Download - Os peixes, candea 2000
Coderno de ociividodes
<
#<EDUcAclótu PRIMAR¡A
áPg!xes
Un peixe é un onimol vertebrodo ocuótico gue se ?ep?oduce por ovos
Un petxe por foro (sordíño)
Corpo de formo hidrodinómicocoo cuberto liso porodesprozorse mettor no ougo
CABEZA bendiferenciodo con
ollos e boco \
ALETAS plonos,
membronosos esostidos por rodios
Aletos dorsoís:gobernon o Aleto coudol (COLA),bolqnceo ó nodor
/
poro impulsorse no
OPERCULO:
cuberto óseo dos
bránquiosAleta onol:regulo o bqlon-ceo ó nodor
Aletos pectoroís:parmiten ovonzor,deterse ou retroceder
Aletos obdominoís:pérmítenlle nodor cqroorribo ou coro oboixo
Algúns peixes como os tiburónse os roios non teñen opárculos.Sobre os brónguios teñenvorios orif ícios ou fendas poronde expulson o ougo
Coñécense 3O.OOO especies de peixes.O máis pegueno de todos é o Pandaka
pgmaea das Fílrpinas que mide, cando éadulto / cm de lonxitude. O máis grande é o
tiburón balea, que pode medir /8 metros,
fendos bronguiois
Un peixe por dentroESQUELETO
Columno vertebrol formodo por vértebrascos rodios longos e f inos (espiños)
7/¡¡, ,".r':---J" ' .-'4
,r1 t:'.1.:: l.j;f#-+
§§§ R§__ /\ Aleios
BRÁNeurAS ou
GALADAS, poroextraer o osíxenodo ougo
CORAZóN
VER.TEBRAL
ónonNos TNTERNos
COLUMNA MUSCULOS
Os móis importontes son osdorsois e os obdominois gueutilizo poro nodor
VEXTGA NATATORIAórgano en formo de bolso guepoden encher de gases. Serveporo controlor o flotobilidode.Algúns peixes como os tiburón ou rqiosnon o teñen por eso teñen gue nodorconstontemente para non ofundirse
rí,oeoo
APARATO
DIXEsTIVO
Pinto con distintos cores os órgonos internos do sordiño no debuxo onterior.
Os peixes non son todos iguoís
Aíndo que teñen os mesmos portes, co-
do tipo de peixe ten formos e detallesdif erentes.As FORMAS DO CORPO son moi vorio-dos. Aíndo gue todos monteñen o formo de
fuso (estreito nos extremos -cobeza e colo-e móis qncho no tronco) o ospecto vorío se-gundo o sitio onde viven e os seus costumes:. Os peixes gue viven pousodos nos fondos
adoiton ser plonos.. Os bos nadodoresteñen formo de torpedo. Algúns teñen formo de cinto , de serpe, de
cof re...
COMPRIMIDO LATERALMENTE
w#"@H # circurar
COMPRIMIDO DORSO.VENTRALMENTE
F-áplano
Explico os formos que teñen os sequintes peixes:
As CABEZAS son cose,sempr€ cónicos, pero,o formo, posición e tomoño dosollos e da boco fon gue codo tipo de peixe resulte diferente.Alguns levon detolles curiosos como barbillons, cornos, espiños, plocos...
Apego tres fotos de cobezos diferentes depeixes (Lómino1) e descríbeos seguindo odebuxo do dereito
Corvina
Peixe sapo
Agulla de mar
,6,/. éq/A_-Rmandíbula suoerior- ffiil;- - recta "':l*li#:"''"'
OUTROS DETALLES
w<_écara abaixo
,<vpequeno
§<2elevado
. fendas branquiais
É'?4¿espiñas
,6\
lateral
BOCAS
cara arriba
e' )))ll
barbillóns
As formos, tomoño, estructuro e posición dos
ALETAS son detolles que se?ven poro dif e-renciar os distintos tipos de peixes e inf ór-monnos sobre o formo de desprozarse e o
tipo de vido gue levo.
Apego tres fotos de oletos diferentes de peixes(Lómino1) e descríbeos seguindo o debuxo dodereiloEscacho
Tiburón
San Martiño '
ALETAS
+romboide
BEIRA
4redondeada4,x\
'W
{recta
convexa
COLAS
HOMOCERCA
triangular
A pel dos peixesTodos os peixes teñen o corpo cuberto de pel que seg?ego unho mucoso esbo-rodizo poro deslizarse ben polo ougo.
