Ceip Wenceslao Fernández Flórez.
Programación didáctica.
2º E .Primaria. Curso 2017-2018.
1.- INTRODUCIÓN
2.-XUSTIFICACIÓN
3.- CONTRIBUCIÓN DESDE AS ÁREAS AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS
4.- .OBXECTIVOS XERAIS DA E.P.
5.- OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE :
• LENGUA E LITERATURA CASTELLANA. • LINGUA E LITERATURA GALEGA. • MATEMÁTICAS. • CIENCIAS NATURAIS. • CIENCIAS SOCIAIS. • PLÁSTICA. • VALORES
6.- METODOLOXÍA. 7.- AVALIACIÓN. 8.- MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS. 9- ATENCIÓN Á DIVERSIDADE. 10.-CONTRIBUCIÓN AO PLAN LECTOR DO CENTRO. 11.- CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC DO CENTRO. 12.-EDUCACIÓN EN VALORES. PLAN DE CONVIVENCIA. 13.-SAÍDAS DIDÁCTICAS. 14.-PROXECTOS. 15.-AVALIACIÓN DA PROPIA AVALIACIÓN.
Índice
O CEIP Wenceslao Fernández Flórez de Cambre é un centro público emprazado no núcleo urbán de Cambre que recibe alumnado tanto da súa zona de influencia como das escolas unitarias adscritas, no lugar de Apeadeiro (Cecebre) e en San Bartolomeu (Pravio). Este alumnado chega ao noso centro para cursar a primaria, integrándose nas aulas de primeiro curso cos nenos que cursaron a etapa de educación infantil no propio centro Wenceslao. A orixe socio-cultural do noso alumnado é de clase media. É de ter en conta que unha porcentaxe do mesmo pertence a familias inmigrantes ou de recente incorporación a este centro escolar. A lingua maioritariamente empregada tanto no contexto social como nol académico (entre iguais, dirixíndose ao profesorado,…) é o castelán. Desde o centro estamos a impulsar e promover o emprego sistemático e tamén o emprego espontáneo da lingua galega con múltiples actividades, coordenadas desde o noso ENDL. Respecto ao colexio en sí, destacamos que (á parte das aulas de clase), dispoñemos de aulas específicas para diversos usos (música, inglés,etc). Na nosa biblioteca, “Xulieta” (a mascota dos libros) fai propostas ao longo do curso para seren incluídas tanto no Plan Lector como para o deseño de UU.DD. nas diferentes materias.
2
Íntroducción
Esta programación vai dirixida a un grupo de 54 alumnos/as dos cales 1 está repetindo curso por non ter acadados os
obxectivos mínimos de 1º. Do resto hai varios nenos á espera da resolución definitiva dos seus casos por parte do Equipo de
Orientación para recibir atención especializada do profesorado de Audición e Linguaxe e de Pedagoxía Terapéutica.
3
Xustificación
3
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía Comunicación lingüística
Contribución desde as áreas ao desenvolvemento das competencias.
Área de lingua e literatura (castelá e galega)
O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular
permítenos utilizar, interpretar e expresar con claridade situacións cotiás
contendo elementos matemáticos. Así mesmo, ofrece a posibilidade real de
utilizar a actividade matemática en contextos variados para poder
desenvolver así a utilización da linguaxe como instrumento para poder
comunicarse e expresarse a diferentes niveis.
Os descritores que traballaremos fundamentalmente serán:
• Interactuar co contorno natural de xeito respectuoso
• Respectar e preservar a vida dos seres vivos do seu contorno.
• Tomar conciencia dos cambios producidos polo home no contorno natural
e as repercusións para a vida futura.
• Desenvolver e promover hábitos de vida saudable en canto a alimentación
e o exercicio físico.
• Recoñecer a importancia da ciencia na nosa vida cotiá.
• Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números,
datos, elementos xeométricos....) en situacións cotiás.
• Manexar os coñecementos sobre o funcionamento dos obxectos e
aparatos para solucionar problemas e comprender o que acontece a noso
arredor.
• Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación
problemática.
A expresión oral e a expresión escrita requiren dun adestramento en
cada unha das áreas. De forma sistemática procuraremos adestrar polo
menos un descritor en cada unha das unidades didácticas.
Debido ao carácter da área, trataremos de que adquiran as destrezas
comunicativas no uso da lingua. Será unha prioridade dotar o alumnado de
estratexias que favoreza unha correcta aprendizaxe e que lle asegure un
manexo efectivo nas situacións cotiás e en diferentes contextos nos que se
encontre.
Os descritores que utilizaremos serán:
• Comprender o sentido dos textos escritos
• Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións,
relatos,…
• Gozar coa lectura.
• Expresar oralmente de xeito ordenado e clara calquera tipo de
información.
• Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda
de palabra, escoita atenta ao interlocutor...
• Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes
rexistros nas diversas situacións comunicativas.
• Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler
textos en calquera situación.
• Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en
situacións cotiás ou de materias diversas. 4
ÁREA DE LINGUA E LITERATURA (CASTELÁ E GALEGA)
Competencia dixital Conciencia e expresións culturais
Ser competente na utilización das tecnoloxías da información e da
comunicación como instrumento de traballo intelectual inclúe utilizalas na súa
dobre función de transmisoras e xeradoras de información e coñecemento.
Desde esta área faise necesario o manexo de ferramentas dixitais para a
adquisición de información transformándoa en coñecemento.
Na área de Lingua e Literatura adestraremos os seguintes descritores:
• Empregar distintas fontes para a busca de información
• Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade
• Elaborar información propia derivada de información obtida a través de
medios tecnolóxicos.
• Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir
informacións diversas
• Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos.
• Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.
• Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar
a vida diaria.
• Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.
A través da lingua, podemos coñecer o mundo no que
vivimos, o contorno que nos rodea e os seus cambios, polo que esta
competencia nos pode dar unha visión diferente desde a perspectiva
das diferentes manifestacións culturais e a forma de expresión
artística.
Os descritores que adestraremos nesta competencia son:
• Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio
cultural a nivel mundial.
• Valorar a interculturalidae como unha fonte de riqueza persoal e
cultural.
• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.
• Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián.
• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.
5
Competencias sociais e cívicas Sentido de iniciativa e espírito emprendedor
A área de Lingua e Literatura pídenos desenvolver unha serie de actitudes e
valores que nos van levar a saber desenvolvernos na sociedade na que
vivimos. Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento
de cada un dos descritores que enunciamos a continuación:
• Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no
contexto da escola.
• Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de
convivencia e traballo e para a resolución de conflitos.
• Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de
participación establecidos.
• Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas.
• Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores.
• Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela.
• Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos
distintos ritmos e potencialidades.
• Involucrarse ou promover accións cun fin social.
Na área de Lingua e Literatura esixe un proceso de ensino-
aprendizaxe activo. O enfoque comunicativo radica na necesidade
de utilizar a lingua. Será necesario iniciar o alumnado en adestrar
diferentes habilidades de emprendemento como unha forma de
consolidar as diferentes ferramentas para comunicarse.
Neste caso, os descritores a adestrar serían:
• Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas.
• Ser constante no traballo superando as dificultades.
• Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos.
• Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de
alcanzar obxectivos.
• Priorizar a consecución de obxectivos de grupo a intereses
persoais.
• Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos
previos do tema.
• Encontrar posibilidades no contorno que outros non perciben.
• Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.
6
Aprender a aprender
A competencia de aprender a aprender supón dispoñer de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz de continuar
aprendendo de xeito cada vez máis eficaz e autónomo de acordo a aquilo que nos formulamos.
Os descritores que utilizaremos para adestrar esta competencia serían:
• Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas,…
• Desenvolver as distintas intelixencias múltiples.
• Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.
• Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente…
• Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos.
• Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función dos resultados intermedios.
• Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe.
• Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.
7
7
Área de matemáticas.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía Comunicación lingüística
Os obxectivos curriculares da área, así como criterios de avaliación e
estándares de aprendizaxe, cobren os aspectos básicos desta competencia
no uso de elementos matemáticos e resolución de problemas, así como de
comprensión e aplicación dos métodos científicos. Así mesmo, engadiremos
algúns aspectos máis que os complementen, como pode ser o coidado do
medio para adestrar a boa xestión de recursos materiais ou hábitos saudables
desde o centro de interese formulado nas unidades.
Os descritores que traballaremos fundamentalmente serán:
. Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da
realidade circundante.
. Manexar a linguaxe matemática con precisión en calquera contexto.
. Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números,
datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás.
. Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións
problemáticas en contextos reais e en calquera materia.
. Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxico-
matemáticos.
. Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación
problemática.
A comprensión escrita así como a expresión oral e escrita deben ser
adestradas desde todas as áreas, pois son parte do que se denominaron
aspectos competenciais transversais. Para iso, en cada unidade didáctica,
adestraremos polo menos un descritor de cada un destes indicadores.
A comprensión é vital para o desenvolvemento de calquera área, e
en concreto para a desenvolver comprensión dos enunciados dos problemas.
Por este motivo, deberiamos adestralo de xeito explícito e sistemático ao
longo de todas as unidades.
Os descritores que priorizaremos serán:
. Comprender o sentido dos textos escritos.
. Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións,
relatos...
. Expresar oralmente de xeito ordenado e claro calquera tipo de
información.
. Utilizar o coñecemento das estruturas lingüísticas, normas ortográficas e
gramaticais para elaborar textos escritos.
. Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de
palabra, escoita atenta ao interlocutor...
. Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros
nas diversas situacións comunicativas.
Para a aula bilingüe
- Manter conversacións noutras linguas sobre temas cotiáns en distintos
contextos.
. Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler textos
en calquera situación.
. Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións
cotiás ou de materias diversas.
8
Competencia dixital
Conciencia e expresións culturais
No decreto do currículo do Ministerio de Educación queda
clara a necesidade de traballar de xeito transversal en todas as
áreas as tecnoloxías da información e comunicación
audiovisual. É evidente a importancia das ferramentas dixitais
para a adquisición de coñecemento en todas as materias e
idades. Para iso, na área de Matemáticas, traballaremos os
seguintes descritores da competencia:
. Empregar distintas fontes para a busca de información.
. Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa
fiabilidade.
. Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos.
. Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o
traballo e facilitar a vida diaria.
. Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.
Dende a área de Matemáticas podemos contribuír ao
adestramento desta competencia desde a
interculturalidade e respecto por crenzas e pensamentos
diferentes e a expresión artística con sentido estético na
realización de traballos.
Tomamos como referencia os seguintes descritores:
. Valorar a interculturalidade como unha fonte de
riqueza persoal e cultural.
. Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián.
. Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.
9
Competencias sociais e cívicas
As competencias sociais e cívicas encerran a comprensión e a aplicación de dereitos e deberes dos cidadáns nun Estado democrático. Traballar cos compañeiros,
convivir, compartir coñecemento, participar na xestión do grupo, propoñer, colaborar... son aspectos desta competencia que podemos adestrar desde a área. Para iso
poñeremos o acento nos seguintes descritores:
. Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola.
. Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e na resolución de conflitos.
. Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas.
. Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela.
. Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto polos distintos ritmos e potencialidades.
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor Aprender a aprender
Desenvolver a autonomía persoal, o liderado na xestión de grupos de traballo e
estimular a creatividade son aspectos doadamente abordables desde calquera área
no traballo diario e mediante a proposta de traballo en grupos colaboradores.
Ademais podemos promover o adestramento de habilidades propiamente
emprendedoras no deseño de tarefas que permitan a xestión de recursos materiais e
persoais.
Os descritores sobre os que traballaremos son:
. Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas.
. Ser constante no traballo, superando as dificultades.
. Dirimir a necesidade de axuda en función da dificultade da tarefa.
. Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de alcanzar
obxectivos.
. Xerar novas e diverxentes posibilidades cos coñecementos previos da unidade.
. Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.
. Asumir riscos no desenvolvemento das tarefas ou dos proxectos.
A competencia aprender a aprender toma especial relevancia
nunha área cuxa finalidade última é xerar procesos de pensamento
eficaces para resolución de problemas. Por este motivo, traballarémola
de xeito especialmente intenso, dado que está incrustada na súa razón
de ser. Ademais, unha das maiores dificultades que encontramos na
aprendizaxe desta materia é a pouca conciencia sobre a aprendizaxe
e pouca confianza nas capacidades persoais para enfrontala. Por iso, a
reflexión sobre os procesos de aprendizaxe e a consecución de
obxectivos é especialmente relevante.
. Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de
aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas...
. Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de
aprendizaxe.
. Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos
contidos.
. Planificar recursos necesarios e pasos a realizar no proceso de
aprendizaxe.
. Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes
en función dos resultados intermedios.
. Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe.
. Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe. 10
Área de ciencias sociais.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía Comunicación lingüística
O desenvolvemento desta competencia na área curricular de ciencias sociais
implica a habilidade progresiva para poñer en práctica os procesos e actitudes
propios da análise sistemática e de indagación científica: identificar e considerar
problemas relevantes, formular preguntas, localizar, obter, analizar e representar
información... considerar e contrastar solucións... e todo iso, encontextos tan variados
como sexa posible. O desenvolvemento desta competencia nesta área leva consigo
utilizar nos ámbitos persoal e social diferentes razoamentos matemáticos para dar
unha mellor resposta aos contextos cotiáns nos que nos encontremos.
Os descritores que traballaremos fundamentalmente serán:
• Interactuar co medio natural de xeito respectuoso.
• Comprometerse co uso responsable dos recursos naturais para promover un
desenvolvemento sostible.
• Tomar conciencia dos cambios producidos polo home no medio natural e as
repercusións para a vida futura.
• Desenvolver e promover hábitos de vida saudable en canto a alimentación e a
exercicio físico.
• Xerar criterios persoais sobre a visión social da estética do corpo humano fronte
ao coidado saudable deste.
• Manexar os coñecementos sobre o funcionamento dos obxectos e aparatos para
solucionar problemas e comprender o que acontece ao noso redor.
• Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números, datos,
elementos xeométricos....) en situacións cotiás.
• Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións
problemáticas en contextos reais e en calquera materia.
O desenvolvemento da competencia lingüística na área de Ciencias
Sociais lévanos a adestrar diferentes destrezas e habilidades que supoñen
establecer vínculos e relacións construtivas cos demais e co medio, e
achegarse a novas culturas que adquiren consideración e respecto na
medida que se coñecen. Esta competencia está presente na capacidade
efectiva de convivir e resolver conflitos.
A utilización da linguaxe como instrumento de comunicación oral e
escrita, de representación, de interpretación, de comprensión da realidade,
de construción e comunicación do coñecemento, favorecerá un maior
desenvolvemento lingüístico no alumno, apuntando a usar de modo
funcional, polo menos unha lingua estranxeira.
Os descritores que utilizaremos serán:
• Comprender o sentido dos textos escritos.
• Expresar oralmente de xeito ordenado e claro calquera tipo de información.
• Utilizar o coñecemento das estruturas lingüísticas, e das normas ortográficas
e gramaticais para elaborar textos escritos.
• Compoñer distintos tipos de textos creativamente con sentido literario.
• Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de
palabra, escoita atenta ao interlocutor...
• Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros
nas diversas situacións comunicativas.
• Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler textos
en calquera situación.
• Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en
situacións cotiás ou de materias diversas
11
Competencia dixital Conciencia e expresións culturais
A competencia dixital desde a área de Ciencias Sociais comportará
facer uso habitual dos recursos tecnolóxicos dispoñibles para avaliar e
seleccionar novas fontes de información para comprender a realidade social
na que vivimos contribuíndo á súa mellora. Esta competencia axudaranos a
transformar a información en coñecemento para aplicalo en distintas
situacións e contextos nos que o alumnado se vaia encontrando.
Na área de Ciencias Sociais adestraremos os seguintes descritores:
• Empregar distintas fontes para a busca de información.
• Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade.
• Elaborar información propia derivada de información obtida a través de
medios tecnolóxicos.
• Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir
informacións diversas.
• Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos.
• Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.
• Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a
vida diaria.
• Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.
A área de Ciencias Sociais axudaranos a coñecer o mundo no
que vivimos, afondar no coñecemento da nosa sociedade, e a
comprender a realidade histórica e social do noso contorno. Esta
competencia implica poñer en xogo habilidades de pensamento
diverxente e converxente, comporta reelaborar ideas, sentimentos
propios e alleos,… para poder comprender e enriquecerse con
diferentes realidades e producións de diferentes manifestacións
culturais.
Os descritores que adestraremos nesta competencia son:
• Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio
cultural a nivel mundial.
• Valorar a interculturalidad como unha fonte de riqueza persoal e
cultural.
• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.
• Apreciar a beleza das expresións artísticas e da vida cotiá.
• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.
12
Competencias sociais e cívicas Sentido de iniciativa e espírito emprendedor
A área de Ciencias Sociais incide na comprensión da realidade social na que
se vive, entre outras. Esta competencia axudaranos a desenvolver a comprensión
sobre os trazos da sociedade actual, a súa crecente pluralidade e o seu carácter
evolutivo. Desenvolve tamén a idea de mostrar un sentimento de cidadanía global
compatible coa identidade local.
Así mesmo, forman parte desta competencia aquelas habilidades sociais que
permiten saber que os conflitos de valores e intereses forman parte da convivencia,
que quedeberemos resolvelos con actitude construtiva e que tomaremos decisións
con autonomía empregando unha escala de valores construída mediante a reflexión
crítica e o diálogo duns patróns culturais básicos.
Os descritores que adestraremos nesta competencia son:
• Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da
escola.
• Identificar as implicacións que ten vivir nun Estado social e democrático de dereito
referendado por unha norma suprema chamada Constitución Española.
• Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e
traballo, e para a resolución de conflitos.
• Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de participación
establecidos.
• Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas.
• Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores.
• Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela.
• Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e
potencialidades.
A área de Ciencias Sociais axudará a desenvolver o sentido de
iniciativa do alumnado a través de fomentar a transformación de ideas en
accións, é dicir, propoñerse obxectivos, planificar e levar a cabo proxectos.
