Rozwój kapitału intelektualnego z perspektywy raportu„Polska 2030. Wyzwania rozwojowe”
Warszawa, 26 października 2009Polska 2030
Warszawa, 26 października 2009
Polska 2030 – o dokumencie
Nową busolą powinien być projekt cywilizacyjny adekwatny do wyzwa ń przyszło ści.
Dokument „Polska 2030. Wyzwania rozwojowe ” stanowi podstawę dla Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju –Strategicznego Dokumentu Rządowego.
Polska 2030
Zawiera:
• diagnoz ę sytuacji Polski po dwóch dekadach transformacji,• opis 10 kluczowych wyzwa ń stojących przed naszym krajem,• sformułowanie głównych czynników długoterminowego rozwoju Polski,• zestaw spójnych rekomendacji kierunkowych stanowiących odpowied ź na wyzwania i wzmacniaj ących czynniki rozwoju.
Wyzwania rozwojowe
Potrzeba porozumienia co do tego, Ŝe przed Polską stoją wyzwania rozwojowe, wymagające ogólno-społecznego
zaangaŜowania i odpowiedzialności politycznej.
10 wyzwań ma charakter kluczowy.
1. STABILNY, WYSOKI 7. SOLIDARNOŚĆ4. ODPOWIEDNI
Polska 2030
1. STABILNY, WYSOKI WZROST GOSPODARCZY
2. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA
3. WYSOKA AKTYWNO ŚĆ ZAWODOWA ORAZ ADAPTACYJNO ŚĆ ZASOBÓW PRACY
7. SOLIDARNOŚĆI KONWERGENCJA REGIONALNA
8. POPRAWA SPÓJNOŚĆI SPOŁECZNEJ
9. SPRAWNE PAŃSTWO10. WZROST KAPITAŁU
SPOŁECZNEGO
4. ODPOWIEDNI POTENCJAŁ INFRASTRUKTURY
5. BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNE
6. GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY I ROZWÓJ KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO
Kluczowe czynniki rozwoju Polski w perspektywie 2030r.
1. Warunki dla szybkiego wzrostu inwestycji
2. Wzrost aktywno ści zawodowej i mobilno ści Polaków
Polska 2030
3. Rozwój produktywno ści i innowacyjno ści
4. Efektywna dyfuzja rozwoju w wymiarze regionalnym i społecznym
5. Wzmocnienie kapitału społecznego i sprawno ści państwa
Jaki model długookresowego rozwoju proponujemy?
Model zrównowaŜonego rozwoju Polski wymaga harmonijnego pogodzenia dwóch mechanizmów rozwoju : polaryzacji i dyfuzji.
Obszary o wysokim poziomie i dynamice rozwoju w Polsce
Afiliacje polskich autorów artykułów w bazie Web of Science w 2006 r.
Polska 2030
Polaryzacyjno-dyfuzyjny model rozwoju
LOKOMOTYWY ROZWOJU:
• nowoczesna infrastruktura
• wysoka stopa inwestycji
• rozwój kapitału intelektualnego
• wysoka aktywno ść zawodowa i równowaga praca -Ŝycie
• dost ępność transportowa i teleinformatyczna
• dost ępność kaŜdej ścieŜki edukacyjnej
• realokacja zasobów pracy do nowych sektorów gospodarczych
• ograniczenie nawyku Ŝycia z transferów
LOKOMOTYWY ROZWOJU: OBSZARY O NIśSZYM POTENCJALE:
Polska 2030
praca -Ŝycie
• premiowanie pracy (workfare state)
• przyjazne i sprawne pa ństwo
• zaufanie społeczne
KONKURENCYJNOŚĆ
• ograniczenie nawyku Ŝycia z transferów (od welfare do workfare)
• przyjazna administracja ka Ŝdego szczebla
• toŜsamość i siła wi ęzi lokalnych, wzrost zaufania i zdolno ści do współpracy
WYRÓWNYWANIE SZANSI POTENCJAŁÓW
POLARYZACJA DYFUZJA
Model długookresowego rozwoju „Polska 2030”
DobrajakośćŜycia
Wizja i oczekiwaniaobywateli
Polska 2030
Sprawne państwo
Potencjałdemograficzny
Polityka wzrostugospodarczego
Solidne fundamenty rozwoju Polski
ZrównowaŜonyrozwój
regionalny
Większa spójność
społeczna
Społeczny wymiar rozwoju
Rozwójkapitału społecznego
Nowoczesnainfrastruktura
Mikropolityki rozwoju
Wydajnyrynekpracy
Rozwójkapitału
intelektualnego
Bezpieczna energia,
czyste środowisko
Czym jest kapitał intelektualny?
