Download - Nýtt kerfi almannatrygginga
Nýtt kerfi almannatrygginga
30. nóv. 2012Benedikt Jóhannesson
Opinn fundur Félags íslenskra tryggingastærðfræðinga í Arion banka
Nefnd velferðarráðherra
• Árni Gunnarsson formaður• Fulltrúar hagsmunasamtaka• Fulltrúar stjórnmálaflokka• Aðilar vinnumarkaðarins• Ekki fulltrúar öryrkja
Tilgangurinn
Að einfalda núverandi kerfi og gera það
sanngjarnara
Núverandi kerfi
• Nokkrir bótaflokkar• Skerðingar miklar, framfærsluuppbót skert krónu
fyrir krónu• Til dæmis fær einhleypur maður með 73 þúsund
krónur á mánuði úr lífeyrissjóði sömu tekjur í heild og sá sem hefur engar tekjur
• Með skerðingum og sköttum fær sá sem er með 100 þúsund á mánuði úr lífeyrissjóði um 11 þúsund krónum meira en sá sem hefur aldrei greitt í lífeyrissjóð
Tillögurnar
• Dregið úr skerðingum í áföngum• Fyrst minnkað í 80% árið 2013• Svo í 70, 60, 50 og loks 45% árið 2017• Tekjutrygging og grunnlífeyrir sameinuð og
svonefnd framfærsluuppbót árið 2017
Verkefnið
• Að finna langtímaáhrif vegna tillagnanna• Búa til stærðfræðilíkan sem nota mætti til þess
að reikna áhrif af breytingum á tillögunum til langs tíma litið
• Í niðurstöðum er eðli málsins samkvæmt mikil óvissa, en þær gefa engu að síður hugmynd um kostnaðaráhrifin
Mannfjöldaspá Hagstofu 2012-48
20122013
20142015
20162017
20182019
20202021
20222023
20242025
20262027
20282029
20302031
20322033
20342035
20362037
20382039
20402041
20422043
20442045
20462047
20480%
50%
100%
150%
200%
250%
300%
Vísitala mannfjölda 67+
Nálgun með Poisson
Grænt raunverulegur ferill – Fjólublátt nálgun
0 25 75 125 175 225 275 325 375 425+0
0.05
0.1
0.15
0.2
0.25
0.3
Nálgun með Poisson langtímaáhrif
Blái ferillinn núverandi nálgun– Rauði framtíðarnálgun
0 25 75125
175225
275325
375425
475525
575625
675725
775825
875925
0
0.05
0.1
0.15
0.2
0.25
0.3
Ferill með lífeyrisréttindum – nokkrir sjóðir
303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859601
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
Athugið að skalinn er frá 60 niður í 30
Nálgun við réttindaferil
35363738394041424344454647484950515253545556575859601
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
Um 2,8% réttindaaukning til 48 ára aldurs um 0,8% eftir það
Forsendur líkans
Byggt er á:1. Mannfjöldaspá Hagstofu2. Poisson nálgun við tekjuferil3. Hækkun lífeyrisréttinda skv. meðaltali
nokkurra sjóða og hliðsjón af tekjuferli frá RSK
4. Giftingarlíkum skv. upplýsingum frá RSK um samskattaða
Samanburðarferlar
• Könnuð útgjaldaþróun m.v. eftirfarandi:• Núverandi kerfi• Tillögu 2013• Tillögu 2014• Tillögu 2015• Tillögu 2016• Tillögu 2017 og áfram• Þegar ákveðnar breytingar
Þróun lífeyriskerfa frá 2013-2049
Öll kerfi hafa innbyggða útgjaldaaukningu en útgjöld minnka aftur, hægast í lokakerfinu
20132014
20152016
20172018
20192020
20212022
20232024
20252026
20272028
20292030
20312032
20332034
20352036
20372038
20392040
20412042
20432044
20452046
20472048
2049100%
105%
110%
115%
120%
125%
130%
135%
140%
145%
150%
Núverandi20132014201520162017Lofað
Þróun ferla
• Myndin hér á undan sýnir lagið á ferlunum en ekki raunverulegan útgjaldaauka í prósentum því að öll kerfin eru stillt á 100% í upphafi.
• Til þess að sjá kostnaðinn í prósentum er nauðsynlegt að stilla þeim upp hlið við hlið
Kostnaðarauki
Nú 2013 2014 2015 2016 2017+ Lofað0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
FyrstHámark
Kostnaðarauki
20132015
20172019
20212023
20252027
20292031
20332035
20372039
20412043
20452047
2049100%
110%
120%
130%
140%
150%
160%
170%
180%
190%
20172016Lofað201520142013Núverandi
Þegar áformaðar breytingar hafa lítil áhrif í fyrstu en mikil í framtíðinni
Þegar áformaðar bætur
• Miðað við þau áform sem ríkið hefur þegar gefið má ætla að í kerfinu sé þegar nokkur kostnaðarauki fyrirsjáanlegur.
• Þau áform, þegar þau eru öll komin til framkvæmda eru heldur dýrari en tillögur hópsins fyrir árið 2015 þegar fram í sækir, en heldur ódýrari í upphafi. Skýringin er að áformaðar bæturnar eru meiri til þeirra sem hafa milli tvö og þrjúhundruð þúsund í mánaðartekjur en í núverandi kerfi
Kostnaðarauki
20132015
20172019
20212023
20252027
20292031
20332035
20372039
20412043
20452047
2049100%
110%
120%
130%
140%
150%
160%
170%
180%
190%
Rauður ferill tillaga starfshóps – blár ferill þegar áformað
Skattamál
• Þar sem stærstur hluti „nýrra“ bóta fer í skattþrep með 23 til 26% skatti til ríkisins má reikna með því að af bótaaukningunni fari um 24 til 25% til hins opinbera aftur í formi skatta.
• Útgjaldaauki ríkisins er því um 75-76% af kostnaði TR af nýjum kerfum.
• Hluti staðgreiðslu fer í útsvar til sveitarfélaga.
Samanburður á kostnaðarhækkun skv. tillögu og þróun VLF
20132014
20152016
20172018
20192020
20212022
20232024
20252026
20272028
20292030
20312032
20332034
20352036
20372038
20392040
20412042
20432044
20452046
20472048
2049100%
120%
140%
160%
180%
200%
220%
TillagaVLF
Gert er ráð fyrir 2% hækkun VLF á ári allan tímann
Hlutfall 67 ára og eldri af 21-66 ára
Samanburður á kostnaðarhækkun skv. tillögu, VLF og fjölgun 21-66 ára
Kostnaðarauki í tölum (Milljarðar kr.)
Kostnaður við tillögur sem hlutfall af landsframleiðslu 2012-2049
20122013
20142015
20162017
20182019
20202021
20222023
20242025
20262027
20282029
20302031
20322033
20342035
20362037
20382039
20402041
20422043
20442045
20462047
20482049
1.9%
2.0%
2.1%
2.2%
2.3%
2.4%
2.5%
2.6%
2.7%
2.8%
Niðurstaða
• Tillagan er um einfaldara og sanngjarnara kerfi en það sem við búum við núna
• Af því hlýst hins vegar verulegur kostnaðarauki umfram það sem myndi gerast ef ekki er tekið upp nýtt kerfi