,biryandandadüşkuruyorum.Senibirzenginkocayaversekbenimdeiçimrahatederdi.Birmanastıragirerdim.SonraKiev'e...Moskova'yafilangiderdim...Kutsalyerlerigezerdimdurmadan...Negüzelolurdu!
ANYA-Bahçedekuşlarötüşüyor.Saatkaç?
VARYA-Üçolmalı.Uyumaksınartıkcancağızım.(Anya'nınodasınagirer.)Negüzelolurdu!
(Yaşabirbattaniyeveyolçantasıylagirer.)
YAŞA(Sahneboyuncayürür;çoknazik.)-Buradangeçebilirmiyimefendim?
DUNYAŞA-SizineredeysetanıyamıyordumYaşa...Yurtdışındanekadardadeğişmişsiniz.
YAŞA-Hımmm...Yasizkimsiniz?
DUNYAŞA-Sizburadangittiğinizdebenşukadarcıktım.(Eliyleyerdenyukarıyadoğrubirişaretyapar.)Dunyaşa,FedorKozoyedov'unkızı.Anımsayamadmız!
YAŞA-Hımmm...Fıstık!(Çevreyebakınır,kızıkucaklar,DünYâşabirçığlıkatar,elindekitabağı
düşürür.Yaşahızlaçıkar.)
VARYA(Kapıda,hoşnutsuzbirsesle.)-Neoluyororada?
DUNYAŞA(Ağlamaklı.)-Tabağıkırdım.
VARYA-Uğurdur.
ANYA(Odasındançıkarak.)-Annemehabervermeli.Petyaburada.
VARYA-Hizmetçilereonuuyandırmamalarınısöyledim.
ANYA(Düşünceli.)-Babamölelialtıyıloldu.OndanbiraysonradakardeşimGrişaboğulduırmakta.Yedi
110
yaşında,güzelimoğlancık.Annemdayanamadıtümbunlara.Alıpgittibaşını,gitti,arkasınabakmadan...(Titrer.)Nasıldaanlıyorumonu!Birbilse,nasıldaanlıyorum!(Birsusuştansonra.)PetyaTrofimov,Grişa'nınöğretmeniydi,annemeacısınıanımsatacakşimdi...
(SırtındabirceketvebeyazbiryelekleFirsgirer.)FÎRS(Cezveyebakar,kaygılı.)-Hanımefendikahvaltılarınıburadayapacaklar...(Beyazeldivenlerinigiyer.)Kahvehazırmı?(Dunyaşa'yasertçe.)Hey!Hanibunun
kreması?
DUNYAŞA-HayAlah!(Hızlaçıkar.)FÎRS(Kahvecezvesininyanındatelaşlıhareketleryapar.)-
Beceriksiz...(Mırıldanır)Paris'tengeldiler...BeyefendidebirzamanlarParis'egitmişti...
Faytonla...(Güler.)VARYA-Firs,neoluyor?
FÎRS-Dahaneolsun?(Sevinçli.)Hanımımgeldi!Bugünüdegördüm!Artıkölsemdegamyemem...(Sevinçtenağlar.)
(L.Andreyevna,LopahinGayev,.SimeonPişçikgirerler.SirneonPişçik'inüzerindeinceçuhadanbircepkenveşalvarvardır.Gayevgirerken,kolarıvebedeniylebilardooynuyormuşçasınahareketler
yapar.)
L.ANDREYEVNA-Nasıldeniyordu?..Söylesene...Santopköşeye!Ortadabirçiftleme!
GAYEV-Köşedenbirkesme!Birzamanlarseninlebuodadayatardıkkardeşim,şimdielibirinciyaşımısürmekteyim,nekadartuhafbirşeybu...
LOPAHÎN-Evet,zamangeçipgidiyor.
GAYEV-Kim?
LOPAHÎN-Zamandiyorum,geçipgidiyor.
111
GAYEV-Burasıdatefarikotukokuyor...ANYA-Benyatmayagidiyorum,iyigeceleranne.
(Annesiniöper.)
L.ANDREYEVNA-Birtanembenim,yavrum.(Anya'nıneliniöper.)Evedöndüğüneseviniyormusun?Benhâlâinanamıyorum.
ANYA-Hoşçakaldayı.
GAYEV-(Anya'nınyüzünüveeliniöper.)-Tanrısenikorusun.Nekadardaannesinebenziyor!
(Kızkardeşine)Luba,onunyaşındaykentıpkıböyleydin.
(Anya,LopâhinvePişçik'leelsıkışır,çıkarvearkasındankapıyıkapatır.)L.ANDREYEVNA-Çokyoruldu.
PİŞÇlK-Yolçokuzunolmalı.
VARYA(Lopâhin'evePişçik'e.)-Eh,baylar?Saatüç,konukgideceğizamanıdabilmeli.
L.ANDREYEVNA(Güler.)-HepaynısınVarya.(Kucaklayıpöperonu.)Kahvemiiçeyim,hepbirdenkalkarız.(Firs,L.Andreyevna'nınayağınınaltınabiryastıkkoyar.)Teşekkürederimcancağızım.Kahveyealıştım...Gecegündüziçiyorum.Sağolasınihtiyarcık.(Firs'iöper.)VARYA-Gidipbakayım,bütüneşyalarıgetirdilermi?(Çıkar.)L.ANDREYEVNA-Buoturanbenmiyim?(Güler.)Sıçramak,kolarımısalamakgeliyoriçimden.
(Yüzünüeleriylekapar.)Yabütünbugördüklerimdüşse!Tanrıbilirya,seviyorumyurdumu,içtenseviyorum.Kompartımanınpenceresindendışarıbakıyordum,ağlıyordumhep...(Gözyaşları
içinde.)Şukahvemiiçeyim.ÇokteşekkürFirs,teşekkürlerihtiyarcığım.Çoksevinçliyim,hâlâ
yaşadığına...
112
FİRS-Dündeğil,öncekigün...
GAYEV-Kulağıiyiişitmiyor.
LOPAHlN-BenimsesabahınsaatbeşindeHarkov'agitmemgerekli.Necansıkıcıbiriş!Oysasizebakmak,sizinlekonuşmakisterdim...Herzamankigibiolağanüstügüzelsiniz.
PÎŞÇİK(Derinderiniçgeçirerek.)-Hattadahadagüzeleşmiş...ÜstündeParisgiysileri...İnsanınfikrişaşıyor...
LOPÂHİN-Kardeşiniz,işteşuLeonidAndreyiç,benimiçin,odununtekidir,köyağasıdırder.
Banaysavızgelir,tırısgiderbunlar.Varsındilediğinisöylesino.Benimistediğimtekşey,sizinbanaeskisigibiinanmanız,insanıalakbulakedenodokunaklıgözlerinizineskidenolduğugibibanabakmalarıdır.Alahbüyüktür!Babam,sizinbabanızladedenizinkölesiydi.Amasizbirzamanlarbenimiçinöyleçokşeyleryaptınızki,onlarındışındakalanherşeyiunuttum.Sizienyakınımdabirinsangibi,hattadahadaçokseviyorum...
L.ANDREYEVNA-Yerimdeoturamıyorum,elimdedeğil...(Sıçrayıpkalkar,şiddetlibirheyecaniçindeyürür.)Bumutluluğukaldıramayacağım...gülünüstüme,aptalıntekiyimben...Ah,dolapçığımbenim...(Dolabıöper.)Masacığımbenim...
GAYEV-Dadıöldü,senyokken.
L.ANDREYEVNA(Oturur,kahvesiniiçer.)-Biliyorum,toprağıbololsun.Yazdılardıbana.
GAYEV-Anastasideöldü.PetruşkaKosoyiseayrıldıbizden,jimdikentte,karakoldaçalışıyor.
(Cebindenbirakideşekerikutusuçıkarır.Ağzınaatıpemer.)PİŞÇÎK-KızımDaşenka,sizeselamsöyledi...
LOPAHİN-Sizeçokhoş,çoksevindiriciBirşeybildirmekistiyorum.(Saatinebakar.)Gitmevaktimdegeldi,amahaydibirikisözleanlatıvereyim.Biliyorsunuz,borçlarınızınkarşılığındavişnebahçesisatışaçıkarıldı;•Ağustosunyirmiikisindeaçıkarttırmavar.Amasizhiç
kaygılanmayıncancağızım,gönülrahatlığıylauyuyun,çünkübirçıkışyoluvar...Şimditaşanını
söyleyeceğimsize.Dikkatiniziricaederim.Çiftliğinizkenttenyirmiverstuzaklıktabulunuyorveşimdideyakındandemiryolugeçmede.Veeğervişnebahçesiyleırmakarasındakitopraklarınız,üzerlerindeyazlıkevleryapılmaküzereparselenirdebuişiçinkirayaverilirse,yıldaenazındanyirmibeşbinrublegelirinolur.
GAYEV-Özürdilerim,çoksaçma!
L.ANDREYEVNA-SizitamolarakanlayamıyorumYermolayAlekseyiç?
LOPAHÎN-Yazlıkçılardandönümbaşınaenazındanyirmibeşrublealırsınız.Vehemenşimdibaşlayınbuişe,sizeistediğinizyeminiedeyim;güzekadarelinizdekıymıkkadarboşarazikalmaz,hepsinialırlar.Uzunsözünkısası,kutlarımsizi,kurtuldunuz.Arazininbulunduğuyörebirharika.Irmakyüzmeyeelverişli
derinlikte.Fakatkuşkusuztoprağındüzenlenmesi,temizlenmesigerekiyor...Sözgelimi,bütüneskiyapılan,artıkhiçbirişeyaramayacakşueviyıkmak,yaşlıvişnebahçesinidekesiportadankaldırmakgerekecek...
L.ANDREYEVNA-Kesiportadankaldırmakmı?ikigözüm,bağışlayın,amasizinhiçbirşeydenanladığınızyok.Eğertümbuilinsınırlaniçindeilgiyedeğer,hattaseçkinbirşeyvarsa,odabizimvişnebahçemizdir.
114
LOPAHİN-Bahçenizinseçkinolantekyanıgenişliğidir,başkabirşeydeğil.Vişnedediğinizikiyıldabiryetişir,onudaneyapacaksınız,kimseninsatınaldığıyok.
GAYEV-AnsiklopedikSözlük'tebubahçeninsözü
ediliyor.
LOPAHİN(Saatinebakarak.)-Eğerbirşeylerdüşünmez,birşeyleryapmazsak,yirmiikiAğustos'tavişnebahçeside,tümçiftlikdeaçıkarttırmaylasatılacak.Kararsizin!Başkabirçıkış
yoluyok,yeminederim.Yokbaşka
birçıkışyolu!
FİRS-Eskizamanlarda,bundankırkeliyılönce,vişneyikurutur,sudayumuşatır,salamurayayatırır,reçelkaynatırlardı;kimizamanda...
GAYEV-KapaçeneniFirs!
FİRS-KimizamandakurutulmuşvişneyiarabalarlaMoskova'ya,Harkova'yagötürürlerde.Paravardıbuişte!Vişnekurusudabiryumuşak,birsulu,birtatlı,birkokuluolurdukiozamanlar.
Yapmanınyolunuyordamınıbilirlerdi...
L.ANDREYEVNA-Neolduşimdibuyolyordama?
FİRS-Unutuldu.Kimseanımsamıyor.
PİŞÇÎK(L.Andreyevna'ya.)-Paris'tenevarneyok?Nasıloralar?Kurbağayedinizmi?
L.ANDREYEVNA-Timsahyedim.
PÎŞÇİK-Tasavvuredebiliyormusunuz!
LOPAHİN-Şimdiyekadarköylerdeefendilerleköylülerolurdu.Şimdibirdeyazlıkçılarçıktı.Enküçüklerinevaranakadarbütünkentlerinçevresibuyazlıkçılarladoldu.Hattayazlıkçısayısınınyirmiyılsonraolağanüstüartacağısöylenebilir.Şimdibalkonlanndaoturupçayiçmek115
leyetiniyorlarya,güngelecek,obirdönümlüktopraklarındaçiftliklerledeuğraşacaklardır;ozamandavişnebahçeniz,mutlu,zengin,görkemlibiryaşamkazanacak!
GAYEV(Kızar.)-Nesaçmalık!
(VaryaveYaşagirerler.)
VARYA-Anneciğim,ikitelgrafvarsize.(Anahtarlardanseçipayırdığıbiriyleeskidolabışangırtıylaaçar.)İşte,burada.
L.ANDREYEVNA-Paris'ten.(Telgraflarıokumadanyırtar.)Parisişisonaerdi...
GAYEV-Luba,biliyormusunbudolapkaçyaşındadır?Geçenhaftaalttakiçekmeceyiaçmıştım;baktımbirtakımrakamlarişlenmişkızgındemirle.Tamyüzyılönceyapılmışbudolap.Nasıl?Ha?
Diyorum,jübilesibileyapılabilirdi.Cansızbircisim,evet,amanedeolsabirkitapdolabıdır.
PİŞÇlK(Şaşkınlıkiçinde.)-Yüzyıl...Tasavvuredebiliyormusunuz?
GAYEV-Evet...Çokdeğerlibirşeydir.(Dolabadokunarak.)Değerli,çoksaygındolap!Yüzyılı
aşkınbirsürediriyiliğinveadaletinparlakülkülerinehizmetedenvarlığınönündesaygıylaeğiliyorum.Seninverimlibirçalışmayaoeşsizçağrın,soyumuzuntümkuşaklarıboyunca(gözyaşlarıiçinde)zihinaçıklığını,iyibirgeleceğeolaninancıdestekledi;bizleriyüzyılboyuncaiyilikvetoplumsalbilinçülküleriylebesleyipeğittin.
(Birsessizlik.)
LOPAHÎN-Evet...
L.ANDREYEVNA-HepaynısınLenya.
116
GAYEV(Birazbozulmuş.)-Toptansektiripsağköşeye!Ortadanbirkesme!
LOPAHİN(Saatebakar.)-Eh,bengitmeliyimartık.YAŞA(L.Andreyevna'yailaçverir.)-
Haplarınızıbelkişimdialırsınız...
PlŞÇİK-Cancağızım,ilaçdenenşeyialmayahiçgerekyoktur.Çünküondanneyararnezarargelir...Verinbakayımşunlarıbana...sultanım.(Haplarıalır,ovucunaboşaltır,üstlerineüfler,ağzınakoyarvebiryudumsuylayutarhepsini.)işte!
L.ANDREYEVNA(Korkuiçinde.)-Aklınızımıkaçırdınız!
PÎŞÇÎK-Yo,yuttumhepsini.LOPAHlN-Neişkembe!(Hepsigüler.)FÎRS-Paskalyadabizdelerdi,yarımkovahıyarturşusuyediler...(Homurdanır.)L.ANDREYEVNA-Nedensözediyor?VARYA-Üçyıldanberidirhomurdanıpduruyorböyle.
Alıştıkartık.
YAŞAYaşlılık...
(Şarlottaîvanovna,birderibirkemik,üstündebeyazbirgiysi,adamakılısıkılmışkemerindebirtekgözlüklesahnedengeçer.)
LOPAHÎN-BağışlayınŞarlottaîvanovna,sizinhatınnızısormadımhenüz.(Eliniöpmekister.)ŞARLOTTA(Eliniçekerek.)-Şimdielimiöpmenizeizinverirsem,arkadandirseğimi,onunarkasındandaomzumuistersiniz...
