Download - POSTÜR BOZUKLUKLARI ve DEĞERLENDİRİLMESİ
POSTÜR BOZUKLUKLARI ve DEĞERLENDİRİLMESİ
Uzm. Öğr. Dr. Tuğçe Özekli Mısırlıoğlu
Sunum Planı:
Temel bilgiler ve terminoloji İdeal ayakta duruş postürü Patolojik ayakta duruş postürü İdeal oturma postürü Patolojik oturma postürü Dominant tarafın postür üzerine etkisi Postür analizi Egzersiz tedavisi
Postürün Tanımı:
Ortopedik Cerrahlar Amerikan Akademisi Postür Komitesi (1947):
Doğru postür; pozisyondan bağımsız bir şekilde (ayakta, yatarken, çömelirken ya da eğilirken) vücudun destek yapılarını zedelenme ya da ilerleyici deformitelere karşı koruyan, muskuloskeletal denge durumudur.
Bu durumda kaslar, torasik ve abdominal organları korumak için en etkin şekilde görev yapar.
Postürün Tanımı:
Ortopedik Cerrahlar Amerikan Akademisi Postür Komitesi (1947):
Yanlış postür; vücudun destek yapıları üzerinde artmış gerilim yaratan ve denge etkinliğini bozan, vücudun farklı kısımları arasındaki yanlış ilişki durumudur.
TEMEL BİLGİLER ve
TERMİNOLOJİ
Vücut segmentleri:
Postür; vücudun her kısmının, kendisine bitişik segmente ve bütün vücuda oranla en uygun pozisyonda yerleştirilmesidir.
Anatomik Duruş Pozisyonu
Vücut Düzlemleri ve Aksları
Frontal düzlem-sajital aks etrafında yapılan hareketler: Abduksiyon-
adduksiyon Lateral fleksiyon
(boyun ve gövde için) İnversiyon-eversiyon
•Transvers düzlem-longitidunal aks etrafında yapılan hareketler:
•Eksternal-internal rotasyon•Supinasyon-pronasyon•Aksiyel rotasyon (boyun için)
Sajital düzlem-frontal aks etrafında yapılan hareketler:
Fleksiyon-ekstansiyonNutasyon-kontranutasyon
Skapula, klavikula ve baş parmak hareketleri bu kurallara uymaz!
Vücudun Ağırlık Merkezi
Çocukta; T12 vertebra
seviyesinde Erişkinde; S1 veya S2
vertebranın hafif önünde
Postürün Gelişim Aşamaları..
Doğumda; tüm omurga öne konkav ve fleksiyonda: dorsal kifoz ve sakral kifoz
3. ayda - baş tutma: servikal lordoz
6-8. ayda – oturma ve ayakta durma: lomber lordoz
Primer eğriler: Sekonder eğriler:
Statik-Dinamik Postür Statik postür:
Oturma, ayakta durma, yatma sırasındaki postürdür.
Kasların, eklemleri stabilize etmeleri için statik
(izometrik) olarak kasılmalarını ve yerçekimine karşı koymalarını gerektirir.
Dinamik postür: Yapılan hareketin sonucu olarak devamlı
değişen çevre şartlarına uyum sağlamaya çalışan aktif bir postürdür.
Postürün Durağan ve Dinamik Yapıları
Pasif stabiliteyi sağlayan yapılar: Ligamanlar Fasya Kapsül
Aktif stabiliteyi sağlayan yapılar: Kaslar
Postür Kinematiği(Ayakta duruş stabilitesi)
1) Ayak bileğinde2) Dizde3) Kalçada 4) Gövdede5) Başta
Kas dengesi/dengesizliği
Kas dengesi: Bir eklem üzerinde etkili karşıt kasların
kuvvetlerinin dengede olup, optimal stabilizasyon ve ideal dizilimin sağlandığı kararlılık durumudur.
Kas dengesizliği: Bir kasın kuvvetsiz, antagonistinin ise
kuvvetli olduğu, yanlış dizilim ve verimsiz harekete yol açan dengesizlik durumudur.