Isto lévanos a adestrar actitudes positivas cara ao cambio e a innovación;
habilidades relacionadas co liderado de proxectos que inclúen visión, espírito
de superación, habilidades para o diálogo e cooperación, organización de
tareas, etc.
Neste caso, os descritores a adestrar serían:
• Ser constante no traballo superando as dificultades.
• Dirimir a necesidade de axuda en función das dificultades da tarefa.
• Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos previos do
tema.
• Configurar unha visión de futuro realista e ambiciosa.
• Encontrar posibilidades no contorno que outros non ven.
• Optimizar o uso de recursos materiais e persoais para a consecución de
obxectivos.
• Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.
• Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo.
13
Aprender a aprender
A competencia de aprender a aprender axúdanos a ser conscientes de como se aprende, de como se xestionan e
controlan de forma eficaz os procesos de aprendizaxe. Esta competencia fai necesaria a perseveranza na aprendizaxe, a
capacidade de autoavaliarse e autorregularse sabendo administrar o esforzo, aprendendo dos erros dun mesmo e dos demais,
incidindo en formulacións de metas alcanzables a curto, medio e longo prazo elevando de forma progresiva e realista os
obxectivos de aprendizaxe.
Os descritores que utilizaremos para adestrar esta competencia serían:
• Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas...
• Xestionar os recursos e motivacións persoais en favor da aprendizaxe.
• Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.
• Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos.
• Planificar recursos necesarios e pasos a realizar no proceso de aprendizaxe.
• Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función dos resultados
intermedios.
• Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe.
• Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.
14
14
Área de ciencias naturais.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía Comunicación lingüística
O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular permítenos
utilizar elementos e razoamentos matemáticos para resolver problemas
provenientes de situacións cotiás partindo do coñecemento dun mesmo, da
natureza e da interacción cos outros. Así mesmo, incorpora a aplicación
dalgunhas nocións, conceptos científicos e técnicos coa posibilidade real de
utilizar a actividade matemática en contextos variados aos que se ten que
enfrontar o propio alumno.
Os descritores que traballaremos fundamentalmente serán:
• Comprometerse co uso responsable dos recursos naturais para promover
un desenvolvemento sostible.
• Desenvolver e promover hábitos de vida saudable en canto a alimentación
e o exercicio físico.
• Recoñecer a importancia da ciencia na nosa vida cotiá.
• Manexar os coñecementos sobre o funcionamento dos obxectos e
aparatos para solucionar problemas e comprender o que acontece a noso
redor.
• Manexar a linguaxe matemática con precisión en calquera contexto.
• Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números,
datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás.
• Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións
problemáticas en contextos reais e en calquera materia.
• Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación
problemática.
A expresión oral e a expresión escrita requiren dun adestramento en
cada unha das áreas. De forma sistemática procuraremos adestrar
polo menos un descritor en cada unha das unidades didácticas.
Debido ao carácter da área, coa importancia de iniciar os alumnos
nesa busca de información e presentala ao resto, de realizar
simulacións, de iniciarse na actividade científica..., é unha prioridade
traballar co alumnado a comprensión ao longo destas unidades que
se desenvolven.
Os descritores que utilizaremos serán:
• Comprender o sentido dos textos escritos.
• Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións,
indicacións, relatos...
• Expresar oralmente de xeito ordenado e claro calquera tipo de
información.
• Utilizar o coñecemento das estruturas lingüísticas, normas
ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos.
• Compoñer distintos tipos de textos creativamente con sentido
literario.
• Respectar as normas de comunicación en calquera contexto:
quenda de palabra, escoita atenta ao interlocutor,…
• Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes
rexistros nas diversas situacións comunicativas.
• Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e
ler textos en calquera situación. 15
Competencia dixital Conciencia e expresións culturais
Ser competente na utilización das tecnoloxías da información e a
comunicación como instrumento de traballo intelectual inclúe utilizalas
na súa dobre función de transmisoras e xeradoras de información e
coñecemento. Dende esta área faise necesario o manexo de
ferramentas dixitais para a adquisición de información transformándoa
en coñecemento.
Na área de ciencias da natureza adestraremos os seguintes
descritores:
• Empregar distintas fontes para a busca de información.
• Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos.
• Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.
• Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.
A través da ciencia, podemos coñecer o mundo no que
vivimos, o ámbito que nos rodea e os seus cambios, polo
que esta competencia pode darnos unha visión diferente
desde a perspectiva das diferentes manifestacións
culturais e a forma de expresión artística.
Os descritores que adestraremos nesta competencia son:
• Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do
patrimonio cultural a nivel mundial.
• Valorar a interculturalidad como unha fonte de riqueza
persoal e cultural.
• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.
16
16
Competencias sociais e cívicas Sentido de iniciativa e espírito emprendedor
A área de Ciencias da Natureza pídenos desenvolvemento de
actitudes e valores vinculados ao respecto cara a un mesmo e
aos demais, cara á natureza, cara ao traballo propio das
ciencias e o seu carácter social, polo que os indicadores desta
competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos
descritores que enunciamos a continuación:
• Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións
de convivencia e traballo, e para a resolución de conflitos.
• Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en
ámbitos de participación establecidos.
• Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas.
• Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos
valores.
• Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a
ela.
Na área de Ciencias da Natureza preténdese iniciar o
alumnado na actividade científica polo que este aspecto se
vincula ao desenvolvemento desta competencia. A
necesidade de traballar a autonomía persoal, a xestión de
grupos de traballo desde un liderado compartido fai que
teñamos que fomentar habilidades de emprendimento que
alcancen os obxectivos propostos.
Neste caso, os descritores a adestrar serían:
• Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta
delas.
• Ser constante no traballo superando as dificultades.
• Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas
posibilidades de alcanzar obxectivos.
• Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos
previos do tema.
• Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións
novas.
• Actuar con responsabilidade social e sentido ético no
traballo.
17
18
Aprender a aprender
A competencia de aprender a aprender supón dispoñer de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz de continuar
aprendendo de xeito cada vez máis eficaz e autónoma de acordo a aquilo que consideramos. Nesta área vese a necesidade de traballar
de forma explícita a confianza nun mesmo para poder traballar cos outros e o gusto por aprender.
Os descritores que utilizaremos para adestrar esta competencia serían:
• Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas...
• Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.
• Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente...
• Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos.
• Planificar recursos necesarios e pasos a realizar no proceso de aprendizaxe
Área de plástica.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía Comunicación lingüística
. O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular
permítenos entender, coñecer e investigar para internarse no
coñecemento artístico permitindo o goce do plástico e estético desde un
razoamento lóxico, utilizando elementos da devandita competencia.
Así mesmo, a tecnoloxía da información posibilitará ao alumnado
desenvolver a súa capacidade artística.
Os descritores que traballaremos fundamentalmente serán:
• Interactuar co medio natural de xeito respectuoso.
• Tomar conciencia dos cambios producidos polo home no medio natural e
as repercusións para a vida futura.
• Desenvolver e promover hábitos de vida saudable en canto á alimentación
e o exercicio físico.
• Recoñecer a importancia da ciencia na nosa vida cotiá.
• Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da
realidade circundante.
• Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números,
datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás.
• Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións
problemáticas en contextos reais e en calquera materia.
• Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación
problemática.
Esta competencia posibilitaranos dispoñer daquelas habilidades e actitudes
que permiten acceder a distintas manifestacións, así como destrezas
comunicativas para poder elaborar ideas e sentimentos propios e alleos sobre
producións artísticas, sobre a realidade que nos envolve desde unha
perspectiva estética. Trátase, polo tanto, de dotar os alumnos de ferramentas
que faciliten a expresión e a comunicación para percibir, comprender e
enriquecerse coas diferentes realidades e producións do mundo da arte e da
cultura utilizando o instrumento da linguaxe como medio de comunicación e
expresión nas súas múltiples facetas.
Procuraremos adestrar polo menos un descritor en cada unha das unidades
didácticas.
Os descritores que utilizaremos serán:
• Comprender o sentido dos textos escritos.
• Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións,
relatos...
• Gozar coa lectura.
• Expresar oralmente de xeito ordenado e claro calquera tipo de información.
• Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de
palabra, escoita atenta ao interlocutor...
• Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros
en diversas situacións comunicativas.
• Manter conversacións noutras linguas sobre temas cotiáns en distintos
contextos.
• Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler textos
en calquera situación.
19
Competencia dixital
Esta competencia vainos levar a que o alumnado aprenda a utilizar
de forma responsable as posibilidades que o mundo dixital nos ofrece tamén
para o desenvolvemento das capacidades artísticas no alumnado. Será
fundamental dotar de ferramentas para que o alumnado cree as súas
producións propias e iso, implica un coñecemento básico das distintas
manifestacións culturais e artísticas nos diferentes planos que nos levan desde
producións convencionais a producións dixitais.
Na área de Plástica adestraremos os seguintes descritores:
• Empregar distintas fontes para a busca de información.
• Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir
informacións diversas.
• Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.
• Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos.
• Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a
vida diaria.
• Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías
Conciencia e expresións culturais
Esta competencia leva o alumnado a que coñeza,
comprenda, aprecie e valore de forma crítica aquelas manifestacións
e expresións culturais que vaia encontrando no seu contorno próximo
e non tan próximo. Esixe valorar a liberdade de expresión, o dereito á
diversidade cultural e a importancia do diálogo intercultural con
outros.
Os descritores que adestraremos nesta competencia son:
• Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio
cultural a nivel mundial.
• Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e
cultural.
• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.
• Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián.
• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.
20
21
Competencias sociais e cívicas
A área de Plástica ofrécenos a posibilidade de xuntar expresión artística e
diversidade cultural, permítenos fomentar e canalizar realidades diversas da
nosa sociedade que poden confluír no respecto e o aprecio da creatividade
implícita de ideas, experiencias, e sentimentos a través de diferentes medios
artísticos. Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento
de cada un dos descritores que enunciamos a continuación:
• Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto
da escola.
• Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de
convivencia e traballo e para a resolución de conflitos.
• Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en contornos de
participación establecidos.
• Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas.
• Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores.
• Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela.
• Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos
distintos ritmos e potencialidades.
• Involucrarse ou promover accións cun fin social.
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor
A área de Plástica implica unha iniciativa e unha actitude de
emprendemento xa que comporta en si mesma producir desde ideas,
sentimentos, realidades propias ou alleas... planificar, axustar e avaliar
os procesos necesarios para alcanzar uns resultados en calquera dos
ámbitos.
Neste caso, os descritores a adestrar serían:
• Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas.
• Ser constante no traballo superando as dificultades.
• Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos.
• Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de
alcanzar obxectivos.
• Priorizar a consecución de obxectivos de grupo a intereses persoais.
• Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos
previos do tema.
• Encontrar posibilidades no contorno que outros non ven.
• Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.
.
22
Aprender a aprender
A área de Plástica lévanos a que a competencia de aprender a aprender favoreza cada unha das bases desta materia. A metodoloxía
empregada nesta área está relacionada cunha parte de traballo colaborador e unha parte de traballo individual se falamos de producións propias do
alumnado. Esta competencia lévanos a transmitirlle ao alumnado a necesidade de perseveranza na aprendizaxe como elemento enriquecedor na vida
persoal e social xa que será unha forma de adestrar o esforzo e as metas a curto, medio e longo prazo.
Os descritores que utilizaremos para adestrar esta competencia serían:
• Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas...
• Desenvolver as distintas intelixencias múltiples.
• Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.
• Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente...
• Planificar recursos necesarios e pasos a realizar no proceso de aprendizaxe.
• Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función dos resultados intermedios.
• Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe.
• Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe
Área de valores.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía Comunicación lingüística
O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular
permítenos utilizar, interpretar e expresar con claridade elementos e
razoamentos matemáticos para enfrontarse a aquelas situacións cotiás que
os precisan. Así mesmo, esta competencia ofrece a posibilidade de
empregar o razoamento lóxico, analizar e axuizar a partir de conflitos,
resolución de problemas e xuízos morais, os problemas sociais e históricos.
Os descritores que podemos traballar serán:
• Interactuar co ámbito natural de xeito respectuoso.
• Tomar conciencia dos cambios producidos polo home no medio natural e
as repercusións para a vida futura.
• Desenvolver e promover hábitos de vida saudable en canto á alimentación
e ao exercicio físico.
• Recoñecer a importancia da ciencia na nosa vida cotiá.
• Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números,
datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás.
• Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións
problemáticas en contextos reais e en calquera materia.
• Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxico-
matemáticos.
• Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación
problemática.
Para o bo desenvolvemento desta competencia nesta área, será decisivo o
fomento da lectura a través de libros e de fragmentos escollidos para
comentar na aula, con dúas finalidades: mellorar a comprensión lectora e a
adquisición de destrezas para a expresión escrita e adquirir identidade sobre o
que significa unha sociedade cívica para favorecer o coñecemento dos
valores, os dereitos e os deberes destacados nos dereitos humanos... Dende
esta área, trataremos de que adquiran as destrezas comunicativas, tanto oral
coma escrita; por iso, procuraremos adestrar polo menos un descritor en cada
unha das unidades didácticas.
Os descritores que podemos utilizar serán:
• Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións,
relatos...
• Comprender o sentido dos textos escritos.
• Gozar coa lectura.
• Expresar oralmente de xeito ordenado e claro calquera tipo de información.
• Compoñer distintos tipos de textos creativamente con sentido literario.
• Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de
palabra, escoita atenta ao interlocutor...
• Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros
en diversas situacións comunicativas.
• Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler textos
en calquera situación.
23
Competencias sociais e cívicas Sentido de iniciativa e espírito emprendedor
A área de Valores Sociais e Cívicos pídenos que se facilite a
24
Competencia dixital
Conciencia e expresións culturais
Desenvolver a competencia dixital desde esta área axudaranos a
manexar ferramentas que posibiliten o acceso ao coñecemento e á vez nos
ensinen o seu uso responsable. A devandita competencia favorecerá dous
tipos de traballo: autónomo e participativo, mediante os que se fomentará a
identidade persoal e a relación interpersoal, respectivamente, desde unhas
bases sólidas nas que poidan empezar a xerar os seus propios criterios sobre
situacións reais da sociedade na que viven.
Na área de Valores Sociais e Cívicos podemos adestrar os seguintes
descritores:
• Empregar distintas fontes para a busca de información.
• Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade.
• Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.
• Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos.
• Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a
vida diaria.
• Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.
A través desta competencia e desde esta área, posibilítase a
adquisición de pautas sociais e cívicas persoais, interpersoais e
interculturais para participar dunha forma eficaz e construtiva en
sociedades cada vez máis diversificadas.
Os descritores que podemos adestrar nesta competencia son:
• Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio
cultural a nivel mundial.
• Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e
cultural.
• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.
• Apreciar a beleza das expresións artísticas e do cotián.
• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.
O sentido de iniciativa e espírito emprendedor beneficiará o
alumnado, xa que se iniciará no autocoñecemento a distintos niveis
para poder desenvolver diferentes habilidades que o leven a tomar
iniciativas emprendedoras que faciliten a asunción da complexa
convivencia social propiciando valores de interdependencia positiva,
cooperación de acordo cos valores, os dereitos e os deberes da
sociedade na que se desenvolven.
Neste caso, os descritores que se poderían adestrar serían:
• Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas.
• Ser constante no traballo superando as dificultades.
• Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos.
• Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de
alcanzar obxectivos.
• Priorizar a consecución de obxectivos do grupo sobre intereses
persoais.
• Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos
previos do tema.
• Encontrar posibilidades no contorno que outros non ven.
• Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.
25
Aprender a aprender
A competencia de aprender a aprender favorece a forma en que o proceso de ensino-aprendizaxe se vai consolidando no alumnado. As
metodoloxías empregadas nesta área estarán relacionadas co traballo de investigación, de forma que a participación e a implicación do alumnado sexa
real, así como o recoñecemento e a aceptación das normas sociais e de convivencia.
Nesta área insistirase na relación entre o progreso persoal e o académico xa que iso supoñerá unha das bases para que se inicien na construción
do seu propio proxecto persoal de vida.
Os descritores que poderiamos utilizar para adestrar esta competencia serían:
• Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas...
• Desenvolver as distintas intelixencias múltiples.
• Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.
• Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente,…
• Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos.
• Planificar recursos necesarios e pasos a realizar no proceso de aprendizaxe.
• Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función dos resultados intermedios.
• Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe.
26
OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACION E EST ÁNDARES DE APRENDIZAXE.
OBXECTIVOS XERAIS DA EDUCACIÓN PRIMARIA
a) Coñecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar de acordo con elas, prepararse para o exercicio activo da cidadanía e
respectar os dereitos humanos, así como o pluralismo propio dunha sociedade democrática
b) Desenvolver hábitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabilidade no estudo, así como actitudes de confianza en si mesmo,
sentido crítico, iniciativa persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe e espírito emprendedor.
c) Adquirir habilidades para a prevención e para a resolución pacífica de conflitos que lles permitan desenvolverse con autonomía no ámbito familiar e
doméstico, así como nos grupos sociais cos que se relacionan.
d) Coñecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e mulleres
e a non discriminación de persoas con discapacidade..
e) Coñecer e empregar a lingua galega e a castelá e desenvolver hábitos de lectura..
f) Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa básica que lles permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e
desenvolverse en situacións cotiás.
g) Desenvolver as competencias matemáticas básicas e iniciarse na resolución de problemas que requiran a realización de operacións elementais de
cálculo, coñecementos xeométricos e estimacións, así como ser quen de aplicalos ás situacións da súa vida cotiá.
h) Coñecer os aspectos fundamentais das ciencias da natureza, as ciencias sociais, a xeografía, a historia e a cultura, con especial atención a aqueles
relacionados e vinculados con Galicia.
i ) Iniciarse na utilización, para a aprendizaxe, das tecnoloxías da información e da comunicación desenvolvendo un espírito crítico ante as mensaxes que
reciben e elaboran.
l ) Utilizar diferentes representacións e expresións artísticas e iniciarse na construción de propostas visuais e audiovisuais.
m) Valorar a hixiene e a saúde, aceptar o propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas e utilizar a educación física e o deporte como medios para
favorecer o desenvolvemento persoal e social.
n) Coñecer e valorar os animais máis próximos ao ser humano e adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado.