117
LOPAHİN-Bugünişimrastgitmiyor.(Hepsigülerler.)Şarlottaİvanovna,birnumarayapınhadi!
L.ANDREYEVNA-Şarlottahadibirnumarayapındagörelim!
ŞARLOTTA-Olmaz,şimdiuyumakistiyorum.(Çı.kar.)
LOPAHÎN-Üçhaftasonragörüşmeküzere(L.Andreyevna'nıneliniöper.)Şimdilikhoşçakalın.
Artıkgitmeliyim.(Gayev'e.)Alahaısmarladık.(Pişçik'leöpüşür.)Alahaısmarladık.(Varya'nın,sonraFirsveYaşa'nınelerinisıkar.)Canımgitmekistemiyor.(L.Andreyevna'ya.)Eğeryazlıkişinidüşünürdedediğimyöndebirkararavarırsanızbildirinbana,sizeelibinrubleborçveririm.
İyidüşünün.
VARYA(Sert.)-Gideceksenizgidinartıkcanım!
LOPAHÎN-Gidiyorum,gidiyorum...(Çıkar.)
GAYEV-Odun.Fakatözürdilerim...Varyaevlenecekonunla...Varya'nınyavuklusudur.
VARYA-Saçmalamayındayı.
L.ANDREYEVNA-NevarbundaVarya?Çoksevindimböylebirşeye.YermolayAlekseyeviçiyibirinsan.
PİŞÇİK-Doğrusunusöylemekgerekirse,çoksaygıdeğerbirkişi...BenimDaşenkada...diyorki...
birsürüşeysöylüyor.(Birarahorlar,fakathemenuyanır.)Saygıdeğerhanımefendi,banaikiyüzkırkrubleborçvermeniziçokricaediyorum...Yarınipotekfaiziödeyeceğim...
VARYA(Korkmuş.)-Yokparamız,yok!
L.ANDREYEVNA-Gerçektentekkuruşumyok.PİŞÇİK-Bulunur,bulunur.(Güler.)Ümidimihiçbirzamanyitirmem.Herşeybitti,mahvoldumartıkdiyedü
118
sunduğumbirsırada,demiryolubenimtopraklardangeçmezmi!Tabiparaödedilerbanabununiçin.Bir
debakmışsınyarınöbürgünbirşeylerdahaoluverir...Daşenkaikiyüzbinpapelkazanacak...piyangobiletivar.
L.ANDREYEVNA-Kahvemibitirdim,şimdidinlenmeyeçekilebilirim.
FÎRS(Gayev'inüstünüfırçalar;öğütverircesinesöylenir,)-Yineyanlışpantolongiymişsiniz.
Sizinleneyapacağımbilmemki!
VARYA(Sessiz,)-Anyauyuyor.(Usulcapencereyiaçar.)Güneşdoğduartık,havaılındı.
Anneciğim,şuağaçlarıngüzeliğinebakın.Neharika!Tanrım,negüzelhava.
Sığırcıklarötüşüyor!
GAYEV(Ötekipencereyiaçar.)-Bahçebaştanaşağıbeyazakesmiş.UnutmadınyaLuda?Buuzunyol,uzatılmışbirkemergibi,öylecedümdüzuzargider.Ayışığıylaaydınlanmışgecelerdepınlpınldır.Anımsıyormusun?
Unutmadınya?
L.ANDREYEVNA(Penceredenbahçeyebakar.)Ah,çocukluğumbenim,olekesizyılar!Buodadauyur,buradanbahçeyebakardım,hersabahmutlulukdauyanırdıbenimle.Bubahçeozamanlardaböyleyditıpkı,hiçbirşeydeğişmemiş.(Sevinçlegüler.)Beyaz,tümbeyaz!Oh,bahçembenim!Üzücükaranlıkgüzden,soğukkıştansonragençsinyine,mutlulukladolusun!
Göğünmelekleribırakıpgitmedilerseni...Alıgöğsümünüzerinden,omuzlarımdanşuağırtaşıbirkaldırabilsem,geçmişiunutabilsem!
GAYEV-Evet,şimdibubahçeborcunkarşılanmasıiçinsatılacak,nekadartuhaf...
L.ANDREYEVNA-Bakın,bakın,.rahmetlianne
119
mizdolaşıyorbahçede...beyazgiysileriyle!(Sevinçlegüler.)İşte,o...
GAYEV-Nerede?
VARYA-Tanrısiziesirgesinanneciğim.
L.ANDREYEVNA-Yokkimse,banaöylegelmiş.Sağda,yolunkameriyeyedönenkıvrımındabeyazbirağaçkadıngibieğilmiş...
(SırtındaaşınmışbiröğrenciüniformasıylaTrofimovgirer,gözlüklüdür.)L.ANDREYEVNA(Devamla.)-Neharikabirbahçebu!Beyazçiçekyığınları,mavigök...
TROFİMOV-LubovAndreyevna!
(L.Andreyevnaonabakar.)
(Trofimov,devamla.)Siziselamlayacak,hemençıkıpgideceğim.(L.Andreyevna'nınelinicoşkuylaöper.)Sabahakadarbeklemememredilmiştiamasabrımyetmedi...
(L.Andreyevnatamyamadanbakmaktadır.)
VARYA(Gözyaşlarıiçinde.)PetyaTrofimovbu.
TROFİMOV-PetyaTrofimov.Grişanızmeskiöğretmeni...Tanınmayacakkadardeğiştimgerçekten?
(L.Andreyevnaonukucaklarvesessizceağlar.)
GAYEV(Üzgün.)YeterLuba,yeter.
VARYA(Ağlar.)-SabahakadarbeklemenizisöylemiştimsizePetya.
L.ANDREYEVNA-Grişambenim...Oğulcuğum...Grişa...oğlum...
VARYA-Eldennegeliranneciğim.Tanrıöyleistedi.
TROFİMOV(Yumuşak,ağlamaklı.)-Yeter,yeter...
L.ANDREYEVNA(Sessizceağlar.)-Oğulcuğumöldü,boğuldu...Neiçin?Neiçindostum?
(Sessiz.)Anyauyu
120
yororada,bensebağırabağırakonuşuyorum.Gürültüyapıyorum...SizeneolduPetya?Nediyekötüledinizböyle?
Nediyeyaşlandınız?
TROFİMOV-Trendebirköylükarısı,sünepebeyefendidedibana.
L.ANDREYEVNA-Ozamanlarçocuktunuz,sevimlibiröğrenciydiniz,şimdisaçlarınızdökülmüş,gözlükler...Herhaldeöğrencideğilsinizartık?(Kapıyagider.)TROFlMOV-Sanırımsonsuzakadaröğrencikalacağımben...
L.ANDREYEVNA(kardeşiniöper,sonraVarya'yi)
Haydigidipyatalım...SendeyaşlanmışsınLeonid.
PİŞÇÎK(onunardısıragiderek)-Demekuyuyacağızşimdi...Oh,damlahastalığımnüksettiyine.
Bensizdekalayım...LubovAndreyevna,ruhum;yarınsabahdaikiyüzkırkrublecikbulabilsek...
GAYEV-Hepeskiterane...PÎŞCİK-ikiyüzkırkruble...ipotekfaizlerimödeyeceğim...
L.ANDREYEVNA-Parayokbendecancağızım...
PÎŞÇİK-Valahiiadeedeceğimikigözüm...Çokbir
şeydeğilki...
L.ANDREYEVNA-Peki,peki,Leonidversin...Sen
verLeonid.
GAYEV-Veririm,avucunuyalasın.L.ANDREYEVNA-Ver,neyapalım...ihtiyacıvarmış...İadeedecekmiş.
(L.Andreyevna,Trofimov,PişçikveFirsçıkarlar.Ga
yev,VaryaveYaşakalır.)
GAYEV-Kızkardeşimharvurupharmansavurmak
121
alışkanlığımbırakmamışhâlâ.(Yaşa'ya.)Birazötededuraslanım,leşgibitütünkokuyorsun.
.YAŞA(Alaycı.)-Sizde,LeonidAndreyiç,nasıldıysanızöylecekalmışsınız.
GAYEV-Ne?(Varyaya.)Nededibu?VARYA(Yaşa'ya.)-Annenköydengelmiş,dündenberiuşaklarbölmesindebekliyorseni,görüşmekistiyor...YAŞA-Alahselametversin!VARYA-Seniutanmazseni!
YAŞA-Banaçokgereğivardısanki.Yarındagelebilirdi.(Çıkar.)VARYA-Anneciğimhepeskisigibi.Enufakbirdeğişiklikyok.Onakalsaelimizdeavucumuzdanevarsa,onabunadağıtır.
GAYEV-Öyle...(Birsusuştansonra.)Eğerbirhas•talığakarşıçokfazlatedaviçaresiöneriliyorsa,buhastalığıntedavisiyokdemektir.Düşünüyorum,kafamıçatlatıyorum,birsürüçaregeliyoraklıma,birsürü.Amabu,doğrudürüsttekbirçareyokdemektir.Birindenmirasakonmak,Anyamızıçokzenginbiriyleevlendirmek,Yaroslavl'agidipyaşlıkontesteyzedeşansımızı
denemek,bunlarınhepsidepekgüzelolurdu.Teyzeçokzengindir.VARYA(Ağlar.)-Tanrı
yardımcınızolsun...GAYEV-Bırakşimdizırlamayı.Teyzeçokzenginamabizisevmiyor.
Kızkardeşimöncesoyluolmayanbirine,birdavavekilinevardı.(Anyakapıdagörünür.)Soyluolmayanbirinevardıvedahasonradapekerdemlicedavrandıdenemez.Çokiyi,çoktatlıbirinsan,çokseviyorum,amayumuşatıcınedenlerneolursaolsun,yinedekusurlu122
olduğunukabuletmemizgerek.Zatenenufakbirdavranışındabilehissediliyorbu.
VARYA(Fısıltıyla.)-Anyakapıda.
GAYEV-Kim?Şaşılacakşey,sağgözümebirşeyleroldu...İyigöremiyorum.Perşembegünü
bölgemahkemesindeydimde.(Anyagirer.)
VARYA-NediyeuyumuyorsunAnya?
ANYA-Uyuyamıyorum.Uykututmuyor.
GAYEV-Miniciğimbenim.(Anya'nınyüzünüeleriniöper.)Çocuğum...(Gözyaşlarıiçinde.)Senbenimyeğenimdeğilmeleğimsin,herşeyimsinbenim.İnanbana,inan....
ANYA-Sanainanıyorumdayı.Herkesseviyor,sayıyorseni...Fakat,dayıcığım,susmangerekiyor,susman.Annemiçinazönceneydiosöylediğinablama?Nediyesöyledinbunu?
GAYEV-Haklısın,haklısın...(Anya'nıneliylekendiyüzünükapar.)Gerçektenkorkunçbirşeybu.
Tanrım!Tanrıbenikurtarsın!Bugündedolabınönündebirsöylevçektim!..Neaptalık!Dahasöylevibitirdiğimandaanlamıştımaptalıkyaptığımı.
VARYA-Doğrudayıcığım,sussanızdahaiyiolur.Susun,hepsibu.
ANYA-Susarsankendinderahatedeceksin.GAYEV-Susacağım.(Anya'nınveVarya'nıneleriniöper.)Susacağım.Sadeceiştensözedeceğim.Perşembegünübölgemahkemesindeydim,birkaçarkadaşlakonuştum,söylediklerindenanladığımagöre,faizödeyerek,bonokarşılığındabankadanborçparaalınabiliyor.
VARYA-Tanrıyardımcınızolsun!'.''•
123GAYEV-Sahgünügidipyinekonuşacağım.(Varya'ya)Zırlamayıkes.(Anya'ya.)AnnenLopahin'lekonuşacak;Lopahinonaolmazdemez..Sendedinlenirdinlenmez,Yaroslavl'a,kontesninenegideceksin.Böyleceüçkoldanbirdenhareketedersekbuişiçözümleriz.Faizleriöderiz,kuşkumyokbundan...(Ağzınabirakideşekeriatar.)Şerefimüzerine,istediğinizherşeyüzerineyeminederimkiçiftliksatılmayacak!(Coşkun.)Mutluluğumüzerineyeminederim!îştesanaelimiuzatıyorum,eğerengelemezsembuaçıkartırmayı,alçakadam,şerefsizadamdebana!Tümvarlığımüzerineyeminederim!
ANYA(Yenidenyatışmıştır,mutludur.)-Nekadariyisindayı,nekadarakılısın!(Kucaklar.)îçimrahatladı!Yatıştım!Mutluyum!
FlRS(Sitemle.)-LeonidAndreyiç,hiçmiTanrıkorkusuyoksizde.Nezamanuyuyacaksınız?
GAYEV-Hemen,hemen.SengitFirs.Benartıkkendimsoyunurum.Eh,çocuklar,haydibyebye...Ayrıntılarıyarınkonuşuruz.Şimdigidipyatınsizde.(Anya'yiveVarya'yiöper.)Seksenliyılarınadamıyımben...Geçmişyılarlaövünecekdeğilimama,yinedekendimegüvenduymamiçinyaşamdabaşımdançokşeygeçtiğinisöyleyebilirim.Köylülerinbenisevmeleriboşunadeğil.Köylüyütanımakgerek!Onunlahangi...
ANYA-Dayı.Başladınyine...
VARYA-Dayıcığım,susun.
FÎRS(Sert.)-LeonidAndreyiç!
GAYEV-Gidiyorum,gidiyorum...Köşelerdençiftleyerekortaya!Beyaztopabirvuruş...(Çıkar.
ArdısıraFirsdetıpıştıpışyürür.)
ANYA-îçimrahatladışimdi.Yaroslavl'agitmekis
temiyorum,ninemisevmiyorum,amayinederahatladım.Teşekkürlersanadayı.(Oturur.)VARYA-Uyumalıartık.Gidiyorumben.Buradasenyokkentatsızlıklaroldu.eskiuşakodasında,biliyorsun,yaşlıuşaklaroturursadece.Yefimuşka,Polya,Yevstigney,birdeKarp.Birtakımdolandırıcılarıdayanlarındageceletmeyebaşladılar,sesimiçıkarmadım.Birdesöylentiçıkarmışlar.Sözde,elisıkılıktan,yaşlıuşaklarayiyecekolaraknohuttanbaşkabirşeyvermiyormuşum.Görüyormusun...BütünbulaflardaYevstigney'inbaşınınaltındançıkıyor...Peki,dedim...
Mademöyle,görürsünsen..ÇağırdımYevstigney'i...(Esner.)Geldi...Yevstigneydedim,bananasılyaparsınbunu,sersem...(Anya'yabakar)Aneçka!.
(Birsessizlik.)
Uyudu...(Anya'nınkolunagirer.)Yatağagidelimhaydi...Gidelim!(Götürür.)Canımıniçiuyudu!
Gidelim...
(Çıkarlar.)
(Bahçeninarkalarındanbiryerdenbirçobanınçaldığıkavalınsesigelmektedir.Trofimovsahnedengeçer;Varya'ylaAnya'yigörüncedurur.)
VARYA-Şşşş...Uyuyor...uyuyor...Gidelimcanımın
içi.
ANYA(usulca,yanuykuda)-Nasılyorulmuşum...
Hepçanlar,çanlar...Dayı,sevgilidayıcığım...Annem...
Dayım...
VARYA-Gidelimyavrucuğum,gidelim...(Anya'nın
odasınagirerler.)