Kas dengesizliği terminolojisi
Sıkı kas İstirahatte normaldekinden daha
kısadır Yeterince uzayamaz Eklemin pozisyonunu değiştirebilir. (Kendall, Janda and Sahrmann)
Kas dengesizliği terminolojisi
Zayıf kas: Tipik olarak tek eklemli, uzun kaslarla
ilişkilidir; yeterli derecede kısalamaz. (Gerilme zayıflığı, Kendall)
Sıkılık zayıflığı
Tonik/Fazik kaslarGlobal-’’Tonik’’ Lokal-’’Fazik’’
Filogenetik olarak daha yaşlı-dominant
Filogenetik olarak daha genç
İntrauterin dönemde ve erken sütçocukluğunda
İntrauterin dönemde ve erken sütçocukluğunda inaktif
Sedentar yaşamda, yaralanamada, yaşlılıkta
Daha yüksek SSS kontrolü gerekli
Fleksör reflekslerle ilişkili Ekstansör reflekslerle ilişkili
Primer olarak iki-eklemli kaslar
Primer olarak tek-eklemli kaslar
Sıkılık, hipertoni, kısalık ve kontraktür gelişimine meğilli
Hipotoni, inhibisyon ve kuvvetsizliğe meğilli
Atrofiye dirençli Kolay atrofi olur
Tonik ya da Postural Kaslar
GC ve soleus TP Kısa kalça adduktörleri Hamstringler Kalça fleksörleri
RF İliopsoas TFL
Piriformis Erektör spinalar QL Pektoraller Trapez üst kısmı/Levatör
skapula SCM Skalenler Üst ekstremite fleksörleri
Fazik kaslar
Peroneuslar TA VM ve VL Gluteus maksimus,
medius ve minimus RA Serratus anterior Romboidler Trapez orta ve alt kısmı Derin servikal
fleksörler Üst ekstremite
ekstansörleri
*Janda’ya göre geri kalan tüm kaslar nötraldir.
Üst Çapraz Sendrom
Alt Çapraz Sendrom
Layer (Stratification) Sendrom
İDEAL ve PATALOJİK AYAKTA DURUŞ POSTÜRLERİ
İdeal Ayakta Duruş Postürü
İdeal Ayakta Duruş PostürüYüzeyel
belirteçler
•Kulak memesi
•Omuz eklemi
•Gövdenin
ortası
•Trokanter
majör
•Diz ekleminin
hafif anteriorı
•Lateral
malleolün
biraz önü
Kemiksel belirteçler•Koronal suturun hafif posteriorı•EAM•Servikal vertebra korpusları•Sakral promontoryum•Kalça ekleminin hafif posteriorı•Diz ekleminin hafif anteriorı•Kalkaneokuboid eklemin hafif önü
Baş ve Boyun
Çekül hattı; Yan bakışta; kulak memesi Arkadan bakışta; baş ve servikal
spinöz proseslerin tam ortasından geçer.
Baş tilt yapmamalı. Çene retrakte olmamalı. Servikal lordoz korunmalı. Baş ve boynun doğru dizilimi
için, sırtın doğru dizilimi şarttır.
Baş ve Boyun
Normal servikal dizilim Yanlış servikal dizilim
Baş ve Boynun Yanlış Pozisyonları
Baş posterior tiltte
Başanterior tiltte
Baş aşırı anterior tiltte
Sırt
Hafif dorsal kifoz bulunmalı. Sırtın doğru dizilimi için, bel ve
pelvisin doğru dizilimi şarttır.
Artmış lordozYuvarlak sırt
Omuz
Çekül hattı; Yan bakışta; omuz orta hattında Arkadan bakışta; skapula düz,T2-
T7 arasında, her iki skapula arası 10 cm olmalı, hiçbir açısı ya da kenarı belirgin olmamalı
Omuzun doğru dizilimi için, skapulaların doğru dizilimi şarttır.
