Download - (PTA) havo 4 en
Programma van
Toetsing en Afsluiting
havo 4
2016-2017
2
Inhoudsopgave Inleiding ……………………………….. 3 Nederlands ……………………………….. 10 Frans ……………………………….. 11 Duits ……………………………….. 12 Engels ……………………………….. 13 Geschiedenis ………………………………… 14 Aardrijkskunde ………………………………… 15 Wiskunde A ………………………………… 16 Wiskunde B ………………………………… 17 Wiskunde D ………………………………… 18 Natuurkunde ………………………………… 19 Scheikunde ………………………………… 20 Biologie ………………………………… 21 M&O …………………………………. 22 Economie ………………………………… 23 Handvaardigheid ………………………………… 24 Lo ………………………………… 25 Bsm ………………………………… 26 Ckv ………………………………… 27 Maatschappijleer ……………………………….. 29 Toetsoverzicht …………………………………. 30
3
PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING (PTA) havo 4 en (t)vwo 4-5 Havo en (t)vwo 4 krijgen dit jaar voor het eerst te maken met het Programma van Toetsing en Afsluiting (het zgn. PTA). Dit is een wettelijk voorgeschreven document waarin staat vermeld welke stof wanneer wordt getoetst en hoe zwaar de toetsen meetellen voor de overgang en/of het Schoolexamen. Het PTA is in zijn geheel te vinden op de ELO. Bij het PTA hoort een reglement waaraan iedereen zich moet houden. Het geeft een goed inzicht in welke rechten en welke verplichtingen je hebt. Hieronder volgt alvast belangrijke informatie over dit schooljaar.
BLOKKEN EN TOETSWEKEN
Er zijn 4 toetsweken. In deze toetsweken heb je maximaal 2 schriftelijke toetsen per dag en geen lessen.
PERIODES WAARIN TOETSEN WORDEN AFGENOMEN periode 1: tw1 week 43 24 oktober – uiterlijk 31oktober periode 2: tw2 week 2 11 januari – uiterlijk 18 januari periode 3: tw3 week 11 17 maart – 25 maart periode 4: tw4 week 25 16 juni – 23 juni = toetsweek voor de hele school
TOETSGEGEVENS
In dit PTA zijn de volgende toetsgegevens opgenomen: - moment van afname bij dossiertoetsen - de administratieve toetscode - de stofomschrijving van de toets - de duur van de toets - de toetsvorm - hoe zwaar het toetscijfer meetelt voor het schoolexamen (SE) - of de toets herkansbaar is. TOETSEN
Er zijn twee soorten toetsen, te weten voortgangstoetsen (VT) en dossiertoetsen (DT). Voortgangstoetsen hebben uitsluitend betrekking op de overgang van leerjaar 4 naar leerjaar 5 (havo/(t)vwo) en leerjaar 5 naar leerjaar 6 (vwo). Dossiertoetsen maken deel uit van het Schoolexamen (SE), dat zich uitstrekt over de leerjaren in de bovenbouw. Deze toetsen vallen derhalve onder het Examenreglement. Dossiertoetsen tellen ook mee voor het voortgangscijfer.
4
PRAKTISCHE OPDRACHTEN
Voor een aantal vakken moeten praktische opdrachten worden gedaan. Voor deze opdrachten geldt een uiterste inlevertermijn (deadline). De inleverdata staan in het PTA of in de studieplanner van het betreffende vak vermeld of zijn anderszins door de examinator schriftelijk bekend gemaakt. Als de praktische opdrachten deel uitmaken van het Schoolexamen vallen zij onder het Examenreglement. Bij het niet inleveren van de praktische opdrachten voor het Schoolexamen op de vastgestelde inleverdatum, wordt de kandidaat door de examinator aangemeld bij de examencommissie. De behaalde cijfers kunnen zowel voor de overgang (VT) als voor het schoolexamen (SE) meetellen.
Tip: zorg dat je altijd het in te leveren werk ruim vóór de deadline persoonlijk bij de docent inlevert! Bij het inleveren van onderdelen van het leesdossier is het verstandig een schriftelijk ontvangstbewijs te vragen. Zorg ervoor dat je altijd zelf een kopie hebt.
COMBINATIECIJFER MAATSCHAPPIJLEER, ANW/BIG HISTORY PROJECT EN CKV
Het combinatiecijfer op de havo is het rekenkundig gemiddelde van de cijfers voor maatschappijleer en het profielwerkstuk dat wordt gemaakt in het eindexamenjaar. Het combinatiecijfer op het vwo is het rekenkundig gemiddelde van de cijfers voor maatschappijleer, ANW/Big History Project en het profielwerkstuk dat wordt gemaakt in het examenjaar. De cijfers van de afzonderlijke vakken worden eerst afgerond op een heel cijfer en daarna gemiddeld voor het combinatiecijfer. Het combinatiecijfer telt als één onderdeel mee in de zak/slaagregeling.
Een aantal vakken wordt in havo 4 en vwo 4 en 5 afgesloten met een schoolexamen. Het behaalde resultaat wordt volgens de in het examenreglement genoemde afrondingsregel als een héél cijfer op de cijferlijst van het diploma vermeld. Het betreft hier voor havo en (t)vwo 4 voor het vak: Maatschappijleer (ML). Voor (t)vwo 5 geldt dat ook ANW/Big HistoryProject onderdeel is van het combinatiecijfer.
Het vak culturele kunstzinnige vorming moet in klas 4 worden afgesloten met een V of een G.
Een eindcijfer van een 3 of lager op de cijferlijst betekent dat de leerling niet geslaagd is. Dit geldt ook voor de verschillende onderdelen die meewegen in het combinatiecijfer!
VRIJSTELLINGEN
Als een leerling in een voorexamenjaar doubleert, kan hij een vrijstelling aanvragen voor het vak maatschappijleer als dit vak is afgerond met minimaal een 6.5 . Hij dient
5
hiervoor een schriftelijk verzoek in te dienen bij zijn conrector binnen een week na aanvang van het nieuwe schooljaar.
DE REKENTOETS
Wat is de rekentoets?
