![Page 1: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/1.jpg)
Richtlijn
Bipolaire Stoornissen commentaarfase
Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen
VU Medisch Centrum, Amsterdam
GGZ inGeest, Amsterdam / Hoofddorp
Altrecht, Utrecht
![Page 2: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/2.jpg)
Ralph Kupka: potentiële belangenverstrengeling in de afgelopen 5 jaar
ORGANISATIE SAMENWERKING
Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen
(KenBiS)
Voorzitter bestuur
NVvP Voorzitter Richtlijncommissie Bipolaire
Stoornissen
NWO Research grant
Astra Zeneca Unrestricted research grants
(2009; 2010; 2011)
AstraZeneca, BristolMyersSquibb,
Lundbeck, EliLilly, JanssenCilag
Honoraria voor eigen lezingen op
gesponsorde symposia (inverdiende
gelden t.g.v. onderzoeksbudgetten)
De Tijdstroom Royalties Handboek Bipolaire
Stoornissen
UpToDate Royalties module Rapid Cycling Bipolar
Disorder
![Page 3: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/3.jpg)
Kortbondige Spreuken wegens de Ziektens
Herman Boerhaave (1709)
![Page 4: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/4.jpg)
1911
![Page 5: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/5.jpg)
Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 1963
![Page 6: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/6.jpg)
Richtlijnontwikkeling in Nederland 1996 - 2008
1996 1998 2001 2008
![Page 7: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/7.jpg)
Richtlijnontwikkeling in Nederland 1996 - 2008
1996
![Page 8: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/8.jpg)
Richtlijnontwikkeling in Nederland 1996 - 2008
2001
![Page 9: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/9.jpg)
Richtlijnontwikkeling in Nederland 1996 - 2008
2001
![Page 10: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/10.jpg)
Richtlijnontwikkeling in Nederland 1996 - 2008
2008
Organisatie van de zorg
Diagnostiek en meetinstrumenten
Voorlichting en psycho-educatie
Zelfmanagement
Psychotherapie
Farmacotherapie en beslisbomen
Somatische aspecten
Kinderwens en zwangerschap
![Page 11: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/11.jpg)
Richtlijnontwikkeling in Nederland 1996 - 2008
2008
![Page 12: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/13.jpg)
Richtlijnontwikkeling in Nederland 1996 - 2015
1996 1998 2001 2008
Richtlijn Bipolaire Stoornissen
2015
![Page 14: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/14.jpg)
Richtlijnontwikkeling in Nederland 1996 - 2015
Richtlijn Bipolaire Stoornissen
2015
3 psychiaters (volwassenen)
1 psychiater (ouderen)
1 psychiater (kinderen & jeugdigen)
3 verpleegkundigen
2 psychologen
3 leden VMDB (incl. 1 naastbetrokkene)
![Page 15: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/15.jpg)
Richtlijnontwikkeling in Nederland 1996 - 2015
Richtlijn Bipolaire Stoornissen
2015
Guideline development: collaboration with NICE
![Page 16: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/16.jpg)
Systematic
reviews en
meta-analyses
Randomised
controlled trials
oordeel
kwaliteit
oordeel kwaliteit
Cohort, case control studies
Niet-gecontro-
leerde studies - klinische relevantie
- voorkeur patient
- kosten effectiviteit
- juridische consequenties
- beschikbaarheid voorz.
