1
PROGRAM NAUCZANIA
ROZKŁAD MATERIAŁU
PLAN WYNIKOWY
Fizyka i Astronomia Klasa 2B i 2D
Fizyka, poziom rozszerzony
Rok szkolny 2013/2014
Teresa Wieczorkiewicz
Numer ewidencyjny w wykazie 548/1/2012 Podręcznik: "Z fizyką w przyszłość" pod redakcją Marii Fiałkowskiej, Barbary Sa-
gnowskiej, Jadwigi Salach, wydawnictwo ZamKor
Warszawa, wrzesień 2013
2
PROGRAM NAUCZANIA W ROKU SZKOLNYM 2013/2014
Nr lekcji Dział fizyki Liczba
godz.
Część
podręcznika
1 Lekcja organizacyjna. 1 ––––
2 Sprawdzian (1) test diagnostyczny (na poziomie podstawo-
wym) wiedzy po gimnazjum i 1 klasie liceum. 1 –––
3 – 7 1. Niepewności pomiarowe. 5 –––
8 – 22 2. Opis ruchu postępowego. 15 1
23 – 36 3. Siła, jako przyczyna zmian ruchu. 14 1
37 – 44 4. Praca, moc, energia. 8 1
45 – 50 5. Zjawiska hydrostatyczne. 6 1
51 – 52 Sprawdzian maturalny M1 2
53 – 66 6. Pole grawitacyjne. 14 1
67 – 68 Sprawdzian maturalny M2 2
69 – 80 7. Bryła sztywna. 12 1
81 – 82 Sprawdzian maturalny M3 2
83 – 102 8. Ruch harmoniczny i fale mechaniczne. 20 2
103 – 104 Sprawdzian maturalny M4 2
105 – 123 9. Zjawiska termodynamiczne. 19 2
124 – 125 Sprawdzian maturalny M5 2
126 - 142 10. Pole elektryczne 17 2
Razem 145
Uwaga. Jeśli ostatni rozdział nie zostanie przerobiony, to zostanie on dalej podjęty w klasie 3.
OGÓLNY ROZKŁAD MATERIAŁU
1. Lekcja organizacyjna - 1 lekcja
2. Sprawdzian (1) test diagnostyczny wiedzy po gimnazjum i 1 klasie liceum – 1 lekcja
1. Niepewności pomiarowe - 5 lekcje
Temat Liczba godz.
Wiadomości wstępne. Niepewności pomiarów bezpośrednich. 1
Niepewności pomiarów pośrednich. 1
Graficzne przedstawianie wyników pomiarów wraz z ich niepewnościami i dopasowanie
prostej. 1
Opisujemy rozkład normalny (doświadczenie 1) 2
2. Opis ruchu postępowego - 15 lekcji
Temat Liczba godz.
Dodawanie i odejmowanie wektorów, iloczyn skalarny i wektorowy. 1
Podstawowe pojęcia i wielkości fizyczne opisujące ruch. 1
Spadek swobodny i rzut pionowy. 2
Wyznaczenie wartości przyspieszenia w ruchu jednostajnie przyspieszonym (doświad-
czenie 2). 1
Wyznaczenie wartości przyspieszenia ziemskiego (doświadczenie 3) 1
Rzut poziomy i ukośny. 4
Opis ruchu po okręgu. 2
Powtórzenie 1
Sprawdzian wiedzy i umiejętności (2) 1
Omówienie błędów sprawdzianu (2) 1
3
3. Siła jako przyczyna zmian ruchu – 14 lekcji
Temat Liczba godz.
Klasyfikacja poznanych oddziaływań. Zasady dynamiki Newtona. 2
Ogólna postać drugiej zasady dynamiki. 2
Zasada zachowania pędu dla układu ciał. 1
Tarcie. 1
Wyznaczenie współczynnika tarcia kinetycznego za pomocą równi pochyłej (doświad-
czenie 4).
1
Siły w ruchu po okręgu. 1
Badanie ruch po okręgu (doświadczenie 5). 1
Opis ruchu w układach nieinercjalnych. 2
Powtórzenie 1
Sprawdzian wiedzy i umiejętności (3) 1
Omówienie błędów sprawdzianu (3) 1
4. Praca, moc, energia - 10 lekcji
Temat Liczba godz
Iloczyn skalarny dwóch wektorów (zadania). 1
Praca, moc i sprawność. 2
Energia mechaniczna. Rodzaje energii mechanicznej. 1
Zasada zachowania energii mechanicznej. 2
Powtórzenie 2
Sprawdzian wiedzy i umiejętności (4) 1
Omówienie błędów sprawdzianu (4) 1
5. Zjawiska hydrostatyczne – 6 lekcji
Temat Liczba godz
Ciśnienie hydrostatyczne. Prawo Pascala. Prawo Archimedesa. 1
Zastosowanie prawa Archimedesa do wyznaczania gęstości 2
Powtórzenie 1
Sprawdzian wiedzy i umiejętności (5) 1
Omówienie błędów sprawdzianu (5) 1
Sprawdzian maturalny (M1) – 2 lekcje + przerwa
6. Pole grawitacyjne - 14 lekcji
Temat Liczba godz
O odkryciach Kopernika i Keplera. 1
Prawo powszechnej grawitacji. 1
Pierwsza prędkość kosmiczna. 1
Oddziaływania grawitacyjne w Układzie Słonecznym. 1
Natężenie pola grawitacyjnego. 1
Praca w polu grawitacyjnym. 1
Energia potencjalna ciała w polu grawitacyjnym. 2
Druga prędkość kosmiczna. 1
Stan przeciążenia. Stany nieważkości i niedociążenia. 2
Powtórzenie 1
Sprawdzian wiedzy i umiejętności (6) 1
Omówienie błędów sprawdzianu (6) 1
Sprawdzian maturalny (M2) – 2 lekcje + przerwa
4
7. Bryła sztywna - 12 lekcji
Temat Liczba godz
Iloczyn wektorowy dwóch wektorów (zadania). 1
Ruch obrotowy bryły sztywnej. Energia kinetyczna bryły sztywnej. 2
Przyczyny zmian ruchu obrotowego. Moment siły. Moment pędu bryły sztywnej. 2
Analogie występujące w opisie ruchu postępowego i obrotowego. 1
Złożenie ruchu postępowego i obrotowego – toczenie. 1
Sprawdzenie drugiej zasady dynamiki dla ruchu obrotowego (doświadczenie 6) 2
Powtórzenie 1
Sprawdzian wiedzy i umiejętności (7) 1
Omówienie błędów sprawdzianu (7) 1
Sprawdzian maturalny (M3) – 2 lekcje + przerwa
8. Ruch harmoniczny i fale mechaniczne - 20 lekcji
Temat Liczba godz
Model oscylatora harmonicznego. Matematyczny opis ruchu harmonicznego. 3
Wahadło matematyczne. 1
Wyznaczenie wartości przyspieszenia ziemskiego (doświadczenie 7). 1
Drgania wymuszone i rezonansowe. 1
Właściwości sprężyste ciał stałych. 1
Pojęcie fali. Fale podłużne i poprzeczne. Wielkości charakteryzujące fale. 1
Funkcja falowa dla fali płaskiej. 1
Interferencja fal o jednakowych amplitudach i częstotliwościach. 2
Pomiar częstotliwości podstawowej drgań struny (doświadczenie 8). 1
Zasada Huygensa. Zjawisko dyfrakcji. 1
Interferencja fal harmonicznych wysyłanych przez identyczne źródła. 1
Fale akustyczne. 1
Zjawisko Dopplera. 2
Powtórzenie 1
Sprawdzian wiedzy i umiejętności (8) 1
Omówienie błędów sprawdzianu (8) 1
Sprawdzian maturalny (M4) – 2 lekcje + przerwa
9. Zjawiska termodynamiczne - 19 lekcji
Temat Liczba godz
Mikroskopowe modele ciał makroskopowych. Gazy. Ciecze. Ciała stałe. Temperatura.
