Preventie als een taak van
ons allen: je rol als
gatekeeper
Samira Akhtar
Projectmanager MindMates / psycholoog
Studentengezondheidscentrum KU Leuven
Stellingen:
“Erover praten maakt het alleen maar erger of ik ga hem/haar
choqueren.”
“Ik moet vasthouden aan mijn basistaak, ook wanneer een student in
huilen uitbarst.”
“Eens het woord zelfmoord valt, hoor ik de student door te verwijzen.”
“Wanneer een student me rond iets moeilijk in vertrouwen neemt, mag ik
hiervan niks delen met collega’s/anderen.”
Gatekeepers of intermediairs komen beroepshalve vaak in contact met
studenten, maar niet in de functie van het bespreken of begeleiden van
emotionele problemen en suïcidaliteit
• Gatekeepers kunnen een rol vervullen in het bespreekbaar maken van
emotionele problemen/suïcidaliteit en in de doorverwijzing van
studenten naar een meer professionele zorg- of behandelvorm
• Gatekeepers kunnen m.a.w. op een laagdrempelige wijze deuren
openen voor studenten die het nodig hebben
• Deze “frontline professionals” of sleutelfiguren vormen op deze wijze
de zogenaamde “nulde lijn”. We vinden ze ook in de 1ste lijn terug.
Term gatekeepers
Belang binnen
preventie
Hoe oog hebben voor
welbevinden van
student?
Hoe zich verhouden bij
tijdelijke of langdurige
emotionele
moeilijkheden?
Wanneer
doorverwijzen?
Rol als gatekeeper
Wat vinden we
makkelijk als
gatekeeper?
Wat vinden we
moeilijk als
gatekeeper?
Rol als gatekeeper:
belang binnen preventie
• Effectiviteit suïcidepreventie (Mann et al., 2005): restrictie van middelen,
betere metingen/signaaldetectie en GATEKEEPER TRAINING
• Voorkomen van emotionele problemen en suïcidaliteit is hoog bij 18
tot 24 jarigen. Daarentegen is het hulpzoekgedrag laag.
• MindMates interventies, o.a. trainingen voor gatekeepers, hebben een
impact op voorkomen van emotionele problemen en hulpzoekgedrag!
• Vermaatschappelijking van de zorg: preventie is een zaak van ons
allen geworden!
• Taak van preventie-specialisten: training ter bevordering van
deskundigheid gatekeepers
Hoe oog hebben voor emotioneel
welbevinden van studenten?
• Observeer en beluister
• Contact maken: met je eigen stijl in gesprek gaan met studenten
Hoe gaat het? Ça va? Gaat het wel met jou? …
Verbinding = belangrijke beschermende factor
Hoe zich verhouden tot student die het tijdelijk
of langduriger moeilijk heeft?
• Blijf observeren en beluisteren, blijf in gesprek gaan (cascade-
techniek) o.a. om de ernst in te schatten
• Let op plotse veranderingen in gedrag en stemming (directe en
indirecte verbale signalen, mate van wanhoop en hopeloosheid)
• Uit je bezorgdheid (ik-boodschappen, duidelijke en concrete taal,
begrenzen waar/wanneer nodig)
• Is een boodschap voor je onduidelijk of laat het meerdere
interpretaties toe, vraag wat de student hiermee bedoelt
• Tijd en ruimte voorzien
• Let op: We geven vaak wat we zelf graag ontvangen – is dit wat de
andere nodig heeft?
• Sta stil bij wat je zelf nodig hebt als gatekeeper:
- overleg met collega(‘s)
- bijscholing
- meer “beweeg”ruimte (laat je niet vastzetten)
- bewaak je relationele afstand
te betrokken te afstandelijk
• Sta stil bij wat je makkelijk en moeilijk vindt als gatekeeper
• Sta stil bij je eigen cognities rond praten over emotionele problemen,
suïcidaliteit, hulpverlening,…
Wanneer doorverwijzen?
• Wanneer een student de vraag naar een hulpverlener stelt
• Wanneer je interne grens bereikt is
• Wanneer je zelf/je “team” professionele hulp nodig acht
• Wanneer de student zorgwekkende signalen uitzendt (suïcidaal gedrag,
duidelijke gedragsverandering, “vreemd gedrag”, ongepast of
grensoverschrijdend gedrag)
Drie mogelijke scenario’s: student accepteert, twijfelt of weigert
• Methoden: motiverende gesprektechnieken (cirkel van gedragsverandering)
voor het installeren van hoop en geloof in verandering, het detecteren en
opvangen van hindernissen en het verruimen van vertrouwen
• Casus 1: Daan verschijnt niet op zijn afspraak. Hij vertelde je vorige week dat
hij het soms moeilijk heeft en dan weinig contact maakt met anderen.
Welke inschatting maak je?
Wat doe je?
• Casus 2: Je ziet een student in een hoekje in de gang huilen. Je spreekt haar
aan. Margot vertelt je dat het allemaal geen zin heeft.
Welke inschatting maak je?
Wat doe je?
• Casus 3: Een ouder van een gekende student (Ilse) belt je op. De ouder
maakt zich zorgen over zijn dochter. Ilse komt moeilijk tot studeren, slaapt
veel en trekt zich terug. Ze heeft wel veel aan de korte contacten met jou.
Welke inschatting maak je?
Wat doe je?
• Casus 4: Lies vertelt je over haar recente relatiebreuk en het effect hiervan
op haar dagelijks leven. Ze voelt zich bij momenten verdoofd, huilt regelmatig
en kan moeilijk haar verhaal kwijt bij leeftijdsgenoten. Lies wil hierrond graag
geholpen worden
Welke inschatting maak je?
Wat doe je?
• Casus 5: Dries maakt zich zorgen over zijn medestudent en vriend Bas. Bas
zou nog amper in de les geraken en gisteren nam hij zelfs zijn gsm niet meer
op. Dries zag ook hoe Bas prikkelbaarder werd en stopte met voor zichzelf te
koken terwijl hij erg graag kookt. Naast het uiten van zijn bezorgdheid, wil hij
vooral advies over hoe Bas te benaderen.
Welke inschatting maak je?
Wat doe je?
Stellingen:
“Erover praten maakt het alleen maar erger of ik ga hem/haar
choqueren.”
“Ik moet vasthouden aan mijn basistaak, ook wanneer een student in
huilen uitbarst.”
“Eens het woord zelfmoord valt, hoor ik de student door te verwijzen.”
“Wanneer een student me rond iets moeilijk in vertrouwen neemt, mag ik
hiervan niks delen met collega’s/anderen.”
Onze contactgegevens
• Projectverantwoordelijke, Studentengezondheidscentrum:
• Diensthoofd Studentengezondheidscentrum:
• Fortune, Prof. R. Bruffaerts: [email protected]