De rekentoets is een centrale digitale Cito-toets als onderdeel van het examen die de basisvaardigheden van het rekenen toetst. Het is een eenduidige en objectieve meting van de rekenvaardigheid. De rekentoets is bestemd voor alle leerlingen, dus ook voor de leerlingen die geen wiskunde in hun pakket hebben. Uitgangspunt voor de rekentoets is referentieniveau 3F. De rekentoets 3F duurt 120 minuten.
Dyslecten krijgen een dyslectenversie; zij kunnen er voor kiezen de vraag voorgelezen te krijgen. Ze moeten hiervoor zelf koptelefoontje meenemen. Dyslecten krijgen extra tijd: bij 3F is dit 30 minuten.
In havo 3 en 4 krijgen de leerlingen inloggegevens voor het programma Studyflow om zelfstandig te oefenen met rekenopgaven.
Afname
Het eerste afnamemoment van de rekentoets (3F) is gepland tussen 7 en 20 maart 2017. De school geeft uiterlijk 17 februari 2017 via magistermail door wanneer de toets precies plaatsvindt.
Op de havo moet de rekentoets gemaakt zijn. Het cijfer wordt vermeld op je cijferlijst bij je diploma. Op het vwo zit het cijfer van de rekentoets in de kernvakkenregeling. Dat betekent dat je maximaal 1x5 mag hebben bij Nederlands /Engels /wiskunde /rekentoets). Voor de rekentoets moet dus minimaal een 5 behaald worden.
Herkansing
Ons schoolbeleid is als volgt: als in het voorexamenjaar in de eerste afnameperiode een 4 of lager gehaald, dan moet de toets herkanst worden in juni. Leerlingen met een 4 of lager kunnen er, volgens de wet, voor kiezen om de toets in het examenjaar (2017) te herkansen. Let op: In het examenjaar zijn 3 kansen waarvan de derde afnamemogelijkheid na het CSE plaatsvindt. Leerlingen die willen afwijken van ons schoolbeleid moeten hiervoor een schriftelijk verzoek indienen bij de secretaris examen via [email protected] .
De herkansing wordt afgenomen tussen: 3F 29 mei en 9 juni 2017 Herprofileren
Leerlingen met een 5 of hoger mogen de toets herkansen/herprofileren tussen 29 mei en 9 juni 2017. De school stelt het tijdstip twee weken van tevoren vast. (Herprofileren is je cijfer proberen te verbeteren terwijl je al voldoende hebt.) De
6
leerling moet zich voor 12 mei opgeven bij de secretaris examen mevrouw T. van Basten. Leerlingen krijgen hiervoor een uitnodiging via magistermail.
Een leerling heeft 4 afnamemogelijkheden waarvan de eerste afname verplicht in het voorexamenjaar moet plaatsvinden. Een rekentoets kan hierna 3x herkanst/geherprofileerd worden. Het hoogste cijfer telt!
Doubleren
Als je doubleert of zakt, moet je de rekentoets te allen tijde overdoen. In het Eindexamenbesluit vo artikel 46 lid 8 staat hierover het volgende: Indien de leerling de rekentoets heeft afgelegd in het voorlaatste leerjaar en niet is bevorderd tot het laatste leerjaar, vervallen de met de rekentoets behaalde resultaten. De leerling krijgt weer vier kansen om de rekentoets af te leggen. In afwijking hiervan kan de leerling die na het voorlaatste leerjaar van het vwo deelneemt aan het laatste leerjaar van het havo en de leerling die na het voorlaatste leerjaar van het havo deelneemt aan het laatste leerjaar van één van de leerwegen van het vmbo, het op het vwo respectievelijk havo behaalde cijfer voor de rekentoets behouden. (Geldt voor V5 naar H5)
Examenleerlingen: Als een leerling is gezakt in het eindexamenjaar vervallen alle behaalde CE-resultaten. De rekentoets is een verplicht onderdeel van het CE en ook dat resultaat vervalt. Er zijn drie afnamemomenten per jaar. De leerling krijgt dus drie nieuwe kansen om de rekentoets in het nieuwe eindexamenjaar af te leggen. Dus ook al heb je de rekentoets in het voorexamenjaar voldoende afgelegd, moet je de rekentoets toch opnieuw afleggen.
BEVORDERING
Bevordering naar een volgend leerjaar geschiedt op grond van de behaalde voortgangscijfers, met inachtneming van de behaalde cijfers voor de Schoolexamenonderdelen. De richtlijnen staan vermeld in het document Wikken en Wegen.
INTERNATIONALISERING HAVO EN VWO 4
Het schooleigen onderdeel Internationalisering (120 SLU) vormt een verplicht onderdeel van het geheel vrije deel. Indien dit onderdeel niet naar behoren wordt afgesloten kan het diploma niet worden uitgereikt. De leerlingen ontvangen bij de voorbereidende bijeenkomsten een overzicht van opdrachten die voldoende moeten worden afgetekend door de begeleider. Door ondertekening van het aanmeldingsformulier hebben ouders/verzorgers zich akkoord verklaard met de verplichte deelname aan de uitwisseling. De internationalisering bestaat uit twee voorbereidingsbijeenkomsten in week 51 en 5, een aantal bijeenkomsten met de docentbegeleiders, een informatiemiddag voor de leerlingen, een ouderavond, een thuisweek (week 6) en een uitweek (week 13). Doubleurs in klas 4 nemen opnieuw deel aan de uitwisseling. Doubleurs in T4 gaan mee met een Europa-reis.
7
HERKANSINGEN EN INHALEN TOETSEN
Maandag 26 juni is de inhaaldag voor voortgangstoetsen uit de laatste toetsweek.
Een gemiste dossiertoets wordt ingehaald op een van de herkansingsdagen en kan niet herkanst worden.
Woensdag 28 en donderdag 29 juni zijn de herkansingsdagen voor dossiertoetsen. Leerlingen havo en vwo mogen twee dossiertoetsen herkansen. Het aanvraagformulier moet maandag 26 juni uiterlijk om 14.00 uur ingeleverd worden bij de receptie.
Let op de volgende bepalingen: 1. Een kandidaat mag 2 onderdelen van het schoolexamen overdoen, mits het
betreffende onderdeel herkansbaar is. (Dit staat vermeld in het pta.)