Omuzun yanlış pozisyonları
Omuzlar ve skapulalar, doğru pozisyonda
Skapulalar, abduksiyonda ve hafif eleve
Omuzlar eleve, skapulalar adduksiyonda
Omuzlar deprese,skapulalarabduksiyonda
Pelvis ve Bel
Çekül hattı; Yan bakışta; lomber vertebra
korpusları, sakral promontoryum, kalça ekleminin hafif posteriorından geçer.
Fakat, bu noktalar yeterli değil!
Sebep; pelvik tilt! Pelvis pozisyonu, doğru ya da
hatalı postürel dizilimde anahtar öneme sahiptir.
Kinematik: Pelvis açık kinetik zincir hareketleri
Kinematik: Pelvis kapalı kinetik zincir hareketleri (Ayakta duruşta)
Pelvis hareketleri
Spinal hareketKalça
hareketleriAnterior tilt Hiperekstansiyon Hafif fleksiyon
Posterior tilt Fleksiyon Ekstansiyon
Sola lateral tiltSağa lateral
fleksiyon
Sağ kalçada hafif adduksiyon
Sol kalçada hafif abduksiyon
Sola rotasyon (gövdeyi
döndürmeden ya da ayağı hareket ettirmeden)
Sağa rotasyonSağ kalçada hafif
ERSol kalçada hafif İR
Pelvis çevre kasları
Pelvis çevre kasları
Kalça ve dizler
Çekül hattı; Kalça eklemi merkezinin hafif
posteriorı Diz eklemi aksının hafif
anteriorından, patellanın hemen arkasından geçer.
Neden?
O-bacak ve x-bacak dizilimi
İdeal dizilim O-bacak dizilimi X-bacak dizilimi
X-bacak kompansasyonu;O-bacak
Bacak ve dizlerin yanlış dizilimi
İdeal diz dizilimi Dizler hafif fleksiyonda
Dizler hiperekstansiyonda
Ayak ve dizlerin yanlış dizilimi
İdeal ayak ve diz dizilimi
Ayaklar supinasyonda Ayaklar pronasyonda
Ayak bileği ve ayak Çekül hattı;
Lateral malleolün hafif önünden
Longitidunal arkın apeksinden Kalkaneoküboid eklemin
lateralinden geçer.
Standart pozisyonda; Topuklar arası mesafe ≈8 cm Out-toe derecesi orta hattan
≈8°-10° olmalı
Postür dizilim çeşitleri
Lordotik Postür
Kısa ve kuvvetli Alt bel kasları Kalça fleksörleri
Uzun ve kuvvetsiz Anterior
abdominaller
Hamstringler;Uzundur ama kuvvetsizolabilir, olmayabilir.
Kifolordotik Postür
Kısa ve kuvvetli Boyun ekstansörleri Kalça fleksörleri
Uzun ve kuvvetsiz Boyun fleksörleri Üst sırt ES EO
RA;Her zaman uzun değil!! Alt sırt kasları;Her zaman sıkı değil!
Düz-sırt Postürü
Kısa ve kuvvetli Hamstringler
Uzun ve kuvvetsiz Tek eklemli kalça fleksörleri
Abdominal kaslar;Sıklıkla kuvvetli
Alt sırt kasları;Hafif uzun, ama kuvvetsiz değil!
Bazen dizler hafiffleksiyonda da olabilir
Yuvarlak-sırt Postürü
Kısa ve kuvvetli Hamstringler İO üst lifleri
Uzun ve kuvvetsiz Tek eklemli kalça fleksörleri EO Üst bel
ekstansörleri Boyun fleksörleri
Kuvvetli fakat kısa
değil; Alt bel kasları
DOMİNANT TARAFINPOSTÜR ÜZERİNE ETKİSİ
İdeal postür dizilim Sağ el baskın Sol el baskın
SAĞ DOMİNANSIN TİPİK POSTÜRÜ
Kısa ve kuvvetli Sağ lat. trunk kasları Sol kalça abduktörleri Sağ kalça adduktörleri Sol PL ve PB Sağ TP, FHL,FDL Sol TFL
Uzun ve kuvvetsiz Sol lat. trunk kasları Sağ kalça
abduktörleri- öz. posterior gluteus medius
Sol kalça adduktörleri Sağ PL ve PB Sol TP, FHL,FDL Sağ TFL
İDEAL OTURMA POSTÜRÜ
İdeal oturma; vücut ağırlığının iskial
tüberositaslar ve çevre dokulara minimal eforla iletildiği vücut pozisyonudur.
