Download - Onzichtbaar en onmisbaar
![Page 1: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/1.jpg)
het machtigste leven op aarde
Wiebe Sloot
Hoofd laboratorium Micropia
![Page 2: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/2.jpg)
opzet presentatie
• heel klein…maar ook heel groot
• …en met heel veel … en overal
• de drie domeinen
• ontstaan
• bouw
• ontdekking
• onmisbaar
• op en in je lichaam
• microbiologie en biotechnologie
![Page 3: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/3.jpg)
heel klein
![Page 4: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/4.jpg)
heel klein
micrometer = 1/1000ste van een millimeter
bacteriën
punt van de
naald
bron:sciencefoto.de
![Page 5: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/5.jpg)
heel klein
De gemiddelde bacterie
past 50 keer in de
doorsnede van een
mensenhaar.
![Page 6: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/6.jpg)
heel groot en oud
• Armillaria ostoyae (sombere honingzwam)
1600 voetbalvelden
2400 jaar oud
![Page 7: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/7.jpg)
en met heel veel
![Page 8: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/8.jpg)
en met heel veel
• 60% van de biomassa op onze planeet
• een nonillion (1 met 30 nullen) bacteriën op aarde
• meer bacteriën op aarde dan sterren in het
universum
een
miljoen
bacteriën
en tien
miljoen
virussen
![Page 9: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/9.jpg)
en met heel veel
• 2/3 van het leven is onzichtbaar
• 100 miljoen soorten microben
![Page 10: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/10.jpg)
en overal
• extromofielen
Overleven bij een hoge en/of lage temperatuur, pH, zoutgehalte, druk, voeding, zuurstof, water en straling.
![Page 11: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/11.jpg)
de drie domeinen
![Page 12: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/12.jpg)
de drie domeinen
‘karyon’ = kern
‘pro’ = voor
‘eu’ = echt
EukaryaArchaeaBacteria
![Page 13: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/13.jpg)
de drie domeinen
prokaryoten:
• Bacteria
• Archaea
eukaryoten:
• Eukarya
![Page 14: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/14.jpg)
de drie domeinen
En virussen dan?
![Page 15: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/15.jpg)
ontstaan
![Page 16: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/16.jpg)
ontstaan
En virussen dan?
![Page 17: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/17.jpg)
ontstaan
microben waren het eerste leven op aarde
• ze ontstonden zo’n 3,5 miljard jaar geleden
• 2 miljard jaar geleden de eerste eukaryoten via endosymbiose
![Page 18: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/18.jpg)
ontstaan
• 1,7 miljard jaar geleden de eerste meercellige
• 600 miljoen jaar geleden het eerste zichtbare leven
• 250.000 jaar geleden de moderne mens
![Page 19: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/19.jpg)
bouw
![Page 20: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/20.jpg)
bouw
de prokaryote cel
cytoplasma
fimbria
(bacteriehaar)
plasmide
celwandcelmembraan
DNA-streng
ribosomen
zweephaar
![Page 21: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/21.jpg)
bouw
de eukaryote cel
![Page 22: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/22.jpg)
ontdekking
![Page 23: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/23.jpg)
Neerlands trots
Antoni van Leeuwenhoek
1674 voor het eerst
‘kleijne diertgens’
![Page 24: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/24.jpg)
Neerlands trots
‘sonder sich te besoetelen’
![Page 25: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/25.jpg)
onmisbaar
![Page 26: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/26.jpg)
onmisbaar
50% van de zuurstof in onze atmosfeer
![Page 27: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/27.jpg)
onmisbaar
ultieme recyclers
Bodembacteriën en
–schimmels breken
organisch materiaal
af en stellen de
bouwstenen weer ter
beschikking.
![Page 28: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/28.jpg)
onmisbaar
symbiose met planten
92% van de onderzochte
plantenfamilies werkt samen
met mycorrhiza-schimmels
Vlinderbloemigen
werken samen met
Rhizobium-bacteriën
die wortelknobbeltjes
maken.
![Page 29: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/29.jpg)
onmisbaar
symbiose met de mens
Honderdduizend
miljard microben
in je lichaam.
14.000 keer het
aantal mensen op
aarde.
![Page 30: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/30.jpg)
op en in je lichaam
![Page 31: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/31.jpg)
op en in je lichaam
microbioom = het geheel van microben in en op je
lichaam
• 100.000.000.000.000 bacteriën, schimmels,
archaea en virussen
• 10x meer dan lichaamscellen
• weegt bij elkaar 1,5 kilo
• unieke samenstelling
![Page 32: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/32.jpg)
op en in je lichaam
heel belangrijk:• helpt bij spijsvertering • maakt vitaminen en
hormonen• traint immuunsysteem• concurreert met schadelijke
microben van buitenaf
Het microbioom wordt vaak gezien als extra orgaan
![Page 33: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/33.jpg)
op en in je lichaam
genetische revolutie
Veel sneller en duizend keer goedkoper genetisch onderzoek naar microbioom.
![Page 34: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/34.jpg)
op en in je lichaam
vijf interessante gebieden:
• mond
• neus en luchtwegen
• huid
• maag-darmkanaal
• geslachtsdelen
![Page 35: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/35.jpg)
op en in je lichaam
mond
![Page 36: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/36.jpg)
op en in je lichaam
neus en luchtwegen
Staphylococcus
aureus
Staphylococcus
epidermis
![Page 37: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/37.jpg)
op en in je lichaam
huid 1,8 m2 met 1.5 biljoen microben
Propionibacterium
acnes
![Page 38: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/38.jpg)
op en in je lichaam
maag-darmkanaal
• 1,5 kilo microben
• 100 miljard per ml
• diversiteit vrij stabiel
• wel afhankelijk van dieet
• 10x meer bacterievirussen
![Page 39: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/39.jpg)
op en in je lichaam
geslachtsdelen - vagina
• lage zuurgraad in vagina door melkzuurbacteriën• lage pH tegen schadelijke microben• melkzuurbacteriën tijdens geboorte overgedragen
op baby helpen bij vertering moedermelk
• zonder balans: bacteriële vaginose
![Page 40: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/40.jpg)
op en in je lichaam
geslachtsdelen - penis
• microbensamenstelling uniek per persoon
• afhankelijk van leeftijd en seksuele activiteit
• grootste effect door besnijdenis minder
anaerobe bacteriën
![Page 41: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/41.jpg)
microbiologie en biotechnologie
![Page 42: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/42.jpg)
microbiologie
![Page 43: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/43.jpg)
biotechnologie
‘het gebruik van het leven’
• bestaat al duizenden jaren
• recent steeds meer aandacht voor microben
![Page 44: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/44.jpg)
biotechnologie
drie generaties:
• klassiek (eeuwen oud, zoals bier en kaas)
• industrieel (op grote schaal, zoals antibiotica)
• modern (genetische modificatie)
Let op: veel overlap!
![Page 45: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/45.jpg)
produceren en conserveren van voedsel
![Page 46: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/46.jpg)
Door de ontdekking van Alexander Fleming waren veel ziektes niet meer dodelijk.
medicijnen
Alexander Fleming
![Page 47: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/47.jpg)
biobrandstoffen
![Page 48: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/48.jpg)
toekomst?
![Page 49: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/49.jpg)
Micro-organismen, de machtigste
organismen op aarde.
Zonder hen kunnen we niet leven.
![Page 50: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: Onzichtbaar en onmisbaar](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051400/559c491b1a28ab685c8b45de/html5/thumbnails/51.jpg)