2. Het hoogste cijfer geldt.
3. Bij niet-verschijnen voor een herkansing wordt de kandidaat opgeroepen door de examencommissie. Niet verschijnen is een onregelmatigheid die staat omschreven in het examenreglement artikel 19, 20 en 21.
4. Als je een inhaaltoets op de herkansingsdag maakt, is deze niet meer herkansbaar.
5. De vakken LO en CKV moeten met een voldoende of goed worden afgesloten. Indien je hier onvoldoende voor staat, zal je onderdelen moeten herkansen om het vak alsnog met een voldoende af te sluiten.
• Voor een vak waarin alleen een schoolexamen wordt afgelegd, kan een kandidaat opnieuw schoolexamen afleggen, indien hij voor dat vak een eindcijfer heeft behaald lager dan een 6.
UITSLAGREGELING 2016-2017
De kandidaat is geslaagd indien:
Havo/vwo
* alle eindcijfers 6 of hoger zijn, of er 1 x 5 behaald is en voor de overige vakken een 6 of hoger, of er 1x4; of 2x5; of 1x5 + 1x4 behaald is
mits alle overige eindcijfers 6 of hoger zijn, waarbij het gemiddelde tenminste 6.0 is en * het gemiddelde cijfer voor alle cijfers (op één decimaal) behaald op het
Centraal Examen voldoende is (5.50). en * er niet meer dan één onvoldoende, niet lager dan 5, voorkomt op de eindlijst
voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde en de rekentoets* * Daarnaast moeten CKV en LO beoordeeld zijn als “voldoende” of “goed” .
8
NB: Alleen op het vwo valt de rekentoets onder de kernvakkenregeling.
EXAMENREGLEMENT
Zorg dat je op de hoogte bent van het reglement. Met name artikelen 19 t/m 21 zijn van groot belang! Het gehele examenreglement is op de site te vinden.
Daarnaast is het van groot belang dat de afmeldingprocedure bij verhindering of afwezigheid bij een onderdeel van het schoolexamen (artikel 55) goed wordt toegepast.
Onregelmatigheden
19. Indien een kandidaat zich ten aanzien van enig deel van het schoolexamen of centraal examen dan wel ten aanzien van een aanspraak op vrijstelling aan enige onregelmatigheid schuldig maakt of heeft gemaakt, kan de rector maatregelen nemen. 20. Onder onregelmatigheden wordt in ieder geval verstaan:
a. het zonder geldige reden niet deelnemen aan een examenonderdeel b. bedrog of fraude c. het niet op de aangewezen tijd aanwezig zijn bij enig onderdeel van het
schoolexamen d. het niet op de aangewezen tijd inleveren van werkstukken
21. De maatregelen, bedoeld in artikel 19, die afhankelijk van de aard van de onregelmatigheid ook in combinatie met elkaar genomen kunnen worden, zijn: a. het maken van een extra opdracht die aan een tijdslimiet gebonden is, b. het alsnog afleggen van de toets ten koste van een herkansingsmogelijkheid, c. het toekennen van het cijfer 1 voor een toets van het schoolexamen of het centraal examen, d. het ontzeggen van de deelname of de verdere deelname aan een of meer toetsen van het schoolexamen of het centraal examen, e. het ongeldig verklaren van een of meer toetsen van het reeds afgelegde deel van het schoolexamen of het centraal examen, f. het bepalen dat het diploma en de cijferlijst slechts kunnen worden uitgereikt na een hernieuwd examen in door de rector aan te wijzen onderdelen. 53. Indien een kandidaat een van de toetsen, vermeld in het Programma van Toetsing en Afsluiting verzuimt, dient dit vooraf, op dezelfde dag, voor 8.30 uur telefonisch door zijn wettig vertegenwoordiger te worden gemeld aan de receptie, die deze melding onmiddellijk doorgeeft aan de conrector en de desbetreffende examinator. Afmelding in geval van ziekte tijdens de schooldag waarop enig deel van het schoolexamen zou moeten worden afgelegd, dient te geschieden bij de conrector. Tevens dient de kandidaat bij terugkeer op school een schriftelijke
9
verklaring van de wettig vertegenwoordiger over de duur en de reden van absentie te overleggen bij zijn conrector. 55. Indien een kandidaat afwezig is op door de examinator vastgesteld inhaalmoment, dient het schoolexamen gemaakt te worden op een herkansingsdag ten koste van een herkansing. Gemiste toetsen uit de laatste toetsweek van een leerjaar worden ingehaald op het herkansingsmoment en kunnen daarom niet worden herkanst. Voor een kandidaat die ongeoorloofd afwezig is verwijzen we in dit verband ook naar artikel 19, 20 en 21.
56. Een kandidaat die te laat komt, mag tot uiterlijk 15 minuten na de aanvang van de toets tot die toets worden toegelaten. De eindtijd van de toets blijft voor deze kandidaat ongewijzigd. Wanneer een kandidaat zonder geldige reden meer dan een 15 minuten na aanvang van de toets op school komt, zal de toets op een herkansingsdag gemaakt moeten worden ten koste van een herkansing. 57. De kandidaat kan tegen artikel 56 binnen 48 uur na de overtreding in beroep gaan bij de examencommissie. Zie verder examenreglement artikel 24 tot en met 31. 58. Een kandidaat die te laat komt bij een luistertoets of een mondeling examen kan de toets niet meer op dat moment maken. 59. De kandidaat kan tegen artikel 58 binnen 48 uur na de overtreding in beroep gaan bij de examencommissie. Zie verder examenreglement artikel 24 tot en met 31. In de door de docent verstrekte studieplanners staan inlever- en toetsdata opgenomen.
Deze data vallen onder het PTA reglement! Dit geldt ook voor mededelingen op het examenbord, schriftelijke aankondigingen in het klaslokaal en de ELO. Zorg dat je ruim voor de uiterste inleverdatum aan je verplichtingen hebt voldaan.