TROFÎMOV(Sevecen.)-Güneşimbenim!İlkbaha
rım!
PERDE
125
124
iKiNCiPERDE
Kırsalalan.Yanakaykılmış,çoktanterkedilmişbirmanastır.Yanındabirkuyu;birzamanlarmezartaşıolduklarıanlaşılanbüyüktaşlar,eskibirtahtasıra.Gayevlerinçiftliğinegidenyolgörünür.Yanda,birazuzakta,yukarıdoğruuzanankavaklarıngölgeligörüntüsü;vişnebahçesioradanbaşlamaktadır.Uzaktabirbiriardısıratelgrafdirekleri;veçokçokuzakta,ufukçizgisinde,büyükkentinancakçokiyiveaçıkhavalardagörülebilenbelibelirsizsilueti.Güneşbatmaküzeredir.Şarlotta,YaşaveDunyaşatahtasıradaoturmaktadırlar.Yepihodövyanlarındadurmakta,gitarçalmaktadır.Hepsidüşünceyedalmıştır.BaşındaeskibirkasketolanŞarlottaomzundantüfeğiniçıkarır,Kemerinintokasınıdüzeltir.
ŞARLOTTA(Düşünceli.)-iyikikimlikkartımyokda,kaçyaşındaolduğumubilmiyorum,hepgençmişimgibigeliyorbana.Küçükbirkızolduğumsıradababamlaannempanayırlaragider,çokgüzelnumaralaryaparlardı.Bendeölümsaltosuatar,çeşitçeşitnumaracıklaryapardım.
BabacığımlaanneciğimöldüktensonrabirAlmanhanımefendibenialıpokuttu.Böyleceyetiştim,sonradamürebbiyeoldum.Fakatnereliyim,kimim,bilmiyorum...(Cebindenbirhıyarçıkarıpyemeyebaşlar.)Hiçbirşeybilmiyorum.
(Birsessizlik.)
Canımöylekonuşmakistiyorki.amakiminlekonuşacaksın...Kimsenyok.
126
YEPÎHODÖV(Gitarlaçalıpsöyler.)-"Bananedünyatelaşından,bananedosttandüşmandan..."
Mandolin
çalmasınegüzeloluyor.
DUNYAŞA-Mandolindeğilo,gitar.(Küçükbirel
aynasınabakarakpudralanır.)
YEPÎHODÖV-Biraşkçılgınıiçinbubirmandolindir...(Mırıldanır.)"Karşılıklıaşkınateşiyleısınırdı
yürek..."
(Yaşatürküyekatılır.)
ŞARLOTTA-Nekorkunçtürküsöylüyorbuinsanlar...Uy...Çakalargibi...
DUNYAŞA(Yaşa'ya.)-Yinedeyurtdışındaolmak
nemutluluk,değilmi?
YAŞA-Evet,kuşkusuz.Düşüncenizikabuletmememolanaksız.(Esner.Sonrabirsigaratüttürür.)YEPlHODOV-Anlaşılırbirşey.Yurtdışındaartıkherşeyçoktandırtamkıvamında.YAŞA-Çokaçık.
YEPÎHODÖV-Bengelişmişbirinsanımdır,çeşitlikitaplarokurum,hepsideilginçtirler,fakatşudörtyöndediklerişeyibirtürlüanlayamıyorum.Sonra,doğrusuya,yaşamakyadakendinivurmak,benimiçinfarketmez,fakatyinedeyanımdabirrevolvertaşıyorum.Bakın...(Tabancagösterir.)
ŞARLOTTA-Hıyarıyiyipbitirdim.Şimdigidiyorum.(Tüfeğiyineomzunatakar.)Yepihodov,çokakılıveçokkorkunçbiradamsın;kadınlarınseniçılgıncasevmesigerek.Brr!(Uzaklaşırken)Nekadarakılıolurlarsaolsunlaryinedeaptalbunlar...Konuşabileceğimkimseyok...Hep127
yalnızım,yalnız,hiçkimsemyok...Kimimben,nedenvarım,belideğil...(Hızlıhızlıuzaklaşır.)YEPİHODOV-Doğrusuya,başkakonularadeğinmeden,kendimianlatacakolursam,yazgımınbanakarşıçokacımasızolduğunusöylememgerekiyor,kasırganınküçükbirtekneyleoynaması
gibioynuyorbenimle;hadiyanıldığımıvarsayalım,öyleysenedenbusabahuyandığımda,sözüngelişi,baktım,göğsümünüstündekorkunçiribirörümcekduruyor...işteböyle,(ikieliylegösterir.)Sonrabirbardakşıraiçeyimdesem,bakıyorum,yüksekderecedesevimsizbirşeyvariçinde,tahtakurusucinsinden...
(Birsesizlik.)
Buckle'danbirşeyokudunuzmu?
(Birsessizlik.)
Sizibirçiftsözlerahatsızetmekistiyorum.AvdotyaFedorovna.
DUNYAŞA-Söyleyin.
YEPİHODOV-Sizinlebaşbaşaolmakisterdim...(içiniçeker.)DUNYAŞA(Utanıpsıkılarak.)-Pekâlâ...Ancaköncebanaharmaniyemigetirin...Dolabınyanındaduruyor...Burasıbirazserinledide.
YEPİHODOV-Başüstüne...Hemengetireyim...Şimdibiliyorumartıkrevolverimleneyapacağımı...(Gitarıalır,çalaçalauzaklaşır:)
YAŞA-Yirmiikimusibet...Serseminteki,doğrusunusöylemekgerekirse...(Esner.)DUNYAŞA-İnşalahkendinivurmaz.
(Birsessizlik.)
Sinirli,kaygılıbiriolupçıktım,herşeybenikaygılan128
dınyor.Beyevinehizmetealındığımdaküçükbirkızdım.Artıkköyyaşamınaalışkanlığıyitirdim.
Bakınelerime,hanımefendielerigibiakçapakçaoldular.Soylulargibiöylenazlı,öyleçıtkırıldımoldumki,herşeydenkorkuyorum...Korkunçbirşeybu...Yaşa,benialdatacakolursanız,sinirlerimneolurbilemiyorum...
YAŞA(Kızıöper.)-Fıstığım!Kuşkusuzhergençkızkendinibilmelidir,kötüdavranışlıkızlardanhiçhazetmem.DUNYAŞA-Sizikorkunçsevdim,çokkültürlüsünüz,herşeyindeğeriniverebilirsiniz.(Birsessizlik.)
YAŞA(Esner.)-Eveet...Bence,eğerbirgençkızbiriniseviyorsa,ahlaksızlıkyapıyordemektir....
(Birsessizlik.)
Açıkhavadasigaraiçmekpekhoşoluyor...(Kulakkabartır.)Gelenvar...Efendilerimizgeliyor...
(Dunyaşatutkuylakucaklaronu.)Doğruevegidin,ırmaktayüzmektendönüyormuşgibi,buyoldangidin.Karşılaşırsanızsizinlebuluştuğumuzusanacaklar.Bunuistemem.DUNYAŞA(Usulcaöksürür.)-Sigaradumanından
başımaağrıgirdi...(Gider.)
(Yaşayalnızdır.Manastırınyanınaoturur.L.Andre
yevna,Gayev,Lopahingirerler.)
LOPAHİN-Kesinolarakkararvermekgerek,zamanbizibeklemiyor.Soruçokbasitaslında.
Toprağıyazlıkevleryapımıiçinkirayavermekistiyormusunuz,istemiyormusunuz?Yanıtıdateksözcük:Evetyadahayır.Tekbir
sözcük!
L.ANDREYEVNA-Buiğrençpurolarıkimiçmiş
burada?..(Oturur.)
129
GAYEV-Demiryoludöşendi,herşeyçokkolaylaştı.(Oturur.)Kentegittik,yemeğimiziyedik,döndük.Hepsibirgüniçinde.Şimdievegidipbirpartibilardoçekeyim...Santoportaya!
L.ANDREYEVNA-Yeterincevaktinvar.
LOPAHÎN-Tekbirsözcüksadece!(Yalvarırca.)Amayanıtverinbana.
GAYEV(Esner.)-Nedediniz?
L.ANDREYEVNA(Paraçantasınabakar.)-Dünçokparamvardı,bugünçokaz.Zavalı
Varyacığım,fazlamasrafolmasındiyesütçorbasıyladoyuruyorherkesi.Mutfaktakiihtiyarlaradanohuttanbaşkabirşeyvermiyor.Benseanlamsızcaharvurupharmansavuruyorum.(Paraçantasınıdüşürür,altınparalarsaçılır.)Eh,döküldülerişte...(Kederlenmiştir.)YAŞA-izninizlehementoplayayımefendim.(Paralantoplar.)L.ANDREYEVNA-Teşekkürederim.Yaşa.Nediyeyemekyemeyegittimsanki...Berbatbirmüziklirestoran,masaörtülerisabunkokuyor...NediyebukadarçokiçiyorsunLenya?Nediyebukadarçokyiyorsun?Nediyebukadarçokkonuşuyorsun?Bugünrestorandayineçokkonuştunvehepsideyersizdi.Yetmişliyılarüstüne,dekadanlarüstüne...Kimebulaflar?
Garsonlaradekadanlardansözetmek!..
LOPAHİN-Evet.
GAYEV(Elinisalar.)-Beniflaholmam,buaçık...(Yaşa'ya,sinirli.)Nedirbu,nediyedurmadangözönündedolaşıpduruyorsun...
130
YAŞA(Güler.)-Sesiniziduyduğumdagülmemitutamıyorum...
GAYEV(Kızkardeşine.)-Yaben,yao...
L.ANDREYEVNA-GidinburadanYaşa,çekilin
karşımdan.
YAŞA(L.Andreyevna'yaparakesesiniverir.)-Hemengidiyorum.(Gülmesinizortutarak.)Hemen...(Çıkar.)
LOPAHlN-YurtluğunuzuzenginlerdenDeriganov
satınalmayahazırlanıyor.Açıkartırmayakendisigelecekmişdiyorlar...
L.ANDREYEVNA-Sizbununeredenduydunuz?
LOPAHÎN-Kenttekonuşuyorlar.GAYEV-Yaroslavl'dakiteyzeparagöndereceğinesözverdiya,nezamanvenekadarbelideğil...
LOPAHİN-Hiçbirfikrinizyokmu?Yüzbin,ikiyüz
bin?
L.ANDREYEVNA-Yokcanım...Ononbeşbingönderseonadaşükür.
LOPAHİN-Kusurabakmayınama,sizinkadaraklıhavada,sizinkadariştenanlamaz,sizinkadartuhafinsanlararastlamadımdaha.Size,kendianadilinizdeçiftliğinizinsatılmasısöyleniyorvesizbunuanlamıyorsunuz.
L.ANDREYEVNA-Neyapalımpeki?Akılverin,
neyapalım?
LOPAHİN-Sizedurmadanbunuanlatıyorumya.Hergünaynışeyisöylemektendilimdetüybitti.
Vişnebahçesinide,çiftlikarazisinideyazlıkevleryapımıiçinkirayavermelisinizvebunuhemen,biranönceyapmakzorundasınızçünküaçıkartırmagünügelipçattı!Anlayınartık,131
anlayınbunu!Birkereşuyazlıkkonusundakesinkararavarın.Avuçdolusuparavereceklerdirvekurtulacaksınız.
L.ANDREYEVNA-Yazlık,yazlıkçılar...Bağışlayınama,çokbayağı...
GAYEV-Seninletümüyleaynıkanıdayım.
LOPAHİN-Yahüngürhüngürağlayacak,yaavazımçıktığıkadarbağıracakyadadüşüpbayılacağımşimdi.Yokartık!Canımaokudunuzbe!(Gayev'e.)Sizbirsümsüksünüz!
GAYEV-Ne?
LOPAHİN-Sümsük!(Çıkıpgitmekister.)
L.ANDREYEVNA(Ürkmüş.)-Yogitmeyin,kalınburadacancağızım.Belkibirşeylerdüşünürüz!
LOPAHİN-Bundadüşünüleceknevar!
L.ANDREYEVNA-Gitmeyinricaederim.Sizinlebirliktenedeolsadahaneşeliyiz.
(Birsessizlik.)
Kötübirönsezivariçimde,sankievimizüstümüzeçökecekmişgibi...
GAYEV(Derinbirdüşüncede.)-Köşeyebirçiftleme...Ortadaçaprazvuruş...
L.ANDREYEVNA-İşlediğimizgünahlarıncezası...
LOPAHİN-Negünahınızolacaksizin...
GAYEV(Ağzınabirakideşekeriatarak.)-Sözdevarımıyoğumuakideşekerineharcamışım...
Öylediyorlar...(Güler.)
L.ANDREYEVNA-Benimnegünahımolacak,ha?..Birçılgıngibi,heran,durmaksızınsaçıpsavurdumparalarımı...Veborçlanmaktanbaşkaişiolmayanbiriyleevlendim.Kocamınölümüneşampanyanedenolduçokiç
132
kiiçerdiveneyazıkkibirisinetutuldumhemenarkasından.Karşılıklıbirilişkiyedönüştübuvetambusıradabubenimilkcezalandınlışımdıvedarbebaşımaindidosdoğruoğlum...boğulduırmakta,biliyorsunuz.Yurtdışınaattımkendimibüsbütün,hiçbirzamandönmemeküzere,buırmağıgörmemekiçinbirdaha...Gözlerimikapadım,koştumbilinçsizce.Odaardımsıra,acımasızca,kabacaizledibeni...Mentoneyakınlarındabiryazlıksatınaldım,çünküohastalanmıştıorada.Vetamüçyıl,gecegündüz,dinlenmeknedirbilmedim;hastayedibitirdibeni,içimincan.lılığısöndü.Vegeçenyıl,yazlığıborçlanınızyüzündensattıktansonraParis'egittim.Oradadasoyupsoğanaçevirdibeni,bıraktısonra,birbaşkakadınlaçekipgitti...Kendimizehirleyipöldürmeyidenedim...Nekadaraptalca,nekadarutançverici...SonraansızınRusya,yurdumçektibeni...Kızım...(Gözyaşlarınısiler.)Tanrım,Tanrım,acıbana,bağışlagünahlarımı!
Cezalandırmadahafazla!(Cebindenbirtelgrafçıkarir.)BugünParis'tenaldım.Bağışlamamı
diliyor,döneyimdiyeyalvarıyor...(Telgrafıyırtar.)Sankimüziksesigeliyorbiryerlerden.(Kulak
kabartır.)
GAYEV-Bizimünlüyahudiorkestrasıbu.Dörtkeman,flütvekontrbas,anımsadınmı?
L.ANDREYEVNA-Hâlâduruyormuonlar?Birfırsattabizeçağıralımdabirakşampartisidüzenleyelim.
LOPAHÎN(Kulakkabartır.)-işitilmiyor...(Ezgiyiusuldanmırıldanır.)"Almanlar,parayıgöster,Rus'uFransız'açevirsinler."(Güler.)Düntiyatrodaseyrettiğimoyunnegüzeldi,çokgülünçtü.
L.ANDREYEVNA-Gülünçbirşeygörmüyorumben...Oyundeğildekendiniziseyretsenizdahaiyiolur.Ne
133
kadarrenksizbiryaşamıvarhepinizin,nekadarçokboşlafediyorsunuz.
