3-9-2015
1
Passend onderwijs:
Transformeren op de werkvloer
16.30 uur | Lezingen
Frank Hoogeboom ( expert passend onderwijs en onder andere voorzitter van de Werkgroep
Maatwerk Ouderkracht) : IEDEREEN DOET MEE, TOCH…….
José Wichers-Bots, Kenniscentrum Passend Onderwijs Fontys, lid landelijke Geschillencommissie
Passend Onderwijs: TRANSFORMEREN OP DE WERKVLOER
17. 15 uur | Debat
Frank Hoogeboom/José Wichers-Bots/Penny Holloway (moeder van een thuiszitter)
/Suzanne Boomsma (coöperatie Ouderkracht voor ’t Kind en stichting AutiPassend Onderwijs)
/Rita Portman ( o.a. begeleider passend onderwijs VO Utrecht)
Dagvoorzitter: Marlies Post, directeur beroepsvereniging NVO
Lezingencyclus ‘Opvoeden en opgroeien tussen wetenschap en praktijk’
Een initiatief van:
Passend Onderwijs
Het doel van Passend
onderwijs is dat zoveel mogelijk
leerlingen regulier onderwijs kunnen volgen
Iedereen doet mee, toch……
3-9-2015
2
Waar komt het
vandaan?
• Tot 2002/2003 vrij strikte scheiding tussen regulier
en speciaal onderwijs
• Groei in een aantal sectoren van het VSO
• Verwijsproblemen en grensgevallen
• Ouders vaak buiten spel
Wat gingen we toen doen?
• Start rugzak
• Vier clusters
• Oprichting regionale expertise centra
• Ambulante begeleiding
• Scholing docenten
• Acceptatie en integratie van leerlingen met
handicaps
3-9-2015
3
Hielp dat?
• Aanvankelijk wel
• Voortdurende stijging aantal rugzakken
• Geen terugloop bij VSO (wachtlijsten)
• Budgetoverschrijdingen
En intussen…..
• Ambulante begeleiding
bundelen
• Trajectgroepen
• Samenwerking VSO / VO
• Steeds meer nieuwe labels
• Aangepaste aanvraagstrategie
3-9-2015
4
Grootste bezwaren
• Niet te stoppen groei
• Open eind financiering
• Rendement rugzak
• Medicalisering
• Ouders van kastje naar de muur
• Met alle maatregelen toch thuiszitters
• Steeds hogere uitgaven in de zorgbudgetten
Maatregelen
• Afschaffen rugzak
• Opheffen REC’s
• Invoeren zorgplicht
• Binnen wettelijk kader ontwikkelt regio zelf beleid
• Samenwerkingsverband coördineert en zorgt voor
dekkend zorgaanbod
• Van indiceren naar arrangeren
• Werk maken van burgerzin
3-9-2015
5
Passend Onderwijs
• Geen inclusief onderwijs
• Mogelijk maken van tussenvoorzieningen
• Regio-beleid: Ondersteuningsplan SWV
• Aftoppen budget / geen bezuiniging
• Samenwerking met de gemeenten
• Ondersteuningsplanraad / MR SWV
En de scholen…
• Stemmen af met
andere scholen
• Schoolondersteuningsprofiel
• Basisondersteuning
• Extra ondersteuning
• Ontwikkelingsperspectief
3-9-2015
6
En de docenten….
• Zorgen van het Ministerie
• Omgaan met verschillen
• Handelingsrepertoire uitbreiden
• Opbrengst- en ontwikkelingsgericht werken
• Werken met ontwikkelingsperspectieven
(ik krijg toch geen tien individuele handelingsplannen
op mijn bureau hè?)
En de ouders?
• Schoolondersteunings-
profiel
• Ontwikkelingsperspectief
• Zorgplicht / financiële middelen
• Geschillencommissie
• Veel problemen liggen in de communicatieve
sfeer
3-9-2015
7
Toezicht Inspectie
op SWV
• Realiseert samenhangend
geheel van ondersteuningsvoorzieningen
• Thuiszitters in beeld / in traject / perspectief
• Verwijzingen naar VSO
• Verzuim
• Ondersteuningsplan / jaarverslagen
Geen thuiszitters meer…..