Contact met examencommissie via mevrouw T. (Thalita) van Basten:
10
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Nederlands
Afname adm. code
Stofomschrijving
Toets
duur
Toets vorm
Valentie VT
Valentie SE
herk
j/n
Leesautobiografie
Les NE111 Tekstverklaring 50 S 1 N
Les NE112 Schrijfopdracht (beschouwing bij documentaire)
S 2 N
TW1 NE113 Literatuurgeschiedenis tot 1880
50 S 3 N
Les NE114 Tekstverklaring 50 S 2 N
Les NE115 Verwerkingsopdracht 50 S 1 N
TW2 Ne116 Stijl/spelling/woordenschat
50 S 2 N
Les Ne211 Schrijfopdracht (betoog) S 3 N
Les Ne212 Verwerkingsopdracht 50 S 1 N
TW3 Ne213 Verhaalanalyse 50 S 2 N
Les Ne214 Verwerkingsopdracht (pitch) 50 M 1 N
Les Ne215 Spreekvaardigheid* M 2 N
TW4 Ne216 Tekstverklaring 50 S 3 N
* Spreekvaardigheid kan vanaf blok 3 getoetst worden. Let op! Het eindcijfer van het vakonderdeel literatuur Nederlands is onderdeel van het cijfer Nederlands in 5havo. In tegenstelling tot voorgaande jaren is het dus geen onderdeel meer van het combinatiecijfer.
Alle verwerkingsopdrachten en je leesautobiografie moet je thuis bewaren als ze zijn nagekeken door je docent. Ze maken onderdeel uit van je leesdossier voor het schoolexamen literatuur in 5havo.
Let op: In havo 4 wordt 0 % van het schoolexamencijfer behaald.
11
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Frans
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
toets vorm
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
Les Fr111
Luistertoets 50 S 1 - N
TW1 Fr112
Leestoets 50 S 1 - N
TW1 Fr113
Grandes Lignes 1+2 50 S 2 - N
Les Fr114
Gespreksvaardigheid 10 M 1 - N
TW2 FR115
Leestoets 50 S 1 - N
TW2 Fr116
Grandes Lignes 3+4 50 S 2 - N
Les Fr211
Luistertoets 50 S 1 - N
TW3 Fr212
Leestoets 50 S 1 - N
TW3 Fr213
Grandes Lignes 5+6 50 S 2 - N
Les Fr214
Schrijfvaardigheid 50 S 1 - J
TW4 Fr215
Leestoets 50 S 1 - N
TW4 Fr216
Grandes Lignes 7+8 50 S 2 - N
In elke toetsweek wordt in één zitting van 100 minuten zowel lezen als Grandes Lignes getoetst.
Let op: In havo 4 wordt 0 % van het schoolexamencijfer behaald.
12
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Duits
adm. code
Stofomschrijving Toets duur
Toets vorm
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
week 40 DU 111
Luistervaardigheid 50 S 1 - N
week 41 DU 112
Tekstbegrip 50 S 3 - N
TW1
DU 113
“Na Klar” H1 + H2 50 S 3 - N
week 50 DU 114
Luistervaardigheid 50 S 1 - N
week 02 DU 115
Tekstbegrip 50 S 3 - N
TW2
DU 116
“Na Klar” H3 +H4 50 S 3 - N
week 10 DU 211
Luistervaardigheid 50 S 1 - N
week 11 DU 212
Tekstbegrip 50 S 3 - N
TW3 DU 213
“Na Klar” H5 + H6 50 S 3 - N
week 21
DU 214
Luistervaardigheid
50 S 1
- N
week 22 DU 215
Tekstbegrip 50 S 3 - N
Mei juni
DU 216
Gespreksvaardigheid 15 M 3 - N
DU 217
Leesverslagen * S 2 - N
TW4
DU 218
Schrijfvaardigheid (informele brief)
75 S 3 - N
* Let op: Leesverslag boek 1 inleveren uiterlijk 13 januari 2017 en leesverslag boek 2 inleveren uiterlijk 12 mei 2017!
Let op: In havo 4 wordt 0 % van het schoolexamencijfer behaald.
13
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Engels
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
Toets vorm
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
les En 111
Boekopdracht 50 s 1 - n
les En 112
Tekstverklaring 50 s 1 - n
TW 1 En 113
Voortgangstoets New Interface Units 1 & 2
50 s 2 - n
les En 114
Luistertoets 50 s 1 - n
les En 115
Pitch 5 m 1 - n
TW 2 En 116
Voortgangstoets New Interface Units 3 & 4
50 s 2 - n
les En 211
Tekstverklaring 50 s 1 - n
les En 212
Literature project 50 s 2 - n
TW 3 En 213
Voortgangstoets New Interface Unit 5
50 s 2 - n
les En 214
Luistertoets 50 s 1 - n
les En 215
Voortgangstoets New Interface Units 6 & 7
50 s 2 - n
TW 4 En 216
Interactive dialogue 20 m 2 - n
Let op: In havo 4 wordt 0 % van het schoolexamencijfer behaald.
14
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Geschiedenis
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
Toets vorm
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
TW 1 GS 121
Dossiertoets Geschiedeniswerkplaats Historisch overzicht hst 1,2,3
100 S 1 1 (12.5%)
J**
TW 2 GS 122
Dossiertoets Geschiedeniswerkplaats Historisch overzicht hst 4,5,6
100 S 1 1 (12.5%)
J**
TW 3 GS 221
Dossiertoets Geschiedeniswerkplaats Historisch overzicht hst 7,8
100 S 1 1 (12.5%)
J**
Week 6
GS 231
Thema 1: Stadswandeling Inleveren vrijdag 13 januari 2017
PO 0,5 0,5 (6.25%)
n
TW 4 GS 222
Dossiertoets Geschiedeniswerkplaats Historisch overzicht hst 9,10
100 S 1 1 (12.5%)
J**
**Na toetsweek 4 is er de mogelijkheid tot één herkansing. Dit betreft een eindtoets over alle tien tijdvakken (Historisch overzicht hoofdstuk 1 t/m 10), waarmee één cijfer naar keuze verbeterd kan worden.
Let op: In Havo 4 wordt 56,25% van het schoolexamencijfer behaald.