LOPAHİN-Doğru.Niyegizlemeliki,aptalcayaşıyoruz...
(Birsessizlik.)
Babamköylüydü,odununtekiydi,aklıhiçbirşeyeermezdi,beniokutmadı,kafayıçekipdayakatmayıbilirdisadece,hemdeherzamansopayla.Aslındabendeondanfarksızım,salağın,odununtekiyim.Hiçbirşeyokumam,îmlamderseniz,berbattır.Hemöylesineberbattırki,nezamanbirşeyyazmakzorundakalsamutancımdanyerindibinegeçerim.
L.ANDREYEVNA-Sizinevlenmenizgerekdostum.
LOPAHÎN-Evet...Budoğru.
L.ANDREYEVNA-BizimVarya'ylaevlenseniziyiedersiniz.Çokiyibirkızdır.
LOPAHÎN-Evet.
L.ANDREYEVNA-Alçakgönülü,yalınbirinsandıro,bütüngünçalışıpdidinir;hepsindenönemliside,seviyorsizi.Sizdeçoktandırhoşlanıyorsunuzondan.
LOPAHÎN-Dahane?Benrazıyım...Çokiyikız.
(Birsessizlik.)
GAYEV-Banadabirgörevönerdiler.Yıldaaltıbin...Duydunmu?
(BirpaltotaşıyarakFirsgirer.)
FÎRS-Lütfenbeyim,giyinin,havanemli.
GAYEV(Paltoyugiyer.)-Sendesıktınartık.
FÎRS-Hadihadi...Sabahtanbirhabervermedençıkıpgittiniz.(Gayev'isüzer.)L.ANDREYEVNA-
NasıldayaşlandınFirs!
134
FlRS-Nebuyurdunuz?LOPAHlN-Çokyaşlandındiyorlar.FlRS-Çokoldu,yaşıyorum...Benievlendirmekistediklerinde.,dahababacığınızdünyayagelmemişti...(Güler.)Biziserbestbırakanyasaçıktığındaysa,benartıkodahizmetçilerininbaşıydım.Ozamanserbestolmakistemedim,efendilerinyanındakaldım.(Birsessizlik.)
Çoksevinçliydiherkes,gözümünönünegeliyordaşimdi,amaneyesevindiklerinikendileridebilmiyordu.
LOPAHİN-Yasaçıkmadanöncekizamanlarçokiyiydi.Nedeolsakamçılıyorlardısizi.
FİRS(işitmez.)-Tabi.Köylüefendisini,efendiköylüsünübilirdiozaman,şimdiherşeykarmakarışıkoldu,
hiçbirşeyanlaşılmıyor.
GAYEV-SusFirs.Yarınkentegitmemgerekecek.Benibirgeneraletanıştırmayıvaatettiler,bonolarıciro
edebilirmiş.
LOPAHİN-Buyolahiçbirşeyeldeedemezsiniz.Faizlerideödeyemezsiniz.
L.ANDREYEVNA-Onabakmayınsiz,sayıklıyor.
Generalmeneralyok.
(Trofımov,AnyaveVaryagirerler.)GAYEV-İştebizimkilergeliyor.ANYA-Annemorada.
L.ANDREYEVNA(Sevecen.)-Gelin,gelin...Sevgilikızlarımbenim...(Anya'yıveVarya'yikucaklayarak.)Ahbirbilseydiniz,ikinizidenasılsevdiğimi.Oturunyanıbaşıma,hahşöyle.
(Herkesoturur.)
135
LOPAHİN-Bizimebediöğrenciherzamankigibikızlarlageziyor.
TROFÎMOV-Siziilgilendirmez.
LOPAHİNNeredeyseeliyaşmabasacak,hâlâöğrenci.
TROFİMOV-Aptalcaşakalarınızdanvazgeçin.
LOPAHÎN-Bundabozulacaknevar,acayipadam?
TROFİMOV-Banasataşmaktanvazgeçseniyiedersin.
LOPAHİN(Güler.)-Sorabilirmiyim,beninasılgörüyorsunuz?
TROFİMOV-SizişöylegörüyorumYermolayAlekseyiç:Varlıklıbirinsansınız,yakındamilyonerolacaksınız.Yolunaçıkanherşeyiyiyipyutanaçgözlübircanavar,metabolizmaolgusubakımındannasılgerekliyse,sendeöylegereklisin.
(Herkesgüler.)
VARYA-Petya,sizeniyisigezegenlerdensözedin.
L.ANDREYEVNA-Yok,hadidünkükonuşmayısürdürelim.
TROFİMOV-Hangikonudaydıbukonuşma?
GAYEV-Gururluinsankonusunda.
TROFİMOV-Dünçokkonuştukama,birsonucavaramadık.Sizingörüşünüzegöregururluinsanınkişiliğindegizemlibirşeylerolmalıdır.Belkikendinizegöresizdehaklısınız,fakateğeryalınbiçimde,çokyalınbiçimdedüşünecekolursak,insanmademkiçokbüyükölçüdekabaveakılsızdır,mademkiderinbiçimdemutsuzdur,ozamannedirgurur?Gururunneanlamıvar.Kendikendimizehayranolmaktanvazgeçmeliyiz.Yapılacaktekşeyçalışmaktır.
136
GAYEV-Neyaparsanyapöleceksin.
TROFİMOV-Kimbilir?Venedemektirölüm?Belkiinsanınyüzduygusuvarda,insanöldüğündebunlardanbizimtanıdığımızbeştanesiölmektedirde,ötekidoksanbeştanesicanlıkalmaktadır.
L.ANDREYEVNA-Petya,nekadarakılısınız!..
LOPAHİN(Ironik.)-Dehşet.TROFİMOV-İnsanlık,sahipolduğugüçleriyetkinleştirerekileriyedoğrugidiyor.Onunbugünakılerdiremediğişeyler,birzamangelecek,eletutulurcasınaanlaşılırolacaktır;fakatçalışmalıyız,gerçeğiarayanlaratümgücümüzledestekolmalıyız.Rusyamız'daşimdilikçokazkişiçalışıyor.Benimtanıdığımaydınlarınbüyükçoğunluğuhiçbirşeyaraştırmaz,hiçbirşeyyapmazveşimdilikemekharcamayayeteneklideğiler.Kendileriniaydındiyeadlandırırlarya,hizmetçikadını,"sen"diyeçağırır,köylülerehayvanadavranırgibidavranırlar.
Ciddihiçbirşeyokumazlar,hemenhemenhiçbirşeyyazmazlar,biliminsadecesözünüederler,sanattanpekazanlarlar.Hepsiciddidir,hepsininyüzündendüşenbinparçadır,ciddiyetkonusundahiçbiriburnundankılaldırmaz,durmaksızınfelsefeyaparlar...Amatümbuaydınlarıngözüönündeişçilerçokkörübeslenmekte,yastıksızuyumakta,tekgözodadaotuzkırkkişibarınmaktadır.Nereyebaksakkaranlık,rutubet,ahlakdüşkünlüğü...Veçokaçıkbirşeyki,bizdetümiyikonuşmalar,sadecevesadecebaşkalarınıvekendimizikandırmakiçindir.Gösterinbana,üstündeokadarçokvesıkıçeneçaldığımızçocukyuvalarımızhaninerede?Neredeokumasalonlarımız?Sadeceromanlardarastlıyoruzbunlara.Gerçekyaşamdakırıntılarıbileyok.Varolansa
137
decepislik,bayağılık,Asyalılık...Asıksuratlardankorkarımben,sevmemonları,ciddikonuşmalardankorkarım.Eniyisisusalım!
LOPAHİN-Biliyormusunuz,sabahlarısaatbeştekalkanmben,sabahınköründenakşamakadarçalışınm,elimdeparavardırherzaman,kendiminvebaşkalannınparasıveçevremdekiinsanlarınnebiçimkişilerolduklarınıçokiyigörürüm.Namuslu,dürüstinsanlarınnekadarazolduğunuanlamakiçinherhangibirişyapmayakalkışmakyeter.Bazıkereleruykututmadığındadüşünürümde,"Tannm"derim,"Sonsuzbüyüklükteormanlarverdinbizlere;gözalabildiğinegeniştarlalar,enderinufuklar...Tümbunlarasahipolanbizlergerçektenbirerdevolabilmeliydik..."
L.ANDREYEVNA-Nerdençıkardınşimdidevleri...Masalardaiyidironlar,insanıkorkuturlaryoksa.
(Sahneninderinliğinden,gitarınıçalarakYepihodovgeçer.)(Düşünceli.)Yepihodovgeliyor...
ANYA(Düşünceli.)-Yepihodovgeliyor...
GAYEV-Güneşbattıbaylar.
TROFlMOV-Evet.
GAYEV(Usuldan,şiirokurgibi.)-Eydoğa,eyolağanüstüvarlık,sonsuzbiraydınlıktaparlarsın,olağanüstübirgüzelikleveumursamazca...Eykendisineannedediğimiz,benliğindeyaşamınvarlığınıveyokluğunubirleştirirsin.Canverende,yokedendesensin...
VARYA(Yalvarırca.)-Dayı!
ANYA-Dayı,başladınyine!
TROFÎMOV-Sizeniyisitopuçiftvuruşlaortayagönderin.
138
GAYEV-Sustum,sustum.
(Hepsiotururlar,düşünceyedalarlar.Sessizlik.SadeceFirs'inusuldanhomurdandığı
işitilmektedir.Ansızın,sankigöktengelircesine,uzakbirses,kopanbirtelingittikçeyavaşlayan,kederlisesiişitilir).L.ANDREYEVNA-Nedirbu?LOPAHİN-Bilmem.Belkiuzakta,kömürocaklarındabirvagontelerdenkopupdüştü.Fakatçokuzaktabiryerde.GAYEV-Belkidebirkuşbu...Balıkçıltüründen.TROFÎMOV-Yadapuhukuşu...L.ANDREYEVNA(Ürperir.):Birdeniçimfenaoldunedense...(Birsessizlik)
FlRS-Felakettenöncedeböyleolmuştu:Hembaykuşötmüş,hemdesemaverdurmaksızınuğuldamıştı.GAYEV-Hangifelakettenönce?FlRS-Serbestbırakılmamızdan...
(Birsessizlik.)
L.ANDREYEVNA-Dostlar,gidelimartık,havakararıyor.(Anya'ya)Gözlerindeyaşlarvar...Neoluyorsana
kızım?(Kucaklar)..
ANYA-îşteöyleanne.Birşeyimyok.TROFlMOV-Birgelenvar.(Başındayıpranmışbirkasket,sırtındabirpaltoYoldanGeçengörünür.Çakırkeyiftir.)YOLDANGEÇEN-Söylermisinizlütfen,buradandoğrucaistasyonagidebilirmiyim?
GAYEV-Gidebilirsiniz.Buyoluizleyin.YOLDANGEÇEN-Çandanteşekkürler...(Öksürerek.)Harikabirhava...(Birşiirokur.)"Kardeşimbenim,139
acıçekenkardeşim...KulakverVolga'nıniniltisine..."(Varya'ya.)Mademoisele,şukamıaç
Rus'aotuzköpekverirmisiniz?
(Varyaürküpbağırır.)
LOPAHlN(Sert)-Herterbiyesizliğinbirölçüsüvardır!
L.ANDREYEVNA(Aceleyle.)-Alın...İşte...(Paraçantasınıkarıştırır.)Gümüşyok...Neyse...Alın,şualtını...
YOLDANGEÇEN-Candanteşekkürler!(Çıkar.)
(Gülerler).
VARYA(Ürkmüş.)-Gidiyorumben...Gidiyorum.Evdeinsanlarınyiyecekbirşeyiyok,siztanımadığınızbirinealtınparaveriyorsunuz...
L.ANDREYEVNA-Beni,buaptalkafayıneyapmalıbilmemki!Nekadarparakalmışsa,evdehepsinisanavereceğim.YermolayAlekseyiç,banabirazdahaborçverin...
LOPAHÎN-Başüstüne.
L.ANDREYEVNA-Gidelimbaylar,vaktidir.Varya,senideburacıktakocayaverdikgitti,kutlarım.
VARYA(Gözyaşlarıarasından.)-Anne,böyleşeylerlealayedilmez.
LOPAHÎN-Birmanastıragit,Ohmeliya...
GAYEV-Benimseelerimtitriyor,çoktandırbilardooynamadım.
LOPAHlN-Ohmeliya,eyperi,dualarındabeniaklındançıkarma!
L.ANDREYEVNA-Gidelimbaylar,akşamyemeğineazkaldı.
VARYA-Korkuttubeni.Yüreğimnasılçarpıyor.
140
LOPAHtN-Baylarsizebirkezdahabildiriyorum:YirmiikiAğustos'tavişnebahçesisatılacak.
Düşününbunu!..Düşünün!...
(Trofimov'laAnyadışındahepsiçıkarlar.)ANYA(Gülerek.)-YoldanGeçen'denAlahrazıolsun.
Varya'yıkorkuttuda,yalnızkalabildik.
TROFtMOV-Varyakorkuyor,ansızınbirbirimizeâşıkoluruzdiyebütüngünyanımızdanayrılmıyor.Darkafası,bizimaşkındaüstündeolduğumuzuanlamayayeteneklideğil.Adınaaşkdenilen,özgürlüğevemutluluğaengeloküçükvesaydamşeyinçevresindendolanıpgeçmek:iştebizimyaşamımızınamacıveanlamı,ileri!Bizorada,uzaktapanldayanparlakyıldızlaradoğrugidiyoruz,bizikimsetutamaz!îleri!Dostlar,geridekalmayın.
ANYA(Eleriniçırparak.)-Negüzelkonuşuyorsunuz!(Birsessizlik.)Bugünburasıolağanüstügüzel.TROFlMOV-Evet,havaharika.ANYA-BananeyaptınızböylePetya;neyaptınızdavişnebahçesinieskisigibisevmiyorumartık.Öyleiçtenseviyordumkionu,dünyadabizimbahçedendahagüzelbiryeryokturgibigeliyordubana.
TROFlMOV-TümRusyabizimbahçemizdir.Dünyabüyükveçokgüzel.Oradaolağanüstü
güzeliktepek
çokyervar.
(Birsessizlik.)
BirdüşününAnya,sizindedeniz,dedenizindedesi,tümatalarınızkölesahibiderebeylerdi.Şimdisoruyorumsize,bahçenizdekiherbirvişneden,herbiryapraktan,herbirağaçgövdesindensizeinsanvarlıklarınınbaktığını
141
setmiyormusunuz;sesleriniişitmiyormusunuzonların...Sizlerintümünü,bugünyaşamaktaolanlarınızıvedahaönceyaşamışolanatalarınızı,canlıinsanlarınmülkiyetinesahipolmakçarpıklaştırdı...Veböylece,anneniz,sizvedayınız,başkalarınınhesabına,borçkarşılığında,kapınızıneşiğindenbileiçerisokmadığınızbaşkainsanlarınsırtındanyaşadığınızınfarkındabiledeğilsiniz...Enazındanikiyüzyılgerikaldık.Henüzhiçbirşeyimizyok.Sadecefelsefeyapıyor,tasadanyakınıyoryadakafayıçekipduruyoruz.Çokaçıkbirşeyki,bugünüyaşamakiçinöncegeçmişinkefaretiniödememiz,onunhesabınıgörmemizgerekir.Bukefaretdeancakacıçekerek,olağanüstü,süreklibiremekleödenir.AnlayınbunuAnya.
