Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Nieuwe normen EN ISO 156xx
LASMETHODEKWALIFICATIE
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Inhoud
Inleiding Hoe kwalificeren? Essentiële variabelen in een WPS De kwalificatie Het geldigheidsgebied
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasprocedure - ontwikkeling
Actie:
Ontwikkeling van de procedure Goedkeuring Vaststellen van de procedure Vrijgave voor productie
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasprocedure - ontwikkeling
Pwps Wpqr met grenzen volgens geldende
normen Wps gebaseerd op wpqr Kopie wps of daaruit afgeleide
lasconstructie
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasprocedure - ontwikkeling
Controle:
Fabrikant Fabrikant, instantie Fabrikant
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Goedkeuring door wie?
Acceptatie van een lasmethode voor een bepaald doel wordt gedaan door een
“beoordelaar”.
- Een beoordelaar van lasmethodes is – zo meldt de EN ISO 15605 – een persoon of organisatie die de overeenstemming met de desbetreffende norm verifieert.
- In sommige gevallen kan dit door een Notified Body moeten worden uitgevoerd.
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Nieuwtjes
WPAR (welding procedure approval report) vervangen door WPQR
dus: pWPS, WPQR, WPS
Introductie “heterogene en homogene verbindingen”
Verschillen tussen basismateriaaldikte en lasmetaaldikte worden duidelijk
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Basismateriaal (geschiedenis)
CEN/TC 121/ SC1 “lasprocedure” is verscheidene jaren bezig geweest om te trachten een logische indeling en groepering te maken
Eerst alleen in Europa, nu al in de gehele wereld
EN 288-3, toen aanvulling A1, daarna CR/TR 12187 (uitgebreider en moder-ner)
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Basismateriaal (geschiedenis)
Nu: CR/ISO TR 15608, als document in principe bedoeld voor lasdoeleinden, maar met de nadrukkelijke mogelijkheid dat die indeling ook voor andere processen als warmtebehan-deling, warmvervormen en zelfs NDO zou kunnen worden toegepast
Binnenkort inclusief USA (ASME) en Japan
Deze oude normen zullen met het verschijnen van deze nieuwe norm worden teruggetrokken
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
WPS
Het systeem is gebaseerd op het gebruik van een WPS
De fabrikant stelt deze voor aanvang van het lassen op volgens de EN ISO 15609
Een WPS moet als pWPS worden geclassificeerd zolang deze nog niet conform één van in de normen genoemde methodes is gekwalificeerd
De pWPS wordt doorgaans door de fabrikant gemaakt op basis van zijn ervaringen of van andere informatie
De pWPS moet alle belangrijke fabricagevoorwaarden bevatten
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Verschillende kwalificatiemethoden
Kwalificatiemethode gebaseerd op de toepassing
Lasprocedureproeven: EN ISO 16514 serie
Toepassing: kan altijd worden toegepast, tenzij de proceduretest onvoldoende correspondeert met de werkelijke lascondities
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Verschillende kwalificatiemethoden
Geteste lastoevoegmaterialen: EN ISO 15610
Toepassing is vanzelfsprekend gelimiteerd tot processen die lastoevoegmaterialen gebruiken.
De toetsing van de lastoevoegmaterialen moet zijn
uitgevoerd op het materiaal dat in de productie wordt gebruikt.
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Verschillende kwalificatiemethoden
Eerder opgedane ervaring: EN ISO 15611
Toepassing is beperkt tot procedures die in het verleden voor een groot aantal lassen zijn toegepast
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Verschillende kwalificatiemethoden Standaard lasprocedure: EN ISO 15612
Vergelijkbaar met de lasprocedureproef
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Verschillende kwalificatiemethoden
Productie voorproeven: EN ISO 15613
Toepassing voor al die situaties waarbij de werkelijke omstandigheden niet in voldoende mate zijn te reproduceren in een van de standaard proefstukken
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Keuze van kwalificatiemethoden
De keuze van de uiteindelijke methode van kwalificeren voor een bepaalde opdracht is meestal een contractuele eis of wordt door een toepassingsnorm voorgeschreven
In de meeste gevallen dus géén vrije keuze voor de fabrikant
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Geldigheidsduur
Een lasmethodekwalificatie is voor altijd geldig
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasmethodebeschrijving (WPS) Bedenk altijd dat de wps in principe als een werkinstru-
ment moet kunnen worden gebruikt in de werkplaats en dat hij alle noodzakelijke informatie moet bevatten om een las te kunnen maken
Een WPS dekt materiaalgroepen, een diktegebied en een groep van toevoegmaterialen; daardoor is het soms zinvol om een gedetailleerde werkinstructie te maken voor één specifiek onderdeel of zelfs voor één las
Voor sommige toepassingen kan het noodzakelijk zijn de inhoud van de WPS uit te breiden of zelfs te beperken
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Basismateriaal
Conform met CR/ISO/TR 15608
Een wps mag een groep van materialen afdekken
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Enkele parameters op de WPS
AC/DC, elektrode, polariteit Stroomsterkte Spanning Pulserend lassen: alle parameters moeten
worden opgegeven indien ze traceerbaar zijn; piekstroom, piekspanning, basisstroom, puls-frequentie, balans
Wanneer deze parameters niet toegankelijk zijn, moeten de machine-instellingen of de programmakeuze worden bepaald
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Moderne stroombronnen
Een interessante nieuwe opmerking in de nieuwe norm betreft apparatuur waarbij het niet mogelijk is om ieder van de genoemde variabelen afzonderlijk te beheersen. De norm verplicht in dat geval om de machine-instellingen te specifiëren waarna het geldigheids-gebied van de WPS automatisch wordt beperkt tot apparatuur van dat specifieke type
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Temperaturen
Voorwarmtemperaturen (EN 1011-2) Indien geen voorverwarmen wordt toegepast, dient
toch een minimale werkstuktemperatuur te worden opgegeven
Tussenlagentemperatuur Handhaven voorwarmtemperatuur: een nieuwe
parameter; de minimale temperatuur voor de laszone wanneer het lassen wordt onderbroken
Waterstofarm gloeien: nieuwe parameters zijn het temperatuursgebied en de minimale verblijftijd
Warmtebehandeling na het lassen Warmte-inbreng (heat-input)
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Proces specifieke parameters
Proces 111: uitsteeklengte Proces13: beschermgasparameters aantal draadelektroden aanvullend toevoegmateriaal afstand contactbuis-werkstuk boogspanning metaalovergang
Proces 12: als er een méérdraadsysteem wordt toegepast, moet er een nauwkeurige configuratie opgegeven worden
- min - max boogspanning vastleggen
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Proces specifieke parameters
Proces14: type, diameter en codering wolfraamelektrode debiet beschermgas en gascupdiameter
Proces 15: plasma samenstelling, nozzle diameter, debiet plasmagas,type lastoorts
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Goedkeuring WPS
Een WPS behoeft in principe slechts de goedkeuring van de in het bedrijf werkzame lascoördinator
Acceptatie van een lasmethodekwalificatie voor een bepaald doel wordt gedaan door een beoordelaar
Een beoordelaar van lasmethodes is een persoon of organisatie die de overeenstemming met de desbetreffende norm verifieert
In sommige gevallen kan dit door een notified body moeten worden uitgevoerd. De functie kan ook vervuld worden door een erkende onafhan-kelijke instelling
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
WPQR
Welding procedure qualification record Een rapport met alle relevante
parameters Zo gedetailleerd mogelijk weergeven,
belangrijk voor de aanmaak van een nieuwe WPS en voor de toekomst