Zerowa zasada termodynamiki. Energia wewnętrzna. Ciepło. Pierwsza zasada termody-
namiki.
2
Równanie stanu gazu doskonałego. Równanie Clapeyrona. 1
Praca siły zewnętrznej przy zmianie objętości gazu. 1
Przemiany gazu doskonałego. 3
Ciepło właściwe i molowe. 1
Przemiana adiabatyczna. 1
Silniki cieplne. Cykl Carnota. Druga zasada termodynamiki. 2
Przemiany fazowe. 2
Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy lub ciała stałego (doświadczenie 9). 1
Rozszerzalność termiczna ciał. 1
Transport energii przez przewodzenie i konwekcję. 1
Powtórzenie 1
5
Temat Liczba godz
Sprawdzian wiedzy i umiejętności (9) 1
Omówienie błędów sprawdzianu (9) 1
Sprawdzian maturalny M5 – 2 lekcje + przerwa
10. Pole elektryczne - 17 lekcji
Temat Liczba godz
Prawo Coulomba. Elektryzowanie ciał. Zasada zachowania ładunku. 1
Natężenie pola elektrostatycznego. Zasada superpozycji natężeń pól. 2
Przewodnik naelektryzowany. 1
Praca w polu elektrostatycznym: jednorodnym i centralnym. 2
Energia potencjalna cząstki naładowanej w polu elektrostatycznym. 1
Wzór ogólny na pracę w polu elektrostatycznym. 1
Rozkład ładunku na powierzchni przewodnika. Przewodnik w polu elektro-statycznym.
1
Badanie kształtu linii pola elektrostatycznego (doświadczenie 10) 1
Pojemność elektryczna ciała przewodzącego Kondensator. 1
Pojemność kondensatora płaskiego. 1
Energia naładowanego kondensatora. 1
Dielektryk w polu elektrostatycznym. 1
Powtórzenie 1
Sprawdzian wiedzy i umiejętności (10) 1
Omówienie błędów sprawdzianu (10) 1
6
SZCZEGÓŁOWY ROZKŁAD MATERIAŁU I PLAN WYNIKOWY
Uwaga. Treści podstawowe = ocena 2; treści rozszerzone = ocena 3 lub 4 (w zależności od stopnia opanowania); treści dopełniające = ocena 5 lub 6 (w zależno-
ści od stopnia opanowania).
1. Lekcja organizacyjna.
2. Sprawdzian (1) test diagnostyczny wiedzy po gimnazjum i 1 klasie liceum – 1 lekcja.
1. Niepewności pomiarowe - 4 lekcje Nr
lekcji Temat
Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi: Rozszerzone
Uczeń potrafi: Dopełniające
Uczeń potrafi:
3 Wiadomości
wstępne.
Niepewności
pomiarów
bezpośrednich.
wymienić przykłady pomiarów bezpo-
średnich (prostych),
odróżnić błędy od niepewności,
odróżnić błędy grube od błędów syste-
matycznych,
wymienić sposoby eliminowania błędów
pomiaru,
wskazać źródła występowania niepew-
ności pomiarowych,
odczytywać wskazania przyrządów po-
miarowych,
ocenić dokładność przyrządu.
obliczyć niepewność względną pomiaru.
4 Niepewności
pomiarów po-
średnich.
wymienić przykłady pomiarów pośred-
nich (złożonych).
oszacować niepewność pomiaru pośredniego
metodą najmniej korzystnego przypadku.
5 Graficzne
przedstawianie
wyników po-
miarów.
przedstawić graficznie wyniki pomiarów wraz
z niepewnościami,
dopasować graficznie prostą do punktów po-
miarowych i ocenić trafność tego postępowania,
odczytać z dopasowanego graficznie wykresu
współczynnik kierunkowy prostej.
dopasować prostą do wyni-
ków pomiarów,
obliczyć współczynnik kie-
runkowy prostej dopasowanej
do punktów pomiarowych.
6, 7 Opis rozkładu
normalnego
(dośw. 1)
obliczyć odchylenie standardowe poje-dynczego pomiaru,
podać wynik pomiaru w postaci x ± x.
obliczyć odchylenie standardowe średniej dla każdej serii pomiarów.
7
2. Opis ruchu postępowego - 19 lekcji
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
8 Dodawanie
i odejmowanie
wektorów, iloczyn
skalarny i wekto-
rowy.
podać przykłady wielkości fizycznych
skalarnych i wektorowych,
wymienić cechy wektora,
dodać wektory,
odjąć wektor od wektora,
pomnożyć i podzielić wektor przez licz-
bę,
rozłożyć wektor na składowe o dowol-
nych kierunkach,
obliczyć współrzędne wektora w dowol-
nym układzie współrzędnych,
zapisać równanie wektorowe w postaci
równań skalarnych w obranym układzie
współrzędnych.
zilustrować przykładem każdą z cech wektora,
mnożyć wektory skalarnie i wektorowo,
odczytać z wykresu cechy wielkości wektoro-
wej.
9 Podstawowe poję-
cia i wielkości
fizyczne opisujące
ruch.
podzielić ruchy na postępowe i obrotowe
i objaśnić różnice między nimi,
posługiwać się pojęciami: szybkość śred-
nia i chwilowa, droga, położenie, przemiesz-
czenie, prędkość średnia i chwilowa, przy-
spieszenie średnie i chwilowe,
obliczać szybkość średnią,
narysować wektor położenia ciała w
układzie współrzędnych,
narysować wektor przemieszczenia ciała
w układzie współrzędnych,
odróżnić zmianę położenia od przebytej
drogi,
podać warunki, przy których wartość
przemieszczenia jest równa przebytej
drodze,
narysować prędkość chwilową jako wektor
styczny do toru.
zdefiniować: szybkością średnią i chwilową,
przemieszczenie, prędkość średnią i chwilową,
przyspieszenie średnie i chwilowe,
skonstruować wektor przyspieszenia w ruchu
prostoliniowym przyspieszonym, opóźnionym
i w ruchu krzywoliniowym.
wyprowadzić wzór na wartość
przyspieszenia dośrodkowego,
przeprowadzić dyskusję pro-
blemu przyspieszenia w ru-
chach zmiennych krzywolinio-
wych.