ñ) Desenvolver as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións cos demais, así como unha actitude contraria á violencia, aos
prexuízos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas.
o) Fomentar a educación viaria e actitudes de respecto que incidan na prevención dos accidentes de tráfico.
p) Coñecer, apreciar e valorar as singularidades culturais, lingüísticas, físicas e sociais de Galicia, poñendo de relevancia as mulleres e homes que realizaron achegas
importantes á cultura e sociedade galegas.
27
. 3. OOBOJETIVOS, CONTENIDOS, CRITERIOS DE EVALUACIÓN, E STÁNDARES DE APRENDIZAJE Y COMPETENCIAS BÁSICAS
BLOQUE 1. COMUNICACIÓN ORAL. HABLAR Y ESCUCHAR
OBJETIVOS
CONTENIDOS
CRITERIOS DE EVALUACIÓN
*ESTÁNDARES DE APRENDIZAJE
COMPETENCIAS CLAVE
� a � B1.1. Estrategias y normas básicas para � B1.1. Participar en situaciones de LCB1.1.1. Expresa de forma global sentimientos, � CCL
� c el intercambio comunicativo: comunicación, dirigidas o vivencias y opiniones. � CAA
� d participación; escucha; respeto al turno espontáneas, respetando el turno de
� CSC
de palabra; respeto por los sentimientos, palabra y la intervención de los y de
� e
ideas y conocimientos de los y de las las demás. LCB1.1.2. Aplica las normas socio -
� CCL
demás
comunicativas: escucha, espera de turno...
� CAA
� CSC
� b � B1.2. Comprensión y expresión de � B1.2. Reconocer la información � LCB1.2.1. Integra de manera global los recursos � CCL
� e mensajes verbales y no verbales, y verbal y no *erbal de los discursos básicos verbales y no verbales para comunicarse
especialmente gestos y tono de voz que orales e integrarla en la producción oralmente, identificando, de manera global, el
complementen el significado del propia. valor comunicativo de estos.
mensaxe.
� LCB1.2.2. Se expresa con una pronunciación y
� CCL
una dicción idónea a su nivel.
� a � B1.3. Participa en situaciones de � B1.3. Expresarse con coherencia � LCB1.3.1. Participa activamente endiversas � CCL
� b comunicación, espontáneas y dirigidas, básica de forma oral para satisfacer situaciones de comunica ción: � CD
� e utilizando una secuencia lineal sencilla. necesidades de comunicación en � - diálogos � CAA
diferentes situación de aula. � -exposicioness orales guiadas, con ayuda,
� CSC
cuando proceda, de las tecnologías de la � CSIEE
información y de la comunicación.
� b � B1.4. Deducción de las palabras � B1.4. Ampliar el vocabulario a partir � LCB1.4.1. Utiliza el vocabulario acomodado a su � CCL
� e eviientes por el contexto. Interés por la de las experiencias de aula. nivel.
ampliación de vocabulario. Creación de
redes semánticas sencillas. � LCB1.4.2. Identifica por el contexto el significado � CCL
de distintas palabras.
� b � B1.5. Comprensión global de textos � B1.5.Reconecer el tema y el sentido � LCB1.5.1. Comprende, de forma global, la � CCL
orales de diversa tipología y general de un texto oral breve y información general de un texto oral sencillo de
LENGUA Y LITERATURA CASTELLANA
28
� d procedentes de diversas fuentes sencillo, de diferente tipología, uso habitual, del ámbito escolar y social. � CAA
� e (producción didáctica, grabaciones, atendiendo a la forma del mensaxe
LCB1.5.2. Reconoce la tipología muy evidente de
CCL
� i medios de comunicación) (descriptivos, narrativos, dialogados) � �
y a su intención comunicativa
textos orales sencillos atendiendo a la forma del � CAA
(informativos, literarios y mensaje y su intención comunicativa: cartas,
prescriptivos). anuncios, legislaciones, folletos….
� LCB1.5.3. Responde preguntas correspondientes � CCL
a la comprensión literal.
� b � B1.6. Valorar los medios de � B1.6. Valorar los medios de � LCB1.6.1. Se inicia en la utilización guiada de los � CCL
� d comunicación social como instrumento comunicación social como medios audiovisuais y digitais para obtener � CD
� e de comunicación. instrumento de comunicación.. información.
� CAA
� i
LCB1.6.2. Reconoce de forma global el contenido � CCL
principal de una entrevista, noticia o debate � CD
infantil procedente de los medios de � CAA
comunicación.
� CSC
� b � B1.7. Audición y reproducción de textos � B1.7. Reproducir textos adecuados a � LCB1.7.1. Reproduce de memoria textos literarios � CCL
� e adecuados al nivel que estimulen su sus gustos e intereses. o no literarios, sencillos y breves, acomodados a � CAA
interés. los sus gustos e intereses. � CCEC
� b � B1.8. Dramatizacións de textos literarios � B1.8. Dramatizar, de manera � LCB1.8.1. Adecúa la entonación, el volumen y el � CCL
� e adaptados a la edad y de producciones colaborativa, textos infantiles. gesto a la representación dramática.
propias.
� b � B1.9. Producción de textos orales � B1.9. Producir textos orales breves, � LCB1.9.1. Elabora comprensiblemente textos � CCL
� e breves y sencillos segun su tipología: imitando modelos la atendiendo a la orales sencillos, del ámbito escolar y social, de � CAA
atendiendo a la forma del mensaje forma y la intención comunicativa. diferente tipología: noticias, avisos, cuentos, � CSIEE
(descriptivos, narrativos,dialogados) y su poemas, anécdotas ….
intención comunicativa (informativos,
literarios y prescriptivos). � LCB1.9.2. Organiza el discurso con una � CCL
secuencia coherente elemental. � CAA
� CSIEE
29
a d e m
a b e
� B1.10. Uso de un lenguaje no � B1.10. Usar un lenguaje no � LCB1.10.1 Usa un lenguaje no discriminatorio y � CCL
discriminatorio y respetuoso con las discriminatorio y respetuoso con las respetuoso con las diferencias. � CSC
diferencias diferencias.
� B1.11. Estrategias para utilizar el � B1.11. Utilizar de manera efectiva el � LCB1.11.1 Emplea de manera efectiva el lenguaje � CCL
lenguaje oral como instrumento de lenguaje oral: escuchar y preguntar. oral para comunicarse: escucha y pregunta para � CAA
comunicación y aprendizaje: escuchar y asegurar la comprensión. � CSC
y preguntar.
� CSIEE
BLOQUE 2. COMUNICACIÓN ESCRITA. LEER
OBJETIVOS
CONTENIDOS
CRITERIOS DE EVALUACIÓN
*ESTÁNDARES DE APRENDIZAJE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B2.1. Lectura de distintos tipos de texto: � B2.1. Leer en voz alta y en silencio, � LCB2.1.1. Lee en voz alta, con pronunciación y � *CCL
� e próximos a su experiencia. diferentes textos sencillos de entonación idónea, diferentes tipos de textos muy
caracter infantil. sencillos apropiados a su edad.
� LCB2.1.2. Lee en silencio textos muy sencillos � CCL
próximos a su experiencia infantil
� e � B2.2. Comprensión de textos de diversa � B2.2. Comprender distintos tipos de � LCB2.2.1. Identifica el tema de un texto sencillo. � CCL
tipología, adecuados a su edad textos adaptados a la edad y � CAA
utilizando la lectura como medio para utilizando la lectura como medio para
ampliar el vocabulario. ampliar el vocabulario � LCB2.2.2. Distingue, de forme general, entre las � CCL
diversas tipologías textuais en textos del ámbito � CAA
escolar y social, atendiendo a la forma del
mensaje (descripivos, narrativos, dialogados) y su
intención comunicativa (informativos, literarios y
prescriptivos).
� b � B2.3. Utilización de estrategias para la � B2.3. Utilizar de manera guiada � LCB2.3.1. Activa, de forma guiada, conocimientos � CCL
� e comprensión lectora de textos: estrategias elementales para la previos para comprender un texto.. � CAA
consideración del título y de las comprensión lectora de textos muy
ilustraciones. Identificación de palabras sencillos de diversa tipología. � LCB2.3.2. Formula hipótesis sobre el contenido � CCL
30
clave. Anticipación de hipotesis de del texto a partir del título y de las ilustraciones � CAA
significado por el contexto. redundantes
Reconocimiento básico de la tipología
textual. � LCB2.3.3. Relaciona la información contenida en � CCL
las ilustraciones con la información que aparece � CAA
en el texto.
� e � B2.4. Gusto por la lectura. � B2.4. Leer por propia iniciativa � LCB2.4.1. Dedica, de manera guiada, momentos � CCL
� B2.5. Selección de libros segun el gusto diferentes tipos de textos. de ocio para la lectura voluntaria. �
personal.
� LCB2.4.2. Explica, de manera sencilla, sus � CCL
� B2.6. Lectura de los libros establecidos
en el Plan lector. preferencias literarias.
� e � B2.7. Uso de la biblioteca para la � B2.5. Usa, de manera guiada, la � LCB2.5.1. Consulta en la biblioteca, de manera � CCL
� i búsqueda de información y utilización de biblioteca para localizar libros guiada, diferentes fuentes bibliográficas y textos � CD
la misma cómo fuente de información y acomodados a sus intereses. en soporte informático para obtener información � CAA
ocio.
sobre libros de su interés.
� a � B2.8. Iniciación a la creación de la � B2.6. Mostrar interés por tener una � LCB2.6.1. Cuida, conserva y organiza sus libros. � CCL
� b biblioteca personal. biblioteca que propia. � CSC
� e
� a � B2.9. Identificación de los mensajes � B2.7. Identifica, con ayuda, la � LCB2.7.1. Diferencia, con ayuda, entre � CCL
� e transmitidos por el texto. estructura básica de diferentes textos información y publicidad. � CAA
leidos � CSC
� LCB2.8.1. Formula hipótesis,de manera guiada, � CCL
sobre la finalidad de diferentes textos muy � CAA
sencillos a partir de su tipología, y de los � CSC
elementos lingüísticos y no lingüísticos muy
redundantes, adecuados a su edad.
� b � B2.10. Uso guiada de las Tecnologías � B2.8. Utilizar de manera guiada las � LCB2.8.1. Utiliza, de manera guiada, las � CCL
� e de la Información y Comunicación para Tecnoloxías de la Información y Tecnologías de la Información y Comunicación � CD
� i la búsqueda y tratamiento igualmente Comunicación para la búsqueda de para buscar información.
� CAA
guiado, de la información. la información.
31
BLOQUE 3. COMUNICACIÓN ESCRITA. ESCRIBIR
OBJETIVOS
CONTENIDOS
CRITERIOS DE EVALUACIÓN
*ESTÁNDARES DE APRENDIZAJE
COMPETENCIAS CLAVE
� *b � B3.1. Producción de textos para � B3.1. Producir textos sencillos � LCB3.1.1. Escribe, con ayuda, en diferentes � CCL
� E comunicar conocimientos, experienciasy segundo un modelo con diferentes soportes, textos sencillos propios de la vida � CD
� M necesidades: con diferentes formatos formatos (descriptivos, narrativos, cotidiana, del ámbito y escolar y social,
� CAA
(descriptivos, narrativos, dialogados) e dialogados) e intenciones atendiendo a la forma del mensaje y su intención
intenciones comunicativas (informativos, comunicativas (informativos, comunicativa) y respetando las normas
literarios y prescriptivos). literariosy prescriptivos, aplicando las gramaticales y ortográficas básicas: cartas,
� B3.2. Cohesión del texto: mantenimiento reglas ortográficas de nivel y folletos informativos, noticias, instrucciones,
del tiempo verbal, puntuación. cuidando la presentación. recetas, textos literarios...
� B3.3. Aplicación de las normas
� LCB3.1.2. Presenta sus traba lelos con caligrafía
� CCL
ortográficas adecuadas al nivel.
clara y limpieza, evitando riesgos etc.
� CAA
� B3.4. Producción de textos segun el
Plan de escritura del centro.
� *b � B3.5. Valoración de su propia � B3.2. Valorar su propia produción � LCB3.2.1. Valora su propia producción escrita, así � CCL
� E producción escrita, así como la escrita, así como la produción escrita como la producción escrita de sus compañeros. � CSC
� M producción escrita de sus compañeros. de sus compañeros.
� B � B3.6. Normas y estrategias para la � B3.3. Aplicar, de manera guiada, � LCB3.3.1. Utiliza borradores que muestran la � CCL
� E producción de textos: planificación todas las fases del proceso de generación y selecciónde ideas y la revisión � CAA
(función, destinatario, gneración de escritura en la producción de textos ortográfica en la escritura de textos sencillos � CSIEE
ideas, estructura...) escritos de distinta índole: propios del ámbito de la vida personal, social y
� B3.7. Textualización en frases planificación, textualización, revisión escolar.
elementales con secuencia lineal. y reescritura.
� B3.8. Revisión y avance del texto.
� *b � B3.9. Creación de textos utilizando el � B3.4. Elaborar, de manera guiada, � LCB3.4.1. Elabora, de forma guiada, gráficas � CCL
� e lenguaje verbal y no verbal con intención proyectos individuales o colectvos sencillas sobre experiencias realizadas: plantar � CAA
� i informativa: carteles publicitarios. sobre diferentes temas del área. habas, cría de gusanos de seda..
Anuncios. Cómics.
� LCB3.4.2. Elabora y presenta, de forma guiada,
� CCL
textos sencillos, que ilustra con imágenes de � CD
carácter redundante con el contenido. � CAA
32
� e � B3.10. Creación de textos utilizando las � i Tecnologías de la Información y Comuniclación de manera guiada. � B3.11. Producción de textos segun el Plan de escritura del centro.
B3.5. Utilizar las Tecnologías de la Información y Comunicación de manera guiada para presentar sus producciones.
LCB3.6.1. Usa, con ayuda, las Tecnologías de la Información y Comunicación para escribir y presentar textos muy sencillos.
CCL CD CAA
BLOQUE 4. CONOCIMIENTO DE LA LENGUA
OBJETIVOS
CONTENIDOS
CRITERIOS DE EVALUACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAJE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B4.1. La palabra. � B4.1. Aplicar los conocimientos � LCB4.1.1. Utiliza de manera guiada categorías � CCL
� e � B4.2. Reconocimiento de las distintas gramaticales básicos sobre la gramaticales básicas: el nombre, artículo,
clases de palabras (nombre, verbo, estructura de la lengua, (categorías adjetivo, verbo.
adjetivo, pronombres, artículos)
gramaticales), para favorecer una
Características y uso de cada clase de comunicación más eficaz. � LCB4.1.2. Utiliza con corrección los tiempos � CCL
palabra. verbaless: presente,pasado y futuro al producir
� B4.3. Tiempos verbales: presente,
textos orales y escritos.
pasado y futuro.
� e � B4.2. Reconocimiento de las distintas � B4.2. Desarrollar las destrezas y � LCB4.2.1. Utiliza sinónimos y antónimos, � CCL
clases de palabras (nombre, verbo, competencias lingüísticas a través polisémicas en la expresión oral y escrita.
adjetivo, pronombres, artículos).
del uso de la lengua.
Característicasy uso de cada clase de � LCB4.2.2. Forma palabras compuestas a partir de � CCL
palabra. palabras símples.
� B4.4. Vocabulario. Frases hechas.
� LCB4.2.3. Identifica el sujeto/grupo nominal y
� CCL
Formación de sustantivos, adjetivos y
verbos. Recursos derivativos: prefijos y predicado en las oraciones símples.
sufijos.
� B4.5. Reconocimiento de los
constituyentes oracionales: la oración
símple, sujeto y predicado.
� b � B4.6. Ortografía: utilización de las reglas � B4.3. Aplicar los conocimientos � LCB4.3.1. Utiliza los signos de puntuación y las � CCL
� e básicas de ortografía y puntuación. básicos sobre las reglas ortográficas normas ortográficas propias del nivel y las aplica a
para favorecer una comunicación la escritura de textos sencillos.
más eficaz.
33
b e
e i
d e o
� B4.7. Clases de nombres: comunes y � B4.4. Desarrollar estrategias para � LCB4.4.1. Aplica las normas de concordancia de � CCL
propios. mejorar la comprensión oral y escrita género y número en la expresión oral y escrita.
� B4.8. Las relaciones gramaticales a través del conocimiento de la
Reconocimiento y explicación reflexiva lengua. � LCB4.4.2. Utiliza signos de puntuación en sus � CCL
de las relaciones que se establecen composiciones escritas.
entre el sustantivo y el resto de los
� LCB4.4.3. Utiliza una sintaxis básica en las � CCL
componentes del grupo nominal.
producciones y escritas propias.
� B4.9. Utilización del material multimedia � B4.5. Utilizar programas educativos � LCB4.5.1. Utiliza de forma guiada, distintos � CCL
educativo y otros recursos didácticos a digitais para realizar tareas y avanzar programas educativos digitales. � CD
su alcance y propios de su edad. en el aprendizaje. � CAA
� B4.10. Identificación de las variedades � B4.6. Comparar aspectos básicos � LCB4.6.1. Compara aspectos (gráficos, � CCL
de la lengua en nuestra comunidad con los de las lenguas que conoce sintácticos, léxicos) de las lenguas que conoce. � CAA
autónoma. Identificación de las para mejorar en su aprendizaje y
similitudes y diferencias entre las lograr una competencia integrada.
lenguas que conoce para mejorar en su
aprendizaje y lograr una competencia
comunicativa integrada.
BLOQUE 5. EDUCACIÓN LITERARIA
OBJETIVOS
CONTENIDOS
CRITERIOS DE EVALUACIÓN
*ESTÁNDARES DE APRENDIZAJE
COMPETENCIAS CLAVE
� d � B5.1. Valoración de los textos literarios � B5.1. Valorar textos como fuente de � LCB5.1.1. Valora de forma global, textos propios � CCL
� e como fuente de gozo personal. ocio e información. de la literatura infantil: cuentos, canciones, � CCEC
poesía, cómics, refranes y adivinanzas.
