INLEIDING:
GEBOUWEN DUURZAAM RENOVEREN
Liesbet TEMMERMAN
cera|a| asbl
Opleiding Duurzaam gebouw:
Duurzame renovatie: kort overzicht Leefmilieu Brussel
2
Doelstellingen van de presentatie
● Begrijpen waarom een duurzaam renovatieproject
rekening dient te houden met de aandachtspunten
op het vlak van het bouwen en renoveren, die
verband houden met de stedelijke context waarin
deze handelingen worden uitgevoerd
● De context van duurzaam renoveren in het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest uiteenzetten, en vestigen als
basis voor een holistische projectaanpak die is
opgebouwd rond de 9 thema’s van het duurzaam
bouwen
● Het belang van een objectieve beoordeling van de
milieuprestaties van een renovatieproject begrijpen
3
● Context
► Wereldwijd
► Context van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
› De bevolkingsgroei
› Het schaars worden van onbebouwde terreinen
› Een kwaliteitsvol leefklimaat
► Beoordeling van een gebouw in termen van duurzaamheid
› Waarom?
› De projectoproep Voorbeeldgebouwen
› De opstelling van een Belgisch referentiekader
● De 9 thema’s van het Duurzaam Gebouw - overzicht
Plan van de uiteenzetting
De renovatie van een gebouw
● beïnvloedt de context, de omgeving van het project
zowel rechtstreeks als onrechtstreeks en op verschillende
niveaus
● vereist, van planning tot oplevering, dat een transversale
denkoefening wordt gevoerd en dat keuzes worden
gemaakt die de kwaliteit en de prestaties van het project
zullen bepalen
● doet de vraag rijzen hoe men het project kan doen
aansluiten bij zijn omgeving, wat het project tot deze
omgeving kan bijdragen, en welke voordelen het er zelf
aan kan onttrekken
Inleiding:
4
5
Mondiale context
● Percentages van stadsbewoners, op wereldschaal:
Bron: United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division: World Urbanization Prospects, the 2011 Revision, New York 2012.
6
800.000
900.000
1.000.000
1.100.000
1.200.000
1.300.000
1.400.000
1.500.000
1.600.000
2000 2010 2020 2030 2040 2050 2060
Groeiperspectieven bevolking in Brussel (2000-2060), Doc CERAA Bron: FEDERAAL PLANBUREAU, Bevolkingsperspectief 2010-2060, Brussel, december 2011
Context Brussels Hoofdstedelijk Gewest
● Bevolkingsgroei in het Brussels Gewest:
► In Brussel, volgens het Federaal Planbureau:
› + 35% inwoners tegen 2060
› of 1.475.200 inwoners in 2060
7 Aantal onbebouwde percelen > 1000m², in publieke eigendom (links) en totale oppervlakte (rechts) Bron:
tijdschrift Brusselse Bond voor het Recht op Wonen, nr. 38, 2010.
Context Brussels Hoofdstedelijk Gewest ● Vastgoedprojecten versus schaars wordende
bouwgronden
8
Groei BHG 2000-2010: 128.819 inw. (1,3%/jaar)
Absolute groei (bruin +, blauw -)
2000-2010
Gemiddeld jaarlijks groeiverschil van de bevolking
t.o.v. het Gewest 2000-2010
Gemiddeld jaarlijks groeiverschil van de bevolking ten opzichte van het Gewest, periode 2010-2020 Bron: De cahiers van het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse, Bevolkingsprojecties 2010-2020
voor het Brussel Hoofdstedelijk Gewest.
● Een kwalitatief leefklimaat bieden aan een stedelijke
bevolking in volle groei
Context Brussels Hoofdstedelijk Gewest
9
● Waarom?
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw
“Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het
heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen
behoeften te voorzien in gevaar te brengen.”
Rapport van de Brundtland-commissie, Verenigde Naties, 1987
De drie pijlers van de duurzame ontwikkeling- Bron: http://www.wtcb.be
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw
MAAR …
● “Duurzaamheids”claims zonder technische referentie of validering (greenwashing)
● Verkoopsargument >< reële overtuiging, engagement
● Allerhande en veranderlijke definities van het begrip “duurzaam”
● “groen >< “groenachtig”
Nood aan een objectiverend kader voor de reële
milieuprestatie van gebouwen
10
Groeiende bewustwording van het belang van de
integratie van de duurzame ontwikkelingsprincipes bij
bouw- en renovatieprojecten:
● Evaluatie van het regelgevend kader (GSV, EPB,…)
● Ontwikkeling van ambitieuze projecten (privé / publiek)
● Sinds 2007 : Projectoproep Voorbeeldgebouwen
● Waarom?
● De projectoproep Voorbeeldgebouwen
11
Vrijwillige deelname
Promotie van de duurzame gebouwen door een objectieve beschouwing van hun haalbaarheid en relevantie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Omvang: 193 projecten, 522.000 m². Deze projecten zullen worden uitgevoerd tegen 2015, met een financiële steun ten bedrage van 29 miljoen euro van het Gewest.
