Leefmilieu Brussel
Opleiding Duurzaam Gebouw:
Diagnosetools voor renovaties
Sanering van vrijstaande collectieve gebouwen in Brussel
Gérald LEDENT
UCL - Faculté d'architecture, d'ingénierie architecturale, d'urbanisme (LOCI)
S a n e r i n g v a n v r i j s t a a n d e c o l l e c t i e v e g e b o u w e n i n B r u s s e l
B I M 1 5 1 1 3 0
Gérald LEDENT UCL | LOCI
B R U S S E L
A A N Z I E N
V E R VA L
P O T E N T I E E L
Gérald LEDENT UCL | LOCI
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
BRUSSEL
Een stad ontwikkeld rond een specifieke woonvorm: de eengezinswoning in gesloten bebouwing
Meer dan een woning op drie behoort tot deze woonvorm
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
BRUSSEL
Verscheidenheid en onveranderlijkheid
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
BRUSSEL
Verscheidenheid en onveranderlijkheid
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
BRUSSEL
4 kenmerken van de traditionele Brusselse woning
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
BRUSSEL
Modernisme, een revolutie
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
BRUSSEL
Stedelijke vormen Collectieve huisvesting Hoogte Indeling
4 kenmerken van de modernistische woning die de CIAMs voorstaan
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
BRUSSEL
Absoluut contrast: modernistische woonvorm >< traditionele Brusselse woonvorm
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
BRUSSEL
Begrijpen: bundel tekeningen van 13.000 woningen in het BHG (2,5% van het woningenpark van het BHG)
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
BRUSSEL
Begrijpen: bundel tekeningen van 13.000 woningen in het BHG (2,5% van het woningenpark van het BHG)
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
AANZIEN
Oorsprong: na de oorlog is er een tekort aan 300.000 woningen
Ideologie: de Staat vertrouwt op de moderne architectuur voor de heropbouw van het land (euforie expo ‘58)
Infrastructuur: eerste autowegen, randwegen en invalswegen tot in het hart van de stad
stadsplanning (Tekhnè- en Manhattan-plan)
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
AANZIEN
Oorsprong: na de oorlog is er een tekort aan 300.000 woningen
Ideologie: de Staat vertrouwt op de moderne architectuur voor de heropbouw van het land (euforie expo ‘58)
Infrastructuur: eerste autowegen, randwegen en invalswegen tot in het hart van de stad
stadsplanning (Tekhnè- en Manhattan-plan)
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
AANZIEN
Oorsprong: na de oorlog is er een tekort aan 300.000 woningen
Ideologie: de Staat vertrouwt op de moderne architectuur voor de heropbouw van het land (euforie expo ‘58)
Woning: Wet De Taye (1948) >> moedigt privé-eigendom aan
Wet Brunfaut (1949) >> organiseert de ontwikkeling van de sociale huisvesting
Vanaf 1956 >> tussenkomst van de staat voor complexen van + 25 woningen
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
AANZIEN
Oorsprong: na de oorlog is er een tekort aan 300.000 woningen
Ideologie: de Staat vertrouwt op de moderne architectuur voor de heropbouw van het land (euforie expo ‘58)
Woningen: Wet De Taye (1948) >> moedigt privé-eigendom aan
Wet Brunfaut (1949) >> organiseert de ontwikkeling van de sociale huisvesting
Vanaf 1956 >> tussenkomst van de staat voor complexen van + 25 woningen
Vanaf
Het appartement van uw dromen …
RESIDENTIE AURORE in Anderlecht
Een investering die haar waarde behoudt!
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
AANZIEN
Oorsprong: na de oorlog is er een tekort aan 300.000 woningen
Ideologie: de Staat vertrouwt op de moderne architectuur voor de heropbouw van het land (euforie expo ‘58)
Logement : Wet De Taye (1948) >> moedigt privé-eigendom aan
Wet Brunfaut (1949) >> organiseert de ontwikkeling van de sociale huisvesting
Vanaf 1956 >> tussenkomst van de staat voor complexen van + 25 woningen
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
Representativiteit
• 730 gebouwen 1/3 publiek
2/3 privaat
• 77.000 woningen 15% van het
gewestelijke totaal
7% van de grondinname
van woongebouwen
AANZIEN
Inventaris
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
VERVAL
Eind jaren ’60 wordt het modernisme als voor de hand liggende keuze opnieuw in vraag gesteld >> einde concessus
Kentering: vooruitgang >> stigmatisering (“buildings”, “kippenhok”, ”etri-moche”, “amelinckx”, enz.)
1. aardoliecrisis >> erbarmelijke energiekwaliteit + dure uitvoering
2. gebruikte materialen >> eerste tekenen van economische veroudering
3. sociale bewegingen (mei ’68) >> einde van het familiale model van het modernistische programma
>> aanklacht tegen het onvermogen van deze gebouwen om "een stad te vormen"
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
VERVAL
Eind jaren ’60 wordt het modernisme als voor de hand liggende keuze opnieuw in vraag gesteld >> einde concessus
Kentering: vooruitgang >> stigmatisering (“buildings”, “kippenhok”, ”etri-moche”, “amelinckx”, enz.)
