Download - Mustafa Değerli - 2017 - Doktora Tezi - Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri
TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSLERİ İÇİN KRİTİK BAŞARI
FAKTÖRLERİ
Mustafa DEĞERLİ
DOKTORA TEZİ
YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ ANABİLİM DALI
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
BİLİŞİM ENSTİTÜSÜ
OCAK 2017
Mustafa DEĞERLİ tarafından hazırlanan “TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSLERİ İÇİN KRİTİK
BAŞARI FAKTÖRLERİ” adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından OY BİRLİĞİ ile Gazi
Üniversitesi YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ Anabilim Dalında DOKTORA TEZİ olarak kabul
edilmiştir.
Danışman: Doç. Dr. Metehan TOLON
İşletme, Gazi Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum. …………………...……………
Başkan: Prof. Dr. Alptekin SÖKMEN
İşletme, Gazi Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum. …………………...……………
Üye: Doç. Dr. Hakkı Okan YELOĞLU
Teknoloji ve Bilgi Yönetimi, Başkent Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum. …………………...……………
Üye: Doç. Dr. Selçuk ÖZDEMİR
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi, Gazi Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum. …………………...……………
Üye: Yrd. Doç. Dr. Gülşah KARAKAYA
İşletme, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum. …………………...……………
Tez Savunma Tarihi: 12/01/2017
Jüri tarafından kabul edilen bu tezin Doktora Tezi olması için gerekli şartları yerine getirdiğini
onaylıyorum.
…………………...……………
Doç. Dr. Bünyamin CİYLAN
Bilişim Enstitüsü Müdürü
ETİK BEYAN
Gazi Üniversitesi Bilişim Enstitüsü Tez Yazım Kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez
çalışmasında;
Tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dokümanları akademik ve etik kurallar
çerçevesinde elde ettiğimi,
Tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun
olarak sunduğumu,
Tez çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak
gösterdiğimi,
Kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı,
Bu tezde sunduğum çalışmanın özgün olduğunu,
bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan
ederim.
Mustafa DEĞERLİ
12/01/2017
iv
TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSLERİ İÇİN KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ
(Doktora Tezi)
Mustafa DEĞERLİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
BİLİŞİM ENSTİTÜSÜ
Ocak 2017
ÖZET
Bu araştırmada, üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği açısından
oldukça önemli enstrümanlardan olan teknoloji transfer ofisleri (TTO’lar) veya türevi
organizasyonlar için kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda,
öncelikle kapsamlı bir literatür incelemesi gerçekleştirilmiştir. Literatür incelemesinden
damıtılan bilgilerle, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini
belirlemek üzere özgün ve kapsamlı bir anket hazırlanmıştır. Anket, uzman gözden
geçirmeleriyle rafine edilmiş ve pilot olarak uygulanmıştır. Pilot uygulama sonucunda
toplanan veriler ve dönütler dikkate alınarak, anket tekrar rafine edilmiş ve uzman gözden
geçirmeleri sağlanmıştır. Son hâline getirilen anket kullanılarak, Türkiye’de TTO’lar veya
türevi organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan veya bu konu ile ilgili
230 kişiden veri toplanmıştır. Anketin güvenilirlik ve geçerliliği sağlanmıştır. Toplanan
veriler üzerinde, kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımına göre analizler
gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri uygulanmış,
ilk model oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Sonrasında, modeli iyileştirmek
amacıyla ve izlenen yaklaşım gerektirdiği için, ilk model değiştirilmiş ve iyileştirilmiş,
doğrulayıcı faktör analizleri tekrarlanmış, iyileştirilmiş final model oluşturulmuş ve
değerlendirmeler yapılmıştır. Sonuçta, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı
faktörleri konusunda, 11 kritik başarı faktörü, bu faktörlerle ilgili 67 öge, özellik ve/veya
durum ve faktörler arasındaki 25 anlamlı ilişki belirlenmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarının,
TTO’lar veya türevi organizasyonların süreçlerini ve performanslarını iyileştirme
konusunda ilgili tüm paydaşlar için yararlı olacağı değerlendirilmektedir.
Bilim Kodu : 1146.2.131
Anahtar Kelimeler : Teknoloji transfer ofisi (TTO), TTO’lar veya türevi organizasyonlar,
kritik başarı faktörleri, üniversite/araştırma organizasyonları –
sanayi/endüstri işbirliği, araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon
yönetimi
Sayfa Adedi : 137
Danışman : Doç. Dr. Metehan TOLON
v
CRITICAL SUCCESS FACTORS FOR TECHNOLOGY TRANSFER OFFICES
(Ph. D. Thesis)
Mustafa DEĞERLİ
GAZİ UNIVERSITY
INFORMATICS INSTITUTE
January 2017
ABSTRACT
In this research, it was aimed to determine critical success factors for technology transfer
offices (TTO’s) or their derivatives which are highly salient instruments on the subject of
university/research organizations – industry collaboration. In this context, primarily, a
comprehensive literature review was conducted. With the intention of determining critical
success factors for TTO’s or their derivatives, an authentic and comprehensive questionnaire
was prepared by using the information distilled from the pertinent literature review. The
questionnaire was refined by means of expert reviews and a pilot study was applied.
Regarding the collected data and feedbacks from the pilot study, the questionnaire was again
refined and expert reviews were again ensured. By using the finalized questionnaire, data
were collected from 230 people in Turkey who work as experts/professionals in/for TTO’s
or their derivatives or who are associated with this subject. Reliability and validity of the
questionnaire were ensured. Analyses were conducted on the collected data with reference
to the partial least squares structural equation modeling approach. In this scope, exploratory
and confirmatory factor analyses were applied, the initial model was composed, and
evaluations were done. Subsequently, to improve the model and as required by the followed
approach, the initial model was modified and improved, confirmatory factor analyses were
repeated, the improved final model was composed, and evaluations were done.
Consequently, on the subject of critical success factors for TTO’s or their derivatives, the 11
critical success factors, the 67 elements, features and/or situations related with these factors,
and the 25 meaningful relationships among these factors were determined. It is evaluated
that the results of this research will be of assistance for all relevant stakeholders in regard to
improving processes and performances of TTO’s or their derivatives.
Science Code : 1146.2.131
Keywords : Technology transfer office (TTO), TTO’s or their derivatives, critical
success factors, university/research organizations – industry
collaboration, research, technology development and innovation
management
Page Number : 137
Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Metehan TOLON
vi
TEŞEKKÜR
En başta ve özellikle; bu doktora tezini, ilgili araştırmayı ve doktora derecesini, 14 Nisan
2015’te ani, beklenmedik ve erken bir şekilde ebediyete intikal eden, çok değerli Babam,
en büyük heyecanım ve mümtaz şahsiyet Hacı DEĞERLİ (1958-2015)’ye ithaf ediyorum.
Öncelikle; hayatımın kendisi ile birlikte geçirme şansı bulduğum ilk 29 yılında ve yokluğunu
kuşkusuz çokça ve oldukça derinden hissettiğim sonrasında, manevi ve maddi her türlü ilgi,
alaka ve destekleri sayesinde bugünlerimi ve yarınlarımı kendisine borçlu olduğum değerli
ve saygın insan, Babam, Hacı DEĞERLİ (1958-2015)’ye içtenlikle çok teşekkür ediyorum.
Kendisinden öğrendiğim istisnasız her şeyi en iyi şekilde yapmak prensibini, onun kadar iyi
olmasa da her zaman elimden gelen en iyi şekilde uygulayacağıma, kendisine söz veriyorum.
Ardından; özellikle kıymetli ve fedakâr annem Ayşe DEĞERLİ’ye, değerli ağabeyim
İbrahim DEĞERLİ’ye, sevgili kardeşim Hasan DEĞERLİ’ye ve tüm diğer değerli aile
fertlerime ve yakınlarıma, bana şimdiye kadar gösterdikleri her türlü samimi özveri, sevgi,
muhabbet ile saygı, ilgi, alaka ve hoşgörü için içtenlikle teşekkür ediyorum. Koşulsuz ve
samimiyetle sağladıkları kesintisiz manevi ve maddi destekler için kendilerine minnettarım.
Doktoraya başladığım ilk günden mezun oluncaya değin, kendisiyle tanışmaktan ve ortak
çalışmalar yapmaktan gurur duyduğum, bu çalışmanın her aşamasında ilgi, bilgi, görgü ve
özverisini içtenlikle sağlayan değerli akademisyen Doç. Dr. Metehan TOLON’a, değerli
Tez İzleme Kurulu Üyeleri’ne ve saygıdeğer Jüri Üyeleri’ne önemli, anlamlı ve kaliteli
ilgi ve katkıları için samimi bir şekilde teşekkür ediyorum. Bu kapsamda, değerli hocalarım
Prof. Dr. Alptekin SÖKMEN ve Doç. Dr. Selçuk ÖZDEMİR’e ayrıca teşekkür ediyorum.
Nihayet ölümün olduğu yerde, ölüm kadar ciddi veya kayda değer başkaca ancak ve sadece
tek şeyin, görece kısa bir süreliğine gelip geçtiğimiz bu dünya üzerinde hoş bir seda, farklı
ve güzel yaşanmışlıklar, özgün ve anlamlı katkılar ve değerli çalışmalar bırakmak olduğunu
düşünüyorum. Bu dünyadan gelip geçerken, bu bağlamda sarf ettiğim bütün düşünsel,
duygusal ve fiziksel eforlara vesile olan, manevi ve maddi destek sağlayan, isimlerini burada
teker teker listelememin imkânsız olduğu tüm dostlarıma, arkadaşlarıma, hocalarıma,
sevdiklerime ve sevenlerime teşekkür ediyor, derin sevgi, saygı ve selamlarımı sunuyorum.
vii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET .............................................................................................................................. iv
ABSTRACT ................................................................................................................... v
TEŞEKKÜR .................................................................................................................... vi
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... vii
ÇİZELGELERİN LİSTESİ ............................................................................................. x
ŞEKİLLERİN LİSTESİ .................................................................................................. xii
SİMGELER VE KISALTMALAR ................................................................................. xiii
1. GİRİŞ ....................................................................................................... 1
2. LİTERATÜR İNCELEMESİ ................................................................... 5
2.1. Üniversite/Araştırma Organizasyonları – Sanayi/Endüstri İşbirliği Bağlamı ile
ilgili Çalışmalar ................................................................................................... 5
2.2. Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO’lar) veya Türevi Organizasyonlar için Kritik
Başarı Faktörleri Bağlamı ile ilgili Çalışmalar ................................................... 11
2.3. Türkiye’de TTO’lar veya Türevi Organizasyonların Tarihçesi ve Mevcut
Durum ................................................................................................................. 23
3. UYGULANAN METOT VE ANALİZ SONUÇLARI ........................... 25
3.1. Araştırmada İzlenen Yolun Özeti ........................................................................ 25
3.2. Araştırma için Anketin Hazırlanması, Anketin Geliştirilmesi ve Verilerin
Toplanması .......................................................................................................... 26
3.3. Araştırmada Toplanan Verilerin Betimsel Analizi ve Analiz Sonuçları ............. 27
3.4. Araştırmada Kullanılan Anketin Güvenilirliği ve Geçerliliği ............................. 37
3.5. Araştırmada Kullanılan İstatistiksel Metot - Kısmi En Küçük Kareler Yapısal
Eşitlik Modeli Yaklaşımı .................................................................................... 38
3.6. Araştırmada Uygulanan Açımlayıcı Faktör Analizi ve Analiz Sonuçları ........... 38
3.6.1. Örnek büyüklüğü yeterliliğinin kontrolü .................................................. 39
viii
Sayfa
3.6.2. Anti-görüntü korelasyon matrisinin kontrolü............................................ 39
3.6.3. Kaiser-Meier-Olkin ve Bartlett testinin uygulanması ............................... 39
3.6.4. Çıkarılan toplumluluk değerlerinin kontrolü ............................................ 40
3.6.5. Faktör analizi çıkarma metodunun belirlenmesi ve uygulanması ............. 42
3.6.6. Döndürme metodunun belirlenmesi ve uygulanması ................................ 42
3.6.7. Maddelerin ana yüklenmelerinin kontrolü ................................................ 43
3.6.8. Döndürülmüş bileşen/faktör matrisinin oluşturulması .............................. 45
3.6.9. Faktör sayısının belirlenmesi .................................................................... 45
3.6.10. Açıklanan toplam varyansın değerlendirilmesi ....................................... 47
3.6.11. Faktörler ve faktörlerle ilişkili maddelerin belirlenmesi ve analizi ........ 47
3.7. Açımlayıcı Faktör Analizi Sonucunda TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar
için Tespit Edilen Kritik Başarı Faktörleri .......................................................... 48
3.7.1. TTO’nun uygulamaları .............................................................................. 48
3.7.2. İç teşvik mekanizmaları ............................................................................ 49
3.7.3. Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler .............................. 49
3.7.4. TTO’nun süreç ve performans yönetimi ................................................... 49
3.7.5. İlişki kurulan organizasyon özellikleri ...................................................... 49
3.7.6. TTO’nun temel hizmetleri ......................................................................... 50
3.7.7. TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi ................................................ 50
3.7.8. TTO’nun insan kaynakları ........................................................................ 50
3.7.9. TTO’nun ilişki kurma tercihleri ................................................................ 50
3.7.10. TTO’nun özellikleri ................................................................................ 50
3.7.11. Akademisyen / araştırmacı tutum ve davranışları ................................... 51
3.8. Araştırmada Uygulanan Doğrulayıcı Faktör Analizleri ve Analizlerin
Sonuçları ............................................................................................................. 51
ix
Sayfa
3.8.1. Modelin SmartPLS ile çizilmesi ............................................................... 51
3.8.2. PLS algoritmasının çalıştırılması .............................................................. 51
3.8.3. Faktörlere yüklenmelerinin kontrolü ......................................................... 60
3.8.4. Kompozit güvenilirliklerin kontrolü ......................................................... 62
3.8.5. Çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kontrolü ..................................... 62
3.8.6. Yakınsak geçerliliğin sağlanması .............................................................. 63
3.8.7. Ayırıcı geçerliliğin kontrolü ve sağlanması .............................................. 63
3.9. Modellerin Değerlendirilmesi ............................................................................. 64
4. BULGULAR ............................................................................................ 71
4.1. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Tanımlar 71
4.2. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Model ..... 74
4.3. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Kontrol
Listesi .................................................................................................................. 84
5. SONUÇ ................................................................................................... 93
KAYNAKLAR ............................................................................................................... 97
EKLER ............................................................................................................................ 107
EK-1. Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli ............... 108
EK-2. Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - ilk hâli ................ 130
EK-3. Veri toplama aşamasında kişiye özel olarak gönderilen davet mesajı içeriği ...... 131
EK-4. Araştırma kapsamında toplanan veri .................................................................... 132
EK-5. Araştırma kapsamında IBM SPSS 23 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçları 133
EK-6. Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri ...................................................... 134
EK-7. Araştırma kapsamında SmartPLS 3 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçları ... 135
ÖZGEÇMİŞ .................................................................................................................... 136
x
ÇİZELGELERİN LİSTESİ
Çizelge Sayfa
Çizelge 2.1. Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya
durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi
kaynakları ................................................................................................... 14
Çizelge 3.1. Araştırmaya katılanların görev/pozisyon açısından dağılımları 1 .............. 28
Çizelge 3.2. Araştırmaya katılanların görev/pozisyon açısından dağılımları 2 .............. 28
Çizelge 3.3. Araştırmaya katılanların deneyim açısından dağılımları ............................ 29
Çizelge 3.4. Araştırmaya katılanların öğrenim durumu açısından dağılımları ............... 29
Çizelge 3.5. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda hizmet verdikleri alan sayıları açısından dağılımları ... 29
Çizelge 3.6. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonların hizmet verdikleri alan sayıları açısından dağılımları .... 29
Çizelge 3.7. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonların tüzel kişilikleri açısından dağılımları ............................ 30
Çizelge 3.8. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda hizmet verdikleri alanlar açısından dağılımları ............ 30
Çizelge 3.9. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonların hizmet verdikleri alanlar açısından dağılımları ............. 31
Çizelge 3.10. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda kişi olarak hizmet verdikleri alanların dağılımları ..... 31
Çizelge 3.11. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda genelde hizmet verilen alanların dağılımları .............. 34
Çizelge 3.12. Araştırmada anketteki maddeler için katılımcılar tarafından verilen
cevapların tanımlayıcı istatistik değerleri ................................................. 35
Çizelge 3.13. Araştırmada kullanılan anket için hesaplanan güvenilirlik (Cronbach
alfa) değeri ................................................................................................ 37
Çizelge 3.14. KMO ve Bartlett test sonuçları ................................................................. 40
Çizelge 3.15. Maddeler için çıkarılan toplumluluk değerleri ......................................... 40
xi
Çizelge Sayfa
Çizelge 3.16. Döndürülmüş bileşen / faktör matrisi ....................................................... 43
Çizelge 3.17. Açıklanan toplam varyans ........................................................................ 45
Çizelge 3.18. İyileştirilmiş final model için maddelerin faktörlere yüklenme değerleri 60
Çizelge 3.19. Faktörlerin kompozit güvenilirlik değerleri .............................................. 62
Çizelge 3.20. Faktörlerin çıkarılan ortalama varyans değerleri ...................................... 63
Çizelge 3.21. Ayırıcı geçerlilik - faktörler arası korelasyon değerleri............................ 64
Çizelge 3.22. İyileştirilmiş final modelde faktörler arasındaki ilişkilerin anlamlılık
değerleri .................................................................................................... 69
Çizelge 3.23. İyileştirilmiş final modelde ilişkili faktörlerin R kare değerleri ............... 70
Çizelge 4.1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri - kontrol
listesi ........................................................................................................... 84
xii
ŞEKİLLERİN LİSTESİ
Şekil Sayfa
Şekil 3.1. Çizilen ilk model (faktörler) ........................................................................... 52
Şekil 3.2. Çizilen ilk model (faktörler ve maddeler) ...................................................... 53
Şekil 3.3. Çizilen iyileştirilmiş final model (faktörler) ................................................... 54
Şekil 3.4. Çizilen iyileştirilmiş final model (faktörler ve maddeler) .............................. 55
Şekil 3.5. İlk model için PLS algoritması sonuçları (faktörler) ...................................... 56
Şekil 3.6. İlk model için PLS algoritması sonuçları (faktörler ve maddeler) ................. 57
Şekil 3.7. İyileştirilmiş final model için PLS algoritması sonuçları (faktörler) .............. 58
Şekil 3.8. İyileştirilmiş final model için PLS algoritması sonuçları (faktörler ve
maddeler) ........................................................................................................ 59
Şekil 3.9. İlk model için anlamlılık değerleri (faktörler) ................................................ 65
Şekil 3.10. İlk model için anlamlılık değerleri (faktörler ve maddeler) ......................... 66
Şekil 3.11. İyileştirilmiş final model için anlamlılık değerleri (faktörler) ...................... 67
Şekil 3.12. İyileştirilmiş final model için anlamlılık değerleri (faktörler ve maddeler) . 68
Şekil 4.1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri – model..... 74
xiii
SİMGELER VE KISALTMALAR
Bu çalışmada kullanılmış bazı simgeler ve kısaltmalar, açıklamaları ile birlikte aşağıda
sunulmuştur.
Simgeler Açıklama
% Yüzde
Kısaltmalar Açıklama
AATD Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları
ABD Amerika Birleşik Devletleri
Ar-Ge Araştırma ve Geliştirme
df Serbestlik Derecesi
DTMDD Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler
FSMH Fikri Sınai (Sanayi/Endüstri) Mülkiyet Hakları
İKOÖ İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri
İTM İç Teşvik Mekanizmaları
KMO Kaiser-Meyer-Olkin
Maks. Maksimum / En Büyük
M Örnek Ortalaması
MD Madde
Min. Minimum / En Küçük
N Sayı / Adet
O Orijinal Örnek
Ort. Ortalama
P Anlamlılık Değeri
PCA Principal Component Analysis (Temel Bileşenler Analizi)
PLS Partial Least Squares (Kısmi En Küçük Kareler)
SD Standard Deviation (Standart Sapma)
Sig. Anlamlılık
Std. Standart
TTGV Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
xiv
Kısaltmalar Açıklama
TTO Teknoloji Transfer Ofisi
TTOİK TTO’nun İnsan Kaynakları
TTOİKT TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri
TTOÖ TTO’nun Özellikleri
TTOPİPY TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi
TTOSPY TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi
TTOTH TTO’nun Temel Hizmetleri
TTOU TTO’nun Uygulamaları
TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
1
1. GİRİŞ
Teknoloji transferi, teknoloji transferi ve ilgili faaliyetlerin ilgili paydaş organizasyonlar
tarafından hangi gerekçe, motivasyon, amaç ve hedeflerle yapıldığına/yapılacağına ve
teknoloji transferi işinin gerçekleştirildiği/gerçekleştirileceği bağlama ve çevreye göre çok
farklı şekillerde tanımlanabilir. Ancak teknoloji transferini genel olarak; bilgi, beceri,
bilimsel keşifler, üretim metotları ve diğer inovasyonların üniversiteler, araştırma
organizasyonları, devlet kurumları, özel firmalar, sanayi/endüstri ve diğer ilgili
organizasyonlar arasında transfer edilmesi, paylaşılması ve yaygınlaştırılması süreci olarak
tanımlamak mümkündür [1]. Bir başka tanım ile teknoloji transferi, teknolojinin farklı
ülkeler, bölgeler, işletmeler, üniversiteler veya araştırma organizasyonları arasında transfer
edilmesidir [2].
Teknoloji transferi oldukça kapsamlı, çok boyutlu ve bağlamsal olarak ele alınması gereken
bir konudur. Verilen tanımlarda da belirtildiği gibi, teknoloji transferi farklı ülkeler, bölgeler,
işletmeler, üniversiteler veya araştırma organizasyonları, devlet kurumları, firmalar,
sanayi/endüstri ve diğer ilgili organizasyonlar arasında çok boyutlu bir biçimde
gerçekleştirilebilir ve bu açıdan çok farklı şekillerde yapılan faaliyetler teknoloji transferi
kapsamında nitelendirilebilir.
Bu araştırmada, teknoloji transferi kavramı ve bu kavram ile ilgili faaliyetler özel olarak
üniversiteler/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri organizasyonları arasında
gerçekleştirilen bir kapsam, çerçeve ve bağlamda ele alınmaktadır. Öyle ki; bu araştırmanın
temel amacı olan teknoloji transfer ofisleri (TTO’lar) veya türevi organizasyonlar için kritik
başarı faktörlerinin belirlenmesi kapsamında, teknoloji transferi ve bu bağlamdaki ilgili
uygulamalar, özel olarak TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından temel olarak
üniversiteler/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri arasında gerçekleştirilen bir
karakter sergilemektedir.
Dünya ölçeğinde bir değerlendirme yapıldığında; TTO’lar veya türevi organizasyonlar, ilgili
üniversiteler/araştırma organizasyonları veya diğer organizasyonlar tarafından çok çeşitli
amaç, hedef ve gerekçelerle kurulmakta ve işletilmektedirler. Öte yandan, Türkiye özelinde
bir değerlendirme yapılırsa; TTO’lar veya türevi organizasyonlar, üniversite/araştırma
organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği ve üniversite/araştırma organizasyonlarında
2
ortaya çıkarılan bilgi, inovasyon ve/veya teknolojilerin sanayi/endüstriye transferi ve
ticarileştirilmesi konusunda temel hizmetler sağlayan ve çeşitli faaliyetler yürüten
organizasyonlar şeklinde tanımlanabilir [3].
Farklı ülkelerin veya devletlerin rejimleri ve ilgili idari/yönetsel düzenlemeleri ile
uygulamaları kaynaklı olarak, TTO’lar veya türevi organizasyonlar farklı tüzel kişiliklere
sahip olabilmektedirler. Özel olarak, Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonları, tüzel
kişilikleri bakımından dört ana kategoride ele almak mümkündür. Türkiye’de TTO’lar veya
türevi organizasyonların tüzel kişilikleri [3]:
Yükseköğretim kurumu bünyesinde TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş
bölüm/birim,
Yükseköğretim kurumunun ortak olduğu ve TTO faaliyetlerine yönelik kurulmuş
şirket,
Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi veya
TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici
şirketinin ortak olduğu şirket.
TTO’lar veya türevi organizasyonun hangi amaçlar, hedefler, gerekçeler ve bağlam
gerçekleri ile kuruldukları ve işletildiklerine bağlı olarak, TTO’lar veya türevi
organizasyonların hizmet verdikleri ve katkı sağladıkları alanlar farklılaşabilmektedir.
Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlar temelde beş ana alanda hizmet sağlamakta
ve faaliyetler yürütmektedirler. Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlarda temelde
hizmet sağlanan alanlar ve uygulanan faaliyetler [3]:
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri,
Destek programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler,
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite–sanayi işbirliği hizmetleri),
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama
hizmetleri ve
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri.
Türkiye’deki her bir TTO veya türevi organizasyon, olgunluk seviyeleri ile amaç ve
hedeflerine göre bu alan ve/veya faaliyetlerden bazen birini, genellikle birkaçını, zaman
zaman tamamını veya nadir de olsa daha fazlasını yerine getirmek üzere faaliyetler
yürütmektedirler.
3
Türkiye’de son yıllarda sıkça gündeme gelen ve özellikle üniversiteler olmak üzere araştırma
organizasyonları tarafından yüksek seviyede önem verilen ve işlev yüklenen TTO’lar veya
türevi organizasyonlar, oldukça önemli bir konu olan üniversiteler/araştırma
organizasyonları ve endüstri/sanayi arasındaki organik bağı oluşturmada, iyileştirmede ve
yaşatmada kayda değer bir rol oynamaktadırlar. Üniversite/araştırma organizasyonları ve
sanayi/endüstri işbirliği, çok boyutlu ve görece farklı motivasyonlardaki tarafların bir araya
gelmesini ve ortak bir paydada buluşmasını gerektirir. Öyle ki; etkili ve verimli
üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri organizasyonları işbirliklerinin
kurulması, yaşatılması ve sürekli iyileştirilebilmesi için genellikle birçok
üniversite/araştırma organizasyonunun barındırdığı serbestlik/özgürlük, otonomi/özerklik,
gerçeğin açıkça araştırılması ve özgünlük/orijinallik gibi kaygılar ile özellikle
sanayi/endüstrinin sahip olduğu etkililik, verimlilik, yönetişim ve anlamlı ekonomik
katkı/çıktı gibi beklentilerin mümkün mertebe örtüştürülmesi ve organik bir biçimde entegre
edilmesi gerekmektedir [4].
Türkiye’de özellikle 2010 yılından sonra daha fazla ve sık rastlanılır olan ve
üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği açısından oldukça kayda
değer araçlardan olan TTO’lar veya türevi organizasyonların, hem kuruluş hem de
işletilmeleri ile ilgili kritik başarı faktörlerinin tespit edilmesinin ve yorumlanmasının
oldukça önemli ve yararlı olacağı değerlendirilmektedir. Öyle ki; ancak bu sayede, görece
oldukça başlangıç aşamasında olan Türkiye’deki TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm
ilgili paydaşlar için gerçekten etkili ve verimli olmaları temin edilebilecektir.
Bu araştırmanın temel gerekçesi, Türkiye’deki TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm
organizasyonlar gibi sürekli gelişmeye ve iyileşmeye açık bir karakterleri olduğunu
varsayarak, hem Türkiye’deki TTO’lar veya türevi organizasyonlar, hem TTO’lar veya
türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma
organizasyonları, hem de ilgili devlet veya hükümet organları, yasal otoriteler, kamuya/özel
sektöre ait kolaylaştırıcı veya destekleyici organizasyonlar ve sanayi/endüstri
organizasyonları için yararlı ve yol gösterici nitelikli olabilecek sonuçlara ulaşmaktır. Bu
kapsamda reaktif bir biçimde TTO’lar veya türevi organizasyonların anlamlı bir süre
beklentinin altında veya olabilecekten daha iyi performans sergilemelerini izlemek ve buna
istinaden bir araştırma yapmak yerine; proaktif bir biçimde, ilgili paydaşların tamamı için
yararlı ve yol gösterici nitelikli olabilecek bulgulara ulaşılması hedeflenmiştir.
4
Sonuç olarak; Türkiye’de üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi
arasında çok fonksiyonlu bir köprü işlevi yerine getirmesi amacıyla kurulan ve işletilen
TTO’lar veya türevi organizasyonların, kalite, kapsam, takvim ve bütçe ile ilgili belirlenen
hedeflere ulaşabilmeleri ve bu hedefleri olumlu anlamda aşabilmeleri için kuşkusuz bir
takım kritik başarı faktörleri söz konusudur. Bu kritik başarı faktörlerinin kapsamlı bir
şekilde belirlenmesi ve bu yapılırken TTO’lar veya türevi organizasyonlarda
uzman/profesyonel olarak çalışılan/görev alan veya bu konu ile ilgili kişilerin
görüşlerinin/değerlendirmelerinin dikkate alınması oldukça önemli bir durumdur.
Bu araştırmada, günümüzde üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği
açısından oldukça önemli ve etkili enstrümanlar arasında yer alan TTO’lar veya türevi
organizasyonlar için temel kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Bu araştırmanın amacı, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için
Kritik başarı faktörlerini,
Kritik başarı faktörleri arasındaki ilişkileri ve
Kritik başarı faktörlerini açıklayan maddeleri belirlemektir.
Bu araştırmanın sonuçlarının, TTO’lar veya türevi organizasyonların süreçlerini ve
performanslarını iyileştirmede ilgili tüm paydaşlar için yararlı ve yol gösterici olacağı
değerlendirilmektedir.
