ปท 13 ฉบบท 3 กรกฎาคม-กนยายน 2557 Postharvest Technology Innovation Center
www.phtnet.org ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว
เอกภาพ ปานภม 1,2,3 และ ชยยนต จนทรศร1,2,3
บทคดยอ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาแนวทาง การใชอปกรณขนยายมนสำาปะหลงแบบตดตงบนรถบรรทก ภายหลงการเกบเกยวโดยมขนตอนการศกษาแบงเปน2ขนตอนคอ1)ศกษารปแบบการเกบเกยวและขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทกตามแบบทเกษตรกรนยมปฏบตในปจจบน 2) ศกษารปแบบเบองตนของขนตอนการขนยายมนสำาปะหลงโดยใชอปกรณขนยายมนสำาปะหลงแบบตดตงบนรถบรรทกเพอชวยลดเวลา และแรงงานในระบบการเกบเกยว ผลการศกษาในขนตอนท 1พบวาระบบการเกบเกยวมนสำาปะหลงประกอบดวย4ขนตอนหลกคอการขดการรวบรวมกองการตดเหงาและการขนยาย มนสำาปะหลงขนรถบรรทก โดยขนตอนทใชเวลามากทสดคอ ขนตอนการขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทกคดเปน51เปอรเซนต ของขนตอนการเกบเกยวมนสำาปะหลงทงระบบและมความตองการแรงงานสงทสดในระบบคอ5.67คน-ชวโมง/ไรซงในการขนสงมนสำาปะหลงสโรงงานตองกระทำาใหเสรจภายในวนเดยวขนตอนการลำาเลยงมนสำาปะหลงจงเปนปญหาคอขวดของกระบวนการเกบเกยวจากปญหาดงกลาวจงมการศกษาตอในขนตอนท2คอ ศกษารปแบบเบองตนของขนตอนการขนยายมนสำาปะหลง
1 ภาควชาวศวกรรมเกษตรคณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน400022 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวสำานกงานคณะกรรมการอดมศกษากรงเทพ104003 กลมวจยวศวกรรมฟารมและเทคโนโลยการควบคมอตโนมตมหาวทยาลยขอนแกน40002
The Study of Transporting Cassava Equipment Installed on the Truck at Post Harvesting
งานวจยเดนประจำ ฉบบ
การศกษาแนวทางการใชอปกรณขนยายมนสำ ปะหลงแบบตดตงบนรถบรรทกภายหลงการเกบเกยว
(อานตอหนา 2)
งานวจยเดนประจำ ฉบบ สารจากบรรณาธการ งานวจยของศนยฯ นานาสาระ ขาวประชาสมพนธขาวสารเทคโนโลยหลงการเกบเกยว1.-3. 2. 4. 5.-7. 7. 8.
ในฉบบ
โดยใชอปกรณขนยายมนสำาปะหลงแบบตดตงบนรถบรรทกเพอชวยลดเวลาและ แรงงานในระบบการเกบเกยว ผลการศกษาพบวา สามารถลดเวลาในการทำางาน ทงระบบลงได 29 เปอรเซนต ซงในสวนของขนตอนการขนยายมนสำาปะหลง ขนรถบรรทกสามารถลดเวลาลงได 79 เปอรเซนต และ มความตองการแรงงาน ในการขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทกคอ1.2คน-ชวโมง/ไร
คำ�สำ�คญ :มนสำาปะหลง,รถบรรทก,อปกรณขนยาย
คำ นำ มนสำาปะหลงเปนพชเศรษฐกจทสำาคญอกชนดหนงของประเทศไทย โดยหวมนสำาปะหลงจะมการแปรรปเปนมนเสนมนอดเมดแปงมนสำาปะหลงและ เอธานอล ใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมตอเนอง ไดแก อาหารสตว อตสาหกรรมอาหาร สารความหวาน ผงชรส กระดาษ สงทอ ฯลฯ ในป 2554 ปรมาณการใช ภายในประเทศคดเปนรอยละ26ทเหลอรอยละ74เปนการสงออกสงถง5.92ลานตน มลคาประมาณเจดหมนลานบาท (สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2556) ระบบ
2
Figure 1 Showmethods of cassava collection from field a) conventional b) equipped with conveyor mounted to harvesting truck
สาร...จากบรรณาธการ
งานวจยเดนประจำ ฉบบ
สวสดครบ ผานไปแลวสำาหรบงานประชมวชาการวทยาการหลงการเกบเกยวแหงชาต ครงท 12 เมอวนท 16-18 ก.ค. 2557ณ โรงแรมดเอมเพรส จงหวดเชยงใหม โดย นบเปนการรวมตวของบคคลในแวดวงเทคโนโลยหลง การเกบเกยวทยงใหญเปนประจำาทกปและในปหนาซงจะ จดเปนครงท13นนทางมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบรซงรบเปนเจาภาพการจดงานไดกำาหนดเอาไวระหวางวนท18-19มถนายน2558ณกรนเนอรรสอรทเขาใหญยงไงคอยตดตามรายละเอยดของงานตอไปนะครบ สวนเนอหาของPostharvestNewsletterฉบบนกยงมความเขมขนเหมอนเดมสามารถตดตามอานไดเลมครบและหากมขอสงสยหรอตองการเสนอแนะตชมประการใดทางกองบรรณาธการยนดนอมรบฟงจากทกทานเสมอครบ
แลวพบกนฉบบหน�ครบ ...
