Masterclass curriculum design: inleiding
Harrie EijkelhofFreudenthal Instituut voor Didactiek van Wiskunde en NatuurwetenschappenFaculteit BètawetenschappenUniversiteit Utrecht
Topics Masterclass Curriculum
Kennismaken met:
• Raamwerk curriculumontwikkeling: basics• Perspectieven van stakeholders• Succes en faalfactoren• Issues in de schoolvakken• Mogelijkheden op schoolniveau:
Monovak Interdisciplinair
• Relevante bronnen
7 maart 2014 OTS Curriculum 2
Drie bijeenkomsten
• 7 maart:• Raamwerk• Perspectieven • Ontwikkelingen• Literatuur
• 14 maart:• 2 sprekers: talenonderwijs en betaonderwijs• Faal- en succesfactoren• Voorbereiden op case study
• 28 maart:• Schoolleiders aan het woord• Presentaties van case studies
7 maart 2014 OTS Curriculum 3
Term curriculum
1. Welke woorden/begrippen komen het eerst in je op als je denkt aan de term curriculum?• Noteer voor jezelf• Wissel uit en bespreek• Probeer de woorden/begrippen te categoriseren
7 maart 2014 OTS Curriculum 4
Term curriculum
Afgeleid van Latijn: ‘currere’: hard lopen, snellen, rennen‘curriculum’: (om)loop, (ren)wagen
7 maart 2014 OTS Curriculum 5
Term curriculum
Afgeleid van Latijn: ‘currere’: hard lopen, snellen, rennen‘curriculum’: (om)loop, (ren)wagen
Samenhangend geheel van studieonderdelen die samen een opleiding vormen.
Een curriculum omvat een plan voor onderwijzen en leren, dat bestaat uit schoolboeken, modules, cursussen, lespakketten, leerplannen en lijsten met eindtermen.
Deze plannen kunnen worden opgesteld voor een enkele les, een bepaald leerjaar of voor een schooltype/onderwijsvorm.
7 maart 2014 OTS Curriculum 6
Curriculumniveaus
1. Aan welke niveaus van curriculum kun je denken? (van groot naar klein)
2. Wie zijn daarbij betrokken?
3. Wat zijn de relevante instrumenten op elk niveau?
7 maart 2014 OTS Curriculum 7
Curriculumniveaus
niveau bereik betrokkenen producten
supra internationaal de Europese Commissie EC-afspraken m.b.t. voortijdig schoolverlaten en levenslang leren
het Europees Referentiekader voor de moderne vreemde talen
macro het nationale onderwijsstelsel het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen
kerndoelen eindtermen examenprogramma's eindexamenopgaven
meso de school de opleiding het vak op school
de schoolleiding
het onderwijsteam
de vaksectie
het schoolbeleidsplan het opleidingsprogramma het vakleerplan het programma van toetsing en
afsluiting (PTA)
micro het leerjaar het vak op school de projecten de lessen
de sectie de docent de klas/groep
het onderwijsprogramma de methode lessen onderwijsmaterialen toetsen
nano de individuele leerling het onderwijs/zorgteam de docent de leerling
het persoonlijke leerplan het individuele leer(werk)traject
7 maart 2014 OTS Curriculum 8
Verschijningsvormen curriculum(Goodlad 1979)
7 maart 2014 OTS Curriculum 9
verschijningsvormen Toelichting
beoogd denkbeeldig visie (onderliggende ideeën van het leerplan/onderwijs en/of de te
ontwerpen lessenreeks)
geschreven bedoelingen van het leerplan, zoals uitgewerkt in documenten en
materialen. Denk bijvoorbeeld aan ontwerpeisen voor een te ontwerpen
les(senreeks).
uitgevoerd geïnterpreteerd het curriculum zoals geïnterpreteerd door de gebruikers; de docenten.
in actie het daadwerkelijke proces van lesgeven en leren, dus de uitvoering van
de lessenreeks
bereikt ervaren de leerervaringen van leerlingen en/of docenten
geleerd de leerresultaten van de leerlingen
Discrepanties curriculum
1. Kies met vakgenoten een onderwerp uit de syllabus
2. Concretiseer discrepanties tussen beoogd, uitgevoerd en bereikt curriculum
3. Wat zijn mogelijke oorzaken van deze discrepanties?
7 maart 2014 OTS Curriculum 10
Curriculumcomponenten
7 maart 2014 OTS Curriculum 11
COMPONENT KERNVRAAG
Visie Waartoe leren zij?
Doelen Waarheen leren zij?
I nhoud Wat leren zij?
Leeractiviteiten Hoe leren zij?
Rol leraar Hoe is rol van leraar bij hun leren?
Materialen en bronnen Waarmee leren zij?
Groeperingsvorm Met wie leren zij?
Locatie Waar leren zij?
Tijd Wanneer leren zij?
Toetsing Hoe wordt hun leren getoets
Belangen van stakeholders (1)
• Leerlingen • Docenten • Schoolleiding
7 maart 2014 OTS Curriculum 12
Belangen bij curriculumcomponenten
Breng (in vakgroepen) de belangen van leerlingen, docenten en schoolleiding in kaart voor de 10 curriculum-componenten
7 maart 2014 OTS Curriculum 13
Belangen van stakeholders (2)
• Leerlingen • Docenten • Schoolleiding • Ouders• Overheid• Bedrijfsleven• OECD • Anderen?