- organisatie van zorg
- veiligheid
oordeel kwaliteit
overige
overwegingen
aanbeveling
(‘evidence
plus
experience’)
conclusies
met bewijs-
kracht
Methodologie Richtlijnontwikkeling
oordeel kwaliteit
Expert opinie
![Page 17: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/17.jpg)
Organogram
NVvP Financier/opdrachtgever
Trimbos Methodische ondersteuning/projectleiding
Adviesraad
Werkgroep
Stakeholders
Economisch analist
Projectleider/ Rl-adviseur
Reviewer
Notulist
Project assistent
Nice/NCCMH Methodologie
Informatie specialist
![Page 18: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/18.jpg)
Aanbevelingen
• Aanbeveling: concrete handelingsinstructie
• Consensus werkgroep (professionals en patiënten)
• Als geen harde conclusies mogelijk uit literatuur: toch
taak werkgroep om aanbeveling te formuleren waar
behandelaar houvast aan heeft
Wetenschappelijke conclusie
+ overige overwegingen
= aanbeveling
![Page 19: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/19.jpg)
Werkgroep, technisch team en adviesraad
Richtlijn werkgroep:
Ralph Kupka (psychiater, voorzitter)
Peter Goossens (verpleegkundig specialist, vice-vz)
Mischa van Bendegem (verpleegkundige)
Thea Daggenvoorde (verpleegkundige)
Martine Daniels (psycholoog)
Annemieke Dols (psychiater)
Manon Hillegers (psychiater)
Anneke Hoogelander (VMDB)
Elisabeth ter Kulve (VMDB)
Tim Peetoom (psycholoog)
Raphael Schulte (psychiater)
Anja Stevens (psychiater)
Technisch team Trimbos:
Daniëlle van Duin (projectleider)
Matthijs Oud (reviewer)
Marleen Hermens (reviewer)
Joran Lokkerbol (economisch analist)
Angita Peterse (informatie specialist)
Nelleke van Zon (project assistent)
NICE:
Tim Kendall (Director NCCMH)
Evan Mayo-Wilson (Senior Systematic reviewer)
Adviesraad:
Carlo Gaillard, Internist/nefroloog
Nienke Jabben, psycholoog
Harm van Marwijk, huisarts
Willem Nolen, psychiater
Catrien Reichart, K&J psychiater
Sigfried Schouws, psycholoog
Helga Schurink, verpleegkundige
Thea van Troost, verpleegkundige
Ingeborg Wilting, ziekenhuisapotheker
![Page 20: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/20.jpg)
Commentaar ronde
• Beroepsverenigingen gelegenheid commentaar te geven
(tot 5 januari 2015 mogelijk)
• Procedure voortgangsrapportages werkgroepleden –
achterban: voorkomen problemen in autorisatiefase
• Commentaar verzamelen in schema
• Commentaar verwerken: definitieve concepttekst
![Page 21: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/28.jpg)
Episode Episode Interval
Acute
behandeling
Vervolg-
behandeling
Onderhouds-
behandeling
MA
NIE
D
EP
RE
SS
IE
Remissie Herstel
Respons
Recidief depressie
Recidief manie
Acute
behandeling
Omslag
Terugval
weken maanden jaren
![Page 29: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/29.jpg)
Psychosociale en psychologische interventies
![Page 30: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/31.jpg)
ORGANISATIE VAN ZORG
![Page 32: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/32.jpg)
Acute
behandeling/
hoog intensief
Acute behandeling/
matig intensief
Voortgezette
behandeling/
Matig tot laag
intensief
Onderhouds-
behandeling/
hoog intensief
Onderhouds-
behandeling/
Matig tot laag intensief
Fase van de
bipolaire stoornis
Manie/depressie Manie/depressie Manie/depressie in
(partiële) remissie
Interval met
restsymptomen of
comorbiditeit; (rapid)
cycling
Symptoomarm interval na
herstel van episode
Symptoom
niveau
Ernstige episode Lichte tot matig
ernstige episode
Lichte tot matige
restverschijnselen
Aanzienlijke
restsymptomen of
(rapid) cycling
Symptomatische remissie
Niveau van
functioneren
Ernstige
beperkingen
Matige tot ernstige
beperkingen
Lichte tot matige
beperkingen
Matige tot ernstige
beperkingen
Geen of lichte beperkingen
Huisarts D D - - (L)
Basis GGZ - - - - (L)
Algemene
polikliniek*
D K K - L
Gespecialiseerde
polikliniek*
D K K L L
F-ACT* D K K K of L L
Intensieve
psychiatrische
thuiszorg*
- K K K -
Crisisdienst D of K D of K - - -
Dagbehandeling - K K K -
Opname/open - K K - -
Opname/gesloten K K - - -
Opname/langdurig - - - L -
D=diagnostiek & verwijzing; K=kortdurende behandeling; L=lange termijn behandeling
(L)=lange termijn behandeling bij langdurige stabiliteit
![Page 33: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/33.jpg)
FARMACOTHERAPIE: BESLISBOMEN
ACUTE EPISODEN
MANIE
BIPOLAIRE DEPRESSIE
RAPID CYCLING
ONDERHOUDSBEHANDELING
![Page 34: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/34.jpg)
Manische episode
Bestaande onderhoudsbehandeling?