Suxeitos no pel.o moioríoteñen toménESCAIIAAS. Condo non os tefien o pel émóis duro e resistente.Hai diferentes tipos de escomos:
Apego fotos con exemplos de difereniespeixes (Lómino 1).
Escomosplonosefinos.Son os mós obundontes
bello
Os tiburóns e os roios teñen escomosen formo de pequenos plocos opegodosá pel chomodos dentículos dérmicos.
con do mor
Plocos duros
coboliño do mor
Espiños
perxe ounzo
o
Explico os diferencios e semellonzos entre os diferentes peixes dos debuxos
rodaballo lenquado
A olímentoción dos peixesA moiorío dos peixes son cornívoros e oliméntonse doutros onimois. Poro con-seguir o comido nodon velozmente poro coza?, ogóchonse poro sorprend er, te-tuaiien órgonos poro otroer e engonar ós presos...A formo do súo boco e o súo dentoduro indíconnos o tipo de olimentocióo tm ocron:
a Dentes grondes, plonos e f ortes indicon unho oli-mentoción o bose de moriscos, corois ou portesduros dos plontos.
. Os dentes oguzodos indicon unho vido de cozodor
. Unho boco grande aberto indico que é un grontrogón.
. Unho boco en formo de tubo indico que se olimen-to de peguenos onimois
. Algúns teñen pezas poro remover os fondo s, de-senterrar onimois...
Apego fotos de cobezo de peixes e describe os súos bocos. lntento explicor o súoformo de qlimentorse.
Tiburón branco Tiburón peregrín Rabada
Os ]novementosOs peixes dominon o notoción.Pora nodor moven o corpo focendo unho "5", os múscutos fon unha seriede on-dulocións gue percorcen o corpo.
O corpo e o colo e empurron o ougo gue o rodeo coro otrós e cara ós lodos edesto moneiro o peixe ovonzo coro odionte.
A moiorío dos peixes irnpúlsos e coo colo.Algúns bogon coos oletos pectorois e outrospofece que "voon" no ougo.
d,!@-.*¡e!5e, .eq@&. -¿o&rf#*' ..d4l!#
*** ?ry e.ash ¿qb e{s:§b q-<*s» -'-'%?}
Hoi peixes que
utilizon os ole- tktos o xeito de *mffi'ventoso porosuxeitorse ós
rochos, ou como
potos poro pou-
sorse no chon.
Peixe trípode
Escacho
Os ogl'upomentos
O coboliño do
mor utilizo o colo
POrO enroscorsenos olgos, e nodoimpulsóndose coo
oleto dorsol.
Moitos peixes son solitorios ou
formon pequenos grupos.
Outros formon grondes mon-
dos, boncos ou cordumes edesprózonse xuntos, especial-
mente paro buscar olimento,ducirse ou protexerse.
A ?ep?oducciónOs peixes reprodúcense por ovos e teñen costumes moi voriodos.
No époco do reproducción, cose sempre o fi-nois do inverno.ou no primovero, xúntonse
mochos e f emias poro reolizar o FECUN -DACIóN.A moiorío dos peixes teñen o fecundocíón externo(no ougo): o femio expulso os ovos e q continuoción o
mocho expulso os espermotozoides.As roíos e os tiburóns teñen fecundocíón ínterno e
os mochos teñen uns especioís oorq cooulor.
raia femia raia macho
Desois do POSTA ou frezo olgúns peixesobondonon os ovos no ougo, outros suxái-tonnos ós olgos ou ós pedros. Outros fon ni-ños e coidon os ovos e os críos e oto hoi co-sos gue os coidon dentro da boco ou no inte-rior dunho bulso, como os mochos do cobolodo mor.
O DE5ENVOLVEAAENTO DOS EAA-
BRIONS ten lugor dentro dos ovos durontetempos voriables, segundo as especies.
Algúns tipos de tiburóns son vivíporos, os
embrións desenv ólvense no interior do corpodo noi e esto po?e unhos críos completomen-te formodos.
ovos e alevín de sordiño
ovo de con do mar
ovos de roío
,4 _ _ffiBusco informoción sobre o re oducción dos ixes e e lico o un exem
VOCABULARIOBusco nun diccionorio o significodo dos seguinies polobros relocionodos cos peixese outros que coides necesorio.
escomo
opérculo
oleto
vexigonototorio
golodos
mondo
cordume
1'1
O oproveitomento dos peixes
Os peixes utilízonse desd e a prehistorio como olimento poro os persoos e poro
fobricor diferentes productos como colos, foriños poro pensos, medicomentos,
obxectos decorotivos (osos)...