5
2. LİTERATÜR İNCELEMESİ
2.1. Üniversite/Araştırma Organizasyonları – Sanayi/Endüstri İşbirliği Bağlamı ile
ilgili Çalışmalar
Üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği, üniversiteler/araştırma
organizasyonları ve sanayi/endüstri organizasyonlarının sahip oldukları ve bir araya
geldiklerinde ilaveten sahip olacakları imkân ve kabiliyetler ile hem bilimsel ve teknolojik
hem de ekonomik yönden ilerleme kaydetmek için ortaya koydukları planlı, amaca yönelik,
disiplinli ve sistematik faaliyetler ve çalışmalar olarak tanımlanabilir [5].
Bütün gelişmiş ve gelişmekte olan dünya ülkeleri değişen ve gelişen şartlara bağlı olarak
yeni teknolojiler (bilgi, beceri, bilimsel keşifler, üretim metotları ve diğer inovasyonlar)
geliştirmek ve bunlardan azami ölçüde istifade etmek için ilgili tarafların aktif ve verimli
işbirliğine dayalı araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon plan ve programları ve
uygulamamaları üzerinde ısrarla çalışmaktadırlar [5].
Her ne kadar daha önceki zamanlarda çeşitli seviyelerde ve şekillerde gerçekleşmeye
başlamış olsa da, üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği, özellikle
1990’lı yıllardan itibaren daha fazla önemsenen ve üzerinde çalışılmaya başlayan bir
uygulama alanı olmuştur. 1990’lı yıllardan itibaren daha fazla önemsenen ve üzerinde
akademik araştırmalar yürütülen bir alan olan üniversite/araştırma organizasyonları –
sanayi/endüstri işbirliği konusunda yapılan akademik araştırmalar şu beş ana kategoride
toplanabilir [6]:
İşbirliklerinin formları,
İşbirliklerinin motivasyonları,
İşbirliklerinin oluşturulması ve işletilmesi,
İşbirliklerini kolaylaştıran veya zorlaştıran unsurlar ve
İşbirliklerinin çıktıları.
Üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği, günümüz ekonomik, sosyal
ve teknolojik koşullarında var olmak, gelişmek, rekabet etmek ve ilerlemek isteyen tüm ülke,
devlet ve bölgelerin en önemli gündemlerinde en üst sıralarda yer alan oldukça kayda değer
bir husustur. Üniversite/araştırma organizasyonları – endüstri/sanayi işbirliklerinde genelde
6
üç önemli ana aktör vardır. Bunlar üniversite/araştırma organizasyonları, endüstri/sanayi ve
devlet/hükümettir [7]. Buna ek olarak, üniversiteler/araştırma organizasyonları ve
sanayi/endüstri işbirliği ve bu işbirliğinin niteliği, ilgili ülkelerin ulusal bilim, teknoloji ve
inovasyon sistemleri ve politikalarından bağımsız düşünülemez [4]. Bu hususların
tamamının birbirleri ile organik olarak bağları teşkil edilmiş bir şekilde ele alınması
gerekmektedir.
Dünyada yerleşik olarak bilinen ve literatürde anlamlı karşılık bulan üniversite/araştırma
organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği odaklı ilk uygulama ve girişimler Amerika
Birleşik Devletleri (ABD)’nde ortaya çıkmıştır. ABD’nin günümüzde özellikle teknoloji ve
inovasyon konularında bu denli önemli ve büyük bir yere sahip olmasında, ABD’nin
üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği açısından diğer ülkelerle
kıyaslandığında çok daha önceden ve hatta ilk olarak başlatmış olduğu projeler, programlar,
girişimler ve düzenlemeler etkili olmuştur [4].
Üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği konusunda, dünya
ölçeğinde, sırası ile 1853 ve 1857 yıllarında ABD kongresinde sunulan iki temel yasa taslağı
önemli bir kilometre taşı ve başlangıç olarak değerlendirilmektedir. Bu taslaklar ile
alışılagelmiş bilimsel ve klasik eğitim faaliyetlerinin yanı sıra profesyonel ve mesleki
bağlamlarda (tarım ve mekanik uygulamalar) da eğitimler verilmesi ve okullara kamu
arazilerinin bu maksatla hibe edilmesi amaçlanmış ve bu taslaklar 1862 yılında Morill yasası
olarak uygulamaya konulmuştur [4].
Morill yasasını 1914 tarihli Smith-Lever yasası takip etmiş ve bu yasa ile daha önce tarım
ve mekanik uygulamalar ile kısıtlı olan yapı, daha farklı meslek grupları ve kategorileri de
içerecek şekilde genişletilmiş ve uygulamalı araştırma ve işbirliği çalışmaları daha yüksek
seviyeli ve geniş çaplı olarak teşvik edilmiş ve iyileştirilmiştir [4].
Tüm dünya ölçeği dikkate alındığında, 1981 yılında ABD’de yürürlüğe sokulan Bayh-Dole
yasası genel olarak üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği
uygulamalarını ve özel olarak üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri
işbirliği açısından oldukça önemli ve etkili bir enstrüman olan teknoloji transfer merkezleri
(teknoloji transfer ofisleri/arayüzleri) veya türevi organizasyonların politika ve
yaklaşımlarını derinden etkileyen ve şekillendiren bir unsur olmuştur [4].
7
Bu yasa en temel anlamıyla devlet/kamu kaynakları ile desteklenen araştırmaların
çıktılarının ticarileştirilmesinde hak sahipliklerine yeni bir yaklaşım getirmiştir. Bu yeni
yaklaşımın sonucunda, bahse konu çıktıların transferi/ticarileştirilmesi ile elde edilen
kazançların TTO’lar veya türevi organizasyonlara giderlerinde kullanmak üzere gelir olarak
aktarılması, bahse konu çıktının araştırmacısına veya buluş/inovasyon sahibine pay olarak
verilmesi ve ilgili çıktının ortaya çıktığı üniversite/araştırma kurumuna araştırma, teknoloji
geliştirme, inovasyon ve eğitim hususlarında kullanılmak üzere pay olarak verilmesi
mümkün kılınmıştır. Bu sayede ABD’de üniversite/araştırma organizasyonları ve
sanayi/endüstri işbirliği açısından ve araştırma çıktılarında olumlu anlamda oldukça radikal
iyileşmeler sağlanmıştır [4].
Üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliğini doğrudan veya dolaylı
olarak çeşitli şekillerde ve seviyelerde yönlendiren mekanizmalar çoğunlukla karmaşık, çok
boyutlu ve tarafların (üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri) özellikleri,
gerçekleri, çevresel koşulları ve bağlamlarından çok yüksek oranda etkilenen bir nitelik
sergilerler [8].
Bu açıdan bakılırsa, üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği
kapsamı ve başarısı için beklenen kâr, araştırmacıların maliyetleri, tarafların göreceli
pazarlık güçleri ve işbirliğinin süresini belirleyen ayrılma oranları özellikle dikkate alınması
gereken hususlardır [8].
Bir diğer taraftan, inovasyon, firma büyüklüğü, firmaların açıklıkları, firmanın araştırma ve
geliştirme kapasiteleri ve inovasyon bariyerleri başarılı üniversite/araştırma
organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliklerini önemli derecede şekillendiren belirleyici
unsurlardır [9].
Günümüzde üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği çok boyutlu ve
nispeten ayrı istek ve eğilimlerdeki paydaşların bir araya gelmesini ve ortak bir düzlemde,
anlamlı ve örgütlü bir şekilde faaliyetler gerçekleştirmesini gerektirir. Öyle ki; başarılı
olması daha muhtemel üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri
organizasyonları işbirliklerinin kurulması, yaşatılması ve sürekli iyileştirilebilmesi için
özellikle üniversite/araştırma organizasyonlarının sahip oldukları serbestlik/özgürlük,
otonomi/özerklik, gerçeğin açıkça araştırılması ve özgünlük/orijinallik gibi özellikler ve
8
motivasyonlar ile sanayi/endüstri organizasyonlarının sahip oldukları etkililik, verimlilik,
yönetişim ve anlamlı ekonomik katkı/çıktı gibi hedefler ve beklentilerin anlamlı ve uygun
bir şekilde ilişkilendirilmesi ve bütünleştirilmesi gerekmektedir [4].
Ancak bu şekilde ve sayede, tarafların/paydaşların katkıları önemli derecede değerli ve
anlamlı olabilmekte ve ilgili kapsamda belirlenen amaç ve hedeflere ulaşılabilmektedir.
Daha ötesinde, bu türden durumlar ve uygulamalar ile hem üniversiteler/araştırma
organizasyonları hem de endüstri/sanayi organizasyonları daha fazla gelişme ve ilerleme
fırsatı bulabilmektedirler.
En az beklentileri karşılayan seviyede veya daha başarılı olunabilmesi için,
üniversite/araştırma organizasyonları – endüstri/sanayi işbirliklerinde hem stratejik hem de
taktik perspektifli bir yaklaşım gösterilmelidir. Buradan hareketle, hem uzun vadeli olarak
stratejik planlama ve yönetim açısından hem de kısa/orta vadeli olarak planlı ve olağan
karakterli işlere odaklanmak ve bunları birbirlerine göre anlamlı ve uygun bir şekilde
hizalamak gerekmektedir [10].
Paydaş organizasyonlar işbirliğinden en üst seviyede yararı hem stratejik hem de taktik
olarak bir yaklaşım sergilediklerinde elde edebilirler. Bu nedenle tarafların/paydaşların rutin
operasyonel gereksinimleri karşılamanın ötesinde daha ileri bir şekilde karşılıklı çıkar ve
kazanç esasına uygun olarak ilişkilerini oluşturmaları, sürdürmeleri ve geliştirmeleri esas
olmalıdır.
Üniversitelerin değişen dünya koşulları, teknolojik gelişmeler ve rekabet ortamının da etkisi
ile sadece lisans düzeyinde öğrenci eğiten, ders veren ve sadece öğretim faaliyetleri
yürütülen yerler olarak hayatlarına anlamlı bir şekilde devam edemeyecekleri aşikârdır.
Üniversitelerin hem eğitim ve öğretim hem de araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon
ile ilgili faaliyetlerin aktif ve etkin bir paydaşı olmaları gerekir.
Üniversitelerin temel işlevleri eğitim & öğretim ve araştırma & geliştirme şeklinde ifade
edilebilir. Bu kapsamda üniversitelerin yaptığı araştırma & geliştirmenin bilgi birikimine
katkı sağlamak veya teknoloji geliştirmek şeklinde olduğu savunulabilir. Bütün sanayileşmiş
ve gelişmiş ülkelerin gelişmelerinde ve kalkınmalarında üniversitelerin ve araştırma
organizasyonlarının olumlu anlamda büyük etkileri ve katkıları olmuştur [11].
9
Birçok diğer önemli ve anlamlı yararının yanı sıra, üniversite/araştırma organizasyonları –
sanayi/endüstri işbirliği sayesinde, üniversiteler ile halk/milletin yakınlaşması, kaynaşması
ve bütünleşmesi mümkün olabilmektedir [12]. Bu sayede, halkın/milletin desteğini de almış
bir şekilde, üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği pratikleri daha
başarılı olma fırsatı yakalayabilecektir.
ABD’de üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği konusunda
yürütülen teknoloji transfer programlarının bazıları (neredeyse yarısı) bağlı oldukları
üniversitelere veya araştırma organizasyonlarına oldukça yüksek meblağlarda ekonomik
katkılar sağlamakta ve buna ek olarak üniversitelerin veya araştırma organizasyonlarının
bulundukları bölgenin yerel kalkınmasında oldukça önemli bir rol üstlenmektedirler [13].
ABD başta olmak üzere, üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri
organizasyonları işbirlikleri konusunda mesai harcayan, plan, program ve politika geliştiren
ve uygulamaya koyan tüm ülke ve hükümetler hem yerel anlamda gelişme ve ilerleme
göstermekte hem de küresel anlamda daha etkili, söz sahibi ve güçlü olabilmektedirler.
Araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon açısından belirli bir olgunluk seviyesinin
üstünde olan çabalar ve çalışmalar anlamlı ve değerli teknoloji transferi pratiklerinin özünü
ve çekirdeğini oluştur. Bu açıdan bir değerlendirme yapılırsa, özellikle araştırma
motivasyonundaki üniversiteler/araştırma organizasyonları ile teknolojiyi gerçekleştirmek
ve kullanmak ve hatta bunu inovasyona dönüştürmek kaygısındaki sanayi/endüstrinin
etkileşimi ve işbirliği oldukça önemlidir [4]. Bu paydaşlar birbirlerine daha fazla yaklaşım
göstererek ve işbirliğine girişerek hem kendi kalkınmalarına hem de bölgesel ve küresel
ölçekte kalkınmaya olumlu hizmet edebilirler.
Günümüz teknolojik ve ekonomik koşullarında, artık başarılı, dünya ölçeğinde rekabet
edebilen, topluma çok boyutlu ve nitelikli hizmetler ve yararlar sağlayan, kaliteli ve nitelikli
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının sanayi/endüstri organizasyonları ile işbirlikleri
kurmaları ve sürdürmeleri bir tercih değil, zorunluluk hâline gelmiştir [14, 15].
Öyle ki, şimdilerde üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının değer ve kalite
endekslerinde üst sıralara yerleşebilmelerinde en önemli belirleyici unsurlardan biri bu
organizasyonların sanayi/endüstri organizasyonları ile yaptıkları işbirlikleridir.
10
Üniversite/araştırma organizasyonları – endüstri/sanayi işbirliklerinde başarısızlığa neden
olan veya başarı seviyesini farkedilir bir seviyede azaltabilen ana unsurlar ise şu şekilde
listelenebilir [9]:
Güven eksikliği,
Ar-Ge aktivitelerindeki düşük eğilimler,
Gizlilik ve mahremiyet çatışmaları
Kalite ve standardizasyondan kaçınma,
Zayıf iletişim,
Eğitim eksikliği,
Yetersiz toplantılar,
Tüm projenin değil, proje modüllerinin paylaşılması,
Dokümantasyon eksiklikleri,
Kötü deneyimler,
Rekabet avantajına zarar veren uygulamalar,
Öz/çekirdek yeteneklerin yetersizliği,
Paydaşların açıklık eksiklikleri,
Uygun olmayan koruma teknikleri ve
Zaman veya takvim planı olmayan ve işbirliği olarak ele alınan proje girişimleri.
Bir başka değerlendirmeye göre, üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri
işbirliğinde başarı için yedi kural bulunmaktadır. Bunlar [16]:
Bilgi, alan ve entegrasyon yönetiminde başarılı proje yöneticileri seçmek,
Üniversite/araştırma organizasyonlarında paydaşlara işbirliğinin sanayi/endüstriye
hangi hususlarda yarar sağlayabileceği vizyonunu aşılamak,
Uzun vadeli ilişkilere yatırım yapmak,
Üniversite/araştırma organizasyonlarında yer alan paydaşlarla güçlü iletişim bağları
kurmak,
Sanayi/endüstrideki paydaşlarda projelerle ilgili geniş farkındalık yaratmak ve
Çalışmanın her aşamasında destekler sağlamak.
Üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği açısından çok çeşitli yol ve
yöntemler söz konusudur. Bu yöntemler şu şekilde listelenebilir [4]:
Araştırma için genel destekler,
11
Gayri resmî araştırma işbirlikleri,
Sözleşmeli araştırma çalışmaları,
Bilgi transferi ve eğitim projeleri,
Üniversiteler veya araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği ile
yürütülen ve devlet tarafından desteklenen araştırma projeleri,
Araştırma konsorsiyumları,
Üniversiteler veya araştırma organizasyonları ile sanayi/endüstri işbirliği amaçlı
kurulan ve işletilen organizasyonlar (merkezler/enstitüler),
Kuluçka merkezleri ve teknoparklar ve
Teknoloji transfer ofisi (TTO) veya türevi organizasyonlar (Teknoloji transfer
merkezleri veya teknoloji transfer arayüzleri).
Bu araştırmada, sürekli rekabetin arttığı ve ülkelerin birbirlerine özellikle teknolojik
konularda meydan okuduğu dünya şartlarında, üniversite/araştırma organizasyonları –
sanayi/endüstri işbirliği açısından oldukça önemli araçlar arasında önemli bir yer oluşturan
TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi
amaçlanmıştır.
2.2. Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO’lar) veya Türevi Organizasyonlar için Kritik
Başarı Faktörleri Bağlamı ile ilgili Çalışmalar
Kuramsal açıdan ele alındığında, post-modern yönetim yaklaşımlarının da doğal bir sonucu
olarak; stratejik amaç ve hedeflere ulaşmak ve bunları olumlu anlamda sürekli aşabilmek
için, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi
hususunun ele alınması önemli ve özellikle Türkiye’de gittikçe değerli bir hâl alan bir konu
hâline gelmektedir.
Dünyada, çeşitli tüzel kişilikler ve farklı isimlerle anılan TTO’lar veya türevi
organizasyonlar, özellikle üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği
açısından dikkate alınan ve üzerinde çok çeşitli araştırmalar yapılan bir alan olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Bu araştırma kapsamında, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri
konusu ile ilgili daha evvel yapılmış ve bu araştırmanın amacı ve kapsamı dikkate
12
alındığında yararlanılabilecek çalışmaları tespit etmek ve bu araştırma özelinde TTO’lar
veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri bağlamı ile ilgili maddeleri (ögeler,
özellikler ve/veya durumlar) belirlemek üzere kapsamlı ve detaylı bir literatür incelemesi
gerçekleştirilmiştir.
Literatür incelemesi sonucunda, bu konu ile ilgili olarak çok çeşitli çalışmalar tespit
edilmiştir. Daha önce yapılan çalışmaların çoğunun TTO’lar veya türevi organizasyonlar
için kritik başarı faktörleri konusu için çeşitli özel ve bir veya birkaç konuya odaklanmış
çalışmalar olduğu tespit edilmiştir.
Dünya ölçeğinde yapılmış olan ve TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı
faktörleri konusu ile ilişkilendirilebilecek çeşitli özel ve bir veya birkaç konuya odaklanmış
olan çalışmaların, genel olarak ele aldığı hususlardan özellikle öne çıkanlar şu şekilde
listelenebilir:
Araştırmacıların ilgi ve katılımları,
TTO’lar veya türevi organizasyonlardaki entelektüel sermaye,
Patent ve lisanslama,
TTO’lar veya türevi organizasyonların alanlara/konulara özelleşmeleri,
Organizasyon yapıları,
Kazançların ve gelirlerin dağıtımı,
Teşvikler,
Coğrafi konum,
Organizasyonel hafıza,
İşbirliklerinin formları,
Pazarlama yöntem ve stratejileri,
Şirketleşme (spin-off),
Lobi faaliyetleri ve
Eşgüdüm.
Bu araştırma kapsamında yapılan literatür araştırması sonucunda, daha evvel yapılmış ve
incelenen çalışmaların hiçbirinin TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı
faktörleri açısından değerlendirildiğinde, bu araştırmada olduğu kadar kapsamlı ve detaylı
olmadığı görülmüştür.
13
Bu araştırma kapsamında yapılan kapsamlı ve detaylı literatür incelemesi sonucunda, bu
araştırmanın kapsamı ve bağlamına özel olarak özgün bir nitelikte hazırlanan ankette
kullanılan maddeler, ilgili literatürden azami ölçüde istifade edilerek oluşturulmuştur.
Bahse konu maddeler oluşturulurken, bir veya daha fazla kaynakta ele alınan hususlar tek
başına veya birden fazla kaynakta yer alan hususlardan bazıları ise gerektikçe uygun ve
anlamlı bir şekilde birleştirerek ele alınmıştır.
Kuramsal olarak özellikle altı çizilmek gerekirse; bu araştırma, literatürden edindiği
hususların önemli bir bölümünü hazır olarak değil, ilgili makaleleri / araştırmaları geniş bir
şekilde tahlil ederek, maddeleri ilgili makaleleri / araştırmaları neredeyse birer cümleyle
özetleyecek bir şekilde damıtarak oluşturmuştur.
Bu araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya durumlar) ve
maddeler oluşturulurken istifade edilen literatür incelemesi kaynakları Çizelge 2.1.’de
verilmiştir.
Uygulanan kapsamlı literatür incelemesi sonucunda, özellikle Türkiye kaynaklı ve Türkçe
dilindeki erişilebilir kaynaklarda, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı
faktörleri konusunda istifade edilebilecek çalışma veya araştırma sayısının oldukça sınırlı
olduğu görülmüştür. Burada, genel olarak üniversite/araştırma organizasyonları –
sanayi/endüstri işbirliği konusunda, özel olarak da TTO’lar veya türevi organizasyonlar
konusunda Türkiye’nin gelişmeye hayli açık olan karakteri gerekçe olarak gösterilebilir.
Öyle ki, Türkiye’de bu iki konu her ne kadar 1990’lı yıllardan beri zikrediliyor olsa da, bu
kapsamda sistematik ve kapsamlı çalışmaların ancak 2000’li yıllarla başladığı tespiti
yapılabilir ve bu da bu alanlarda yapılan araştırma / çalışama sayısındaki şimdilik görece
düşüklüğün bir rasyoneli olarak öne sürülebilir.
Bu yönü ile de ele alındığında; söz konusu bu araştırma, genel olarak üniversite/araştırma
organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği bağlamında, özel olarak da TTO’lar veya türevi
organizasyonlar konusunda, Türkiye’de ilgili paydaşların tamamını içerecek şekilde bir yol
ve yöntem içermesi ve kapsamlı nitelikli sonuçları bakımından, Türkiye kaynaklı ilgili bilgi
birikimine farkedilir derecede önemli ve anlamlı bir katkı sağlayabilecek bir nitelik
göstermek üzere hazırlanmış ve geliştirilmiştir.