• Kunnen we thuiszitters voorkomen?
• Signaleren / Ingrijpen
• Expertise verbreden
• Afstandsonderwijs
3-9-2015
8
Passend onderwijs
begint in de klas
• Intelligentie, interesse, gedrag
• Verschillen signaleren? Interesse in verschillen? Verschillen analyseren?
• Wat heeft de leerling nodig, hoe stem ik af op de onderwijsbehoeften, hoe sluit ik aan bij de ondersteuningsbehoeften?
• Veilig en uitdagend leerklimaat met respect voor verschillen; neem de kansen als uitgangspunt
• Aandacht voor het groepsplan
Onderwijskundig leiderschap
• Een schoolleiding die er voor staat
en er voor gaat is een voorwaarde voor
het vergroten dan wel versterken van
de professionaliteit in het omgaan met verschillen
• Stel aan de orde in de gesprekkencyclus en hanteer daarbij een passend competentieprofiel
• Zet professionalisering in, passend binnen de visie,
zowel op teamniveau als voor individuele docenten.
• Kom vooral eens kijken
3-9-2015
9
Zevende voortgangsrapportage
• Iedereen doet mee
• Oplossing verplicht
• Positie SWV verbeterd
• Thuiszitters beter in beeld
• Samenwerking met de gemeenten op gang
• Op koers?
Zevende voort-
gangsrapportage
• Geen dekkend aanbod
• Onvoldoende geschoolde docenten
• Nieuwe bureaucratie
• Omzeilen zorgplicht
• Onvoldoende gebruik van wettelijke mogelijkheden
• Er blijven toch veel thuiszitters
• Naarmate de casus ingewikkelder wordt neemt de kracht
van de zorgplicht af
• Grote verschillen tussen SWV’s
3-9-2015
10
Passend Onderwijs:
transformeren op de werkvloer
Wat vraagt dit van ons als professionals?
José Wichers-Bots, orthopedagoog-generalist
Kenniscentrum Passend Onderwijs Fontys Hogescholen
Transformeren
�Visie
�Aanbod
�Deskundigheid
3-9-2015
11
Visie
Paradigmashift
Defect Segregatie
Ontwikkelings Normalisatiegericht
Burgerschap InclusieSwet, J. Wichers-Bots, J.P.M. & Brown, K. (2011). Soluton-focused Assesment: rethinking labels to support inclusive
schools. International Journal of Inclusive Education, p 1-15
Nieuwe Wetten
�Wet Maatschappelijke ondersteuning
(WMO)
�Wet langdurige zorg (WLZ)
�Participatiewet
�Jeugdwet
�Wet Passend Onderwijs
3-9-2015
12
WMO
�Sociale wijkteams
�Koppeling met School
OndersteuningsTeams (Voorheen: ZAT)
•Je krijgt het als het er is
Wet langdurige zorg (Wlz.)
�de zorg voor kinderen en jongeren met
ernstige verstandelijke, lichamelijke of
meervoudige beperkingen
�de zorg voor sterk gedragsgestoorde
licht verstandelijk beperkten (SGLVG)
•Het gaat dan om kinderen die blijvend de hele dag
intensieve zorg en toezicht dichtbij nodig hebben.
3-9-2015
13
Participatiewet
� meer mensen met een arbeidsbeperking aan
het werk krijgen.
� Gemeenten worden verantwoordelijk voor de
re-integratie van mensen die nog kunnen
werken maar daarbij wel ondersteuning
nodig hebben.