A PÉ,SCA á o octividode de copturo dos peixes utilizond o dif erentes mátodos
e oporellos.Pódese f acer o pequeno escolo, con ortes trodicionais (PESCA ARTESANAL)
ou o gron escolo, con métodos modernos e meconizodos (PESCA INDUSTRIAL).Calquera formo de pescar preciso dun gron coñecemento dos costumes dos pei-
xes e do seu hábitot.Buscondo o mellor moneiro de pescor, os moriñeiros ou pescodores foron odop-
tondo e tronsformondo codo oporello os súas necesidodes, polo gue hai unho
gron voriedode.
Tendo en conto o formo de trobollor emos closificolos en vorios ti1. APARELLOS QUE UTTLTZAN EN6ADO:
otroen ós oeixes cornívoros Dor medio dun e
Con ANZOS ou PICAS:os peixes son otroídos polo engodo e ó co-
melo engánchonse polo boco.
NASAS: trompos que copturon ás presos gue
son atroídos polo engado, dif icultóndolles osoído
nasa das fanecas
AIlEDIO MUNDO:
i2. BARREIRAS ou TRAMPAS: sitúonse no comiño dos peix es e obrígonos a en-tror nun oporello do que lles resulto dif icil escopor
,,,NqX !¡:¡lg_!qq e! burtrón
3. CERCO: rodeon e ence-rron ós peixes que vivenen grupos ou mondas.
Calzas ou cadenetas
5 ARRASTE
Copturon peixes qae viven nos fondos.
boir de v¿ra
6. APARELLOS DE CRAVAR OU
ENGANCHAR: teñen formo degonchos e orpóns e otropon os
peixes ó crovolos.
francadas
qancho
t3
Escolle un oporello de pesco e completo o ficho
NOME DO APARELLO: TTPO:
DESCRICTON: DEBUXO OU FOTO
Moneiro de trobollor:
Especies que copturo:
Zonos onde se trobollo:
Inf luencio sobre o medio ombiente:
Normos de uso (Lexisloción)
Outros dotos:
14
,4MI
I
do?VC
iG
A
il',;
coídodo
morSTIGA E EXPLICA--l ¿aré é r"l-
I'lI
I
] 2Por qué seI
i
t_
doINVE
m--I v"doI
l
I
i
l
L
i
fo
2Por que é importonte?
rnr-ton* l2Qré ron os tollos mínimos?
áPor qué se estoblecen os tollos mínimos?
mrnrmos
aPor qué é importonte?
eA quen obrigon?
Os porosbiolóxicos
áQué é un poro biolóxico?
áPor qué se foi?
\Por qué é impotonie respectolo?
sobre os tollos mínimos ós que se poden copturor e consumir olgúnscoñecidos
I . Recolle dotosdos peixes móis
-.-i
leoNrto
PEIXE
SARDINA
XUREL
PESCADA
BADEXO(coRoBELO)
[rnNrcnI
I
LENGUADO
MARAGOTA
2. Deseño un cortel poro chomor o otención sobre o respecto polos tollos minimos dospeixes: penso nunho frose e foi un debuxo relocioncrdo con elo.
lf3
O CULTIVO DOs PEIXE5
O oumento do consumo de peixes f ixo que se buscose o moneiro de criolos encondicíóns controlodos ortif icio lment e ou oproveitondo zonos noturois.O cultivo de peixes ou pisciculturo foise desde o ontigüidode. En Golicio críon-se rodobollos, dourodos, roboliza e solmón.
O cultivo f aise en: ,4crudnda -___, .--.4Apego fotos ds,tipos de cultivos (ló-
I
mino 2)PIsCIFACTORÍA5ou GRANXAS DE PEIXESSon instolocións en terco que teñen ton-ques de augo onde se crío o peixe.Proceso:. Selección de exemplores odultos re-
productores poro que poñon ovos.. fncuboción dos ovos. Alimentoción dos lorvos poro odopto-
los ós pensos.
. Engorde oto ocodor o tollo comerciol.
