WPISUJE UCZEŃ
KOD UCZNIA PESEL
UZUPEŁNIAZESPÓŁ
NADZORUJĄCY
dysleksja
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON. Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione.
GRUDZIEŃ2011
Czas pracy:60 minut
Liczba punktówdo uzyskania: 30
PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z OPERONEM
CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA
HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
Instrukcja dla ucznia1. Sprawdź, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 12 stron (zadania 1–29). Ewen-
tualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i PESEL.3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.4. Rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem z czarnym tuszem/atramentem.
Nie używaj korektora.5. Zaznaczając odpowiedzi w części karty przeznaczonej dla zdającego, zama-
luj A pola do tego przeznaczone. Błędne zaznaczenie otocz kółkiem
A i zaznacz właściwe.
6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
Powodzenia!
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 1 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
2
Ilustracja do zadania 1.
Zadanie 1. (0–1)Na ilustracji przedstawiono
A. cerkiew.B. bazylikę.C. meczet.D. synagogę.
Zadanie 2. (0–1)W którym szeregu zapisano w poprawnej kolejności nazwy religii, zaczynając od tej religii, która pojawiła się na świecie najwcześniej, kończąc na tej, która pojawiła się najpóźniej?
A. judaizm, islam, chrześcijaństwoB. islam, judaizm, chrześcijaństwoC. judaizm, chrześcijaństwo, islamD. chrześcijaństwo, islam, judaizm
Zadanie 3. (0–1)Który władca Polski przyjął chrzest jako pierwszy?
A. Mieszko IB. Bolesław ChrobryC. Mieszko IID. Bolesław Śmiały
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 2 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
3
Zadanie 4. (0–1)Polski książę wraz ze swym dworem przyjął chrzest z rąk misjonarzy
A. bizantyńskich.B. niemieckich.C. węgierskich.D. czeskich.
Zadanie 5. (0–1)Koronacja pierwszego króla Polski odbyła się w
A. IX wieku.B. X wieku.C. XI wieku.D. XII wieku.
Zadanie 6. (0–1)W państwie pierwszych Piastów o losie poddanych decydował władca. Państwo to było monarchią
A. patrymonialną.B. konstytucyjną.C. absolutną.D. stanową.
Ilustracja do zadania 7.
Zadanie 7. (0–1)Na drzwiach gnieźnieńskich przedstawiono sceny
A. mitologiczne.B. ze Starego Testamentu.C. z turniejów rycerskich.D. z życia św. Wojciecha.
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 3 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
4
Zadanie 8. (0–1)Przykładem stylu gotyckiego w architekturze jest budowla przedstawiona na ilustracji
Zadanie 9. (0–1)W którym szeregu podano wyłącznie elementy charakterystyczne dla stylu romańskiego?
A. grube, kamienne mury, niewielkie otwory okienneB. bogato zdobione portale, mury wykonane z cegłyC. okna z witrażami i rozety, proste kształty bryłD. wysokie, strzeliste wieże, małe, wąskie okna
A.
C.
B.
D.
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 4 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
5
Zadanie 10. (0–1)Unia polsko-litewska zawarta w 1385 roku
A. zakończyła konflikty Polski z Krzyżakami.B. zdecydowanie osłabiła pozycję Polski w regionie.C. nie miała większego znaczenia w stosunkach Polski z zakonem krzyżackim.D. zapewniła Polsce sprzymierzeńca w walce z Krzyżakami.
Mapa do zadań 11., 12. i 13.
Zadanie 11. (0–1)Działania wojenne przedstawione na mapie toczyły się w latach
A. 1308–1309.B. 1327–1332.C. 1409–1411.D. 1454–1466.
Zadanie 12. (0–1)Skutkiem wojny, której dotyczy mapa, było odzyskanie przez Polskę