(Schobert, 1962)
Yerçekimi merkezi; iskial tuberositas ve
11. torakal vertebranın hemen önündedir.
Standart bir oturma postüründe; Çene hafif içeri bakmalı Boyun fleksiyonu 5-10° Lomber omurga mid-
fleksiyonda olmalı Fizyolojik eğrilikler
sürdürülmeli Omurga hafifçe arkaya doğru
eğimli (10°) bir arkalıkla desteklenmeli
Diz ve kalçalar 90°’de olmalı Ayaklar tabana düz bir şekilde
temas etmeli
OTURMA TİPLERİ
POSTÜR ANALİZİ
Ekipman:
Postür panoları Çekül hattı Dereceli katlanan
cetvel Blok setleri İşaretleme
kalemi Mezura Muayene
çizelgesi Uygun kıyafet
Ayakta dururken dizilim
Anterior bakış: Segmental dizilim bölümüne not edilir.
Lateral bakış: Çekül dizilimi ve segmental dizilim
bölümlerine not edilir. Posterior bakış:
Çekül dizilimi ve segmental dizilim bölümlerine not edilir.
Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Öne eğilme testi:
Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Düz bacak
kaldırma testi:
Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Kalça fleksör uzunluğu:
Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Tensör fasya lata uzunluğu:
Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Arkaya eğilme:
Esneklik ve kas uzunluğu testleri: Yana eğilme:
Kas kuvveti testleri: Orta trapez:
Kas kuvveti testleri: Alt trapez:
Kas kuvveti testleri: Sırt ekstansörleri:
Kas kuvveti testleri: Gluteus medius:
Kas kuvveti testleri: Gluteus maximus:
Kas kuvveti testleri: Hamstringler:
Kas kuvveti testleri: Kalça fleksörleri:
Kas kuvveti testleri: Tibialis posterior:
Kas kuvveti testleri: Gövde kaldırma:
Kas kuvveti testleri: Çift bacak indirme-kaldırma:
EGZERSİZ
Çapraz Sendromlar
Sıkıhipertonikkaslar
Sıkıhipertonikkaslar
EKLEMLER
Zayıf, uzun fazik kaslar
Zayıf, uzun fazik kaslar
Üst ekstremite germe
Alt ekstremite germe
Üst ekstremite kuvvetlendirme
Alt ekstremite kuvvetlendirme
Abdominal program
Her kuvvetsiz kası kuvvetlendirmeli mi?
Orta derecede sıkı/kısa kaslar motor emirlere normalden daha kuvvetli yanıt vererek antagonist kaslarında resiprokal inhibisyona sebep olabilir. (Jull ve Janda)
Ciddi derecede sıkı/kısa kasların kuvvetinde bir miktar azalma görülebilir. Sıkılık kuvvetsizliği
Her kuvvetsiz kası, kuvvetlendirmemeli!
Her sıkı kası germeli mi?
Sıkı kas: Yapısal ya da mekanik sıkı kas
Sarkomerlerde azalma Kolajen liflerinde artma
Nörolojik olarak sıkı kas Sıkılık hissi (Sahrmann-Kendall)
Her sıkı kası, germemeli!
SON SÖZ…
İdeal standart postür; vücudun maksimum yeterlilikte kullanımı, stres ve incinmelerin mümkün olduğunca minimum düzeyde tutulmasını sağlar.
Günlük pratiğimizde karşılaştığımız ağrılı hasta grubunun şikayetlerinin çoğu yanlış postürden kaynaklanmaktadır.
Bu sebeple postür analizi, pratik bir şekilde, rutin muayenemizde yer almalıdır.
İlginiz için teşekkür ederim.