ANYA-Yaşadığımızevçoktandırkendievimizdeğilartık.Bendeçıkıpgideceğimburadan,sözveriyorum.
TROFÎMOV-Cebinizdeçiftliğinbiranahtarıvarsa,çıkarıpkuyuyaatınonuvealıpbaşınızıgidin.
Rüzgârgibiözgürolun.
ANYA(Coşkuiçinde.)-Negüzelsöylediniz.
TROFlMOV-İnanınbanaAnya,inanın!Henüzotuzyaşındabiledeğilim,gencimdaha,biröğrenciyim.
Fakatokadarçokşeyekatlanmamgerektiki!Kışgeldimi,hasta,kaygılı,yoksul,birdilencigibiboynubükük,çaresizkalıyorum.Alınyazımbeninereleresavurmadıki!Fakatruhumyinede,herzaman,herdakika,gecegündüz,açıklanamazönsezilerledoluydu.İçimdemutluluğunönsezilerivar...Anya,görüyorumonuartık...
ANYA(Düşünceli.)-Aydoğuyor...
(Yepihodov'ungitarıylahepaynıhüzünlüezgiyiçal
142
dığıişitilmektedir.Aydoğar,Kavaklarınoradabiryerde,Anya'yıarayanVarya'nın,"Anya!
Neredesin!"diyeseslendiğiişitilir.)
TROFİMOV-Evet,aydoğuyor.
(Birsessizlik.)
İştetakendisi,mutlulukgeliyorişte;gitgideyaklaşıyor,dahayakına,dahayakınageliyor,ayaksesleriniişitiyorumbile!Bizonugörmesek,tanımasakdaneçıkar?Başkalarıgörecektir!
(Varya'nınsesi:"Anya!Neredesin.)
YinebuVarya!(Kızgın)İnsanıçiledençıkarır!
ANYA-Irmakkıyısınagidelim,orasısakindir.
TROFİMOVGidelim.
(Giderler).
.(Varya'nınsesi:"Anya!Anya!")
PERDE
143
ÜÇÜNCÜPERDE
Salondanbirkapıboşluğuylaayrılankonukodası.Odabirşamdanlaaydınlanmıştır.İkincibölümdesözüedilenYahudiorkestrasınıneşiğinarkasındaçaldığıparçalarişitilmektedir.
Akşamüstü.Salondagrandrondyapılmakta.S.Pişçik'insesi:"Promenadeâünepaire."Çiftlerkonukodasındançıkarlar.Birinciçift:Pişçik'leŞarlottaİvanovna;ikinciçift:Trofimov'laL.
Andreyevna;üçüncüçift:Anya'ylaPostaMemuru;dördüncüçift:Varya'ylaİstasyonŞefi,vb.
Varyasessizceağlamakta,dansederkengözyaşlarınıkurulamaktadır.SonçiftteDunyaşavardır.
Konukodasındangeçerler.Pişçikbağırır:"Grandrond,balancez!"ve"Lescavaliersâgenouxetremerciezvosdames!"
FrakgiymişolanFirs,birtepsideSeltzsuyugetirir.PişçikveTrofimovkonukodasınagirerler.
PİŞÇİK-Yüksektansiyonvarbende,buyüzdenikikalpkrizigeçirdim;dansetmemkolaydeğil,fakatderleryahani,sürüyedüştünmüisterhavla,isterhavlama,amamutlakakuyruksala.
Zatenbiratgibisağlıklıyımdır.Rahmetlibabam,mekânıcennetolsun,çokşakacıydıbirgünkökenimizkonusundakonuşurken,Kaligula'nınsenatodabindiğiatınbizSimeonPişçik'lerineneskiatasıolduğunusöylemişti.(Oturur).Fakatparasızlıktandahabeterşeyyok!Açköpekettenbaşkabirşeyeinanmazderlerya...(Biranhorlarvehemenuyanır.)Bendeöyle...Aklımdafikrimdeparadanbaşkabirşeyyok...
144
TROFİMOV-Görünüşünüzdegerçektendeatıandıranbirşeyvar.
PÎŞÇİK-Neolmuş...Atiyihavyandır...Satarsın...
(Yandakiodadabilardooynandığıişitilir.Salonda,kapıboşluğununaltındaVaryagörünür.)TROFİMOV(Takılır.)-BayanLopahina!BayanLopahina!
VARYA(Öfkeli.)-Sünepebeyefendi!
TROFİMOV-Evet,sünepebirbeyefendiyimben,bununladaövünüyorum.
VARYA(Acıbirdüşünceiçinde.)-Müzikçilerikiraladılaryaneyleödeyecekler?(Çıkar.)TROFİMOV-(Pişçik'e.)-Tümyaşamınızboyunca,borçfaizleriniödemekiçinharcadığınızenerjiyibirbaşkaşeyeharcamışolsaydınız,sanırım,enindesonundadünyanınaltınıüstünegetirebilirdiniz.
PÎŞÇİK-Filozof...Nietzsche...Büyük,çokünlü...Muazzambiradam,akılı...Yapıtlarındabelirttiğinegöre,sahteparayapılabilirmiş...
TROFİMOV-SizNietzscheokudunuzmu?
PİŞÇİK-Benmi,yokcanım...Daşenkasözetmişti.Öylebirdurumdayımkişimdikalpparayapmaktanbaşkaçaremkalmadı...Öbürgüniçinüçyüzrubleödememgerekiyor...Yüzelisinibuldum...(Cebiniyoklar.Kaygıyla.)Paralaryitmiş,paralarıyitirdim!(Ağlamaklı.)Paralarnerde?
(Sevinçli.)Burdalarmış,astarınarkasınakaymışlar...Birdenterbastı...
(L.AndreyevnaveŞ.İvanovnagirerler.)
L.ANDREYEVNA(Birlezginkamırıldanarak.)
145
NiyebukadargeciktiLeonid?Neyapıyorkentte?(Dunyaşa'ya.)Dunyaşa,müzikçilereçayverin...
TROFİMOV-Demekaçıkarttırmayapılmadıhsnüz,öyleanlaşılıyor.
L.ANDREYEVNA-Müzikçiçağırmamızdayersizbizim,balodüzenlememizdeyersiz..Neyse...
(Otururveusuldanezgiyimırıldanır.)
ŞARLOTTA(Pişçik'ebirdestekartuzatarak.)-İştesizebirdestekart;şimdiaklınızdanherhangibirkartgeçirin.
PİŞÇİK-Geçirdim.
ŞARLOTTA-Kartlarıkarınşimdi.Pekgüzel.Verinbana;ahbenimzavalı,sevimliBayPişçikim.
Ein,zwei,drei!Şimdibakınbakalım,okartsizinyancebinizdemi?..
PİŞÇİK(Yancebindenkartıçıkarır.)-Maçasekizlisi,takendisi!(Şaşkın.)Tasavvuredebiliyormusunuz?
ŞARLOTTA-(Avucundakartdestesinitutarak,Troflmov'a.)-Söyleyinçabuk,enüsttekikarthangisi?
TROFİMOV-Öylemi?Hadibakalım,maçakızı.
ŞARLOTTA-İşteburada!(Pişçik'e.)El?Üsttekikarthangisi?
PİŞÇİK-Kupabeyi.
(Yeraltındangeliyormuşçasınagizemlibirkadınsesiyanıtlaronu:"O,evet,havaçokgüzelhanımefendi.)
Sizbenimidealimdekiinsansınız...
(Ses:"Sizdehanımefendi,benimçokhoşumagittiniz.)İSTASYONŞEFİ(Alkışlar.)-Bravo!BayanVantrilok!
146
PİŞÇİKTasavvuredebiliyormusunuz!Şarlottaİvanovna,büyüleyicikadın...Âşıkoldum...valahi...
ŞARLOTTA-Âşıkmıoldunuz?(Omuzlarımsilker.)Sizhiçâşıkolabilirmisiniz?GunterMensche,aberschlechterMusikant.*
TROFİMOV(Pişçik'inomzunavurarak.)-Yamanbiratsınız...
ŞARLOTTA-Şimdibirnumarayadahailginiziricaederim.
(Masadanbirşalalır.)İşteçokgüzelbirşal,yokmualıcısı?..(Şalıhavadasalar.)Yokmualan?
PİŞÇİK(Şaşkın.)-Tasavvuredebiliyormusunuz?
ŞARLOTTA-Ein,zwei,drei!(Yeresarkıttığışahhızlakaldırır;altındaduranAnyabirreveransyapar,koşupannesinikucaklarvegeriye,salonadoğrukoşupgiderherkesinşaşkınlığıarasında).
L.ANDREYEVNA(Alkışlar.)-Bravo,bravo!..
ŞARLOTTA-İştebirtanedaha:Ein,zwei,drei,(ŞalıkaldırıraltındaVaryadurmakta,selamvermektedir.)
PİŞÇİK(şaşkın)-Tasavvuredebiliyormusunuz!
ŞARLOTTA-Son!(ŞahPişçik'inüstüneatar,birreveransyaparvesalonadoğrukoşupgider.)PÎŞÇİK(Şarlotta'nınarkasındankoşarak.)-Hınzırkadın!..Nekadınama!..Nekadın...(Çıkar.)L.ANDREYEVNA-Leonidhâlâyok.Bukadarzamankentteneyapar,anlamıyorum!Herşeybeliolmuşturartık;çiftlikyasatılmış,yadaaçıkartırmayapılmamıştır;nediyebukadaruzunsürehabersizbırakırkibizi!
*Almanca-İyiinsan,fakatkötümüzikçi.
147
VARYA(Onuavutmayaçalışarak.)Dayımyurtluğugerisingerisatınalmıştır,bundanhiçkuşkumyok.TROFİMOV(Alaycı.)-Evet.VARYA-Ninemborcundevredilmesiveyurtluğunkendiadınasatınalınmasıiçinvekâletnamegönderdiona.BunuAnyaiçinyaptı.Eminim,Tanrıyardımedecek,yurtluğudayımsatınalacaktır.
L.ANDREYEVNA-Yarovslavl'dakinineyurtluğunkendiadınasatınalınmasıiçintoputopuonbeşbinrublegönderdi,güvenmiyorbizebuparaysafaizleribileödemeyeyetmez.(Yüzünü
eleriylekapar.)Bugünyazgımbelirlenecek,yazgım...
TROFİMOV(Varya'yatakılır.)-MadameLopahina!
VARYA(Öfkeli.)-Ebediöğrenci!ikikereüniversitedenkovulduğuyetmemiş.
L.ANDREYEVNA-NiyekızıyorsunVarya!Lopahindiyetakılıyorsana,nevarbunda?GönlünistiyorsaevlenLopahin'le'.îyi,ilginçbirinsan,istemiyorsagönlün,evlenme.Kimsezorlamıyorseniikigözüm...
VARYA-Benimiçinciddibirişbuanneciğim.Nediyedosdoğrukonuşmamalı,iyibirinsan,hoşlanıyorumondan.
L.ANDREYEVNA-Ozamanevlenonunla.Beklemeninanlamıne!
VARYA-Anneciğim,onaevlenmeönerisindebenbulunacakdeğilimya!İşteikiyıldırherkesondansözediyorbana,oiseyasusuyor,yaişialayavuruyor.Anlıyorum.Zenginleşiyorgitgide;işibaşındanaşkın,benimleuğraşmayavaktiyok.Birazparamolsa;çokdeğilyüzruble148
kadarbirşey,herşeyibırakıpalıpbaşımıgiderdim.Birmanastıragirerdim.
TROFİMOV-Kutsalgüzelik!
VARYA(Tromifov'a.)-Üniversiteöğrencisininakılıolmasıgerekir!(Yumuşakbirtonla,ağlamaklı.)nekadarçirkinleştinizPetya,nasıldayaşlandınız!(L.Andreyevna'ya,sakin.)Fakatişsizduramamkiben
anneciğim,herdakikabirşeyyapmalıyım.
(Yağagirer.)
YAŞA(gülmesinigüçlükletutarak)-Yepihodovbilardotopunukırdı!..(Çıkar.)VARYA-Yepihodov'unneişivarburada?Bilardooynamasınakimizinverdionun?Buinsanları
anlamıyorum...(Çıkar.)
L.ANDREYEVNA-SataşmayınonaPetya,görüyorsunuz,zatenacılı.
TROFİMOV-Odaüstünegörevolmayanişlereburnunusokmasın.Bütünbiryaz,banadaAnya'yadadirlikvermedi,aramızdaaşkfalandoğarkorkusuyla.Onane?Zatensözübileedilemezböylebirşeyin,bayağılıktanuzağımben.Bizaşkınüstündeyiz!
L.ANDREYEVNA-Bense,galibaaşkınaltındayım.(Şiddetlibirtedirginlikle.)NeredebuLeonid?
Çiftliksatıldımı,satılmadımı,Birbilsem...Öylemutsuzumki,nedüşüneceğimibilemiyorumartık;benliğimyitipgidiyorsanki...Şimdibağırabilirim...Aptalcabirşeyyapabilirim.KurtarınbeniPetya,Konuşun,birşeyleranlatın.
TROFİMOV-Çiftlikbugünsatılmışyadasatılmamış,hepsibirdeğilmi?Buişçoktanbitmişti,geriyedönüşyok,yolkapandı.Sakinolunsevgilidost.Kendinizi149
aldatmayın.Yaşamınızdahiçdeğilsebirkezolsungerçeğindoğrudandoğruyagözlerininiçinebakın.
L.ANDREYEVNA-Hangigerçeğin?Sizgerçeğinvegerçekolmayanınneredeolduğunugörebiliyormusunuz?Benseyitirdimgörmeyeteneğimi,hiçbirşeygöremiyorum.Sizbütünönemlisorunlarıgözüpekçeçözümlüyorsunuz,fakatsöyleyinbanacancağızım,gençliğinizdenötürü
değilmibu;busorunlarınhiçbirininsizeacıvermeyişindenötürüdeğildeğilmi?Gözüpekçebakıyorsunuzileriyedoğru;fakatbununnedenioradakorkunçbirşeygörmeyisiniz,böylebirşeybeklemeyisinizdeğilmi?Hayatıngençgözlerinizehenüzkapalıoluşudeğilmi?Bizdendahadürüst,dahacesur,dahaciddibirkişiliğinizvar...Fakatbirazderinliğinedüşünün,azıcıkyücegönülüolundabağışlayınbeni.Buradadoğdumben;babam,annem,dedemburadayaşıyorlardı...Seviyorumbuevi;vişnebahçesiolmadankavrayamıyorumhayatımı.Satılmasıçokgerekiyorsabenideonunlabirliktesatın...(SarılıpalnındanöperTrofimov'u.)Oğlumburadaboğuldu...(Ağlar.)Acıyınbana,iyidoğruinsan.
TROFİMOV-Acınızıtümruhumlapaylaştığımıbiliyorsunuz.
L.ANDREYEVNA-Fakatbaşkatürlü,başkatürlüsöylemekgerekbunu...(Şalımalır;üstündenyerebirtelgrafdüşer.)İçimdeöylebirağırlıkvarkibugün,anlayamazsınız.Burasıçokgürültülü;hersesruhumuirkiltiyor,odamadakapanamıyorum,tekbasımaykensessizlikkorkunç.BenisuçlamayınPetya...Siziailedenbirigibiseverim.Anya'yıseveseveverirdimsize,yeminederim...