8
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
10 -
11
Spadek swobodny
i rzut pionowy. zdefiniować ruch prostoliniowy jedno-
stajny,
obliczać szybkość, drogę i czas w ruchu
prostoliniowym jednostajnym,
sporządzać wykresy s(t) i v(t) oraz od-
czytywać z wykresu wielkości fizyczne,
obliczyć drogę przebytą w czasie t ru-
chem jednostajnie przyspieszonym
i opóźnionym,
obliczać szybkość chwilową w ruchach
jednostajnie przyspieszonych i opóźnio-
nych,
porównać zwroty wektorów prędkości
i przyspieszenia w ruchu po linii prostej
i stwierdzić, że w przypadku ruchu przy-
spieszonego wektory v i a mają zgodne
zwroty, a w przypadku ruchu opóźnione-
go mają przeciwne zwroty.
wyprowadzić i zinterpretować wzory przedsta-
wiające zależności od czasu współrzędnej poło-
żenia i prędkości dla ruchów jednostajnych,
sporządzać wykresy tych zależności,
objaśnić, co to znaczy, że ciało porusza się ru-
chem jednostajnie przyspieszonym i jednostaj-
nie opóźnionym (po linii prostej),
wyprowadzić i zinterpretować wzory przedsta-
wiające zależności od czasu: współrzędnych po-
łożenia, prędkości i przyspieszenia dla ruchów
jednostajnie zmiennych po linii prostej,
sporządzać wykresy tych zależności,
zinterpretować pole powierzchni odpowiedniej
figury na wykresie vx(t) jako drogę w dowol-
nym ruchu,
zmieniać układ odniesienia i opisywać ruch z
punktu widzenia obserwatorów w każdym
z tych układów,
rozwiązywać zadania dotyczące ruchów jedno-
stajnych i jednostajnie zmiennych.
rozwiązywać problemy doty-
czące składania ruchów.
12 Wyznaczenie war-
tości przyspiesze-
nia w ruchu jedno-
stajnie przyspie-
szonym (dośw. 2).
przygotować zestaw doświadczalny wg
instrukcji,
wykonać samodzielnie kolejne czynno-
ści,
sporządzić tabelę wyników pomiaru,
obliczyć wartości średnie wielkości mie-
rzonych,
sporządzić odpowiedni układ współrzęd-
nych (podpisać i wyskalować osie, za-
znaczyć jednostki wielkości fizycznych),
zaznaczyć w układzie współrzędnych
punkty wraz z niepewnościami,
zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x.
dopasować graficznie prostą do punktów pomia-
rowych i ocenić trafność tego postępowania,
odczytać z dopasowanego graficznie wykresu
współczynnik kierunkowy prostej,
podać przyczyny ewentualnych błędów syste-
matycznych,
oszacować wielkość błędów systematycznych,
ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik do-
świadczenia jest realny,
samodzielnie sformułować wnioski wynikające
z doświadczenia.
samodzielnie zaproponować
inną metodę wyznaczenia przy-
spieszenia.
9
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
13 Wyznaczenie war-
tości przyspiesze-
nia ziemskiego
(dośw. 3).
przygotować zestaw doświadczalny wg
instrukcji,
wykonać samodzielnie kolejne czynno-
ści,
sporządzić tabelę wyników pomiaru,
obliczyć wartości średnie wielkości mie-
rzonych,
zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x.
podać przyczyny ewentualnych błędów syste-
matycznych,
oszacować wielkość błędów systematycznych,
ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik do-
świadczenia jest realny,
samodzielnie sformułować wnioski wynikające
z doświadczenia.
samodzielnie zaproponować
inną metodę wyznaczenia przy-
spieszenia.
14 –
17
Rzut poziomy
i ukośny. opisać rzut poziomy, jako ruch złożony
ze spadania swobodnego i ruchu jedno-
stajnego w kierunku poziomym,
objaśnić wzory opisujące rzut poziomy,
objaśnić wzory opisujące rzut ukośny.
opisać matematycznie rzut poziomy,
obliczyć wartość prędkości chwilowej ciała rzu-
conego poziomo lub ukośnie i ustalić jej kieru-
nek,
obliczyć zasięg w rzucie poziomym i ukośnym,
wyjaśnić zależność zasięgu od kąta rzutu uko-
śnego,
obliczyć maksymalne wzniesienie w rzucie uko-
śnym i wyjaśnić jego zależność od kąta rzutu,
rozwiązywać zadania dotyczące rzutu poziome-
go.
rozwiązywać zadania dotyczą-
ce rzutu ukośnego,
zaproponować i wykonać do-
świadczenie pokazujące, że
czas spadania ciała rzuconego
poziomo z pewnej wysokości
jest równy czasowi spadania
swobodnego z tej wysokości.
18, 19 Opis ruchu po
okręgu. wyrazić szybkość liniową przez okres
ruchu i częstotliwość,
posługiwać się pojęciem szybkości kąto-
wej,
wyrazić szybkość kątową przez okres
ruchu i częstotliwość,
stosować miarę łukową kąta,
zapisać związek pomiędzy szybkością
liniową i kątową.
wyprowadzić związek między szybkością linio-
wą i kątową,
przekształcać wzór na wartość przyspieszenia
dośrodkowego i zapisać różne postacie tego
wzoru,
rozwiązywać problemy dotyczące ruchu jedno-
stajnego po okręgu.
20 Powtórzenie.
21, 22 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (2) i omówienie błędów sprawdzianu (2)
10
3. Siła jako przyczyna zmian ruchu – 14 lekcji
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
23, 24 Klasyfikacja
poznanych
oddziaływań.
Zasady dyna-
miki Newtona.
dokonać klasyfikacji oddziaływań na wy-
magające bezpośredniego kontaktu i od-
działywania „na odległość”,
wymienić „wzajemność” jako cechę
wszystkich oddziaływań,
objaśnić stwierdzenia: „siła jest miarą od-
działywania”, „o zachowaniu ciała decy-
duje zawsze siła wypadkowa wszystkich
sił działających na to ciało”,
wypowiedzieć treść zasad dynamiki,
wskazywać źródło siły i przedmiot jej
działania,
rysować siły wzajemnego oddziaływania
ciał.
stosować poprawnie zasady dynamiki,
posługiwać się pojęciem układu inercjalnego,
rozwiązywać problemy, stosując zasady dynami-
ki.
25, 26 Ogólna postać
drugiej zasady
dynamiki.
posługiwać się pojęciem pędu,
zapisać i objaśnić ogólną postać II zasady
dynamiki.
stosować ogólną postać II zasady dynamiki,
objaśnić pojęcie środka masy.
znajdować położenie środka
masy układu dwóch ciał.