14
Çizelge 2.1. Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya durumlar)
ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi kaynakları
Tanımlayıcı – Ögeler, Özellikler ve/veya Durumlar Kaynaklar
MD1 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan
farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri
[3, 17, 18,
19, 20]
MD2 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan destek
programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler [3, 19]
MD3 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan proje
geliştirme/yönetim hizmetleri (üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri) [3, 19, 21]
MD4 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan fikri
sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama
hizmetleri
[3, 17, 19,
22]
MD5 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan
şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri
[3, 17, 19,
23, 24, 25,
26]
MD6 – Akademisyenlerin/araştırmacıların TTO’lar veya türevi
organizasyonlar ve araştırma sonuçlarının ticarileştirilmesi hakkındaki
olumlu tutumları
[27, 28]
MD7 – Akademisyenlerin/araştırmacıların üniversitelerin/araştırma
organizasyonlarının rolü ve işlevi ile ilgili düşünceleri/inanışları [17, 28]
MD8 – Akademisyenlerin/araştırmacıların endüstri/sanayi ile ilişkileri ve
birlikte çalışmalar yapmaları [28]
MD9 – TTO’lar veya türevi organizasyonlarda, alanlarında uzman,
stratejik vizyon sahibi, iş ve işbirlikleri kurma ve yönetme niteliklerine ve
disiplinler arası/ötesi bakış açısına sahip profesyoneller istihdam etmek
[17, 19, 21,
29, 30, 31]
MD10 – TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun ve yeterli yetenek,
yetkinlik, deneyim ve kapasitede tam zamanlı profesyoneller istihdam
etmek
[17, 30, 32,
33, 34, 35,
36]
15
Çizelge 2.1. (devam) Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya
durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi
kaynakları
MD11 – TTO’lar veya türevi organizasyonlarda üniversite/araştırma
organizasyonları ve endüstri/sanayi ilişkilerini ve uyumlarını
güçlendirmek üzere yönetimde profesyonel, bütünüyle akademik olmayan
kişilerin de yer almaları
[37]
MD12 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından belirlenen ve ilan
edilen misyon (görev) ifadeleri [38]
MD13 – TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm paydaşları açısından
kolay kullanılabilen, kapsayıcı ve bilgilendirici genel ağ (web) sayfalarına
sahip olmaları
[22]
MD14 – TTO’lar veya türevi organizasyonların şeffaf/hesap verebilir,
proaktif ve sonuç odaklı olmaları [39, 40]
MD15 – TTO’lar veya türevi organizasyonların güncel dünya
gerçeklerine göre teknoloji transferine ek olarak bilgi transferine de
odaklanmaları
[41]
MD16 – TTO’lar veya türevi organizasyonların doğal ve uygulamalı
bilimlere ek olarak sosyal bilimler alanında yapılan çalışmalarla da
ilgilenmeleri
[42]
MD17 – TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırma-yoğun
(araştırma odaklı) ve disiplinlerarası çalışmalar yürüten
üniversiteler/araştırma organizasyonları ile bağlı/ilişkili olmaları
[37, 43, 44]
MD18 – TTO’lar veya türevi organizasyonların daha çok mühendislik ve
doğal bilimler odaklı/yoğun olan üniversiteler/araştırma organizasyonları
ile birlikte çalışmaları
[34]
MD19 – TTO’lar veya türevi organizasyonların özellikle büyük ölçekli
veya bilim-yoğun sektörlerde faaliyet gösteren organizasyonlarla
çalışmaları
[45]
16
Çizelge 2.1. (devam) Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya
durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi
kaynakları
MD20 – TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun, etkili ve verimli
organizasyon yapıları ve iş bölümü yaklaşımları/uygulamaları kurulması
ve yaşatılması
[17, 46, 47,
48]
MD21 – TTO’lar veya türevi organizasyonların bölgesel bazlı ve sektör
odaklı olmaları [32]
MD22 – Küçük çaplı üniversiteler/araştırma organizasyonlarının kendileri
için ayrı ayrı TTO’lar veya türevi organizasyonlar kurmak yerine, ortak
ve müşterek olarak TTO’lar veya türevi organizasyonlar kurmaları ve
yaşatmaları
[37, 49]
MD23 – Büyük ve geniş çaplı üniversiteler/araştırma organizasyonları
için tek ve büyük çaplı TTO’lar veya türevi organizasyonlar oluşturup
yaşatmak yerine, daha küçük küçük, kendi özel alanlarında uzmanlaşmış
ve özelleşmiş farklı yapıların kurulması ve sürdürülmesi
[32]
MD24 – TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili
üniversiteler/araştırma organizasyonları ile entegre/bütünleşik bir yapıda
teşkil edilmeleri
[50]
MD25 – TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili
üniversiteler/araştırma organizasyonları ile olan ilişkilerinin hiyerarşik
organizasyon şeklinde değil, ilişki ve etkileşime dayalı ağ (network)
organizasyon şeklinde olması
[24, 51]
MD26 – Akademisyenler/araştırmacılar tarafından geliştirilen
teknolojiler/inovasyonlar üzerinden akademisyenleri/araştırmacıları ilgili
endüstri/sanayi organizasyonuna hissedar yapmak veya
akademisyenlere/araştırmacılara sebep oldukları kazançtan oransal olarak
hisseler vermek üzere mekanizmalar oluşturmak ve işletmek
[52, 53, 54]
MD27 – Akademisyenlerin/araştırmacıların faaliyetler sırasında veya
sonucunda elde ettikleri hisseleri/çıkarları arttırmak [17, 52, 53]
17
Çizelge 2.1. (devam) Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya
durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi
kaynakları
MD28 – Üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında
akademisyenler/araştırmacılar için TTO’lar veya türevi organizasyonların
faaliyetleri ile ilgili uygulanan teşvik ve ödüllendirme sistemleri
[17, 55, 56]
MD29 – TTO’lar veya türevi organizasyonların
üniversitelerdeki/araştırma organizasyonlarındaki
akademisyenleri/araştırmacıları girişimciliğe teşvik eden ve onları bu
bağlamda destekleyen çalışmalar yapmaları
[17, 26, 56,
57]
MD30 – TTO’lar veya türevi organizasyonların, etki ve başarıyı ölçmek
ve izlemek üzere uygun ve anlamlı performans göstergeleri/indikatörleri
belirlemeleri, bunlarla ilgili özel, ölçülebilir, ulaşılabilir ve izlenebilir
hedefler koymaları ve hedeflere göre ilerlemeyi takip etmeleri
[58]
MD31 – TTO’lar veya türevi organizasyonların hem kendilerine ait hem
de bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının
yapılarının, süreçlerinin ve prosedürlerinin zayıf yanlarını ve
darboğazlarını belirlemeleri, bunlara ilişkin iyileştirme planları yapmaları
ve uygulamaları
[59]
MD32 – Uyum ve verimlilik açılarından TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda uygulamaların/çalışmaların periyodik olarak bağımsız
kişilerce/sistemlerce denetlenmesi ve değerlendirilmesi
[19]
MD33 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından büyük başarılar
veya kazanımların sürekli iyileşmeyi/gelişmeyi ve ilerlemeyi
durdurmaması veya rehavet yaratmaması ve sürekli iyileşme/gelişme
faaliyetlerinin sürdürülmesi
[60]
MD34 – TTO’lar veya türevi organizasyonların ve bunların bağlı/ilişkili
oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamları,
bulundukları çevrenin koşulları, coğrafi konumları ve ekonomik gerçekler
[17, 30, 31,
34, 45, 46,
49, 61]
18
Çizelge 2.1. (devam) Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya
durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi
kaynakları
MD35 – TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının akademisyen/araştırmacı
kaliteleri, araştırma ve geliştirme bütçeleri, büyüklükleri, doktora
öğrencileri sayıları ve araştırma yoğunlukları
[17, 30, 31,
34, 37, 47,
49, 55, 61,
62, 63]
MD36 – Bağlı/ilişkili olunan üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının
ilgili TTO’lar veya türevi organizasyonları sahiplenmeleri, fonlamaları ve
desteklemeleri
[19, 22, 64,
65]
MD37 – TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının organizasyon yapıları ve
yasal statüleri/durumları
[19, 44, 61]
MD38 – TTO'lar veya türevi organizasyonların ilişkili/bağlı oldukları
üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında toplamda ortaya çıkartılan
teknolojik veya inovasyonla ilgili çıktıların nitelik ve nicelik olarak belirli
bir kritik seviyenin üzerinde olması
[53]
MD39 – TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları
üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında
teknoparkların/teknokentlerin var olması
[31]
MD40 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından, bağlı/ilişkili
olunan üniversiteler/araştırma organizasyonları, ilgili birimleri ve
akademisyenler/araştırmacılar ile uyumlu ve birbirine hizmet eden
nitelikte politika, vizyon, misyon ve stratejilerin birlikte belirlenmesi,
bunlara uygun planlama ve uygulamalar yapılması
[19, 22, 34,
36, 64, 66,
67]
MD41 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından amaçlara uygun
olarak etkili ve verimli proje yönetimi pratiklerinin planlanması ve
uygulanması
[22, 68]
MD42 – TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerde paydaşları
iyi belirlemeleri ve paydaşlarının ilgilerini, çıkarlarını, etkilerini ve
katılımlarını amaçlarına göre iyi yönetmeleri
[69, 70]
19
Çizelge 2.1. (devam) Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya
durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi
kaynakları
MD43 – TTO’lar veya türevi organizasyonların paydaşları ile olan
ilişkilerini etkin bir şekilde oluşturmaları ve geliştirmeleri [22, 69, 70]
MD44 – TTO’lar veya türevi organizasyonların profesyonel
organizasyonlarla aktif ilişkiler kurmaları ve
akademisyenleri/araştırmacıları ilgili fonlama kurumları ve
endüstri/sanayi temsilcileri ile bir araya getirmeleri
[71, 72, 73,
74]
MD45 – TTO’lar veya türevi organizasyonların
araştırmacılar/akademisyenler ve endüstri/sanayi arasındaki bağlantıları
ve ilişkileri (network) iyileştirmek üzere çalışmalar yapmaları
[64, 75]
MD46 – TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi çalışmalarına
yönelik olarak, kendilerine özel politikalar, amaçlar, hedefler, stratejiler,
süreçler, prosedürler ve uygulamalar tanımlamaları ve gerçekleştirmeleri
[19, 34, 58,
59, 68, 76]
MD47 – Patentleme bağlamında, daha az bürokratik, dinamik, etkin ve
özellikle destekleyici ve teşvik edici mekanizmalar kurulması ve
sürdürülmesi
[17, 56, 77,
78, 79]
MD48 – TTO’lar veya türevi organizasyonların organizasyonlarında
öğrenmenin/hafızanın nasıl en etkili ve verimli oluştuğunu/geliştiğini
belirlemeleri ve buna uygun olarak faaliyetler geliştirmeleri
[80]
MD49 – TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yasa, yönetmelik,
mevzuat ve düzenlemeleri proaktif bir biçimde dikkatle takip etmeleri ve
bu bağlamdaki gelişmeleri ve değişiklikleri özellikle dikkate alarak
faaliyetler yürütmeleri
[74, 81]
MD50 – TTO’lar veya türevi organizasyonların yanlışlardan veya hatalı
uygulamalardan dersler çıkartmaları ve öğrenen bir karakter sergilemeleri [82]
MD51 – TTO’lar veya türevi organizasyonların, koordinasyon (eşgüdüm),
sonuç odaklılık, arz ve talep sahiplerini belirleme, değerlendirme ve
eşleştirme kabiliyetlerine sahip olmaları, gerektikçe iş geliştirme
faaliyetlerine odaklanmaları
[36]
20
Çizelge 2.1. (devam) Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya
durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi
kaynakları
MD52 – TTO’lar veya türevi organizasyonların yürüttükleri faaliyetlerde
büyük oranda birebir (özel) hizmet vermeleri [36]
MD53 – Lisansüstü öğrencilerin/araştırmacıların şirketleşmeyi (spin-off)
potansiyel bir kariyer fırsatı olarak görmeleri ve bu yönde
cesaretlendirilmeleri/yönlendirilmeleri
[67]
MD54 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından tanımlanan ve
işletilen pazarlama yöntem ve stratejileri [19]
MD55 – TTO’lar veya türevi organizasyonların
akademisyenleri/araştırmacıları pazarlama ve pazarlık konularında
eğitimli ve donanımlı hâle getirmeleri
[83]
MD56 – TTO’lar veya türevi organizasyonların hem
akademisyenlerin/araştırmacıların hem de yöneticilerin/idarecilerin
beklentilerini karşılayan ve çelişki/çatışma yaratmayan bir şekilde tutum
ve davranış sergilemeleri
[84]
MD57 – TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili
yöneticilerle/idarecilerle iletişim kurarak ve gerektikçe lobi faaliyetleri
yürüterek girişimci araştırmacıları/akademisyenleri özendirmek üzere
çalışmalar yapmaları
[17, 18, 19,
26]
MD58 – TTO’lar veya türevi organizasyonların, sigorta
(lisanslama/patentleme işlerinde başarısız olunsa da kazanmak) gibi
niteliklendirilebilecek çeşitli yollarla akademisyenlerin/araştırmacıların
lisanslama/patentleme işlerini TTO’lar veya türevi organizasyonlar
üzerinden yapmalarını sağlamaları
[85]
MD59 – TTO’lar veya türevi organizasyonların patent yarışına değil
inovasyon yarışına girmeleri ve bu bağlamda daha fazla çalışmalar
yapmaları
[86]
21
Çizelge 2.1. (devam) Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya
durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi
kaynakları
MD60 – TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerde/araştırma
organizasyonlarında yer alan teknoparklar/teknoloji geliştirme bölgeleri
ile işbirlikleri kurmaları
[87]
MD61 – TTO’lar veya türevi organizasyonların bilgilendirme toplantıları
ile faaliyetleri hakkında şeffaflık sağlamaları ve resmi olmayan (informal)
yüz yüze iş keşfi toplantıları yapmaları
[20]
MD62 – TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi operasyonel
maliyetlerini veya harcamalarını ürettikleri/yarattıkları finansal/parasal
sonuçlar üzerinden karşılayacak şekilde düzenlemeler yapmaları ve bu
nedenle finansal/parasal açıdan daha başarılı olmak için daha fazla motive
olmaları
[88]
MD63 – TTO’lar veya türevi organizasyonların çalışmalarında erken
aşamalarda ilgili süreçlere dâhil olmaları, ilgili paydaşları da erken
aşamalarda süreçlere dâhil etmeleri ve bunu geniş ve proaktif bir
yaklaşımla yapmaları
[22, 33, 69,
89]
MD64 – TTO’lar veya türevi organizasyonların performans
kıyaslamalarını hem dâhili hem de harici olarak proaktif bir şekilde
yapmaları
[22]
MD65 – Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmalarına
(şirketleşmek / spin-off) imkânlar sağlanması ve destek olunması [23, 24, 25
MD66 – Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmaları
(şirketleşmek / spin-off) ile ilgili açık ve iyi tanımlanmış şirketleşme
(spin-off) stratejileri tanımlanması
[17, 24]
MD67 – Akademik kültür, değerler ve hedefler ile endüstriyel öncelikler,
ekonomik ihtiyaçlar ve imkânlar arasında mümkün olan en iyi dengenin
kurulması
[31, 68, 84,
90]
22
Çizelge 2.1. (devam) Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya
durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi
kaynakları
MD68 – Üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi
arasındaki anlayışların, iş birliklerinin, ağların ve etkileşimlerin
arttırılması
[21, 71]
MD69 – Patent, sözleşme ve pazar araştırması destekleri, vb. gibi
destekleri de içeren farklı ve çoklu destek programları, girişim
sermayeleri ve fonların varlığı
[17, 19, 64]
MD70 – Devletin ve ilgili otoritelerin politikaları/destekleri (yasalar,
yönetmelikler, mevzuatlar, teşvikler, vb.) ve ulusal inovasyon ve
girişimcilik sistemleri
[17, 19, 34,
43, 46, 64,
91, 92]
MD71 – Üniversite-sanayi işbirliği, fikri haklar sistemi ve hak sahiplikleri
ile ilgili ön açıcı ve yol gösterici nitelikli ve mevcut yaşanan sorunları
dikkate alan düzenlemelerin yapılması ve uygulanması
[19]
MD72 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar için benzer yapılar veya
uygulamalar arasında etkili bir iletişim, eşgüdüm ve işbirliği kurulması ve
sürdürülmesi
[19]
MD73 – TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine ilişkin
gerektiğinde başvurabilecekleri rehber nitelikli dokümanların varlığı [19]
MD74 – TTO’lar veya türevi organizasyonların, çalışmalarında bilişim
teknolojilerinden/uygulamalarından ve entegre yönetim ve öneri
sistemlerinden yararlanmaları
[93, 94]
MD75 – İhlaller, uyuşmazlıklar, çatışmalar ve/veya anlaşmazlıklarla ilgili
olarak TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından ihtiyaç
duyulduğunda başvurulabilecek ve destek alınabilecek bir altyapı veya
kaynağın olması
[17, 19]
23
2.3. Türkiye’de TTO’lar veya Türevi Organizasyonların Tarihçesi ve Mevcut Durum
Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlar, üniversite/araştırma organizasyonları –
sanayi/endüstri işbirliği ile temel olarak üniversite/araştırma organizasyonlarında ortaya
çıkarılan bilgi, inovasyon ve/veya teknolojilerin sanayi/endüstriye aktarılması, transferi,
yaygınlaştırılması ve ticarileştirilmesi bağlamında servisler sağlayan ve projeler/faaliyetler
yürüten organizasyonlardır [3].
Diğer taraftan, Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlar; üniversite/araştırma
organizasyonlarında üretilen bilgi ve teknolojinin, uygulamaya dönüştürülerek
ticarileştirilmesine ve bu süreç sonucunda ekonomik/sosyal/kültürel değer kazanmasına,
üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri kuruluşları arasında etkili işbirliği
oluşturulmasına, sanayinin/endüstrinin gereksinim duyduğu nitelikli bilgi ve teknolojinin
üniversite/araştırma organizasyonlarında üretilmesine, bu etkili ve verimli işbirlikleri
sonucunda üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri arasında bilgi ve
teknoloji aktarımına ve somut çıktıların geliştirilmesine hizmet etmek üzere teşkil edilmekte
ve yaşatılmaktadırlar [40].
Türkiye’de kurulmuş ve işler durumda olan TTO’lar veya türevi organizasyonları tüzel
kişilik karakterleri bakımından temel olarak dört farklı kategoride gruplamak mümkündür
[3]:
Yükseköğretim kurumu bünyesinde TTO’lar veya türevi organizasyonların
faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş bölümler/birimler,
Yükseköğretim kurumunun ortak olduğu ve TTO’lar veya türevi organizasyonların
faaliyetlerine yönelik kurulmuş şirketler,
Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri veya
TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş ve
teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinin ortak olduğu şirketler.
Türkiye’de faaliyet yürüten TTO’lar veya türevi organizasyonlar temelde beş ana boyutta
faaliyet yürütmektedirler. Türkiye’deki TTO’lar veya türevi organizasyonlar olgunluk
seviyeleri temelli olarak amaç ve hedeflerine göre bu faaliyet boyutlarından birini, birkaçını,
tamamını veya bazen de daha fazlasını yerine getirmektedirler. Bu faaliyet boyutları [3]:
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri,
24
Destek programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler,
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite–sanayi işbirliği hizmetleri),
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama
hizmetleri ve
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri.
Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlar, özellikle TÜBİTAK tarafından
üniversite/araştırma organizasyonlarında yenilikçiliğin ve girişimciliğin tetiklenmesi
amacıyla politika araçlarının geliştirilmesi bağlamında aktif bir şekilde desteklenmektedir
[40]. Bu kapsamda, TÜBİTAK, Türkiye’de faal olan ve çeşitli açılardan belirli bir olgunluk
seviyesinin üzerinde olan 25 adet TTO veya türevi organizasyona 2012 yılından beri
TÜBİTAK 1513 Destek Programı kapsamında hibe nitelikli fon sağlamıştır. Buna ek olarak,
henüz başlangıç veya kuruluş aşamasında olan dokuz adet TTO veya türevi organizasyon
yine TÜBİTAK tarafından TÜBİTAK 1601 Destek Programı kapsamında hibe nitelikli
olarak fonlanmıştır.
Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyet alanları ile ilgili ilk önemli ve
anlamlı başlangıç 1990’lı yılların başlarında Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme
ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından başlatılan ve sürdürülen kuluçkalık
(inkübasyon) merkezleridir. Bu merkezler, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyet
alanları ile ilgili bilhassa şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri bakımından önemli
ve yararlı bir işlev görmüşlerdir. Bunu takip eden dönemde, 1996 yılında TÜBİTAK
tarafından yürürlüğe sokulan ve yaklaşık 10 yıl süren Üniversite-Sanayi Ortak Araştırma
Merkezleri Programı (ÜSAMP), TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyet alanları ile
ilgili bir diğer önemli ve anlamlı deneyim olmuştur. Daha ileriki yıllarda ise, özellikle
2005/2006 yıllarını takip eden zaman diliminde, Türkiye’de TTO’lar veya türevi
organizasyonların faaliyet alanları ve bu kapsamdaki organizasyon sayıları anlamlı şekilde
artmaya başlamıştır [19]. 2017 yılı başı itibarıyla, Türkiye’de çeşitli olgunluk seviyelerinde
olan işler durumda 55-60 civarında TTO veya türevi organizasyon söz konusudur. Özellikle
2010 yılı sonrasında Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonların hem sayıca
artmalarında hem de nitelik ve olgunluk olarak iyileşmelerinde, TÜBİTAK’ın sağladığı özel
destek programları ve Türkiye’nin üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri
işbirliği ile araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon konularında gösterdiği pozitif
yönelimler ve atılımlar doğrudan etkili olmuştur.
25
3. UYGULANAN METOT VE ANALİZ SONUÇLARI
3.1. Araştırmada İzlenen Yolun Özeti
Bu araştırmada, hem daha önce yapılmış ve bu araştırmada yararlanılabilecek çalışmaları
tespit etmek hem de bu araştırma özelinde TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik
başarı faktörleri konusu ile ilgili maddeleri belirlemek için hem Türkçe hem de İngilizce
kaynakları içeren kapsamlı ve detaylı bir literatür incelemesi gerçekleştirilmiştir.
Bunun sonrasında, literatür incelemesi sonucunda elde edilen bilgiler esas alınarak, TTO’lar
veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini belirlemek üzere veri toplamak için
yeni, özgün ve kapsamlı bir anket hazırlanmıştır. İlk defa hazırlanan anket uzman gözden
geçirmeleriyle rafine edilmiş ve ankete ilk hâli verilmiştir. İlk hâli verilen anket pilot olarak
uygulanmıştır. Pilot uygulama sonucunda toplanan veriler ve katılımcılardan elde edilen
dönütler dikkate alınarak anket tekrar rafine edilmiş ve uzman gözden geçirmeleri
sağlanmıştır. Hem pilot uygulama sonucunda elde edilen verilerin analiz sonuçları hem de
uzman görüşleri dikkate alınarak son hâline getirilen anket kullanılarak, Türkiye’de TTO’lar
veya türevi organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan veya bu konu
ile ilgili olan toplam 230 kişiden veri toplanmıştır. Araştırmada kullanılan anketin
güvenilirlik ve geçerliliği sağlanmıştır.
Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik
modeli yaklaşımına göre istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, açımlayıcı
ve doğrulayıcı faktör analizleri uygulanmış, ilk model oluşturulmuş ve değerlendirmeler
yapılmıştır. Müteakiben, ilk oluşturulan modeli iyileştirmek amacıyla ve izlenen istatistiksel
yaklaşım gerektirdiği için, ilk model değiştirilmiş ve iyileştirilmiş, doğrulayıcı faktör
analizleri tekrarlanmış, iyileştirilmiş final model oluşturulmuş ve değerlendirmeler
yapılmıştır. Araştırma kapsamında, faktörler arası ilişkiler bağlamında oluşturulan ve test
edilen hipotezlere ilişkin hipotezler ve hipotez testi sonuçları Çizelge 3.22. ve EK-6
(Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri)’da yer almaktadır.
Sonuç olarak, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri açısından 11
faktör, bu faktörlerle ilgili 67 madde (öge, özellik ve/veya durum) ve bu faktörler arasındaki
istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı 25 ilişki tespit edilmiştir.
26
3.2. Araştırma için Anketin Hazırlanması, Anketin Geliştirilmesi ve Verilerin
Toplanması
Bu araştırma kapsamında, literatür incelemesi sonucunda elde edilen bilgiler esas alınarak,
TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini belirlemek üzere veri
toplamak için yeni, özgün ve kapsamlı bir anket hazırlanmıştır. Hazırlanan anket uzman
gözden geçirmeleriyle rafine edilmiş ve ankete ilk hâli verilmiştir.
Anketin ilk hâli üç bölüm ve toplam 161 sorudan (ilk bölümde 7, ikinci bölümde 153 ve
üçüncü bölümde 1 soru) oluşmuştur. Anketin ilk hâli kullanılarak 20 kişinin katılımı ile bir
pilot uygulama gerçekleştirilmiştir. Pilot uygulama sonucunda toplanan veriler ve
katılımcılardan elde edilen dönütler dikkate alınarak anket tekrar rafine edilmiş ve uzman
gözden geçirmeleri sağlanmıştır.
Anketin son hâli üç bölüm ve toplam 82 sorudan (ilk bölümde 6, ikinci bölümde 75 ve
üçüncü bölümde 1 soru) oluşmuştur. Anketin son hâlinin birinci bölümü (Giriş), araştırmaya
katılan kişiler hakkında betimsel verilerin toplanması amacı ile tasarlanan ve altı sorudan
oluşan bölüm olmuştur. Anketin ikinci bölümü (Ana), özel olarak araştırmaya katılan
kişilerin TTO'lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri açısından listelenen
olası bazı ögeler, özellikler ve/veya durumlar hakkında, bunların TTO'lar veya türevi
organizasyonların başarılarını/performanslarını etkileyip etkilemeyecekleri açısından görüş
ve değerlendirmelerini her bir ifade için birden beşe kadar olan numaralardan (1 = Hiç
Etkilemez, 2 = Etkilemez, 3 = Kararsızım, 4 = Etkiler ve 5 = Bütünüyle Etkiler) birini seçerek
yansıtması beklenen ve 75 sorudan oluşan bölüm olmuştur. Anketin, üçüncü ve son bölümü
(Diğer) ise, araştırmaya katılan kişi/katılımcıların, TTO’lar veya türevi organizasyonların
başarıları/performansları açısından kritik olarak değerlendikleri ilave faktörler ile ilgili
fikirlerini veya düşüncelerini yazabilecekleri bir bölüm olarak tasarlanmıştır. Anketin her
bir bölümünün nasıl doldurulmasının beklendiği ile ilgili açıklamalar, ankette ilgili
bölümlerin başlangıç kısımlarında yönerge olarak verilmiştir.
Bu araştırma kapsamında özgün olarak hazırlanan ve veri toplamak üzere kullanılan anketin
son hâli EK-1 (Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli) ve
anketin ilk hâli EK-2 (Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - ilk
hâli)’de verilmiştir.
27
Bu araştırmada kullanılan anket Google Forms kullanılarak hazırlanmış ve çevrimiçi olarak
İnternet üzerinden uygulanmıştır. Araştırmada veriler Google Forms kullanılarak
hazırlanmış anket ile İnternet üzerinden toplanmıştır. Veri toplama aşamasında katılımcılara
elektronik posta ve LinkedIn yoluyla ulaşılmıştır. Araştırmada yer alan katılımcılar
Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev
alan veya bu konu ilgili kişilerden oluşmuştur. İnternet üzerinde yer alan kurumsal genel ağ
sayfaları ve LinkedIn üzerindeki profesyonel profiller üzerinden edinilen iletişim bilgileri
ile toplamda yaklaşık 650 kişi ile iletişim kurulmuş ve bu kişilere araştırmaya katılım çağrısı
kişiye özel olarak ve birer hafta ara ile toplam iki kez olacak şekilde gönderilmiştir.
Veri toplama sürecinde kişiye özel olarak gönderilen mesaj içeriği EK-3 (Veri toplama
aşamasında kişiye özel olarak gönderilen davet mesajı içeriği)’te verilmiştir. Veri toplama
süreci sonunda toplamda 230 kişi/katılımcıdan toplanan ham veri EK-4 (Araştırma
kapsamında toplanan veri)’te verilmiştir. Uygulanan analizlerin tam sonuçları EK-5
(Araştırma kapsamında IBM SPSS 23 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçlar), EK-6
(Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri) ve EK-7 (Araştırma kapsamında SmartPLS
3 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçlar)’de verilmiştir.
3.3. Araştırmada Toplanan Verilerin Betimsel Analizi ve Analiz Sonuçları
Bu araştırmada, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini
belirlemek üzere özgün olarak hazırlanan anket kullanılarak, veriler Türkiye’de TTO’lar
veya türevi organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan veya bu konu
ile ilgili olan kişilerden toplanmıştır.
Veri toplanan 230 kişiye/katılımcılara ait, katılımcıların görevleri/pozisyonları, deneyimleri,
öğrenim durumları, katılımcıların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonların tüzel kişilikleri, katılımcıların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya
türevi organizasyonlarda hizmet verdikleri alanlar ve katılımcıların görev
aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi organizasyonların hizmet verdikleri alanlar ile ilgili
betimsel istatistik analiz sonuçları Çizelge 3.1., Çizelge 3.2., Çizelge 3.3., Çizelge 3.4.,
Çizelge 3.5., Çizelge 3.6., Çizelge 3.7., Çizelge 3.8., Çizelge 3.9., Çizelge 3.10., Çizelge
3.11. ve Çizelge 3.12.’de verilmiştir.
28
Çizelge 3.1., Çizelge 3.2., Çizelge 3.3., Çizelge 3.4., Çizelge 3.5., Çizelge 3.6., Çizelge 3.7.,
Çizelge 3.8., Çizelge 3.9., Çizelge 3.10., Çizelge 3.11. ve Çizelge 3.12.’de verilen betimsel
istatistik analiz sonuçlarında görüldüğü üzere, araştırmaya katılanlar oldukça geniş ve
kapsayıcı bir yelpazeden olmuştur.
Bu durum, araştırmanın sonuçlarının geçerliliği ve anlamlılığı açısından önemli bir
göstergedir. Öyle ki, bu araştırmada Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlarda
uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan veya bu konu ile ilgili olan oldukça kapsayıcı
bir gruptan veri toplanmıştır.
Çizelge 3.1. Araştırmaya katılanların görev/pozisyon açısından dağılımları 1
Görev/Pozisyon Sıklık % Kümülatif %
Uzman Yardımcısı 28 12,2 12,2
Uzman 84 36,5 48,7
Başuzman 8 3,5 52,2
Akademisyen/Araştırmacı 27 11,7 63,9
Yönetici 24 10,4 74,3
Direktör 15 6,5 80,8
Koordinatör 30 13 93,8
Diğer 14 6,1 100,0
Toplam 230 100,0
Çizelge 3.2. Araştırmaya katılanların görev/pozisyon açısından dağılımları 2
Görev/Pozisyon Sıklık % Kümülatif %
Uzman Yardımcısı 28 12,2 12,2
Uzman 84 36,5 48,7
Başuzman 8 3,5 52,2
Akademisyen/Araştırmacı 27 11,7 63,9
Avukat/Hukuk Müşaviri* 2 0,9 64,8
Danışman/Mentor* 12 5,2 70
Yönetici 24 10,4 80,4
Direktör 15 6,5 86,9
Koordinatör 30 13 100
Toplam 230 100
* Çizelge 3.1.’de Diğer’i oluşturan ögeler
29
Çizelge 3.3. Araştırmaya katılanların deneyim açısından dağılımları
Deneyim Sıklık % Kümülatif %
0 - 1 Yıl 21 9,1 9,1
1 - 3 Yıl 53 23 32,1
3 - 5 Yıl 92 40 72,1
5 - 10 Yıl 43 18,7 90,8
10+ Yıl 21 9,1 100,0
Toplam 230 100,0
Çizelge 3.4. Araştırmaya katılanların öğrenim durumu açısından dağılımları
Öğrenim Durumu Sıklık % Kümülatif %
Lisans 55 23,9 23,9
Yüksek Lisans 116 50,4 74,3
Doktora 59 25,7 100,0
Toplam 230 100,0
Çizelge 3.5. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda hizmet verdikleri alan sayıları açısından dağılımları
Hizmet Sayısı Sıklık % Kümülatif %
1 47 20,4 20,4
2 90 39,1 59,5
3 59 25,7 85,2
4 11 4,8 90
5 23 10,0 100,0
Toplam 230 100,0
Çizelge 3.6. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonların hizmet verdikleri alan sayıları açısından dağılımları
Hizmet Sayısı Sıklık % Kümülatif %
1 1 0,4 0,4
2 21 9,1 9,5
3 52 22,6 32,1
4 19 8,3 40,4
5 137 59,6 100,0
Toplam 230 100,0
30
Çizelge 3.7. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonların tüzel kişilikleri açısından dağılımları
TTO veya Türevi Organizasyonun Tüzel Kişiliği Sıklık % Kümülatif
%
Yükseköğretim kurumu bünyesinde TTO
faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş birim 120 52,2 52,2
Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi 87 37,8 90,0
TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş ve
teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinin
ortak olduğu şirket
13 5,7 95,7
Yükseköğretim kurumunun ortak olduğu ve TTO
faaliyetlerine yönelik kurulmuş şirket 10 4,3 100,0
Toplam 230 100,0
Çizelge 3.8. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda hizmet verdikleri alanlar açısından dağılımları
Hizmet Alanları Sıklık* %
Destek programlarından yararlanmaya yönelik
hizmetler 143 62,17
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-
sanayi işbirliği hizmetleri) 140 60,87
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri 131 56,96
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri 84 36,52
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları
(FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri 65 28,26
*230 kişi arasında
31
Çizelge 3.9. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonların hizmet verdikleri alanlar açısından dağılımları
Hizmet Alanları Sıklık* %
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri 226 98,26
Destek programlarından yararlanmaya yönelik
hizmetler 224 97,39
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-
sanayi işbirliği hizmetleri) 211 91,74
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları
(FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri 151 65,65
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri 148 64,35
*230 kişi arasında
Çizelge 3.10. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda kişi olarak hizmet verdikleri alanların dağılımları
Kişi Olarak Hizmet Verilen Alanlar Sıklık % Kümülatif %
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)
33 14,3 14,3
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler
32 13,9 28,3
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri);
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH)
yönetimi ve lisanslama hizmetleri; Şirketleşme (spin-
off) ve girişimcilik hizmetleri
23 10,0 38,3
Destek programlarından yararlanmaya yönelik
hizmetler; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri
(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)
19 8,3 46,5
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-
sanayi işbirliği hizmetleri); Şirketleşme (spin-off) ve
girişimcilik hizmetleri
16 7,0 53,5
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri 13 5,7 59,1
32
Çizelge 3.10. (devam) Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya
türevi organizasyonlarda kişi olarak hizmet verdikleri alanların dağılımları
Destek programlarından yararlanmaya yönelik
hizmetler 10 4,3 63,5
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-
sanayi işbirliği hizmetleri) 9 3,9 67,4
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-
sanayi işbirliği hizmetleri); Fikri sınai
(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi
ve lisanslama hizmetleri; Şirketleşme (spin-off) ve
girişimcilik hizmetleri
9 3,9 71,3
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri 9 3,9 75,2
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri
(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)
7 3,0 78,3
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH)
yönetimi ve lisanslama hizmetleri 6 2,6 80,9
Destek programlarından yararlanmaya yönelik
hizmetler; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri
(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri); Fikri sınai
(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi
ve lisanslama hizmetleri
5 2,2 83,0
Destek programlarından yararlanmaya yönelik
hizmetler; Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik
hizmetleri
5 2,2 85,2
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri);
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH)
yönetimi ve lisanslama hizmetleri
5 2,2 87,4
Destek programlarından yararlanmaya yönelik
hizmetler; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri
(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri); Fikri sınai
(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi
ve lisanslama hizmetleri; Şirketleşme (spin-off) ve
girişimcilik hizmetleri
3 1,3 88,7
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Şirketleşme (spin-off) ve
girişimcilik hizmetleri
3 1,3 90,0
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet
hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri
3 1,3 91,3
33
Çizelge 3.10. (devam) Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya
türevi organizasyonlarda kişi olarak hizmet verdikleri alanların dağılımları
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet
hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri;
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri
3 1,3 92,6
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri
(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri); Şirketleşme
(spin-off) ve girişimcilik hizmetleri
3 1,3 93,9
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH)
yönetimi ve lisanslama hizmetleri; Şirketleşme (spin-
off) ve girişimcilik hizmetleri
3 1,3 95,2
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-
sanayi işbirliği hizmetleri); Fikri sınai
(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi
ve lisanslama hizmetleri
3 1,3 96,5
Destek programlarından yararlanmaya yönelik
hizmetler; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri
(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri); Şirketleşme
(spin-off) ve girişimcilik hizmetleri
2 0,9 97,4
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri);
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri
2 0,9 98,3
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik
hizmetleri
2 0,9 99,1
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Fikri sınai (sanayi/endüstri)
mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama
hizmetleri
1 0,4 99,6
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri
(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri); Fikri sınai
(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi
ve lisanslama hizmetleri; Şirketleşme (spin-off) ve
girişimcilik hizmetleri
1 0,4 100,0
Toplam 230 100,0
34
Çizelge 3.11. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda genelde hizmet verilen alanların dağılımları
TTO veya Türevi Organizasyonda Genelde Hizmet
Verilen Alanlar Sıklık % Kümülatif %
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri);
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH)
yönetimi ve lisanslama hizmetleri; Şirketleşme (spin-
off) ve girişimcilik hizmetleri
137 59,6 59,6
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)
51 22,2 81,7
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler
17 7,4 89,1
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri);
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH)
yönetimi ve lisanslama hizmetleri
9 3,9 93,0
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya
yönelik hizmetler; Proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri);
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri
9 3,9 97,0
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-
sanayi işbirliği hizmetleri); Fikri sınai
(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi
ve lisanslama hizmetleri
2 0,9 97,8
Destek programlarından yararlanmaya yönelik
hizmetler; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri
(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri); Fikri sınai
(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi
ve lisanslama hizmetleri; Şirketleşme (spin-off) ve
girişimcilik hizmetleri
1 0,4 98,3
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet
hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri
1 0,4 98,7
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet
hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri;
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri
1 0,4 99,1
35
Çizelge 3.11. (devam) Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya
türevi organizasyonlarda genelde hizmet verilen alanların dağılımları
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim
hizmetleri; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri
(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)
1 0,4 99,6
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-
sanayi işbirliği hizmetleri) 1 0,4 100,0
Toplam 230 100,0
Çizelge 3.12. Araştırmada anketteki maddeler için katılımcılar tarafından verilen cevapların
tanımlayıcı istatistik değerleri
Madde N Min. Maks. Ort. SD
MD1 230 3 5 4,57 0,562
MD2 230 3 5 4,61 0,506
MD3 230 3 5 4,64 0,498
MD4 230 4 5 4,63 0,485
MD5 230 3 5 4,63 0,517
MD6 230 3 5 4,43 0,562
MD7 230 2 5 4,36 0,617
MD8 230 1 5 4,48 0,574
MD9 230 2 5 4,56 0,548
MD10 230 2 5 4,55 0,595
MD11 230 2 5 4,49 0,597
MD12 230 1 5 2,58 1,106
MD13 230 4 5 4,46 0,499
MD14 230 2 5 4,42 0,537
MD15 230 3 5 4,39 0,523
MD16 230 1 5 2,74 1,122
MD17 230 3 5 4,31 0,490
MD18 230 2 5 4,23 0,564
MD19 230 2 5 4,23 0,524
MD20 230 3 5 4,39 0,524
MD21 230 1 5 4,28 0,561
MD22 230 1 5 2,46 1,256
MD23 230 1 5 3,01 0,864
MD24 230 3 5 4,32 0,561
MD25 230 2 5 4,35 0,593
MD26 230 3 5 4,40 0,499
MD27 230 3 5 4,40 0,516
MD28 230 3 5 4,42 0,512
MD29 230 3 5 4,42 0,512
36
Çizelge 3.12. (devam) Araştırmada anketteki maddeler için katılımcılar tarafından verilen
cevapların tanımlayıcı istatistik değerleri
MD30 230 1 5 4,42 0,641
MD31 230 2 5 4,43 0,635
MD32 230 1 5 4,38 0,693
MD33 230 1 5 4,42 0,627
MD34 230 3 5 4,33 0,490
MD35 230 1 5 4,32 0,544
MD36 230 3 5 4,37 0,503
MD37 230 1 5 4,31 0,574
MD38 230 2 5 4,29 0,508
MD39 230 2 5 4,32 0,546
MD40 230 4 5 4,53 0,500
MD41 230 2 5 4,29 0,573
MD42 230 2 5 4,39 0,539
MD43 230 2 5 4,39 0,547
MD44 230 3 5 4,39 0,524
MD45 230 1 5 4,38 0,562
MD46 230 1 5 4,39 0,601
MD47 230 3 5 4,38 0,496
MD48 230 1 5 4,37 0,605
MD49 230 1 5 4,40 0,587
MD50 230 3 5 4,43 0,513
MD51 230 2 5 4,43 0,546
MD52 230 2 5 4,42 0,583
MD53 230 1 5 4,40 0,602
MD54 230 1 5 4,30 0,648
MD55 230 2 5 4,27 0,633
MD56 230 1 5 4,36 0,617
MD57 230 3 5 4,38 0,537
MD58 230 2 5 4,19 0,750
MD59 230 2 5 4,34 0,598
MD60 230 3 5 4,36 0,516
MD61 230 3 5 4,39 0,531
MD62 230 1 5 3,01 1,247
MD63 230 2 5 4,37 0,558
MD64 230 1 5 4,31 0,672
MD65 230 3 5 4,39 0,514
MD66 230 3 5 4,39 0,498
MD67 230 1 5 4,31 0,651
MD68 230 1 5 4,33 0,547
MD69 230 1 5 4,36 0,572
MD70 230 1 5 4,44 0,586
37
Çizelge 3.12. (devam) Araştırmada anketteki maddeler için katılımcılar tarafından verilen
cevapların tanımlayıcı istatistik değerleri
MD71 230 1 5 4,43 0,562
MD72 230 1 5 4,41 0,612
MD73 230 1 5 4,30 0,668
MD74 230 3 5 4,36 0,515
MD75 230 1 5 4,27 0,630
N 230
3.4. Araştırmada Kullanılan Anketin Güvenilirliği ve Geçerliliği
Bu araştırma kapsamında geliştirilen anketin güvenilirliği Cronbach alfa değeri esas alınarak
kontrol edilmiştir. IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak bu araştırma için hesaplanan
güvenilirlik istatistiği sonucunda Cronbach alfa değeri 0,95 olarak bulunmuştur (Çizelge
3.13.).