� d � B5.2. Lectura guiada y comentada de � B5.2. Iniciar la lectura y expresión de � *LCB5.2.1. Inicia la lectura guiada de textos � CCL
� e textos narrativos de tradición oral, textos literarios narrativos, líricos y narrativos sencillos de tradición oral, literatura � CAA
literatura infantil, adaptaciones de obras dramáticos en la práctica escolar. infantil, adaptacionesde obras clásicas y literatura � CCEC
clásicas y literatura actual. actual.
� B5.3. Identificación de recursos
� LCB5.2.2. Interpreta, intuitivamente y con ayuda,
� CCL
literarios.
el lenguaje figurado en textos literarios � CAA
34
(pesonificaciones)
� d � B5.4 Valoración de recursos literarios � B5.3. Valorar los recursos literarios � LCB5.3.1. Valora los recursos literarios de la � CCL
� e de la tradición oral: poemas, tradición oral: poemas, canciones, cuentos, � CCEC
canciones, cuentos, refranes, refranes, adivinanzas.
adivinanzas.
� b � B5.5 Creación de textos literarios en � B5.5. Reproducir, con ayuda, a partir � LCB5.5.1. Crea, con ayuda, sencillos textos � CCL
� e prosa o en verso: cuentos, poemas de modelos dados, textos literarios literarios (cuentos, poemas) a partir de pautas o � CAA
adivinanzas, canciones, y teatro sencillos: cuentos y poemas modelos dados. � CSIEE
� CCEC
� a � B5.6. Comprensión, memorización y � B5.6. Reproducir textos literarios � LCB5.6.1. Reproduce textos orales muy breves y � CCL
� b recitado de poemas con el ritmo, breves y muy sencillos adaptados a sencillos: canciones y poemas.
� e entonación y dicción adecuados. su edad.
� d � B5.7. Dramatización y lectura � B5.7. Participa con interés en � LCB5.7.1. Realiza dramatizaciones � CCL
� e dramatizada de textos literarios. dramatizacións de sencillos textos individualmente y en grupo de textos literarios � CAA
literarios adaptados a la edad. acomodados a su edad. � CCEC
� CSC
� *d � B5.8. Valoración de la literatura en � B5.8. Valorar la literatura en � LCB5.8.1. Valora la literatura en cualquier lengua, � CCL
� e cualquier lengua (mayoritaria, minoritaria cualquier lengua, especialmente en especialmente en lengua gallega, como vehículo � CSC
� o o minorizada) como vehículo de lengua gallega, como vehículo de de comunicación y como recurso de ocio
� CCEC
comunicación y *como recurso de lecer comunicación y como recurso de personal.
personal. lecer personal.
35
L INGUA E LITERATURA GALEGA
BLOQUE 1. COMUNICACIÓN ORAL: FALAR E ESCOITAR
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� a � B1.1. Comprensión e valoración de textos � B1.1. Comprender a información � LGB1.1.1. Comprende a información xeral e � CCL
� e orais sinxelos procedentes da radio e da xeral e relevante de textos orais relevante de textos orais sinxelos � CAA
televisión para obter información xeral e sinxelos procedentes da radio ou procedentes da radio ou da televisión,
relevante sobre feitos e acontecementos da televisión, próximos á próximos á experiencia infantil.
próximos á experiencia infantil e ao contorno
experiencia infantil.
máis inmediato. � LGB1.1.2. Recoñece a función dos medios � CCL
de comunicación como fonte de � CSC
información.
� b � B1.2. Comprensión global e específica de � B1.2. Comprende informacións � LGB1.2.1. Comprende informacións � CCL
� d informacións audiovisuais sinxelas audiovisuais sinxelas relevantes sinxelas dos documentos � CD
� e procedentes de diferentes soportes procedentes de diferentes audiovisuais que inclúan imaxes e
� CAA
establecendo relacións de identificación, de soportes. elementos sonoros de carácter redundante.
� i clasificación e de comparación entre elas. � CSC
� a � B1.3. Comprensión e produción de textos � B1.3. Comprender e producir � LGB1.3.1. Participa nunha conversa entre � CCL
� b orais sinxelos para aprender e para textos orais sinxelos, propios do iguais, comprendendo o que di o � CAA
� c informarse, tanto os producidos con finalidade uso cotián ou do ámbito interlocutor e contestando se é preciso.
� CSC
didáctica como os de uso cotián (breves académico.
� e
� CSEIEE
exposición ante a clase, conversas sobre
� o
contidos de aprendizaxe e explicación sobre a
� LGB1.3.2. Sigue unha exposición breve da
� CCL
organización do traballo).
clase ou explicacións sobre a organización � CAA
do traballo e pregunta, se é preciso, para
verificar a súa comprensión.
� LGB1.3.3. Elabora e produce textos orais � CCL
sinxelos ante a clase e responde preguntas � CSIEE
elementais sobre o seu contido. � CAA
36
� LGB1.3.4. Participa no traballo en grupo. � CCL
� CSIEE
� CAA
� a � B1.4. Actitude de escoita adecuada ante � B1.4. Manter unha actitude de � LGB1.4.1. Atende as intervencións dos e � CCL
� c situacións comunicativas e respecto das escoita adecuada, respectando das demais en conversas e exposicións, � CSC
� e opinións de quen fala, sen interrupcións as opinións dos e das demais. sen interromper.
inadecuadas.
� o
� LGB1.4.2. Respecta as opinións da persoa � CCL
que fala. � CSC
� a � B1.5. Participación e cooperación nas � B1.5. Participar nas diversas � LGB1.5.1. Respecta as quendas de palabra � CCL
� c situacións comunicativas da aula (peticións, situacións de intercambio oral nos intercambios orais. � CSC
� d anuncios, ordes, explicacións sinxelas, que se producen na aula
� CAA
avisos, instrucións, conversas ou narracións amosando valoración e respecto
� e
de feitos vitais, emocións e sentimentos), con polas normas que rexen a � LGB1.5.2. Respecta as opinións das � CCL
valoración e respecto das normas que rexen interacción oral.
persoas participantes nos intercambios � CSC
a interacción oral (quendas de palabra, ton
adecuado, mantemento do tema, mostra de orais. � CCEC
interese, mirar a quen fala, actitude receptiva
de escoita e respecto ás opinións das demais � LGB1.5.3. Utiliza a lingua galega en � CCL
persoas). calquera situación de comunicación dentro � CSC
da aula e valora o seu uso fóra dela. � CCEC
� LGB1.5.4. Mira a quen fala nun intercambio � CCL
comunicativo oral. � CSC
� CCEC
� LGB1.5.5. Mantén o tema nun intercambio � CCL
comunicativo oral, mostra interese, unha � CSC
actitude receptiva de escoita e respecta as � CCEC
opinións das demais persoas.
� LGB1.5.6. Participa na conversa � CCL
formulando e contestando preguntas. � CSC
37
� CAA
� a � B1.6. Uso de fórmulas de tratamento � B1.6. Usar fórmulas de � LGB1.6.1. Usa fórmulas de tratamento � CCL
� b adecuadas para saudar, despedirse, tratamento adecuadas nos adecuadas para saudar, despedirse, � CAA
� e presentarse, felicitar, agradecer, escusarse e intercambios comunicativos máis presentarse, felicitar, agradecer, escusarse
solicitar axuda. habituais. e solicitar axuda.
� o
� b � B1.7. Actitude de cooperación e de respecto � B1.7. Amosar respecto e � LGB1.7.1. Amosa respecto ás achegas dos � CCL
� d en situacións de aprendizaxe compartida. cooperación nas situacións de e das demais e contribúe ao traballo en � CAA
� e aprendizaxe en grupo. grupo.
� CSIEE
� e � B1.8. Interese por expresarse oralmente coa � B1.8. Interesarse por amosar � LGB1.8.1. Interésase por expresarse � CCL
� o pronuncia e coa entoación adecuadas. unha pronuncia e entoación oralmente coa pronuncia e entoación � CAA
adecuadas. axeitada a cada acto comunicativo e propia � CCEC
da lingua galega. � CSIEE
� a � B1.9. Uso dunha linguaxe non discriminatoria � B1.9. Usar unha linguaxe non � LGB1.9.1. Identifica o uso da linguaxe � CCL
� d e respectuosa coas diferenzas, en especial ás discriminatoria e respectuosa discriminatoria e sexista evidente. � CSC
� e referentes ao xénero, ás razas e ás etnias. coas diferenzas.
� LGB1.9.2. Usa unha linguaxe respectuosa � CCL
� o
coas diferenzas, en especial ás referentes � CSC
ao xénero, ás razas e ás etnias.
� a � B1.10. Identificación da lingua galega con � B1.10. Identificar a lingua galega � LGB1.10.1. Identifica a lingua galega oral � CCL
� d diversos contextos de uso oral da lingua: en con diversos contextos de uso con diversos contextos profesionais: � CCEC
� e diferentes ámbitos profesionais (sanidade, oral. sanidade, educación, medios de
educación, medios de comunicación...) e en comunicación...
� o
conversas con persoas coñecidas ou
descoñecidas. � LGB1.10.2. Recoñece a validez da lingua � CCL
galega para conversas con persoas � CCEC
coñecidas ou descoñecidas. � CSC
38
BLOQUE 2. COMUNICACIÓN ESCRITA: LER
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B2.1. Comprensión de informacións concretas � B2.1. Comprender e localizar � LGB2.1.1. Comprende a información � CCL
� e en textos de uso cotián como invitacións, información explícita en textos relevante de textos sinxelos, sobre feitos e � CD
� I felicitacións, notas e avisos ou mensaxes sinxelos de uso cotián ou acontecementos próximos á experiencia do � CSC
� j curtas. procedentes dos medios de alumnado, procedentes dos medios de
� B2.2. Comprensión de información xeral comunicación. comunicación.
� o
sobre feitos e acontecementos próximos á
� LGB2.1.2. Comprende informacións
� CCL
experiencia do alumnado en textos
procedentes dos medios de comunicación concretas en textos sinxelos, propios de
social, especialmente a noticia. situacións cotiás, como invitacións,
� B2.3. Localización de información en textos
felicitacións, notas e avisos ou mensaxes
curtas.
para aprender vinculados á experiencia, tanto
en textos producidos con finalidade didáctica � LGB2.1.3. Localiza información en textos
� CCL
como nos de uso cotián (folletos, descricións,
vinculados á experiencia, tanto os
� CAA
instrucións e explicacións).
producidos con finalidade didáctica como os � CSIEE
de uso cotián (folletos, descricións,
instrucións e explicacións).
� b � B2.4. Integración de coñecementos e de � B2.2. Interpretar e comprender, � LGB2.2.1. Interpreta e comprende, de � CCL
� e informacións procedentes de ilustracións. de maneira xeral, a información maneira xeral, a información de ilustracións. � CAA
procedente de ilustracións. � CSC
� CSIEE
� CMCT
� a � B2.5. Lectura guiada de textos adecuados � B2.3. Ler, de forma guiada, � LGB2.3.1. Descodifica de forma axeitada na � CCL
� b aos intereses infantís para chegar textos adecuados aos seus lectura de textos diversos. � CAA
� e progresivamente á expresividade e intereses para chegar
autonomía lectoras.
progresivamente á expresividade � LGB2.3.2. Le textos sinxelos, en voz alta, � CCL
� B2.6. Dramatización e lectura dramatizada de e autonomía lectoras, e coa velocidade adecuada.
39
textos. � CSC
� a � B2.7. Introdución ao uso das bibliotecas da � B2.4. Coñecer, de forma xeral, o � LGB2.4.1. Usa a biblioteca de aula con � CCL
� b aula e do centro, como instrumento cotián de funcionamento da bibliotecas de certa autonomía, para obter datos e � CAA
� e busca de información e fonte de recursos aula, e de centro como informacións, e colabora no seu coidado e
� CSC
textuais diversos. instrumento cotián de busca de mellora.
� i
información e fonte de recursos
textuais diversos. � LGB2.4.2. Coñece, de xeito xeral, o � CCL
funcionamento da biblioteca de aula e de � CAA
centro, como instrumento cotián de busca � CSC
de información e fonte de recursos textuais
diversos
� a � B2.8. Mantemento adecuado e ampliación da � B2.5. Ter interese por ter unha � LGB2.5.1. Coida, conserva e organiza os � CCL
� b biblioteca persoal. biblioteca propia. seus libros. � CAA
� e � CSC
� a � B2.9. Interese polos textos escritos como � B2.6. Amosar interese polos � LGB2.6.1. Amosa interese pola lectura � CCL
� b fonte de aprendizaxe e como medio de textos como fonte de como fonte de aprendizaxe, medio de � CAA
� e comunicación de experiencias, de regulación aprendizaxe e medio de comunicación e de lecer.
� CSC
da convivencia e de lecer. comunicación e de lecer.
� o
� CCEC
� a � B2.10. Desenvolvemento da autonomía � B2.7. Amosar certa autonomía � LGB2.7.1. Selecciona textos do seu � CCL
� b lectora, da capacidade de elección de temas lectora e capacidade de interese con certa autonomía, en función
� e e de textos e de expresión das preferencias selección de textos do seu dos seus gustos e preferencias.
persoais, así como a apreciación do texto interese, así como ser quen de
� m
literario como recurso de gozo persoal. expresar preferencias. � LGB2.7.2. Explica dun xeito moi sinxelo as � CCL
� o súas preferencias lectoras. � CSC
� CAA
� CSIEE
40
BLOQUE 3. COMUNICACIÓN ESCRITA: ESCRIBIR
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� B3.1. Produción e reescritura de textos � B3.1. Producir e reescribir textos � LGB3.1.1. Produce e reescribe � CCL
sinxelos relativos a situacións cotiás infantís sinxelos, relativos a situacións textos relativos a situacións cotiás � CSIEE
como invitacións, felicitacións, notas ou cotiás infantís, aqueles propios infantís como � CAA
avisos, utilizando as características habituais dos medios de comunicación ou invitacións,felicitacións, notas ou
deses textos. os relacionados coa escola. avisos, utilizando as características
� B3.2. Composición de textos sinxelos propios habituais deses textos.
dos medios de comunicación social e/ou dos
� LGB3.1.2. Elabora o texto, con
� CCL
seus elementos (novas, titulares, pés de
foto…) sobre acontecementos próximos á coherencia xeral e de xeito creativo. � CAA
experiencia do alumnado en soportes � CSIEE
habituais no ámbito escolar.
� a � B3.3. Composición de textos sinxelos � LGB3.1.3. Usa nos seus escritos o � CCL
relacionados coa escola para obter, organizar punto, a coma, dous puntos, puntos
b
� e comunicar información (cuestionarios, suspensivos, signos de
� e listaxes, descricións, explicacións exclamación e interrogación.
� o
elementais).
� LGB3.1.4. Aplica, de maneira xeral,
� CCL
� B3.4. Respecto polas convencións xerais da
escrita: uso das maiúsculas e do punto. as regras ortográficas, con especial � CSC
� B3.5. Utilización de xeito guiado de atención ao uso das maiúsculas.
� CCEC
estratexias para a produción de textos,
respondendo as preguntas de para quen, e � LGB3.1.5. Compón, seguindo � CCL
que escribir, recoñecendo o tipo de texto modelos, textos relacionados coa � CAA
(nota, aviso, conto). escola (listaxes, descricións e � CSIEE
explicacións elementais) ou cos
medios de comunicación social
(novas sinxelas, titulares, pés de
foto) sobre acontecementos
próximo á súa experiencia.
� a � B3.6. Creación de textos sinxelos con � B3.2. Elaborar textos sinxelos � LGB3.2.1. Elabora textos sinxelos � CCL
intención informativa utilizando a linguaxe
que combinen a linguaxe verbal e
que combinan a linguaxe verbal e
41
� b verbal e non verbal: carteis publicitarios, a non verbal. non verbal: carteis publicitarios, � CSC
� e anuncios, cómic. anuncios, cómic. � CCEC
� j � CAA
� o � CSIEE
� b � B3.7. Iniciación á utilización de programas � B3.3. Usar de xeito guiado, � LGB3.3.1. Usa de xeito guiado, � CCL
� d informáticos de procesamento de textos. programas informáticos de programas informáticos de � CD
� e procesamento de texto. procesamento de texto.
� CAA
� i � CSIEE
� j
� b � B3.8. Utilización de elementos gráficos e � B3.4. Utilizar recursos gráficos, � LGB3.4.1. Ilustra creativamente os � CCL
� e sinxelos como a ilustración para facilitar a como a ilustración, que faciliten a seus textos con imaxes � CD
� i comprensión. comprensión dos textos. redundantes co seu contido. � CSIEE
� j
� B3.9. Interese polo coidado e a presentación � B3.5. Presentar adecuadamente � LGB3.5.1. Presenta os textos � CCL
a
dos textos escritos e respecto pola norma os traballos escritos en calquera seguindo as normas básicas de � CD
� ortográfica. soporte e valorar a lingua escrita presentación establecidas: � CAA
� b � B3.10. Interese polos textos escritos como como medio de comunicación e disposición no papel, limpeza e
� e medio de aprendizaxe, como medio de de expresión creativa. calidade caligráfica.
comunicación de experiencias, de regulación
� i
� LGB3.5.2. Valora a lingua escrita � CCL
da convivencia e de expresión creativa.
como medio de comunicación e de � CSC
expresión creativa.
42
BLOQUE 4. COÑECEMENTO DA LINGUA
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� e � B4.1. Inicio na identificación implícita e � B4.1. Utilizar terminoloxía lingüística e � LGB4.1.1. Sinala a denominación dos � CCL
uso dos termos lingüísticos elementais, gramatical básica, como apoio á textos traballados e recoñece nestes, � CAA
nas actividades de produción e comprensión e á produción de textos, enunciados, palabras e sílabas.
interpretación: denominación dos textos
así como aplicar o seu coñecemento
traballados; enunciado, palabra e sílaba, no uso da lingua. � LGB4.1.2. Diferencia as sílabas que � CCL
nome común e nome propio. conforman cada palabra. � CAA
� B4.2. Observación das variacións
morfolóxicas (de singular e plural, � LGB4.1.3. Identifica nomes comúns e � CCL
feminino e masculino) en textos. propios a partir de palabras dadas, frases � CAA
ou textos.