27 Zasada zacho-
wania pędu dla
układu ciał.
wypowiedzieć zasadę zachowania pędu. znajdować graficznie pęd układu ciał,
obliczać wartość pędu układu ciał,
stosować zasadę zachowania
pędu do rozwiązywania zadań.
28 Tarcie. rozróżnić pojęcia siły tarcia statycznego i
kinetycznego,
rozróżnić współczynniki tarcia statyczne-
go i kinetycznego,
zapisać wzory na wartości sił tarcia kine-
tycznego i statycznego.
zdefiniować współczynniki tarcia statycznego
i kinetycznego,
sporządzić i objaśnić wykres zależności wartości
siły tarcia od wartości siły działającej równolegle
do stykających się powierzchni dwóch ciał,
rozwiązywać problemy dynamiczne z uwzględ-
nieniem siły tarcia posuwistego.
11
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
29 Wyznaczenie
współczynnika
tarcia kine-
tycznego za
pomocą równi
pochyłej
(dośw. 4).
przygotować zestaw doświadczalny wg
instrukcji,
wykonać samodzielnie kolejne czynności,
sporządzić tabelę wyników pomiaru,
obliczyć wartości średnie wielkości mie-
rzonych,
zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x.
podać przyczyny ewentualnych błędów systema-
tycznych,
oszacować wielkość błędów systematycznych,
ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik do-
świadczenia jest realny,
samodzielnie sformułować wnioski wynikające z
doświadczenia.
samodzielnie zaproponować inną metodę wyznaczenia przyspiesze-nia.
30 Siły w ruchu
po okręgu. sformułować warunek ruchu jednostajnego
po okręgu z punktu widzenia obserwatora
w układzie inercjalnym (działanie siły do-
środkowej stanowiącej wypadkową
wszystkich sił działających na ciało),
objaśnić wzór na wartość siły dośrodko-
wej.
stosować zasady dynamiki do opisu ruchu po okręgu,
rozwiązywać problemy dynamiczne dotyczące ruchu
po okręgu.
31 Badanie ruchu
po okręgu
(dośw. 5).
przygotować zestaw doświadczalny wg
instrukcji,
wykonać samodzielnie kolejne czynności,
sporządzić tabelę wyników pomiaru,
obliczyć wartości średnie wielkości mie-
rzonych,
zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x.
podać przyczyny ewentualnych błędów systema-
tycznych,
oszacować wielkość błędów systematycznych,
ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik do-
świadczenia jest realny,
samodzielnie sformułować wnioski wynikające
z doświadczenia.
32
33
Opis ruchu
w układach
nieinercjal-
nych.
rozróżnić układy inercjalne i nieinercjalne,
posługiwać się pojęciem siły bezwładno-
ści.
potrafi opisywać przykłady zagadnień dynamicznych w układach nieinercjalnych (siły bezwładności).
34 Powtórzenie .
35, 36 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (3) i omówienie błędów sprawdzianu (3)
12
4. Praca, moc, energia - 8 lekcji
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
37 Iloczyn skalar-
ny (zadania). obliczyć iloczyn skalarny dwóch wekto-
rów.
zdefiniować iloczyn.skalarny dwóch wektorów,
podać cechy iloczynu skalarnego.
38 Praca, moc
i sprawność. obliczać pracę stałej siły,
obliczać moc urządzeń.
zdefiniować pracę stałej siły jako iloczyn skalarny
siły i przemieszczenia,
obliczać chwilową moc urządzeń.
podać sposób obliczania pracy
siły zmiennej.
39 Energia me-
chaniczna i jej
rodzaje.
obliczać energię potencjalną ciała w pobli-
żu Ziemi,
obliczać energię kinetyczną ciała,
wyprowadzić wzór na energię potencjalną
ciała w pobliżu Ziemi, korzystając z defi-
nicji pracy,
zapisać i objaśnić wzór na energię kine-
tyczną ciała.
objaśnić pojęcia: układ ciał, siły wewnętrzne
w układzie ciał,
siły zewnętrzne dla układu ciał,
sformułować i objaśnić definicję energii poten-
cjalnej układu ciał,
posługiwać się pojęciem siły zachowawczej,
rozwiązywać zadania, korzystając ze związków:
Em = Wz, Ep = Wsiły zewn. równoważącej siłę wewn.
,
Ep = −Ww, Ek = WFwyp..
wyprowadzić wzór na energię
kinetyczną.
40, 41 Zasada zacho-
wania energii
mechanicznej.
podać przykłady zjawisk, w których jest
spełniona zasada zachowania energii.
rozwiązywać zadania, korzystając ze związku:
Em = Wz,
zapisać i objaśnić zasadę zachowania energii,
stosować zasadę zachowania energii i pędu do
opisu zderzeń,
stosować zasadę zachowania energii do rozwią-
zywania zadań.
wyprowadzić zasadę zachowa-
nia energii dla układu ciał,
42 Powtórzenie.
43, 44 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (4) i omówienie błędów sprawdzianu (4)
13
5. Zjawiska hydrostatyczne – 7 lekcji
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
45 Ciśnienie hy-
drostatyczne.
Prawo Pascala.
Prawo Archi-
medesa.
zdefiniować ciśnienie,
objaśnić pojęcie ciśnienia hydrostatyczne-
go,
objaśnić prawo Pascala,
objaśnić prawo naczyń połączonych,
podać i objaśnić prawo Archimedesa.
wyjaśnić, na czym polega zjawisko paradoksu
hydrostatycznego,
objaśnić zasadę działania urządzeń, w których
wykorzystano prawo Pascala,
objaśnić sposób wykorzystania prawa naczyń
połączonych do wyznaczania gęstości cieczy,
objaśnić warunki pływania ciał.
rozwiązywać zadania, stosując prawa Archimede-
sa.
wyprowadzić prawo Archime-
desa.
46, 47 Zastosowanie
prawa Archi-
medesa do
wyznaczania
gęstości.
skorzystać z prawa Archimedesa do wy-
znaczania gęstości ciał stałych i cieczy.
rozwiązywać problemy z hydrostatyki.
48 Powtórzenie.
49, 50 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (5) i omówienie błędów sprawdzianu (5).
51, 52 Sprawdzian maturalny (M1) – 2 lekcje + przerwa
6. Pole grawitacyjne - 15 lekcji
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
53 O odkryciach
Kopernika
i Keplera.
przedstawić założenia teorii heliocen-
trycznej
sformułować i objaśnić treść praw Keple-
ra
opisać ruchy planet Układu Słonecznego.
zastosować trzecie prawo Keplera do planet Ukła-
du Słonecznego i każdego układu satelitów krążą-
cych wokół tego samego ciała.
przygotować prezentację na
temat roli odkryć Kopernika
i Keplera dla rozwoju fizyki
i astronomii.
