“ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ”
DORA KİTABEVİ, EYLÜL 2018, 302 SAYFA
KİTABIN YAZARLARI
Prof. Dr. AŞKIN KESER Lisans, yüksek lisans ve doktorasını Uludağ Üniversitesi Çalışma
Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü’nde tamamladı. Aynı bölümde Yönetim ve Çalışma
Psikolojisi Anabilim Dalında öğretim üyesidir. Çalışma Psikolojisi, Sosyal Psikoloji, Pozitif
Psikoloji, İş-Yaşam Tatmini ve Motivasyon alanlarında çalışmalarını sürdürmektedir.
Fotoğraf çekimi ve sinema özel ilgi alanlarıdır. / [email protected]
Dr. Öğretim Üyesi MEMET ZENCİRKIRAN Lisans, yüksek lisans ve doktorasını Uludağ
Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü’nde tamamladı. Aynı bölümde
Yönetim ve Çalışma Sosyolojisi Anabilim Dalında öğretim üyesidir. Sosyoloji, Türkiye’nin
Toplumsal Yapısı, Çalışma ve Örgüt Sosyolojisi alanlarında çalışmalarını sürdürmektedir.
Futbol ve sinema özel ilgi alanlarıdır. / [email protected]
KİTABIN İÇERİĞİ
Bu kitap, örgütsel davranışa ilgi duyan kişilere anlaşılır bir üslupla, Türkiye’den ve
dünyadan çalışma hayatına, örgütsel davranışa ilişkin çok sayıda örnek vererek örgütsel
davranışta öne çıkan konuları yansıtmayı hedeflemektedir.
“Örgütsel Davranış” isimli bu çalışma 12 bölümden oluşmaktadır. Kitapta:
1- Örgütsel Davranış: Tanım, konular, tarihsel süreç
2- Örgüt Kültürü
3- Örgütlerde Gruplar
4- Örgütlerde İletişim
5- İş Tatmini
6- Örgütsel Stres
7- Örgütlerde Çatışma
8- Örgütlerde Değişme
9- Örgütlerde Motivasyon
10- Örgütlerde Mobbing
11- Örgütlerde Etik
12- Örgütsel Davranış Alanında Güncel Konular gibi örgütsel davranış açısından temel
konular, bütünlüklü bir bakış açısıyla incelenmektedir.
KİTABIN BÖLÜMLERİ VE KİTAPTAN BAZI ÖRNEKLER/ ALINTILAR
1- ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ: TANIM, KONULAR, TARİHSEL SÜREÇ
Bölümde örgütsel davranış konusuna teorik bir giriş yapılmaktadır. Örgütsel
davranışın tanımı, hangi alanlardan beslendiği, ele aldığı konulara değinilmekte, tarihsel
süreçte tarım/ sanayi/ bilgi toplumlarında örgütsel davranışa vurgu yapılmaktadır. Bölümde
“The Company Men” filmi örgütsel davranış açısından öne çıkan boyutlarıyla ele
alınmaktadır.
2- ÖRGÜT KÜLTÜRÜ
“Örgüt kültürü” çalışan açısından “bir kişinin örgütte çalışmaya kabul edildiği
andan, örgütle ilişkisinin kesildiği ana kadar örgüt içinde edindiği değer, tutum ve
alışkanlıklar bütünü”, örgüt açısından ise “mimari yapıdan değerlere, hikâyelerden
sembollere, geleneklerden ritüellere kadar örgütsel değer, tutum ve davranışları oluşturan
her şey” olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda örgüt kültürü, kişinin örgütle ilgili değer, tutum
ve davranışlarını belirler/oluşturur.
Örgüt kültürü, örgüte dış çevreden öngörülebilir/fark edilebilir bir kimlik ve kişilik
kazandırır. Bu kimlik, dış çevre koşullarına yönelik örgütte bir davranış tarzının ortaya
çıkmasına neden olur. Faaliyet gösterilen ülkede yaşanan ya da küresel alanda ortaya çıkan
yeni bir gelişme, kriz durumunda örgütün nasıl hareket edeceği kültürüne göre
öngörülebilir.
Bölümde örgüt kültürünün önem kazanma nedenleri, örgüt kültürünün unsurları,
örgüt kültürü ile ilgili kavramlar , bürokratik ve yenilikçi kültürler ele alınmakta, başarılı bir
örgüt kültürü için yapılması gerekenlere değinilmektedir.