� LGB4.1.4. Sinala o xénero e número de � CCL
palabras dadas. � CAA
� b � B4.3. Coñecemento das normas � B4.2. Coñecer e aplicar as normas � LGB4.2.1. Coñece de forma xeral as � CCL
� e ortográficas máis sinxelas. ortográficas máis sinxelas. normas ortográficas máis sinxelas e � CSC
aprecia o seu valor social e a necesidade � CCEC
de cinguirse a elas.
� e � B4.4. Recoñecemento da relación entre � B4.3. Recoñecer a relación entre o son � LGB4.3.1. Recoñece a relación entre son � CCL
son e grafía no sistema lingüístico e grafía, así como as palabras como e grafía. � CAA
galego. instrumento para a segmentación da
� B4.5. Identificación da palabra como escritura. � LGB4.3.2. Identifica as palabras como � CCL
instrumento para a segmentación da instrumento para a segmentación da � CAA
escritura. escritura.
� a � B4.6. Observación das diferenzas entre a � B4.4. Recoñecer de forma xeral, as � LGB4.4.1. Recoñece, de forma xeral, as � CCL
� d lingua oral e a lingua escrita. diferenzas entre a lingua oral e a lingua diferenzas entre a lingua oral e a lingua � CCEC
� e escrita. escrita.
� h - m
43
� a � d � e � h � m
� B4.7. Identificación de similitudes e
diferenzas entre as linguas que coñece para mellorar na súa aprendizaxe e lograr unha competencia comunicativa integrada.
B4.5. Comparar aspectos básicos das linguas que coñece para mellorar na súa aprendizaxe e lograr unha competencia integrada.
LGB4.5.1. Compara aspectos moi elementais e evidentes (gráficos, fonéticos, sintácticos, léxicos) das linguas que coñece.
CCL CAA
BLOQUE 5. EDUCACIÓN LITERARIA
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B5.1. Recreación e reescritura de diversos � B5.1. Recrear e reescribir � LGB5.1.1. Recrea e reescribe diversos � CCL
� d textos literarios sinxelos (narrativos ou diversos textos literarios, usando textos literarios sinxelos: contos, poemas, � CAA
� e poéticos): contos, poemas, refráns, adiviñas, modelos. refráns, adiviñas, trabalinguas, cantigas e � CCEC
� o trabalinguas, cantigas e xogos de sorte; xogos de sorte; usando modelos.
usando modelos.
� LGB5.1.2. Valora os textos da literatura � CCL
� B5.2. Valoración e aprecio do texto literario
galego como vehículo de comunicación, fonte galega como fonte de coñecemento da � CCEC
de coñecemento da nosa cultura e como nosa cultura e como recurso de gozo
recurso de gozo persoal. persoal.
� b � B5.3. Lectura guiada de textos adecuados � B5.2. Ler, de forma guiada, � LGB5.2.1. Le, de forma guiada, textos en � CCL
� d aos intereses infantís, para chegar textos adecuados aos intereses silencio, adecuados aos intereses infantís, � CCEC
� e progresivamente á expresividade e á infantís, para chegar para chegar progresivamente á
� CD
autonomía lectoras. progresivamente á expresividade autonomía lectora.
� i
e á autonomía lectoras.
� LGB5.2.2. Le, de forma guiada, textos en � CCL
voz alta, adecuados aos intereses � CCEC
infantís, para chegar progresivamente á � CD
expresividade lectora.
� b � B5.4. Recreación e composición de poemas � B5.3. Recrear e compoñer � LGB5.3.1. Recrea e compón poemas � CCL
� e sinxelos e relatos breves para comunicar poemas sinxelos e relatos breves sinxelos e relatos breves, a partir de � CCEC
sentimentos, emocións, preocupacións, a partir de modelos sinxelos modelos sinxelos dados, para comunicar � CSC
desexos, estados de ánimo ou lembranzas. dados. sentimentos, emocións, preocupacións,
desexos, estados de ánimo ou
lembranzas.
44
� b � B5.5. Dramatización e lectura dramatizada de � B5.4. Participar en � LGB5.4.1. Participa en dramatizacións de � CCL
� d textos literarios sinxelos adaptados á súa dramatizacións de textos textos literarios sinxelos adaptados á súa
� e idade. literarios sinxelos adaptados á idade.
súa idade.
� a � B5.6. Valoración da literatura en calquera � B5.5. Valorar a literatura en � LGB5.5.1. Valora a literatura en calquera � CCL
� d lingua (maioritaria, minoritaria ou minorizada), calquera lingua, como vehículo lingua, como vehículo de comunicación, e � CSC
� e como vehículo de comunicación e como de comunicación e como recurso como recurso de gozo persoal.
� CCEC
recurso de gozo persoal. de gozo persoal.
� o
� a � B5.7. Interese por coñecer os modelos � B5.6. Amosar interese, respecto � LGB5.6.1. Amosa curiosidade por coñecer � CCL
� d narrativos e poéticos que se utilizan noutras e tolerancia ante as diferenzas outros costumes e formas de relación � CCEC
� e culturas. persoais, sociais e culturais. social, respectando e valorando a
� B5.8. Comparación de imaxes, símbolos e
diversidade cultural.
� o
mitos facilmente interpretables que noutras
culturas serven para entender o mundo e
axudan a coñecer outras maneiras de
relacións sociais.
45
MATEMÁTICAS O OBXECTIVOS,CONTIDOS,CRITERIOS DA AVALIACIÓN E ES TÁNDARES DE APRENDIZAXE.
BLOQUE 1. PROCESOS, MÉTODOS E ACTITUDES EN MATEMÁTI CAS
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� g � B1.1. Resolución de problemas que impliquen � B1.1. Resolver problemas sinxelos � MTB1.1.1. Explica oralmente o proceso � CMCT
� e a realización de cálculos, explicando relacionados con obxectos, feitos e seguido para resolver un problema. � CCL
oralmente o significado dos datos, a situación situacións da vida cotiá e explicar
planeada, o proceso seguido e as solucións oralmente o proceso seguido para a
obtidas. súa resolución.
� b � B1.2. Confianza nas propias capacidades para � B1.2. Desenvolver e cultivar as � MTB1.2.1. Desenvolve e amosa actitudes � CMCT
� g desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as actitudes persoais polo traballo axeitadas para o traballo limpo, claro e � CAA
dificultades propias do traballo científico. matemático ben feito. ordenado no caderno e en calquera aspecto
que se vaia traballar na área de
Matemáticas.
� b � B1.3. Utilización de medios tecnolóxicos no � B1.3. Utilizar, coa guía do mestre ou da � MTB1.3.1. Utiliza os medios tecnolóxicos na � CMCT
� g proceso de aprendizaxe. mestra, os medios tecnolóxicos no resolución de problemas. � CD
� i proceso de aprendizaxe e para a
� CAA
resolución de problemas.
46
BLOQUE 2. NÚMEROS
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B2.1. Números naturais ata o 999. � B2.1. Ler, escribir e ordenar números � MTB2.1.1. Le, escribe e ordena números � CMCT
� e � B2.2. Nome e grafía dos números ata o enteiros utilizando razoamentos ata o 999. � CCL
� g 999.
apropiados.
� MTB2.1.2. Identifica o valor de posición das
� CMCT
� B2.3. Equivalencias entre os elementos do
sistema de numeración decimal: unidades, cifras en situacións e contextos reais. � CAA
decenas e centenas
� MTB2.1.3. Realiza correctamente series
� CMCT
� B2.4. O sistema de numeración decimal:
valor de posición das cifras. tanto ascendentes como descendentes. � CAA
� B2.5. Identifica o número anterior e o
seguinte a un dado.
� B2.6. Identifica o número maior, o menor e
o igual a un dado.
� B2.7. Redondear, aproximar e estimar.
� B2.8. Construción de series ascendentes
e descendentes.
� b � B2.9. Números pares e impares. � B2.2. Interpretar diferentes tipos de � MTB2.2.1. Utiliza os números ordinais en � CMCT
� e � B2.10. Identifica e relaciona os números números segundo o seu valor, en contextos reais.
� g
ordinais do 1º ao 10º.
situacións da vida cotiá.
� MTB2.2.2. Interpreta en textos numéricos e
� CMCT
� B2.11. Utilización dos números ordinais.
da vida cotiá números naturais ata o 999.
� CAA
Comparación de números.
� B2.3. Equivalencias entre os elementos do � CCL
sistema de numeración decimal: unidades,
� MTB2.2.3. Descompón e compón números
� CMCT
decenas e centenas.
naturais, interpretando o valor de posición
de cada unha das súas cifras.
� MTB2.2.4. Identifica os números pares e os � CMCT
impares.
47
� b � B2.12. Iniciación no desenvolvemento de � B2.3. Realizar operacións e cálculos � MTB2.3.1. Realiza cálculos numéricos coas � CMCT
� g estratexias persoais de cálculo mental. numéricos mediante diferentes operacións de suma e resta na resolución � CAA
� B2.13. Gusto pola presentación ordenada procedementos, incluído o cálculo de problemas contextualizados.
e limpa dos cálculos e dos resultados. mental, en situación de resolución de
MTB2.3.2. Realiza cálculos numéricos
CMCT
� B2.14. Cálculo de sumas e restas con
problemas. � �
básicos coa operación da multiplicación na � CAA
levadas.
� B2.15. Propiedades conmutativa e
resolución de problemas contextualizados.
asociativa da suma. � MTB2.3.3. Resolve operacións con cálculo � CMCT
� B2.16. Proba da resta.
mental. � CAA
� B2.17. Cálculo de multiplicacións.
� B2.18. Construción das táboas de
multiplicar e apoiándose no número de
veces, suma repetida, disposición en
cuadrículas...
� B2.19. Termos da suma, resta e
multiplicación.
� B2.20. Utilización en situacións familiares
da sumas, restas e multiplicacións.
� b � B2.21. Resolución de problemas da vida � B2.4. Identificar e resolver problemas � MTB2.4.1. Resolve problemas que � CMCT
� g cotiá. da vida cotiá, adecuados ao seu nivel, impliquen o dominio dos contidos � CAA
establecer conexións entre a realidade traballados.
e as matemáticas e valorar a utilidade
dos coñecementos matemáticos � MTB2.4.2. Reflexiona sobre o � CMCT
adecuados reflexionando sobre o procedemento aplicado á resolución de � CSIEE
proceso aplicado para a resolución de problemas: revisando as operacións � CAA
problemas. empregadas, as unidades dos resultados,
comprobando e interpretando as solucións
no contexto.
48
BLOQUE 3. MEDIDA
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� g � B3.1. Unidades de lonxitude: quilómetro, � B3.1. Coñecer e utilizar o � MTB3.1.1. Coñece e utiliza o quilómetro, o � CMCT
metro e centímetro. quilómetro, o metro e o metro e o centímetro como unidades de medida
� B3.2. Unidades de peso: quilo, medio quilo e centímetro como unidades de de lonxitude.
cuarto de quilo. medida de lonxitude.
� B3.3. Unidades de capacidade: litro, medio
� B3.2. Coñecer e utilizar o quilo, � MTB3.2.1. Coñece e utiliza o quilo, o medio � CMCT
litro e cuarto de litro.
o medio quilo e o cuarto quilo quilo e o cuarto quilo como unidades de medida
� B3.4. Elección da unidade máis axeitada
como unidades de medida de de peso.
para a expresión dunha medida.
peso.
� B3.5. Realización de medicións.
� B3.3. Coñecer e utilizar o litro, � MTB3.3.1.Coñece e utiliza o litro, medio litro e � CMCT
medio litro e cuarto litro como cuarto litro como unidades de medida de
unidades de medida de capacidade
capacidade.
� b � B3.6. Unidades de medida do tempo e as � B3.4. Coñece as unidades � MTB3.4.1. Le a hora en reloxos analóxicos e � CMCT
� g súas relacións: minuto, hora, día, semana e básicas de medida do tempo e dixitais. (En punto, medias e cuartos)
ano.
as súas relacións, utilizándoas
� B3.7. Lectura en reloxos analóxicos e dixitais para resolver problemas da vida � MTB3.4.2 Resolve problemas sinxelos da vida � CMCT
diaria. diaria utilizando as medidas temporais axeitadas � CAA
e as súas relación.
� b � B3.8. O sistema monetario da Unión � B3.5. Coñece o valor e as � MTB3.5.1. Coñece a función e o valor das � CMCT
� g Europea. Unidade principal: o euro. Valor equivalencias entre as diferentes diferentes moedas e billetes do sistema � CAA
das diferentes moedas e billetes. moedas e billetes do sistema monetario da Unión Europea utilizándoas tanto � CSC
� B3.9. Manexo de prezos de artigos cotiáns monetario da Unión Europea. para resolver problemas en situación reais como
� B3.10. Equivalencias entre moedas e
figuradas.
billetes.
� b � B3.11. Resolución de problemas de medida. � B3.6. Identificar e resolver � MTB3.6.1. Resolve problemas sinxelos de � CMCT
� g problemas da vida cotiá medida. � CAA
49
adecuados ao seu nivel, establecer conexións entre a realidade e as matemáticas e valorar a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.
MTB3.6.2. Reflexiona sobre o proceso seguido na resolución de problemas revisando as operacións utilizadas e as unidades dos resultados.
CMCT CAA CSIEE
BLOQUE 4. XEOMETRÍA
OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE COMPETENCIAS CLAVE
� g � B4.1. Elaboración de simetrías sinxelas. � B4.1. Identificar e completar � MTB4.1.1. Completa figuras partindo do seu � CMCT
� B4.2. Eixes de simetría. figuras simétricas. eixe de simetría.
� b � B4.3. Identificación comparación e � B4.2. Nomear un polígono � MTB4.2.1. Coñece os diferentes tipos de � CMCT � g clasificación de figuras planas en obxectos e segundo o seu número de lados. polígonos en obxectos do entorno inmediato. � CAA
ámbitos cotiáns: triángulos, cuadriláteros, circunferencias, círculos e cadrados.
B4.4. Tipos de triángulos:
equilátero, isóscele e escaleno.
B4.5. Elementos xeométricos básicos:
lado, vértice e ángulo. � b � B4.6. Identificación de corpos xeométricos � B4.3. Discriminar prismas, � MTB4.3.1. Recoñece corpos con formas cúbicas � CMCT � g en obxectos e ámbitos cotiáns: prisma, pirámides, conos, cilindros e e esféricas en obxectos do entorno inmediato. � CAA pirámide, cono, cilindro e esfera. esferas.
B4.7. Formación de figuras planas e corpos xeométricos a partir doutras por composición e descomposición.
� b � B4.8. Interpretación, descrición e elaboración � B4.4. Interpretar representacións � MTB4.4.1. Realiza e interpreta esbozos de � CMCT � g de esbozos de itinerarios sinxelos. espaciais realizadas a partir de itinerarios sinxelos. � CAA � B4.9. Uso de vocabulario xeométrico para sistemas de referencia e de describir itinerarios. obxectos ou situacións familiares.
50
b g
B4.10. Resolución de problemas de xeometría
relacionados coa vida cotiá explicando
oralmente por escrito o procedemento seguido
e as solución obtidas.
B4.5. Identificar, resolver
problemas da vida cotiá axeitados ao seu nivel, establecer conexións entre a realidade e as matemáticas e valorar a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.
� MTB4.5.1. Resolve problemas xeométricos � CMCT
sinxelos que impliquen dominio dos contidos � CAA
traballados.
� MTB4.5.2. Reflexiona sobre o procedemento � CMCT
aplicado á resolución de problemas: revisando � CAA
as operacións empregadas, as unidades dos � CSIEE
resultados, comprobando e interpretando as
solucións no contexto.
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B5.1. Interpretación de diferentes gráficos: � B5.1. Recoller e rexistrar unha � MTB5.1.1.Rexistra e interpreta datos en � CMCT
� g de barras, de barras dobres, de pictogramas información cuantificable, representacións gráficas. � CAA
e estatísticas. utilizando algúns recursos de
� B5.2. Utilización de técnicas para a recollida representación gráfica: táboas � MTB5.1.2. Resolve problemas contextuais nos � CMCT
e ordenación de datos en contextos de datos, bloques de barras, que interveñen a lectura de gráficos. � CAA
diagramas lineais, gráficos de
familiares e próximos.
pictogramas… comunicando a
información.
� b � B5.3. Distinción entre o imposible, o seguro � B5.2. Realizar estimacións en � MTB5.2.1. Diferenza o concepto de suceso � CMCT
� g e aquilo que é posible pero non seguro, e situacións de azar utilizando o seguro, suceso posible e suceso imposible. � CAA
utilización na linguaxe habitual e de vocabulario: seguro, posible e
expresións relacionadas coa probabilidade. imposible.
� � � MTB5.1.2. Ordena os datos rexistrados � CMCT
atendendo a un criterio de clasificación. � CAA
�
� MTB5.1.3. Interpreta gráficas de táboas � CMCT
extraendo a información explícita. � CAA
51
CIENCIAS DA NATUREZA
4. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACION E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE.
BLOQUE 1. INICIACIÓN Á ACTIVIDADE CIENTÍFICA
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B1.1. Iniciación á actividade � B1.1. Iniciarse na � CNB1.1.1. Manifesta certa � CAA
� e científica. actividade científica a través de autonomía na observación e na � CMCCT
� h � B1.2. Realización de proxectos proxectos: buscar, seleccionar planificación de accións e tarefas e ten � CSIEE
� i con guía na súa estrutura e información de forma guiada e iniciativa na toma de decisións.
presentación de resultados. comunicar os resultados en
� j � B1.3. Busca guiada de
diferentes soportes.
información en internet e noutros
soportes.