(ตอจากหนา 1)
การผลตมนสำาปะหลงในประเทศไทยในปจจบน ประกอบดวยขนตอนหลายขนตอน ซงขนตอนการเกบเกยวมนสำาปะหลงเปนขนตอนทตองใชแรงงานและคาใชจายสง และสงผลกระทบตอคณภาพและปรมาณของผลผลตคอนขางมาก(เสรและพศาล,2556) โดยระบบการเกบเกยวมนสำาปะหลงของเกษตรกรไทยทนยมในปจจบนมลกษณะการทำางานอย 2 แบบคอแบบดงเดม โดยจะมการใชแรงงานคนในการขดหรอถอนมนสำาปะหลง และตดหวมนสำาปะหลงออกจากเหงาดวยแรงงานคน และแบบท เรมมความนยมใชงาน คอ การใชเครองขดมนสำาปะหลง และตดหวมนสำาปะหลง ออกจากเหงาดวยแรงงานคน ในสวนของขนตอนการขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทกยงคงใชวธการทำางานโดยการใชแรงงานคนในการทำางานเปนหลกซงสงผลใหขนตอนการขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทกเปนขนตอนทมความตองการแรงงานสงทสดและมอตราการทำางานต ำาทสดในระบบการเกบเกยว (เชดพงษ, 2548) และเนองจากเปอรเซนตของแปงจะลดลงทนทเมอมการเกบไวขามวนจงตองมการขนยาย มนสำาปะหลงสโรงงานใหเสรจภายในวนเดยวโดยอตราการทำางานของขนตอนการลำาเลยง มนสำาปะหลงจะตำากวาขนตอนการเกบเกยวคอนขางมากทำาใหอตราการทำางานไมสอดคลองกน ดงนนขนตอนการลำาเลยงมนสำาปะหลงจงเปนปญหาคอขวด ของกระบวนการเกบเกยว จากการศกษาและพฒนาอปกรณลำาเลยงมนสำาปะหลง ขนรถบรรทก(ชยยนตและเสร,2556)โดยอปกรณการลำาเลยงทพฒนาขนมาทำาการตอพวง กบรถแทรกเตอร พบวามอตราการทำางาน2.36 ไร/คน-ชวโมง และมประสทธภาพการทำางาน 57 เปอรเซนต เนองจากรถแทรกเตอรตองเขาแปลงคกบรถบรรทก หากอปกรณลำาเลยงสามารถตดกบรถบรรทกไดจะเพมประสทธภาพและความสามารถไดเพมขน ดงนนจงมการศกษาตอเนองโดยการศกษาแนวทางการใชอปกรณขนยายมนสำาปะหลงแบบตดตงบนรถบรรทก เพอเพมอตราการทำางานและประสทธภาพการทำางานใหสงขน
อปกรณและวธการ ศกษารปแบบการเกบเกยวและขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทกตามแบบ ทเกษตรกรนยมปฏบตในปจจบนโดยการเกบรวบรวมขอมลการทำางานและรายละเอยด ขนตอนการทำางานของเกษตรกรในพนทตำาบลโพนเพกอำาเภอมญจาครจงหวดขอนแกน โดยทำาการวดพนทแปลงททำางานในแตละขนตอนของระบบการเกบเกยวและเกบขอมล จำานวนแรงงานทใชในแตละขนตอนการเกบเกยวจบเวลาทใชในการทำางานและเวลา ทสญเสย เพอหาอตราการทำางานในแตละขนตอนการเกบเกยว โดยมคาชผล
(a) (b)
คอ 1) ขนตอนการดำาเนนงานในการเกบเกยวมนสำาปะหลง 2) อตราการทำางาน (ไร/คน-ชวโมง)3)ความตองการแรงงานในแตละขนตอน(คน-ชวโมง/ไร)ใชอปกรณขนยายมนสำาปะหลงแบบตดตงบนรถบรรทกโดยมหลกการทำางานคลายกบการทำางาน ของกะพอลำาเลยง ซงชดลำาเลยงจะตดตงทดานขางของรถบรรทก และขนยาย หวมนสำาปะหลงในภาชนะ(เขง) ทมโซลำาเลยงคอยยกเขงขนไปเททขอบกระบะ โดยใชตนกำาลงเปนเครองยนตเบนซนขนาด 6.7 แรงมา ซงเปนตนกำาลงทมราคาถก และเปนทนยมของเกษตรกรเมอเทยบกบตนกำาลงชนดอน โดยเปรยบเทยบกบ การขนยายแบบทเกษตรกรนยมปฏบต(Figure 1)
การทดสอบเพอหาแนวทางการขนยายมนสำาปะหลง ทเหมาะสม โดยหาอตราการทำางาน ความตองการแรงงาน ประสทธภาพของการทำางานและความเสยหายของการรวงหลน ซงมรปแบบในการขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทกคอรปแบบท1 รถบรรทกจอดอยกบท โดยขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทก ดวยวธทเกษตรกรนยมปฏบต และแบบใชอปกรณชวย ขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทก (Figure 2) รปแบบท 2 ใหรถบรรทกเคลอนทเขาหากองมนสำาปะหลงโดยขนยาย
3
Figure 2 Patternsusedincollectingcassavafromfield.