KAPITAŁ INTELEKTUALNY POLSKIto ogół niematerialnych aktywów , które odpowiednio wykorzystane,
mogą być źródłem obecnego i przyszłego dobrostanu kraju
Kapitał Kapitał
Polska 2030
Kapitał Intelektualny
Kapitał Ludzki
Kapitał Społeczny
Kapitał Relacyjny
Kapitał Strukturalny
Źródło: Raport o Kapitale Intelektualnym Polski, Bochniarz (red), KPRM, Warszawa 2008
W Polsce powstaje mniej innowacji ni Ŝ innych krajach europejskich.
Patenty USPTO na 1 milion mieszkańców (Eurostat)
62,905
64,184
78,728
96,369
142,078
153,157
168,209
Belgia
Wielka Brytania
Austria
Holandia
Niemcy
Finlandia
Szwecja
Europejskie patenty wysokiej technologii na 1 milion mieszkańców (Eurostat)
22,816
26,273
33,12
44,945
48,672
104,103
Austria
Francja
Niemcy
Szwecja
Holandia
Finlandia
Polska 2030
0,743
1,236
1,589
3,424
6,184
8,046
33,04
42,501
62,152
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180
Polska
Portugalia
Grecja
Czechy
Węgry
Hiszpania
Włochy
Irlandia
Francja
Belgia
0,305
0,592
1,087
1,534
2,404
2,672
7,199
10,722
18,526
19,517
0 20 40 60 80 100 120
Polska
Czechy
Portugalia
Grecja
Węgry
Hiszpania
Włochy
Irlandia
Wielka Brytania
Belgia
Źródło: Raport o Kapitale Intelektualnym Polski, Bochniarz (red), KPRM, Warszawa 2008
Nakłady czasu na pracę i edukację w XX wieku
Liczba godzin przepracowanych przez zatrudnionych w sektorze przedsi ębiorstw (16+)
Polska 203013 1313Źródło: Ramey V.A., Francis N., A century of work and leisure, Cambridge 2006
śródło:Ramey V.A., Francis N.
Źródło: Ramey V.A., Francis N., A century of work and leisure, Cambridge 2006
Liczba godzin per capita sp ędzanych w szkołach (5-22 lata)
Life-long learning i Life-wide learning
Stopa zwrotu z edukacji
Wysokie korzy ści
Polska 203014 1414
Wiek0
Niskie korzy ści
Niskie uzdolnienia
Wysokie uzdolnienia
Zwrot z inwestycji w edukację nie koniecznie jest proporcjonalny do nakładów finansowych…
Switzerland
Austria
Denmark Iceland
Belgium
France Sweden
Japan Canada
Australia
Netherlands Finland
Germany Ireland
Korea
Czech Republic
Slovak Republic500
550
600
Performance on the mathematics scale
Polska 2030
United States
Italy
Norway
Portugal
Spain
Greece
Hungary Poland
Mexico
R2 = 0,15
350
400
450
500
0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000 100000
Cumulative expenditure (US$ converted using PPPs)
Relacja pomi ędzy skumulowanymi nakładami na edukacj ę na ucznia w PPP (6-15 lat)a wynikami matematyki PISA (2003)
Źródło: za Prezentacja koncepcji „Narodowego Centrum Doskonałości w Edukacji Matematycznej i Informatycznej:, Kisielewicz et. Al, Warszawa 2008, na podst. danych OECD
…ani do nakładów czasu.