14
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
54 Prawo po-
wszechnej gra-
witacji.
sformułować i objaśnić prawo po-
wszechnej grawitacji,
podać przykłady zjawisk, do opisu któ-
rych stosuje się prawo grawitacji,
na podstawie prawa grawitacji wykazać,
że w pobliżu Ziemi na każde ciało o ma-
sie 1 kg działa siła grawitacji o wartości
około 10 N.
podać sens fizyczny stałej grawitacji,
wyprowadzić wzór na wartość siły grawitacji na
planecie o danym promieniu i gęstości,
przedstawić rozumowanie prowadzące od III pra-
wa Keplera do prawa grawitacji Newtona.
opisać oddziaływanie grawita-
cyjne wewnątrz Ziemi,
omówić różnicę między cięża-
rem ciała, a siłą grawitacji,
przygotować prezentację na
temat roli Newtona w rozwoju
nauki.
55 Pierwsza pręd-
kość kosmiczna. zdefiniować pierwszą prędkość kosmicz-
ną i podać jej wartość dla Ziemi.
uzasadnić, że satelita tylko wtedy może krążyć
wokół Ziemi po orbicie w kształcie okręgu, gdy
siła grawitacji stanowi siłę dośrodkową,
wyprowadzić wzór na wartość pierwszej prędko-
ści kosmicznej,
wyprowadzić wzór na masę źródła pola grawita-
cyjnego, posiadającego satelitę.
56 Oddziaływania
grawitacyjne w
Układzie Sło-
necznym.
wie, że dla wszystkich planet Układu
Słonecznego siła grawitacji słonecznej
jest siłą dośrodkową.
obliczać (szacować) wartości sił grawitacji, któ-
rymi oddziałują wzajemnie ciała niebieskie,
porównywać okresy obiegu planet, znając ich
średnie odległości od Słońca,
porównywać wartości prędkości ruchu obiegowe-
go planet Układu Słonecznego.
wyjaśnić, w jaki sposób badania
ruchu ciał niebieskich i odchy-
leń tego ruchu od wcześniej
przewidywanego, mogą dopro-
wadzić do odkrycia nieznanych
ciał niebieskich.
57 Natężenie pola
grawitacyjnego. wyjaśnić pojęcie pola grawitacyjnego i
linii pola,
przedstawić graficznie pole grawitacyjne,
poprawnie wypowiedzieć definicję natę-
żenia pola grawitacyjnego,
odpowiedzieć na pytanie: Od czego zale-
ży wartość natężenia centralnego pola
grawitacyjnego w danym punkcie?
wyjaśnić, dlaczego pole grawitacyjne
w pobliżu Ziemi uważamy za jednorod-
ne.
obliczać wartość natężenia pola grawitacyjnego,
sporządzić wykres zależności (r) dla r ≥ R,
rozwiązywać problemy, stosując ilościowy opis
pola grawitacyjnego.
wyprowadzić wzór na wartość
natężenia pola grawitacyjnego
wewnątrz jednorodnej kuli danej
gęstości
przygotować wypowiedź na
temat „natężenie pola grawita-
cyjnego, a przyspieszenie gra-
witacyjne”.
15
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
58 Praca w polu
grawitacyjnym. wykazać, że jednorodne pole grawitacyj-
ne jest polem zachowawczym.
podać i objaśnić wyrażenie na pracę siły grawita-
cji w centralnym polu grawitacyjnym,
obliczać pracę w polu grawitacyjnym,
objaśnić wzór na pracę siły pola grawitacyjnego.
przeprowadzić rozumowanie
wykazujące, że dowolne (sta-
tyczne) pole grawitacyjne jest
polem zachowawczym.
59, 60 Energia poten-
cjalna ciała w
polu grawitacyj-
nym.
odpowiedzieć na pytania: Od czego zale-
ży grawitacyjna energia potencjalna ciała
w polu centralnym? Jak zmienia się gra-
witacyjna energia potencjalna ciała pod-
czas zwiększania jego odległości od
Ziemi?
zapisać wzór na zmianę grawitacyjnej energii po-
tencjalnej ciała przy zmianie jego położenia w
centralnym polu grawitacyjnym,
poprawnie wypowiedzieć definicję grawitacyjnej
energii potencjalnej. poprawnie sporządzić i zin-
terpretować wykres zależności Ep(r).
wykazać, że zmiana energii po-
tencjalnej grawitacyjnej jest
równa pracy wykonanej przez
siłę grawitacyjną wziętej ze
znakiem „minus”,
wyjaśnić, dlaczego w polach
niezachowawczych nie operu-
jemy pojęciem energii poten-
cjalnej.
61 Druga prędkość
kosmiczna. objaśnić wzór na wartość drugiej prędko-
ści kosmicznej,
obliczyć wartość drugiej prędkości ko-
smicznej dla Ziemi.
wyprowadzić wzór na wartość drugiej prędkości
kosmicznej,
opisać ruch ciała w polu grawitacyjnym w zależ-
ności od wartości nadanej mu prędkości,
wyprowadzić wzór na promień Schwarzschilda.
przygotować prezentację na
temat ruchu satelitów w polu
grawitacyjnym w zależności
od wartości nadanej im pręd-
kości.
62, 63 Stan przeciąże-
nia. Stany nie-
ważkości
i niedociążenia.
podać przykłady występowania stanu
przeciążenia, niedociążenia i nieważko-
ści.
zdefiniować stan przeciążenia, niedociążenia
i nieważkości,
opisać (w układzie inercjalnym i nieinercjalnym)
zjawiska występujące w rakiecie startującej
z Ziemi i poruszającej się z przyspieszeniem
zwróconym pionowo w górę.
wyjaśnić, dlaczego stan nieważ-
kości może występować tylko w
układach nieinercjalnych,
wyjaśnić, na czym polega zasa-
da równoważnści,
przygotować prezentację na
temat wpływu stanów przecią-
żenia, niedociążenia i nieważ-
kości na organizm człowieka.
64 Powtórzenie.
65, 66 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (6) i omówienie błędów sprawdzianu (6).
67, 68 Sprawdzian maturalny (M2) – 2 lekcje + przerwa
16
7. Bryła sztywna - 12 lekcji
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
69 Iloczyn wekto-
rowy (zada-
nia).
podać przykład wielkości fizycznej, która
jest iloczynem wektorowym dwóch wekto-
rów.
zapisać iloczyn wektorowy dwóch wektorów,
podać jego cechy (wartość, kierunek, zwrot),
wyjaśnić, co to znaczy, że iloczyn wektorowy jest
antyprzemienny.
70, 71 Ruch obrotowy
bryły sztywnej.