Figure 3 Conventional practice on cassava harvesting andloadingintotransporttruck.
Table1 Comparison on harvesting performance between the conventional and thedevelopedmethods.
มนสำาปะหลงขนรถบรรทกดวยวธทเกษตรกรนยมปฏบต และ แบบใชอปกรณชวยขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทก(Figure 2)
ผล 1) ผลจ�กก�รก�รศกษ�รปแบบก�รเกบเกยวและ ขนย�ยมนสำ�ปะหลงขนรถบรรทกต�มแบบทเกษตรกรนยม ปฏบต ผลการศกษาพบวาขนตอนในการเกบเกยวมนสำาปะหลงมการทำางานอย4ขนตอนและมอตราการทำางานคอ1)การขดมนสำาปะหลงโดยใชเครองขด 2) การรวมกอง 3) การตดเหงามนสำาปะหลง 4) การเกบหวมนใสเขงและขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทก ซงในขนตอน การรวมกองและตดเหงาจะกระทำาไปในขนตอนเดยว โดยมอตราการทำางาน การขด การรวมกองและตดเหงา การเกบหวมนใสเขงและขนยายมนฯขนรถบรรทกคอ1.72,0.19,0.18ไร/คน-ชวโมงตามลำาดบ(Figure 3) 2. ผลก�รศกษ�รปแบบเบองตนของขนตอนก�รขนย�ย มนสำ�ปะหลงโดยใชอปกรณขนย�ยมนสำ�ปะหลงแบบตดตงบนรถบรรทก การทดสอบเพอหาแนวทางการขนยายมนสำาปะหลง ทเหมาะสม โดยเปรยบเทยบอตราการทำางาน ความตองการ แรงงาน ประสทธภาพของการทำางาน และความเสยหายของ การรวงหลนในรปแบบทไดทำาการทดสอบทง2รปแบบ
วจารณผล ผลการศกษาในขนตอนท1พบวาระบบการเกบเกยว มนสำาปะหลง ประกอบดวย 4 ขนตอนหลกคอ การขด การรวบรวมกอง การตดเหงา และการขนยายมนสำาปะหลง ขนรถบรรทกโดยขนตอนทใชเวลามากทสดคอขนตอนการขนยาย มนสำาปะหลงขนรถบรรทกคดเปน51%ของขนตอนการเกบเกยว มนสำาปะหลงทงระบบ และมความตองการแรงงานสงทสด ในระบบคอ 5.67 คน-ชวโมง/ไร จงมอตราการทำางานตำา ทสด ในระบบการเกบเกยว ซงจะเหนวาอตราการทำางานนนแตกตางกบขนตอนการขดมาก ถง 9.56 เทา แตยงมการตดเหงา และรวบรวมกองทมความตองการแรงงานทสงใกลเคยงกบ ขนตอนการขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทก ซงกระบวนการรวบรวมกองและตดเหงาเปนขนตอนทสามารถใชแรงงาน ผหญงและเดกได โดยมคาจางทถกวาแรงงานชายทขนยาย มนสำาปะหลงขนรถบรรทก และการเดนแบกเขงขนบนได กมโอกาสเกดอบตเหตขนได ดงนนการขนยายมนสำาปะหลง ขนรถบรรทกจงเปนปญหาทควรมการศกษา เพอหาแนวทาง ทเหมาะสมในการขนยายมนสำาปะหลงขนรถบรรทก โดยเลอกศกษารปแบบเบองตนของขนตอนการขนยายมนสำาปะหลง โดยใชอปกรณขนยายมนสำาปะหลงแบบตดตงบนรถบรรทก ผลการศกษาพบวารปแบบการทำางานทเหมาะสมทสดคอ รปแบบท 2.2 (table 1) โดยมอตราการทำางานคอ 0.81 ไร/ คน-ชวโมง และมประสทธภาพสงถงรอยละ 83 เนองจาก การเคลอนรถบรรทกเขาหากองจะสามารถทำางานเรวขน
โดยลดเวลาการสญเสยลง ตางจากรปแบบท 1.2 ถงแมจะมประสทธภาพสงกวา เพราะใชเวลาในการปรบแตงอปกรณนอยกวาแตมอตราการทำางานทตำากวามาก
คำ ขอบคณ ผวจยขอขอบพระคณศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว สำานก คณะกรรมการอดมศกษากรงเทพ10400และกลมวจยวศวกรรมฟารมและเทคโนโลยการควบคมอตโนมตมหาวทยาลยขอนแกนทใหทนสนบสนนงานวจยน
เอกสารอางองชยยนตจนทรศรและเสรวงสพเชษฐ.2556.การศกษาและพฒนาอปกรณลำาเลยง มนสำาปะหลงขนรถบรรทก.วารสารวจยมข.18(2):212-220.เชดพงษ เชยวชาญวฒนา. 2548. การออกแบบและพฒนาอปกรณชวยลำาเลยง มนสำาปะหลงหลงการเกบเกยว. วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมเครองจกรกลเกษตร. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2556. สถานการณสนคาเกษตรทสำาคญ และ แนวโนมป 2556 :มนสำาปะหลง [ระบบออนไลน]. แหลงทมา:http:// www.oae.go.th/ewt_news.php?nid=13577.(2ตลาคมคม2556).เสร วงสพเชษฐ และพศาล หมนแกว. 2556. การเกบเกยวมนสำาปะหลง ในประเทศไทย.ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว.Postharvest Newsletter12(1):5-6.