Amaikigözüm,okumakdagerek,okulunuzubitirmelisiniz.Sizse150
hiçbirşeyyapmıyor,alınyazınızınelindeoradanorayasavrulupduruyorsunuz,tuhafbirşeybu...
öyledeğilmi?Ha?Şusakalınızadabirşeyleryapmalıkibüyüsünazıcık...(Güler.)Gülünçsünüz!
TROFİMOV(Telgrafıyerdenalarak.)-Yakışıklıolmakdiyebirsorunumyok.
L.ANDREYEVNA-TelgrafParis'ten.Hergüngeliyor,dün,bugün.Buyabanıladamhastalanmış
yine,işleriyinetıkırındadeğil.Bağışlanmakdiliyorbenden;orayagideyimdiyeyalvarıyor.Paris'egidiponunyanıbaşındaolmamgerekirdigerçektende.YüzünüzpekciddiPetya;fakatneyapabilirimcancağızım;hasta,yalnız,mutsuzbiri,oradakimbakarona,onukimhatayapmaktankorur,ilaçlarınıkimverirzamanında?Niyegizleyeyim,nediyesusayım,seviyorumonu,açıkbirşeybu.Seviyorum,seviyorum...Boynumdabirtaşbu,kendisiyledibedoğruçekiyorbeni...Fakatseviyorumbutaşıben,onsuzyapamam.(Trfimov'unelinitutupsıkar)KötübirşeydüşünmeyinPetya,hiçbirşeysöylemeyin,konuşmayın...
TROFİMOV(Gözyaşlarıarasından.)-Tanrıaşkınabağışlayınaçıksözlülüğümü,fakatbuadamsoyupsoğanaçevirdisizi!
L,ANDREYEVNA-Hayır,hayır,konuşmayınböyle...(Kulaklarımkapar.)TROFİMOV-Fakatalçağınbirio,bunusizdenbaşkabilmeyenyok!Alçağınteki,beşparaetmezbiralçak!..L.ANDREYEVNA-(Ölçülübiröfkeyle.)-Yirmialtıyadayirmiyediyaşındasınız,fakathâlâbirliseikiöğrencisigibisiniz!
TROFİMOV-Varsınolsun!
151
L.ANDREYEVNA-Artıkyetişkinbirerkekolmanızgerekiyor.Sizinyaşınızdaseveninsanları
anlamakgerekir.İnsanınbuyaştakendisinindesevmesi,âşıkolmasıgerekir!(Kızgın.)Evet,evet,peköyle"temiz"filandadeğilsinizsiz.Birtemizlikhastasısınız,hepsibu.Gülünçbirucubesiniz,ucube...
TROFİMOV(Dehşetiçinde.)-Nelersöylüyor!
L.ANDREYEVNA-"Benaşkınüstündeyim!"Sizaşkınüstündefilandeğilsiniz.Firs'inpekgüzelsöylediğigibibeceriksizintekisiniz.Sizinyaşınızdabirinsanınsevgilisininolmaması!..
TROFİMOV(Dehşetiçinde.)-Korkunç!Nelersöylüyor!(Başıeleriarasındahızlasalonadoğrugider.)Aramızdaherşeybitti!(Sofayaçıkar.)
L.ANDREYEVNA-(Arkasındanbağırır.)-Petya,durun!Gülünçadam,şakayaptımsizinle!
Petya!
(Sofadan,birininmerdivenlerdehızlıhızlıyürüdüğü,sonragürültüyleaşağıyuvarlandığıişitilir.
AnyaveVaryabağırırlar.Fakathemenarkasındangülüşmeseslerigelir.)Neoluyororada?
(Anyakoşarakgirer.)
ANYA(Gülerek.)-Petyamerdivendenyuvarlandı!(Koşarakçıkar.)L.ANDREYEVNANeantikaadam
şuPetya...
(istasyonŞefisalonunortasındadurmuş,A.Tolstoy'un"GünahkârKadın"mıokumakta,çevresindekilerdinlemektedirler.Fakathenüzbirkaçdizeokuyabilmişken,sofadanvalsmüziğiişitilir;okumakesilir.Herkesdansabaşlar.Trofimov,Anya,Varyasofadaniçerigirerler.)152
L.ANDREYEVNA-PekiPetya,peki...Kötübirniyetimyoktu...Özürdilerim...Hadidansedelim...
(Petya'yladansederler.)
(AnyaveVaryadansetmektedirler.Firsgirer.Değneğiniyandakikapınınyakınınakoyar.Yaşadakonukodasınagelmiş,dansıizlemektedir.)YAŞANasılsındede?
FÎRS-Keyfimyok.Eskidenbalolarımızdageneraler,baronlar,amiralerdansederdi.Şimdiysepostamemuruylaistasyonşefineçağrıçıkarışımızyetmiyormuşgibi,birdegönülsüzgeliyorlar.
Birşeyleroldubana,güçtendüştüm.Rahmetliefendim,büyükbaba,herhastalığımühürmumutozuylatedaviederdi.Yirmiyıldır,hattadahadafazla,butozdanalıyorum,belkideyaşamamınnedenibu.
YAŞA-Kafaütüledinartıkdede.(Esner.)Tezeldennalandikseniyiolacak.
FİRS-Eh,senibeceriksizseni.(Homurdanır.)(TrofimovveL.Andreyevnasalonda,sonrakonukodasındadansederler.)
L.ANDREYEVNAMercL.Oturacağımben...(Oturur.)Yoruldum.(Anyagirer.)ANYA(Heyecanlı.)-Azöncemutfaktabirininsöylediğinegöre,Vişnebahçesisatılmışbugün,L.
ANDREYEVNA-Kimesatılmış?ANYA-Kimeolduğunusöylemedi.Zatençıkıpgittisonra.
(Trofimov'ladansedereksalonagirerler.)
YAŞA-Moruğunbiriydibunusöyleyen.Yabancı.FÎRS-LeonidAndreyiçhâlâgelmedi.Paltosudainceydi;dömisezon,üşütecek.Neolacaktoygençlikişte!
153
L.ANDREYEVNA-Şimdidüşüpöleceğim.Yaşa,gidipöğrenin,kimesatılmış.
YAŞA-Herifçoktangitti,moruğuntekiydi.(Güler.)
L.ANDREYEVNA(Yumuşakbirkederle.):Niyegülüyorsunuz?Keyfinizinsebebinedir?
YAŞA-Yepihodovçokgülünç.Boşkafanınteki.Yirmiikimusibet.
L.ANDREYEVNA-Firsçiftliksatılırsaeğer,sennereyegidersin?
FİRS-Nereyeemredersenizorayagiderim.
L.ANDREYEVNA-Yüzünniyeböyle?îyideğilmisin?Gidipyatsaniyiolur...
FİRS-Evet...(Alaylı.)Bengidipyatarsamburadakimservisyapar,işlerikimyolunakoyar.Bütünevdebirbenvarım.
YAŞA(L.Andreyevna'ya.)-LubovAndreyevna!Dinlemeklütfundabulunursanız,birdileğimvarsizden!EğeryineParis'egidecekolursanız,yalvarırımsize,benidealın.Buradakalmamınbilakishiçbirolanağıyok.(Çevresinebahnır,alçaksesle.)Söylemeyenegerek,kendinizgörüyorsunuz,ülkecahil,halkahlaksız,cansıkıntısındanbaşkabirşeyyok,mutfaktadoğrudürüstkarındoymuyor,buradaysaipesapagelmezşeylerhomurdanarakFirsdolanıpduruyor.
Benidebirliktealın,neolur!
(Pişçikgirer.)
PİŞÇİK-Birvalsçiklütfedermiydiniz,güzelergüzeli...(L.Andreyevnaonunlagider.)Büyüleyicidilber,nepahasınaolursaolsunbiryüzseksenrublecikkoparacağımsizden...Koparacağım...
(Danseder.)Yüzseksenrublecik...
154
(Salonageçerler.)
YAŞA(Sessizcebirezgimırıldanır.)-"Ruhumdakihicranıanlayacakmısın?"
(Salondabaşındagribirsilindirşapka,damalıpantalonlubiri,kolarınısalayaraksıçramaktadır.
Bağırtılar:BravoŞarlottaİvanovna.")
DUNYAŞA(Pudralanmakiçindurmuştur.)-Küçükhanımdansetmemiemrediyor.Kavalyeçok,damazmış.Benimsebaşımdönüyordansederken,yüreğimçarpıyor.FirsNikolayeviç,azöncepostamemuruöylebirşeydedikibana,soluğumtıkanacakgibioldu.(Müzikkesilir.)FİRSNededi?
DUNYAŞA-Siz,dedi;birçiçekgibisiniz.YAŞA(Esner.)-Cehalet...(Çıkar.)DUNYAŞA-Birçiçekgibi.Öyleduygulubirkızımkiben,tatlısözlerikorkunçseviyorum.FÎRS-Fazlasürtüyorsun.
(Yepihodovgirer.)
YEPÎHODOV-AvdotyaFedorovna,karşınızdagörmekistemiyorsunuzbeni...tıpkıbirböcekmişimgibi.(içi,niçeker.)Eh,yaşam!
DUNYAŞA-Neistiyorsunuz?YEPİHODOV-Hiçkuşkuyokki,sizdehaklıolabilirsiniz,(içiniçeker.)Fakatgörüşaçısındanbakılacakolursa,sizböylekonuşmahakkınıkendimdegörüyorumbenitümüylebirruhdurumunasoktunuz.Benkenditalihimibiliyorum,hergünbirmusibetgeliyorbaşıma;bunadaçoktanalışkınım,öylekiyazgımagülümseyerekbakıyorum.Banasözverdiniz,hattaben...
155
DUNYAŞA-Ricaederim,sonrakonuşalım,şimdibenirahatbırakın.Şimdibenhayalkuruyorum.
(Yelpazesinisalar.)
YEPİHODOV-Hergünbirmusibetgeliyorbaşıma,veben,böylekonuşmahakkınıkendimdegörüyorum,gülümsemekleyetiniyorum,hattagülüyorum.
(Varyasalondangirer.)
VARYA-Hâlâgitmedinöylemi,Semyon?Gerçekten,nesaygısızadamsınsen!(Dunyaşa'ya.)SengitburadanDunyaşa.(Yepihodov'a.)Yabilardooynayıpistekayıkırıyor,yakonukmuşgibikonukodasındadolaşıyorsun.
YEPİHODOV-Banacezavermeye,izninizle,hakkınızyok!
VARYA-Sanacezavermiyorum,konuşuyorumsadece.Biliyormusun,yerindedurduğunyok,iş
yaptığınhiçyok.Senimuhasebecituttuk,amaniye?belideğil.
YEPİHODOV(Onurukırılmış.)-Çalışırmıyım,gezermiyim,yermiyim,bilardomuoynarım;bunlarıancak,anlayanveyaşlıinsanlaryargılayabilir.
VARYA-Benimleböylekonuşmayacüretmiediyorsunha!(Parlayarak!)Böylekonuşmayacüretediyorsun,ha!Demekbenhiçbirşeydenanlamıyorumha!Defolburdan!Hemen!
YEPİHODOV(Korkmuş.)-Dahanazikolmanızıricaederim.
VARYA(Öfkedenkendiniyitirerek.)Hemendefolburadan!Defol!
(Yepihodovkapıyadoğrugider,Varyadaarkasından.)
Yirmiikimusibetseni!Birdahagörünmeburalarda!Gözümgörmesinseni!
156
(Yepihodovçıkar.Kapınınarkasındansesiişitilir"Si,zişikâyetedeceğim.")VARYA-Gerigeliyorsunöylemi?(Firs'inkapınınyanmabıraktığısopayıalır.)Geliyorsunha?
Geliyorsun?Şimdiseni...(Sopayısalar.BusıradaLopahingirer;fakatsopadeğmemiştirona.)LOPAHİN-Naçizteşekkürler...
VARYA(Kızgınvealaycı.)-Özürdilerim!
LOPAHİN-Birşeydeğilefendim.Hoşkabulünüziçincandanteşekkürler.
VARYA-Teşekküredeğmez.(Uzaklaşır,sonraLopahin'ebakarveyumuşakçasorar.)Biryanınızı
incitmedim
ya?
LOPAHİN-Hayır,hiçbirşeyolmadı.İribirşişlikolacaksadece.(Salondasesler:"Lopahingeldi!
Yermolay
Alekseyiç!")
PİŞÇİKŞükürkavuşturana,şükürgörüştürene...(Lopahin'leöpüşürler.)Konyakkokuyorsunsevgilidost,ikigözüm.Bizdeburadaeğleniyoruz.
(LubovAndreyevnagirer.)
L.ANDREYEVNA-SizmisinizYermolayAlekseyiç?Nedengeciktinizbukadar?Leonidnerede?
LOPAHİN-LeonidAndreyiçbenimlegeldi,şimdigeliyor...
L.ANDREYEVNA(Heyecanlı.)-Ee,neoldu?Yapıldımıaçıkartırma?Söyleyin,durmayın!
LOPAHİN(Utangaçbirtavırlasevincinibelietmemeyeçalışarak.)Açıkartırmasaatdörttesonaerdi...Trenikaçırdık,dokuzbuçuğakadarbeklemekzorundakaldık.(Güçlüklesolukalarak.)Uf!
Başımdönüyorbiraz...
157
(Gayevgirer.Sağelindeöteberivardır;soleliylegözyaşlarınıkurular.)L.ANDREYEVNA-Lenyaneoldu?Lenya,anlat!(Sabırsız,gözyaşlarıiçinde.)Hadi,Tanrı
aşkına...
GAYEV(Yanıtyerineelinisalar;ağlayarak,Firs'e.)-Alşunları...Ançuez,Kerçringası...Bugünağzımalokmakoymadım...Nekadaracıçektim!
(Bilardosalonunaaçılankapıaçıktır;toplarınbirbirinevuruşuveYaşa'nınsesiişitilir:"Yediveonsekiz"Gayev'inyüzündekianlatımdeğişir,artıkağlamamaktadır.)GAYEV(Devamla.)-Korkunç
yoruldum.Firs,yardımetbana,üstümüdeğiştireyim.(Salondangeçerekkendiodasınagider.Firsdearkasından.)
PlŞÇÎK-Açıkartırmaneoldu,anlatsanayahu!L.ANDREYEVNA-Vişnebahçesisatıldımı?
LOPAHÎN-Satıldı.L.ANDREYEVNA-Kimaldı?LOPAHİN-Ben.(Birsessizlik.)(L.Andreyevnaezilmiştir.Koltuğavemasayatutunmasadüşecektir.Varyabelindenanahtarları
çıkarır,yere,konukodasınınortasınafırlatır,çıkar.)LOPAHÎN(Devamla.)-Bensatınaldım.Durunbaylar,ricaederim,başımdönüyor,konuşamıyorum...(Güler.)Mezatagittik,baktık.Deriganovgelmişbile.LeonidAndreyic'tesadecebironbeşbinvardı.Deriganovborcunüstünehemenbirotuzbinsürdü.Baktımişböyle,senmisin,kırkbindedim,okırkbeşeyükseltti.Benelibeşe.O,uzunsözünkısası,beşbeş
yükseltiyor,benonon...Eh,sonun
158
dabendekaldı.Borcunüstünedoksanbinverdim,bendekaldı.Vişnebahçesiartıkbenim.