Çizelge 3.13. Araştırmada kullanılan anket için hesaplanan güvenilirlik (Cronbach alfa)
değeri
Cronbach
Alfa Değeri
Strandartlaştırılmış
Maddeler Üzerinden
Cronbach Alfa
Madde Sayısı
0,953 0,958 75
Bir anketin güvenilirliği değerlendirilirken kabul edilebilir alt limit 0,70’tir ve açımlayıcı
faktör analizi çalışmalarında bu değer 0,60 ise de kabul edilebilir [95, 96, 97].
Bu araştırmadaki anket için toplanan veriler üzerinden tespit edilen 0,95 değeri belirtilen alt
limitlerin oldukça üzerinde olduğu için güvenilirlik kriteri başarılı bir şekilde sağlanmıştır.
Bu araştırma kapsamında geliştirilen anketin geçerliliğini sağlamak üzere uzman görüş ve
değerlendirmelerine başvurulmuştur [95, 96, 97].
Kapsamlı ve detaylı bir literatür incelemesi sonucunda taslağı oluşturulan anketin
hazırlanması ve son hâline getirilmesi ile ilgili tüm aşamalarda TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan üç kişi (bir uzman, bir
direktör ve bir akademisyen) ve bu konu ile ilgili iki akademisyen olmak üzere toplam beş
38
uzmanın görüşleri ile anket daha kapsayıcı ve rafine bir hâle getirildiği için anket ile ilgili
geçerlilik kriteri de başarılı bir şekilde sağlanmıştır.
3.5. Araştırmada Kullanılan İstatistiksel Metot - Kısmi En Küçük Kareler Yapısal
Eşitlik Modeli Yaklaşımı
Bu araştırma kapsamında, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri
ve bu faktörler arasındaki istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı ilişkileri tespit etmek
üzere, prensip olarak kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımı kullanılmıştır.
Bu kapsamda uygulanan kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımında; veri
toplama, açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizleri ana adımları
gerçekleştirilmiştir [98].
Bu sırada önce ilk model oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Sonrasında, modeli
iyileştirmek amacıyla ve izlenen yaklaşım gerektirdiği için, ilk model değiştirilmiş ve
iyileştirilmiş, doğrulayıcı faktör analizleri tekrarlanmış, iyileştirilmiş final model
oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır.
3.6. Araştırmada Uygulanan Açımlayıcı Faktör Analizi ve Analiz Sonuçları
Bu araştırma kapsamında, uygulanan açımlayıcı faktör analizi 11 temel unsurdan
oluşmuştur. Bu unsurlar:
Örnek büyüklüğü yeterliliğinin kontrolü,
Anti-görüntü korelasyon matrisinin kontrolü,
Kaiser-Meier-Olkin (KMO) ve Bartlett testinin uygulanması,
Çıkarılan toplumluluk değerlerinin kontrolü,
Faktör analizi çıkarma metodunun belirlenmesi ve uygulanması,
Döndürme metodunun belirlenmesi ve uygulanması,
Maddelerin ana yüklenmelerinin kontrolü,
Döndürülmüş bileşen/faktör matrisinin oluşturulması,
Faktör sayısının belirlenmesi,
Açıklanan toplam varyansın değerlendirilmesi ve
Faktörler ve faktörlerle ilişkili maddelerin belirlenmesi.
39
3.6.1. Örnek büyüklüğü yeterliliğinin kontrolü
Her ne kadar ilgili araştırmanın bağlamsal birçok özelliğine ve amacına bağlı bir unsur olsa
da, açımlayıcı faktör analizi için genellikle önerilen en az örnek büyüklüğü 100’dür [97].
Daha iyi sonuçlar için ise en az 200 değeri önerilmektedir [99].
Bu araştırmada 230 kişiden veri toplanmıştır. Bu açıdan değerlendirildiğinde, bu araştırma
için açımlayıcı faktör analizi açısından örnek büyüklüğü yeterliliği kontrol edilmiş ve
önerilen minimum değerleri olumlu anlamda aştığı ve ilgili kriteri sağladığı görülmüştür.
3.6.2. Anti-görüntü korelasyon matrisinin kontrolü
Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde, IBM SPSS Statistics 23 aracı
kullanılarak anti-görüntü korelasyon matrisi oluşturulmuştur. Bu sayede ankette yer alan her
bir madde için örnekleme yeterliliğinin ölçüm değerleri kontrol edilmiştir. Anti-görüntü
korelasyon matrisinin köşegenlerinde yer alan örnekleme yeterliliğinin ölçüm değerleri
sayesinde matrisin faktörlere ayrılma gücü kontrol edilebilmektedir [100]. Faktörlere
ayrılabilirlikten emin olmak ve maddeler arasında yüksek korelasyonu sağlamak için bu
matrisin köşegenlerinde yer alan değerlerin 0,5 veya üzerinde olması beklenir.
Bu araştırmada faktör analizinde içerilen nihai maddeler için ilgili değerlerin 0,526 ve 0,901
arasında olduğu görülmüştür. Sonuç olarak; bu araştırma için anti-görüntü korelasyon
matrisinin köşegeni üzerinde yapılan örnekleme yeterliliği ölçümü değerleri kontrolü
sonuçları da uygun ve başarılı olarak sonuçlanmıştır.
3.6.3. Kaiser-Meier-Olkin ve Bartlett testinin uygulanması
Başarılı ve verimli bir açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirebilmek için Kaiser-Meier-Olkin
(KMO) örnek yeterliliği değerinin 0,6’dan büyük olması ve Bartlett testinde anlamlılık (Sig.)
değerinin 0,05’ten küçük olması önerilmektedir [97, 101].
Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizinde içerilen
nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak KMO ve Bartlett testi
uygulanmıştır. Uygulanan test sonucunda, bu araştırma için KMO değeri 0,790 ve Bartlett
testinde anlamlılık (Sig.) değeri 0,00 olarak hesaplanmıştır (Çizelge 3.14.).
40
Çizelge 3.14. KMO ve Bartlett test sonuçları
Kaiser-Meyer-Olkin – Örnek Yeterliliği Ölçümü 0,790
Bartlett Test
Yaklaşık Chi-Square 15929,968
df 2211
Sig. 0,000
Bu açıdan değerlendirildiğinde, bu araştırmanın açımlayıcı faktör analizi açısından KMO ve
Bartlett testinden de uygun ve başarılı bir şekilde geçtiği tespit edilmiştir.
3.6.4. Çıkarılan toplumluluk değerlerinin kontrolü
Uygun ve başarılı bir faktör analizi için maddelerin çıkarılan toplumluluk değerlerinin 0,40
ve üzerinde olması beklenir [102]. Ayrıca, herhangi bir madde için çıkarılan toplumluluk
değerlerinin 0,20 veya altında olması durumunda o madde veya maddelerin analizden
çıkartılması önerilir [103]. Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde açımlayıcı
faktör analizinde içerilen nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak
hesaplanan çıkarılan toplumluluk değerlerinin önerilen değerleri sağlayacak şekilde 0,424
ve 0,882 arasında olduğu (Çizelge 3.15.) tespit edilmiştir.
Çizelge 3.15. Maddeler için çıkarılan toplumluluk değerleri
Madde
Tanımlayıcısı İlk Çıkarılan
MD1 1,000 0,712
MD2 1,000 0,882
MD3 1,000 0,848
MD4 1,000 0,844
MD5 1,000 0,604
MD6 1,000 0,764
MD7 1,000 0,879
MD8 1,000 0,830
MD9 1,000 0,787
MD10 1,000 0,844
MD11 1,000 0,775
MD13 1,000 0,610
MD14 1,000 0,752
MD15 1,000 0,780
MD17 1,000 0,599
41
Çizelge 3.15. (devam) Maddeler için çıkarılan toplumluluk değerleri
MD18 1,000 0,736
MD19 1,000 0,695
MD21 1,000 0,707
MD24 1,000 0,708
MD25 1,000 0,596
MD26 1,000 0,748
MD27 1,000 0,814
MD28 1,000 0,840
MD29 1,000 0,843
MD30 1,000 0,735
MD31 1,000 0,780
MD32 1,000 0,649
MD33 1,000 0,837
MD34 1,000 0,694
MD35 1,000 0,777
MD36 1,000 0,815
MD37 1,000 0,585
MD38 1,000 0,741
MD39 1,000 0,635
MD40 1,000 0,636
MD41 1,000 0,697
MD42 1,000 0,846
MD43 1,000 0,840
MD44 1,000 0,785
MD45 1,000 0,761
MD46 1,000 0,636
MD47 1,000 0,762
MD48 1,000 0,705
MD49 1,000 0,761
MD50 1,000 0,688
MD51 1,000 0,684
MD53 1,000 0,704
MD54 1,000 0,534
MD56 1,000 0,710
MD57 1,000 0,706
MD58 1,000 0,479
MD59 1,000 0,553
MD60 1,000 0,718
MD61 1,000 0,755
42
Çizelge 3.15. (devam) Maddeler için çıkarılan toplumluluk değerleri
MD63 1,000 0,718
MD64 1,000 0,696
MD65 1,000 0,815
MD66 1,000 0,819
MD67 1,000 0,670
MD68 1,000 0,684
MD69 1,000 0,671
MD70 1,000 0,732
MD71 1,000 0,743
MD72 1,000 0,703
MD73 1,000 0,682
MD74 1,000 0,424
MD75 1,000 0,547
3.6.5. Faktör analizi çıkarma metodunun belirlenmesi ve uygulanması
Açımlayıcı faktör analizinde birçok farklı yol (çıkarma metodu) olmasına karşın en sık
kullanılan ve en pratik sonuçlar üreten yol temel bileşenler analizi yoludur [97, 104]. Bahse
konu bu metotların tümümün temel esprisi maddeleri bileşenlere/faktörlere uygun ve anlamlı
bir şekilde eşleştirmek/dağıtmaktır. Bu sayede, faktörleri açıklayan maddeler tespit edilmiş
olunur.
Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizinde içerilen
nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı üzerinde yer alan açımlayıcı faktör analizi
metodu olarak temel bileşenler analizi (PCA) kullanılmıştır.
3.6.6. Döndürme metodunun belirlenmesi ve uygulanması
Açımlayıcı faktör analizinde, döndürme yaklaşımı sayesinde bileşen/faktör matrisinin daha
kolay anlaşılmasına imkân sağlanır. Açımlayıcı faktör analizinde döndürme işlemleri için de
tanımlı ve uygulanan birçok seçenek bunmaktadır fakat bunların tamamının temel rasyoneli
bileşen/faktör matrisinin daha kolay anlaşılmasına hizmet etmeleridir. Birçok farklı
döndürme metodu olmasına karşın, en sık kullanılan ve en pratik olan metot “varimax”
metodudur [97, 101, 102, 105].
43
Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizinde içerilen
nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı üzerinde yer alan döndürme metodu olarak
“varimax” kullanılmıştır.
3.6.7. Maddelerin ana yüklenmelerinin kontrolü
Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizinde içerilen
nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak maddelerin
bileşenlere/faktörlere ana yüklenme değerleri hesaplanmıştır. Bu araştırma kapsamında
uygulanan açımlayıcı faktör analizinde mutlak değeri 0,4 değerinin altında olan madde ana
yüklenmelerinin bastırılması tercih edilmiştir [97]. Bu sayede daha açık ve kolaylıkla
anlaşılması daha mümkün olan bir matris yapısı oluşturulmuştur. Maddelerin hesaplanan ana
yüklenmelerini gösteren döndürülmüş bileşen/faktör matrisi Çizelge 3.16.’da verilmiştir.
Çizelge 3.16. Döndürülmüş bileşen / faktör matrisi
Bileşen / Faktör
MD 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
MD1 0,781
MD2 0,915
MD3 0,891
MD4 0,895
MD5 0,737
MD6 0,850
MD7 0,913
MD8 0,870
MD9 0,836
MD10 0,901
MD11 0,809
MD13 0,721
MD14 0,769
MD15 0,799
MD17 0,602
MD18 0,771
MD19 0,736
MD21 0,635
MD24 0,745
MD25 0,656
MD26 0,800
MD27 0,864
44
Çizelge 3.16. (devam) Döndürülmüş bileşen / faktör matrisi
MD28 0,860
MD29 0,861
MD30 0,813
MD31 0,838
MD32 0,744
MD33 0,857
MD34 0,774
MD35 0,815
MD36 0,792
MD37 0,678
MD38 0,774
MD39 0,685
MD40 0,710
MD41 0,589
MD42 0,752
MD43 0,755
MD44 0,698
MD45 0,670
MD46 0,583
MD47 0,791
MD48 0,756
MD49 0,789
MD50 0,754
MD51 0,771
MD53 0,757
MD54 0,638
MD56 0,771
MD57 0,780
MD58 0,622
MD59 0,688
MD60 0,797
MD61 0,818
MD63 0,777
MD64 0,718
MD65 0,844
MD66 0,839
MD67 0,557
MD68 0,682
MD69 0,761
MD70 0,788
MD71 0,803
MD72 0,773
MD73 0,707
MD74 0,562
MD75 0,715
45
3.6.8. Döndürülmüş bileşen/faktör matrisinin oluşturulması
Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizinde içerilen
nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak döndürülmüş bileşen/faktör
matrisi oluşturulmuştur. Döndürülmüş bileşen/faktör matrisi Çizelge 3.16.’da verilmiştir.
3.6.9. Faktör sayısının belirlenmesi
Faktör sayısının belirlenmesinde Kaiser kriteri dikkate alınmıştır [101]. Bu hususta,
optimum faktör sayısını belirlemek üzere özdeğerlerin korelasyon matrisinde 1,5 değeri
ayrılma noktası olarak belirlenmiştir. Toplanan veriler üzerinde analizde içerilen nihai
maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 ile ve 1,5 değeri ayrılma noktası olarak belirlenerek
açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiş ve optimum bileşen/faktör sayısı olarak on bir (11)
sayısı elde edilmiştir. Bileşenler/faktörler için özdeğerler Çizelge 3.17.’de yer almaktadır.
Çizelge 3.17. Açıklanan toplam varyans
Bileşen
/ Faktör
İlk Özdeğerler Kare Yüklenmelerin
Çıkarılan Toplamları
Kare Yüklenmelerin
Döndürme Toplamları
Toplam Varyans
%
Birikimli
% Toplam
Varyans
%
Birikimli
% Toplam
Varyans
%
Birikimli
%
1 18,302 27,316 27,316 18,302 27,316 27,316 9,576 14,292 14,292
2 5,684 8,483 35,799 5,684 8,483 35,799 5,840 8,717 23,009
3 4,520 6,746 42,545 4,520 6,746 42,545 5,231 7,807 30,816
4 3,786 5,650 48,195 3,786 5,650 48,195 4,997 7,458 38,274
5 3,090 4,612 52,807 3,090 4,612 52,807 4,599 6,864 45,137
6 2,732 4,077 56,884 2,732 4,077 56,884 3,854 5,752 50,889
7 2,508 3,743 60,627 2,508 3,743 60,627 3,244 4,842 55,731
8 2,270 3,388 64,015 2,270 3,388 64,015 2,777 4,145 59,876
9 2,149 3,207 67,222 2,149 3,207 67,222 2,769 4,132 64,008
10 1,714 2,558 69,780 1,714 2,558 69,780 2,749 4,104 68,112
11 1,557 2,324 72,104 1,557 2,324 72,104 2,675 3,992 72,104
12 1,246 1,859 73,963
13 1,155 1,723 75,687
14 0,999 1,491 77,178
15 0,912 1,361 78,539
16 0,873 1,303 79,842
17 0,817 1,219 81,061
18 0,751 1,121 82,183
19 0,716 1,069 83,252
20 0,704 1,050 84,302
21 0,655 0,977 85,279
46
Çizelge 3.17. (devam) Açıklanan toplam varyans
22 0,633 0,945 86,225
23 0,590 0,880 87,105
24 0,571 0,852 87,957
25 0,537 0,802 88,759
26 0,490 0,731 89,490
27 0,468 0,698 90,188
28 0,441 0,659 90,847
29 0,424 0,632 91,479
30 0,373 0,557 92,036
31 0,354 0,529 92,565
32 0,333 0,497 93,062
33 0,318 0,474 93,537
34 0,291 0,434 93,971
35 0,284 0,424 94,395
36 0,275 0,411 94,806
37 0,270 0,403 95,209
38 0,252 0,375 95,585
39 0,245 0,366 95,950
40 0,217 0,324 96,274
41 0,197 0,294 96,569
42 0,181 0,270 96,839
43 0,179 0,268 97,107
44 0,173 0,259 97,365
45 0,157 0,235 97,600
46 0,150 0,224 97,824
47 0,141 0,210 98,034
48 0,123 0,183 98,217
49 0,121 0,180 98,398
50 0,112 0,167 98,564
51 0,107 0,160 98,724
52 0,100 0,149 98,873
53 0,088 0,132 99,005
54 0,082 0,122 99,127
55 0,077 0,115 99,242
56 0,072 0,108 99,350
58 0,059 0,089 99,532
59 0,056 0,084 99,616
60 0,052 0,078 99,694
61 0,043 0,065 99,759
62 0,037 0,056 99,815
63 0,032 0,047 99,862
64 0,028 0,042 99,904
65 0,026 0,039 99,944
66 0,022 0,033 99,977
67 0,015 0,023 100,00
47
3.6.10. Açıklanan toplam varyansın değerlendirilmesi
Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizinde içerilen
nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak toplam açıklanan varyans
çizelgesi (Çizelge 3.17.) oluşturulmuştur.
Bu araştırma için açıklanan toplam varyans değeri tespit edilen 11 faktör için birikimli olarak
toplamda %72,104 olmuştur. Bu açıdan genellikle kabul edilebilir alt değer %50’dir [106].
Bu açıdan değerlendirildiğinde, bu araştırma açıklanan toplam varyans değeri açısından da
tatmin edici ve kayda değer bir sonuç üretmiştir.
3.6.11. Faktörler ve faktörlerle ilişkili maddelerin belirlenmesi ve analizi
Bu araştırma kapsamında uygulanan açımlayıcı faktör analizi sonucunda tespit edilen
faktörler ve faktörlerle ilişkili maddeler Çizelge 3.16.’da verilmiştir.
Açımlayıcı faktör analizi öncesinde, toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizinde
içerilecek maddeler için, 230 veri üzerinden Çizelge 2.1.’de yer alan anket maddelerine
katılımcılar tarafından verilen cevapların (katılımcıların her bir madde için 1-5 arasında
verdiği değerler) ortalama değerleri hesaplanmıştır.
Maddelerin ortalama değerlerinin 4,64 ve 2,46 arasında dağılım gösterdiği (Çizelge 3.12.)
görülmüştür. Katılımcıların maddeler için ankete verdiği değerlerden “1”, “2” ve “3”
değerleri ilgili maddenin TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri
bağlamında etkilediği veya bütünüyle etkilediği anlamına gelmediği için, faktör analizi
öncesinde 4’ten daha küçük ortalamalara sahip olan MD22 (2,46), MD12 (2,58), MD16
(2,74), MD62 (3,01) ve MD23 (3,01) tanımlayıcı numaralı maddeler açımlayıcı faktör
analizine dâhil edilmemiştir.
Başarılı ve kaliteli bir açımlayıcı faktör analizi için her bir faktörün en az iki ve idealde de
en az üç madde ile eşleştirilmesi gerekir [102, 107, 108]. Açımlayıcı faktör analizinde eğer
bir madde birden fazla bileşen/faktöre yükleniyorsa o madde veya maddelerin açımlayıcı
faktör analizinden düşürülmesi, o madde/maddelerin analize dâhil edilmemesi önerilir [102,
103].
48
Bu rasyonelle, bu araştırma kapsamında uygulanan doğrulayıcı faktör analizinde, MD20
tanımlayıcılı madde tek başına bir faktöre yüklendiği için ve MD52 ve MD55 tanımlayıcılı
maddeler birden fazla (ikişer) faktöre yüklendikleri için doğrulayıcı faktör analizine dâhil
edilmemiştir.
Sonuç olarak, belirtilen gerekçelerle MD12, MD16, MD20, MD22, MD23, MD52, MD 55
ve MD62 tanımlayıcılı maddeler ayıklandıktan sonra kalan maddelerin ortalama değerlerinin
4,64 ve 4,19 arasında değiştiği tespit edilmiştir.
3.7. Açımlayıcı Faktör Analizi Sonucunda TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için
Tespit Edilen Kritik Başarı Faktörleri
Bu araştırma kapsamında uygulanan açımlayıcı faktör analizi sonucunda, TTO’lar veya
türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri açısından 11 kritik başarı faktörü
belirlenmiştir.
İlgili faktörler belirlenirken, açımlayıcı faktör analizi sonucunda o faktöre yüklenen
maddelerin ortak özellikleri ve genel çerçevesi dikkate alınmıştır. Tespit edilen 11 faktör
için, faktörlerin her biri ile ilgili maddeler ve bu maddelerin ilgili faktörlere yüklenme
değerleri Çizelge 3.16.’da yer almaktadır. Her bir faktör ile ilgili maddeler (ögeler, özellikler
ve/veya durumlar) Çizelge 4.1.’de verilmiştir. Ayrıca her bir faktör için ilgili faktörün
açıklanan toplam varyansın ne kadarını oluşturduğu ile ilgili bilgiler Çizelge 3.17.’de
verilmiştir.
3.7.1. TTO’nun uygulamaları
TTO’nun uygulamaları (TTOU) faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından
uygulanan pratikler ve bu pratiklerin birtakım özellikleri kastedilmiştir. Öyle ki, TTO’lar
veya türevi organizasyonların hem genel hem de özel olarak yerine getirdiği
pratikler/uygulamalar, bunların özellikleri ve bazı özel faaliyetler TTOU faktörünü
oluşturmaktadır. TTOU faktörü TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm
uygulamaları/pratikleri arasında özellikle diğerlerinden ayrışan ve kendi içlerinde
birlikte/ilişkili görülen hususlardan oluşmaktadır.
49
3.7.2. İç teşvik mekanizmaları
İç teşvik mekanizmaları (İTM) faktörü ile iç/dâhili teşvik ve özendirme ile ilgili hususlar
kastedilmiştir. Başka bir ifadeyle, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu
organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları
tarafından ilgili paydaşlara (özellikle bağlı veya ilişkili olunan üniversiteler/araştırma
organizasyonlarında yer alan akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak işletilen
teşvik edici ve özendirici mekanizmalar İTM faktörünü oluşturmaktadır.
3.7.3. Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler (DTMDD) faktörü ile TTO’lar veya
türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma
organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili unsurlarının
(devlet/hükümet organları, yasal otoriteler, kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar,
sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik, destek ve düzenlemeleri kastedilmiştir.
DTMDD ile özellikle ulusal veya bölgesel temelli olabilecek anlamlı teşvikler, destek
programları ve yarar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve uygulamaları
özellikle vurgulanmıştır.
3.7.4. TTO’nun süreç ve performans yönetimi
TTO’nun süreç ve performans yönetimi (TTOSPY) faktörü TTO’lar veya türevi
organizasyonların amaç ve hedeflerini süreçlerini ve performanslarını sürekli iyileştirerek
gerçekleştirmesi ile ilgili faktördür. TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine
stratejik bir açından ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları
ve bunu sürdürmeleri TTOSPY faktörünün çekirdeğini oluşturur.
3.7.5. İlişki kurulan organizasyon özellikleri
İlişki kurulan organizasyon özellikleri (İKOÖ) faktörü ile TTO’lar veya türevi
organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının
bağlamsal gerçekleri ve ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının temel özellikleri
kastedilmiştir.