3- ÖRGÜTLERDE GRUPLAR
Modern toplumlarda insanlar doğumlarından ölümlerine kadar hayatlarını farklı
gruplarda geçirir. Gruplar, insan davranışını değişik oranlarda etkiler. Bu bağlamda kendisi
de formel bir grup olan örgüt içerisinde, insan davranışını etkileyen farklı gruplar
bulunmaktadır.
Bölümde insanların neden gruplara katıldığı, örgütler açısından öne çıkan grup
türleri, grupların birey üzerindeki etkileri, “grup düşünü”, “azınlık etkisi” gibi kavramlar,
Milgram’ın İtaat Deneyi ve Stanford Üniversitesi Hapishane Deneyi ele alınmaktadır.
4- ÖRGÜTLERDE İLETİŞİM
Örgütsel iletişim, “örgütlerde çalışanlar arasında ve çalışanlarla dış paydaşlar arasında
gerçekleşen mesaj akışı” olarak tanımlanabilir. İletişim, örgütlerin sadece çalışanları ile değil,
müşterileri, tedarikçileri ve diğer aktörler ile de ilişkilerini sağlayan bir unsurdur. İletişim,
gündelik hayatta olduğu gibi örgütte de kişiler arası ilişkilerin devamlılığını sağlar. Örgütler
açısından önemli nokta, iletişimin örgüt açısından verimliliği, güveni, motivasyonu sağlayan
bir araç olarak nasıl kullanılabileceğidir?
Bölümde iletişim türleri, iletişim süreci, yönüne göre iletişim türleri, formel ve
informel iletişim, etkili iletişimi engelleyen faktörler, örgütlerde iletişimi iyileştirmek için
neler yapılması gerektiği ele alınmaktadır.
5 - İŞ TATMİNİ
İş tatmini konusu örgütlerin çalışanlarını anlamaları, işe ve örgüte katkılarını
arttırabilmelerini sağlamanın önemli bir ön koşuludur. İş tatmini düşük olan bir çalışanın
örgüte katkısı, performans ve verimi sınırlı olacaktır.
Bölümde iş tatmininin neden önemli olduğu, iş tatmini sağlayan faktörler, iş
tatminsizliğinin sonuçları, örgütlerin çalışanlarının iş tatminini nasıl sağlayabilecekleri ele
alınmaktadır.
6- ÖRGÜTSEL STRES
Bölüm, günümüzde çalışma hayatında sarsıcı etkileri olan ve giderek yaygınlaşan stres
olgusunu detaylı olarak ele almaktadır. Bölümde stres kavramının tarihçesi, stres türleri,
stresle ilgili kavramlar, örgütsel stres kaynakları, örgütsel stresin sonuçları, örgütsel stresle
baş etme yöntemlerine değinilmektedir.
7- ÖRGÜTLERDE ÇATIŞMA
Çatışma, var olan ya da ortaya çıkan bir olayın/durumun taraflar arasında
anlaşmazlık yaratması ve sonrasında bir sorun haline gelmesi olarak tanımlanabilir.
Örgütlerde, örgütün doğasından kaynaklanan iki nedenden dolayı çatışma mutlaka ortaya
çıkar. Birincisi, iki insanın bulunduğu her yerde otorite/iktidar ilişkisinin ortaya çıkması ve
bundan kaynaklanan çatışma yaşanması kaçınılmazdır. Bu bağlamda örgütlerde ve
gruplarda, çok sayıda insanın varlığı, bu insanlar arasında çalışma ya da kişisel ilişkilerden
kaynaklanan otorite çatışmalarını mutlaka ortaya çıkarır. İkincisi, örgüt birbirinden farklı
amaç ve işlevleri olan departman/yapılardan oluşur. Bu farklılıklar, zaman zaman
departmanlar arasında çatışmaların yaşanmasını da beraberinde getirecektir. Örgüt
açısından değerlendirildiğinde, yaşanması kaçınılmaz bir süreç olan çatışmanın 1- örgüte
yönelik maddi ve sosyal maliyetinin en aza indirilmesi, 2- mümkün noktalarda örgüt
açısından verimli bir hale getirilmesi önemlidir. Bu nedenle günümüzde çatışma ve çatışma
yönetimi konusu örgütsel davranışın en temel konularından birisini oluşturur.