1e keus: haloperidol / olanzapine / risperidon /
quetiapine
Overweeg bij matig ernstige manie:
Lithium of VPZ als monotherapie
Bij inadequate dosis of therapie-ontrouw:
dosis optimaliseren
Bij adequate dosis of direct bij ernstige manie:
haloperidol / olanzapine / risperidon / quetiapine
toevoegen
Respons na 2 weken?
Voortgezette behandeling
met dezelfde medicatie
gedurende tenminste 8
weken na remissie
- Wissel tussen Li / VPZ / AP
- combinatie AP + Li of AP + VPZ
- combinatie Li + VPZ of Li + CBZ
Respons na 2 weken?
Opties (onder meer):
- Li + Vlp + AP
- Li + Cbz + AP
- ECT
ja
ja
nee
nee
nee
Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2)
behandeling van manische episode
Ernstige slaapstoornis?
Ernstige onrust?Voeg benzodiazepine toe
ja
nee
ja
Gebruikt antidepressivum? Stop AD
nee
ja
Voortgezette behandeling
met dezelfde medicatie
gedurende tenminste 8
weken na remissie
Overweeg starten
onderhoudsbehandeling
of overweeg bijstellen bestaande
onderhoudsbehandeling
![Page 35: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/35.jpg)
Bipolaire depressie
Bestaande onderhoudsbehandeling?
Quetiapine
Olanzapine + Fluoxetine
Overweeg bij matig ernstige depressie:
Lithium of VPZ of LMT als monotherapie
Bij inadequate dosis of therapie-ontrouw:
dosis optimaliseren
Bij adequate dosis of direct bij ernstige depressie:
- Quetiapine of Olanzapine + Fluoxetine toevoegen
- SSRI of bupropion toevoegen
Respons na 4-6 weken?
Voortgezette behandeling
met dezelfde medicatie
gedurende tenminste 8
weken na remissie
Respons na 4-6 weken?
ja
ja
nee
nee
nee
Beslisboom 7.2 (toelichting zie 7.3.6.2)
behandeling van bipolaire depressie
Ernstige slaapstoornis?
Ernstige onrust?Voeg benzodiazepine toe
ja
nee
ja
Bipolaire II stoornis?
nee
ja
Voortgezette behandeling
met dezelfde medicatie
gedurende tenminste 8
weken na remissie
Overweeg starten
onderhoudsbehandeling
Of overweeg bijstellen bestaande
onderhoudsbehandeling
Opties:
- Behandel met alleen AD indien geen gemengde kenmerken(cave manie en rapid cycling),
- Behandel als Bipolaire I depressie
Wissel tussen bovenstaande keuzes
Combineer Li + Lamotrigine
Combineer Li/VPZ + Lurasidon (of Lurasidon monotherapie)
Opties (onder meer):
- Combineer Li / VPZ /AP met Tranylcypromine
- Combineer Li / VPZ /AP met ander antidepressivum
- ECT
![Page 36: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/36.jpg)
Beslisboom 7.3 (toelichting zie 7.4.4)
Behandeling van rapid cycling
Rapid cycling?
Mogelijke inducerende risicofactoren?
(middelenmisbruik, schildklierstoornis?)
Gebruikt Li / VPZ / Que / Olz / Ari met hoog
therapeutische spiegel / in voldoende dosering?
(1) Depressieve episode
matig/ernstig, > 3 mnd?
(2) (Hypo)manische
of gemengde
episode?
(3) Continue afwisseling
van episoden van
tegenovergestelde
polariteit (cycling)?
Start en/of optimaliseer
dosering
Gebruikt AD?
Volg beslisboom 7.2
(depressie) tot respons
Indien AD,
sluip dit uit
Respons na 3
maanden?
Respons zonder
stemmingsomslag?
Voeg 2e middel toe: Li
/ VPZ / Que / Lam /
Olz / Ari
Voeg 2e middel toe: Li
/ Vlp / Que / Lam / Olz
/ Ari
Respons na 2-4
weken?
Respons na 3
maanden?
Continueer medicatie
Respons na 2-4
weken?