4
งานวจยของศนยผลของการลดอณหภมดวยนำ เยนรวมกบการเกบรกษาในสภาพบรรยากาศดดแปลงตอการเปลยนแปลงคณภาพของผลพรกขหนแดงพนธซเปอรฮอท
การเปรยบเทยบวธการเตรยมตวอยางเพอประเมนสารตกคางในผลสมสายนำ ผงดวยเทคนคเนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกป
พนดา บญฤทธธงไชย 1,2 เฉลมชย วงษอาร1,2 และ ศรชย กลยาณรตน1,2
ดนย บณยเกยรต 1,2,3 รงนภา ไกลถน 2,3 พเชษฐ นอยมณ 2,3 และ ปารชาต เทยนจมพล 2,3
บทคดยอ การศกษาผลของการลดอณหภมหลงการเกบเกยวโดยนำาเยน จนกระทงอณหภมภายในผลพรกเทากบ5องศาเซลเซยสแลวนำามาเกบรกษาทอณหภม4องศาเซลเซยสโดยใชฟลมพลาสตกพอลไวนลคลอไรด(PVC)ถงพลาสตกพอลเอทลน(PE)และชดควบคมตอคณภาพของผลพรกขหนแดงพนธซเปอรฮอทพบวาการใชบรรจภณฑ ถงPEสามารถรกษาคณภาพและลดการเปลยนแปลงทางสรรวทยาของผลพรกขหนไดดทสดโดยผลพรกทเกบรกษาในถงPEมอายการเกบรกษา28วนในขณะทผลพรก ทเกบโดยใชฟลมพลาสตกPVCหอหมมอายการเกบรกษา20วนและในชดควบคมมอายการเกบรกษา 16 วน โดยผลพรกทเกบในถง PE สญเสยนำาหนกนอยทสด ตลอดระยะเวลาในการเกบรกษา รองลงมาไดแก PVC และชดควบคมตามลำาดบ ซงสญเสยนำาหนกเทากบรอยละ4.968.15และ9.01ตามลำาดบนอกจากนการเกบในถงPE
บทคดยอ การหาวธเตรยมตวอยางในการตรวจหาสารตกคางในผลสมพนธสายนำาผง ดวยเทคนคเนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกปโดยเตรยมตวอยางดวย3วธคอวธท1 นำาสารละลายมาตรฐานสารกำาจดศตรพชผสมในนำาคนจากผลสมทระดบความเขมขน0.1,1.0,10และ50ppmมาหยดบนกระดาษกรองผงใหแหงแลวบรรจในstandardcupวธท2ของผสมนำาคนผลสมทเตรยมเชนเดยวกบวธท1บรรจในpastingcell และวธท3นำาสารละลายมาตรฐานสารกำาจดศตรพชทความเขมขนตางๆหยดลงบน เปลอกสมทควนใหมขนาดเสนผานศนยกลาง 37 มลลเมตร ผงใหแหง บรรจใน standard cup แลวจงนำาตวอยางทเตรยมดวย 3 วธ ไปวดสเปกตรมดวยเครองNIRSystem 6500 ในชวงความยาวคลน 400-2500 นาโนเมตร นำาขอมลทได ไปสรางสมการเทยบมาตรฐานปรมาณสารตกคางดวยเทคนคpartialleastsquaresregression(PLSR)พบวาสมการเทยบมาตรฐานปรมาณสารไซเปอรเมทรนและสารคลอไพรฟอสทเตรยมดวยวธท 1 ใหผลดทสด โดยมคาสมประสทธสหสมพนธ (R) เทากบ 0.99, คาผดพลาดมาตรฐานในกลมสรางสมการ (SEC) เทากบ 2.06 และ
1 หลกสตรเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบรกรงเทพฯ101402 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว สำานกงานคณะกรรมการการ อดมศกษากรงเทพ10400
1 ภาควชาพชศาสตรและทรพยากรธรรมชาต คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลย เชยงใหมเชยงใหม502002 สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยวมหาวทยาลยเชยงใหมเชยงใหม502003 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กรงเทพฯ10400
สามารถชะลอการเกดขวดำาของพรกขหนโดยมคาสaซงแสดงถง สแดง และมการยอมรบของผบรโภคสงกวาชด PVC และ ชดควบคมทงนการลดอณหภมโดยใชนำาเยนรวมกบการเกบรกษา ในถง PE สามารถลดอตราการหายใจและการผลตเอทลนได เมอเปรยบเทยบกบชดทดลองอน