As móis importontes son os de rodobollo.Un rodobsllo de piscifoctoriq qcodq os 2 guilos
ós 3ó meses
PARQUES FLOTANTES ou XAULASSon estructuras f lotontes dos que colgo
unho rede o xeito de bulso oberto polo
porte de orribo. Estón fondeodos por
medio de blogues ("mortos") de formi-gón. Xerolmente únense vorios xoulos.
Utilízonse poro o engorde de peixes.
Os peixes móis cultivodos en porgues f lotontesson'os solmóns, os dourqdos e G robolizo.
17
A comerciol izocíónÉ o pto.eso polo que os peixes copturodos potos moriñeiros chegon ós consu-midores.
,4cl:ctdad¿a -
* @ Apeso unho foto en codo recodro
2. SUSHASTA: os vendedores von
contqndo contidodes decrecentes e oscomprodores páronno condo considerono precio oxeitodo.
t. Concentroción dos peixes no
LONXA.Codo borco ou moriñeiro pon o seu lote.
Véndeo directomente nun mercodo.
3. O comprodor (intermediorio)tronsporta o producto o outro lugor
Lévao o unho fdbrico, restouronte, su-permerco do, peixería ...
10
Visito o unho lonxo
,i./'\ , Ió\rue e o tonxo¿
áOnde estó situodo?
ffiZQue requisitos ." pid"Á
2Que vontoxes ten o vendo do peixe e o morisco no lonro p*r morináiros?
áEn que épocos funciono o lonxo? 2Por qué?
Explico os rozón de por que se debe respector os períodos de p"r.o?
Outros dotos de interese observodos
Focer un vocobulorio con tódolos polobros relocionodos co ter-no.
tv
ESTUDIO AS ESPECIES DA LONXACompleto o sequinte codro:
CARACTERISTICAS FORMA DE
PESCALANORMATIVA
tollo mínimo...
A preporocíón do perxe
Unho gran porte dos peixes non seconsumen en f resco. Somátense o dis-tintos procesos poro que se conserven.
zfur¿u¿dad¿a - - 6
Apego ímoxes de codo octividode
SECADO
Límpose , sálgose POnSe o secor.SAL6ADOLímpose etense un tempo en solmoiro.Pódese consumir ou prensolo poro guedure móis tempo.
CONXELACIóNConservación por f río. Pódese conxelordirectom ente poro preporrolo despoisou procesolo (limpolo, cortolo, envoso-1o...) ontes de conxelolo.
CONSERVAS
O peixe límpose e prepárose de dif e-rentes moneiros (cócese, f rítese),logoengádenselle solsos... e envásose.
21
VISITA A UN SUPERMERCADOFoi un estudio dos distintos moneiros de presentor o peixe e productos derivodos.
PRODUCTO PRESENTACION ORIXE CONTIDO PREPARACION
22
VISITA A UN MERCADOI. INVESTIGA
áQuen vende o peixe?
áEn que lugores esió colocodo?
áQué instolocións teñen os postos de vendo? Explico os diferentes tipos (fresco,conxelodo...)
áQué controis se {on?. Explico por que se fon "
qr"n o, fo',.
áDe quen depende o mercodo?
Outros observocións
2. OBSERVA DISTINTOS TIPOS DE PEIXES NO MERCADO e compleio o tóboo
NOME PRESENTACION PREZO OUTROS DATOS
24
O consutno
Busco informoción sobre:Volor olimenticio do peixe. Pon olgún exemplá
lmportoncio do peixe poro unho nutrición completo e equilibrodo.
Moneiros de preporolo: recolle dúos receitos de preporoción do peixe.
25
RECONECEMOS PEIXES
Recorto imoxes de peixes dos lóminos 3 e 4, opégoos nos recordros e explico o quesepos sobre codo peixe: nome, zono do mor onde vive, costumes (como se desprozo,olimentoción...), formo de copturolo, utilizoción...
27
OBSERVAR PEIXES VIVOSA mellor moneiro de estudior os peixes e observondo como se comporton condo estónvivos: oprecionse mellor o cor e os detolles do corpo, os seus costumes, o mqneiro demoverse, de respiror, de protexerse, os súos reoccións... Podes focelo de vorios mo-neiros:. Se vives no costo observo os pozos de moreo,
deboixo dos pedros... é moi frecuente que que-den nelos pequenos peixes. Obsérvoos co móxi-mo respecto, sen focerlles dono.
o Visito un ocuorio oproveitondo unho excursiónescolor ou vioxe fomilior.
o Monto un pequeño ocuorio no túo coso ou noescolo. Se non podes focelo con ougo de morfoino con ougo doce.