� B1.4. Elaboración guiada de
textos escritos básicos, murais, paneis,
esquemas ou presentacións para
recoller conclusións.
� a � B1.5. O traballo cooperativo. � B1.2. Traballar de forma � CNB1.2.1. Utiliza estratexias para � CAA
� b � B1.6. Iniciación ás técnicas de cooperativa, respectando os traballar de forma individual e en equipo e � CMCCT
� c traballo. Recursos e técnicas de compañeiros/as, o material e as respecta os compañeiros/as, o material e � CSC
� m traballo intelectual. normas de convivencia. as normas de convivencia.
� CSIEE
� B1.7. Hábitos de traballo, esforzo
e responsabilidade.
52
BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SAÚDE
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B2.1. Identificación e observación � B2.1. Identificar � CNB2.1.1. Identifica e describe as � CMCCT
� e das partes do corpo humano. semellanzas e diferenzas entre partes do corpo humano e compárao co � CCL
� d � B2.2. Relación co medio e co seu as persoas valorando a doutros seres vivos. � CSC
� h contorno. diversidade.
� B2.3. Recoñecemento da
� CNB2.1.2. Recoñece a respiración e � CMCCT
� k
respiración e da nutrición como a nutrición como funcións vitais.
� m
funcións vitais.
� CNB2.1.3. Verbaliza e comparte � CMCCT
� B2.4. Aceptación do propio corpo
e do dos e das demais, coas súas emocións e sentimentos propios e alleos. � CSC
limitacións e posibilidades. � CCL
B2.5. Identificación e
�
verbalización de emocións (medo,
tristura, enfado, ledicia, felicidade) e
sentimentos propios e alleos.
� a � B2.6. Hábitos saudables: � B2.2. Relacionar os � CNB2.2.1. Coñece algún trastorno � CMCCT
� b alimentación, hixiene, exercicio físico e hábitos de alimentación, hixiene, alimentario e as estratexias para a súa � CSC
� d descanso. exercicio físico e descanso coa prevención.
� CAA
� B2.7. Hábitos de prevención de
saúde e coa enfermidade.
� h
enfermidades e de accidentes no seu
� CNB2.2.2. Relaciona o exercicio � CMCCT
� k
contorno e identificación de
físico, o descanso e a adecuada � CSC
� m
comportamentos apropiados de
alimentación coa propia saúde.
actuación cando se producen.
� b � B2.8. Pirámide alimentaria. � B2.3. Deseñar, de forma � CNB2.3.1. Identifica os alimentos � CMCCT
� c � B2.9. Alimentos diarios colectiva, un menú semanal de diarios necesarios aplica o menú semanal
necesarios. merendas saudables para o de merendas na escola.
53
� e � B2.10. Análise de costumes na recreo.
� h alimentación diaria.
BLOQUE 3. OS SERES VIVOS
OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE COMPETENCIAS CLAVE
� g � B3.1. Diferenzas entre seres � B3.1. Identificar as � CNB3.1.1. Explica as diferenzas � CMCCT
� e vivos e inertes. principais características e entre seres vivos e inertes observando o � CCL
� l � B3.2. Identificación das comportamentos de animais e seu contorno.
características e dos comportamentos
plantas para adaptarse ao seu
de animais e plantas para adaptarse ao medio, tendo en conta o seu � CNB3.1.2. Identifica e describe � CMCT
seu medio, tendo en conta o seu contorno. animais e plantas do seu contorno, � CCL
contorno. empregando diferentes soportes.
� b � B3.3. Observación dun animal ou � B3.2. Observar e rexistrar, � CNB3.2.1. Nomea e clasifica, con � CMCCT
� c dunha planta no seu medio natural ou de maneira elemental e en criterios elementais a partir da � CCL
� e reproducindo o medio na aula, equipo, algún ser vivo no seu observación, seres vivos do seu contorno
� CSC
empregando diferentes soportes: orais, medio natural ou na aula e adoptando hábitos de respecto.
� h
escritos, gráficos, informáticos, comunicar de xeito oral e escrito
� i fotográficos... os resultados, empregando
� j � B3.4. Rexistro elemental da diferentes soportes.
� l observación e do contraste de datos
� m entre os compañeiros/as.
� B3.5. Valoración da
� o
responsabilidade no coidado de plantas
e animais domésticos.
� B3.6. Respecto polos seres vivos
do contorno.
54
BLOQUE 4. MATERIA E ENERXÍA
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� a � B4.1. Recoñecemento da � B4.1. Identificar e describir � CNB4.1.1. Valora e aplica usos � CMCCT
� b presenza da auga e do aire no medio a auga e o aire como recursos responsables da auga na escola. � CSC
� e físico. fundamentais para a vida, e
� CCL
� B4.2. Uso responsable da auga e tomar conciencia da necesidade
� g
valoración da importancia do aire limpo do seu uso responsable. � CNB4.1.2. Reduce, reutiliza e recicla � CMCT
� h
para a vida.
residuos na escola. � CSC
� B4.3. Tarefas de redución,
� CSIEE
reutilización e reciclaxe na escola e no
seu contorno próximo.
� b � B4.4. Observación dos efectos da � B4.2. Realizar � CNB4.2.1 Realiza experiencias � CMCCT
� g aplicación dunha forza. experiencias sinxelas para sinxelas sobre os efectos da aplicación � CAA
� h � B4.5 Realización de experiencias analizar efectos das forzas sobre dunha forza en situacións da vida cotián. � CSIEE
sinxelas para analizar efectos das obxectos e movementos cotiáns.
forzas sobre obxectos e movementos � CNB4.2.2 Analiza os efectos das � CMCT
cotiáns.
forzas sobre obxectos e movementos � CAA
cotiáns. � CSIEE
55
BLOQUE 5. A TECNOLOXÍA, OBXECTOS E MÁQUINAS
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� a � B5.1. Observación e clasificación � B5.1. Observar, manexar e � CNB5.1.1. Identifica e coñece a � CMCCT
� b de aparellos e máquinas sinxelas do clasificar obxectos e aparellos diversidade de máquinas do seu contorno � CSC
� c contorno identificando a súa utilidade simples domésticos e escolares e os beneficios que producen na vida
evitando estereotipos sexistas. identificando a súa utilidade, as cotiá.
� d
� B5.2. Manipulación e observación
partes que os compoñen e a
� e do funcionamento de obxectos, enerxía que empregan. � CNB5.1.2. Coñece os oficios das � CMCCT
� h aparellos simples domésticos e persoas do seu contorno e valora a � CSC
� m escolares, das partes que os compoñen importancia de cada profesión, a
e da enerxía que necesitan para responsabilidade e a contribución social,
funcionar. evitando estereotipos sexistas.
� B5.3. Prevención de riscos no
� CNB5.1.3. Manexa obxectos � CMCCT
emprego de máquinas e aparellos de
simples de uso cotián identificando as � CSC
uso cotián.
situacións que poden xerar risco e
estereotipos sexistas.
� a � B5.4. Identificación dos � B5.2. Empregar o � CNB5.2.1. Identifica e describe as � CMCCT
� b compoñentes básicos dun ordenador. ordenador identificando os partes dun ordenador durante o seu uso. � CD
� h � B5.5 Coidado dos recursos compoñentes básicos e � CCL
� i informáticos. coidando o seu uso.
� CNB5.2.2. Emprega o ordenador de � CMCCT
forma guiada e fai un bo uso. � CD
56
CIENCIAS SOCIAIS OBXECTIVOS , CONTIDOS , CRITERIOS DE AVAL IACIÓN ,ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CL AVE.
BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B1.1.O establecemento de conxecturas, � B1.1.Realizar traballos de � CSB1.1.1.Fai conxecturas, predicións e recolle � CAA
� d de predicións e, a observación, e investigación que partan do información a través da observación e � CCL
� e experimentación como procesos básicos establecemento de conxecturas, experimentación iniciándose no emprego das
� CD
que favorecen a Iniciación ao da observación, experimentación TIC e outras fontes directas e indirectas,
� h
� CMCCT
coñecemento científico. e da toma de conciencia dos selecciona a información relevante e a organiza,
� i � B1.2.Propostas de traballo que xurdan sentimentos e sensacións como obtén conclusións sinxelas e as comunica.
dunha situación problema, acontecemento
medios básicos para obter
ou inquietude da contorna que os rodea, información, seleccionala, � CSB1.1.2.Manifesta autonomía na planificación � CSIEE
que supoña un proceso de investigación e organizala, extraer conclusións e e execución de accións e tarefas coidando a súa � CAA
acción por parte do alumnado e facilite o comunicalas sen esquecer a presentación, ten iniciativa na toma de decisións � CSC
proceso de autorregulación de introdución ao manexo das TIC e asume responsabilidades.
aprendizaxes. para este fin e valorando o
� B1.3.Introdución no uso das TIC e outras
esforzo realizado.
fontes (directas e indirectas) para obter
información, analizala, organizala,
documentar o proceso mediante o uso do
cartafol e a comunicación das
conclusións.
� B1.4. Planificación, xestión e presentación
dos traballos co fin de acadar obxectivos.
� a � B1.5.O traballo en equipo. � B1.2.Traballar en equipo e � CSB1.2.1.Participa en actividades individuais e � CSC
� b � B1.6.Iniciación na creación e o uso de adoitar un comportamento de de grupo adoitando un comportamento � CAA
� c hábitos e técnicas de estudo. respecto e tolerancia ante as responsable, construtivo e solidario, valorando o
� d � B1.7.Valoración do esforzo e coidado do achegas alleas. esforzo e o coidado do material.
� m material.
� B1.3.Empregar os mapas � CSB1.3.1.Elabora algúns mapas mentais � CAA
� B1.8.A cooperación e o diálogo como
mentais como unha técnica sinxelos como técnica básica de estudo.
valores democráticos e recursos básicos
básica de estudo.
na resolución pacífica de conflitos.
57
� h � B1.9.Utilización da terminoloxía propia da � B1.4.Coñecer e iniciarse no � o área. emprego da terminoloxía propia da área.
� CSB1.4.1.Identifica a terminoloxía propia da � CCL
área. � CMCCT � CSC
BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� a � B2.1.Investigamos sobre os usos da auga, � B2.1. Recoñecer a auga como � CSB2.1.1 Pon un exemplo de cada un dos usos � CMCCT
� h os lugares nos que aparece na contorna elemento natural analizando os que, o ser humano, fai da auga. � CD
� i próxima e os uso responsable desta usos que o ser humano fai da
� CCL
empregando as TIC. auga: domésticos, económicos,
� o
públicos e deportivos recreativos. � CSB2.1.2. Realiza un uso responsable da auga � CSC
O uso responsable deste ben. na súa vida cotiá.
� B2.2. Observar e localizar nun � CSB2.2.1. Identifica os lugares onde hai auga � CMCCT
mapa os lugares nos que hai na contorna e localiza, en mapas sinxelos, como � CD
auga distinguindo entre zonas de se distribúe a auga doce e salgada no territorio. � CAA
auga doce e salgada.
� a � B2.2.Os ecosistemas da contorna e o ser � B2.3. Coñecer os elementos � CSB2.3.1.Explica de maneira sinxela os � CMCCT
� h humano. básicos que forman un elementos básicos que forman un ecosistema � CSC
� o ecosistema, identificando as identificando as actividades humanas que
� CCL
actividades humanas que orixinan desequilibrios neles e cita algunha
orixinan desequilibrios neles e medida de respecto e recuperación.
espertando actitudes de defensa,
respecto e recuperación deles.
� B2.4 Realizar sinxelos traballos � CSB2.4.1.Nomea os elementos e as � CMCCT
dalgún ecosistema en concreto: características básicas dos ecosistemas sobre � CCL
acuático, terrestre. os que se investigou na aula.
� a � B2.3.A paisaxe natural. O coidado e a � B2.5. Identificar as diferenzas � CSB2.5.1.Identifica os elementos da paisaxe � CMCCT
� h contaminación. Tipos de paisaxes. A entre paisaxe natural e urbana, natural e urbana mais próxima.
� e
paisaxe natural que nos rodea. Tipos de analizando en grupo as
paisaxe e a súa conservación. consecuencias que a � CSB2.5.2.Describe as paisaxes de costa � CMCCT
� o
Observación de diferentes tipos de
intervención humana provoca na diferenciándoas das de interior. � CCL
58
������ h ������ e ������ o
������ h ������ e ������ o
������ h ������ e
paisaxe (a través de fotos, de imaxes da conservación da paisaxe natural � CSB2.5.3.Coñece e leva á practica accións � CMCCT
web, libros), comparación e identificación e definindo algunhas medidas positivas para a protección do medio natural. � CSC
do tipo de paisaxe que corresponde ao para a conservación desta.
contexto no que vive.
� B2.4.Realización dun mapa mental cos � B2.6.Identificar os elementos � CSB2.6.1.Cita algúns dos elementos básicos � CMCCT
elementos máis significativos que básicos que conforman a paisaxe que conforman a paisaxe local e coñece as � CCL
conforman a paisaxe da localidade: local e coñecer algunha características máis significativa destes.
relevo, ríos, illas, encoros, lagoas... e citar características máis significativa
algunha característica deles. destes.
� B2.5.Rochas e minerais da contorna: cor, � B2.7.Identificar algunhas rochas � CSB2.7.1.Identifica algúns minerais e rochas da � CMCCT
textura, forma, dureza. Usos básicos e minerais presentes na contorna súa contorna e coñece algúns usos aos que se � CCL
destes materiais. e recoñecer algúns usos que as destinan.
persoas fan deles.
� B2.6.Orientacións espaciais, nocións � B2.8.Empregar correctamente as � CSB2.8.1.Elabora un esbozo do plano do barrio � CMCCT
básicas que lle permitan orientarse nun nocións topolóxicas básicas de no que este situada a escola e deseñar posibles � CAA
debuxo ou nun plano sinxelo da contorna posición e proximidade para itinerarios de acceso desde a súa casa. � CSIEE
máis próxima. orientarse na contorna máis
próxima.
BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� a � B3.1.Quen goberna a túa localidade? O � B3.1. Coñecer organización � CSB3.1.1.Describe a organización social da � CSC
� c Concello e os seus servizos básicos. O social da súa contorna próxima e contorna mais próxima e as súas formas de � CCL
� h exercicio activo da cidadanía. as súas formas de goberno e goberno e diferencia entre que é unha
diferenciar entre unha localidade localidade e un municipio.
� o
e un municipio.
� B3.2.Identificar as funcións e � CSB3.2.1.Explica e valora as funcións que � CSC
servizos dos seus diversos desempeñan algún dos servizos do Concello. � CCL
organismos: bombeiros e
bombeiras, policía...
� B3.3.Recoñecer a importancia � CSB3.3.1. Describe algunhas accións da � CSC
que o exercicio activo da cidadanía que contribúen ao desenvolvemento � CCL
59
cidadanía polas persoas que o dunha convivencia pacifica
habitan ten para unha
convivencia pacifica.
� a � B3.2.A pertenza a grupos sociais da � B3.4. Manifestar satisfacción � CSB3.4.1.Amosa unha actitude de aceptación e � CSC
� h localidade: deportivos, recreativos, pola pertenza a un grupo e respecto ante as diferenzas individuais nos
� d culturais,.. respectar as características das grupos aos que pertence e cos que convive, nos
persoas coas que convivimos e xogos e nas tarefas escolares.
que pertencen a diferentes
grupos sociais.
� a � B3.3.Investigación sobre as diferentes � B3.5.Recoñecer algunha das � CSB3.5.1.Explica oralmente algunhas festas, � CSC
� d manifestacións culturais da contorna. manifestacións culturais e obras costumes, folclore,..propias da escola, da � CCL
� h mais representativas da comarca cidade, da comunidade así como algunha obra
� CCEC
e da comunidade, valorar a súa que sexa moi representativa na contorna
� j
diversidade e contribuír á súa próxima.
� o conservación.
� d � B3.4. Os medios de comunicación. � B3.6.Analizar, de maneira � CSB3.6.1.Cita algúns cambios que provocaron, � CSC
� h Impacto social. sinxela, os cambios que as nas actividades persoais e sociais, a evolución � CCL
� e comunicacións provocaron nas dos medios de comunicación.
actividades persoais e sociais.
� h � B3.5.As profesións. Preparar unha � B3.7.Identificar as profesións que � CSB3.7.1.Describe as funcións das profesións � CSC
� g enquisa, para coñecer as profesións das non lle son tan familiares, que lle son máis novas, responsabilidades, � CCL
� o familias do alumnado do centro, analizar coñecer un pouco sobre elas e ferramentas que empregan e o servizo que lle
cales son a as máis usuais. Indagar sobre clasificalas segundo o servizo prestan á poboación.
todo en aquelas que o alumnado
que prestan á comunidade e se
descoñeza, as ferramentas que se realizan en fábricas ou ao � CSB3.7.2.Diferencia entre traballos na natureza, � CSC
empregan, responsabilidade, servizos que aire. traballos nas fábricas e traballos que prestan � CAA
prestan e comunicar os resultados. servizos.
� a � B3.6.Seguridade viaria como persoas � B3.8.Coñecer e respectar as � CSB3.8.1.Explica as normas básicas viarias que � CSC
� h viaxeiras e peóns ou peoas. normas básicas do coidado e ten como viaxeiro ou viaxeira e como peón ou � CCL
� n seguridade viaria como peóns e peoa nos medios de transporte.
� CAA
peoas e como persoa usuaria de
medios de transporte. � CSB3.8.2.Recoñece a importancia do coidado e � CSC
limpeza da vía pública e dos seus elementos.
60
BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO.
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� h � B4.1.Conceptos temporais básicos: antes, � B4.1.Comprender e distinguir os � CSB4.1.1.Utiliza os conceptos temporais: � CCL
despois, durante, pasado, presente e conceptos temporais: pasado, pasado, presente e futuro nas conversas da vida � CMCCT
futuro, ano e década. presente e futuro. cotiá.