Benim!(Kahkahalarlagüler.)Tanrım,Tanrım,vişnebahçesiartıkbenimoldu!Konuşun,sarhoşsundeyinbana,aklınbaşındadeğil,gördüklerinhepdüşdeyin...(Tepinir.)Üstümegülmeyin!Babamladedemmezarlarındanbaşlarınıkaldırıpdaolupbitenigörselerdi,osümsük,yancahilYermolaylarının,kışınçıplakayaklaseyirtenYermolay'ın,dünyadabireşidahabulunmayançiftliğisatınaldığınıgörselerdi...Dedemlebabamınköleolduğu,mutfağınabilegiremedikleriçiftliğisatınaldım.Uykudayım.Bugördüklerim,düş,hayal...Bilinmezliğinkaranlığıylakaplıimgeleminbiroyunubu...(Anahtarlarıyerdenalır;sevgiylegülümseyerek.)Anahtarlarıfırlatıpattı,artıkburanınsahibesiolmadığınıgöstermekistiyor...(Anahtarları
şıngırdatır.)Eh,hepsibir.(Orkestranınakordsesleriişitilir.)LOPAHlN(Devamla.)-Hey,müzikçiler,çalın,dinlemekistiyorumsizi!Gelinde,görünYermolayLopahin'üıbaltayıkaptığıgibivişnebahçesinenasıldalacağını,ağaçlarınınasılbirbiriardınadevireceğini.Yazlıklarkuracağız.
Torunlarımızlaonlarıntorunlarıyenibiryaşamgöreceklerburada...Müzik,haydi,çal!
(Müzikçalar.L.Andreyevna,birsandalyeyeyığılmış,acıacıağlamaktadır.)LOPAHlN(Devamlasitemeder.)Neden,nedendinlemedinizbeni?Zavalıcığımbenim,iyiyürekliciğim,işiştengeçtiartık.(Gözyaşlarıiçinde.)Oh,tümbunlargeçseydibiranönce,şukırıkdökük,mutsuzyaşamımızbiryolunagirseydi...
159
PÎŞÇİK(Lopahin'inkolunagirerek.)-Ağlıyor.Bizsalonageçelim,yalnızkalsınbiraz...Gidelim...
(ÇekipsalonadoğrugötürürLopahin'i.)
LOPAHİN-Müzik,canlıçal!Herşeyistediğimgibiolmalı!(Ironik.)Yeniefendigeliyor,vişnebahçesininsahibi.(Küçükbirmasayaçarpar,koluşamdanaçarpar,şamdandüşecekgibisalanır.)Herşeyinkarşılığınıödeyebilirim!(Pişçik'leçıkar.)(Salondavekonukodasında,oturduğuyerebüzülmüşacıacıağlayanLubovAndreyevna'danbaşkakimseyoktur.Müzikusulusulçalmaktadır.AnyaileTrofimovhızlagirerler.Anyaannesineyaklaşır,önündedizçöker.Trofimovsalonkapısındakalır.)ANYA-Anne!..Anne,ağlıyormusun?Canım,iyiyürekli,sevgiliannem,güzelanneciğim,seviyorumseni...Tanrısenikorusun...Vişnebahçesisatıldı,yokartık,bugerçek,gerçek,amaağlama,ağlamaanneciğim,önümüzdebütünbiryaşamvardaha,seniniyi,temizruhunvar...
Gidelimbirlikte,gidelimsevgilianneciğim,gidelimburadan!..Yenibirbahçekurarız,bundandahagörkemlisini;göreceksin,göreceksinbak,sessiz,derinbirsevinçdolacakiçineakşamgüneşigibi,gülümseyeceksinozaman,yüzüngülecek...Gidelimhaydi!Gidelim!..
PERDE
160
DÖRDÜNCÜPERDE
Dekorbirincibölümdekigibi.Pencerelerdenperdelerçıkarılmış,duvarlardantablolarindirilmiştir.
Kalanbirkaçparçamobilya,satılmaküzeregibibirkö'şeyeyığılmıştır.Birboşlukduygusu.
Dışarıyaaçılankapınınyanındavesahneninderinliklerinde,bavular,denkler,vb.Soldakikapı
açıktır.BuradanVaryaveAnya'nınseslerigelmektedir.Lopahinayaktabeklemekte,Yaşaüstündedoluşampanyakadehleribulunanbirtepsitutmaktadır.SofadaYepihodovbirsandıkbağlamaktadır.Sahnegerisiderinliğindebiruğultu.Bunlarvedalaşmayagelenköylülerdir.Gayev
'insesi:"Teşekkürlerkardeşler,teşekkürlersizlere...."
YAŞA-Basithalkvedalaşmayagelmiş.ŞöylebirdüşüncemvarYemolayAlekseyiç,nedersiniz;diyorumkihalkınkendisiiyiamadüşüncesikıt.
(Uğultudiner.L.AndreyevnaveGayevsofadangirerler.L.Andreyevnaağlamamaktadır,fakatsolgundurveyüzüağlayacakmışgibititremektedir;konuşamaz.)GAYEV-ParakesesiniçıkarıpverdinonlaraLuba.Olmazböyle!Olmaz!
L.ANDREYEVNA-Başkatürlüyapamazdım.Yapamazdımbaşkatürlü.
(Uzaklaşırlar.)
LOPAHİN(Kapıyadoğru,arkalarından.)-Lütfen,çokricaediyorum.Birvedakadehçiği.Kenttengetirmeyiakıledemedimama,istasyonbüfesindebirşişecikbula161
bildim.Lütfen.(Birsessizliktensonra)Neyapalımbaylar!istemiyorsanızistemeyin.(Kapıdanuzaklaşır.)Bilsemhiçsatınalmazdım.Eh,bendeiçmem.(Yaşatepsiyiözenlemasayakoyar.)iç
Yaşa,seniçbari.
YAŞA-Gidenlerinsağlığına!Sizindesağlığınıza!(içer.)Buşampanyahakikideğil,siziteminederim.
LOPAHİN-Şişesisekizruble.(Birsessizliktensonra.)Alahbelasınıversin,nesoğukburası..
YAŞA-Bugünsobayanmadı.Nasılolsagidiyoruz.(Güler.)LOPAHİN-Niyegülüyorsun?YAŞA-Sevinçten.
LOPAHİN-Ekimayındayızya,havagüneşli,dingin,sankiyazgibi.Yapıişleriiçinçokelverişlibirhava.(Saate,sonrakapıyabakar.)Baylar,trenekırkbeşdakikakaldığındanhaberinizvarmı?
Demekyirmidakikasonraistasyonahareketetmelisiniz.Eliniziçabuktutun.(Trofimovsırtındapaltoylaavludangelir.)TROFİMOV-Sanırımartıkgitmezamanı.Atlarkoşuldu.Şeytanbilir,kaloşlarımnerede.Yitirdimonları.(Kapıyadoğru.)Anya,kaloşlarımyok.Bulamıyorum.
LOPAHİN-BenimdeHarkov'agitmemgerek.Sizinleaynıtrendeolacağız.BütünkışHarkov'dakalacağım.Buradaçeneçalıpdurduk,işsizliktenimanımgevredi.İşsizkalamamben,işsizkalınca,neyapacağımı,eleriminereyekoyacağımıbilemiyorum.Sankiyabancıülkedengelmiş
insanlargibi,tuhaftuhafçeneçalıpduruyorsunuz.
TROFİMOV-Gidiyoruzişte,sizdeyenidenyararlıişlerinizegirişirsiniz.
162
LOPAHİN-Birkadehşampanyayuvarlasana.
TROFİMOV-İstemem.
LOPAHİN-DemekyolculukMoskova'yaşimdi.
TROFİMOV-Evet,onlarıkentekadargeçirecek,sonradayarınkendimMoskova'yagideceğim.
LOPAHİN-Öyle...Şimdiprofesörlerdersvermiyor,hepsiseningelmenibekliyorlardır!
TROFİMOV-Seniilgilendirmez.
LOPAHİN-Kaçyıldırokuyorsunüniversitede?
TROFİMOV-Dahayenibirşeylerbulsana.Buhemeskidi,hemdekabaktadıverdi.(Kaloşlarını
aramaktadır.)Biliyormusun,belkidebirdahaartıkhiçgörüşmeyeceğiz;ayrılmadanönceizinverdebiröğütvereyimsana:Kolarınısalama!..Genişelkolhareketleriyapmakalışkanlığındanvazgeç.Şimdişuyazlıkkurmak,yazlıkçılarınzamanlayeniçiftçilerolacağıfilangibihesaplarınvarya,bunlardagenişelkolhareketleriyapmaktıraslında...Fakatyinedeseverimseni.İnce,zarifparmaklarınvar,tıpkıbirsanatçınınkigibi,ince,zarifbirruhunvar...
LOPAHİN(Onukucaklar.)-Elvedacancağızım.Herşeyiçinteşekkürler.İhtiyacınolur.Yoliçinparavereyimsana.
TROFİMOV-Neyapayımparayı?İhtiyacımyok.
LOPAHİN-Yahuparanızyok,biliyorum.
TROFİMOV-Teşekkürederim,çeviriyapıpkazandım.İşteburadalar,cebimde.(Kaygılı.)Kaloşlarımyokoldu!
VARYA(Ötekiodadan.)-Alınşupisliklerinizi!(Sahneyebirçiftlastikçizmefırlatılır.)163
TROFİMOV-NediyeöfkeleniyorsunVarya?Hımmm...Bunlarbenimkaloşlarımdeğil.
LOPAHÎN-ilkbahardabindönümlükhaşhaşekmiştim,şimdikırkbinpangnottemizparakazandım.Haşhaşlarımçiçekaçtığındagörülecekşeydi.Yani,demekistediğim,kırkbinpapeltemizparakazanmışbulunmaktayım.Bubakımdansanaborçverebilirim.Nediyeburunkıvırıyorsun?Köylüyüm,onuniçindeğilmi?
TROFİMOV-Seninbabanköylüymüş,benimkieczacıydı,vebütünbunlardankesinliklehiçbirşeyçıkmaz.(Lopahin,kağıtparalarçıkarırcebinden.)Bırak,bırak...istersenikiyüzbinver,almam.Ben
özgürbirinsanım,istervarlıklı,isteryoksulolun,sizlerinhepinizindeğerverdiğinizşeylerinbenimgözümdehavadauçanbirtüykadardeğeriyoktur.Sizlerolmadandayaparımben,umurumdadeğilsiniz.Güçlüvegururluyumdurben.insanlıkyücebirgerçeğe,yücebirmutluluğadoğrugidiyor...Dünyadaeldeedilebilecekenyücegerçeğeveenyücemutluluğadoğrugidiyorinsanlık...Vebenönsaflarındayımbugidişin!
LOPAHlN-Varabilecekmisin?
TROFİMOV-Varacağım.(Birsessizliktensonra.)Varacağım,yadabaşkalarınayolgöstereceğim,nasılvarılacağınıöğreteceğimonlara.
(Uzaktanağaçlarainenbaltasesigelir.)
LOPAHlN-Eh,hadikalsağlıcaklacancağızım.Gitmevaktigeldi.Birbirimizeburunkıvırıpduruyoruzya,öteyandanyaşamdurmaksızınakıpgidiyor.Uzunsüreaklımayorgunlukgetirmedençalışıpdidindiğimde,düşünce
164
lerimkuşgibihafifler,mutluolurumvenedenvarolduğumubiliyormuşumgibigelirbanada.
Dostum,şuRusya'da,neiçinvarolduklarıbelirsiznekadarçokinsanolduğunubilirmisin?Eh,neyse,konumuzbudeğil.LeonidAndreyev'inbirbankadaişbulduğunu,yıldaaltıbinrublealacağımsöylüyorlar.Gelgörkiyerindeoturtamazsın,çoktembel...
ANYA(Kapıdan.)-Annem,bizdahaburadayken,ağaçlarınkesilmemesiniricaediyor.
TROFİMOV-Gerçektende,insanbirazcıkolsundüşünmezmi...(Sofadandışarıçıkar.)LOPAHlN-Hemendurdurayım,hemen...Öyleya,doğru.(Onunardısıraçıkar.)ANYA-Firs'ihastaneyegötürdülermi?YAŞA-Sabahleyinsöyledim.Sanırımgötürdüler.ANYA(SalondangeçmekteolanYepihodov'a.)SemyonPanteleyiç,birsoruşturunbakalım,Firs'ihastaneyegötürmüşlermi?
YAŞA(İncinmiş.)-SabahleyinYegor'asöyledim.Onkeresormanınneanlamıvar!
YEPİHODOV-KadimihtiyarFirs'inkesinkanımcaartıkonarılmayagereksinimiyok,dedelerininyanınagitmesigerekiyor.Vebenonuancakkıskanabilirim.(Bavulu,içindeşapkalarınbulunduğukartonbirkutununüstünekoyar,kutuezilir.)Buyurun,tabi!Biliyordumzaten.(Çıkar.)YAŞA-Yirmiikimusibet...VARYA(Kapınınarkasından.)-Firs'ihastaneyegötürmüşlermi?
165
ANYA-Götürmüşler.
VARYA-Nediyedoktoramektupyazılmadı?
ANYA-Arkadanyazarız...(Çıkar.)
VARYA(Yandakiodadan.)-Yaşanerede?Söyleyinannesigelmiş,vedalaşmakistiyoronunla.
YAŞA(Elinisalar.)-insanıçiledençıkarmaktanbaşkabirşeybilmezler.
(EşyalarınyanındabirşeylerleuğraşıpduranDunyaşa,Yaşayalnızkalıncayaklaşırona.)DUNYAŞA-BirkerecikolsunyüzümebaksaydınızYaşa.Gidiyorsunuz,bırakıyorsunuzbeni...
(Ağlayarakboynunaatılır.)
YAŞA-Nevarağlayacak?(Şampanyaiçer.)AltıgünsonrayineParis'teolacağım.YarınekspreseatladığımızgibivereliniParis.İnanasımgelmiyor.YivelaFrance!Buralarıbanagöredeğil,yaşayamıyorum...elimdedeğil!...Cehaletigördüm,bendenpas...(Şampanyaiçer.)Nevarağlayacak?Edeplidavranın,ozamanağlamazsınız.
DUNYAŞA(Pudralanır,aynayabakarak.)Paris'tenmektupyazın.Yaşa,siziseviyordum,nasıldaseviyordumYaşa!BennarinbiryaratığımYaşa!
YAŞA-Gelenvar.(Bavularınyanındabirşeyleryapar,usuldanbirezgimırıldanır.)(L.Andreyevna,Gayev,AnyaveŞarlottaİvanovnagirerler.)GAYEV-Gitmeliyizartık.Çokazzamankaldı.(Yaşa'yabakarak.)Kimdengeliyorburingabalığı
kokusu?
L.ANDREYEVNA-Ondakikasonraarabayayerleşmişolmalıyız...(Odayagözatar.)Elvedasevgilievim,
166
yaşlıdedecik.Kışgeçecek,ilkbahargelecek,amasenolmayacaksınartık,yıkıyorlarseni.Buduvarlarınekadarçokgördük!(Kızınıhararetleöper.)Hazinembenim,ışılısılsın,gözlerinikielmasgibiparıldıyor.Sevinçlimisin?Çok
mu?
ANYA-Çok!Yenibiryaşambaşlıyoranne!