Gebruikt AD?
nee
neeja
ja
Ga naar
(2) of (3)
nee
Volg beslisboom 7.1
(manie) of ga naar (3) bij
stemmingsomslag / cycling
ja
nee
Overige opties (onder meer):
- Wissel combinatie van 2 middelen
(Li / Vlp / Oue / Cbz / Lam / Olz / Ari )
- Combinatie van drie middelen
- ECT
- Hoge dosis levothyroxine
nee
Langdurig
stabiel?
Continueer medicatie
Ga naar
(3)
neeja
ja nee
Behandeling van
risicofactor
nee
ja
Stop AD Stop AD
ja
ja
nee nee
ja
![Page 37: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/37.jpg)
Beslisboom 8.1
Indicatie voor onderhoudsbehandeling
Geen indicatie voor
onderhoudsbehandeling
Eerste episode
manie
ja
Aantal doorgemaakte episoden tot nu toe
Belaste anamnese
eerstegraads
familieleden en / of
ernstig verlopen episode
Indicatie voor
onderhoudsbehandeling
Dosis (zeer) geleidelijk
afbouwen
Tweede episode
waarvan ten minste één
(hypo)manie
Derde (of meer) episode
waarvan ten minste één
(hypo)manie
ja
Belaste anamnese
eerstegraads
familieleden en / of
ernstig verlopen episode
Overweeg
onderhoudsbehandeling
ja
nee
nee
ja
ja
Toch staken?
![Page 38: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/38.jpg)
Wissel medicatie:
- Bij vooral manieën: Li / VPZ / Que / Olz
- Bij vooral depressies: Lamotrigine / Que
Continueer medicatie
Beslisboom 8.2
Farmacotherapie in de onderhoudsbehandeling
1e keus: Lithium
2e keus: Valproinezuur/ Quetiapine / Olanzapine / Lamotrigine
Geen verdere episoden en goede tolerantie?ja
Twee opties
nee
Indicatie voor onderhoudsbehandeling?
(zie beslisboom C)
ja
Combineer medicatie:
Adequate dosis / spiegel? Pas dosering aan
ja
nee
Monotherapie of
combinatie voortzetten
Geen verdere episoden
en goede tolerantie bij
adequate dosis?
ja nee
Overige opties (onder meer):
- Andere combinatie van 2 middelen
- Combinatie van 3 middelen
- ECT
- Bij rapid cycling: Volgens beslisboom 7.3
Partiële respons?Non-respons?
Bouw huidige
medicatie geleidelijk af
nee
![Page 39: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/39.jpg)
Beslisboom 10.1 (zie ook hoofdstuk 10.3.4 / 10.4.4 / 10.5.4)
Aanbevolen bloedspiegels van lithium, carbamazepine en valproaat
Behandeling van acute episode?
(manie of depressie)
Hoog therapeutische spiegel:
Li: 0.8-1.2 mmol/L
Cbz: 8-12 mg/L
Vlp: 80-120 mg/L
Normaal therapeutische spiegel:
Li: 0.6-0.8 mmol/L
Cbz: 6-8 mg/L
Vlp: 60-80 mg/L
Laag therapeutische spiegel:
Li: 0.4-0.6 mmol/L
Cbz: 4-6 mg/L
Vlp: 40-60 mg/L
Verander medicatie
(volgens beslisboom A of B)Respons?
Verander medicatie
(volgens beslisboom D)
Onderhoudsbehandeling?
Opties:
- Hoog therapeutische spiegel
- Verander medicatie
(volgens beslisboom A/B/D)
Respons?
neen
ja
Goede tolerantie?
Respons?
Goede tolerantie?
ja
ja
neen
ja
janeen
neen
neen
![Page 40: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/40.jpg)
![Page 41: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/43.jpg)
![Page 44: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/44.jpg)
Commentaar op deze richtlijn dient
voor maandag 5 januari 2015
te worden toegestuurd aan
![Page 45: Richtlijn Bipolaire Stoornissen · Beslisboom 7.1 (toelichting zie 7.2.6.2) behandeling van manische episode Ernstige slaapstoornis? Ernstige onrust? Voeg benzodiazepine toe ja nee](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020416/5c74119909d3f2d37b8c168c/html5/thumbnails/45.jpg)
Dank voor uw aandacht