คำ�สำ�คญ: การลดอณหภมโดยนำาเยน,สภาพบรรยากาศดดแปลง, พรกขหน
2.37 ppm ตามลำาดบ, คาผดพลาดมาตรฐานในกลมทดสอบ สมการ(SEP)เทากบ2.17และ2.45ppmตามลำาดบ,คาเฉลยของผลตางระหวางคาทไดจากวธอางองกบคาทไดจากNIR(bias)เทากบ-0.03และ-0.74ppmตามลำาดบดงนนเทคนคเนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกปใชในการตรวจวดปรมาณสารตกคางในสมพนธสายนำาผงไดโดยการนำานำาคนจากผลสมหยดลงบนกระดาษกรอง
คำ�สำ�คญ : การเตรยมตวอยาง,สารตกคาง, เนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกป
5
ผกและผลไมนบเปนสนคาเกษตรทสำาคญของประเทศไทยโดยมรายไดจากการสงออกสตลาดโลกนบเปนจำานวน หลายพนลานบาทตอป (สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร,2552) แตปจจบนยงคงพบวามงบประมาณสวนหนงทตองสญเสยไป จากการนำาเขาตนทนการผลตของเกษตรกรไดแกปยเคมและสารปองกนกำาจดศตรพชทมราคาแพงและมแนวโนมการนำาเขา ทเพมสงขนทกปโดยสวนหนงเปนผลมาจากการดอยาของแมลง ศตรพชวชพชและจลนทรยสาเหตโรคพชทำาใหเกษตรกรเขาใจผดวาจะตองใชสารเคมในปรมาณทมากขน(http://th.wikipedia.org/wiki/สารกำาจดศตรพช)นอกจากนปญหาเรองสารพษตกคาง ในผลผลตทางการเกษตรยงเปนอปสรรคตอการสงออกและมผลเสย ตอสขภาพของผบรโภคและสงแวดลอมอกดวยดงนนจงมนกวจยใหความสนใจในการหาวธปองกนไมใหผลผลตพชถกศตรเขาทำาลายการใชจลนทรยในการปองกนกำาจดโรคพชเปนอกแนวทางหนง ทมการศกษาวจยกนอยางแพรหลายโดยเฉพาะอยางยงการใชราทเปนประโยชนในการควบคมโรคพชโดยชววธซงมความเปนไปได ทจะพฒนาสงเสรมใหเกษตรกรนำามาใชในการผลตพชปลอดสารพษ เพอการสงออกและบรโภค ราเปนจลนทรยกลมหนงทมจำานวนมากพบไดทวไป ในดนนำาอากาศ รวมทงเปนสาเหตโรคของพชคนและสตว รามความสำาคญกบระบบนเวศเปนอยางยง เนองจากสามารถ ยอยสลายเศษซากพชซากสตวใหเปนอนทรยสารทำาใหดน อดมสมบรณเหมาะแกการเพาะปลกพช ราหลายชนดสามารถสรางเอนไซม และสารออกฤทธทางชวภาพทเปนประโยชน ราบางกลมอาศยอยรวมกบสงมชวตชนดอนแบบพงพาอาศย(symbiosis) เชน ไมคอรไรซา (mychorhiza) และ ไลเคน (lichen) ราบางชนดอาศยอยในเนอเยอพชโดยไมทำาใหพช แสดงอาการของโรคซงไดประโยชนรวมกนทงสองฝายรากลมน
การใชราเอนโดไฟท ควบคมโรคพช หลงการเกบเกยว
นานาสาระ
เรยกวา“ร�เอนโดไฟท” (endophytic fungi) (Petrini and Carroll, 1981) พบไดทวไปในพชมากกวา300ชนดไดแกพชไมดอก(angiosperms)พชจำาพวกตนสน (gymnosperms)สาหรายนำาเคม(marinemacroalgae)มอส(mosses)และเฟรน (ferns)(Strobel.,2006) ปจจบนมนกวชาการใหความสนใจศกษาราเอนโดไฟทเปนจำานวนมากเนองจากมศกยภาพสงในการสรางสารออกฤทธทางชวภาพเพอนำามาใชประโยชน ในดานตางๆทงทางการแพทยอตสาหกรรมและการเกษตรในการใชประโยชนจากราเอนโดไฟทควบคมโรคพชโดยชววธนนมรายงานวาราเอนโดไฟทบางชนดสามารถควบคมโรคผลเนาหลงการเกบเกยว (Mercier and Jimenez, 