A. Kujaw.B. Pomorza Gdańskiego.C. Warmii.D. ziemi dobrzyńskiej.
Wis∏
a
Brd
a
Prosna
Pilica
Wkra
Noteç
Narew
S∏upia
Niemen
Bug
Warta Bzura
Wis∏
Z a t o k aG d a ƒ s k a
Z a l ew W
i Ê
l an y
¸ÓDè
Gdaƒsk
Bydgoszcz
Che∏mno
Âwiecie
Inowroc∏aw
KutnoKo∏o
KoronowoBIA Y̧STOK
S∏upsk
ElblàgMalbork
KiszporkOlsztynMoràg
FrydlàdBrunsberga(Braniewo)
Nibork(Nidzica)
Dzia∏dowo
GrunwaldKurz´tnikGrudziàdz
Toruƒ
BrzeÊçKujawski
Âroda
Gniezno
DobrzyƒJe˝ewo
P∏ock
Kalisz
BrzeÊç
GRODNO
Królewiec
I∏awa
Warszawa
Drohiczyn
Czerwiƒsk
Litwini, Rusini i Tatarzy
Wielkopolanie
Ma∏opolanie
15 VII 1410
25 VII–19 IX 1410
1410pokój 1411
zaj´ta w 1409– w 1411 do Polski
K r ó l e s t w o
P o l s k i e
Wi
el
ki
e
Ks
i´
st
wo
L
it
ew
sk
ie
obszar nale˝àcy do zakonu krzy˝ackiego
ruchy wojsk krzy˝ackich
ruchy krzy˝ackich oddzia∏ów wydzielonych
ruchy wojsk polskich
obleganie Malborka przez wojska polskie
ruchy polskich oddzia∏ów wydzielonych
miejsca koncentrowania si´oddzia∏ów polskich
miejsca koncentrowania si´oddzia∏ów krzy˝ackich
0 50 km
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 5 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
6
Zadanie 13. (0–1)Oceń prawdziwość zdań. Wstaw znak X w odpowiednie miejsce tabeli.
Prawda Fałsz
13.1. Oblężenie Malborka zakończyło się sukcesem wojsk polskich.
13.2. W bitwie pod Grunwaldem przeciwko Krzyżakom u boku Polaków walczyli też Litwini i Rusini.
Tablica genealogiczna do zadania 14.
Olgierd ( 1377)
wielki książę litewski
Giedymin ( 1341)
wielki książę litewski
Pukower ( ok. 1294)
wielki książę litewski
Jawnuta ( po 1366)
wielki książę litewski
Kiejstut ( 1382)
książę trocki
Zygmunt ( 1440)wielki
książę litewski
Witold ( 1430)wielki
książę litewski
Zygmunt II August ( 1572)
wielki książę litewski, król Polski
Izabela ( 1559)
żona Jana Zapolyi, króla Węgier
Katarzyna Jagiellonka ( 1583)
żona Jana III Wazy, króla Szwecji
Anna Jagiellonka ( 1596)
królowa Polski, żona Stefana Batorego
Albrecht Hohenzollern ( 1568)
wielki mistrz zakonu krzyżackiego
Ludwik ( 1526)
król Czech i Węgier
Władysław II ( 1516)
król Czech
Jan Olbracht ( 1501)
król Polski
Zofia ( 1512)
żona Fryderyka Hohenzollerna
Aleksander ( 1506)
wielki książę litewski,
król Polski
Zygmunt I Stary ( 1548)
wielki książę litewski,
król Polski
Fryderyk( 1503)
arcybiskup gnieźnieński
Kazimierz( 1484)święty
patron Litwy
Kazimierz IV Jagiellończyk ( 1492)
wielki książę litewski, król Polski
Władysław III Warneńczyk ( 1444)
król Polski i Węgier
Władysław Jagiełło ( 1434)
wielki książę litewski, król Polski
Świdrygiełło ( 1452)
książę podolski, wołyński, czernihowski,
wielki książę litewski
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 6 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
7
Zadanie 14. (0–1)Na podstawie drzewa genealogicznego oraz własnej wiedzy oceń prawdziwość zdań. Wstaw znak X w odpowiednie miejsca tabeli.