GAYEV(Neşeli.)-Gerçektendeşimdiherşeyyolunda.Vişnebahçesininsatışınakadarhepimizkaygılıydık,acıçekiyorduk;şimdisorunkesinliklegeridönülmezceçözümlenince,hepimizyatıştık,hattaneşemizyerinegeldi...Benbankagörevlisiyim,finansçıyımşimdi...SantoportayavesenLuba,neolursaolsundahaiyigörünüyorsun,bundakuşkuyok.
L.ANDREYEVNA-Evet.Sinirlerimdahaiyi,bugerçek.(Şapkasınıvemantosunuverirler.)Uykularımdüzeldi.EşyalarımıgötürünYaşa.Vaktidir.(Anya'ya)Yavrucuğum,çokgeçmedengörüşeceğiz...Paris'egidiyorum.Yaroslavl'dakibüyükanneninçiftliğisatınalmakiçingönderdiğiparaylayaşayacağımoradayaşasınbüyükanneBuparaiseçokazbirzamanyetecek.
ANYA-Anneciğim,çabuk,çabukdöneceksindeğilmi?Öyledeğilmi?Benhazırlanıplisesınavını
verecek,sonraçalışıpsanayardımedeceğim.Sonraanneciğimbirliktekitaplarokuyacağız,çokkitapokuyacağız;önümüzdeyeni,olağanüstügüzeliktebirdünyaaçılacak...(Düşkurar.)Anne,çabukdön...
L.ANDREYEVNA-Döneceğim,altınkızımbenim.(Kızınıkucaklar.)(Lopahingirer,Şarlottausuldanbirşarkımırıldanmaktadır.)167
GAYEV-Şarlottamutlu.Şarkısöylüyor.
ŞARLOTTA(Kucağınakundaklanmışbebeğebenzeyenbirbohçaalır.)-Yavrumbenim,ninnininni...(Birbebekağlamasıişitilir:'Inga...Inga,..')Sus,güzelyavrumbenim,sevgiliyavrumbenim,('Inga...''Inga...')Öyleacıyorumkisana!(Bohçayıfırlatıpeskiyerineatar.)Lütfenbiryerbulunbana.Böyleyapamam.
LOPAHÎN-BuluruzŞarlottaİvanovna,kaygılanmayın.
GAYEV.Herkesbizibırakıyor.Varyagidiyor...Birdenbiregereksizleştik.
ŞARLOTTA-Kentteyaşayacakbiryerimyokbenim.Gitmeliyim.(Birezgimırıldanır.)Hepsibir...
(Pişçikgirer.)
LOPAHlN-Doğanınşumucizesinebakın!
PİŞÇÎK(Soluksoluğa.)-Oy,durunbirsolukalayım...Öldümbittimcanımciğerlerim...helebirsuverin...
GAYEV-Yineparaistemeyegeldinizdeğilmi?Eniyisişuradangideyimdeağzımdankötübirsözçıkmasın...(Çıkar.)
PÎŞÇİK-Çoktandırgelemedimsize...Güzelergüzeli...(Lopahin'e.)Buradasın...Çoksevindimsenigördüğüme...Dahiadam...al...alşunu...(Lopahin'ebirtomarparaverir.)Dörtyüzruble...
Sekizyüzkırkdabanakalıyor.
LOPAHİN(Hiçbirşeyanlamaksızınomuzlarınısilker.)-Düşgibibirşey...Neredenbuldunbuparayıalasen?
PİŞÇÎK-Dur...çoksıcak...Olağanüstübirolay.İngilizlergeldiler,toprağımdabeyazbirçamurbuldular...
168
(Lubovandreyevna'ya.)İşte,dörtyüzdesize...Güzelergüzeli...eşsizkadın...(Paralarıverir.)Gerikalanısonraveririm.(Suiçer.)Azöncetrendebirdelikanlısöyledi,sözümona,büyükfilozofumbirdamdanatlamayıöneriyormuş...'Atla'diyormuş,hepsibukadar.(Şaşkınlıkiçinde.)Tasavvuredebiliyormusunuz!Su!
LOPAHİN-Kimbuİngilizleryahu?
PİŞÇİK-Onlaraoçamurunolduğutoprakparçasındankiraladım,yirmidörtyılığına...Eh,kusurakalmayın,vaktimyok...dahaöteleregitmeliyimdörtnala...Znoykov'a...Kardamonov'auğrayacağım...Hepsineborcumvar...(Suyuiçer.)Haydikalınsağlıcakla...Perşembegünüyineuğrarım.
L.ANDREYEVNA-Azsonrakentegidiyoruzbiz,bendeyarınyurtdışınahareketediyorum...
PİŞÇİK(Kaygılı)-Nediyegidiyorsunuzkente?Bendeeşyalara...bavularabakıyorumda...eh,neyapmalı...(Ağlamaklı)Olsun...Çokakılıinsanlarşuİngilizler...Neysekalınsağlıcakla...Tanrı
yardımcınızolsun...Neyse...Şudünyadahesşeyinbirsonuvar.(LubovAndreyevna'nıneliniöper.)Birgünbenimdenalandiktiğimhaberi...kulağınızakadarulaştığında...buadıanımsayında...'Dünya.dabirSimeonPişçikvardı...Mekânıcennetolsun'deyin...Havaolağanüstügüzel...
Evet...(Şiddetlibirtedirginlikiçindeçıkar,fakatansızınkapıdandönüpseslenir.)Daşenka'nmsizlereselamıvar!(Çıkar.)
L.ANDREYEVNA-Şimdigidebilirizartık.İkikaygıylaayrılıyorumburadan.Birincisi:Firs'ihastabırakıpgitmemiz.(Saatinebakar.)Dahabeşdakikamızvar.
169
ANYA-Anne,Firs'ihastaneyegötürdülerbile.Yaşagötürdüsabahleyin.
L.ANDREYEVNA-İkincikaygım:Varya.Sabahlarıerkendenkalkıpçalışmayaalıştı,şimdiişsizgüçsüz,sudançıkmışbalığadönecek.Zayıfladı,sararıpsoldu,ağlayıpduruyorzavalıcık...(Birsessizliktensonra.)YermolayAlekseyiç,çokiyibilirsinizkionusizinleevlendirmekhayalimdi...
Herkesbiranmeselesiolarakgörüyorduevlenmenizi.(Anya'yabirşeyfısıldar,AnyaŞarlotta'yabaşıylabirişaretyapar;ikisideçıkarlar.)Seviyorsizi,sizdeondanhoşlanıyorsunuz,amabilmiyorum,bilmiyorumnedenkaçıyorsunuzbirbirinizden.Anlamıyorum!
LOPAHÎN-Doğrusunusöylemekgerekirse,benkendimdeanlamıyorumbunu.Herşeybirtuhaf.
Eğerzamanvarsahâlâ,iştebenşimdihazırım...Bitirelimbuişi,hemen.Yoksasizolmadanbenonaevlenmeönerisindebulunamayacağımıhissediyorum.
L.ANDREYEVNA-Harika.Birdakikacık,hemençağırayımonu.
LOPAHİN-Buaradaşampanyadavar.(Kadehlerebakarak.)Boşalmışlar,biriiçipbitirmişbile.
(Yaşaöksürür.)Bunalaplapiçipbitirmekderler...
L.ANDREYEVNA(Canlı.)-Çokgüzel.Bizçıkalım...Yaşa,alez!Onuçağıracağımşimdi...
(Kapıya.)Varyaherşeyibırak,burayagel.Çabuk!(Yaşa'ylaçıkar.)LOPAHlN(Saatebakar.)-Evet...
(Susuş.)
(Kapıdaölçülübirgülüş,fısıltılar;sonundaVaryagirer.)VARYA(Uzunsüreeşyalarabakar.)-Tuhaf,birtürlübulamıyorum.
LOPAHÎN-Nearıyorsunuz?
VARYA-Kendimkoydumamanereyekoyduğumu
unuttum.(Susuş.)LOPAHÎN-SizşimdinereyegidiyorsunuzVarvaraMihaylovna?
VARYA-Benmi?Ragulinler'e...Onlarınişlerinebakmamiçinanlaştık...Hani,yöneticilikmidiyorlarne...LOPAHÎN-ŞuYaşneva'daoturanlarmı?Yetmişkilometreuzakta.(Birsessizliktensonra.)işte,buevdekiyaşamsonaerdi.
VARYA(Eşyalaragözgezdirerek.)Nerdebu...Yada,belkisandığakoymuşumdur...Evet,buevdeyaşamsonaerdi...Artıkhiçolmayacak...
LOPAHÎN-BendeşimdiHarkov'agidiyorum...aynıtrenle.Çokdaişimvar.BuradakiişleriçevirmesiiçinYepihodov'ututtum.VARYAİyiya!
LOPAHÎN-Geçenyıltambusıradakaryağıyordu,anımsıyorsanızeğer.Şimdiysehavadingin,güneşli.Yalnızsoğukbiraz...Eksiüç.
VARYA-Termometreyebakmadım...(Birsessizliktensonra.)Zatenbizimtermometrekırıldı.
(Sessizlik.)
(Avludakapıyadoğrubirses:'YermoloyAlekseyiç!')LOPAHİN(Çoktandırbusesibekliyormuşçasına.)Birdakika!(Hızlaçıkar.)
170
171
(Varyayereoturur.Başınıgiysibohçalarınadayar,sessizceağlar.Kapıaçılır.LubovAndreyevnausulcagirer.)
L.ANDREYEVNA-Neoldu?(Birsessizliktensonra.)Gidelim.
VARYA(Artıkağlamamaktadır.Gözlerinikurular.)Evetzamanıgeldianneciğim.BenRagulinlerebugünyetişirim,yeterkitrenikaçırmayalım...
L.ANDREYEVNA(Kapıya.)-Anya,giyin!
(Anyagirer;sonraGayev,Şarlottaİvanovna.Gayev'insırtında,başlıklıkalınbirpaltovardır.
Hizmetçikadınlar,arabacılartoplanır.Yepihodoveşyalarınçevresindetelaştadır.)L.ANDREYEVNA-Şimdiyolakoyulalım.ANYA-Yola!
GAYEV-Dostlarım,sevgili,değerlidostlarımbenim!Buevisonsuzcabırakırken,susabilirmiyim,tutabilirmiyimkendimivedaduygularımıdilegetirmeden,şuandaruhumuvetümbenliğimidolduran...
ANYA(Yalvarırcasına.)-Dayı!
VARYA-Dayıcığım,yapmayın!
GAYEV(Keyifsiz.)-Sarıtopçiftvuruşlaortaya...Susuyorum.
(Trofımovgirer;sonraLopahin.)
LOPAKİN-Yepihodov,paltom!
L.ANDREYEVNA-Birdakikacıkdahaoturacağım.Sankidahaöncebuevinduvarlarını,tavanlarınıhiçgörmemiştim...Şimdiiçimesindirecekmişgibibakıyorumonlara,sımsıcakbirsevgiyle...
172
GAYEV-Anımsıyorumda,altıyaşındaydım,birpaskalyagünüpencereyeoturmuşbakıyordum,babamkilisedendönüyor...
L.ANDREYEVNA-Bütüneşyalartoplandımı?
LOPAHİN-Sanırımhepsi.(Paltosunugiyerken,Yepihodov'a.)Yepihodovgözünüdörtaç,herşeyyolundagitsin.
YEPÎHODOV(Kısıkbirsesle.)-SizgönlünüzüferahtutunYermolayAlekseyiç!
LOPAHİN-Sesineneoldu?
YEPİHODOV-Azöncesuiçerkenboğazımabirşeykaçtı.
YAŞA(Horgörüşle.)-Cehalet...
L.ANDREYEVNA-Gidiyoruzvetekbircanlıkalmayacakburada...
LOPAHİN-Tailkbaharakadar.
VARYA(Bohçasındanşemsiyesiniçıkarır;kaldırıyormuşgibi.Lopahinbirsakınmahareketiyapar.)Neoluyorsunuz,neoluyorsunuz...Aklımdanbilegeçirmem.
TROFİMOV-Baylar'gidiparabalaraoturalım...Zamangeldigeçiyor!Trenneredeysegelecek!
VARYA-Petya,iştekaloşların,bavularınyanında.(Ağlamaklı.)Nasıldapisler,eskiler...
TROFİMOV(Kalaslarınıalırken.)-Gidelimdostlar!..
GAYEV(Çoksarsılmış,ağlamaktankorkarak.)Tren...İstasyon..Ortayabirçaprazvuruş...Beyaztopçiftvuruşlaköşeye...
L.ANDREYEVNA-Gidelim!
173
LOPAHÎN-Herkesburadamı?Oradakimseyokya?(Soldakiyankapıyıkilitler.)Buradaeşyalaryığılı,kirlemekgerek.Gidelim!
ANYA-Elvedaevim,elvedaeskiyaşam!
TROFİMOV-Selamyeniyaşam!(Anya'ylaçıkarlar.)
(Vdryabakışlarıylaodayıtarar,aceleetmeksizinçıkar.Yaşa,köpeğiylebirlikteŞarlottaçıkarlar).
LOPAHlN-Demekilkbaharakadar.Çıkalımbaylar...Alahaısmarladık...(Çıkar)(LubovAndreyevnaveGayev;ikisikalmışlardır.Bunubekliyorlarmuşçasınabirbirlerininboynunaatılaraksessizce,işitilmektensakınarakağlarlar.)
GAYEV(Mutsuzlukiçinde.):Kardeşim,kardeşimbenim...
L.ANDREYEVNA-Oh,sevgili,tatlı,güzelbahçem...Yaşamım,gençliğim,mutluluğum,elveda!..
Elveda!..
(Anya'nınneşeyleçağıransesi:"Anne!"Trofımov'unneşelicanlısesi:"Haydi!")L.ANDREYEVNA-Sonkezbakayımduvarlara,pencerelere...Rahmetliannembuodadadolaşmayıseverdi...
GAYEV-Kardeşim,kardeşimbenim!..
(Anya'nınsesi:"Anne!"Trofımov'unsesi:"Haydi!")L.ANDREYEVNA-Gidelim!..
(Çıkarlar.)
(Sahneboştur.Tümkapılarınkitlendiği,ardındanarabalarınhareketettiğiişitilir.Sessizlik.Busessizliğinortasındaağaçlarainenbaltanınboğuksesiduyulur.Tektek174
vehüzünlü.Ayaksesleriişitilir.SağdakikapıdaFirsgörünür.Herzamankigibiceketvebeyazyelekvardırüzerinde.Ayaklarındaterlikler.Hastadır.)FÎRS(Kapıyayaklaşır;kapıkolunaeliyledokunur.)-Kitli.Gittiler...(Divanaoturur.)Beniunuttular...Neyse...Buradaotururum.LeonidAndreyiçkürkünügiymemiştiryine,paltoylaçıkmıştır...(Kaygıylaiçiniçeker.)Kabahatbende,bakmadım...Çiçeğiburnundagençlik!
(Anlaşılmasıolanaksızbirşeylerhomurdanır.)Yaşamgeçipgitti,hiçyaşamamışımgibi.(Uzanır.)Yatayım.Gücündekalmadı;hiçbirşeyinkalmadı,hiçbirşeyin...Eh,sen...beceriksiz!..(Kımıltısızyatıpkalır.)
(Uzakbirses,göktengelirgibi,kopanbirtelin,donan,kederlisesiişitilir.Sessizlikbastırıryeniden.Sadeceuzaktan,bahçeden,ağacainenbaltanınsesigelmektedir.)PERDE
175