50
3.7.6. TTO’nun temel hizmetleri
TTO’nun temel hizmetleri (TTOTH), TTO’lar veya türevi organizasyonların sağladığı temel
hizmetler (servisler) ve uyguladıkları temel faaliyetler anlamına gelen faktördür. TTOTH
faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonların varoluş gayelerini oluşturan temel
faaliyet/faaliyetler demektir. TTOTH, TTO’lar veya türevi organizasyonların temelde
yaptığı işler olarak ifade edilebilir.
3.7.7. TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi
TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi (TTOPİPY) ile TTO’lar veya türevi
organizasyonlar tarafından yürütülen proje, ilişki ve paydaş yönetimi pratiklerinin özellikleri
ve olgunlukları kastedilmiştir. Projelerini, organizasyonlarla olan ilişkilerini ve paydaşlarını
etkili ve verimli bir şekilde yönetmek üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından
benimsenen yaklaşımlar TTOPİPY faktörünün temelini oluşturur.
3.7.8. TTO’nun insan kaynakları
TTO’nun insan kaynakları (TTOİK), TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli görevler
alan ve çalışan profesyoneller ve bunların özellikleri, yetkinlikleri ve olgunlukları anlamına
gelmektedir. TTOİK faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonlarda istihdam ve entelektüel
sermaye yönetimi açısından dikkate alınması gereken unsurları içerir.
3.7.9. TTO’nun ilişki kurma tercihleri
TTO’nun ilişki kurma tercihleri (TTOİKT) ile TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki
kurarlarken, organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle
dikkate aldıkları veya alacakları temel unsurlar ve tercihler kastedilmiştir. TTOİKT faktörü
ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar bağlamlarını şekillendirirler.
3.7.10. TTO’nun özellikleri
TTO’nun özellikleri (TTOÖ), TTO’lar veya türevi organizasyonların birtakım özellikleri
anlamına gelmektedir. TTOÖ faktörü temel olarak TTO’lar veya türevi organizasyonların
hem organizasyonel hem de yönetsel/idari bazı özelliklerini kapsamaktadır.
51
3.7.11. Akademisyen / araştırmacı tutum ve davranışları
Akademisyen / araştırmacı tutum ve davranışları (AATD) faktörü ile TTO’lar veya türevi
organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonlarında
çalışan veya görev alan akademisyenler ve araştırmacıların TTO’lar veya türevi
organizasyonların faaliyetleri açısından tutum ve/veya davranışları kastedilmiştir.
3.8. Araştırmada Uygulanan Doğrulayıcı Faktör Analizleri ve Analizlerin Sonuçları
Bu araştırma kapsamında, uygulanan doğrulayıcı faktör analizlerinin her biri yedi temel
unsurdan oluşmuştur. Bu temel unsurlar şu şekilde listelenebilir:
Modelin SmartPLS aracı ile çizilmesi,
Parçalı en küçük kareler (PLS) algoritmasının çalıştırılması,
Faktörlere yüklenmelerinin kontrolü,
Kompozit güvenilirliklerin kontrolü,
Çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kontrolü,
Yakınsak geçerliliğin sağlanması ve
Ayırıcı geçerliliğin kontrolü ve sağlanması.
3.8.1. Modelin SmartPLS ile çizilmesi
Bu araştırma kapsamında doğrulayıcı faktör analizi için modeller SmartPLS 3 [108] aracı
kullanılarak çizilmiştir. SmartPLS 3, parçalı en küçük kareler yapısal eşitlik modeli
yaklaşımında sıklıkla kullanılan bir programdır.
Bu araştırma kapsamında SmartPLS 3 ile çizilen modeller (ilk model ve iyileştirilmiş final
model) Şekil 3.1., Şekil 3.2., Şekil 3.3. ve Şekil 3.4.’te verilmiştir.
3.8.2. PLS algoritmasının çalıştırılması
SmartPLS aracı ile modeller çizildikten sonra aracın/programın sunmuş olduğu PLS
algoritması modellerin yakınsak ve ayırıcı geçerliliği kontrol etmek üzere çalıştırılmıştır.
SmartPLS 3 ile çizilen modeller (ilk model ve iyileştirilmiş final model) için çalıştırılan PLS
algoritması sonuçları Şekil 3.5., Şekil 3.6., Şekil 3.7. ve Şekil 3.8.’de verilmiştir.
60
3.8.3. Faktörlere yüklenmelerinin kontrolü
Bu araştırma kapsamında, SmartPLS aracı ile PLS algoritmaları çalıştırılmıştır. Maddelerin
faktörlere yüklenmeleri ilk model için Şekil 3.6. ve iyileştirilmiş final model için Şekil
3.8.’de gösterilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen iyileştirilmiş final modele ilişkin
maddelerin faktörlere yüklenmeleri Çizelge 3.18’de yer almaktadır.
Doğrulayıcı faktör analizinde maddelerin faktörlere yüklenme değerleri açısından en düşük
değer olarak 0,4 değeri önerilmektedir [110]. Bu araştırmada, SmartPLS aracı kullanılarak
uygulanan PLS algoritması sonucunda iyileştirilmiş final modele ilişkin faktörlere
maddelerin yüklenmeleri önerilen minimum değeri anlamlı bir şekilde aşar nitelikte 0,938
ve 0,571 arasında değişmiştir. Sonuç olarak, bu araştırma kapsamında uygulanan doğrulayıcı
faktör analizinde maddelerin faktörlere yüklenme değerleri açısından da başarılı bir sonuca
ulaşılmıştır.
Çizelge 3.18. İyileştirilmiş final model için maddelerin faktörlere yüklenme değerleri
MD TT
OU İTM
DTM
DD
TTO
SPY
İK
OÖ
TTO
TH
TTO
PİPY
TTO
İK
TTO
İKT
TT
OÖ
AA
TD
MD1 0,836
MD2 0,938
MD3 0,901
MD4 0,878
MD5 0,772
MD6 0,898
MD7 0,908
MD8 0,919
MD9 0,910
MD10 0,905
MD11 0,915
MD13 0,721
MD14 0,863
MD15 0,869
MD17 0,812
MD18 0,876
MD19 0,825
MD21 0,804
MD24 0,836
MD25 0,716
MD26 0,857
MD27 0,892
MD28 0,903
61
Çizelge 3.18. (devam) İyileştirilmiş final model için maddelerin faktörlere yüklenme
değerleri
MD29 0,902
MD30 0,829
MD31 0,867
MD32 0,747
MD33 0,893
MD34 0,851
MD35 0,843
MD36 0,908
MD37 0,764
MD38 0,855
MD39 0,753
MD40 0,746
MD41 0,791
MD42 0,903
MD43 0,918
MD44 0,872
MD45 0,850
MD46 0,783
MD47 0,854
MD48 0,801
MD49 0,857
MD50 0,820
MD51 0,815
MD53 0,827
MD54 0,645
MD56 0,807
MD57 0,830
MD58 0,571
MD59 0,662
MD60 0,806
MD61 0,842
MD63 0,804
MD64 0,813
MD65 0,888
MD66 0,903
MD67 0,774
MD68 0,806
MD69 0,808
MD70 0,839
MD71 0,832
MD72 0,804
MD73 0,772
MD74 0,626
MD75 0,642
62
3.8.4. Kompozit güvenilirliklerin kontrolü
Kompozit güvenilirlik değerleri esas alınarak bir faktörün kendisine yüklenen maddeler
tarafından ne kadar iyi ölçüldüğü belirlenir [111]. Bunun için önerilen minimum değer
0,70’tir [112].
Bu araştırmada, iyileştirilmiş final modele ilişkin SmartPLS aracı ile hesaplanan kompozit
güvenilirlik değerleri Çizelge 3.19.’da verilmiştir. Bu araştırmada iyileştirilmiş final modele
ilişkin faktörlerin kompozit güvenilirlik değerleri 0,962 ve 0,893 arasında değişmiştir ve
önerilen alt sınır değeri olumlu anlamda aşmıştır. Sonuçta, uygulanan doğrulayıcı faktör
analizinde faktörlerin kompozit güvenilirlikleri açısından da başarılı bir sonuca ulaşılmıştır.
Çizelge 3.19. Faktörlerin kompozit güvenilirlik değerleri
Faktöreler
Kompozit
Güvenilirlik
Değerleri
Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları 0,934
Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler 0,928
İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri 0,930
İç Teşvik Mekanizmaları 0,962
TTO’nun İnsan Kaynakları 0,935
TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri 0,898
TTO’nun Özellikleri 0,893
TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi 0,938
TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi 0,924
TTO’nun Temel Hizmetleri 0,938
TTO’nun Uygulamaları 0,957
3.8.5. Çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kontrolü
Çıkarılan ortalama varyans değerleri, her bir faktör için faktörle ilgili maddelerin
varyanslarının ortalamasıdır [111]. Bu açıdan, çıkarılan ortalama varyans değerleri için
önerilen en düşük değer 0,50’dir [112].
Bu araştırmada, iyileştirilmiş final modele ilişkin SmartPLS aracı üzerinden çalıştırılan PLS
algoritması sonucunda elde edilen çıkarılan ortalama varyans değerleri Çizelge 3.20.’de
verilmiştir.
63
Çizelge 3.20. Faktörlerin çıkarılan ortalama varyans değerleri
Faktöreler Çıkarılan Ortalama
Varyans Değerleri
Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları 0,825
Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler 0,619
İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri 0,690
İç Teşvik Mekanizmaları 0,784
TTO’nun İnsan Kaynakları 0,828
TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri 0,688
TTO’nun Özellikleri 0,678
TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi 0,754
TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi 0,637
TTO’nun Temel Hizmetleri 0,751
TTO’nun Uygulamaları 0,600
Bu araştırma kapsamında, SmartPLS aracı kullanılarak uygulanan PLS algoritması
sonucunda elde edilen iyileştirilmiş final modele ilişkin faktörlerin çıkarılan ortalama
varyans değerleri 0,828 ve 0,600 arasında değişmiştir ve önerilen alt sınır değeri her bir
faktör için sağlanmıştır. Sonuç olarak, bu araştırma kapsamında uygulanan doğrulayıcı
faktör analizinde faktörlerin çıkarılan ortalama varyansları açısından da başarılı bir sonuca
ulaşılmıştır.
3.8.6. Yakınsak geçerliliğin sağlanması
Bu araştırma kapsamında uygulanan doğrulayıcı faktör analizinde yakınsak geçerlilik,
maddelerin faktörlere yüklenmelerinin kontrolü, kompozit güvenilirliklerin kontrolü ve
çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kontrolü ve sağlanması üzerinden sağlanmıştır.
3.8.7. Ayırıcı geçerliliğin kontrolü ve sağlanması
Bu araştırma kapsamında tespit edilen faktörlerin biricikliğini/eşsizliğini doğrulamak üzere
faktörler için ayırıcı geçerlilik kontrol edilmiştir. Ayırıcı geçerlilik her bir faktör için
çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kareköklerinin faktörler arasındaki korelasyonlardan
büyük olması durumunda sağlanır [111, 112]. Bu araştırma kapsamında uygulanan
doğrulayıcı faktör analizinde hesaplanan her bir faktör için çıkarılan ortalama varyans
değerlerinin kareköklerinin faktörler arasındaki korelasyonlardan büyük olmuştur (Çizelge
3.21.).
64
Çizelge 3.21. Ayırıcı geçerlilik - faktörler arası korelasyon değerleri
Faktörler AA
TD
DTM
DD
İK
OÖ İTM
TTO
İK
TTO
İKT
TT
OÖ
TTO
PİPY
TTO
SPY
TTO
TH
TT
OU
AATD 0,907
DTMDD 0,218 0,786
İKOÖ 0,158 0,357 0,831
İTM 0,223 0,357 0,448 0,886
TTOİK 0,144 0,241 0,216 0,219 0,911
TTOİKT 0,172 0,325 0,504 0,295 0,288 0,829
TTOÖ 0,176 0,345 0,357 0,304 0,209 0,439 0,823
TTOPİPY 0,237 0,566 0,517 0,439 0,255 0,419 0,411 0,868
TTOSPY 0,136 0,435 0,314 0,251 0,268 0,388 0,387 0,473 0,798
TTOTH 0,025 0,272 0,084 0,153 0,092 0,121 0,138 0,212 0,275 0,866
TTOU 0,184 0,347 0,311 0,305 0,306 0,355 0,266 0,495 0,367 0,213 0,774
3.9. Modellerin Değerlendirilmesi
Bu araştırma kapsamında, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini
ve bu faktörler arasındaki ilişkileri belirlemek üzere açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör
analizleri uygulanmış, ilk model oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Sonrasında,
modeli iyileştirmek amacıyla ve izlenen yaklaşım gerektirdiği için, ilk model değiştirilmiş
ve iyileştirilmiş, doğrulayıcı faktör analizleri tekrarlanmış, iyileştirilmiş final model
oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Bu sırada, modeller (faktörler ve faktörler
arasındaki ilişkiler) değerlendirilirken temelde önyükleme metodu uygulanmıştır.
Önyüklemede durum (gerçek örnek) sayısı olarak bu araştırmada veri toplanan kişi sayısı
olan 230 ve örnek (bot örnek) sayısı olarak 5000 sayısı esas alınmıştır [113]. SmartPLS aracı
kullanılarak uygulanan önyükleme metodu ile ilk model, değiştirilmiş ve iyileştirilmiş
modeller ve iyileştirilmiş final model için anlamlılık değerleri hesaplanmıştır. Bu kapsamda
ilk model ve iyileştirilmiş nihai modele ilişkin hesaplama sonuçları Şekil 3.9., Şekil 3.10.,
Şekil 3.11. ve Şekil 3.12.’de verilmiştir.
Bu araştırma kapsamında iyileştirilmiş final model için faktörler arasında istatistiksel olarak
önemli derecede anlamlı ilişkilere dair analiz sonuçları Çizelge 3.22.’de verilmiştir. Çizelge
3.22.’de yer alan ilişkilerin tamamı istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı olarak tespit
edilmiş ve ilgili 11 faktör ve aralarındaki bu ilişkiler iyileştirilmiş final modeli
oluşturmuştur. Tüm faktörlerin birbirleri ile ilişkilerine dair test sonuçları EK-6 (Faktörler
arası ilişkilerin anlamlılık değerleri)’da verilmiştir.
69
Çizelge 3.22. İyileştirilmiş final modelde faktörler arasındaki ilişkilerin anlamlılık değerleri
Faktörler Arası İlişkiler Orijinal Örnek
(O)
Std. Sapma
(SD)
T
(|O/SD|) P
DTMDD -> AATD 0,215 0,058 3,688 0,000
DTMDD -> İKOÖ 0,358 0,059 6,072 0,000
DTMDD -> İTM 0,194 0,066 2,933 0,002
DTMDD -> TTOİK 0,189 0,078 2,416 0,008
DTMDD -> TTOÖ 0,249 0,064 3,885 0,000
DTMDD -> TTOPİPY 0,373 0,060 6,246 0,000
DTMDD -> TTOSPY 0,195 0,092 2,134 0,016
DTMDD -> TTOTH 0,190 0,069 2,738 0,003
İKOÖ -> İTM 0,338 0,073 4,610 0,000
İKOÖ -> TTOÖ 0,268 0,063 4,272 0,000
İKOÖ -> TTOİK 0,148 0,084 1,761 0,039
İKOÖ -> TTOİKT 0,371 0,073 5,109 0,000
İKOÖ -> TTOPİPY 0,264 0,066 4,029 0,000
İTM -> TTOPİPY 0,145 0,062 2,347 0,009
TTOİK -> TTOİKT 0,153 0,071 2,159 0,015
TTOİK -> TTOU 0,164 0,082 1,993 0,023
TTOİKT -> TTOSPY 0,159 0,081 1,967 0,025
TTOİKT -> TTOU 0,141 0,053 2,668 0,004
TTOÖ -> TTOİKT 0,274 0,061 4,478 0,000
TTOÖ -> İTM 0,116 0,064 1,816 0,035
TTOÖ -> TTOPİPY 0,145 0,057 2,527 0,006
TTOÖ -> TTOSPY 0,156 0,072 2,177 0,015
TTOPİPY -> TTOSPY 0,229 0,085 2,679 0,004
TTOPİPY -> TTOU 0,394 0,068 5,828 0,000
TTOSPY -> TTOTH 0,191 0,070 2,717 0,003
Parçalı en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımında geliştirilen modelin uygunluğu
ve kalitesi istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı ilişkiler, kompozit güvenilirlik
değerleri ve R kare değerleri üzerinden değerlendirilir [111, 112, 113].
Bu araştırma kapsamında uygulanan parçalı en küçük kareler yapısal eşitlik modeli
yaklaşımı sonucunda, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri
bağlamında oluşturulan iyileştirilmiş final modele ilişkin, modelin uygunluğu ve kalitesini
ortaya koyan; istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı ilişkiler Çizelge 3.22.’de, önerilen
alt sınır değerini (0,7) olumlu şekilde aşan kompozit güvenilirlikler Çizelge 3.19.’da ve
iyileştirilmiş final modelde yer alan birbirleri ile ilişkili faktörlerin R kare değerleri Çizelge
3.23.’te verilmiştir.
70
Çizelge 3.23. İyileştirilmiş final modelde ilişkili faktörlerin R kare değerleri
Faktörler R Kare Değerleri
TTOPİPY 0,471
TTOİKT 0,350
TTOSPY 0,313
TTOU 0,294
İTM 0,256
TTOÖ 0,182
İKOÖ 0,128
TTOTH 0,104
TTOİK 0,078
AATD 0,046
Özgün olarak oluşturulan ve geliştirilen bu iyileştirilmiş final modelde, TTOPİPY, TTOİKT,
TTOSPY, TTOU ve İTM faktörlerinin R kare değerleri en yüksek olan faktörler olduğu ve
DTMDD, İKOÖ ve TTOÖ faktörlerinin faktörlerle ilişkili olma açısından en çok öne çıktığı
tespit edilmiştir.
Sonuçta, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri bağlamında özgün
olarak bu araştırma kapsamında oluşturulmuş ve geliştirilmiş olan iyileştirilmiş final model,
uygulanan parçalı en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımının önerilen gereklerinin
tamamını başarılı bir biçimde karşılayan, 11 faktör ve 25 ilişkiden oluşan bir model olarak
ortaya konmuştur.
71
4. BULGULAR
Bu araştırmada uygulanan açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizleri ve parçalı
en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımı sonucunda; TTO’lar veya türevi
organizasyonlar için kritik başarı faktörleri belirlenmiş, bu bağlam için özgün ve kapsamlı
bir model ve bir kontrol listesi oluşturulmuş ve geliştirilmiştir.
4.1. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Tanımlar
Bu araştırma sonucunda, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri
açısından tespit edilen başlıca faktörlere ilişkin tanımlar ilerleyen bölümlerde verilmiştir.
TTO’nun uygulamaları (TTOU)
TTOU faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından uygulanan pratikler ve bu
pratiklerin birtakım özellikleri kastedilmiştir. Öyle ki, TTO’lar veya türevi
organizasyonların hem genel hem de özel olarak yerine getirdiği pratikler/uygulamalar,
bunların özellikleri ve bazı özel faaliyetler TTOU faktörünü oluşturmaktadır. TTOU faktörü
TTO’lar veya türevi organizasyonların genel olarak tüm uygulamaları/pratikleri arasında
özellikle diğerlerinden ayrışan ve kendi içlerinde birlikte/ilişkili görülen hususlardan
oluşmaktadır.
İç teşvik mekanizmaları (İTM)
İTM faktörü ile iç/dâhili teşvik ve özendirme ile ilgili hususlar kastedilmiştir. Başka bir
ifadeyle, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu organizasyonların bağlı veya
ilişkili oldukları ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları tarafından ilgili paydaşlara
(özellikle bağlı veya ilişkili olunan üniversiteler/araştırma organizasyonlarında yer alan
akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak çeşitli şekillerde işletilen teşvik edici ve
özendirici mekanizmalar İTM faktörünü oluşturmaktadır.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler (DTMDD)
DTMDD faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili
oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer
72
temel etkili ve belirleyici unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler,
kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar, sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik,
özendirme, destek ve düzenlemeleri kastedilmiştir. DTMDD faktörü ile özellikle ulusal veya
bölgesel bazlı olabilecek harici nitelikli çok yönlü teşvikler, destek programları ve
mekanizmalar ile doğrudan yarar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve
uygulamaları vurgulanmıştır.
TTO’nun süreç ve performans yönetimi (TTOSPY)
TTOSPY faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonların amaç ve hedeflerini süreçlerini ve
performanslarını sürekli iyileştirerek gerçekleştirmesi ile ilgili olarak tanımlanan faktördür.
TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir yaklaşımla/şekilde ve süreç
ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu sürdürmeleri
TTOSPY faktörünün özünü oluşturur.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri (İKOÖ)
İKOÖ faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının çok yönlü bağlamsal gerçekleri ve bu
bağlamda ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının birtakım belli başlı özellikleri
kastedilmiştir.
TTO’nun temel hizmetleri (TTOTH)
TTOTH, TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili paydaşlar için sağladığı temel
hizmetler (servisler) anlamına gelen faktördür. TTOTH faktörü, TTO’lar veya türevi
organizasyonların varoluş gayelerini oluşturan temel faaliyet/faaliyetler demektir. TTOTH,
TTO’lar veya türevi organizasyonların temelde yaptığı işlerin derlendiği bir küme seti olarak
da ifade edilebilir.
TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi (TTOPİPY)
TTOPİPY ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından yürütülen proje, ilişki ve
paydaş yönetimi pratiklerinin özellikleri ve olgunlukları kastedilmiştir. Projelerini, ilgili
organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir şekilde yönetmek
73
üzere, TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından alınan tedbirler ve benimsenen
yaklaşımlar TTOPİPY faktörünün temelini oluşturur.
TTO’nun insan kaynakları (TTOİK)
TTOİK faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli seviyelerde görev alan ve
çalışan iş görenler/profesyoneller ve bu profesyonellerin özellikleri, yetkinlikleri ve
olgunlukları anlamına gelmektedir. TTOİK faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonlarda
istihdam ve entelektüel sermaye yönetimi açısından dikkate alınması gereken unsurları
içerir.
TTO’nun ilişki kurma tercihleri (TTOİKT)
TTOİKT ile TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki kurarlarken, organizasyonel olarak
bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları veya alacakları temel
unsurlar ve tercihler kastedilmiştir. Bu faktör ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar
bağlamlarını şekillendirirler.
TTO’nun özellikleri (TTOÖ)
TTOÖ, TTO’lar veya türevi organizasyonların birtakım özellikleri anlamına gelmektedir.
TTOÖ faktörü TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel hem de
yönetsel/idari bazı özelliklerini kapsamakta, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için genel
olarak niteliği ortaya koyan unsurlar olarak görülmektedir.
Akademisyen / araştırmacı tutum ve davranışları (AATD)
AATD faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları
üniversiteler/araştırma organizasyonlarında çalışan/görev alan akademisyenler ve
araştırmacıların, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetleri konusundaki özel tutum
ve/veya davranışları amaçlanmıştır. Bu kapsamda ele alındığında, TTO’lar veya türevi
organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonlarında
çalışan/görev alan akademisyenler ve araştırmacıların, TTO’lar veya türevi
organizasyonların rolü, işlevi, amacı ve değeri ile ilgileri düşünceleri ve davranışları
belirleyici bir nitelik göstermektedir.
74
4.2. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Model
Bu araştırma sonucunda, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri
bağlamında bir model (Şekil 4.1.) oluşturulmuş ve geliştirilmiştir. 11 faktör (1- TTO’nun
Uygulamaları, 2- İç Teşvik Mekanizmaları, 3- Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve
Düzenlemeler, 4- TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi, 5- İlişki Kurulan Organizasyon
Özellikleri, 6- TTO’nun Temel Hizmetleri, 7- TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi, 8-
TTO’nun İnsan Kaynakları, 9- TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri, 10- TTO’nun Özellikleri
ve 11- Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları) ve bu faktörler arasında
istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı 25 ilişki, modeli oluşturmuştur.
Şekil 4.1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri – model
75
TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından kritik başarı faktörleri açısından ortaya konan
özgün ve kapsamlı modeli oluşturan istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı ilişkiler
takip eden kısımlarda listelenmiş ve her bir anlamlı ilişki etraflı bir şekilde yorumlanmıştır.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; akademisyen / araştırmacı tutum ve
davranışlarını etkilemektedir.
Organizasyonlar çevrelerinden ve ilişkili organizasyonlardan aldıkları olumlu destekler veya
türevi kolaylaştırıcılar sayesinde amaç ve hedeflerine daha kolay ve maliyet etkin yollarla
ulaşabilirler. Öte yandan, destekler ve türevi kolaylaştırıcılar (teşvikler, destek programları
ve yarar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve uygulamaları) organizasyonları
amaçlarına ulaşma açısından bağlamsal olarak derinden etkilerler. Bu açıdan TTO’lar veya
türevi organizasyonlar ile ilgili olarak, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların
bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana
ekosistemin diğer temel etkili unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler,
kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar, sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik,
destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları
üniversiteler/araştırma organizasyonlarında çalışan/görev alan akademisyenler ve/veya
araştırmacıların TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetleri noktasındaki tutum
ve/veya davranışları açısından oldukça belirleyici ve önemlidir.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; ilişki kurulan organizasyon
özelliklerini etkilemektedir.
Organizasyonlara dışardan sağlanan teşvikler, destekler ve kolaylaştırıcı düzenlemeler,
organizasyonların hem stratejik hem de taktik ve operasyonel faaliyetlerinde kayda değer
iyileşme ve ilerlemelere yol açabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında, TTO’lar veya türevi
organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma
organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili unsurlarının
(devlet/hükümet organları, yasal otoriteler, kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar,
sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik, destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi
organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının
bağlamsal gerçekleri ve ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının temel özellikleri
hesaba katıldığında etkili bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır.
76
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; iç teşvik mekanizmalarını
etkilemektedir.
TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların çeşitli şekillerde bağlı veya ilişkili oldukları
üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili,
yön veren ve belirleyici unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler,
kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar, sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik,
özendirme, destek ve düzenlemeleri; TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu
organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları
tarafından ilgili paydaşlara (özellikle bağlı veya ilişkili olunan üniversiteler/araştırma
organizasyonlarında yer alan akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak çeşitli
şekillerde işletilen teşvik edici ve özendirici mekanizmaları şekillendiren bir husustur. Öyle
ki; harici kaynaklı teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler bir şekilde iç teşvik
mekanizmalarının teşkil edilmesinde sürdürülmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun insan kaynaklarını
etkilemektedir.
Dış teşvikler, çok yönlü destek programları ve muhataplarına doğrudan ve fark edilir nitelikli
yararlar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve uygulamaları, organizasyonlar
için oldukça yararlı ve elverişli sonuçlar doğurabilen önemli enstrümanlardır. Özellikle
TTO’lar veya türevi organizasyonlar için bu kapsamda bir değerlendirme yapıldığında,
TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları
üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili
unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler, çeşitli kolaylaştırıcı/destekleyici
organizasyonlar, sanayi/endüstri organizasyonları ve benzeri gibi diğer organizasyonlar)
teşvik, özendirme, destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli
seviyelerde görev alan ve çalışan profesyoneller ve bu profesyonellerin özellikleri,
yetkinlikleri ve olgunlukları açısından belirleyici olmaktadır.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun özelliklerini etkilemektedir.
Organizasyonlara hârici kanallardan sağlanan çeşitli destekler (teşvikler, destek programları
ve doğrudan yarar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve uygulamaları)
77
organizasyonlar için yön veren ve karakter oluşturan bir hâl alabilmektedir. Bu husus
bilhassa TTO’lar veya türevi organizasyonlar bağlamında ele alındığında, TTO’lar veya
türevi organizasyonlar ve bu organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları
üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili
unsurlarının teşvik, destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem
organizasyonel hem de yönetsel/idari bazı özelliklerini yüksek oranda etkilemektedir.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş
yönetimini etkilemektedir.
Organizasyonların amaç ve hedeflerine ulaşırken etraflarından elde ettikleri destekler,
organizasyonlar için hedefler açısından dikkate değer iyileşmeler yaratmada genellikle
oldukça etkili ve yararlı olmaktadır. TTO’lar ve türevi organizasyonların içinde yer aldıkları
ekosistemden elde ettikleri/edecekleri destekler buna güzel birer örnektir. Buna istinaden,
TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları
üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili
unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler, kolaylaştırıcı/destekleyici
organizasyonlar, sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik, destek ve düzenlemeleri,
projelerini, ilgili organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir
şekilde yönetmek üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından alınan tedbirler ve
benimsenen yaklaşımlar açısından değerlendirildiğinde oldukça etkili, önemli ve kritiktir.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun süreç ve performans
yönetimini etkilemektedir.
Olumlu ve zamanında elde edilebilen destek ve kolaylaştırıcılar, organizasyonlar açısından
çoğu zaman hayat kurtarıcı olabilmektedir. Bu kapsamda TTO’lar ve türevi organizasyonlar
açısından değerlendirildiğinde, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya
ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin
diğer temel etkili belirleyici unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler,
kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar, sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik,
destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir
derinlikte ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu
sürdürmeleri açısından önemli ve çoğunlukla istenen bir durumdur.
78
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun temel hizmetlerini
etkilemektedir.
