Neuroanatomia
móżdżek
jądra podstawy
układ limbiczny
spoidła
płaty mózgu
dr hab. Marek Binder
4
móżdżek
• funkcje– utrzymanie równowagi i napięcia mięśniowego– dostrojenie precyzji ruchów (objawy
uszkodzenia: ataksja, dyzartria, dysdiadochokineza, drżenie zamiarowe)
– nabywanie sprawności ruchowych– udział w sterowaniu uwagą– przetwarzanie czasowe: ocena i produkcja
krótkich interwałów czasowych, w tym rytmów– posiada więcej neuronów niż kora mózgowa
• główne struktury– robak– półkule móżdżku: kora móżdżku, istota biała,
jądra podkorowe (j. zębate, jj. wsunięte, j. wierzchu)
– kłaczek– konary móżdżku
budowa wewnętrzna móżdżku
robak
komórka Purkinjego
móżdżek – widok z dołu
7
robakkłaczek
podział filogenetyczny i funkcjonalny móżdżku
8
regulacja napięcia
mięśniowego,
koordynacja
wyuczonych
sprawności
ruchowych
planowanie ruchów
dowolnych
utrzymanie
równowagi, kontrola
ruchów oczu
płat przedni
płat
tylny
płat kłaczkowo-
grudkowy
móżdżek przedsionkowy
móżdżek rdzeniowy
móżdżek mostowy (nowy)
szczelina pierwsza
10
jądra podstawy
• funkcje– liczne połączenia z korą mózgu, głównie z obszarami
czołowymi– planowanie i wykonanie ruchów– pamięć proceduralna (nabywanie sprawności)– efekty uszkodzeń: choroba Parkinsona, pląsawica
Huntingtona– zachowania emocjonalne: ciało migdałowate (jedna
z kluczowych struktur układu emocji mózgu)– jądro półleżące: ważna część układu nagrody
• główne struktury– jądro ogoniaste– skorupa– gałka blada– ciało migdałowate– część podstawna przodomózgowia (jądro Meynerta)– przedmurze– prążkowie brzuszne (jądro półleżące)– jądro niskowzgórzowe
11
PODZIAŁY JĄDER PODSTAWY- prążkowie
skorupa, jądro ogoniaste- jądro soczewkowate
skorupa, gałka blada
12
h
• wzajemne położenie jąder podstawy i wzgórza
13
jądra podstawy
• połączenia pomiędzy jądrem czerwiennym, istotą czarną, jądrami podstawy oraz jądrami wzgórza (VA, VL)
• szlak nigrostriatalny – łączy istotę czarną z prążkowiem
istota
czarna
jądra
podstawy
wzgórze
14
skorupa
gałka
blada
(część
boczna) gałka blada
(część
przyśrodkowa)
jądro
ogoniaste
(ogon)
15
16
lokalizacja przodomózgowia podstawnego (w tym jądro Meynerta)funkcja: regulacja pobudzenia kory
film
17
lokalizacja jądra półleżącego (część układu nagrody)
18
układ limbiczny (rąbkowy)
• główne struktury– formacja hipokampa– zakręt obręczy– opuszka węchowa– podwzgórze– wzgórze– ciała suteczkowate– ciało migdałowate
• funkcja: udział w procesachpamięci i emocji
19
układ limbiczny
20
hipokamp• struktura korowa leżąca w
przyśrodkowej części płata skroniowego
• funkcje:
– bierze udział w procesach pamięciowych
– wysyła połączenia przez sklepienie
– otrzymuje informacje przez korę śródwęchową
21
półkule mózgu
• funkcje– percepcja– kontrola ruchowa– uwaga– pamięć– emocje– myślenie– mowa– kontrola poznawcza
• główne struktury– kora mózgu (istota szara)
• płaty: czołowy, skroniowy, potyliczny, ciemieniowy, wyspa
• zakręty (obręczy, zaśrodkowy, przedśrodkowy),• bruzdy (boczna, środkowa, ostrogowa)• szczeliny (podłużna)
– istota biała półkul mózgu• spoidła (wielkie, przednie, tylne, uzdeczek)• włókna kojarzeniowe
22
płat
czołowy
płat
czołowy
płat
czołowy
płat
ciemieniowy
płat
skroniowy
płat
potyliczny
płat
potyliczny
płat
limbiczny
płat
ciemieniowy
płat
potyliczny
płat
skroniowy
płat
limbicznypłat skroniowy
23
wyspa
25
istota biała – typy włókien• Włókna kojarzeniowe, tj. intrahemisferyczne (wewnątrzpółkulowe) –
zakręt-zakręt, płat-płat– krótkie: włókna łukowate łączą sąsiednie zakręty
– długie: pęczki, włókna asocjacyjne łączące odległe regiony kory
– rozpoczynają się w warstwie II i III kory
włókna łukowate
płat ciemieniowy
płat potyliczny
pęczek łukowatypłat potyliczny
pęczek hakowaty
wyspa
płat czołowy
pęczek
podłużny
górny
Pęczek podłużny górny (superior longitudinal
fasciculus)
Pęczek hakowaty (uncinate fasciculus)
Pęczek łukowaty(arcuate fasciculus)
torebka wewnętrzna• włókna korowo-rdzeniowe i korowo-jądrowe
• główne „wyjście” ruchowe z kory
30
istota biała – typy włókien
• Włókna spoidłowe– łączą homologowe obszary w obu
półkulach
– spoidło wielkie (rozległe obszary półkul)
– spoidło przednie (kora węchowa i okolice skroniowe)
– spoidło uzdeczek
– spoidło tylne
– Biorą swój początek w w. II i III kory
31
spoidło wielkie spoidło przednie
32
włókna spoidłowe
spoidło
wielkie
spoidło
przednie
podwzgórze
sklepienie
komora
trzecia
śród-
mózgowie