Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.1
Ocena oddziaływania na środowisko - OOS
(problemy i niektóre aspekty ich pokonywania)
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.2
W opinii Komisji Europejskiej istnieje zasadnicza niezgodność polskich przepisów prawnych z wymogami dyrektywy 85/337/EWG Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne.
Zarzuty dotyczą w szczególności nieprawidłowego transponowania do polskiego porządku prawnego pojęcia „zezwolenia na inwestycję” oraz jego umiejscowienia w chronologii polskiego procesu inwestycyjnego.
Komisja Europejska oczekuje pilnego dostosowania polskiego prawa do przepisów wyżej wymienionej dyrektywy i do czasu wprowadzenia odpowiednich zmian w prawie polskim będzie akceptowała jedynie te inwestycje, dla których strona polska wykaże przeprowadzenie oceny środowiskowej zgodnie z prawem wspólnotowym.
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.3
Ocena oddziaływania na środowisko (OOS)
• Procedura nie raport
• Narzędzie podejmowania decyzji
• Ogromne problemy ze stosowaniem w praktyce(m.in. brak konsultacji społecznych na wczesnym etapie inwestycji, wykluczanie NGO z konsultacji, brak spójnej listy obszarów naturowych N2000, do dzisiaj brak rozporządzeń sankcjonujących obszary naturowe, często nieprawidłowa interpretacja wymogów
prawnych np.warintowania)
O co chodzi?
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.4
Problemy z OOS - brak rzetelnej informacji o środowisku
• Informacja niepełna
– intencjonalnie
– z przyczyn obiektywnych
• brak danych o występowaniu rzadkich gatunków
• brak możliwości ich stwierdzenia
– brak kontroli terenowych
– kontrole poza sezonem aktywności zwierząt
– zbyt mało kontroli
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.5
Problemy z OOS - brak właściwej analizy wariantowej
• brak możliwości wariantowania
– niewłaściwa skala rozważań
– konieczność analizy strategicznej (SEA)
• kawałkowanie inwestycji
– salami-approach: zaniżanie oddziaływania
• ograniczenie opcji wariantowych do jednego rodzaju inwestycji
– punkt widzenia inwestora vs państwo
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.6
Problemy z OOS - niefachowe prognozy oddziaływania• Elementarne braki w wiedzy o wymaganiach
ekologicznych gatunków i siedlisk
– bagatelizowanie, ignorancja
– chłopski rozsadek w miejsce ilościowych analiz
• Pomijanie efektów skumulowanych
• Ignorowanie oddziaływań pośrednich
• Upowszechnienie fałszywej opinii
– można realizować szkodliwe projekty pod
warunkiem:
– monitoring
– kompensacja
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.7
• Zgodnie z orzecznictwem ETS, w chwili wydawania decyzji zatwierdzającej plan/projekt, organ
administracji nie może mieć żadnych wątpliwości, że ujemne skutki nie wystąpią.
• Wykazanie braku negatywnego wpływu na obszar chroniony to warunek konieczny dopuszczalności inwestycji.
• Decydującym kryterium nie jest wiec okoliczność wystąpienia negatywnych skutków, ale wprost przeciwnie: wykazanie braku takich skutków. W konsekwencji, jeżeli organ (…) nie jest w stanie ich wykluczyć, inwestycja w żadnym razie nie może być realizowana.
Jak postępować? Kryteria oceny oddziaływania przedsięwzięcia – zasada przezorności
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.8
• Projekty i przedsięwzięcia istotnie, negatywnie oddziałujące na obszary Natura 2000 nie powinny być realizowane
• Jedynym kryterium: zakres i „siła” negatywnego wpływu na integralność obszaru N2000
• Lokalizacja przedsięwzięcia nie gra roli !! (może być poza obszarem Natura 2000)
– np. zapora na rzece zmienia kluczowe charakterystyki ekosystemów rzecznych nawet kilkaset km poniżej
• Oddziaływania kumulatywne bardzo ważne („w powiązaniu z innymi projektami i przedsięwzięciami”)
Jak postępować? OOS dla obszarów N2000
Generalne zasady – negatywne efekty
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.9
Projekty i przedsięwzięcia istotnie, negatywnie oddziałujące na obszary Natura 2000 nie powinny być realizowane
Wyjątki – gdy spełnione jednocześnie 4 warunki
• brak rozwiązań alternatywnych
• nadrzędny cel publiczny / zdrowie ludzkie i bezpieczeństwo publiczne
• łagodzenie i kompensacja
• Komisja Europejska zgadza się / jest poinformowana
Jak postępować? OOS dla obszarów N2000
Generalne zasady – negatywne efekty
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.10
Ocena oddziaływania na obszar N2000
Schemat logiczny
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.11
• Ściśle określona sekwencja procedur
nadrzędny interes publiczny nie ma zastosowania, gdy istnieją alternatywne metody realizacji celu
• przy ocenie wariantów alternatywnych aspekty ekonomiczne nie są ważniejsze od ekologicznych
• odstąpienie od tego logicznego schematu oznacza:
Złamanie prawa
Ocena oddziaływania na obszar N2000
Mocne i wymagające prawo
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.12
Zmiana filozofii traktowania OOS
• Wielokryterialne oceny wariantów jako
narzędzie decyzyjne
– ocena nie jest „papierem”
– ocena jest narzędziem podejmowania decyzji
• negatywne wyniki OOS dla części wariantów integralna częścią procedury decyzyjnej
• konsultacje społeczne (szerokie) na wstępnym etapie inwestycji
Co dalej?
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 09-10 października 2008 r.13
Rzetelne OOS są podstawa dialogu i
wypracowywania optymalnych decyzji