Hârici etki ve katkılar organizasyonların bağlamlarını ve faaliyetlerini çoğu zaman derinden
etkileyebilmektedir. Bu husus özellikle TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından da
çoğunlukla geçerlidir. Bu açıdan dikkate alındığında, TTO’lar veya türevi organizasyonlar
ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer
alan ana ekosistemin diğer temel etkili unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal
otoriteler, çeşitli kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar, sanayi/endüstri
organizasyonları, vb.) teşvik, destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi
organizasyonların varoluş gayelerini oluşturan temel faaliyet/faaliyetleri yani temelde
yaptığı işleri şekillendiren, etkileyen ve geliştiren unsurlardır.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; iç teşvik mekanizmalarını etkilemektedir.
Organizasyonların bağlı oldukları veya ilişkili oldukları diğer organizasyonların özellikleri
bağlamsal olarak özellikle dikkate alınması ve irdelenmesi gereken bir konudur. TTO’lar
veya türevi organizasyonlar özelinde düşünüldüğünde, TTO’lar veya türevi
organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının
çeşitli bağlamsal gerçekleri ve ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının temel
özellikleri, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu organizasyonların bağlı veya
ilişkili oldukları ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları tarafından ilgili paydaşlara
(özellikle bağlı/ilişkili olunan üniversiteler/araştırma organizasyonlarında görev alan
akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak işletilen teşvik edici ve özendirici
mekanizmaları önemli seviyede etkiler ve bunlara yön verir.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun özelliklerini etkilemektedir.
Birbirine organizasyon ilişkileri ile veya yönetimsel olarak bağlı olan organizasyonlarda
ilişkiler, genellikle daha üstte olan organizasyonun daha altta olana çeşitli özelliklerini
sirayet ettirmesi ile sonuçlanır. Günümüzde, TTO’lar veya türevi organizasyonların, bağlı
veya ilişkili oldukları organizasyonlarla olan ilişkileri de bu kapsamda ele alınabilir. TTO’lar
veya türevi organizasyonlar açısından bu husus özellikle hesaba katıldığında, TTO’lar veya
türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma
79
organizasyonlarının çok yönlü bağlamsal gerçekleri ve ilgili üniversitelerin/araştırma
organizasyonlarının temel özelliklerinin, TTO’lar veya türevi organizasyonların
organizasyonel ve yönetsel/idari özelliklerini şekillendirdiği sonucuna varılır.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun insan kaynaklarını etkilemektedir.
Organizasyonlar çevrelerinden ve özellikle ilişki kurdukları, bağlı oldukları ve etkileşimde
bulundukları organizasyonlardan olumlu veya olumsuz anlamda çeşitli seviyelerde
etkilenirler. Bu açıdan genel olarak bakıldığında, TTO’lar veya türevi organizasyonların
bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamsal gerçekleri ve
ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının birtakım temel özellikleri, TTO’lar veya
türevi organizasyonlarda çeşitli seviyelerde görev alan ve çalışan profesyoneller ve bu
profesyonellerin özellikleri, yetkinlikleri ve olgunlukları açısından anlamlı bir şekilde fark
yaratan bir faktördür. TTO’lar veya türevi organizasyonlardaki entelektüel sermaye olan
insan kaynaklarının, ilişki kurulan organizasyon özellikleri tarafından anlamlı bir şekilde
etkileniyor olması, bağlamsal ve çevresel gerçeklerin önemine bir kez daha ışık tutmaktadır.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.
Organizasyonların doğrudan organik bağı olan diğer organizasyonlar, organizasyonlar
açısından birçok açıdan oldukça belirleyici ve şekillendiricidir. Bu husus, genel olarak tüm
organizasyonlar, özel olarak da TTO’lar ve türevi organizasyonlar için kabul edilebilir bir
gerçektir. Bu bakımdan, TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamsal gerçekleri ve ilgili
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının temel özellikleri, TTO’lar veya türevi
organizasyonların ilişki kurarlarken, organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği
oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları veya alacakları temel unsurlar ve tercihler
bakımından etkili ve anlamlı olan bir faktördür.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini
etkilemektedir.
Doğrudan bağlı olunan veya bir şekilde güçlü bir organizasyon bağı ile organik olarak bağlı
olunan organizasyonun temel özellikleri, ilgili organizasyonlara çoğu zaman çerçeve çizen
80
ve durum belirleyen bir boyut yaratır. Özellikle TTO’lar veya türevi organizasyonlar için bu
açıdan bir tahlil yapıldığında, TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili
oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının çeşitli bağlamsal gerçekleri ve ilgili
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının birtakım temel özelliklerinin, projelerini, ilgili
organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir şekilde yönetmek
üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından alınan tedbirleri ve benimsenen
yaklaşımları yüksek seviyede etkilediği ve yönlendirdiği tespitine ulaşılır. Bu durum
birbirine organik bağı olan iki organizasyonun birbirlerini doğrudan etkilemeleri ve
şekillendirmeleri şeklinde özetlenebilir.
İç teşvik mekanizmaları; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini etkilemektedir.
Teşvik ve özendirmeye yönelik eforlar organizasyonlarda birçok konu ve durum için
genellikle etkili enstrümanlar olarak görülmektedir. TTO’lar veya türevi organizasyonlar
için bu kapsamda bir değerlendirme yapıldığında, iç/dâhili teşvik ve özendirme ile ilgili bazı
hususlar, yani TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu organizasyonların bağlı veya
ilişkili oldukları ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları tarafından ilgili paydaşlara
(özellikle bağlı/ilişkili olunan üniversiteler/araştırma organizasyonlarında yer alan
akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak işletilen teşvik edici ve özendirici
mekanizmalar; projelerini, ilgili organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını
etkili ve verimli bir şekilde yönetmek üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından
alınan tedbirler ve benimsenen yaklaşımlar açısından dikkate alındığında belirleyici ve etkili
unsurlardır.
TTO’nun insan kaynakları; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.
TTO’lar veya türevi organizasyonlar için oldukça kritik bir unsur olan insan kaynakları veya
entelektüel sermaye faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki kurma tercihleri
açısından belirleyici bir özellik göstermektedir. Öyle ki; TTO’lar veya türevi
organizasyonların ilişki kurarlarken, organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği
oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları veya alacakları temel unsurlar ve tercihler,
TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli seviyelerde görev alan ve çalışan
profesyoneller ve bu profesyonellerin özellikleri tarafından önemli oranda etkilenmekte ve
şekillendirilmektedir.
81
TTO’nun insan kaynakları; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.
Organizasyonların en önemli unsurlarından biri olan insan kaynakları veya entelektüel
sermayeleri, kuşkusuz TTO’ların uygulamalarını önemli oranda şekillendiren bir husustur.
Öyle ki; TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli seviyelerde görev alan ve çalışan
profesyoneller ve bu profesyonellerin özellikleri, yetkinlikleri ve olgunlukları, TTO’nun
uygulamalarını önemli oranda şekillendirir ve bu konuda belirleyici bir karakter sergiler.
TTO’nun insan kaynakları, TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından uygulanan
pratikler ve bu pratiklerin birtakım özellikleri açısından belirleyicidir.
TTO’nun ilişki kurma tercihleri; TTO’nun süreç ve performans yönetimini etkilemektedir.
Giderek karmaşıklaşan ve büyüyen koşullar dikkate alındığında, organizasyonlar açısından
gerekli olan ilişki/işbirliği faaliyetlerinde bir takım tercihler ve tasarruflar mevcuttur. Bu
bakımdan, TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki kurarlarken, organizasyonel olarak
bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları veya alacakları temel
unsurlar ve tercihler, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir
derinlikte ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu
sürdürmeleri açısından dikkate özellikle değer bir fark yaratmakta ve etkili olmaktadır.
TTO’nun ilişki kurma tercihleri; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.
Organizasyonlar kendi stratejik, taktik ve operasyonel hedefleri ve gerçeklerini hesaba
katarak başka organizasyonlarla gerektikçe ve gereken derinliklerde ilişkiler kurup,
etkileşimlerde bulunurlar. Öyle ki, TTO’lar ve türevi organizasyonlar için de bu durum
çoğunlukla geçerlidir. Şöyle ki; TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki kurarlarken,
organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları
veya alacakları birtakım temel unsurlar ve tercihler, TTO’lar veya türevi organizasyonların
hem genel hem de özel olarak yerine getirdiği pratikler/uygulamalar, bunların özellikleri ve
bazı özel faaliyetler konusunda ele alındığında önemli oranda etkili ve belirleyici olmaktadır.
TTO’nun özellikleri; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.
Organizasyonların özellikleri, organizasyonların ilişki kurarken yüksek oranda etkilendikleri
unsurların başında gelmektedir. Bu gerçek, TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından
82
da özellikle geçerlidir. Öyle ki, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel
hem de yönetsel/idari bazı özellikleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki
kurarlarken, organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle
dikkate aldıkları veya alacakları temel unsurlar ve tercihler açısından belirleyicidir.
TTO’nun özellikleri; iç teşvik mekanizmalarını etkilemektedir.
Organizasyonlar ilişkili oldukları ve daha özel olarak organik olarak bağlı oldukları
organizasyonlarla birçok ortak paydaya sahip olurlar. Öyle ki, ilişkili organizasyonların
birbirlerinden beklentileri, bu organizasyonların karşılıklı hareket tarzlarını önemli oranda
şekillendirir. Buradan hareketle, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel
hem de yönetsel/idari bazı özellikleri, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu
organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları
tarafından ilgili paydaşlara (özellikle bağlı veya ilişkili olunan üniversiteler/araştırma
organizasyonlarında yer alan akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak işletilen
teşvik edici ve özendirici mekanizmalar açısından önemli derecede etkili bir faktördür.
TTO’nun özellikleri; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini etkilemektedir.
Hangi temel karakteristiklere sahip olduğu, organizasyonun önemli faaliyetleri açsından
temel teşkil eden bir realitedir. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için bu kapsamda bir
değerlendirme yapıldığında, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel
hem de yönetsel/idari bazı özelliklerinin, projelerini, ilgili organizasyonlarla olan ilişkilerini
ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir şekilde yönetmek üzere TTO’lar veya türevi
organizasyonlar tarafından alınan tedbirleri ve benimsenen yaklaşımları önemli derecede
etkilediği sonucuna ulaşılır.
TTO’nun özellikleri; TTO’nun süreç ve performans yönetimini etkilemektedir.
Organizasyon özellikleri organizasyonun kültürünü belirleyen en önemli unsurlardan biri
olarak organizasyondaki birçok önemli faaliyetin çerçevesini de yüksek oranda belirler. Bu
kapsamda TTO’lar veya türevi organizasyonlar için özel olarak bir değerlendirme
yapıldığında, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel hem de
yönetsel/idari bazı özelliklerinin, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine
83
stratejik bir bakışla ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları
ve sürdürmeleri yani TTO’lar veya türevi organizasyonların amaç ve hedeflerini süreçlerini
ve performanslarını sürekli iyileştirerek gerçekleştirmesi konusunda etkili olduğu görülür.
TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi; TTO’nun süreç ve performans yönetimini
etkilemektedir.
Yönetim faaliyetlerinin proje, ilişki ve paydaşlara bakan yönleri, günümüz dünya
koşullarında gittikçe daha önemli ve kritik bir konuma ulaşmıştır. Bu noktada, projelerini,
ilgili organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir şekilde
yönetmek üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından alınan tedbirler ve
benimsenen yaklaşımlar, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir
bağlamda ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu
sürdürmeleri açısından oldukça kritik ve kayda değer bir unsur olarak görülmektedir.
TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.
Proje, ilişki ve paydaş yönetimi kapsamında uygulanan pratiklerin günümüzde var olan çok
çeşitli modern nitelikli organizasyonların başarılarına veya başarısızlıklarına olan doğrudan
veya dolaylı etki ve katkıları yadsınamaz. Bu açıdan bakıldığında, TTO’lar veya türevi
organizasyonlar tarafından yürütülen proje, ilişki ve paydaş yönetimi pratiklerinin özellikleri
ve olgunlukları, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem genel hem de özel olarak yerine
getirdiği pratikler/uygulamalar, bunların özellikleri ve bazı özel faaliyetler bakımından etkili
ve belirleyici bir karakter sergilemektedir.
TTO’nun süreç ve performans yönetimi; TTO’nun temel hizmetlerini etkilemektedir.
Günümüzdeki her türlü organizasyon için olduğu gibi, TTO’lar veya türevi organizasyonlar
için de süreç ve performans yönetimi oldukça önemli, kullanışlı ve gereklidir. Bu kapsamda
değerlendirildiğinde, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir
minvalde ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu
bir gelenek olarak sürdürmeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların varoluş gayelerini
oluşturan temel faaliyet/faaliyetler yani TTO’lar veya türevi organizasyonların temelde
yaptığı işler açısından önemli oranda etkili ve belirleyici olmaktadır.
84
4.3. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Kontrol
Listesi
Bu araştırma sonucunda, tespit edilen 11 özgün faktör ile ilgili her bir faktör için ayrı ayrı
gruplandırılmış toplam 67 özel madde, ortaya çıkarılan modelde yer alan faktörlerin hangi
ögeler, özellikler ve/veya durumlar ile karşılanabileceğini veya kotarılabileceğini gösteren
kontrol listesini meydana getirmiştir. Bu kontrol listesi Çizelge 4.1.’de verilmiştir.
Çizelge 4.1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri - kontrol listesi
Faktörler
Ögeler, Özellikler ve/veya Durumlar
+
/
-
TTO’nun Uygulamaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların bilgilendirme toplantıları ile faaliyetleri
hakkında şeffaflık sağlamaları ve resmi olmayan (informal) yüz yüze iş keşfi
toplantıları yapmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerde/araştırma
organizasyonlarında yer alan teknoparklar/teknoloji geliştirme bölgeleri ile
işbirlikleri kurmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yasa, yönetmelik, mevzuat ve
düzenlemeleri proaktif bir biçimde dikkatle takip etmeleri ve bu bağlamdaki
gelişmeleri ve değişiklikleri özellikle dikkate alarak faaliyetler yürütmeleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yöneticilerle/idarecilerle iletişim
kurarak ve gerektikçe lobi faaliyetleri yürüterek girişimci
araştırmacıları/akademisyenleri özendirmek üzere çalışmalar yapmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların çalışmalarında erken aşamalarda ilgili
süreçlere dâhil olmaları, ilgili paydaşları da erken aşamalarda süreçlere dâhil
etmeleri ve bunu geniş ve proaktif bir yaklaşımla yapmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların hem akademisyenlerin/araştırmacıların
hem de yöneticilerin/idarecilerin beklentilerini karşılayan ve çelişki/çatışma
yaratmayan bir şekilde tutum ve davranış sergilemeleri
85
Çizelge 4.1. (devam) TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri -
kontrol listesi
TTO’lar veya türevi organizasyonların, koordinasyon (eşgüdüm), sonuç odaklılık,
arz ve talep sahiplerini belirleme, değerlendirme ve eşleştirme kabiliyetlerine
sahip olmaları, gerektikçe iş geliştirme faaliyetlerine odaklanmaları
Lisansüstü öğrencilerin/araştırmacıların şirketleşmeyi (spin-off) potansiyel bir
kariyer fırsatı olarak görmeleri ve bu yönde cesaretlendirilmeleri/yönlendirilmeleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların organizasyonlarında öğrenmenin/hafızanın
nasıl en etkili ve verimli oluştuğunu/geliştiğini belirlemeleri ve buna uygun olarak
faaliyetler geliştirmeleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların yanlışlardan veya hatalı uygulamalardan
dersler çıkartmaları ve öğrenen bir karakter sergilemeleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm paydaşları açısından kolay
kullanılabilen, kapsayıcı ve bilgilendirici genel ağ (web) sayfalarına sahip olmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından, bağlı/ilişkili olunan
üniversiteler/araştırma organizasyonları, ilgili birimleri ve
akademisyenler/araştırmacılar ile uyumlu ve birbirine hizmet eden nitelikte
politika, vizyon, misyon ve stratejilerin birlikte belirlenmesi, bunlara uygun
planlama ve uygulamalar yapılması
TTO’lar veya türevi organizasyonların patent yarışına değil inovasyon yarışına
girmeleri ve bu bağlamda daha fazla çalışmalar yapmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından tanımlanan ve işletilen pazarlama
yöntem ve stratejileri
TTO’lar veya türevi organizasyonların, sigorta (lisanslama/patentleme işlerinde
başarısız olunsa da kazanmak) gibi niteliklendirilebilecek çeşitli yollarla
akademisyenlerin/araştırmacıların lisanslama/patentleme işlerini TTO’lar veya
türevi organizasyonlar üzerinden yapmalarını sağlamaları
86
Çizelge 4.1. (devam) TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri -
kontrol listesi
İç Teşvik Mekanizmaları
Akademisyenlerin/araştırmacıların faaliyetler sırasında veya sonucunda elde
ettikleri hisseleri/çıkarları arttırmak
TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerdeki/araştırma
organizasyonlarındaki akademisyenleri/araştırmacıları girişimciliğe teşvik eden ve
onları bu bağlamda destekleyen çalışmalar yapmaları
Üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında akademisyenler/araştırmacılar için
TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetleri ile ilgili uygulanan teşvik ve
ödüllendirme sistemleri
Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmalarına (şirketleşmek /
spin-off) imkânlar sağlanması ve destek olunması
Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmaları (şirketleşmek /
spin-off) ile ilgili açık ve iyi tanımlanmış şirketleşme (spin-off) stratejileri
tanımlanması
Akademisyenler/araştırmacılar tarafından geliştirilen teknolojiler/inovasyonlar
üzerinden akademisyenleri/araştırmacıları ilgili endüstri/sanayi organizasyonuna
hissedar yapmak veya akademisyenlere/araştırmacılara sebep oldukları kazançtan
oransal olarak hisseler vermek üzere mekanizmalar oluşturmak ve işletmek
Patentleme bağlamında, daha az bürokratik, dinamik, etkin ve özellikle
destekleyici ve teşvik edici mekanizmalar kurulması ve sürdürülmesi
Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler
Üniversite-sanayi işbirliği, fikri haklar sistemi ve hak sahiplikleri ile ilgili ön açıcı
ve yol gösterici nitelikli ve mevcut yaşanan sorunları dikkate alan düzenlemelerin
yapılması ve uygulanması
Devletin ve ilgili otoritelerin politikaları/destekleri (yasalar, yönetmelikler,
mevzuatlar, teşvikler, vb.) ve ulusal inovasyon ve girişimcilik sistemleri
87
Çizelge 4.1. (devam) TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri -
kontrol listesi
TTO’lar veya türevi organizasyonlar için benzer yapılar veya uygulamalar
arasında etkili bir iletişim, eşgüdüm ve işbirliği kurulması ve sürdürülmesi
Patent, sözleşme ve pazar araştırması destekleri, vb. gibi destekleri de içeren farklı
ve çoklu destek programları, girişim sermayeleri ve fonların varlığı
İhlaller, uyuşmazlıklar, çatışmalar ve/veya anlaşmazlıklarla ilgili olarak TTO’lar
veya türevi organizasyonlar tarafından ihtiyaç duyulduğunda başvurulabilecek ve
destek alınabilecek bir altyapı veya kaynağın olması
TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine ilişkin gerektiğinde
başvurabilecekleri rehber nitelikli dokümanların varlığı
Üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi arasındaki anlayışların,
iş birliklerinin, ağların ve etkileşimlerin arttırılması
Akademik kültür, değerler ve hedefler ile endüstriyel öncelikler, ekonomik
ihtiyaçlar ve imkânlar arasında mümkün olan en iyi dengenin kurulması
TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi
TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından büyük başarılar veya kazanımların
sürekli iyileşmeyi/gelişmeyi ve ilerlemeyi durdurmaması veya rehavet
yaratmaması ve sürekli iyileşme/gelişme faaliyetlerinin sürdürülmesi
TTO’lar veya türevi organizasyonların hem kendilerine ait hem de bağlı/ilişkili
oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının yapılarının, süreçlerinin ve
prosedürlerinin zayıf yanlarını ve darboğazlarını belirlemeleri, bunlara ilişkin
iyileştirme planları yapmaları ve uygulamaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların, etki ve başarıyı ölçmek ve izlemek üzere
uygun ve anlamlı performans göstergeleri/indikatörleri belirlemeleri, bunlarla
ilgili özel, ölçülebilir, ulaşılabilir ve izlenebilir hedefler koymaları ve hedeflere
göre ilerlemeyi takip etmeleri
88
Çizelge 4.1. (devam) TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri -
kontrol listesi
Uyum ve verimlilik açılarından TTO’lar veya türevi organizasyonlarda
uygulamaların/çalışmaların periyodik olarak bağımsız kişilerce/sistemlerce
denetlenmesi ve değerlendirilmesi
TTO’lar veya türevi organizasyonların performans kıyaslamalarını hem dâhili hem
de harici olarak proaktif bir şekilde yapmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi çalışmalarına yönelik olarak,
kendilerine özel politikalar, amaçlar, hedefler, stratejiler, süreçler, prosedürler ve
uygulamalar tanımlamaları ve gerçekleştirmeleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların, çalışmalarında bilişim
teknolojilerinden/uygulamalarından ve entegre yönetim ve öneri sistemlerinden
yararlanmaları
İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının akademisyen/araştırmacı kaliteleri,
araştırma ve geliştirme bütçeleri, büyüklükleri, doktora öğrencileri sayıları ve
araştırma yoğunlukları
Bağlı/ilişkili olunan üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının ilgili TTO’lar
veya türevi organizasyonları sahiplenmeleri, fonlamaları ve desteklemeleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların ve bunların bağlı/ilişkili oldukları
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamları, bulundukları çevrenin
koşulları, coğrafi konumları ve ekonomik gerçekler
TTO'lar veya türevi organizasyonların ilişkili/bağlı oldukları
üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında toplamda ortaya çıkartılan
teknolojik veya inovasyonla ilgili çıktıların nitelik ve nicelik olarak belirli bir
kritik seviyenin üzerinde olması
89
Çizelge 4.1. (devam) TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri -
kontrol listesi
TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları
üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında teknoparkların/teknokentlerin var
olması
TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının organizasyon yapıları ve yasal
statüleri/durumları
TTO’nun Temel Hizmetleri
TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan destek programlarından
yararlanmaya yönelik hizmetler
TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan fikri sınai
(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri
TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)
TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan farkındalık, tanıtım,
bilgilendirme ve eğitim hizmetleri
TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan şirketleşme (spin-off) ve
girişimcilik hizmetleri
TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi
TTO’lar veya türevi organizasyonların paydaşları ile olan ilişkilerini etkin bir
şekilde oluşturmaları ve geliştirmeleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerde paydaşları iyi belirlemeleri ve
paydaşlarının ilgi, çıkar, etki ve katılımlarını amaçlarına göre iyi yönetmeleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların profesyonel organizasyonlarla aktif ilişkiler
kurmaları ve akademisyenleri/araştırmacıları ilgili fonlama kurumları ve
endüstri/sanayi temsilcileri ile bir araya getirmeleri
90
Çizelge 4.1. (devam) TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri -
kontrol listesi
TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırmacılar/akademisyenler ve
endüstri/sanayi arasındaki bağlantıları/ilişkileri iyileştirmek için çalışma yapmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından amaçlara uygun olarak etkili ve
verimli proje yönetimi pratiklerinin planlanması ve uygulanması
TTO’nun İnsan Kaynakları
TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun ve yeterli yetenek, yetkinlik,
deneyim ve kapasitede tam zamanlı profesyoneller istihdam etmek
TTO’lar veya türevi organizasyonlarda, alanlarında uzman, stratejik vizyon sahibi,
iş ve işbirlikleri kurma ve yönetme niteliklerine ve disiplinler arası/ötesi bakış
açısına sahip profesyoneller istihdam etmek
TTO’lar veya türevi organizasyonlarda üniversite/araştırma organizasyonları ve
endüstri/sanayi ilişkilerini ve uyumlarını güçlendirmek üzere yönetimde
profesyonel, bütünüyle akademik olmayan kişilerin de yer almaları
TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların daha çok mühendislik ve doğal bilimler
odaklı/yoğun olan üniversiteler/araştırma organizasyonları ile birlikte çalışmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların özellikle büyük ölçekli veya bilim-yoğun
sektörlerde faaliyet gösteren organizasyonlarla çalışmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların bölgesel bazlı ve sektör odaklı olmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırma-yoğun (araştırma odaklı) ve
disiplinlerarası çalışmalar yürüten üniversiteler/araştırma organizasyonları ile
bağlı/ilişkili olmaları
91
Çizelge 4.1. (devam) TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri -
kontrol listesi
TTO’nun Özellikleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların güncel dünya gerçeklerine göre teknoloji
transferine ek olarak bilgi transferine de odaklanmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların şeffaf/hesap verebilir, proaktif ve sonuç
odaklı olmaları
TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili üniversiteler/araştırma
organizasyonları ile entegre/bütünleşik bir yapıda teşkil edilmeleri
TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili üniversiteler/araştırma
organizasyonları ile olan ilişkilerinin hiyerarşik organizasyon şeklinde değil, ilişki
ve etkileşime dayalı ağ (network) organizasyon şeklinde olması
Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları
Akademisyenlerin/araştırmacıların üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının
rolü ve işlevi ile ilgili düşünceleri/inanışları
Akademisyenlerin/araştırmacıların endüstri/sanayi ile ilişkileri ve birlikte
çalışmalar yapmaları
Akademisyenlerin/araştırmacıların TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve
araştırma sonuçlarının ticarileştirilmesi hakkındaki olumlu tutumları
93
5. SONUÇ
Bu araştırma sonucunda, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri
bağlamında; 11 kritik başarı faktörü, bu faktörlerin aralarındaki istatistiksel olarak önemli
derecede anlamlı 25 ilişkinin oluşturduğu özgün bir model ve bu faktörleri etkili ve verimli
şekilde gerçekleştirmek üzere her bir faktör için özel olarak gruplandırılmış toplam 67 öge,
özellik ve/veya durumdan oluşan kapsamlı bir kontrol listesi oluşturulmuş ve geliştirilmiştir.
Kritik başarı faktörleri olarak tespit edilen 11 temel faktör şu şekilde sıralanabilir:
TTO’nun Uygulamaları
İç Teşvik Mekanizmaları
Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler
TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi
İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri
TTO’nun Temel Hizmetleri
TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi
TTO’nun İnsan Kaynakları
TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri
TTO’nun Özellikleri
Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları
Bu faktörlere ilişkin tanımlar ve detaylı açıklamalar Bölüm 4.1. (TTO’lar veya Türevi
Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri – Tanımlar)’de yer almaktadır.
Faktörlerin aralarındaki anlamlı olarak belirlenen 25 ilişki, modeli (Şekil 4.1) oluşturmuştur.
Modelde öne çıkan önemli ilişkiler şöyle listelenebilir:
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; akademisyen / araştırmacı
tutum ve davranışlarını etkilemektedir.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; ilişki kurulan organizasyon
özelliklerini etkilemektedir.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; iç teşvik mekanizmalarını
etkilemektedir.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun insan kaynaklarını
etkilemektedir.
94
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun özelliklerini
etkilemektedir.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun proje, ilişki ve
paydaş yönetimini etkilemektedir.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun süreç ve performans
yönetimini etkilemektedir.
Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun temel hizmetlerini
etkilemektedir.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; iç teşvik mekanizmalarını etkilemektedir.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun özelliklerini etkilemektedir.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun insan kaynaklarını etkilemektedir.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini
etkilemektedir.
İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini
etkilemektedir.
İç teşvik mekanizmaları; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini etkilemektedir.
TTO’nun insan kaynakları; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.
TTO’nun insan kaynakları; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.
TTO’nun ilişki kurma tercihleri; TTO’nun süreç ve performans yönetimini
etkilemektedir.
TTO’nun ilişki kurma tercihleri; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.
TTO’nun özellikleri; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.
TTO’nun özellikleri; iç teşvik mekanizmalarını etkilemektedir.
TTO’nun özellikleri; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini etkilemektedir.
TTO’nun özellikleri; TTO’nun süreç ve performans yönetimini etkilemektedir.
TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi; TTO’nun süreç ve performans yönetimini
etkilemektedir.
TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.
TTO’nun süreç ve performans yönetimi; TTO’nun temel hizmetlerini etkilemektedir.
Faktörler arasında istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı olarak tespit edilen bu
ilişkilere ilişkin etraflı açıklamalar ve yorumlar Bölüm 4.2. (TTO’lar veya Türevi
Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri – Model)’de yer almaktadır.
95
TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri açısından oluşturulan
modelde yer alan faktörleri uygun ve olgun bir şekilde ele almak ve gerçekleştirmek üzere,
her bir faktör için ayrı ayrı ve özel olarak gruplandırılmış toplam 67 maddeden (öge, özellik
ve/veya durum) oluşan kontrol listesi Çizelge 4.1’de verilmiştir. Bu kontrol listesi, TTO’lar
veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri konusunda tespit edilen 11 temel
kritik başarı faktörünün her birinin hangi özel ögeler, özellikler ve/veya durumlar ile etkili
ve verimli bir şekilde karşılanabileceğini veya kotarılabileceğini açık ve detaylı bir şekilde
ortaya koyan kapsamlı ve yol gösterici bir kılavuz niteliği göstermektedir.