15
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Aardrijkskunde
Af-name
adm. code
stofomschrijving Toets duur
Toets-vorm
Valentie VT
Valentie SE (%)
Herk j/n
TW1 AK121 Wereldbeeld
100 S 1 10 J
TW2 AK122 Nederland: wateroverlast
100 S 1 10 J
TW3 AK221 Klimaatzones en landschappen
100 S 1 10 J
TW4 AK222 Nederland: Stedelijk gebied
100 S 1 10 J
Let op: In havo 4 wordt 40% van het schoolexamencijfer behaald.
16
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Wiskunde A
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
Toets vorm
Valentie VT
Valentie SE (%)
Herk j/n
TW1 WA111
MW11 4A: H1 Rekenen H2 Tabellen en grafieken Vaardigheden 1
100 S 1 n
TW2 WA112
MW11 4A: H3 Statistische vraagstelling H4 Systematisch tellen Vaardigheden 2
100 S 1 n
TW3 WA211
MW11 4A: H5 Lineaire en exponentiële groei H6 Grafieken en vergelijkingen Vaardigheden 3
100 S 1 n
TW4 WA212
MW11 4A: H7 Statistische verwerking H8 Grafieken en veranderingen Vaardigheden 4
100 S 1 n
WA221
VSG (op één decimaal) aan het eind van klas 4 weegt voor 25% mee in het SE-cijfer.
25
Let op: In havo 4 wordt 25% van het schoolexamencijfer behaald.
17
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Wiskunde B
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
Toets vorm
Valentie VT
Valentie SE (%)
Herk j/n
TW1 WB111
MW11 4B: H1 Vergelijkingen H2 Functies en grafieken Vaardigheden 1
100 S 1 n
TW2 WB112
MW11 4B: H3 Machtsfuncties H5 Afstanden en hoeken Vaardigheden 2
100 S 1 n
TW3 WB211
MW11 4B: H4 Exponentiële functies H6 Afgeleide functies Vaardigheden 3
100 S 1 n
TW4 WB212
MW11 4B: H7 Lijnen en afstanden H8 Periodieke functies Vaardigheden 4
100 S 1 n
Les WB231
Keuzeonderwerp
PO 1 10 n
Wb 221
VSG (op één decimaal) aan het eind van klas 4 weegt voor 15% mee in het SE-cijfer.
15
Let op: In havo 4 wordt 25% van het schoolexamencijfer behaald.
18
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Wiskunde D
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
Toets vorm
Valentie VT
Valentie SE (%)
Herk j/n
TW1 WD111 MW11 4D: H1 Vectoren H2 Vectoren en lijnen in de ruimte
100 S 1 10 j
TW2 WD112 MW11 4D: H3 Systematisch tellen H5 Kansen
100 S 1 10 j
TW3 WD211 MW11 4D: H4 Aanzichten en doorsneden H6 Oppervlakte en inhoud
100 S 1 10 j
TW4 WD212 MW11 4D: H7 Statistische verwerking H8 Correlatie en regressie
100 S 1 10 j
Let op: In havo 4 wordt 40% van het schoolexamencijfer behaald.
19
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Natuurkunde
Afname
Adm code
stofomschrijving Toets duur
toets vorm
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
les Na 111
H1 Basisvaardigheden 50 s 1 - n
TW1 Na 112
H2 Beweging 100 s 4 - n
TW2 Na 113
H3 Krachten in evenwicht H4 Krachtenwetten
100 s 4 - n
TW3 Na 211
H5 Materie en warmte H6 Elektriciteit
100 s 4 - n
les Na 212
PO po 1 - n
TW4 Na 213
H7 Onderzoeken/ontwerpen KA Techn. Automatisering
100 s 4 - n
Let op: In havo 4 wordt 0 % van het schoolexamencijfer behaald.
20
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Scheikunde
Afname
Adm code
Stofomschrijving** Toets duur
Toets vorm
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
TW1 Sk111 Chemie havo H 1 + 2 + 3 Bouw van stoffen; koolstofchemie
50 s 2 - n
TW2 Sk112 Chemie havo H 2 + 3 + 5 Bouw van stoffen; koolstofchemie; rekenen
100 s 2 - n
ntb Sk231 Praktische opdracht; in de vorm van een verslag, poster en/of een mondelinge presentatie
ntb po 1 - n
TW3 Sk211 Chemie havo H 4 + 5 + 6 Zouten; rekenen; structuur en stofeigenschappen
100 s 2 - n
les Sk212 Chemie havo H 5 + 7 Rekenen; zuren en basen
50 s 2 - n
ntb Sk232 Praktische opdracht; in de vorm van een verslag, poster en/of een mondelinge presentatie
ntb po 1 1/12 (8,33%
n
TW4 Sk221 Chemie havo H 1 t/m 6
100 s 3 2/12 (16,67)
j
** derde klas stof (Hoofdstuk 1) is onderdeel van elke toets
Als hulpmiddelen bij toetsen mogen worden gebruikt:
• Binas 6e druk • en een gewone rekenmachine.
Een grafische rekenmachine is niet toegestaan.
Let op: In havo 4 wordt 25% van het schoolexamencijfer behaald.
21
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Biologie
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
Toets vorm*
Valentie VT
Valentie SE (%)
Herk j/n
TW 1 BIO 121
H1 gedrag + H4 voortplanting
50 S 5 j
TW 2 BIO 122
H2 soorten en relaties + H5 voeding en energie + H6 voeding en vertering
100 S 15 j
TW 3 BIO 221
H3 cellen + H7 onderzoek doen
100 S 10 j
TW 4 BIO 222
H8 ecosysteem en evenwicht + CE-stof uit H2+H3+H5+H6+H7
100 S 15 j
Door het jaar heen
BIO 231
Praktische opdrachten (PO) opgebouwd uit verschillende PO gemaakt in de loop van het jaar
po 5 n
Let op:
1. Alle Praktische Opdrachten (PO) moeten worden gemaakt en de inleverdata worden bekend gemaakt in de les en op het opdrachtenblad. Een gemiddelde van de PO is het cijfer. (Onder voorbehoud: Osmose practicum (3x), Bont Blad (2x), Conceptmap (1x)) 2. In havo 4 wordt 50% van het schoolexamencijfer wordt behaald .