7 maart 2014 OTS Curriculum 14
Perspectief van de overheid
Rapport commissie Dijsselbloem (2008) • enkele conclusies:• Het gaat niet goed met ons onderwijs• Een aantal vernieuwingen is (nog) niet geslaagd• De overheid heeft gefaald• Er is teveel opgelegd aan scholen• Er was niet voldoende tijd voor invoering• Er waren niet voldoende middelen beschikbaar• Er is te weinig rekening gehouden met verschillen
tussen leerlingen• Overheid moet bepalen ‘wat’, de scholen ‘hoe’
7 maart 2014 OTS Curriculum 15
Botsende belangen
• Casus ANW• Doel• Voorgeschiedenis: voorbereiding, invoering• Huidige situatie• Wens schoolleiders• Voornemen staatssecretaris• Verzet docenten• Kamerdiscussie• De uitkomst
7 maart 2014 OTS Curriculum 16
Synthese van belangen?
• Casus NLT• Doelen• Voorgeschiedenis• Examenprogramma en lesmodules• Huidige situatie• Belangen van leerlingen, docenten, schoolleiding,
overheid, bedrijfsleven• Knelpunten:
Status Eisen vooropleidingen in HO Hoeders Dynamiek
7 maart 2014 OTS Curriculum 17
Internationale ontwikkelingen
• EU-Rapport Commissie Rocard: Science Education NOW: A Renewed Pedagogy for the Future of Europe [IBL]
• Vergelijkende studies:• PIRLS: Progress in International Reading Literacy Study
[reading, grade 4]• TIMSS: Trends in International Mathematics and Science
Studies [math/science, grades 4 and 8]• PISA: Programme for International Student assessment
[reading/math/science, age 15]http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=q1I9tuScLUA
• Gevolgen op nationaal niveau:• Positie op de ranglijsten• Meer aandacht voor toetsing • Curriculumontwikkeling, bijv. Kennisbasis NW&T• Talentontwikkeling: prestatiebox
7 maart 2014 OTS Curriculum 18
Activiteiten bij curriculumontwikkeling
• Analyse: doelgroep, context, voorbeelden
• Ontwerpen: ontwerpeisen• Ontwikkelen: prototype• Implementeren: pilot,
iteratief• Evalueren: op basis van
criteria zoals relevantie, consistentie, bruikbaarheid, effectiviteit, leeropbrengst
7 maart 2014 OTS Curriculum 19
analyseren
evaluerenimplementeren
ontwikkelen
ontwerpen
Curriculumbronnen (1)Algemeen• Akker, J. van den (2003). Curriculum perspectives: An
introduction. In: J. van den Akker, W. Kuiper & U. Hameyer (Eds.), Curriculum landscapes and trends (pp. 1-10). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Huizinga, T. et al. (2014). Teacher involvement in curriculum design: need for support to enhance teachers’ design expertise. Journal of Curriculum Studies, 46, 1, 33-57.
• Nieveen, N. , & Paus, H. (eds.) (2008). Curriculair leiderschap: over curriculaire samenhang, samenwerking en leiderschap in het onderwijs. Enschede: SLO.
• Thijs, A., & Akker, J. van den (2009). Leerplan in ontwikkeling. Enschede: SLO.
• http://www.slo.nl/voortgezet/tweedefase/vakken/
7 maart 2014 OTS Curriculum 20
Curriculumbronnen (2)
Internationale vergelijkingen:• http://timss.bc.edu/ (TIMSS & PIRLS)• http://www.oecd.org/pisa/ (PISA)
STEM• http://www.eesc.europa.eu/resources/docs/rapportrocardfi
nal.pdf (EU)
• http://www.betanova.nl (NL)• http://www.nationalstemcentre.org.uk/elibrary (UK)• http://www.ase.org.uk/resources (UK)• http://www.project2061.org (USA)• http://www.nsta.org/standards (USA)
7 maart 2014 OTS Curriculum 21
Curriculumbronnen (3)
Over het Europees Referentiekader voor taalvaardigheid (ERK):• http://www.erk.nl/docent/materialen. • Moonen, M., Stoutjesdijk, E., de Graaff, R., & Corda, A (2010). Het ERK in
het voortgezet onderwijs: ervaringen van docenten moderne vreemde talen. Levende Talen Tijdschrift, 11 (4), 34-44. http://lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltt/article/view/89.
• Moonen, M., Stoutjesdijk, E., de Graaff, R., & Corda, A (2013). Implementing CEFR in secondary education: impact on FL teachers' educational and assessment practice. International Journal of Applied Linguistics, 23 (2), 226-246. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ijal.12000/full.
• Til, A. van, Beeker, A., Fasoglio, D., & Trimbos, B. (2011). Toetsen en beoordelen met het ERK. Arnhem / Enschede: Cito / SLO.
• http://www.slo.nl/organisatie/recentepublicaties/toetsenERK/
7 maart 2014 OTS Curriculum 22
Curriculumbronnen (4)
Over tweetalig onderwijs:• De Graaff, R. (2013). Taal om te leren: didactiek en effecten van
tweetalig onderwijs. (oratie). Utrecht: Universiteit Utrecht. http://www2.hum.uu.nl/onderzoek/lezingenreeks/pdf/Graaff_Rick_de_oratie.pdf
• http://www.europeesplatform.nl/tto/
Over de referentieniveaus Taal:• http://www.taalenrekenen.nl/ref_niveaus_taal/• http://www.taalenrekenen.nl/referentiekader/rel_doc/refer
entiekader/ Zie ‘Referentiekader Taal en rekenen’ en ‘Taalrapport Over de drempel met Taal’.
7 maart 2014 OTS Curriculum 23
Curriculumbronnen (5)
Over taalgericht vakonderwijs:
• http://www.taalgerichtvakonderwijs.nl/Literatuur/• http://www.taalgerichtvakonderwijs.nl/producten/ • Kijkwijzer voor taalgericht vakonderwijs:
http://www.taalgerichtvakonderwijs.nl/producten/00004/00001/
• www.leoned.nl • www.expertisecentrumnederlands.nl
7 maart 2014 OTS Curriculum 24