2004;Mercierand Smilanick, 2005) จากขอมลงานวจยในตางประเทศพบวามรายงานการใช ราเอนโดไฟทเพอควบคมโรคผลเนาหลงการเกบเกยวของเชอรและองนโดยผลทดสอบในหองปฏบตการพบวาราเอนโดไฟทAureobasidium pullulans ทแยกไดจาก ผลเชอรและองนสดในสวนผลไมทางตะวนออกเฉยงใตของประเทศอตาลมประสทธภาพสงในการควบคมโรคเนาของผลเชอรสาเหตจากราBotrytis cinereaและโรคเนาของ องนสาเหตจากราMonilinia laxaโดยมเปอรเซนตการเกดโรคลดลงถง100เปอรเซนต และเมอนำาราA. pullulans มาทดสอบการยบยงราสาเหตโรคพชทงสองชนด โดยการปลกเชอบนผลเชอรและองนสดหลงจากราเขาทำาลายพช612และ24ชวโมง พบวาสามารถลดอาการผลเนาของเชอรและองนได60และ80เปอรเซนตตามลำาดบ(Schenaet al.,2003)
ดร. อรอมา เพยซายภาควชาโรคพช คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน กรงเทพฯ
6
นานาสาระ นอกจากนยงมรายงานการใชสารระเหย(volatileorganiccompounds,VOCs) จากราเอนโดไฟท ในการควบคมโรคพชหลงการเกบเกยวดวยวธรมควน(mycofumigation) ตวอยางเชน การใชสารระเหยจากราเอนโดไฟท Oxyporus latemarginatusสายพนธEF069ทแยกไดจากผลพรกหยวก(Capsicum annuum L., วงศ Solanaceae) ในการควบคมราสาเหตโรคพชหลงการเกบเกยวของผลไม ไดแกAlternaria alternata, Botrytis cinerea, Colletotrichum gloeosporioides และ Fusarium oxysporum f.sp.lycopersici ซงสารดงกลาวมโครงสรางทางเคม แบบ 5-pentyl-2-furaldehyde (PTF) โดยสามารถแยกสารนไดดวยการเลยงรา O. latemarginatusในเปลอกขาวสาลและสกดดวยสารละลายhexaneจากนนแยกสารใหบรสทธโดยใชวธ repeated silica gel column chromatography (Leeet. al.,2009)ในประเทศเกาหลมรายงานการใชสารระเหยไดแกสารประกอบß-elemene, 1-methyl-1,4-cyclohexadiene, ß-selinene และ⍺-selineneจากราNodulisporium sp. สายพนธ CF016 ซงเปนราเอนโดไฟททแยกไดจากลำาตนอบเชย(Cinnamomum loureirii Nees,วงศLauraceae)ในการควบคมการเกดโรคหลงเกบเกยวของผลไมดวยวธการรมควนพบวาสารประกอบทงสองชนด สามารถยบยงการเจรญของเสนใยราBotrytis cinerea สาเหตโรค graymold และรา Penicillium expansum สาเหตโรค bluemold ของแอปเปลไดผลด (Parket. al., 2010) และราเอนโดไฟทบางชนดยงสามารถชกนำาใหพชตานทาน
เอกสารอางองสำานกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2552. สถตการคาสนคา เกษตรไทยกบตางประเทศ. เอกสารสถตการเกษตร เลขท405.กระทรวงเกษตรและสหกรณ.130หนา.Lee,S.O.,H.Y.Kim,G.J.Choi,H.B.Lee,K.S.Jang,Y.H. ChoiandJ.C.Kim.2009.Mycofumigationwith Oxyporus latemarginatusEF069forcontrolof postharvestappledecayandRhizoctoniaroot rotonmothorchid.AppliedMicrobiology106: 1213-1219.Mercier, J. and J.I. Jimènez. 2004. Control of fungal decay of apple and peaches by the biofumi gant fungus Muscodor albus. Postharvest BiologyandTechnology31:1-8.