� h � B4.2.O reloxo e o calendario como � B4.2.Coñecer os instrumentos � CSB4.2.1.Coñece os instrumentos de medida do � CMCCT
instrumentos para medir o tempo. A súa básicos para a medida do tempo, tempo e se inicia no seu manexo. � CAA
evolución. iniciarse no seu uso e manexo.
� h � B4.3.Toma de conciencia do paso do � B4.3. Recoñecer, comprender e � CSB4.3.1.Ordena cronoloxicamente distintas � CMCCT
� g tempo investigando sobre a evolución ordenar cronoloxicamente os secuencias que indican a evolución no tempo de � CSC
dalgún elemento do espazo próximo (os cambios producidos polo paso do obxectos, persoas, feitos ou acontecementos
medios de transporte,os medios de tempo na evolución do obxectos, sobre os que se investigou.
comunicación, a escola como institución,
persoas, feitos ou
a evolución dalgún aparello), realizando acontecementos sobre os que se � CSB4.3.2.Describe algún acontecemento vivido � CCL
unha árbore xenealóxica dunha persoa, investigou. na familia, na escola, na súa contorna ou outros � CSC
ordenando os feitos máis importantes da feitos próximos expresándoos con criterios � CMCCT
súa vida, da familia, da súa contorna...
temporais.
� h � B4.4.O patrimonio histórico, cultural e � B4.4.Recoñecer a cultura e o � CSB4.4.1.Coñece a importancia que ten a � CSC
� j artístico. Coidado e conservación. patrimonio da contorna que nos conservación dos restos históricos para � CCEC
� o rodea comprendendo a entender a historia da vida humana.
importancia da súa conservación.
� h � B4.5.Os museos como espazo de � B4 5.Coñecer que é un museo, � CSB4.5.1.Explica que é un museo e cales son � CCL
� j aprendizaxe e de goce. cal é a súa función e valorar o as súas funcións. � CSC
seu papel gozando da
contemplación de obras � CSB4.5.2.Recoñece os museos, e os sitios � CSC
artísticas.
arqueolóxicos como espazos de gozo e ocio. � CCEC
61
5. CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES D E APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE
BLOQUE 1. EDUCACIÓN AUDIOVISUAL
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� j � B1.1.Exploración sensorial de elementos � B1.1. Identificar as diferentes materiais � EPB1.1.1. Describe e identifica as calidades e � CCEC
� e presentes no contorno natural (plantas, e formas de expresión plástica. as características dos materiais, dos obxectos � CCL
árbores, minerais, animais, auga etc.). e dos instrumentos presentes no contexto
� B1.2. Observación de elementos plásticos natural e artificial.
do entorno artificial (edificios, mobiliario
urbano, luminosos, sinais etc.).
� e � B1.3. Observación comentario da obra � B1.2. Describir oralmente e de forma � EPB1.2.1. Usa termos sinxelos e adecuados � CCL
� j plástica e visual no contexto, en sinxela diferentes formas de expresión para comentar as obras plásticas observadas. � CCEC
exposicións e en museos. artística.
� B1.4. Curiosidade por descubrir as � EPB1.2.2. Describe con termos propios da � CCL
posibilidades artísticas que ofrece o linguaxe as características de feitos artísticos � CCEC
contexto. Identificación de nomes da e os seus creadores presentes no contorno.
profesión artística.
� B1.5. Descrición de imaxes presentes
no contexto.
� B1.6. Exploración dos elementos plásticos nas imaxes (ilustracións, fotografías, cromos, carteis, logos etc.).
� j � B1.7. Manipulación de obxectos cotiáns con � B1.3. Identificar as formas básicas e � EPB1.3.1. Realiza debuxos e colorea con � CCL
� e diferentes texturas e formas. diferentes tonalidades e texturas. diferentes tonalidades. � CCEC
� B1.8. Descrición verbal de sensacións e
observacións. � EPB1.3.2. Manexa en producións propias as � CCEC
posibilidades que adoptan as diferentes
formas, cores e texturas.
� j � B1.9. Exploración de distancias, percorridos � B1.4. Identificar, describir e representar � EPB1.4.1. Identifica diferentes formas de � CCL
� e e situacións de obxectos e persoas en o entorno natural e o entorno artificial. representación do espazo. � CCEC
PLÁSTICA
62
relación co espazo. � EPB1.4.2. Representa de diferentes maneiras � CCEC
� B1.10. Observación de diferentes maneiras o espazo.
de representar o espazo (fotografía aérea,
planos, maquetas, mapas etc.).
� j � B1.11. Experimentación con ferramentas � B1.5. Manexar as actividades plásticas � EPB1.5.1. Practica con precisión o recorte, o � CCEC
nas actividades plásticas e con diversos utilizando coa correspondente destreza pegado, o pintado etc. � CAA
soportes diferentes ferramentas (recortar, pegar,
encher, traballar con pincel,
pegamentos etc.).
BLOQUE 2. EXPRESIÓN ARTÍSTICA
OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE COMPETENCIAS CLAVE
� j � B2.1. Exploración de cores, mesturas e � B2.1. Representar de forma persoal � EPB2.1.1. Manexa en producións propias as � CCEC
� b manchas de cor con diferentes tipos de ideas, accións e situacións valéndose posibilidades que adoptan as cores. � CAA
pintura e sobre diversos soportes. dos elementos que configuran a
linguaxe visual. � EPB2.1.2. Realiza correctamente mesturas de � CCEC
cores primarias. � CAA
� EPB2.1.3. Clasifica e ordena as cores � CCEC
primarias ( maxenta, cian e amarelo ) e � CAA
secundarias ( verde, violeta e vermello) no
círculo cromático, e utilízaas con sentido nas
súas obras.
� EPB2.1.4. Coñece a simboloxía das cores � CCEC
frías e cálidas, e aplica estes coñecementos � CAA
para transmitir diferentes sensacións nas
composicións plásticas que realiza.
� J � B2.2. Indagación sobre as posibilidades � B2.2. Identificar o entorno próximo e o � EPB2.2.1 Utiliza o punto, a liña e o plano ao � CCEC
� b plásticas e expresivas dos elementos imaxinario, explicándoo con linguaxe representar o entorno próximo e o imaxinario.
naturais e artificiais do entorno próximo.
plástica adecuada ás súas
características. � EPB2.2.2. Realiza composicións plásticas que � CCEC
63
representan o mundo imaxinario, afectivo e � CSC
social.
� j � B2.3. Elaboración de debuxos, pinturas, � B2.3. Realizar composicións � EPB2.3.1. Practica con precisión o recorte e o � CCEC
� b colaxes, estampaxes, encartados, bidimensionais e tridimensionais encartado para crear obras bidimensionais e � CAA
ilustracións etc. segundo un desexo de expresión, coas tridimensionais.
� B2.4. Manipulación e transformación de técnicas aprendidas.
� EP2.3.2. Utiliza a técnica de colaxe para � CCEC
obxectos para o seu uso noutras
actividades escolares. realizar unha obra persoal con limpeza e � CAA
precisión.
� j � B2.5. Experimentación con tipos de liñas � B2.4. Utilizar nas súas representacións � EP2.4.1. Utiliza liñas e formas xeométricas � CCEC
� g (curva, recta, quebrada etc.). distintos tipos de liñas (curva, nos debuxos. � CAA
� B2.6. Exploración das liñas que delimitan quebrada, recta etc.) e formas
contornos e do espazo que delimita a forma xeométricas. � EP2.4.2. Emprega ferramentas básicas do � CCEC
aberta, pechada, plana e en volume. debuxo (regra e escuadro) para realizar � CAA
diferentes formas xeométricas.
� EP2.4.3. Manexa a cuadrícula para respectar � CCEC
as proporcións das formas. � CAA
� j � B2.7. Exploración visual e táctil da figura � B2.5. Recoñecer as partes principais � EP2.5.1. Debuxa a figura humana e diferencia � CCEC
� h humana. da figura humana. as principais partes. � CMCCT
� j � B2.8. Exploración de recursos dixitais para � B2.6. Recoñecer, diferenciar e utilizar a � EP2.6.1. Elabora e representa imaxes despois � CCEC
� i a creación de obras artísticas. expresividade de diversos materiais e dunha presentación audiovisual.
soportes audiovisuais.
� EP2.6.2. Deseña sinxelas creacións plásticas � CCEC
despois de recoller información por medios � CD
audiovisuais.
� a � B2.9. Interese por usar axeitadamente e de � B2.7. Coidar, respectar e utilizar � EP2.7.1. Coida o material e respecta as � CSC
� j maneira progresiva os instrumentos, os axeitadamente os materiais, os normas preestablecidas.
materiais e os espazos. utensilios e os espazos.
� B2.10. Satisfacción coa manipulación e a
exploración dos materiais.
64
� a � B2.11. Interese polo traballo individual e � B2.8. Elaborar os traballos � EP2.8.1. Amosa interese polo traballo � CSC
� j colectivo confiando nas posibilidades da individualmente e en grupo. individual e colabora no grupo para a
� c produción artística. consecución dun fin colectivo.
� B2.12. Respecto polas contribucións dos
compañeiros e das compañeiras, e
disposición para resolver as diferenzas.
65
CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁND ARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE
BLOQUE 1. A IDENTIDADE E A DIGNIDADE DA PERSOA
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� m � B1.1. O autocoñecemento. A � B1.1. Crear unha imaxe � VSCB1.1.1. Recoñece e describe verbalmente os � CSC
autopercepción. A imaxe dun mesmo/a. positiva dun mesmo/a en base seus estados de ánimo en composicións libres. � CCL
As calidades persoais. A percepción das ás autopercepcións e
emocións. O recoñecemento das � autodescrición de calidades.
emocións. A linguaxe emocional.
� a � B1.2. As emocións. Identificación, � B1.2.Estruturar un � VSCB1.2.1. Detecta en si mesmo/a sentimentos � CSC
� m recoñecemento, expresión e pensamento efectivo negativos e emprega estratexias sinxelas para � CSIEE
verbalización. Asociación pensamento- empregando as emocións de transformalos.
emoción.
forma positiva.
� VSCB1.2.2. Motívase mediante estratexias sinxelas
� CSIEE
� B1.3. O autocontrol. A regulación dos
sentimentos. As estratexias de de pensamento en voz alta durante o traballo � CAA
reestruturación cognitiva. individual e grupal.
� VSCB1.2.3. Realiza un adecuado recoñecemento e � CCL
identificación das súas emocións. � CSIEE
� VSCB1.2.4. Expresa, respondendo a preguntas de � CCL
persoas adultas, os seus sentimentos, necesidades e � CSC
dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas
actividades cooperativas.
� b � B1.4. A responsabilidade. O sentido do � B1.3. Desenvolver o propio � VSCB1.3.1. Asume as súas responsabilidades � CSC
compromiso respecto a un mesmo e ás potencial, mantendo unha durante a colaboración. � CSIEE
demais persoas. A realización motivación extrínseca e
responsable das tarefas escolares. A esforzándose para o logro de � VSCB1.3.2. Realiza, respondendo a preguntas de � CSC
motivación.
éxitos individuais e
persoas adultas, unha autoavaliación responsable da � CAA
compartidos.
execución das tarefas.
� b � B1.5. A autonomía persoal e a � B1.4. Adquirir capacidades � VSCB1.4.1. Utiliza o pensamento creativo na � CSC
VALORES
66
� m
� a � c
autoestima. Seguridade nun mesmo e para tomar decisións, formulación de propostas de actuación. � CSIEE
nunha mesma, iniciativa, autonomía para manexando as dificultades
a acción, confianza nas propias para superar frustracións e � VSCB1.4.2. Toma iniciativas de actuación durante a � CSC
posibilidades. A toma de decisións sentimentos negativos ante os colaboración. � CSIEE
persoal meditada. Tolerancia á problemas.
frustración.
� B1.6. A iniciativa. A automotivación. A � B1.5. Desenvolver a � VSCB1.5.1.Participa con interese na resolución de � CSIEE
autoproposta de desafíos. autonomía e a capacidade de problemas escolares. � CSC
emprendemento para
conseguir logros persoais � VSCB1.5.2. Define e formula claramente problemas � CSC
responsabilizándose do ben
de convivencia. � CCL
común.
BLOQUE 2. A COMPRENSIÓN E O RESPECTO NAS RELACIÓNS INTERPERSOAIS
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� m � B2.1. As habilidades de comunicación. A � B2.1. Expresar opinións, � VSCB2.1.1 Expresar con claridade sentimentos e � CCL
percepción e o emprego do espazo físico sentimentos e emocións, emocións. � CSC
na comunicación. Os elementos da empregando coordinadamente � CSIEE
comunicación non verbal que favorecen o a linguaxe verbal e non verbal.
diálogo: ton de voz e maneira de falar. � VSCB2.1.2.Emprega a comunicación verbal en
� CAA
Adecuación a diferentes contextos.
relación coa non verbal en exposicións orais para
� CSIEE
expresar opinións, sentimentos e emocións.
� VSCB2.1.3. Emprega a linguaxe para comunicar � CCL
afectos e emocións con amabilidade. � CSC
� m � B2.2. A aserción. Exposición e defensa � B2.2. Empregar a aserción. � VSCB2.2.1. Emprega a linguaxe positiva. � CCL
� e das ideas propias con argumentos � CSC
fundados e razoables empregando
estratexias de comunicación construtivas.
� c � B2.3. A intelixencia interpersoal. A � B2.3. Establecer relacións � VSCB2.3.1. Emprega diferentes habilidades sociais � CSC
� m empatía: atención, escoita activa, interpersoais positivas básicas.
observación e análise de empregando habilidades
67
� a � c � m
comportamentos. O altruísmo. sociais.
� B2.4. O respecto, a tolerancia e a � B2.4. Actuar con tolerancia � VSCB2.4.1. Identifica distintas maneiras de ser e � CSC
valoración das demais persoas. As comprendendo e aceptando as actuar. � CSIEE
diferenzas culturais. Análise de situacións diferenzas.
na escola e fóra dela que producen � VSC2.4.2. Identifica necesidades dos compañeiros e � CSC
sentimentos positivos ou negativos no
compañeiras, resalta as súas calidades e emite � CSIEE
alumnado.
cumprimentos.
� B2.5. A diversidade. Respecto polos
costumes e modos de vida diferentes ao
propio.
� B2.6. As condutas solidarias. A � B2.5. Contribuír á mellora do � VSCB2.5.1. Forma parte activa das dinámicas do � CSC
disposición de apertura cara aos demais: clima do grupo amosando grupo. � CSIEE
compartir puntos de vista e sentimentos. actitudes cooperativas e
As dinámicas de cohesión de grupo. establecendo relacións � VSCB2.5.2 Establece e mantén relacións emocionais � CSC
respectuosas.
amigables, baseadas no intercambio de afecto e a � CSIEE
confianza mutua.
BLOQUE 3. A CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS
OBXECTIVOS
CONTIDOS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
COMPETENCIAS CLAVE
� b � B3.1. Aplicación dos valores cívicos en � B3.1. Resolver problemas en� VSCB3.1.1. Establece relacións de confianza cos � CSC
� m situacións de convivencia no contorno colaboración, poñendo de iguais e as persoas adultas. � CSIEE
inmediato (familia, centro escolar, grupo, manifesto unha actitude aberta
amizades, localidade). Desenvolvemento cara aos demais e � VSCB3.1.2. Pon de manifesto unha actitude aberta � CSC
de actitudes de comprensión e
compartindo puntos de vista e
cara aos demais.
� CSIEE
solidariedade. Valoración do diálogo para sentimentos.
solucionar os conflitos de intereses en
relación coas demais persoas.
B3.2. Responsabilidade no exercicio dos dereitos e dos deberes individuais nos grupos nos que se integra e participación nas tarefas e decisións.
68
� b � B3.3. A interdependencia e a � B3.2. Traballar en equipo � VSCB3.2.1. Amosa boa disposición a ofrecer e recibir � CAA
cooperación. A interdependencia positiva favorecendo a axuda para a aprendizaxe. � CSIEE
e a participación equitativa. As condutas interdependencia positiva e � CSC
solidarias. A aceptación incondicional do amosando condutas solidarias.
outro. A resolución de problemas en � VSCB3.2.2. Respecta as regras durante o traballo en � CSC
colaboración. Compensación de
equipo.
carencias dos e das demais. A
disposición de apertura cara ao outro,
compartir puntos de vista e sentimentos.
� B3.4. Estruturas e técnicas da
aprendizaxe cooperativa.
� a � B3.5. Elaboración de normas de � B3.3. Implicarse na � VSCB3.3.1. Coñece e enumera as normas da aula. � CCL
convivencia da aula e do centro positivas, elaboración e no respecto das � CSC
facilitadoras e asumidas polo grupo e normas da comunidade
pola comunidade. Valoración da educativa, empregando o � VSCB3.3.2. Pon en práctica procesos de razoamento � CSC
necesidade de normas compartidas que sistema de valores persoal que
regulan a convivencia frutífera no ámbito
constrúe a partir dos valores sinxelos para valorar se determinadas condutas son � CSIEE
acordes coas normas de convivencia escolares.
social.
universais.
� VSCB3.3.3 Participa na elaboración das normas da � CCL
aula � CSC
� CSIEE
� VSCB3.3.4. Respecta as normas do centro escolar. � CSC
� c � B3.6. A resolución de conflitos. A � B3.4. Participar activamente � VSCB3.4.1. Resolve problemas persoais da vida � CSC
linguaxe positiva na comunicación de na vida cívica de forma escolar mantendo unha independencia adecuada á � CSIEE
pensamentos, intencións e pacífica e democrática súa idade.
posicionamentos persoais.
transformando o conflito en
oportunidade e usando a � VSCB3.4.2. Escoita as razón das persoas coas que � CCL
linguaxe positiva na entra en conflito, compréndeas, na medida das súas � CSIEE
comunicación de posibilidades e exponas oralmente. � CSC
pensamentos, intencións e
posicionamentos persoais. � VSCB3.4.3. Identifica as emocións e os sentimentos � CSC
69
das partes en conflito. � CSIEE
� VSCB3.4.4. Explica conflitos, causas e as súas � CSC
posibles solucións, tendo en conta os sentimentos � CCL
básicos das partes.