Energia kine-
tyczna bryły
sztywnej.
wymienić wielkości opisujące ruch obro-
towy,
posługiwać się pojęciami: szybkość kąto-
wa średnia i chwilowa, prędkość kątowa
średnia i chwilowa, przyspieszenie kątowe
średnie i chwilowe,
stosować regułę śruby prawoskrętnej do
wyznaczenia zwrotu prędkości kątowej,
zapisać i objaśnić wzór na energię kine-
tyczną bryły w ruchu obrotowym
posługiwać się pojęciem momentu bez-
władności.
zdefiniować: szybkość kątową średnią i chwilową,
prędkość kątową średnią i chwilową, przyspiesze-
nie kątowe średnie i chwilowe,
opisać matematycznie ruch obrotowy: jednostaj-
ny, jednostajnie przyspieszony, jednostajnie
opóźniony,
zapisać i objaśnić związek między wartościami
składowej stycznej przyspieszenia liniowego i
przyspieszenia kątowego,
podać definicję momentu bezwładności bryły,
obliczać momenty bezwładności brył względem
ich osi symetrii,
obliczać energię kinetyczną bryły obracającej się
wokół osi symetrii,
stosować twierdzenie Steinera.
wyprowadzić związek między
wartościami składowej stycznej
przyspieszenia liniowego i przy-
spieszenia kątowego,
wyprowadzić wzór na energię
kinetyczną bryły w ruchu obro-
towym,
wyjaśnić, dlaczego energie kine-
tyczne bryły obracającej się zta-
ką samą szybkością kątową wo-
kół różnych osi obrotu (równo-
ległych do osi symetrii bryły) są
różne.
72, 73 Przyczyny
zmian ruchu
obrotowego.
Moment siły.
Moment pędu
bryły sztywnej.
podać warunek zmiany stanu ruchu obro-
towego bryły sztywnej,
posługiwać się pojęciem momentu siły,
podać treść zasad dynamiki ruchu obroto-
wego.
zdefiniować moment siły,
obliczać wartości momentów sił działających na
bryłę sztywną, znajdować ich kierunek i zwrot,
znajdować wypadkowy moment sił działających
na bryłę,
rozwiązywać zadania, stosując zasady dynamiki
ruchu obrotowego.
74 Analogie wy-
stępujące
w opisie ruchu
postępowego
i obrotowego.
przedstawić analogie występujące w dynamicz-
nym opisie ruchu postępowego i obrotowego,
rozwiązywać zadania, stosując zasady dynamiki
ruchu obrotowego.
17
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
75 Złożenie ruchu
postępowego
i obrotowego –
toczenie.
opisać toczenie bez poślizgu, jako złożenie ruchu
postępowego bryły i jej ruchu obrotowego wokół
środka masy,
opisać toczenie, jako ruch obrotowy wokół chwi-
lowej osi obrotu,
znajdować prędkość punktów toczącej się bryły,
jako wypadkową prędkości jej ruchu postępowego
i obrotowego wokół środka masy,
obliczać energię kinetyczną toczącej się bryły,
zapisać równania ruchu postępowego i obrotowe-
go toczącej się bryły sztywnej.
76, 77 Sprawdzenie II
zasady dyna-
miki dla ruchu
obrotowego
(dośw. 6).
przygotować zestaw doświadczalny wg
instrukcji,
wykonać samodzielnie kolejne czynności,
sporządzić tabelę wyników pomiaru,
obliczyć wartości średnie wielkości mie-
rzonych,
sporządzić odpowiedni układ współrzęd-
nych (podpisać i wyskalować osie, zazna-
czyć jednostki wielkości fizycznych),
zaznaczyć w układzie współrzędnych
punkty wraz z niepewnościami,
zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x.
dopasować graficznie prostą do punktów pomia-
rowych i ocenić trafność tego postępowania,
odczytać z dopasowanego graficznie wykresu
współczynnik kierunkowy prostej,
podać przyczyny ewentualnych błędów systema-
tycznych,
oszacować wielkość błędów systematycznych,
ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik do-
świadczenia jest realny,
samodzielnie sformułować wnioski wynikające z
doświadczenia.
78 Powtórzenie.
79, 80 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (7) i omówienie błędów sprawdzianu (7).
81, 82 Sprawdzian maturalny (M3) – 2 lekcje + przerwa
18
8. Ruch harmoniczny i fale mechaniczne - 20 lekcji
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
83 –
85
Model oscyla-
tora harmo-
nicznego. Ma-
tematyczny
opis ruchu
harmoniczne-
go.
wymienić przykłady ruchu drgającego w
przyrodzie,
wymienić i zdefiniować
pojęcia służące do opisu ruchu drgającego,
zapisać i objaśnić związek siły, pod wpły-
wem której odbywa się ruch harmoniczny,
z wychyleniem ciała z położenia równo-
wagi.
obliczyć współrzędne położenia, prędkości, przy-
spieszenia i siły w ruchu harmonicznym, rozkła-
dając ruch punktu materialnego po okręgu na dwa
ruchy składowe,
sporządzić i objaśnić wykresy zależności współ-
rzędnych położenia, prędkości i przyspieszenia od
czasu,
obliczać pracę i energię w ruchu harmonicznym.
wyprowadzić wzór na okres
drgań w ruchu harmonicznym.
86 Wahadło ma-
tematyczne.
rozwiązywać zadania dotyczące wahadła matema-
tycznego.
wykazać, że ruch wahadła ma-
tematycznego jest ruchem har-
monicznym dla małych kątów
wychylenia wahadła z położenia
równowagi.
87 Wyznaczenie
wartości przy-
spieszenia
ziemskiego
(dośw.7).
przygotować zestaw doświadczalny wg
instrukcji,
wykonać samodzielnie kolejne czynności,
sporządzić tabelę wyników pomiaru,
obliczyć wartości średnie wielkości mie-
rzonych,
zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x.
podać przyczyny ewentualnych błędów systema-
tycznych,
oszacować wielkość błędów systematycznych,
ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik do-
świadczenia jest realny,
samodzielnie sformułować wnioski wynikające z
doświadczenia.
samodzielnie zaproponować
inną metodę wyznaczenia przy-
spieszenia.
88 Drgania wy-
muszone i re-
zonansowe.
wyjaśnić, na czym polega zjawisko rezonansu.
89 Właściwości
sprężyste ciał
stałych.
podać sens fizyczny współczynnika sprę-
żystości.
podać przykłady praktycznego wykorzystania
właściwości sprężystych ciał,
podać treść prawa Hooke’a
objaśnić wykres zależności (
).
19
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
90 Pojęcie fali.
Fale podłużne i
poprzeczne.
Wielkości cha-
rakteryzujące
fale.
wyjaśnić, na czym polega rozchodzenie się
fali mechanicznej,
wymienić i objaśnić wielkości charaktery-
zujące fale,
podać przykład fali poprzecznej i podłuż-
nej.
rozwiązywać problemy dotyczące ruchu falowe-
go.
91 Funkcja falo-
wa dla fali
płaskiej.
zinterpretować funkcję falową dla fali płaskiej,
rozwiązywać problemy dotyczące ruchu falowe-
go.