1. aardoliecrisis >> erbarmelijke energiekwaliteit + dure uitvoering
2. gebruikte materialen >> eerste tekenen van economische veroudering
3. sociale bewegingen (mei ’68) >> einde van het familiale model van het modernistische programma
>> aanklacht tegen het onvermogen van deze gebouwen om "een stad te vormen"
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
VERVAL
Anderlecht, Peterbos
Eind jaren ’60 wordt het modernisme als voor de hand liggende keuze opnieuw in vraag gesteld >> einde concessus
Kentering: vooruitgang >> stigmatisering (“buildings”, “kippenhok”, ”etri-moche”, “amelinckx”, enz.)
1. aardoliecrisis >> erbarmelijke energiekwaliteit + dure uitvoering
2. gebruikte materialen >> eerste tekenen van economische veroudering
3. sociale bewegingen (mei ’68) >> einde van het familiale model van het modernistische programma
>> aanklacht tegen het onvermogen van deze gebouwen om "een stad te vormen"
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Groot vastgoedpark in onze steden
Dit vereist aanzienlijke investeringen (technologie, binneninrichting, enz.)
Gebrek aan totaalvisie rekening houdend met hun collectieve karakter
privaat >> goedkeuring van gemeenschappelijke eigendom
publiek >> versnipperde investeringen om financiële redenen
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Anvers, Kiel, Renaat Braem IZH, Maxime Brunfaut
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Evere, IZH, Maxime Brunfaut
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Evere, IZH, Maxime Brunfaut
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Evere, IZH, Maxime Brunfaut
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Evere, IZH, Maxime Brunfaut
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Jette, de Greeflaan, Rémy Van der Looven
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Jette, de Greeflaan, Rémy Van der Looven
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Jette, de Greeflaan, Rémy Van der Looven
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Jette, de Greeflaan, Rémy Van der Looven
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Jette, de Greeflaan, Rémy Van der Looven
Problematiek van renovaties
binneninrichting moet wijken voor patrimoniale of normatieve overwegingen
balkons ruimen plaats voor warmte-isolatie
gemeenschappelijke ruimten verdwijnen ten gevolge van gebrekkig onderhoud
oppervlakkig opsmukwerk
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
VEREIST EEN OBJECTIEVE ERKENNING VAN HET POTENTIEEL VAN DEZE GEBOUWEN
?
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
NADELEN
in het algemeen verouderde uitrustingen
verouderde technologieën (verwarming, ventilatie, warmte- en geluidsisolatie)
functionalistisch ontwerp van deze ruimten
onvoldoende ontwikkelde gemeenschappelijke ruimten
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
KWALITEITEN
alleen al het feit dat ze bestaan
stevige structuren + doeltreffende en minimale distributie
gedeeld gebruik van hulpbronnen (droogkasten, dakterrassen, gemeenschappelijke ruimten, gedeelde
uitrustingen, enz.)
rol van de conciërges
lichte woonruimten met vrije uitzichten
bakens in Belgische steden met vooral laagbouw
vrije ruimte
>> groen netwerk
>> grondreserves
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
VOORBEELD: Haalbaarheidsstudie voor de woontoren van J. Roggen, Brunfautstraat in Molenbeek (Druot,
Lacaton & Vassal)
>> Onbevooroordeelde kijk op de kwaliteiten en gebreken
>> Voorstel van een objectieve synthese aan de hand van werkwijzen
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Onbevooroordeelde kijk op de kwaliteiten en gebreken
1. Fysieke kenmerken van het gebouw:
structurele kwesties
geïntegreerde technologieën
gebruikte materialen
bereikbaarheid van het gebouw
structuur van de woningen
gemeenschappelijke ruimten binnen en buiten
uitgebreidere analyse van de wijk
huidige normen (minimale oppervlakten, evacuatiewegen)
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Onbevooroordeelde kijk op de kwaliteiten en gebreken
1. Fysieke kenmerken van het gebouw:
Onbevooroordeelde kijk op de kwaliteiten en gebreken
2. Sociale kenmerken van het gebouw:
bewoning en afstemming op de behoeften van de bewoners
eigen behoeften van elke bewoner
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Onbevooroordeelde kijk op de kwaliteiten en gebreken
2. Sociale kenmerken van het gebouw:
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
HERBESTEMMINGEN uitbreiding
Noord Noord Zuid Zuid
OOST WEST
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Voorstel van een objectieve synthese aan de hand van werkwijzen
restauratie
renovatie
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
Belang
belicht het potentieel
schrijft geen pasklare oplossingen voor
het architectuurproject kan alle kanten uit
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
De voordelen die verband houden met stigmatisering wegwerken.
Een algemene en onbevooroordeelde diagnose is belangrijk om een echte heropleving mogelijk te maken.
+, Lacaton, Vassal, Druot,, Trignac Certé, voor
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
+, Lacaton, Vassal, Druot,, Trignac Certé, na
De voordelen die verband houden met stigmatisering wegwerken.
Een algemene en onbevooroordeelde diagnose is belangrijk om een echte heropleving mogelijk te maken
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
+, Lacaton, Vassal, Druot,, Trignac Certé, voor
De voordelen die verband houden met stigmatisering wegwerken.
Een algemene en onbevooroordeelde diagnose is belangrijk om een echte heropleving mogelijk te maken
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
POTENTIEEL
+, Lacaton, Vassal, Druot,, Trignac Certé, na
De voordelen die verband houden met stigmatisering wegwerken.
Een algemene en onbevooroordeelde diagnose is belangrijk om een echte heropleving mogelijk te maken
Gérald LEDENT UCL | LOCI BRUSSEL AANZIEN VERVAL POTENTIEEL
Dank u