� a � B3.7. Os dereitos e deberes. A � B3.5. Analizar, en relación coa � VSCB3.5.1. Representa plasticamente a necesidade � CSC
declaración dos Dereitos do Neno: experiencia de vida persoal, a da alimentación, a vivenda e o xogo para os nenos e � CCAC
alimentación, vivenda e xogo. Igualdade necesidade de preservar os as nenas.
de dereitos dos nenos e nenas no xogo e
dereitos á alimentación, á
no emprego dos xoguetes. vivenda e ao xogo de todos os � VSCB3.5.2. Explica as consecuencias para os nenos � CSC
nenos e nenas do mundo. e para as nenas dunha mala alimentación, a falta de � CL
vivenda digna e a imposibilidade de xogar. � CSIEE
� VSCB3.5.3. Respecta a igualdade de dereitos dos � CSC
nenos e das nenas no xogo e no emprego dos
xoguetes.
� d � B3.8. As diferenzas de sexo como un � B3.6. Participar activamente � VSCB3.6.1. Colabora con persoas do outro sexo en � CSC
� m elemento enriquecedor. Análise das na vida cívica valorando a diferentes situacións escolares. � CCL
medidas que contribúen a un equilibrio de igualdade de dereitos e
xénero e a unha auténtica igualdade de corresponsabilidade entre � VSCB3.6.2. Realiza diferentes tipos de actividades � CSC
oportunidades. Valoración da igualdade
homes e mulleres.
independentemente do seu sexo. � CSIEE
de dereitos de homes e de mulleres na
familia e no mundo laboral e social.
� c � B3.9. Hábitos de prevención de � B3.7. Tomar medidas � VSCB3.7.1. Valora a importancia do coidado do corpo � CSIEE
� k enfermidades e accidentes no ámbito preventivas, valorando a e a saúde e de previr accidentes domésticos.
escolar e doméstico.
importancia de previr
� B3.10. Actitudes e estratexias de accidentes domésticos. � VSCB3.7.2. Razoa as repercusións de determinadas � CCL
promoción de formas de vida saudable e condutas de risco sobre a saúde e a calidade de vida. � CSIEE
de calidade.
� VSCB3.7.3.Expresa as medidas preventivas dos � CCL
accidentes domésticos máis frecuentes. � CSC
70
METODOLOXÍA
‹‹Nesta etapa poñerase especial énfase na atención á diversidade do alumnado, na atención individualizada, na prevención das dificultades de
aprendizaxe e na posta en práctica de mecanismos de reforzo tan pronto como se detecten estas dificultades››. Extraído do artigo 9, Proceso de
aprendizaxe e atención individualizada, do Real Decreto 126/2014, do 28 de febreiro, polo que se establece o currículo básico da Educación Primaria.
En relación co anterior, o enfoque metodolóxico que orienta o desenvolvemento desta Proposta curricular ten como obxectivos os seguintes:
• Sistematizar diferentes vías que faciliten a reflexión sobre o proceso de ensinanza e de aprendizaxe.
• Ofrecer un abano variado e rigoroso de contextos educativos que se axusten a cada necesidade da aula e permitan adaptacións áxiles e eficaces.
É necesario puntualizar que, independentemente dos elementos expresados a continuación, a Proposta queda aberta para que se poida completar a
medida que avance o desenvolvemento da programación.
O enfoque metodolóxico que recolle esta Proposta curricular organízase en tres grandes bloques:
• Modelos metodolóxicos. Refírense aos diferentes contextos de ensinanza-aprendizaxe que se poden dar na aula. Non son excluíntes entre si, pois, nun
mesmo escenario, pódense dar simultaneamente dous ou máis deles, para complementar e enriquecer a experiencia educativa.
• Principios metodolóxicos. Pódense definir como o conxunto de condicións que marcan a dirección que deben seguir as actividades para obter o
maior rendemento posible de cada tarefa. Coma no caso anterior, os elementos que forman parte deste bloque compleméntanse e poden convivir
en gran parte das actividades.
• Agrupamento. É un valor metodolóxico fundamental, que enriquece o desenvolvemento das tarefas. Permite que os alumnos aprendan a flexibilizar os
seus procesos de traballo e a asumir responsabilidades persoais e de grupo, en función do tipo de tarefa, do grupo que a estea realizando e dos
obxectivos, finais ou parciais que persigan.
• A seguinte táboa ofrece un resumo do enfoque metodolóxico da Proposta curricular:
71
MODELOS METODOLÓXICOS PRINCIPIOS METODOLÓXICOS AGRUPAMENTO
• Modelo discursivo/expositivo.
• Modelo experiencial.
• Obradoiros.
• Aprendizaxe cooperativa.
• Traballo por tarefas.
• Traballo por proxectos.
• Outros.
• Actividade e experimentación.
• Participación.
• Motivación.
• Personalización.
• Inclusión.
• Interacción.
• Significatividade.
• Funcionalidade.
• Globalización.
• Avaliación formativa.
• Tarefas individuais.
• Agrupamento flexible.
• Distribución por parellas.
• Pequeno grupo.
• Gran grupo.
• Grupo interclase.
• Outros.
72
73
1. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
Os criterios de avaliación indican aquelas aprendizaxes que se consideran esenciais para que o alumno poida enfrontarse sen dificultades á súa
actividade posterior.
Tomando como referencia os criterios de avaliación establecidos no currículo de Educación Primaria e que concretamos anteriormente
desenvolvemos diversos instrumentos de avaliación.
O proceso de avaliación realizarase de forma continua e individualizada, distinguindo tres momentos de referencia:
Avaliación inicial: permite coñecer cal é a situación de cada alumno con respecto aos contidos que van verse a continuación.
Ao comezo do curso, coa unidade didáctica inicial comprobaremos o nivel de coñecementos existentes e polo tanto o punto de partida, e así poder reestruturar a
programación se fose necesario e detectar dificultades de aprendizaxe, e planificar posibles apoios ou reforzos en coordinación co Departamento de Orientación.
Igualmente ao comezo de cada unidade didáctica detectarase os coñecementos previos necesarios para abordala.
Avaliación formativa (ao longo do proceso de aprendizaxe)
A súa intención é de fornecer a información necesaria para ir axustando a axuda pedagóxica conveniente ao proceso de aprendizaxe do alumno.
Avaliación final ou sumativa:
Será reflexo da información obtida ao longo do proceso de aprendizaxe. Esta información deberá ser transmitida ao alumno/a de forma puntual para, se fose necesario,
poderlle facer rectificar a tempo ou ben para animarlle no seu quefacer.
A avaliación da aprendizaxe realizarase a través de distintos instrumentos de avaliación que se basearán principalmente en:
a) Observación sistemática: Este instrumento é básico para a avaliación de actitudes, pero do mesmo xeito permite avaliar conceptos e procedementos e detectar
dificultades de aprendizaxe.
b) Traballo e actividades dos alumnos/as:
- Cadernos (métodos e hábitos de traballo, ideas e conceptos, revisión de tarefas, organización e presentación)
- Actividades recollidas.
- Traballos .
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN CRITERIOS INSTRUMENTOS Valoración dos contidos e competencias adquiridas
40%
• Rexistros de aprendizaxe orais e escritos. • Rúbricas de avaliación
Valoración do traballo: • Realización adecuada do traballo • Organización dos materiais • Presentación das tarefas
40%
• Libro • Rexistro de actividades da clase • Rexistro de organización de materiais
Valoración de actitudes na aula: • Atención • Participación • Esforzo • Colaboración • Autonomía
20%
• Rexistro de entrega de tarefas no tempo • Corrección das tarefas • Rexistro de participación • Rexistro de actitude na aula
74
11. MATERAIS E RECURSOS DIDÀCTICOS
Material impreso:
- “Saber Facer” de Santillana e Matemáticas de Anaya.
- Guías didácticas de Anaya e Santillana.
- Cadernos de actividades de distintas editoriais.
- Fichas didácticas elaboradas polo profesor
- Fichas de reforzo.
- Fichas de ampliación.
- Artículos periodísticos.
- Libros de lectura.
Material de aula:
- CD de contos.
- CD audicións.
- Láminas das unidades.
Recursos multimedia:
- Ordenador .
- Libros dixitais da Anaya e Santillana.
- Páxinas Webs educativas: Recursos educativos dla Xunta de Galicia, Libros vivos, Webquests, Educarex, Averroes, etc.
- Encerados dixitais interactivos.
Programas especiais:
- Recursos para a Educación Intercultural.
- Actividades para traballar as competencias.
75
12. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE
Tal e como sinala a Lei Orgánica 2/2006 do 3 de maio de Educación a atención á diversidade é unha necesidade que abarca a todas as etapas
educativas e a todos os alumnos. Así no seu artigo 4 establécese a atención á diversidade como un principio fundamental da educación básica, do
mesmo xeito que en artigo 19 onde lla sinala como un dos principios xerais da educación primaria.
As medidas a tomar para atender á diversidade de capacidades, intereses, ritmos de aprendizaxes, etc... abarcarán varios aspectos da actividade
educativa. Estas actuacións irán das mais ordinarias ás mais significativas, tal e como establece o Decreto 320/1996 e a Orde do 6 de outubro de 1995 que
establece as adaptacións do currículo.
Medidas non significativas:
1- Coñecemento dos alumnos: Para detectar o nivel de preparación previa realizaremos un conxunto de probas iniciais con contidos básicos do curso
anterior. Ademais ao comezo de cada unidade pódese facer un tenteo sobre os coñecementos do grupo, para non dar por sabidas cousas que non o
están (actividades de diagnóstico previo).
2- Expor actividades abertas nas que se poidan atopar diferentes vías de resolución (máis ou menos complicadas), e/ou na que é posible establecer
chanzos intermedios de forma que todos os alumnos poidan chegar a algo, o cal supón fomentar a autoestima do alumno e a súa motivación.
3- Diferentes formas de agrupamento no aula dos alumnos:
a) Agrupando alumnos con capacidades similares poderanse expor actividades únicas e poderase atender a todos elas da mesma xeito. A participación
dos alumnos no grupo será equilibrada e todos terán acceso á resolución desa actividade.
b) Agrupando alumnos con distintas capacidades exporanse actividades nas que os alumnos deban repartir tarefas, seleccionar estratexias, revisar o
traballo duns por parte doutros,... O profesor estará pendente dos grupos e guiará as actividades de forma indirecta, dando as pautas a seguir en
momentos de desconcerto do grupo.
76
En calquera caso será moi interesante xa que a interacción entre iguais contribúe de forma poderosa á adquisición de coñecementos e ao
desenvolvemento de actitudes como a xenerosidade, o espírito de colaboración e de participación, a tolerancia...
Selección de materiais didácticos diferentes: coleccións de exercicios, actividades de lectura, conversación, actividades co computador, traballos,
etc.
Actividades de ampliación e actividades de reforzo para atender á diversidade dos alumnos e alumnas. O reforzo debe supor a selección daqueles
contidos esenciais que permitirán continuar tan cerca do grupo como sexa posible. As actividades de ampliación poden tomar distintas formas:
introdución de novos contidos non previstos para o resto dos seus compañeiros, avance de contidos que van verse posteriormente, aplicación dos
procedementos aprendidos a situacións máis complexas.
Medidas Curriculares Significativas.
Cando detectemos que un alumno non está adquirindo as capacidades programadas, a pesar de levar a cabo actividades de reforzo e de
individualización didáctica, será necesario expor actuacións curriculares mais significativas.
Estas adaptacións curriculares serán significativas (suporán eliminación de contidos, obxectivos e os consecuentes criterios de avaliación
referidos a aprendizaxes que poden considerarse básicos ou nucleares). A este alumnado tal e como sinala a Orde do 6 de outubro xa se lles realizou
unha avaliación psicopedagóxica por parte do departamento de orientación que se concretará nun informe onde se detallarán as orientacións a
seguir.
A súa posta en práctica ha de ser coidadosamente sopesada e ha de establecerse previa avaliación psicopedagóxica, oídos os alumnos e os
seus pais, e coa correspondente autorización da Inspección.
77
13. CONTRIBUCIÓN AO PLAN LECTOR DO CENTRO
Ademais do tempo diario adicado a ler, nas distintas áreas aproveitamos para traballar a lectura:
a) As áreas das linguas son obviamente as que máis traballan este aspecto, dende o primeiro momento, cando se trata de afianzar a
lectoescritura.
b) A área de matemáticas aplica a lectura na resolución de problemas. É fundamental que entendan o enunciado para aplicar a
operación correcta.
c) As áreas das ciencias tamén requiren comprensión lectora á hora de comprender os diferentes conceptos.
Xunto con este traballo dentro da aula, temos unha sesión semanal para asistir á biblioteca.
78
14. CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC DO CENTRO
Nas áreas das linguas, matemáticas e ciencias utilizaremos os libros dixitais, empregando para iso os cañóns dos que dispoñemos en
cada aula. Do mesmo xeito, o encerado dixital permítenos utilizar os recursos que acompañan aos libros: fichas de comprensión lectora,
de reforzo e ampliación dos contidos, xogos interactivos, búsqueda de información útil na web que complemente o traballo diario da
aula, asistencia á aula de informática para aprender a utilizar un ordenador de forma autónoma, o uso das tablets ...
15. EDUCACIÓN EN VALORES. PLAN DE CONVIVENCIA
Suficientemente xustificado en numerosos estudios quedou a necesidade de que os alumnos adquiran ferramentas e procedementos para resolver conflitos por vías pacíficas. Para iso as áreas do currículo escolar parecen presentarse como o ámbito natural para o ensino/aprendizaxe dos valores necesarios. Pero educar as actitudes e os hábitos do alumnado é un proceso lento e difícil. Supón un compromiso de todos e, ademais, debemos resolver cómo encaixar un tema transversal cos contidos propios de cada área. Respecto á primeira cuestión, hai que partir da actuación de todos: mestres e pais. De pouco o nada serve unha acción educativa, se non vair espaldada pola testemuña e pola coherencia de quen a desenvolva; polo tanto, os docentes deben ser modelos a seguir. No centro e na aula, é fundamental crear un clima ou ambiente que invite aos alumnos a descubrir e asumir os valores básicos da convivencia para incorporalos á súa vida. Ademais, para que a actuación da escola sexa eficaz é precisa a colaboración dos pais dos alumnos. Respecto á segunda cuestión, para o seu ensino podemos facer uso dos contidos e tarefas das distintas áreas. En todas elas podemos aproveitar a opción do traballo cooperativo para compartir, aprender dos outros, delegar funcións, aceptar outros puntos de vista distintos ao propio... Ciencias da Natureza Marcarase como unha das finalidades principais que os alumnos comprendan a natureza e todo o relacionado con ela como un patrimonio común de todos e asuman actitudes positivas no seu disfrute, conservación e mellora. Deben reforzarse os contidos co concepto da natureza patrimonio común dos seres humanos e o uso solidario dos seus diversos elementos: enerxía, aire, auga, solo, animais, plantas, atentados contra o medio ambiente...
79
Ciencias Sociais
O obxectivo principal é conseguir que os alumnos entendan a sociedade e o espazo xeográfico dende as esixencias da
convivencia, suscitando nos alumnos actitudes condutas solidarias cara os demais. Tamén se pode traballar o respecto a outras culturas
e formas de vida diferentes á nosa.
Linguas
O alumno ten que asimilar os procedementos básicos da linguaxe: recollida de información, análise de textos, produción de
textos... Pódese traballar a convivencia e os valores, aproveitando cada as lecturas e os diferentes textos ao longo de todo o curso,
segundo aumenta a capacidade lectoescritora dos alumnos.
Matemáticas
Un bo momento para traballar este tema na área das Matemáticas reside na resolución de problemas ou no traballo con gráticas.
Plástica
Debe aproveitarse esta área para favorecer o respecto polas manifestacións artísticas dos demais, aprendendo a apreciar a beleza
en distintos soportes materiais.
80
16.-Saídas didácticas.
• 1º Trimestre.
- Teatro Colón: 10 de novembro. “Animais de compañía”. - Fundación Abanca: 15 de decembro: “A arte no cómic”.
• 2º Trimestre.
- A Coruña . Muncyt: 21 de marzo.
• 3º Trimestre.
-Grixalba: Casa do queixo: 15 de xuño.
17.-Proxectos. • Temos un proxecto de ciclo que pretende ensinar a separar os residuos xerados na aula co fin de fomentar a reciclaxe e
concienciarse da necesidade de manter limpo o noso entorno. Aprenderemos na aula a separar os residuos que xeramos e para iso disporemos de dúas papeleiras onde pegaremos fotografías reais de residuos que xeran cando merendan no recreo. Tamén disporemos dunha caixa de cartón para o papel.
• No 1º trimestre , en colaboración co profesor de E. F, na clase de plástica elaboraremos xogos con materiais de reciclaxe que utilizarán despois nas clase de E.F.
81
18.- AVALIACIÓN DA PROPIA AVALIACIÓN
Neste apartado pretendemos promover a reflexión docente e a autoavaliación da realización e desenvolvemento de
programacións didácticas. Para iso ao finalizar cada unidade didáctica proponse unha secuencia de preguntas que lle permitan ao
docente avaliar o funcionamento do programado na aula e establecer estratexias de mellora para a propia unidade.
De igual modo propoñemos unha ferramenta para a avaliación da programación didáctica no seu conxunto, pódese realizar ao
final de cada trimestre para recoller as melloras no seguinte.
ASPECTOS A AVALIAR A DESTACAR… A MELLORAR… PROPOSTAS DE
MELLORA PERSOAL
Temporalización das
unidades didácticas
Desenvolvemento dos
obxectivos didácticos
Manexo dos contidos na
unidade
Descritores e
desempeños
competenciais
82
Realización de tarefas
Estratexias metodolóxicas
Recursos
Claridade nos criterios de
avaliación
Uso de diversas
ferramentas de avaliación
Atención á diversidade