3. In het herkansingsmoment in havo 4 mag één schriftelijke toets biologie herkanst worden. Dit is een toets over de gehele Centrale Eindexamenstof die behandeld is in havo 4. Het behaalde cijfer bij de herkansing vervangt één van de schriftelijke toetscijfers behaald gedurende het jaar. Welke toets dit is, geef je zelf aan op het herkansingsformulier.
22
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: M&O
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
Toets vorm*
Valentie VT
Valentie SE (%)
Herk j/n
Les 111 Management en organisatie, basisrekenvaardigheden, balans en winst- en verliesrekening. Hoofdstuk 1 t/m 3.
50 S 1 - N
TW1 112 Management en organisatie, basisrekenvaardigheden, balans en winst- en verliesrekening, enkelvoudige en samengestelde intrest, rechtsvormen en Eigen vermogen Hoofdstuk 1 t/m 3 en 9 t/m 11.
100 S 2 - N
Les 113 Eigen vermogen, vreemd vermogen op lange en korte termijn en vermogensmarkt. Hoofdstuk 11 t/m 14.
50 S 2 - N
TW2 131 Marketing, product, prijs, distributie, communicatiebeleid en E-business. Hoofdstuk 15 t/m 19.
100 S 2 10 J
Les 211 Voorraadregistratie en -waardering en kosten van duurzame productiemiddelen. Hoofdstuk 20 en 21.
50 S 1 -- N
TW3 212 Voorraadregistratie en -waardering en kosten van duurzame productiemiddelen, brutowinstopslagmethode, nettowinstopslagmethode. Hoofdstuk 20 t/m 23.
100 S 2 N
Les 213 Break-evenanalyse. Hoofdstuk 24.
50 S 1 - N
214 Excel po 1 - N TW4 231 Organisaties en
besluitvorming, leiderschap, communicatieproces, communicatievormen en personeelsbeleid. Hoofdstuk 4 t/m 8.
100 S 2 - N
23
Rapportgemiddelde einde schooljaar uit havo 4
10 N
Let op: In havo 4 wordt 20% van het schoolexamencijfer behaald.
24
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Economie
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
Toets vorm*
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
Les
Ec 111
Boek 1 De Nederlandse economie Hoofdstuk 1: Welvaart in Nederland
50 S 1 - N
TW1
Ec 112
Boek 1 De Nederlandse economie Hoofdstuk 2: Bedrijven
50 S 1 - N
Les
EC 113
Boek 1 De Nederlandse economie Hoofdstuk 3: Het nut van de overheid
50 S 1 -
N
TW2 EC 114
Boek 1 de Nederlandse economie Hoofdstuk 4: Nederland en het buitenland
50 S 1 -
N
TW3 EC 211
Boek 3: Werk en Inkomen Hoofdstuk 1: Vergrijzing kost geld Hoofdstuk 2: Arbeidsmarkt en inkomen
50 S 1 - N
les
EC 212
Boek 3 : Werk en Inkomen Hoofdstuk 3; Arbeidsparticipatie Hoofdstuk 4: Levensloop en economische beslissingen
50 S 1 - N
TW4
EC 213
Boek 2: Markten en welvaart Hoofdstuk 1: Het gedrag van consumenten
50 S 1 - N
Let op: In havo 4 wordt 0 % van het schoolexamencijfer behaald.
25
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: Handvaardigheid
Afname
Adm code
stofomschrijving Toets duur
toets vorm*
Valentie VT
Valentie SE (%)
Herk j/n
TW1 hv TOETS Beeldend beschouwen/begrippen
50 s 2 - nee
TW2 hv TOETS Klassieke oudheid & middeleeuwen
50 s 1 - nee
TW3 hv TOETS renaissance, barok, neo-classisme
50 s 1 - nee
TW4 hv TOETS 19e eeuw
50 s 2 7 ja
Les Beeldend onderzoek
Praktisch werkstuk,2D/3D Reflectie Bv. Speksteen
Po/m 2 - N
Les Beeldend onderzoek Praktisch werkstuk, 2D/3D Reflectie Project ‘Zonen en Dochters van Amersfoort’ Bezoek kunstenaar/Website/Expositie
Po/m 2 - N
Les Beeldend onderzoek Praktisch werkstuk,2D/3D Reflectie Bv. Kleiplaat + glazuren (+ glazuur proefjes)
Po/m 2 - N
Les Beeldend onderzoek Praktisch werkstuk,2D/3D Reflectie Bv. (Zelf)portret
Po/m 2 - N
Les Beeldend onderzoek Praktisch werkstuk,2D/3D Reflectie Bv. Minimalisme: perspex vorm/restvorm
po 2 - N
Let op: In havo 4 wordt 7% van het schoolexamencijfer behaald.
*er zijn schriftelijke toetsen (s), mondelinge toetsen (m) en praktische opdrachten (po)
26
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: LO
Afname
Adm code
stofomschrijving Toets duur
toets vorm*
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
Z-H 131 Spel
1 1 N
Z-H 132 Atletiek
1 1 N
H-K 133 Spel
1 1 N
H-K 134 Turnen
1 1 N
H-K 135 Fitnessopdracht 0 0 N
K-P 231 Spel
1 1 N
K-P 232 Keuzeonderdeel
1 1 N
P-Z 233 Sportiektoernooi
2 2 N
P-Z 234 Inzet 1 1 N
Z-H = Zomervakantie tot herfstvakantie H-K = Herfstvakantie tot kerstvakantie K-P = Kerstvakantie tot Pasen P-Z = Pasen tot zomervakantie
(deze periodes zijn onder voorbehoud)
Let op:
1) De behaalde beoordelingen in Havo 4 worden meegenomen naar Havo 5 en tellen mee bij de eindbeoordeling.
2) Wanneer een leerling niet kan deelnemen aan één of meerdere bewegingsactiviteiten tijdens de les, zal er in overleg met de docent een vervangende opdracht gedaan moeten worden. Aanwezigheid blijft verplicht, behoudens uitzonderingen.
3) Het hierboven beschreven programma is een beschrijving van de activiteiten die dit schooljaar op de planning staan. Afhankelijk van het weer, materiaal, docent, groep leerlingen (en andere factoren) wordt besloten welke specifieke onderdelen er beoordeeld worden.