Węgry
Hiszpania
Finlandia
Austria
Holandia
Szwecja
% uczniów po świecaj ących tygodniowo 4 lub wi ęcej godzin lekcji na nauk ę matematyki
Polska 2030
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Polska
Czechy
Francja
Niemcy
Belgia
Włochy
Portugalia
Wielka …
Irlandia
Grecja
Źródło: za prezentacja koncepcji „Narodowego Centrum Doskonałości w Edukacji Matematycznej i Informatycznej:, Kisielewicz et. Al, Warszawa 08, na podst. danych OECD
Kluczowe jest podniesienie uŜyteczności edukacji
Polski system edukacyjny jest słabo dostosowany do potrzeb globalnie konkuruj ącej gospodarki
5,00
6,00
7,00
1 = n
ie o
dpow
iada
pot
rzeb
om k
onku
renc
yjne
j gos
poda
rki,
7 =
odpo
wia
da p
otrz
ebom
kon
kure
ncyjne
j gos
poda
rki
Polska 203017
Źródło: Światowe Forum Gospodarcze, 2008
Źródło: World Economic Forum
1,00
2,00
3,00
4,00
Fin
land
ia
Dan
ia
Bel
gia
Irlan
dia
Hola
ndia
Aust
ria
Szw
ecja
Nie
mcy
Cyp
r
Malta
Fra
ncja
Wie
lka
Cze
chy
Est
oni
a
Luks
em
burg
Łot
wa
Sło
wen
ia
Pols
ka
His
zpani
a
Rum
unia
Sło
wac
ja
Węgr
y
Por
tugal
ia
Buł
garia
Wło
chy
Gre
cja
1 = n
ie o
dpow
iada
pot
rzeb
om k
onku
renc
yjne
j gos
poda
rki,
7 =
odpo
wia
da p
otrz
ebom
kon
kure
ncyjne
j gos
poda
rki
02468
10121416
Odsetek dorosłej populacji zaangaŜowanej w prowadzenie własnej działalności gospodarczej
Będąc jednym z najbardziej przedsiębiorczych narodów świata, jednocześnie nie dostrzegamy potrzeby uczenia się przez całe Ŝycie
śródło: Global Entrepreneurship Monitor, 2005
Polska 203018
0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
Czy odczuwa Pan(i) potrzeb ę poszerzenia swojej wiedzy wdziedzinie umiej ętno ści osobistych? (Oserwatorium Zarz ądzania, 2007)
trudno powiedzieć4. zdecydowanie tak3. raczej tak2. raczej nie1. zdecydowanie nie
śródło: Fundacja Obserwatorium Zarządzania, obliczenia własne 2007
Jakie postawy studentów powinny rozwijać polskie uczelnie?
Orientacja na karierę naukową
Odsetek populacji w wieku 20-29 lat studiujący na studiach doktoranckich wynosił u nas w 2005 roku tylko 0,19%, co jest jednym z niŜszych współczynników w Europie. Dla porównania, w Finlandii współczynnik ten jest równy
Mobilność pracowników naukowych i studentów
Choć w 2007 roku blisko o 15%²wzrosła liczba zagranicznych studentów uczących się w Polsce, to nadal ich odsetek jest niewielki.
Promowanie mobilności studentów i młodej kadry naukowej oraz otwartości samych uczelni. Rotacja ludzi to obieg
Udział polskich studentów w wymianie mi ędzynarodowej jest minimalny
Finlandia
Portugalia
Łotwa
Włochy
Słowenia
Hiszpania
Litwa
Polska
Polska 203019
współczynnik ten jest równy 1,33%, zaś w Szwecji: 0,87%.
Brakuje równieŜ, w porównaniu z bardziej zaawansowanymi krajami Europy zachodniej, odpowiedniej oferty i zachęt dla studiów podoktorskich.
samych uczelni. Rotacja ludzi to obieg idei, pomysłów, źródło kompetencji, które powstają na styku róŜnych osobowości i kultur.
Niekompatybilny z zagranicznymi polski model kariery naukowej,
Zbyt skomplikowane procedury przyjazdowe dla studentów i pracowników naukowych z zagranicy.
Źródło: ¹ http://www.stat.gov.pl/gus/45_4291_PLK_HTML.htm
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Belgia
Niemcy
Wielka Brytania
Szwecja
Dania
Czechy
Holandia
Bułgaria
Francja
Grecja
Węgry
Estonia
Finlandia
% studentów z innych krajów UE uczących się w danym kraju 10,9
% studentów danego kraju uczących się w innym kraju UE % studentówdanego kraju uczących się w innym kraju UE 4,4
Jak zwiększyć sprawność uczelni w tworzeniu nowej wiedzy?