ตอการเขาทำาลายของราสาเหตโรคดวย เชน ราTrichoderma theobromicola และT. paucisporumซงเปนสายพนธใหมแยกไดจากลำาตนของโกโก(Theobroma cacaoL.,วงศMalvaceae)ในประเทศเปรเมอนำาไปทดสอบการเกดโรคกบโกโกพบวาราทงสองชนดนไมทำาใหพชเปนโรคและยงพบการสรางสารnonanoicacid บนอาหารเลยงเชอในหองปฏบตการ ซงสารนมรายงานพบเฉพาะในพชเทานน จงสรปไดวาราเอนโดไฟท T. theobromicola และT. paucisporum สามารถ ชกนำาใหพชสรางสาร nonanoic acid ขนมาเพอใหโกโกมความตานทานตอ การเขาทำาลายของราMoniliophthora roreri(Samuels et. al.,2006) สำาหรบในประเทศไทยมรายงานการศกษาการใชราเอนโดไฟทในการควบคมโรคพชหลงการเกบเกยวเชนกน ไดแกการศกษาการใชราCordana sp.สายพนธ KPP-3 และราNodulisporium sp. ซงเปนราเอนโดไฟททแยกไดจากใบกลวยปา (Musa acuminateColla,วงศMusaceae)ควบคมราColletotrichum musae สาเหตโรคแอนแทรกโนสของกลวย โดยราสรางปฏชวนะสารทมผลยบยงการงอก ของสปอรราC. musae และเมอทดสอบโดยการจมผลกลวยในสารละลายสปอรของราเอนโดไฟททงสองชนดพบวาผลกลวยมเปอรเซนตการเกดโรคแอนแทรกโนส ลดลง (Nuangmek et al., 2008) นอกจากนยงมการศกษาการใชสารระเหย จากราMuscodor albusสายพนธCMU-Cib462ซงเปนราเอนโดไฟททแยกไดจาก ใบอบเชย(Cinnamomum bejolghota)จงหวดเชยงใหมเพอยบยงการเจรญของ
โคโลนของราเอนโดไฟทบนอาหารเลยงเชอ
รา Penicillium digitatum ทกอใหเกดโรคผลเนาในสม พนธสายนำาผงไดอยางมประสทธภาพโดยสารระเหยทรานสราง ไดแกสารประกอบเอสเทอร แอลกอฮอล และกรดอนทรย ทมนำาหนกโมเลกลขนาดเลก(Suwannarachet al.,2011) ดงนนราเอนโดไฟทจงเปนทรพยากรทางธรรมชาต ทมคณคายงในการสรางสารออกฤทธทางชวภาพเพอนำามาใช ทดแทนสารเคมในการปองกนกำาจดโรคพชหลงการเกบเกยว เพอชวยลดตนทนการผลต สงเสรมสขภาพทดใหแกเกษตรกร อกทงยงเปนผลดตอผบรโภคอกดวย ซงนบเปนอกกาวหนง ของการพฒนาประเทศทสามารถนำาทรพยากรทางชวภาพรา มาใชประโยชนทำาใหผลผลตทางการเกษตรมคณภาพและ ปลอดภยจากสารเคมดวยวธทางชวภาพไดอยางลงตวและ ยงยน
7
ทม�หนงสอพมพเดลนวสวนท18สงหาคม2557
http://www.dailynews.co.th/Content/agriculture/252517/
เครองลดความชนกาแฟแบบโรตาร+-+หลากเรองราว
เครองลดคว�มชนก�แฟ เปนระบบถงหมนทเรยกกนวาโรตาร เปนเทคโนโลยทนยมใชอบกาแฟในประเทศบราซล ซงเปนประเทศทผลต กาแฟเปนอนดบหนงของโลก แตมลคาการนำาเขาสง เพราะยงไมมการผลต ในประเทศไทย เราจงนำามาศกษาและพฒนาเครองอบความชนแบบโรตารสำาหรบการอบแหงกาแฟในประเทศไทย โดยพยายามออกแบบและพฒนา ใหเหมาะสมในการลดความชนกาแฟกะลาโรบสตา ใหสามารถสรางไดงาย แขงแรง ราคาถก ประสทธภาพสง และสามารถประยกตใชกบการอบแหง เมลดพชไดหลากหลายชนด น�ยเวยง อ�กรช วศวกรการ เกษตรชำานาญการพเศษ ศนยวจยเกษตรวศวกรรมขอนแกน สถาบนวจยเกษตรวศวกรรม กรมวชาการเกษตร ซงเปนผพฒนาเครองอบกาแฟกะลาโรบสตาแบบโรตารประกอบดวย5สวนหลกๆ คอ1.ถงอบความชน2.ระบบขบเคลอนการหมนถงอบ3.พดลมเปาลมรอน4.แหลงกำาเนดความรอนและ5.อปกรณลำาเลยงถงกาแฟเขาและออกจากถง ผลการทดสอบการอบแหงกาแฟกะลา อณหภมทใชอบเรมตนท 100องศาเซลเซยสและปรบลดตามอณหภมเมลดทสงขนซงไมควรเกน45องศาเซลเซยส ใชเวลาอบแตละครงประมาณ 16-18 ชวโมง ทความชนเมลดกาแฟ 55เปอรเซนตและอบลดจนเหลอ12เปอรเซนตจากวธการอบแหงแบบการเวยน ลมรอนบางสวนกลบมาใชใหมมคาประสทธภาพความรอนประมาณ80เปอรเซนต สามารถประยกตใชอบแหงเมลดพชไดเกอบทกชนดเชนกาแฟโรบสตาอาราบกาอบไดแบบเปลอกหรอกะลาเมลดขาวโพดถวชนดตางๆและเมลดพรกไทยเปนตนเพยงแตเปลยนตะแกรงชองระบายความชนใหมขนาดเหมาะสม กบขนาดเมลดพชชนดนนๆ สนใจสอบถ�มขอมลเพมเตมไดทศนยวจยเกษตรวศวกรรมขอนแกน สถ�บนวจยเกษตรวศวกรรม กรมวช�ก�รเกษตร โทรศพท 0-4325-5038.