Bölümde tarihsel süreçte çatışmaya yönelik yaklaşımlar, örgütlerde çatışmanın
nedenleri, çatışmanın yol açtığı etkiler, çatışma türleri, çatışma ortaya çıktığında izlenen
kişisel yaklaşımlar, çatışmayı çözmeye yönelik örgütsel yaklaşımlar ele alınmaktadır.
8 – ÖRGÜTLERDE DEĞİŞME
Bölümde örgütsel değişimin nedenleri, değişim programlarının başarısız olma
nedenleri, değişim karşısında çalışanların nasıl tavır sergileyebilecekleri, değişime direncin
bireysel ve örgütsel nedenleri, değişime direncin ortadan kaldırılması için örgütlerin neler
yapabilecekleri incelenmektedir.
9- ÖRGÜTLERDE MOTİVASYON
Günümüzde örgütler açısından en öne çıkan konulardan birisini çalışanların
motivasyonu oluşturur. Örgütlerin verimliliklerini arttırmaları için çalışan motivasyonu,
örgütler açısından hayati bir konu haline gelmiştir. Bölümde motivasyon konusu,
motivasyon teorileri ve öne çıkan boyutları, motivasyonu arttıran araçlar ayrıntılı olarak
analiz edilmektedir.
10- ÖRGÜTLERDE MOBBİNG
Mobbing, günümüzde örgütlerde verimliliği/ çalışan performansını derinden etkileyen
en önemli faktörlerdendir. Bölümde mobbing kavramı, mobbingin unsurları, mobbingin
düzeyleri, mobbing davranışları, mobbingin nedenleri, mobbingin sonuçları, mobbingle
mücadele yöntemleri ayrıntılı olrak incelenmektedir.
11- ÖRGÜTLERDE ETİK
Örgütsel etik, “örgütlerde doğru ve yanlışa ilişkin değer, inanç ve kurallardır”. Her
kültürde doğru ve yanlış anlayışı farklılaşmaktadır. Özellikle değerler, kültürden kültüre
büyük farklılık gösterir. Bu nedenle örgütlerde etik anlayış ülkelere, bölgelere, şehirlere ve
sektörlere göre farklılıklar gösterir. Örgütsel etik, makro anlamda o ülkede var olan etik
anlayışının örgütsel yansımalarıdır. Bu bağlamda örgütsel etik, içinde yaşanılan toplumun
etik anlayışından büyük ölçüde etkilenir. Etik anlayış konusunda kültürel farklılıklara
rağmen, özellikle son 20 yılda çokuluslu şirketlerin yaygınlaşması, küresel düzeyde
gerçekleşen rekabetle birlikte çıkar çatışması, özel hayatın gizliliği vb. bazı konular üzerinde
örgütlerde küresel düzeyde üzerinde uzlaşı bulunan etik ilkeler söz konusudur.
Bölümde tarihsel süreçte etiğin gelişimi, toplumsal faktörlerin örgütlerde etiğe etkisi,
etik ilkelere uymada çalışanlardan beklentiler, etik ilkeleri oluşturmada yönetimin görevleri,
etik kurulun görev ve sorumlulukları değerlendirilmektedir. Bölümde ayrıca günümüzde
etik tartışmalar özel hayatın gizliliği, çıkar çatışmasına yönelik tartışmalar, eşitlik
politikaları, siyasal faaliyetlere katılım, hediye kabul etme, şirkete ait bilgilerin gizliliği vb.
boyutlarıyla ele alınmaktadır.
12– ÖRGÜTSEL DAVRANIŞTA GÜNCEL KONULAR
Örgütlerdeki davranış toplumsal, kültürel, ekonomik gelişmelerden ve yeniliklerden
bağımsız değildir. Her türlü değişimin örgütte de bir karşılığını görmek mümkündür.
Dolayısıyla ortaya çıkan gelişmeler çerçevesinde örgütsel davranış disiplinine de yeni/güncel
konular eklenmektedir. Kitapta incelenen örgütsel davranıştaki güncel konular şunlardır:
Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık, Örgütte Sorun Bildirme, Örgütsel Adalet, Örgütsel
Özdeşleşme, Örgütsel Sinizm, Örgütlerde Nepotizm, İşte Var(ola)mama…