Polska, w stosunku do potencjału, jest jednym z najm niej innowacyjnych krajów świata . W większości wskaźników opisujących rozwój technologii i poziom innowacji Polska jest na ostatnich miejscach wśród 27 krajów UE. W rankingu stworzonym przez World Economic Forum na podstawie Executive OpinionSurvey Polska uplasowała się na 56 miejscu na świecie!¹
Pomiędzy nauk ą a gospodark ą wyrosła przepa ść. PrzewaŜająca obecnie postawa „nauka powinna mieć czystą formę i nie kalać się praktycznością” powinna być uznawana za największy grzech. Niechlubnym owocem takiego podejścia jest wzajemny brak zaufania przedsiębiorców do naukowców, który wzmagany jest ponadto przez brak efektywnych regulacji zabezpieczające prawa własności intelektualnej w przypadku wspólnych przedsięwzięć biznesu i uczelni. Nic dziwnego, Ŝe finansowanie badań i rozwoju sektora przedsiębiorstw (jako % PKB) w jest w tej sytuacji w Polsce najniŜsze
Współpraca pomi ędzy uczelniami i przedsi ębiorstwami
Ocena poziomu współpracy biznesowej z uczelniami w związku z działalno ścią badawczo-rozwojow ą
Ranking WEF Kraj
Wynik (% moŜliwych do
uzyskania punktów)
3 Szwecja 79%
4 Finlandia 78%
6 Niemcy 76%
Polska 203020
przedsiębiorstw (jako % PKB) w jest w tej sytuacji w Polsce najniŜsze wśród krajów UE i OECD.²
60,7
35,7
30,2
30,3
53,4
62,2
9
10,9
7,6
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Polska
Unia Europejska
OECD
Polski biznes w zbyt małym stopniu uczestniczy w fi nansowaniu przedsi ęwzięć badawczo-rozwojowych
środki bud Ŝetowe środki z przedsiebiorstw inne źródła
śródło: ¹World Economic Forum Executive Opinion Survey 2006 2007² „Main Science and Technology Indicators” OECD, 2006
6 Niemcy 76%
10 Belgia 73%
11 Dania 72%
12 Wielka Brytania 72%
13 Holandia 71%
18 Irlandia 69%
19 Austria 68%
27 Czechy 58%
30 Francja 55%
39 Portugalia 51%
44 Hiszpania 49%
56 Polska 46%
70 Włochy 43%
80 Grecja 41%
Rekomendacje – jak rozwijać kapitał intelektualny Polski
2030
2015
Wizja Polski AD 2030
wzrost odsetka naukowców pracuj ących w sektorze prywatnym
z 8% do 40%
wzrost liczby polskich patentów
Polityki na rzecz zwiększenia % studentów na kierunkach in Ŝ/tech i
Modernizacja systemu kształcenia przez całe
Poprawa średnich wyn. PISA(mat/nauki przyrodnicze) do
wys. pierwszej 10. krajów OECD
Polska 2030dziś 2015 2030
Polityki na rzecz zapewnienia wszystkim
dzieciom dost ępu do dobrej wczesnej
edukacji
Polityki wspieraj ące integralno ść rodzin
wzrost liczby polskich patentów w EPO z 4 do 40 patentów
na 1 mln mieszka ńców
zwiększenie odsetka polskich prac naukowych w puli
cytowa ń do 3%
na kierunkach in Ŝ/tech i mat-inf. do około 20%
Zwiększenie publicznych nakładów na B+R do2%
PKB rocznie
Wprowadzenie nowych metod oceny, motywacji
i rozwoju nauczycieli
kształcenia przez całe Ŝycie
Otwarcie instytucji szkolnictwa wy Ŝszego i
nauki na sektor gospodarki i współprac ę
międzynarodow ą
Zmiana zasad finansowania jednostek
naukowych
Polityki wspieraj ące nawi ązywanie
współpracy przez sektor nauki z gospodark ą
Polityki na rzecz podniesienia jako ści współpracy na linii
szkoła-rodzina
Aktywne pozyskiwanie inwestycji zagranicznych w sektorach opartych na wiedzy