ขาวสารเทคโนโลยหลงการเกบเกยวMercier,J.andJ.L.Smilanick.2005.Controlofgreen mold and sour rot of stored lemon by biofumigation with Muscodor albus.BioControl 32:401-407.Nuangmek,W.,E.H.C.McKEenzieandS.Lumyong.2008. Endophytic fungi fromWild Banana (Musa acuminatumColla)worksagainstanthracnose disease caused by Colletotrichummusae. ResearchJournalofMicrobiology3(5):368-374.Park,M.S.,J.Ahn,G.J.Choi,Y.H.Choi,K.S.Jangand J.-C. Kim. 2010. Potential of the volatile- producing fungus Nodulisporium sp. CF016 forthecontrolofpostharvestdiseasesofapple. PlantPathology26(3):253-259.Petrini, O. and G.C. Carroll. 1981. Endophytic fungi in foliageof someCupressaceae inOregon. CanadianJournalofBotany59:629-636.Samuels, G.J., C. Suarez, K. Solis, K.A. Holmes, S.E. Thomas, A. Ismaiel and H.C. Evans. 2006. Trichoderma thebromicola and T. paucisporum: two new species isolated from cacao in South America.MycologicalResearch110:381–392.Schena, L., F. Nigro, I. Pentimone, A. Ligorio and A. Ippolito.2003.Controlofpostharvestrotsof sweet cherries and table grapes with endophytic isolates of Aureobasidium pullulans.Posthavest BiologyandTechnology30:209–220.Strobel,A.G.2006.Harnessingendophytesforindustrial microbiology.Microbiology9:240-244.Suwannarach, N., B. Bussaban,W. Nuangmek,W. Pithakpol and S. Lumyong. 2011. Inhibition of green mold by volatile compounds from anendophyticfungi,Muscodor albusCMU-Cib 462.AgriculturalSci.J.42:3(Suppl.):125-128.http://th.wikipedia.org/wiki/สารกำาจดศตรพช
เครองลดความชนกาแฟแบบโรตาร
Postharvest Technology Innovation Centerศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว
ผอำนวยการศนยฯ : รองศาสตราจารย ดร.วเชยร เฮงสวสดคณะบรรณาธการ : รองศาสตราจารย ดร.สชาต จรพรเจรญ ดร.ธนะชย พนธเกษมสข ผชวยศาสตราจารย ดร.อษาวด ชนสต นางจฑานนท ไชยเรองศรผชวยบรรณาธการ : นายบณฑต ชมภลย นางปณกา จนดาสน นางสาวปยภรณ จนจรมานตย นางละอองดาว วานชสขสมบต ฝายจดพมพ : นางสาวจระภา มหาวนสำนกงานบรรณาธการ : PHT Newsletter ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม239 ถนนหวยแกว ตำบลสเทพ อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม 50200 โทรศพท +66(0)5394-1448 โทรสาร +66(0)5394-1447 E-mail : [email protected] http://www.phtnet.org
ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว : หนวยงานรวมสถาบนวจย
เทคโนโลยหลงการเกบเกยวมหาวทยาลยเชยงใหมจดการประชมวชาการวทยาการ
หลงการเกบเกยวแหงชาต ครงท 12 ระหวางวนท 16-18 กรกฎาคม 2557
ณโรงแรมดเอมเพรสจงหวดเชยงใหมโดยรศ.ดร.ไพโรจน วรยจ�ร รองอธการบด
ฝายบรหารและทรพยากรบคคลมหาวทยาลยเชยงใหมใหเกยรตเปนประธานกลาวเปด
งานและบรรยายพเศษเรอง"ความเชอมโยงเทคโนโลยหลงการเกบเกยวกบอตสาหกรรม
อาหารสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC)" และในการประชมครงนมการนำาเสนอ
ผลงานทางวชาการจำานวนทงสน160เรองและมผเขารวมประชมประมาณ300คน
รศ.ดร.ไพโรจน วรยจาร
ขาวประชาสมพนธ
งานประชมวชาการวทยาการหลงการเกบเกยวแหงชาต ครงท 12
ระหวางวนท 16 - 18 ก.ค. 2557
รองอธการบดฝายบรหารและทรพยากรบคคล มหาวทยาลยเชยงใหม ประธานกลาวเปดงาน
