FASEGERICHT OF
TRAUMAGERICHT
BEHANDELEN BIJ PATIËNTEN
MET PTSS TEN GEVOLGE VAN
VROEGKINDERLIJK TRAUMA
MAARTJE SCHOORL
DANIELLE OPREL
PsyQ Haaglanden, afdeling psychotrauma, Universiteit Leiden
Projectgroep
Prof dr Willem van der Does (Leiden)
Prof dr Agnes van Minnen (Radboud)
Dr Maartje Schoorl (PsyQ/Leiden)
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Adviesgroep
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Dr Ethy Dorrepaal – PsyQ
Prof dr Bernet Elzinga – Universiteit Leiden
Prof dr Anke Ehlers – University of Oxford
Dr Trudy Mooren – Centrum 45
Mw. J. Hamersveld – de Wolf – St AFD
Doelgroep
Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Patiënten met PTSS tgv vroegkinderlijk, interpersoonlijk,
herhaald trauma
MDR over de behandeling van PTSS: 1e stap is traumagerichte CGT of EMDR
(www.ggzrichtlijnen.nl)
12-11-2015
Complexe discussie
Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Trauma?
Gevolg?
Behandeling?
(ter Heide et al., 2014)
12-11-2015
Complexe PTSD
Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Disorders of Extreme Stress not Otherwise Specified
Developmental Trauma Disorder
Enduring Personality Change after Catastrophic
Experience (ICD-10)
PTSD with associated features (DSM IV)
PTSD dissociative subtype (DSM 5)
Complex PTSD (ICD-11)
12-11-2015
Inclusie
Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Age ≥ 18 years
Dutch nationality or residence status
Sufficient fluency in Dutch to complete the treatment and research protocols
Multiple traumata related to childhood sexual/physical abuse by a primary caretaker or authority figure (that occurred ≤ 17 years of age) as index event
PTSD according to DSM-IV, CAPS score > 50
Current re-experience symptom of at least one event
12-11-2015
Exclusie
Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Severe non-suicidal self-injury (NSSI) in the last two months, operationalized as requiring medical care, or suicidality in the last two months, operationalized as score ‘high’ on MINI-Plus item of suicidality and suicide attempt in last two months
Severe alcohol or drug dependence/abuse in last 2 months
Pregnancy
Cognitive impairment (estimated IQ < 85)
Psychotropic medication: stable for two months prior to inclusion 12-11-2015
Design
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
4 weken 4 weken 8 weken
Conditie 1 4 x STAIR 4 x STAIR 8 x (I)E 16
Conditie 2 4 x (I)E 4 x (I)E 8 x (I)E 16
Conditie 3 12 x (I)E 4 x (I)E - 16
Design
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
4 weken 4 weken 8 weken
Conditie 1 4 x STAIR 4 x STAIR 8 x (I)E 16
Conditie 2 4 x (I)E 4 x (I)E 8 x (I)E 16
Conditie 3 12 x (I)E 4 x (I)E - 16
Conditie 1 Gebaseerd op het model van Cloitre
Cloitre (2006) Twee fasen model
1) Vergroten van
vaardigheden
2) Traumagericht
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Fase 1: STAIR
S kills
T raining in
A ffective and
I nterpersonal
R egulation
Gemene deler
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
STAIR
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
4 sessies
4 sessies
Vergroten emotieregulatie
vaardigheden
Veranderen van
interpersoonlijke patronen
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
1 Rationale behandeling, psycho educatie en
ademhalingstechnieken.
2 Bewustzijn van emoties; oa. psycho-educatie
over invloed van misbruik op
emotieregulatie, functie van emoties en
emoties herkennen
3 Emotieregulatie; o.a. 3 ‘kanalen’ van
emotie, coping en plezierige activiteiten
4 Emotioneel ‘engaged living’; o.a.
Stresstolerantie om doelen te bereiken.
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
5 Herkennen van interpersoonlijke schema’s
zoals ‘Als … ik doe wat hij zegt, dan… zal
hij van me houden’
6 Veranderen van relationele patronen; o.a.
Formuleren van alternatieven en
rollenspelen.
7 Machtsverhouding in relaties; o.a
assertiviteit.
8 Flexibiliteit in relaties. En overgang van
fase 1 naar fase 2.
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
1 Rationale behandeling, psycho educatie en
ademhalingstechnieken.
2 Bewustzijn van emoties; oa. psycho-educatie
over invloed van misbruik op
emotieregulatie, functie van emoties en
emoties herkennen
3 Emotieregulatie; o.a. 3 ‘kanalen’ van
emotie, coping en plezierige activiteiten
4 Emotioneel ‘engaged living’; o.a.
Stresstolerantie om doelen te bereiken.
Nieuw: 3
kanalen = 3
zittingen
Design
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
4 weken 4 weken 8 weken
Conditie 1 4 x STAIR 4 x STAIR 8 x (I)E 16
Conditie 2 4 x (I)E 4 x (I)E 8 x (I)E 16
Conditie 3 12 x (I)E 4 x (I)E - 16
Exposure bij PTSS
Protocol Van
Minnen & Arntz
Imaginaire
exposure
Exposure in Vivo
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Nieuwe veelbelovende ontwikkeling
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Vermindert een andere organisatie de
mogelijke bijwerkingen van exposure?
Intensieve exposure:
- Snellere verbetering
- Lage drop out Ehlers et al. (2014) Hendriks et al. (2010)
Design
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
4 weken 4 weken 8 weken
Conditie 1 4 x STAIR 4 x STAIR 8 x IE 16
Conditie 2 4 x IE 4 x IE 8 x IE 16
Conditie 3 12 x IE 4 x IE - 16
Conditie 3: ‘Intensieve’ exposure
Direct traumagericht. 3 x per week exposure
plus 4 weken boosters (1x per week)
Design
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
4 weken 4 weken 8 weken
Conditie 1 4 x STAIR 4 x STAIR 8 x (I)E 16
Conditie 2 4 x (I)E 4 x (I)E 8 x (I)E 16
Conditie 3 12 x (I)E 4 x (I)E - 16
Onderzoeksvragen
Danielle Oprel en Maartje Schoorl
1. Is gefaseerd behandelen
Veiliger dan alleen traumagericht?
(drop out; verslechtering)
Effectiever dan alleen traumagericht?
(symptomen)
12-11-2015
Onderzoeksvragen
Danielle Oprel en Maartje Schoorl
2. Is intensieve traumagerichte behandeling
Veiliger dan standaard traumagericht
en gefaseerd?
Effectiever dan standaard
traumagericht en gefaseerd?
12-11-2015
Planning
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Beoogd startdatum instroom: 1 april
2016
Beoogd einddatum: 31 maart 2019
Nieuwe veelbelovende ontwikkeling
12-11-2015 Danielle Oprel en Maartje Schoorl
Ehlers et al. (2014): a RCT of 7-day
intensive and standard weekly cognitive
therapy for PTSD and emotion-focused
supportive therapy
Hendriks et al. (2010) Feasibility of brief
intensive exposure therapy for PTSD
patients with childhood sexual abuse: a
brief clinical report.