Prawda Fałsz
14.1. Ostatnim królem z dynastii Jagiellonów był Zygmunt August.
14.2. Albrecht Hohenzollern był wnukiem Kazimierza Jagiellończyka.
14.3. Zygmunt Stary panował w pierwszej połowie XV wieku.
Tekst do zadań 15. i 16. Nagle zostaje zapowiedzianych dwu heroldów prowadzonych pod osłoną rycerzy polskich celem unik-nięcia zaczepek. [...] Wyszli oni z wojska wrogów, niosąc w rękach obnażone miecze, bez pochew, doma-gając się przyprowadzenia ich przed oblicze króla. [...] Król polski Władysław, zobaczywszy ich, przeko-nany, jak też i było, że przychodzą z jakimś nowym, niezwykłym poselstwem, [...] wysłuchuje poselstwa heroldów. Ci, oddawszy jako tako honory królowi, przedstawiają treść swego poselstwa po niemiecku (Jan Mężyk służył za tłumacza) w następujących słowach: „Najjaśniejszy królu! Wielki mistrz pruski Ulryk posyła tobie i twojemu bratu [...] przez nas tu obecnych posłów dwa miecze, ku pomocy, byś z nim i z jego wojskami mniej się ociągał i odważniej, niż to okazujesz, walczył, a także żebyś się dalej nie chował i pozostając dalej w lasach i gajach, nie odwlekał dalej walki. [...]”. Tyle heroldowie. [...] Głupie to, zaiste, było oświadczenie i nie przystało ich regule. [Postąpili tak], jak gdyby byli przekonani, że los i to, co każdemu w tym dniu przeznaczone zostało, jest zależne od ich planów i jest w ich mocy. A król Władysław, wysłuchawszy pełnych pychy i zuchwalstwa słów posłów krzyżackich, przyjął miecze z ich rąk i bez gniewu i jakichkolwiek niechęci, lecz zalany łzami odpowiada heroldom bez namysłu, z dziwną tylko, jakby z nieba daną pokorą, cierpliwością i skromnością.
Źródło: http://www.staropolska.pl/sredniowiecze/dziejopisarstwo/Dlugosz_02.html
Zadanie 15. (0–1)Przedstawione w tekście zdarzenie rozegrało się przed bitwą pod
A. Chojnicami.B. Płowcami.C. Grunwaldem.D. Świecinem.
Zadanie 16. (0–1)Autor tekstu
A. sympatyzuje ze stroną krzyżacką.B. jest krytyczny wobec mało stanowczej postawy króla.C. dostrzega zalety zarówno polskiego króla, jak i Krzyżaków.D. wyraża dezaprobatę dla zuchwałości krzyżackich posłów.
Zadanie 17. (0–1)Polskim królem, któremu książę Albrecht złożył hołd lenny w 1525 roku, był
A. Aleksander Jagiellończyk.B. Zygmunt Stary.C. Zygmunt August.D. Kazimierz Jagiellończyk.
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 7 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
8
Teksty do zadań 18. i 19.
A.Ze studiów nad szkołą rosyjską w Polsce w drugiej połowie XIX w.
Lekcje się kończą… Uradowany chłopiec zarzuca tornister z książkami na plecy i, wybrawszy towa-rzysza idącego z nim w jedną stronę, wraca do domu. W bramie szkolnej, widząc już przed sobą ulicę, rozmawia najswobodniej, gdy naraz wyskakuje zaczajony za bramą organ władzy szkolnej i chwyta go za rękę, mówiąc:– Jeszcześ nie przestąpił progu gimnazjum, a mówisz już po polsku! Wracaj do kozy!...
Polska w latach 1864–1918. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, pod red. A. Galosa, Warszawa 1987, s. 17.
B.Rola Krakowa w budzeniu życia narodowego
Za czasów niewoli Kraków był długi czas źródłem narodowego pokrzepienia. Przy wzmożeniu ucisku udawały się do niego ze Śląska pielgrzymki pobożnych, z Poznańskiego – wycieczki inteligencji. [...]
To słońce naszej przeszłości, świecące tak jasno w Krakowie, łączyło swoje promienie z ciepłotą ogni-ska naszej kultury rozwijającej się tam bądź co bądź swobodniej. Na to słońce i do tego ogniska trzeba było zawieźć, chociaż na krótki czas, młodzież z zaboru pruskiego, ona tych promieni i tego ciepła po-trzebowała koniecznie, aby nie skarleć i nie zobojętnieć pod względem narodowym.
Polska w latach 1864–1918. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, pod red. A. Galosa, Warszawa 1987, s. 205.