92, 93 Interferencja
fal o jednako-
wych amplitu-
dach i często-
tliwościach.
wyjaśnić pojęcie interferencji fal. matematycznie opisać interferencję dwóch fal
o jednakowych amplitudach i częstotliwościach,
opisać fale stojące,
wyjaśnić pojęcie spójności fal,
rozwiązywać problemy dotyczące ruchu falowe-
go.
wyprowadzić warunki wzmoc-
nienia i wygaszania w przypad-
ku interferencji fal harmonicz-
nych wysyłanych przez iden-
tyczne źródła.
94 Pomiar często-
tliwości pod-
stawowej
drgań struny
(dośw. 8).
przygotować zestaw doświadczalny wg
instrukcji,
wykonać samodzielnie kolejne czynności,
sporządzić tabelę wyników pomiaru,
obliczyć wartości średnie wielkości mie-
rzonych,
zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x.
podać przyczyny ewentualnych błędów systema-
tycznych,
oszacować wielkość błędów systematycznych,
ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik do-
świadczenia jest realny,
samodzielnie sformułować wnioski wynikające z
doświadczenia.
95 Zasada Huy-
gensa. Zjawi-
sko dyfrakcji.
wyjaśnić zasadę Huygensa.
wyjaśnić zjawisko dyfrakcji.
rozwiązywać problemy dotyczące zjawiska dy-
frakcji.
96 Interferencja
fal harmonicz-
nych wysyła-
nych przez
identyczne
źródła.
wyjaśnić pojęcie interferencji fal. opisać fale stojące,
rozwiązywać problemy dotyczące instrumentów
strunowych i piszczałek.
20
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
97 Fale akustycz-
ne.
opisać fale akustyczne, wyjaśniać pojęcia:
natężenie dźwięku i poziom natężenia
dźwięku.
rozwiązywać zadania dotyczące natężenia i po-
ziomu natężenia dźwięku.
98, 99 Zjawisko Dop-
plera.
opisać sytuację, w której występuje zjawi-
sko Dopplera.
rozwiązywać zadania dotyczące efektu Dopplera
w przypadku poruszającego się źródła i nieru-
chomego obserwatora.
100 Powtórzenie.
101
102 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (8) i omówienie błędów sprawdzianu (8).
103, 104 Sprawdzian maturalny (M4) – 2 lekcje + przerwa
9. Zjawiska termodynamiczne - 21 lekcji
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
105
106 Mikroskopowe
modele ciał
makroskopo-
wych. Gazy.
Ciecze. Ciała
stałe. Tempera-
tura. 0 zasada
termodynamiki.
Energia we-
wnętrzna. Cie-
pło. I zasada
termodynamiki.
wymienić właściwości gazów,
wyjaśnić, na czym polega zjawisko dyfu-
zji,
wymienić właściwości cieczy i ciał sta-
łych.
zapisać związek temperatury ciała ze śred-
nią energią kinetyczną jego cząsteczek,
zdefiniować energię wewnętrzną i ciepło,
przeliczać temperaturę ze skali Celsjusza
na skalę Kelvina i odwrotnie.
opisać skutki działania sił międzycząsteczkowych,
wyjaśnić zjawiska menisku,
wypowiedzieć i objaśnić zerową i pierwszą zasa-
dę termodynamiki.
wypowiedzieć i objaśnić zerową i pierwszą zasa-
dę termodynamiki,
rozwiązywać zadania, stosując pierwszą zasadę
termodynamiki.
wyjaśnić co to znaczy, że ener-
gia wewnętrzna jest funkcją sta-
nu.
21
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
107 Równanie sta-
nu gazu dosko-
nałego. Rów-
nanie Clapey-
rona.
opisać założenia teorii kinetyczno-
molekularnej gazów,
objaśnić pojęcie gazu doskonałego,
zapisać i objaśnić równanie stanu gazu
doskonałego.
zapisać i objaśnić równanie Clapeyrona.
108 Praca siły ze-
wnętrznej przy
zmianie objęto-
ści gazu.
wyjaśnić pojęcie pracy przy zmianie obję-
tości gazu.
zapisać i objaśnić wzór na ciśnienie gazu (pod-
stawowy wzór teorii kinetyczno- molekularnej).
wyprowadzić wzór na ciśnienie
gazu w zbiorniku zamkniętym.
109
110
111
Przemiany ga-
zu doskonałe-
go.
wymienić i opisać przemiany gazowe. skorzystać z równania stanu gazu doskonałego i
równania Clapeyrona, opisując przemiany gazu
(izotermiczną, izobaryczną, izochoryczną, adiaba-
tyczną),
sporządzać i interpretować wykresy, np. p(V),
p(T), V(T), dla wszystkich przemian,
zastosować pierwszą zasadę
termodynamiki do opisu prze-
mian gazowych,
112 Ciepło właści-
we i molowe.
posługiwać się pojęciami ciepła właściwe-
go i ciepła molowego. obliczać pracę objętościową i ciepło w różnych
przemianach gazu doskonałego,
rozwiązywać problemy, stosując ilościowy opis
przemian gazu doskonałego.
wyprowadzić związek między
Cp i Cv.
113 Przemiana ad-
iabatyczna.
wyjaśnić pojęcie przemiany adiabatycznej. opisać przemianę adiabatyczną i porównać ją z
izotermiczną.
114
115
Silniki cieplne.
Cykl Carnota.
Druga zasada
termodynami-
ki.
opisać zasadę działania silnika cieplnego,
wymienić przemiany, z których składa się
cykl Carnota.
sporządzić wykres p(V) dla cyklu Carnota i opisać
go,
zdefiniować sprawność silnika cieplnego.
zapisać wzór na sprawność idealnego silnika Car-
nota,
obliczać sprawności silników cieplnych,
rozwiązywać problemy doty-
czące drugiej zasady termody-
namiki,
na podstawie wykresów opisy-
wać cykle przemian zachodzą-
cych w silnikach.
116
117
Przemiany fazowe. Bilans cieplny.
opisać zjawiska: topnienia, krzepnięcia,
parowania, skraplania, sublimacji, resu-
blimacji, wrzenia i skraplania w tempera-
turze wrzenia,
zdefiniować wielkości fizyczne opisujące te pro-
cesy,
sporządzać i interpretować odpowiednie wykresy,
opisać przemiany energii w tych zjawiskach,
rozwiązywać problemy dotyczące przejść fazo-
wych stosując metodę bilansu cieplnego.
22
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
118 Wyznaczanie
ciepła właści-
wego cieczy
lub ciała stałe-
go (dośw. 9).
przygotować zestaw doświadczalny wg
instrukcji,
wykonać samodzielnie kolejne czynności,
sporządzić tabelę wyników pomiaru,
obliczyć wartości średnie wielkości mie-
rzonych,
zapisać wynik pomiaru w postaci x ± x.
podać przyczyny ewentualnych błędów systema-
tycznych,
oszacować wielkość błędów systematycznych,
ocenić krytycznie, czy otrzymany wynik do-
świadczenia jest realny,
samodzielnie sformułować wnioski wynikające z
doświadczenia.
samodzielnie zaproponować
inną metodę wyznaczenia ciepła
właściwego.