De duurzame bouw en renovatie van gebouwen is mogelijk! Deze manier van bouwen en renoveren beperkt de milieu- en
gezondheidsimpact en draagt bij tot een sociaal en economisch duurzame en verantwoordelijke context.
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw
12
Warmteterugwinning
Hernieuwbare energie
Strategie van passieve koeling
Ecomobiliteit
Groendaken
Watercyclus
Materialen met lage milieu-impact
Comfort & gezondheid
Biodiversiteit
Afvalbeheer
Thermische isolatie
+ sociale aspecten en bijdrage van het gebouw aan de buurt
+ technische haalbaarheid en reproduceerbaarheid
● De projectoproep Voorbeeldgebouwen
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw
13
● Groot aantal systemen en referentiekaders (België / Europa / wereld):
overheids-, privé- en gemengde initiatieven
● Een Belgisch geconsolideerd referentiekader ontbreekt
● Projectontwikkelaars hebben een voorliefde voor gebouwen met
duurzaamheidslabel: er is vraag naar
● Voor de overheid is het zinvol over een objectief referentiekader te
beschikken:
► Objectivering (bv. wedstrijd Voorbeeldgebouwen)
► Geconsolideerd subsidiebeleid
► Katalysatoreffect
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vat de koe bij de hoorns
● Opstelling van een Belgisch referentiekader
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw
14
● Opstelling van een Belgisch referentiekader
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw
Buiten Europa
15
● Opstelling van een Belgisch referentiekader
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw
- Wedstrijd Voorbeeldgebouwen - Haalbaarheidsstudie
referentiekader - BREEAM- en Valideo-analyse in
het kader van de wedstrijd Voorbeeldgebouwen
Maatstaf Duurzaam Wonen en Bouwen
16
17
THEMA MAN BEHEER
THEMA MOB MOBILITEIT
THEMA NAT NATUURONTWIKKELING
THEMA PHY FYSIEKE OMGEVING
THEMA HUM MENSELIJKE OMGEVING
THEMA MAT MATERIAAL
THEMA ENE ENERGIE
THEMA WAT WATER
THEMA WEL WELZIJN, COMFORT EN GEZONDHEID
● De 9 thema’s van het Duurzaam Gebouw - overzicht
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw
Structuur
van het Belgisch referentiekader “Duurzame gebouwen”,
van de Gids Duurzame Gebouwen van Leefmilieu Brussel,
en van deze opleiding
18
Te onthouden uit de uiteenzettingz
Bij het renoveren van gebouwen vanuit een streven
naar duurzaamheid…
● wordt het gebouw niet beschouwd als een geïsoleerd, op
zichzelf staand object, waarvan de impact zich beperkt tot het
perceel, maar tracht men het te integreren, het te laten
aansluiten bij de verschillende stromen (zowel dichtbij als
verder weg), en het er een bijdrage toe te laten leveren
● wordt een holistische aanpak ontwikkeld die rekening houdt
met de aandachtspunten van de bouw/renovatie op het vlak
van duurzame ontwikkeling, wordt rekening gehouden met
deze aandachtspunten en worden aangepaste oplossingen
aangereikt voor de uitvoering van het project
● wordt de gelegenheid aangegrepen om het project te
ontwikkelen zodat het een meerwaarde vormt en banden
smeedt, voor een wisselwerking zorgt: voor de gebruikers,
de wijk, de hele stad
19
Bibliografie:
Brusselse dichtheden en woonvormen URBA-UCL (B. Declève, P. Ananian, M. Anaya, A. Lescieux),
BROH, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 2009 – ISBN 978-2-9600749-6-3
BRUSSEL! E. Corijn, E. Vloeberghs, VUBPress, 2009
ISBN 978-9-054860-6-6
Ecologies urbaines (CNRS Collection Villes) O. Coutard, J.-P. Lévy, Ed. Economica, Paris, 2010
ISBN 978-2-7178580-2-0
A life cycle approach to buildings: Principles, Calculations,
Design Tools H. König, N. Kohler, J. Kreibig, T. Lützkendorf, Ed. Détail, Munich, 2010
ISBN 978-3-92003444-5-4
20
Bibliografie (vervolg):
Écologie industrielle et territoriale: Stratégies locales pour un
développement durable N. Buclet, Presses Universitaires du Septentrion, 2001
ISBN 978-27574033-1-0
How buildings learn: What happens after they’re built S. Brand, Viking Press, 1994
ISBN 978-01401399-6-9
La ville autrement Alternatives économiques / Revue Urbanisme, Paris, 2009 (hors-série)
ISSN 1291-1704
Habiter autrement (MOOK) Sous la direction de H. Dougier, Ed. Autrement, Paris, 2009
ISBN 978-2-7467133-9-0
21
Contactpersoon
Liesbet TEMMERMAN
Afgevaardigd bestuurder & Onderzoekscoördinator
Ernest Allardstraat 21 – 1000 Brussel
: 02/537.47.51
E-mail : [email protected]