27
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: BSM
Afn Adm code
stofomschrijving Toets duur
toets vorm*
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
Z-H BSM 131
PO* - 3 3/42 N
Z-H BSM 132 PO: conditieleer
2 2/42 N
H-K BSM 133
PO* - 2 2/42 N
TW2 BSM 121
DT: Toets Bewegen & Samenleving
50 3 3/42 J
K-P BSM 231
PO* - 2 2/42 N
P-Z BSM 232
PO* - 2 2/42 N
P-Z BSM 233
PO: organiseren toernooi 2 2/42 N
P-Z BSM 234
PO : sportvereniging opdracht 3 3/42 N
P-Z BSM 235
PO: lesgeven 2 2/42 N
TW4 BSM 221
DT: Toets Bewegen & Samenleving
50 3 3/42 J
Z-H = Zomervakantie tot herfstvakantie H-K = Herfstvakantie tot kerstvakantie K-P = Kerstvakantie tot Pasen P-Z = Pasen tot zomervakantie
(deze periodes zijn onder voorbehoud)
Let op: In havo 4 wordt 57% van het schoolexamencijfer behaald.
Dossiertoetsen tellen mee voor het eindcijfer SE. • BSM wordt in het laatste leerjaar afgesloten met een eindcijfer SE. • Het PTA lijkt aan te geven dat blok 4 een extra druk blok is. Schijn bedriegt!
Sommige onderdelen genoemd in blok 4, starten al in eerdere blokken maar worden pas afgesloten in blok 4.
• Wanneer een leerling niet kan deelnemen aan één of meerdere bewegingsactiviteiten tijdens de les, zal er in overleg met de docent een vervangende opdracht gedaan moeten worden. Aanwezigheid blijft verplicht, behoudens uitzonderingen.
*Het PO is opgebouwd uit verschillende vaardigheden, die gedurende het blok worden getoetst. Het schriftelijk overzicht wordt door docent verstrekt en valt onder het PTA.
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: CKV
28
Afname
Adm code
Stofomschrijving Toets duur
toets vorm*
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
Week 41
Kunstautobiografie S 2 J
Week 38
Filmverslag (1 Verslag Culturele Activiteiten)
S 2 N
Week 41
Presentatie praktische groepsopdracht
PO 3 N
Theoretische opdracht Voor akkoord
N
CKV 121
Totaalcijfer 1
Week 2
2 Verslagen Culturele Activiteiten
S 2 J
Presentatie praktische groepsopdracht
PO 3 N
Video opdracht Voor akkoord
N
Theoretische opdracht Voor akkoord
N
CKV 122
Totaalcijfer 1
Week 11
2 Verslagen Culturele Activiteiten
S 2 J
Presentatie praktische groepsopdracht
PO 3 N
Praktische opdracht PO 1 J Video opdracht Voor
akkoord N
Theoretische opdracht Voor akkoord
N
CKV 221
Totaalcijfer 1
Week 23
1 Verslag Culturele Activiteiten
S 2 J
Video opdracht Voor akkoord
N
Theoretische opdracht Voor akkoord
N
Week 24
Presentatie praktische opdracht
PO 2 N
Week 23
Kunstdossier en eindverslag S 3 J
CKV 222
Totaalcijfer 1
29
CKV wordt in HAVO4 afgesloten met een eindcijfer SE.
1. Theoretische opdrachten en video-opdrachten worden klassikaal gedaan. Deze worden beoordeeld, maar niet becijferd.
2. Het aantal te maken opdrachten en de inleverdata liggen vast in de werkplanners CKV. De leerlingen ontvangen deze in de eerste week na elke toetsweek in zowel een papieren als digitale versie. De werkplanners vallen onder het reglement van het PTA.
3. De verslagen van alle Culturele Activiteiten dienen overeen te komen met het CKV programma.
4. Afsluiting van het vak CKV is alleen mogelijk met een compleet kunstdossier èn als de examinator het dossier met een voldoende of goed beoordeeld heeft. Een compleet dossier bevat: 1. Kunstautobiografie 2. Verslagen van minimaal 6 culturele activiteiten welke met ten minste een
voldoende zijn beoordeeld. 3. Verslagen van overige opdrachten gedaan in de les waar mogelijk 4. Praktische opdrachten waar mogelijk. 5. Eindverslag.
In week 23 2017 leveren de kandidaten hun kunstdossier met het eindverslag ter beoordeling in.
*er zijn schriftelijke toetsen (s), mondelinge toetsen (m) en praktische opdrachten (po)
30
Leerjaar: Havo 4 2016-2017 Vak: maatschappijleer
Afname
Adm code
stofomschrijving Toets duur
toets vorm*
Valentie VT
Valentie SE
Herk j/n
Les ML
131 Praktische opdracht in een duo: Presentatie + verslag met daarin een analyse over actueel nieuws ! Inleverdatum verschilt per leerling
PO 1 1/14 N
TW 1 ML 121
Hoofdstuk 1: Wat is maatschappijleer Hoofdstuk 2: Rechtsstaat
90 S 2 2/14 J
TW 1 ML 122
Actualiteitentoets 10 S 1 1/14 N
Les ML 231
Praktische Opdracht: Politieke partijen
PO 1 1/14 N
TW 2 ML 123
Hoofdstuk 3: Parlementaire democratie
90 S 2 2/14 J
TW 2 ML 124
Actualiteitentoets 10 S 1 1/14 N
TW 3 ML 221
Hoofdstuk 4: Pluriforme samenleving
90 S 2 2/14 J
TW 3 ML 222
Actualiteitentoets 10 S 1 1/14 N
TW 4 ML 223
Hoofdstuk 5: Verzorgingsstaat 90 S 2 2/14 J
TW 4 ML 224
Actualiteitentoets 10 S 1 1/14 N
*er zijn schriftelijke toetsen (s), mondelinge toetsen (m) en praktische opdrachten (po)
Let Op!
1. Dit vak wordt in dit leerjaar met een eindcijfer schoolexamen (SE) afgesloten.
2. De toetsen zijn 100 minuten en bestaan uit een toets met open vragen over het hoofdstuk (90 minuten, telt 2x mee) en een actualiteitentoets met meerkeuzevragen (10 minuten, telt 1x mee).