Zadanie 18. (0–1)W obu tekstach zasugerowano, że w okresie rozbiorów ziem polskich celem represji było wy-narodowienie
A. młodzieży.B. artystów.C. katolików.D. inteligencji.
Zadanie 19. (0–1)Z tekstu B wynika, że Polacy żyjący w zaborze pruskim
A. obawiali się występować przeciw narzuconemu prawu.B. znaleźli sposoby na podtrzymywanie uczuć narodowych.C. cierpliwie czekali na ustępstwa władz zaborczych.D. nie odczuwali negatywnych skutków germanizacji.
Zadanie 20. (0–1)Największą swobodą cieszyła się ludność polska z terenów zaboru
A. rosyjskiego i części pruskiego.B. pruskiego i austriackiego.C. wyłącznie austriackiego.D. jedynie rosyjskiego.
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 8 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
9
Wykresy do zadań 21. i 22.
Częstotliwość korzystania z internetu
Internauci w grupach wiekowych
Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/w-polsce-mamy-juz-17-3-mln-internautow
Zadanie 21. (0–1)Raz w tygodniu z internetu korzysta
A. połowa Polaków.B. co czwarta badana osoba.C. jedna na dziesięć osób.D. największy procent badanych.
Zadanie 22. (0–1)Wśród polskich internautów największy odsetek stanowią
A. emeryci.B. uczniowie.C. osoby w średnim wieku.D. osoby kończące karierę zawodową.
codziennie lub prawie codziennie59,4%
2,3%
22,7%
9,6%6,0%
kilka razy w tygodniuraz na tydzieńod jednego do kilku razy w miesiącurzadziej niż raz na miesiąc
010
20–24 25–29 30–34 35–39 40–44 45–49 50–54 55–59 60–64 65–69 70–7515–19
2030405060708090
100[%]
[wiek internautów]
68 64
4838
3322
105
9688
8072
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 9 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
10
Zadanie 23. (0–1)Kto nadaje obywatelstwo polskie cudzoziemcowi, który zamieszkuje legalnie w Rzeczypospo-litej co najmniej 5 lat?
A. SejmB. SenatC. Prezydent RPD. wojewoda
Zadanie 24. (0–1)Zasada równości w prawie wyborczym umożliwia
A. oddanie przez obywatela głosu na wybranego kandydata.B. kandydowanie na stanowisko przez każdego obywatela.C. bezpośrednie uczestnictwo każdego obywatela w wyborach.D. oddanie takiej samej liczby głosów przez każdego obywatela.
Zadanie 25. (0–2)Które z podanych grup są w Polsce mniejszościami narodowymi, a które mniejszościami et-nicznymi? Wstaw znak X w odpowiednie kratki.
A. OrmianieB. LitwiniC. ŁemkowieD. NiemcyE. Tatarzy
25.1. Mniejszości narodowe 25.2. Mniejszości etniczne
A / B / C / D / E A / B / C / D / E
Zadanie 26. (0–1)W procesie tworzenia ustaw w Rzeczypospolitej Polskiej muszą uczestniczyć
A. Sejm, Prezydent RP, Rada Ministrów.B. Senat, Prezydent RP, Rada Ministrów.C. Sejm, Senat, Prezydent RP.D. Sejm, Senat, Rada Ministrów.
Zadanie 27. (0–1)Oceń prawdziwość zdań. Wstaw znak X w odpowiednie miejsca tabeli.
Prawda Fałsz
27.1. Polski parlament składa się z Sejmu i Senatu.
27.2. Sejm jest wybierany na pięcioletnią kadencję.
27.3. Posiedzenia Sejmu zwołuje Marszałek Sejmu.
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 10 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
11
Zadanie 28. (0–1)Do kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej należy
A. stwierdzanie ważności wyborów parlamentarnych.B. uchwalanie projektu budżetu państwa.C. kierowanie pracami Rady Ministrów.D. zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu.
Zadanie 29. (0–1)W Polsce badaniem zgodności ustaw z konstytucją zajmuje się
A. Trybunał Konstytucyjny.B. Minister Sprawiedliwości.C. Trybunał Stanu.D. Sąd Najwyższy.
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 11 11-11-07 13:30
Historia i wiedza o społeczeństwiePróbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
12
BRUDNOPIS(nie podlega ocenie)
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
N4294_GMPE_Hist i WOS_ark1.indd 12 11-11-07 13:30