Bu araştırma sonucunda ortaya konan özgün ve kapsamlı nitelikli model (tanımlanan
faktörler ve belirlenen faktörler arası ilişkiler) ve kontrol listesinin, TTO’lar veya türevi
organizasyonların süreçlerini ve/veya performanslarını iyileştirmede ilgili tüm paydaşlar
için anlamlı ve kayda değer kazançlar ve faydalar sağlayacağı değerlendirilmektedir.
Öyle ki; tespit edilen faktörler, geliştirilen model ve kontrol listesinden yararlanarak,
TTO’lar veya türevi organizasyonlar kendi süreçlerini ve performanslarını iyileştirmek üzere
temel olarak odaklanmaları gereken alanları, bu alanlar arasındaki anlamlı ilişkileri ve bu
alanlara dair pratik olarak neler yapabilecekleri veya neleri dikkate alabilecekleri ile ilgili
öge, özellik ve/veya durumları açık ve net bir şekilde görebilecektirler. Burada, kuşkusuz
ilgili organizasyonların stratejik amaç ve hedefleri ve durumsallık yaklaşımları da özellikle
hesaba katılmalıdır. Bu faktörleri, modeli ve ilgili kontrol listesini bir bütün olarak ele alıp,
yararlanabilecekleri gibi; organizasyonlar kendi bağlamsal gerçekleri, özellikleri ve
stratejik, taktik veya operasyonel amaç ve hedeflerine göre bu faktörleri, modeli ve ilgili
kontrol listesini kısmi olarak da ele alıp, ilgili amaç ve hedeflere ulaşma veya bu hedefleri
olumlu anlamda aşmada kazanç ve fayda sağlayabileceklerdir.
Benzer şekilde, TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları
üniversiteler/araştırma organizasyonları, bu araştırma sonucunda oluşturulan ve geliştirilen
model ve kontrol listesini esas alarak yine TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili
süreçlerini ve performanslarını iyileştirmek ve bu organizasyonlardan elde etmek istedikleri
kazanç ve faydayı arttırmak üzere genel olarak hangi hususları dikkate almaları gerektiğini
ve bu hususları bilhassa hangi özel yollarla veya açılardan uygun ve başarılı bir şekilde ele
alabileceklerini ve gerçekleştirebileceklerini anlayabileceklerdir. Bu açıdan da, TTO’lar
veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma
96
organizasyonları, hem kendi bağlamsal gerçekleri ve stratejik amaç ve hedefleri hem de ilgili
TTO’lar veya türevi organizasyonlarının bağlamsal gerçekleri ve stratejik amaç ve hedefleri
açısından bu araştırmanın sonuçlarından bir bütün olarak veya özelliklerine, amaç ve
hedeflerine uygun olarak bölümsel olarak yararlanabilirler. Bu sayede, TTO’lar veya türevi
organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları,
TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından anlamlı süreç ve performans iyileştirmesi
sağlayabileceklerdir.
Öte yandan, ilgili devlet veya hükümet organları, yasal otoriteler, kamuya veya özel sektöre
ait kolaylaştırıcı veya destekleyici organizasyonlar ve sanayi/endüstri organizasyonları, bu
araştırma sonucunda nitelikli olarak ortaya konan model ve ilgili kontrol listesinden istifade
ederek, TTO’lar veya türevi organizasyonların makro, mezo ve mikro ölçekte belirlenen
amaç ve hedeflere ulaşabilmeleri ve bu hedefleri olumlu anlamda aşabilmeleri için genel
olarak hangi bağlamlarda özel olarak nelerin dikkate alınması gerektiği ve neler
yapılabileceği veya yapılması gerektiği yönünde tüm dinamikleri ve bunlar arasındaki
anlamlı ilişkileri hesaba katan genel fakat yeterince detaylandırılmış bir resmi görebilecek
ve özellikle süreç ve performansı iyileştirmek üzere uygulamaya dönük bilgi ve fikir
edinebileceklerdir.
Bu araştırma, kapsamı, derinliği, içerdiği örneklem kitlesi, uyguladığı metodoloji ve ortaya
koyduğu bulguları ve sonuçları bakımından, gerçekleştirildiği ve sonuçlarının yayımlandığı
zaman itibarıyla, Türkiye için türünün ilk ve tek örneği olan bir araştırmadır. Ayrıca yine
kapsam, derinlik, örneklem kitlesi, metodoloji ve sonuçlar bakımından bu araştırmaya
benzer bir araştırma dünya ölçeğindeki Türkçe ve İngilizce dillerinde açık ve erişilebilir
literatürde henüz mevcut değildir. Dolayısıyla, bu araştırma hem metodoloji hem de içerik,
bağlam, bulgular ve sonuçlar açısından kapsamlı, özgün ve orijinal bir araştırma olmuştur.
Gelecekte, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri konusunda
ortaya konan bu model (tanımlanan faktörler ve belirlenen faktörler arası ilişkiler) ve kontrol
listesinin öncelikle ulusal sonrasında da küresel düzlemde ilgili paydaşlar tarafından
uygulanması ve gerçek hayat ve uygulamalardan edinilen bilgi, birikim ve tecrübelerle test
edilmesi ve gerekebilecek açılardan rafine edilmesi uygun ve yararlı olabilecektir. Bu
sayede, hem ilgili model ve kontrol listesinin geçerli kılınması hem de iyileştirilerek ilgili
tüm paydaşlar için daha çok yarar sağlayabilecek bir hâle getirilmesi mümkün olabilecektir.
97
KAYNAKLAR
1. Audretsch, D. B., Lehmann, E. E., Link, A. N., and Starnecker, A. (2012). Introduction:
Technology transfer in the global economy. In D. B. Audretsch, E. E. Lehmann, N. L.
Link, and A. Starnecker (Eds.), Technology Transfer in a Global Economy. Springer
New York, Heidelberg Dordrecht London, England, pp. 1-9.
2. Liu, S., Fang, Z., Shi, H., and Guo, B. (2010). Theory of Science and Technology Transfer
and Applications. Auerbach Publications, Taylor & Francis Group, LLC, NW, USA.
3. TÜBİTAK. (2012). Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı Uygulama
Esasları. TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), Türkiye.
4. Kiper, M. (2010). Dünyada ve Türkiye’de Üniversite-Sanayi İşbirliği ve Bu Kapsamda
Üniversite-Sanayi Ortak Araştırma Merkezleri Programı (ÜSAMP). Türkiye Teknoloji
Geliştirme Vakfı (TTGV), Ankara, Türkiye.
5. Küçükçirkin, M. (1990). Üniversite-Sanayi İşbirliği - Ülke Sanayii ve Ekonomisi
Açısından Önemi. TOBB, Afşaroğlu Matbaası, Ankara, Türkiye.
6. Ankrah, S. and Al-Tabbaa, O. (2015). Universities–industry collaboration: A systematic
review. Scandinavian Journal of Management, 31(3), 387-408.
7. Salleh, M. S. and Omar, M. Z. (2012, November). University-industry collaboration
models in Malaysia. 6th International Forum on Engineering Education (IFEE 2012),
Kuala Lumpur, Malaysia, pp. 654-664, 20-22 November 2012.
8. Calcagnini, G., Giombini, G., Liberati, P., and Travaglini, G. (2015). A matching model
of university–industry collaborations. Small Business Economics, 46(1), 31-43.
9. M. Fiaz and B. Rizran. (2011). University-industry ecosystem: Factors for collaborative
environment. In Kim, T., Adeli, H., Kim, H., Kang, H., Kim, K. J., Kiumi, A., and Kang,
B. (Eds.), Software Engineering, Business Continuity, and Education. London, NewYork:
Springer Heidelberg Dordrecht, pp. 651-661.
10. Liew, M. S., Shahdan, T. N. T., and Lim, E. S. (2012, October). Enablers in enhancing
the relevancy of university-industry collaboration. 3rd World Conference on Learning,
Teaching & Educational Leadership, AWERC, Brussels, Belgium, pp. 1889-1896, 25-
28 Oct. 2012.
11. Ertürk, İ. (1993). Üniversite sanayi işbirliği. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar
Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 55-57.
12. Vardar, Y. (1998). Üniversite – Araştırma – Teknoloji – Sanayi İlişkileri Üzerine
Düşünceler. İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Rektörlüğü Yayını, Bornova, İzmir.
98
13. Trune D. R. and Goslin, L. N. (1998). University technology transfer programs: A
profit/loss analysis. Technological Forecasting and Social Change, 57(3), 197-204.
14. Alkan, R. M. (2014). Üniversite-sanayi işbirliği için bazı öneriler. Yüksekögretim
Dergisi, 4(2), 61-68.
15. Cengiz, E. (2014). Üniversite-sanayi işbirliği üzerine değerlendirmeler. Yüksekögretim
Dergisi, 4(1), 1-8.
16. Pertuzé, J. A., Calder, E. S., Greitzer, E. M., and Lucas, W. A. (2010). Best practices
for industry-university collaboration. MIT Sloan Management Review, 83-90.
17. Phan, P. H. and Siegel, D. S. (2006). The effectiveness of university technology transfer.
Foundations and Trends in Entrepreneurship, 2(2), 77-144.
18. Wolson, R. A. (2007). The role of technology transfer offices in building the South
African biotechnology sector: An assessment of policies, practices and impact. The
Journal of Technology Transfer, 32(4), 343-365.
19. Kiper, M., Küçükçınar, A., Özdemir, A. H., Bayhan, D., ve Altay, T. A. (2010).
Üniversite-Sanayi İşbirliğinde Önemli Bir Araç: Teknoloji Transfer Arayüzleri. Türkiye
Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV), İşkur Matbaacılık, Ankara, Türkiye.
20. Bennetzen M. V. and Møller, L. S. (2013). Technology transfer: Bridging academic
research and society – a communicative approach. Journal of Commercial
Biotechnology, 19(2), 11-16.
21. Siegel, D. S., Waldman, D. A., Atwater, L. E., and Link, A. N. (2003). Commercial
knowledge transfers from universities to firms: Improving the effectiveness of
university–industry collaboration. The Journal of High Technology Management
Research, 14(1), 111-133.
22. York, A. S. and Ahn, M. J. (2012). University technology transfer office success factors:
A comparative case study. International Journal of Technology Transfer and
Commercialisation, 11(1-2), 26-50.
23. Graff, G., Heiman, A., and Zilberman, D. (2002). University research and offices of
technology transfer. California Management Review, 45(1), 88-115.
24. Apple, K. (2008). Evaluating university technology transfer offices. In Acs, Z. J. and
Audretsc, D. B. (Eds.), Public Policy in an Entrepreneurial Economy. Springer
Science+Business Media: New York, USA, pp. 139-157.
25. Aldridge, T. and Audretsch, D. B. (2010). Does policy influence the commercialization
route? Evidence from National Institutes of Health funded scientists. Research Policy,
39(5), 583-588.
99
26. Osiri, J. K., Miller, D. R., Clarke, L., and Jessup, L. (2014). Academic entrepreneurship:
technology transfer in higher education. Journal of Entrepreneurship Education, 17(1),
39-61.
27. Jensen, R. A., Thursby, J. G., and Thursby, M. C. (2003). Disclosure and licensing of
university inventions: ‘The best the authors can do with the s**t the authors get to work
with’. International Journal of Industrial Organization, 21, 1271-1300.
28. Wu, Y., Welch, E. W., and Huang, W. L. (2015). Commercialization of university
inventions: Individual and institutional factors affecting licensing of university patents.
Technovation, 36-37, 12-25.
29. Kılıç, A. ve Ayvaz, Ü. (2011). Üniversite-sanayi-devlet işbirliğinin sağlayıcısı olarak
teknoparklar ve teknoloji transferi işbirliklerinde mevcut durum. Savunma Bilimleri
Dergisi, 10(2), 58-79.
30. Üstündağ, A., Uğurlu, S., and Kılınç, M. S. (2011). Evaluating the performance of
technology transfer offices. Journal of Enterprise Information Management, 24(4), 322-
337.
31. Mirabent, J. B., García, J. L. S., and Soriano, D. E. R. (2015). University–industry
partnerships for the provision of R&D services. Journal of Business Research, 68(7),
1407-1413.
32. Chapple, W., Lockett, A., Siegel, D., and Wright, M. (2005). Assessing the relative
performance of U.K. university technology transfer offices: Parametric and non-
parametric evidence. Research Policy, 34(3), 369-384.
33. Heisey, P. W. and Adelman, S. W. (2011). Research expenditures, technology transfer
activity, and university licensing revenue. The Journal of Technology Transfer, 36(1),
38-60.
34. Curi, C., Daraio, C., and Llerena, P. (2012). University technology transfer: How
(in)efficient are French universities?. Cambridge Journal of Economics, 36(3), 629-654.
35. Algieri, B., Aquino, A., and Succurro, M. (2013). Technology transfer offices and
academic spin-off creation: the case of Italy. The Journal of Technology Transfer, 38(4),
382-400.
36. TÜBİTAK. (2014). TÜBİTAK 1513 Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı
Proje Öneri Formu Hazırlama Kılavuzu. TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik
Araştırma Kurumu), Türkiye.
37. Muscio, A. (2010). What drives the university use of technology transfer offices?
Evidence from Italy. The Journal of Technology Transfer, 35(2), 181-202.
100
38. Fitzgerald, C. and Cunningham, J. A. (2015). Inside the university technology transfer
office: Mission statement analysis. The Journal of Technology Transfer, 1-12.
39. West, D. M. (2012). Improving University Technology Transfer and
Commercialization. The Center for Technology Innovation, The Brookings Institution.
40. TÜBİTAK TEYDEB. (2014). TÜBİTAK 1513 Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme
Programı. TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), Türkiye.
41. Akgün, A. E., Keskin, H., ve Günsel, A. (2005). Bilgi ekonomisi kapsamında teknoloji
transferinin bilgi transferine dönüşümüne dair bir literatür taraması. İktisadi ve İdari
Bilimler Dergisi, 19(1), 227-242.
42. Yalçıntaş, M., Kaya, C. Ç., and Kaya, B. (2015). University-industry cooperation
interfaces in Turkey from academicians’ perspective. Procedia - Social and Behavioral
Sciences, 195(3), 62-71.
43. Dundas, N. H. (2012). Research intensity and knowledge transfer activity in UK
universities. Research Policy, 41(2), 262-275.
44. Erdil, E., Pamukçu, M. T., Akçokmak, İ. S., ve Erden, Y. (2013). Değişen üniversite-
sanayi işbirliğinde üniversite örgütlenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68(2), 95-
117.
45. Cardamone, P., Pupo, V., and Ricotta, F. (2015). University technology transfer and
manufacturing innovation: The case of Italy. Review of Policy Research, 32(3), 297-
322.
46. Anderson, T. R., Daim, T. U., and Lavoie, F. F. (2007). Measuring the efficiency of
university technology transfer. Technovation, 27(5), 306-318.
47. Hülsbeck, M., Lehmann, E. E., and Starnecker, A. (2013). Performance of technology
transfer offices in Germany. The Journal of Technology Transfer, 38(3), 199-215.
48. Huyghe, A., Knockaert, M., Wright, M., and Piva, E. (2014). Technology transfer
offices as boundary spanners in the prespin-off process: The case of a hybrid model.
Small Business Economics, 43(2), 289-307.
49. Brescia, F., Colombo, G., and Landoni, P. (2014). Organizational structures of
knowledge transfer offices: An analysis of the world’s top-ranked universities. The
Journal of Technology Transfer, 1-20.
50. Derrick, G. E. (2015). Integration versus separation: Structure and strategies of the
technology transfer office (TTO) in medical research organizations. The Journal of
Technology Transfer, 40(1), 105-122.
101
51. Crooker, A. R. (2007). Improved Methodology for the Commercialization of University
Intellectual Property, Master’s Thesis, University of Kentucky.
52. Feldman, M., Feller, I., Bercovitz, J., and Burton, R. (2002). Equity and the technology
transfer strategies of American research universities. Management Science, 48(1), 105-
121.
53. Stadler, I. M., Castrillo, D. P., and Veugelers, R. (2007). Licensing of university
inventions: The role of a technology transfer office. International Journal of Industrial
Organization, 25(3), 483-510.
54. Savva, N. and Taneri, N. (2005). The role of equity, royalty, and fixed fees in technology
licensing to university spin-offs. Management Science, 61(6), 1323-1343.
55. Bigliardi, B., Galati, F., Marolla, G., and Verbano, C. (2015). Factors affecting
technology transfer offices’ performance in the Italian food context. Technology
Analysis & Strategic Management - Taylor & Francis, 27(4), 361-384.
56. Hsu, D. W. L., Shen, Y. C., Yuan, B. J. C., and Chou, C. J. (2015). Toward successful
commercialization of university technology: Performance drivers of university
technology transfer in Taiwan. Technological Forecasting and Social Change, 92, 25-
39.
57. Kassicieh, S. (2012, August). The case for a different public sector intellectual property
policy. Technology Management for Emerging Technologies (PICMET) - 2012,
Vancouver, BC, pp. 923-926, July 29 2012-Aug. 2 2012.
58. Gumbi, S. (2010). A review of performance standards to monitor, evaluate and assess
the impact of technology transfer offices. South African Journal of Science, 106(7-8),
1-9.
59. Resende, D. N., Gibson, D., and Jarrett, J. (2013). BTP - Best transfer practices. A tool
for qualitative analysis of tech-transfer offices: A cross cultural analysis. Technovation,
33(1), 2-12.
60. Etzkowitz, H. (2013). StartX and the ‘paradox of success’: Filling the gap in Stanford’s
entrepreneurial culture. Social Science Information, 52(4), 605-627.
61. Martínez, M. G. C. and Quevedo, J. G. (2013). Knowledge transfer and university
patents in Mexico. Academia Revista Latinoamericana de Administración, 26(1), 33-
60.
62. Ambos, T. C., Mäkelä, K., Birkinshaw, J., and D'Este, P. (2008). When does university
research get commercialized? Creating ambidexterity in research institutions. Journal
of Management Studies, 45(8), 1424-1447.
102
63. Gurmu, S., Black, G. C., and Stephan, P. E. (2010). The knowledge production function
for university patenting. Economic Inquiry, 48(1), 192-213.
64. Sharma, M., Kumar, U., and Lalande, L. (2006). Role of university technology transfer
offices in university technology commercialization: Case study of the Carleton
University Foundry Program. Journal of Services Research, 6, 109-139.
65. Xu, Z., Parry, M. E., and Song, M. (2011). The impact of technology transfer office
characteristics on university invention disclosure. IEEE Transactions on Engineering
Management, 58(2), 212-227.
66. Kiper, M. (2010). Üniversite-Sanayi İşbirliğinde Önemli Bir Araç: Teknoloji Transfer
Ofisleri Kavramsal Altyapı Dünyada Durum ve Örnekler. Türkiye Teknoloji Geliştirme
Vakfı (TTGV).
67. Boh, W. F., Haan, U. D., and Strom, R. (2012). University technology transfer through
entrepreneurship: Faculty and students in spinoffs. The Journal of Technology Transfer,
1-9.
68. Barnes, T., Pashby, I., and Gibbons, A. (2002). Effective university – industry
interaction: A multi-case evaluation of collaborative R&D projects. European
Management Journal, 20(3), 272-285.
69. McAdam, R., Miller, K., McAdam, M., and Teague, S. (2012). The development of
university technology transfer stakeholder relationships at a regional level: Lessons for
the future. Technovation, 32(1), 57-67.
70. Miller, K., McAdam, M., and McAdam, R. (2014). The changing university business
model: A stakeholder perspective. R&D Management, 44(3), 265-287.
71. Darroch, F. and Toleman, M. (2005). Bridging the academia-industry divide:
Academics reach out!? An answer from Italy. Software Practitioner, 15-16(6-1), 3-12.
72. O’Gorman, C., Byrne, O., and Pandya, D. (2008). How scientists commercialise new
knowledge via entrepreneurship. The Journal of Technology Transfer, 33(1), 23-43.
73. Huggett, B. (2014). Reinventing tech transfer. Nature Biotechnology, 32(12), 1184-
1191.
74. İnternet: Wrenn, J. (March, 2015). The seven habits of a highly effective office of
sponsored research. Web: http://www.webcitation.org/6i2cNwIkZ adresinden 13 Mart
2016’da alınmıştır.
75. Mondragón, H. N., Domínguez, D. P., and Flores, R. S. (2013). A conceptual model of
technology transfer for public universities in Mexico. Journal of Technology
Management & Innovation, 8(4), 24-35.
103
76. Gubitta, P., Tognazzo, A., and Destro, F. (2015). Signaling in academic ventures: The
role of technology transfer offices and university funds. The Journal of Technology
Transfer, 1-26.
77. Baldini, N., Grimaldi, R., and Sobrero, M. (2006). Institutional changes and the
commercialization of academic knowledge: A study of Italian universities’ patenting
activities between 1965 and 2002. Research Policy, 35(2006), 518-532.
78. Sellenthin, M. O. (2009). Technology transfer offices and university patenting in
Sweden and Germany. The Journal of Technology Transfer, 34(6), 603-620.
79. Baldini, N. (2010). Do royalties really foster university patenting activity? An answer
from Italy. Technovation, 30(2), 109-116.
80. Weckowska, D. M. (2015). Learning in university technology transfer offices:
Transactions-focused and relations-focused approaches to commercialization of
academic research. Technovation, 41, 62-74.
81. Arnold, C. (2012). The AIA and TTOs: How technology transfer offices can best handle
the changes in patent law brought about by the America invents act. Journal of Law &
Education, 41(2), 417-425.
82. Zheng, Y., Miner, A. S., and Georgey, G. (2013). Does the learning value of individual
failure experience depend on group-level success? Insights from a university technology
transfer office. Industrial and Corporate Change, 22(6), 1557-1586.
83. Fenga, H. I., Chen, C. S., Wang, C. H., and Chiang, H. C. (2012). The role of intellectual
capital and university technology transfer offices in university-based technology
transfer. The Service Industries Journal, 32(6), 899-917.
84. O’Kane, C., Mangematin, V., Geoghegan, W., and Fitzgerald, C. (2015). University
technology transfer offices: The search for identity to build legitimacy. Research Policy,
44(2), 421-437.
85. Panagopoulos, A. and Carayannis, E. G. (2013). A policy for enhancing the disclosure
of university faculty invention. The Journal of Technology Transfer, 38(3), 341-347.
86. Dalmarco, G., Dewes, M. F., Zawislak, P. A., and Padula, A. D. (2011). Universities’
intellectual property: Path for innovation or ptent competition?. Journal of Technology
Management & Innovation, 6(3), 159-170.
87. Erün, T. (2009). Ankara’dakı̇ Teknoparklarda Türk Savunma Sanayı̇ Tarafından
Sürdürülen Teknolojı̇ Transfer Uygulamalarının Analı̇zı̇; ODTÜ Teknopark ve Bı̇lkent
Cyberpark Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri
Enstitüsü Teknoloji Yönetimi Ana Bilim Dalı.
104
88. Abrams, I., Leung, G., and Stevens, A. J. (2009). How are U.S. technology transfer
offices tasked and motivated— Is it all about the money?. Research Management
Review, 17(1), 1-34.
89. Heinonen, T. (2015). Management of innovation in academia: A case study in Tampere.
Journal of Technology Management & Innovation, 10(2), 198-210.
90. Sorensen, J. A. T. and Chambers, D. A. (2008). Evaluating academic technology
transfer performance by how well access to knowledge is facilitated––defining an access
metric. The Journal of Technology Transfer, 33(5), 534-547.
91. Santos, M. E. R. D. and Torkomian, A. L. V. (2013). Technology transfer and
innovation: The role of the Brazilian TTOs. International Journal of Technology
Management & Sustainable Development, 12(1), 89-111.
92. Ramaciotti, L. and Rizzo, U. (2015). The determinants of academic spin-off creation by
Italian universities. R&D Management, 45(5), 501-514.
93. Porcela, C., Lorenteb, A. T., Martínezb, M. A., and Viedmab, E. H. (2012). A hybrid
recommender system for the selective dissemination of research resources in a
technology transfer office. Information Sciences, 184(1), 1-19.
94. Rampersad, G., Plewa, C., and Troshani, I. (2012). Investigating the use of information
technology in managing innovation: A case study from a university technology transfer
office. Journal of Engineering and Technology Management, 29(1), 3-21.
95. Carmines, E. G. and Zeller, R. A. (1979). Reliability and Validity Assessment. SAGE
Publications, Beverly Hills, London.
96. Kimberlin, C. L. and Winterstein, A. G. (2008). Validity and reliability of measurement
instruments used in research. American Society of HealthSystem Pharmacists, 65(2),
2276-2284.
97. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., and Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data
Analysis - A Global Perspective (7th Edition). Pearson Education, Inc. Upper Saddle
River, New Jersey.
98. Weston, R. and Gore, P. A. (2006). A brief guide to structural equation modeling. The
Counseling Psychologist, 34(5), 719-751.
99. Fabrigar, L. R., Wegener, D. T., MacCallum, R. C, and Strahan, E. J. (1999). Evaluating
the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological Methods,
4(3), 272-299.
100. Pett, M. A., Lackey, N. R., and Sullivan, J. J. (2003). Making Sense of Factor Analysis:
The Use of Factor Analysis for Instrument Development in Health Care Research.
Thousand Oaks, CA: SAGE.
105
101. Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2001). Using Multivariate Statistics (4th Edition).
Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
102. Costello, A. B. and Osborne, J. W. (2005). Best practices in exploratory factor analysis:
Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment
Research & Evaluation (PARE), 10(7), 1-9.
103. Yong, A. G. and Pearce, S. (2013). A beginner’s guide to factor analysis: Focusing on
exploratory factor analysis. Tutorials in Quantitative Methods for Psychology, 9(2),
79-94.
104. Williams, B., Onsman, A., and Brown, T. (2010). Exploratory factor analysis: A five-
step guide for novices. Australasian Journal of Paramedicine (AJP), 8(3), 1-13.
105. İnternet: DeCoster, J. (August, 1998). Overview of factor analysis (www.stat-
help.com). Web: http://www.webcitation.org/6i2c2ANZE adresinden 13 Mart
2016’da alınmıştır.
106. Beavers, A. S., Lounsbury, J. W., Richards, J. K., Huck, S. W., Skolits, G. J., and
Esquivel, S. L. (2013). Practical considerations for using exploratory factor analysis in
educational research. Practical Assessment, Research & Evaluation (PARE), 18(6), 1-
13.
107. O’Brien, R. M. (1994). Identification of simple measurement models with multiple
latent variables and correlated errors. Sociological Methodology (JSTOR), 24(1994),
137-170.
108. Bollen, K. A. (2002). Latent variables in psychology and the social sciences. Annual
Review of Psychology, 53, 605-634.
109. Ringle, C. M., Wende, S., and Becker, J. M. (2015). SmartPLS 3. Bönningstedt:
SmartPLS, 2015.
110. Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research:
A review of four recent studies. Strategic Management Journal, 20(2), 195-204.
111. Gotz, O., Gobbers, K. L., and Krafft, M. (2010). Evaluation of structural equation
models using the partial least squares (PLS) approach. In V. E. Vinzi, W. W. Chin, J.
Henseler, and H. Wang (Eds.), Handbook of Partial Least Squares: Concepts, Methods
and Applications. London, New York: Springer, pp. 691-711.
112. Bagozzi, R. P. and Yi, Y. (1988). On the evaluation of structural equation models.
Journal of the mAcademy of Marketing, 16(1), 74-94.
113. Hair, J. F., Ringle, C. M., and Sarstedt, M. (2011). PLS-SEM: Indeed a silver bullet.
Journal of Marketing Theory and Practice, 19(2), 139-151.
108
EK-1. Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri - Anket
Araştırma Hakkında
Ülkemizde son zamanlarda sıkça gündeme gelen ve özellikle üniversiteler olmak üzere
araştırma organizasyonları tarafından yüksek seviyede önem verilen ve işlev yüklenen
teknoloji transfer ofisleri (TTO’lar) veya türevi organizasyonlar, oldukça önemli bir konu
olan üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi arasındaki organik bağı
oluşturmada, iyileştirmede ve yaşatmada kayda değer bir rol oynamaktadırlar.
Üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi arasında çok fonksiyonlu bir
köprü işlevi yerine getirmesi beklenen TTO’lar veya türevi organizasyonların, kalite,
kapsam, takvim ve bütçe ile ilgili belirlenen hedeflere ulaşabilmeleri ve hedefleri olumlu
anlamda aşabilmeleri için kuşkusuz bir takım kritik başarı faktörleri söz konusudur. Bu
kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi ve bu yapılırken TTO’lar veya türevi
organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışılan/görev alan veya bu bağlam ile ilgili
kişilerin görüşlerinin/değerlendirmelerinin dikkate alınması oldukça önemli bir durumdur.
Bu sayede tespit edilecek kritik başarı faktörleri, TTO’lar veya türevi organizasyonlar
açısından süreç/performans iyileştirmede dikkate alınabilecek önemli konular olacaktır.
Bu araştırmada TTO'lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerinin
belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Anket Hakkında
Bu anket üç (3) ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm (Giriş), ankete katılan kişiler
hakkında betimsel verilerin toplanması amacı ile tasarlanan bölümdür. İkinci bölüm (Ana),
özel olarak ankete katılan kişilerin TTO'lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı
faktörleri bağlamında listelenen olası bazı ögeler, özellikler ve/veya durumlar hakkında,
bunların TTO'lar veya türevi organizasyonların başarılarını/performanslarını etkileyip
etkilemeyecekleri açısından görüş ve değerlendirmelerini her bir ifade için birden beşe
kadar olan numaralardan birini seçerek yansıtması beklenen bölümdür. Üçüncü ve son
bölüm (Diğer) ise, ankete katılan kişilerin, TTO’lar veya türevi organizasyonların
başarıları/performansları bağlamında kritik olarak değerlendikleri ilave faktörler ile ilgili
fikirlerini veya düşüncelerini yazabilecekleri bir bölüm olarak tasarlanmıştır.