31
Overzicht toetsen in toetsweken. *Er worden ook toetsen in lessen afgenomen. Voor de volledigheid moet je bij het desbetreffende vak kijken. Dossiertoetsen staan vetgedrukt. Vak Tw1 Tw2 Tw3 Tw4 Nederlands* Literatuurgeschied
enis tot 1880 50
Stijl/spelling/ woordenschat 50
Verhaalanalyse 50
Tekstverklaring 50
Frans* Leestoets Grandes Lignes 1+2 100
FR115 Leestoets Fr116 Grandes Lignes 3+4 100
Leestoets Grandes Lignes 7+8 100
Leestoets Grandes Lignes 7+8 100
Duits* “Na Klar” H1 + H2 50
“Na Klar” H3 +H4 50
“Na Klar” H5 + H6 50
Schrijfvaardigheid (informele brief) 75
Engels* Voortgangstoets New Interface Units 1 & 2 50
Voortgangstoets New Interface Units 3 & 4 50
Voortgangstoets New Interface Unit 5 50
Interactive dialogue 20
Geschiedenis
Dossiertoets Geschiedeniswerkplaats Historisch overzicht hst 1,2,3 100
Dossiertoets Geschiedeniswerkplaats Historisch overzicht hst 4,5,6 100
Dossiertoets Geschiedeniswerkplaats Historisch overzicht hst 7,8 100
Dossiertoets Geschiedeniswerkplaats Historisch overzicht hst 9,10 100
Aardrijkskunde
Dossiertoets Wereldbeeld 100
Dossiertoets Nederland: wateroverlast 100
Dossiertoets Klimaatzones en landschappen 100
Dossiertoets Nederland: Stedelijk gebied 100
Wiskunde A vsg
MW11 4A: H1 Rekenen H2 Tabellen en grafieken Vaardigheden 1 100
MW11 4A: H3 Statistische vraagstelling H4 Systematisch tellen Vaardigheden 2 100
MW11 4A: H5 Lineaire en exponentiële groei H6 Grafieken en vergelijkingen Vaardigheden 3 100
MW11 4A: H7 Statistische verwerking H8 Grafieken en veranderingen Vaardigheden 4 100
Wiskunde B vsg
MW11 4B: H1 Vergelijkingen H2 Functies en grafieken Vaardigheden 1 100
MW11 4B: H3 Machtsfuncties H5 Afstanden en hoeken Vaardigheden 2 100
MW11 4B: H4 Exponentiële functies H6 Afgeleide functies Vaardigheden 3 100
MW11 4B: H7 Lijnen en afstanden H8 Periodieke functies Vaardigheden 4 100
Wiskunde D Dossiertoets MW11 4D: H1 Vectoren H2 Vectoren en lijnen in de ruimte 100
Dossiertoets MW11 4D: H3 Systematisch tellen H5 Kansen 100
Dossiertoets MW11 4D: H4 Aanzichten en doorsneden H6 Oppervlakte en inhoud 100
Dossiertoets MW11 4D: H7 Statistische verwerking H8 Correlatie en regressie 100
Natuurkunde*
H2 Beweging 100
H3 Krachten in evenwicht H4 Krachtenwetten 100
H5 Materie en warmte H6 Elektriciteit 100
H7 Onderzoeken/ontwerpen KA Techn. Automatisering 100
32
Scheikunde* Chemie havo H 1 + 2 + 3 Bouw van stoffen; koolstofchemie 50
Chemie havo H 2 + 3 + 5 Bouw van stoffen; koolstofchemie; rekenen 100
Chemie havo H 4 + 5 + 6 Zouten; rekenen; structuur en stofeigenschappen 100
Dossiertoets Chemie havo H 1 t/m 6 100
Biologie* Dossiertoets H1 gedrag + H4 voortplanting 50
Dossiertoets H2 soorten en relaties + H5 voeding en energie + H6 voeding en vertering 100
Dossiertoets H3 cellen + H7 onderzoek doen 100
Dossiertoets H8 ecosysteem en evenwicht + CE-stof uit H2+H3+H5+H6+H7 100
M&O* vsg
Management en organisatie, basisrekenvaardigheden, balans en winst- en verliesrekening, enkelvoudige en samengestelde intrest, rechtsvormen en Eigen vermogen Hoofdstuk 1 t/m 3 en 9 t/m 11. 100
Dossiertoets Marketing, product, prijs, distributie, communicatiebeleid en E-business. Hoofdstuk 15 t/m 19. 100
Voorraadregistratie en -waardering en kosten van duurzame productiemiddelen, brutowinstopslagmethode, nettowinstopslagmethode. Hoofdstuk 20 t/m 23. 100
Organisaties en besluitvorming, leiderschap, communicatieproces, communicatievormen en personeelsbeleid. Hoofdstuk 4 t/m 8. 100
Economie* Boek 1 De Nederlandse economie Hoofdstuk 2: Bedrijven 50
Boek 1 de Nederlandse economie Hoofdstuk 4: Nederland en het buitenland 50
Boek 3: Werk en Inkomen Hoofdstuk 1: Vergrijzing kost geld Hoofdstuk 2: Arbeidsmarkt en inkomen 50
Boek 2: Markten en welvaart Hoofdstuk 1: Het gedrag van consumenten 50
Handvaardigheid*
TOETS Beeldend beschouwen/begrippen 50
TOETS Klassieke oudheid & middeleeuwen 50
TOETS renaissance, barok, neo-classisme 50
Dossiertoets TOETS 19e eeuw 50
Lo* Bsm* Dossiertoets
Toets Bewegen & Samenleving 50
Dossiertoets Toets Bewegen & Samenleving 50
CKV* maatschappijleer
Hoofdstuk 1: Wat is maatschappijleer Hoofdstuk 2: Rechtsstaat Actualiteitentoets 100
Hoofdstuk 3: Parlementaire democratie Actualiteitentoets 100
Hoofdstuk 4: Pluriforme samenleving Actualiteitentoets 100
Hoofdstuk 5: Verzorgingsstaat Actualiteitentoets 100