Werken naar vermogen
Jeugdwet
o Decentralisatie: Provincies dragen jeugdzorg over
aan Gemeenten
o Financiering in één hand
o Centra voor Jeugd en Gezin
o Sociale wijkteams
o Landelijke kwaliteitseisen
Samenhang met Passend Onderwijs
3-9-2015
14
Wet Passend Onderwijs
Passend onderwijs in breed perspectief
o Onderwijs en onderwijs-ondersteuning zijn onlosmakelijk
met elkaar en met de opvoeding verbonden
Gewenste omslag
o Van curatie naar preventie
o Van indiceren naar arrangeren
o Van sectoraal naar integraal en intersectoraal
Van klinisch perspectief naar pedagogisch perspectief
Aanbod
De omslag in denken en handelen
Van beperking en handicap naar:behoeften en ondersteuning
Van uniforme aanpakken naar:maatwerk en data- gestuurd werken
Van handelingsplan naar:ontwikkelingsperspectief/ handelingsdeel
Van middelen rugzak naar:arrangement op meerdere terreinen
Van ZAT naar ondersteuningsteam
multidisciplinaire aanpak
3-9-2015
15
• Samenleving • Gezin • Samenleving • Gezin • Samenleving • Gezin • Samenleving
1-5%
5-15%
80-90%
Leren en gedrag
Intensief niveauInterventies worden uitgevoerd ten aanzien van leerlingen
met intensieve/chronische leer – en/of gedragsbehoeften op
basis van monitoring van de permanente voortgang en /of
diagnostische toetsing
Gericht niveauInterventies worden uitgevoerd ten aanzien van leren en/of
gedrag voor risico leerlingen en leerlingen die onderpresteren
en specifieke ondersteuning nodig hebben om succesvol te zijn.
Universeel niveauAlle leerlingen krijgen goed gekwalificeerd onderwijs,
gebaseerd op research; de instructie is gebaseerd op een
permanente algehele screening, monitoring van de
vooruitgang en beschrijvende toetsing. Verwachtingen
worden aangeleerd, bekrachtigd en gemonitord door alle
volwassenen in alle situaties.
Meer gelaagd model van instructie & interventie
3-9-2015
16
deskundigheid
• Micro – niveau
• Meso – niveau
• Macro –niveau
Ipv registreren en verantwoorden “achter het bureau” “actief participeren op de werkvloer”
Micro
Moeilijke Onderwijs Situaties (MOS)
Definitie: situatie waarin een leerling niet laat zien wat de
leraar verwacht
Ambitie
Systematisch, datagestuurd in kaart brengen van moeilijke
onderwijssituaties en op basis hiervan leraren, leerling,
ouders en ketenpartners ondersteunen bij het samen
zoeken naar oplossingen en uitvoeren van interventies
3-9-2015
17
arrangementen
Moeilijke onderwijssituaties worden frequent en vaak binnen verschillende levensdomeinen ervaren.
Kenmerkend bij deze leerlingen is het verbreken van verbinding met school op:
- Cognitief gebied
- Gedragsgebied
- Sociaal emotioneel
Voorafgaand aan arrangement
Is de basisondersteuning op orde?
Is groen en geel op orde voor deze leerling?
Is op groen of geel ondersteuning voor de leraar nodig ?
Opvoeding, ontwikkeling en context centraal stellen
3-9-2015
18
Meso - niveau
Werken met data
o Verzamelen
o Analyseren
o Communiceren in partnerschap
o Nieuw beleid ontwikkelen
Kennis verzameld uit good practices bij individuele
leerlingen in moeilijke onderwijssituaties leidt tot
preventieve effectieve interventiesvoor alle leerlingen op een school
Macro - niveau
Achterhalen van gegevens en patronen achter de gegevens op niveau van:• Samenwerkingsverbanden
• besturen
• Gemeente
• Ministerie
• ………
Doel:
� preventie en pro-actief handelen
� opsporen van trends leidt tot effectieve interventies
3-9-2015
19
Kortom
Positie (ortho)pedagoog verandert:
• De (ortho)pedagoog ontwikkelt op de werkvloer een heldere visie op burgerschap. Hij is een breed opererende professional in het sociale domein die gezond ontkokerd denkt met verstand van zaken.
• De (ortho)pedagoog kan practice based evidence verzamelen en het gesprek leiden over deze cijfers t.b.v. verbeteracties , zowel op micro -, meso - als macro –niveau.
• De (ortho)pedagoog professionaliseert , inspireert en empowert vanuit inhoud, leraren, jeugdzorgmedewerkers en andere professionals , ouders, managers,
bestuurders, beleidsmakers .
Orthopedagogiek is een veranderingswetenschap
Een kritische professional zoekt
de samenwerking zelf wel op
Uit: Kind en adolescent Praktijk, sept. 2010, blz. 118-122