Anketin her bir bölümünün nasıl doldurulmasının beklendiği ile ilgili açıklamalar, ilgili her
bölümün başında “Yönerge” olarak verilmiştir.
Anketi tamamlamanız tahminen 15 dakikanızı alacaktır.
Araştırmada elde edilen veriler kümülatif olarak değerlendirilip, yorumlanacaktır ve elde
edilen veriler ve sonuçlar sadece bilimsel amaçlarla kullanılacaktır.
Araştırmanın sonuçları hakkında dileyen katılımcılar aşağıda verilen e-posta adresini
kullanarak araştırmacıdan bilgi isteyebilecekler, bu durumda çalışma tamamlandığında
araştırma sonuçları kendileriyle paylaşılacaktır.
109
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
Araştırmacı Hakkında
Araştırma ile ilgili her türlü soru, bilgi ve/veya önerileriniz için aşağıdaki iletişim
bilgileriyle araştırmacıya ulaşabilirsiniz.
Göstereceğiniz ilgi ve sağlayacağınız değerli katkı için çok teşekkür ederim.
Mustafa Değerli
www.mustafadegerli.com
Anketi doldurmaya başlamak için lütfen Sonraki (Next) butonuna basınız/tıklayınız.
SONRAKİ
110
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri - Anket
* Gerekli
1. Bölüm - Giriş
Yönerge: Aşağıda yer alan soruları size en uygun seçeneği/seçenekleri işaretleyerek
lütfen yanıtlayınız.
Göreviniz/pozisyonunuz? *
En son çalıştığınız/görev aldığınız teknoloji transfer ofisi veya türevi organizasyondaki
görevinizi/pozisyonunuzu lütfen seçiniz.
O Akademisyen/Araştırmacı
O Direktör
O Koordinatör
O Yönetici
O Başuzman
O Uzman
O Uzman Yardımcısı
O Asistan
O Diğer: .............
Deneyiminiz? *
TTO'lar veya türevi organizasyonların faaliyet alanları ile ilgili olarak toplam profesyonel
deneyiminizi yıl olarak lütfen belirtiniz.
O 0 - 1 Yıl
O 1 - 3 Yıl
O 3 - 5 Yıl
O 5 - 10 Yıl
O 10+ Yıl
111
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
Öğrenim durumunuz? *
En son mezun olduğunuz öğrenim seviyesini lütfen seçiniz.
O Doktora
O Yüksek Lisans
O Lisans
O Ön Lisans
O Diğer: .............
Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonun tüzel kişiliği? *
Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonun tüzel kişiliğini lütfen seçiniz.
O Yükseköğretim kurumu bünyesinde TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş birim
O Yükseköğretim kurumunun ortak olduğu ve TTO faaliyetlerine yönelik kurulmuş şirket
O Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi
O TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici
şirketinin ortak olduğu şirket
O Diğer: .............
Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonda sizin (kişi olarak) hizmet
verdiğiniz alanlar? *
Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonda sizin (kişi olarak) hizmet
verdiğiniz alan/alanları lütfen seçiniz. Gerekirse "Diğer" alanını (da) seçerek ilave hizmet
yerine getiriyorsanız yazabilirsiniz.
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri
Destek programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri
Diğer: .............
“
” “
” “
” “
” “
” “
”
112
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonda hizmet verilen
alanlar? *
Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonda genel olarak hizmet verilen
alan/alanları lütfen seçiniz. Gerekirse "Diğer" alanını (da) seçerek ilave hizmetler
veriliyorsa yazabilirsiniz.
Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri
Destek programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler
Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)
Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri
Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri
Diğer: .............
Tüm soruları yanıtladıktan sonra, ankete devam etmek için lütfen Sonraki (Next) butonuna
basınız/tıklayınız. Geri (Back) butonuna basarak/tıklayarak bir önceki bölüme
geçebilirsiniz.
GERİ
SONRAKİ
“
” “
” “
” “
” “
” “
”
113
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri - Anket
* Gerekli
2. Bölüm - Ana
Yönerge: Aşağıda TTO'lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri
bağlamında olası bazı ögeler, özellikler ve/veya durumlar listelenmiştir. Bunların,
TTO'lar veya türevi organizasyonların başarılarını/performanslarını etkileyip
etkilemeyecekleri açısından görüş ve değerlendirmelerinizi her bir ifade için birden
beşe kadar olan numaralardan birini seçerek lütfen belirtiniz.
1 = Hiç Etkilemez
İlgili öge, özellik ve/veya durumun, TTO'lar veya türevi organizasyonların
başarılarını/performanslarını hiç bir şekilde etkilemeyeceğini
düşünüyorum/değerlendiriyorum.
2 = Etkilemez
İlgili öge, özellik ve/veya durumun, TTO'lar veya türevi organizasyonların
başarılarını/performanslarını genel olarak etkilemeyeceğini
düşünüyorum/değerlendiriyorum.
3 = Kararsızım
İlgili öge, özellik ve/veya durumun, TTO'lar veya türevi organizasyonların
başarılarını/performanslarını etkileyip etkilemeyeceği bağlamında bir karar veremiyorum.
4 = Etkiler
İlgili öge, özellik ve/veya durumun, TTO'lar veya türevi organizasyonların
başarılarını/performanslarını genel olarak etkileyeceğini düşünüyorum/değerlendiriyorum.
5 = Bütünüyle Etkiler
İlgili öge, özellik ve/veya durumun, TTO'lar veya türevi organizasyonların
başarılarını/performanslarını bütünüyle/tamamen etkileyeceğini
düşünüyorum/değerlendiriyorum.
Ögeler, Özellikler ve/veya Durumlar:
1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan farkındalık, tanıtım,
bilgilendirme ve eğitim hizmetleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
114
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
2. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan destek programlarından
yararlanmaya yönelik hizmetler *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
3. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan proje geliştirme/yönetim
hizmetleri (üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri) *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
4. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan fikri sınai (sanayi/endüstri)
mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
5. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan şirketleşme (spin-off) ve
girişimcilik hizmetleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
6. Akademisyenlerin/araştırmacıların TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve araştırma
sonuçlarının ticarileştirilmesi hakkındaki olumlu tutumları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
115
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
9. TTO’lar veya türevi organizasyonlarda, alanlarında uzman, stratejik vizyon sahibi, iş ve
işbirlikleri kurma ve yönetme niteliklerine ve disiplinler arası/ötesi bakış açısına sahip
profesyoneller istihdam etmek *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
10. TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun ve yeterli yetenek, yetkinlik, deneyim ve
kapasitede tam zamanlı profesyoneller istihdam etmek *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
11. TTO’lar veya türevi organizasyonlarda üniversite/araştırma organizasyonları ve
endüstri/sanayi ilişkilerini ve uyumlarını güçlendirmek üzere yönetimde profesyonel,
bütünüyle akademik olmayan kişilerin de yer almaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
12. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından belirlenen ve ilan edilen misyon
(görev) ifadeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
13. TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm paydaşları açısından kolay kullanılabilen,
kapsayıcı ve bilgilendirici genel ağ (web) sayfalarına sahip olmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
116
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
14. TTO’lar veya türevi organizasyonların şeffaf/hesap verebilir, proaktif ve sonuç odaklı
olmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
15. TTO’lar veya türevi organizasyonların güncel dünya gerçeklerine göre teknoloji
transferine ek olarak bilgi transferine de odaklanmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
16. TTO’lar veya türevi organizasyonların doğal ve uygulamalı bilimlere ek olarak sosyal
bilimler alanında yapılan çalışmalarla da ilgilenmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
17. TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırma-yoğun (araştırma odaklı) ve
disiplinlerarası çalışmalar yürüten üniversiteler/araştırma organizasyonları ile bağlı/ilişkili
olmaları*
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
18. TTO’lar veya türevi organizasyonların daha çok mühendislik ve doğal bilimler
odaklı/yoğun olan üniversiteler/araştırma organizasyonları ile birlikte çalışmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
117
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
19. TTO’lar veya türevi organizasyonların özellikle büyük ölçekli veya bilim-yoğun
sektörlerde faaliyet gösteren organizasyonlarla çalışmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
20. TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun, etkili ve verimli organizasyon yapıları
ve iş bölümü yaklaşımları/uygulamaları kurulması ve yaşatılması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
21. TTO’lar veya türevi organizasyonların bölgesel bazlı ve sektör odaklı olmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
22. Küçük çaplı üniversiteler/araştırma organizasyonlarının kendileri için ayrı ayrı TTO’lar
veya türevi organizasyonlar kurmak yerine, ortak ve müşterek olarak TTO’lar veya türevi
organizasyonlar kurmaları ve yaşatmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
23. Büyük ve geniş çaplı üniversiteler/araştırma organizasyonları için tek ve büyük çaplı
TTO’lar veya türevi organizasyonlar oluşturup yaşatmak yerine, daha küçük küçük, kendi
özel alanlarında uzmanlaşmış ve özelleşmiş farklı yapıların kurulması ve sürdürülmesi *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
118
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
24. TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları ile
entegre/bütünleşik bir yapıda teşkil edilmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
25. TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları ile
olan ilişkilerinin hiyerarşik organizasyon şeklinde değil, ilişki ve etkileşime dayalı ağ
(network) organizasyon şeklinde olması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
26. Akademisyenler/araştırmacılar tarafından geliştirilen teknolojiler/inovasyonlar
üzerinden akademisyenleri/araştırmacıları ilgili endüstri/sanayi organizasyonuna hissedar
yapmak veya akademisyenlere/araştırmacılara sebep oldukları kazançtan oransal olarak
hisseler vermek üzere mekanizmalar oluşturmak ve işletmek *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
27. Akademisyenlerin/araştırmacıların faaliyetler sırasında veya sonucunda elde ettikleri
hisseleri/çıkarları arttırmak *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
28. Üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında akademisyenler/araştırmacılar için
TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetleri ile ilgili uygulanan teşvik ve
ödüllendirme sistemleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
119
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
29. TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerdeki/araştırma
organizasyonlarındaki akademisyenleri/araştırmacıları girişimciliğe teşvik eden ve onları
bu bağlamda destekleyen çalışmalar yapmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
30. TTO’lar veya türevi organizasyonların, etki ve başarıyı ölçmek ve izlemek üzere uygun
ve anlamlı performans göstergeleri/indikatörleri belirlemeleri, bunlarla ilgili özel,
ölçülebilir, ulaşılabilir ve izlenebilir hedefler koymaları ve hedeflere göre ilerlemeyi takip
etmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
31. TTO’lar veya türevi organizasyonların hem kendilerine ait hem de bağlı/ilişkili
oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının yapılarının, süreçlerinin ve
prosedürlerinin zayıf yanlarını ve darboğazlarını belirlemeleri, bunlara ilişkin iyileştirme
planları yapmaları ve uygulamaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
32. Uyum ve verimlilik açılarından TTO’lar veya türevi organizasyonlarda
uygulamaların/çalışmaların periyodik olarak bağımsız kişilerce/sistemlerce denetlenmesi
ve değerlendirilmesi *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
120
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
33. TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından büyük başarılar veya kazanımların
sürekli iyileşmeyi/gelişmeyi ve ilerlemeyi durdurmaması veya rehavet yaratmaması ve
sürekli iyileşme/gelişme faaliyetlerinin sürdürülmesi *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
34. TTO’lar veya türevi organizasyonların ve bunların bağlı/ilişkili oldukları
üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamları, bulundukları çevrenin koşulları,
coğrafi konumları ve ekonomik gerçekler *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
35. TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma
organizasyonlarının akademisyen/araştırmacı kaliteleri, araştırma ve geliştirme bütçeleri,
büyüklükleri, doktora öğrencileri sayıları ve araştırma yoğunlukları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
36. Bağlı/ilişkili olunan üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının ilgili TTO’lar veya
türevi organizasyonları sahiplenmeleri, fonlamaları ve desteklemeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
37. TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma
organizasyonlarının organizasyon yapıları ve yasal statüleri/durumları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
121
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
38. TTO'lar veya türevi organizasyonların ilişkili/bağlı oldukları üniversitelerde/araştırma
organizasyonlarında toplamda ortaya çıkartılan teknolojik veya inovasyonla ilgili çıktıların
nitelik ve nicelik olarak belirli bir kritik seviyenin üzerinde olması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
39. TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerde/araştırma
organizasyonlarında teknoparkların/teknokentlerin var olması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
40. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından, bağlı/ilişkili olunan
üniversiteler/araştırma organizasyonları, ilgili birimleri ve akademisyenler/araştırmacılar
ile uyumlu ve birbirine hizmet eden nitelikte politika, vizyon, misyon ve stratejilerin
birlikte belirlenmesi, bunlara uygun planlama ve uygulamalar yapılması*
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
41. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından amaçlara uygun olarak etkili ve verimli
proje yönetimi pratiklerinin planlanması ve uygulanması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
42. TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerde paydaşları iyi belirlemeleri ve
paydaşlarının ilgilerini, çıkarlarını, etkilerini ve katılımlarını amaçlarına göre iyi
yönetmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
122
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
43. TTO’lar veya türevi organizasyonların paydaşları ile olan ilişkilerini etkin bir şekilde
oluşturmaları ve geliştirmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
44. TTO’lar veya türevi organizasyonların profesyonel organizasyonlarla aktif ilişkiler
kurmaları ve akademisyenleri/araştırmacıları ilgili fonlama kurumları ve endüstri/sanayi
temsilcileri ile bir araya getirmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
45. TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırmacılar/akademisyenler ve
endüstri/sanayi arasındaki bağlantıları ve ilişkileri (network) iyileştirmek üzere çalışmalar
yapmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
46. TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi çalışmalarına yönelik olarak, kendilerine
özel politikalar, amaçlar, hedefler, stratejiler, süreçler, prosedürler ve uygulamalar
tanımlamaları ve gerçekleştirmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
47. Patentleme bağlamında, daha az bürokratik, dinamik, etkin ve özellikle destekleyici ve
teşvik edici mekanizmalar kurulması ve sürdürülmesi *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
123
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
48. TTO’lar veya türevi organizasyonların organizasyonlarında öğrenmenin/hafızanın nasıl
en etkili ve verimli oluştuğunu/geliştiğini belirlemeleri ve buna uygun olarak faaliyetler
geliştirmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
49. TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yasa, yönetmelik, mevzuat ve
düzenlemeleri proaktif bir biçimde dikkatle takip etmeleri ve bu bağlamdaki gelişmeleri ve
değişiklikleri özellikle dikkate alarak faaliyetler yürütmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
50. TTO’lar veya türevi organizasyonların yanlışlardan veya hatalı uygulamalardan dersler
çıkartmaları ve öğrenen bir karakter sergilemeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
51. TTO’lar veya türevi organizasyonların, koordinasyon (eşgüdüm), sonuç odaklılık, arz
ve talep sahiplerini belirleme, değerlendirme ve eşleştirme kabiliyetlerine sahip olmaları,
gerektikçe iş geliştirme faaliyetlerine odaklanmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
52. TTO’lar veya türevi organizasyonların yürüttükleri faaliyetlerde büyük oranda birebir
(özel) hizmet vermeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
124
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
53. Lisansüstü öğrencilerin/araştırmacıların şirketleşmeyi (spin-off) potansiyel bir kariyer
fırsatı olarak görmeleri ve bu yönde cesaretlendirilmeleri/yönlendirilmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
54. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından tanımlanan ve işletilen pazarlama
yöntem ve stratejileri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
55. TTO’lar veya türevi organizasyonların akademisyenleri/araştırmacıları pazarlama ve
pazarlık konularında eğitimli ve donanımlı hâle getirmeleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
56. TTO’lar veya türevi organizasyonların hem akademisyenlerin/araştırmacıların hem de
yöneticilerin/idarecilerin beklentilerini karşılayan ve çelişki/çatışma yaratmayan bir şekilde
tutum ve davranış sergilemeleri*
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
57. TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yöneticilerle/idarecilerle iletişim kurarak
ve gerektikçe lobi faaliyetleri yürüterek girişimci araştırmacıları/akademisyenleri
özendirmek üzere çalışmalar yapmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
125
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
58. TTO’lar veya türevi organizasyonların, sigorta (lisanslama/patentleme işlerinde
başarısız olunsa da kazanmak) gibi niteliklendirilebilecek çeşitli yollarla
akademisyenlerin/araştırmacıların lisanslama/patentleme işlerini TTO’lar veya türevi
organizasyonlar üzerinden yapmalarını sağlamaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
59. TTO’lar veya türevi organizasyonların patent yarışına değil inovasyon yarışına
girmeleri ve bu bağlamda daha fazla çalışmalar yapmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
60. TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında
yer alan teknoparklar/teknoloji geliştirme bölgeleri ile işbirlikleri kurmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
61. TTO’lar veya türevi organizasyonların bilgilendirme toplantıları ile faaliyetleri
hakkında şeffaflık sağlamaları ve resmi olmayan (informal) yüz yüze iş keşfi toplantıları
yapmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
62. TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi operasyonel maliyetlerini veya
harcamalarını ürettikleri/yarattıkları finansal/parasal sonuçlar üzerinden karşılayacak
şekilde düzenlemeler yapmaları ve bu nedenle finansal/parasal açıdan daha başarılı olmak
için daha fazla motive olmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
126
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
63. TTO’lar veya türevi organizasyonların çalışmalarında erken aşamalarda ilgili süreçlere
dâhil olmaları, ilgili paydaşları da erken aşamalarda süreçlere dâhil etmeleri ve bunu geniş
ve proaktif bir yaklaşımla yapmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
64. TTO’lar veya türevi organizasyonların performans kıyaslamalarını hem dâhili hem de
harici olarak proaktif bir şekilde yapmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
65. Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmalarına (şirketleşmek / spin-
off) imkânlar sağlanması ve destek olunması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
66. Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmaları (şirketleşmek / spin-off)
ile ilgili açık ve iyi tanımlanmış şirketleşme (spin-off) stratejileri tanımlanması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
67. Akademik kültür, değerler ve hedefler ile endüstriyel öncelikler, ekonomik ihtiyaçlar
ve imkânlar arasında mümkün olan en iyi dengenin kurulması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
127
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
68. Üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi arasındaki anlayışların, iş
birliklerinin, ağların ve etkileşimlerin arttırılması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
69. Patent, sözleşme ve pazar araştırması destekleri, vb. gibi destekleri de içeren farklı ve
çoklu destek programları, girişim sermayeleri ve fonların varlığı *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
70. Devletin ve ilgili otoritelerin politikaları/destekleri (yasalar, yönetmelikler, mevzuatlar,
teşvikler, vb.) ve ulusal inovasyon ve girişimcilik sistemleri *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
71. Üniversite-sanayi işbirliği, fikri haklar sistemi ve hak sahiplikleri ile ilgili ön açıcı ve
yol gösterici nitelikli ve mevcut yaşanan sorunları dikkate alan düzenlemelerin yapılması
ve uygulanması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
72. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için benzer yapılar veya uygulamalar arasında
etkili bir iletişim, eşgüdüm ve işbirliği kurulması ve sürdürülmesi *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
128
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
73. TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine ilişkin gerektiğinde
başvurabilecekleri rehber nitelikli dokümanların varlığı *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
74. TTO’lar veya türevi organizasyonların, çalışmalarında bilişim
teknolojilerinden/uygulamalarından ve entegre yönetim ve öneri sistemlerinden
yararlanmaları *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
75. İhlaller, uyuşmazlıklar, çatışmalar ve/veya anlaşmazlıklarla ilgili olarak TTO’lar veya
türevi organizasyonlar tarafından ihtiyaç duyulduğunda başvurulabilecek ve destek
alınabilecek bir altyapı veya kaynağın olması *
1 2 3 4 5
Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler
Tüm soruları yanıtladıktan sonra, ankete devam etmek için lütfen Sonraki (Next) butonuna
basınız/tıklayınız. Geri (Back) butonuna basarak/tıklayarak bir önceki bölüme
geçebilirsiniz.
Sonraki bölümde yer alan Gönder (Send) butonuna basarak/tıklayarak cevaplarınızı
kaydetmeyi/göndermeyi lütfen unutmayınız.
GERİ
SONRAKİ
129
EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli
Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri - Anket
3. Bölüm - Diğer
Yönerge: Aşağıda yer alan genel soruya yazarak cevap verebilirsiniz.
Önceki bölümlerde belirtilenlerden farklı olarak, sizce TTO'lar veya türevi
organizasyonların başarıları açısından etkili olabileceğini düşündüğünüz diğer muhtemel
faktörleri lütfen aşağıya yazınız?
Yanıtınız
Lütfen Gönder (Submit) butonuna basarak/tıklayarak cevaplarınızı kaydediniz/gönderiniz.
GERİ
GÖNDER
Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri - Anket
Anketi tamamladınız.
Araştırma ile ilgili her türlü soru, bilgi ve/veya önerileriniz için aşağıdaki iletişim
bilgileriyle araştırmacıya ulaşabilirsiniz.
Gösterdiğiniz ilgi ve sağladığınız değerli katkı için çok teşekkür ederim.
Mustafa Değerli
www.mustafadegerli.com
130
EK-2. Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - ilk hâli
Bu araştırma kapsamında özgün olarak hazırlanan ve pilot çalışmada kullanılan, teknoloji
transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketinin ilk hâli aşağıda verilen İnternet
adreslerinde dijital olarak yer almaktadır.
Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - ilk hâli:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A2-QI.pdf
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
https://goo.gl/forms/jYtVoB28qcsXCOsq1
131
EK-3. Veri toplama aşamasında kişiye özel olarak gönderilen davet mesajı içeriği
Konu:
Teknoloji Transfer Ofisleri icin Kritik Basari Faktorleri - Anket
Metin:
Y hanim / X bey merhaba,
“Teknoloji Transfer Ofisleri icin Kritik Basari Faktorleri” uzerine bilimsel bir
arastirma yurutuyorum ve bunun icin ozgun bir anket
(http://goo.gl/forms/G0l8YiYgqA) hazirladim.
Bu kapsamda, teknoloji transfer ofisleri (TTO’lar) veya turevi organizasyonlarda
uzman/profesyonel olarak calisan/gorev alan veya bu baglam ile ilgili kisilerin
goruslerine/degerlendirmelerine ihtiyac duyuyorum.
Degerli zamaninizi ayirarak lutfen bu bilimsel arastirmaya katkida bulunabilir
misiniz?
Ilgili anketin adresi: http://goo.gl/forms/G0l8YiYgqA
Gostereceginiz ilgi ve saglayacaginiz degerli katki icin cok tesekkur ederim.
Mustafa Degerli
www.mustafadegerli.com
132
EK-4. Araştırma kapsamında toplanan veri
Bu araştırma kapsamında toplanan ham veri aşağıda verilen İnternet adreslerinde dijital
olarak yer almaktadır.
Ham veri birinci bölüm:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A4-RD-Part1.xlsx
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
Ham veri ikinci bölüm:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A4-RD-Part2.xlsx
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
Ham veri üçüncü bölüm:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A4-RD-Part3.xlsx
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
133
EK-5. Araştırma kapsamında IBM SPSS 23 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçları
Bu araştırma kapsamında IBM SPSS 23 aracı kullanılarak yapılan analizlerin detaylı
sonuçları aşağıda verilen İnternet adreslerinde dijital olarak yer almaktadır.
IBM SPSS 23 analiz sonuçları:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A5-AR-SPSS.htm
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A5-AR-SPSS.xlsx
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
134
EK-6. Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri
Bu araştırma kapsamında uygulanan analizler sonucunda, faktörler arası ilişkilerin tespit
edilen anlamlılık değerleri aşağıda verilen İnternet adreslerinde dijital olarak yer almaktadır.
Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A6-IFSL.pdf
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
135
EK-7. Araştırma kapsamında SmartPLS 3 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçları
Bu araştırma kapsamında SmartPLS 3 aracı kullanılarak yapılan analizlerin detaylı sonuçları
aşağıda verilen İnternet adreslerinde dijital olarak yer almaktadır.
İlk model için analiz sonuçları 1:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A7-AR-SPLS-I1.xlsx
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
İlk model için analiz sonuçları 2:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A7-AR-SPLS-I2.xlsx
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
İyileştirilmiş final model için analiz sonuçları 1:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A7-AR-SPLS-F1.xlsx
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
İyileştirilmiş final model için analiz sonuçları 2:
http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A7-AR-SPLS-F2.xlsx
https://sites.google.com/site/MDMISPhDD
136
ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler
Soyadı, Adı : DEĞERLİ, Mustafa
Uyruğu : T.C.
Telefon : 0533 698 0522
E-posta : [email protected]
Web Adresi : www.mustafadegerli.com
Eğitim Derecesi Okul/Program Mezuniyet Yılı
Doktora Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Sağlık Bilişimi Devam Ediyor
Doktora Gazi Üniversitesi
Yönetim Bilişim Sistemleri 2017
Yüksek Lisans Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Bilişim Sistemleri 2012
Lisans
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Bilgisayar ve Öğretim
Teknolojileri Eğitimi
2008
İş Deneyimi, Yıl Çalıştığı Yer Görev
Ekim 2015 – Devam
&
Ekim 2012 – Şubat 2015
TÜBİTAK
İleri Teknolojiler
Araştırma Enstitüsü
Uzman Araştırmacı,
Kalite ve Süreç
Yönetimi Bölümü
Şubat 2015 – Eylül 2015 OBSS
Open Business Software Solutions
Yönetici,
Kalite ve Süreç
Yönetimi Departmanı
Haziran 2010 – Eylül 2012 MilSOFT
Yazılım Teknolojileri AŞ
Kalite Güvence
Uzmanı, Kalite
Güvence Direktörlüğü
Haziran 2009 – Haziran 2010
&
Haziran 2006 – Haziran 2008
SEBİT
Eğitim ve Bilgi Teknolojileri AŞ
Test Uzmanı,
Kalite Bölümü
137
Yabancı Dil
İngilizce
Yayınlar
1. Değerli, M. (2017). Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri. Doktora Tezi. Gazi
Üniversitesi, Bilişim Enstitüsü, Yönetim Bilişim Sistemleri Anabilim Dalı.
2. Değerli, M. ve Tolon, M. (2016). Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri. Bilişim
Teknolojileri Dergisi - International Journal of Informatics Technologies, 9(2), 197-220.
3. Değerli, M. ve Kaygan, P. (2016). Sistem projelerinde elektrik & elektronik mühendisleri ve
bilgisayar mühendislerinin işbirliklerinin iyileştirilmesi. Onuncu Ulusal Yazılım Mühendisliği
Sempozyumu (UYMS 2016) Bildiri Kitabı, 1721, 166-178. ISSN: 1613-0073
4. Değerli, M., Özbudak, E. K., ve Çolakoğlu, F. N. (2016). Bir süreç uyarlama yaklaşımı örneği:
Süreç uyarlama matrisi (SUM), deneyimler ve öneriler. Onuncu Ulusal Yazılım Mühendisliği
Sempozyumu (UYMS 2016) Bildiri Kitabı, 1721, 675-683. ISSN: 1613-0073
5. Değerli, M. ve Tolon, M. (2015). Mobil işletim sistemleri (iOS ve Android) açısından kullanıcı
memnuniyetini etkileyen faktörler. Dokuzuncu Ulusal Yazılım Mühendisliği Sempozyumu (UYMS
2015) Bildiri Kitabı, 1483, 770-781. ISSN: 1613-0073
6. Değerli, M. and Özkan, S. (2014). Achieving and Ensuring Business Process Acceptance for
Systems and Software Engineering and Management. In Business Performance Measurement and
Management. Cambridge Scholars Publishing, UK. ISBN-13: 978-1443861397 – ISBN-10:
1443861391
7. Değerli, M. ve Özkan, S. (2013). Savunma uygulamalarında mühendislik ve yönetim iş
süreçlerinin çalışanlar tarafından benimsenmesi için bir model. Beşinci Ulusal Savunma
Uygulamaları Modelleme ve Simülasyon Konferansı (USMOS 2013) Bildiri Kitabı, 202-211.
ISBN: 978-605-88041-1-1
8. Değerli, M. ve Özkan, S. (2013). İş süreçlerine çalışanlar açısından bir bakış: Tespitler ve öneriler.
KalDer Önce Kalite Dergisi. 167, 42-43. ISSN: 1301-4978
9. Değerli, M. ve Özkan, S. (2013). Yazılım veya yazılım-yoğun sistem mühendisliği iş süreçleri
açısından yüksek olgunluk seviyesinde olan veya yüksek olgunluk seviyesine ulaşmak isteyen
organizasyonlar için bazı tespitler ve öneriler. Yedinci Ulusal Yazılım Mühendisliği Sempozyumu
(UYMS 2013) Bildiri Kitabı, 1072, 1-16. ISSN: 1613-0073
10. Değerli, M. and Özkan, S. (2013). More about the high-maturity for business processes: Certain
distilled practical implications. 18th International Conference on Transformative Research in
Science, Engineering, and Business Innovation (SDPS 2013) Proceedings, 119-124. ISSN:
1090-9389
11. Değerli, M. and Özkan, S. (2012). Factors influencing the acceptance of processes: The process
acceptance model (PAM). Poster Presented at the SEPG Europe 2012 Conference. Software
Engineering Institute (SEI) of Carnegie Mellon University.
12. Değerli, M. (2012). Identifying Factors Influencing the Acceptance of Processes: An Empirical
Investigation Using the Structural Equation Modeling Approach. Master’s Thesis. Graduate
School of Informatics, Information Systems, Middle East Technical University.