COMO MONTAR UN PEQUEÑO NCURNIO.. Nun recipiente introducir auga sen clorar, unhas plan-
tas acuáticas e algúns pequenos animais herbívoros(cabezolos, caracolas de auga,. . . ).
o Pasados uns días engadir algún peixe.Facer un seguimento rexistrando cada día a evoluciónxeral do conxunto e observacións de cada especie enparticular.- Se a auga está clorada hai que deixala en repouso unpar de días antes de engadirlle as plantas e os animais.- Se é de auga salgada precisa osixenador xa que as al-gas resisten pouco tempo vivas. So se poden usar algasverdes e oeixes os como anquías, lorchos...
Suxerímosche tomén unho serie de qctividodes que podes focer de xeito ¡nd¡viduol ouen equipo poro profundizor móis no estudio dos peixes e reposor conceptos.
'l . lnvestigo sobre os nomes dos peixes en distintos portos próximos ó túo locolidode. Podes buscor
os nome en outros idiomos: inglés, portugués, cotolón, froncés...2.Focer un estudio do presencio do peixe no dieto dos {omilios: recoller informoción sobre o consu-mo de peixe en codo fomilio duronte un tempo (1 semono...):tipo de peixe, formo de pr"eporolo,contidode, horo do dío en que se consume, contos veces, persoos que o consumen.-.3. lnvestigo sobre diferentes productos que se obteñen o portirdos peixes: oceites, colos, pensos,medicomentos...
4. Se vives nunho locolidode costeiro podes focerentrevistos o distintos persoos poro buscor informo-ción:
MARIÑEIROS: {ormo de trobollor, costumes, historios, ingresos...PEIXEIRAS: trobollo, costumes, historios, ingresos, formos de medir o,peixe...EMPREGADOS DA CONFRARíA DE PESCADORES: volume de copturos, preZos, importoncio económico dopesco, emborcocións, oporellos móis utilizodos, festos relocionodos co mor, servizos ós moriñeiros...EMPREGADOS DA CONSERVA: productos que preporon, de onde os troen, poro onde os venden...
5. FACER MUMIS ou COLECCIÓNS: recoller todo tipo de moteriol impreso e closificolo poro focertrobollos: etiquetos de productos, envoses, recodes de prenso, , ortigos de revistos, fotos, folleios defóbricos. de suoermercodos...
28
FICHA PARA O E5TUDTO DOs PETXESNOME: en golego en costelón: científico:
outros nomes:
DEBUXOS OU FOTOSDESCRICIONospecto xerol:
cobezo:
tr""C".
oletos dorsois:
peciorois:
obdominois:
coudol:
onol:
outros detolles:
DESCRTctoN Do LUGAR oNDE vrvr 1uÁanm¡,
RELACION Sentidos:
Locomoción:
Adoptocións e costumes:
ALIMENTACION áQue come?
áCómo o consegue?
REPRODUCCION
debuxos
Diferencios entre mocho e femio:
Epoco:
CRIAS desenvolvemento ontes de nocer:
ospecto ó nocer:
coidodos que reciben dos pois:
modurez áA que
Tollo:
idode se fqn qdultos?:
UTILIDADE:
¿COMO SE CAPTURA?
ANIMAIS SEMELLANTES:
BIBLIOGRAF|A (libros utilizodos) :
MUDAS RECIBIDAS:
LAMINA 1
ogullo de mor
coryrno peixe sopo
escocho
Son Mortiño
cobolo do mor con do mor
tiburón bronco
TAMINA 2
cultivos de peixes
tiburón peregrín robodo
**-- .-s.5' lr._d
comerc¡olizoción
tAMINA3
..?
-qit+t.#*-
,€.--'"- -"' ¡
'tr' " '
o '' + -.,- l"''1';4 '*u-. ,fllt ,
u$,
TAMINA 4
-l
H
Asmiación de cnsinan(cs do
OS PEIXES
Codernos de trobolloCombodos, setembro 2000
EXEMPLAR DE D¡STRIBUC¡óN GRATUíTA9 .O*DEO-Esto publicoción recibeu unho oxudo do CoNSELLERÍI oe prscl, MARtseuEo E AcutcULTURA do XUNTA DE GALtclA
a