119 Rozszerzalność
termiczna ciał.
omówić na przykładach zjawisko rozsze-
rzalności ciał.
obliczać zmiany objętości ciał spowodowane
zmianami temperatury,
zdefiniować współczynniki rozszerzalności linio-
wej i objętościowej,
podać związek między współczynnikami rozsze-
rzalności liniowej i objętościowej ciała stałego.
120 Transport ener-
gii przez prze-
wodzenie i
konwekcję.
podać przykłady ciał, które są dobrymi
przewodnikami ciepła i ciał, które źle
przewodzą ciepło,
opisać zjawisko konwekcji w cieczach i
gazach,
podać przykłady praktycznego wykorzy-
stania zjawiska konwekcji.
omówić doświadczenia, pozwalające zbadać zja-
wisko przewodnictwa cieplnego ciał stałych, cie-
czy i gazów oraz sformułować wnioski wynikają-
ce z tych doświadczeń,
wyjaśnić przyczyny różnic przewodnictwa ciepl-
nego różnych substancji na podstawie teorii kine-
tyczno-molekularnej,
wyjaśnić, na czym polega zjawisko konwekcji.
objaśnić analogie między prze-
wodzeniem ciepła i prądu elek-
trycznego.
121 Powtórzenie.
122
123 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (9) i omówienie błędów sprawdzianu (9).
124, 125 Sprawdzian maturalny (M5) – 2 lekcje + przerwa
23
10. Pole elektryczne - 17 lekcji
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
126 Prawo Cou-
lomba. Elek-
tryzowanie
ciał. Zasada
zachowania
ładunku.
opisać oddziaływanie ciał naelektryzowa-
nych,
zapisać i objaśnić prawo Coulomba,
wypowiedzieć i objaśnić zasadę zachowa-
nia ładunku,
opisać i wyjaśnić sposoby elektryzowania
ciał, posługując się zasadą zachowania ła-
dunku.
objaśnić pojęcie przenikalności elektrycznej
ośrodka,
obliczać wartości sił Coulomba,
rozwiązywać zadania, stosując prawo Coulomba.
127
128
Natężenie pola
elektrostatycz-
nego. Zasada
superpozycji
natężeń pól.
poprawnie wypowiedzieć definicję natę-
żenia pola elektrostatycznego,
przedstawić graficznie pole jednorodne i
centralne,
odpowiedzieć na pytanie: od czego zależy
wartość natężenia centralnego pola elek-
trostatycznego w danym punkcie?
sporządzić wykres E(r),
korzystać z zasady superpozycji pól i opisać jako-
ściowo pole wytworzone przez układ ładunków,
posługiwać się pojęciem dipola elektrycznego,
obliczyć wartość natężenia pola elektrycznego
w środku dipola,
opisać zachowane dipola w zewnętrznym, jedno-
rodnym polu elektrostatycznym.
129 Przewodnik
naelektryzowa-
ny.
opisać rozkład ładunku wprowadzonego
na przewodnik.
130
131
132
Praca w polu
elektrostatycz-
nym: jednorod-
nym i central-
nym.
podać definicję elektronowolta,
zapisać i objaśnić wzór ogólny na pracę
wykonaną przy przesuwaniu ładunku
przez siłę dowolnego pola elektrostatycz-
nego.
obliczyć pracę siły pola jednorodnego i centralne-
go przy przesuwaniu ładunku.
wyprowadzić wzór ogólny na
pracę w polu elektrostatycznym.
133 Energia poten-
cjalna cząstki
naładowanej
w polu elektro-
statycznym.
potrafi zapisać i objaśnić wzór na energię
potencjalną elektrostatyczną ładunku.
obliczyć energię potencjalną naładowanej cząstki
w polu elektrostatycznym,
rozwiązywać problemy, stosując ilościowy opis
pola elektrostatycznego.
wyprowadzić wzór na energię
potencjalną ładunku w polu cen-
tralnym,
24
Nr
lekcji
Temat Wymagania
Podstawowe
Uczeń potrafi:
Rozszerzone
Uczeń potrafi:
Dopełniające
Uczeń potrafi:
134 Rozkład ładun-
ku na po-
wierzchni
przewodnika.
Przewodnik
w polu elektro-
statycznym.
opisać rozkład ładunku na różnych po-
wierzchniach.
opisać wpływ pola elektrycznego na rozmieszcze-
nie ładunków na przewodniku,
wyjaśnić działanie piorunochronu i klatki Fara-
daya.
135 Badanie kształ-
tu linii pola
elektrostatycz-
nego (dośw.
10)
przygotować zestaw doświadczalny wg
instrukcji,
wykonać samodzielnie kolejne czynności,
wykonać rysunki kształtu linii pola elek-
trostatycznego w różnych, charaktery-
stycznych sytuacjach.
ocenić krytycznie, czy otrzymane wyniki do-
świadczenia są realne,
samodzielnie sformułować wnioski wynikające z
doświadczenia.
zaproponować doświadczenie
sprawdzające rozkład ładunku
na powierzchni przewodnika.
136 Pojemność
elektryczna
ciała przewo-
dzącego Kon-
densator.
zdefiniować pojemność przewodnika i
jednostkę pojemności i wymiar,
wyjaśnić od czego zależy pojemność elek-
tryczna?
objaśnić pojęcie kondensatora.
objaśnić pojęcie stałej dielektrycznej,
wyjaśnić wpływ dielektryka na pojemność kon-
densatora.
137 Pojemność
kondensatora
płaskiego.
odpowiedzieć na pytanie: od czego i jak
zależy pojemność kondensatora płaskiego?
wyjaśnić wpływ dielektryka na pojemność
kondensatora,
rozwiązywać zadania dotyczące pojemności ukła-
du kondensatorów.
138 Energia nała-
dowanego kon-
densatora.
objaśnić, od czego i jak zależy energia
naładowanego kondensatora.
rozwiązywać zadania dotyczące pojemności
i energii kondensatora płaskiego,
139 Dielektryk
w polu elektro-
statycznym.
opisać zjawiska zachodzące w dielektryku
umieszczonym w polu elektrostatycznym.
140 Powtórzenie.
141
142 Sprawdzian wiedzy i umiejętności (10) i omówienie błędów sprawdzianu (10).
Uwaga 1. Ostatni sprawdzian (10) zostanie zrobiony na początku klasy 3, jeśli zakończenie tego działu wypadnie po klasyfikacji rocznej.
Uwaga 2. Jeśli okaże się, że pozostaną wolne godziny przed końcem roku szkolnego, to zostaną one przeznaczone na zadania przekrojowe typu maturalnego.