ANALIZA TECHNICZNA PROGNOZY KURSU WALUTOWEGO
DR HAB.K.KALICKI
2008E.Chrabonszczewska, K.Kalicki Teoria i polityka kursu walutowego
Technische Devisenkursprognose, Deutsche Morgan Grenfell, 1996
Francesca Taylor, Rynki i opcje walutowe, Dom wyd.ABC, Kraków 2000
Nison S. Japanese candlestick charting techniques, II wyd, NYIF, NY 2001,
R.Prechter, A.Frost, Elliott wave principle key to market behavior, New Classic Library, Gainesville, 2001
Bloomberg, Technical Analysis, handbook, jan.2007
Rick Bensignor, Metody Mistrzów, Nowe Koncepcje Analizy Technicznej, WIG Press,Warszawa, 2004
Charles Lebeau, David W.Lucas Komputerowa analiza rynków terminowych, WIG, Press Warszawa 1998
John J.Murphy, Analiza Techniczna Rynków finansowych, Parkiet WIG Press, Warszawa, 2008
ŹRÓDŁA DANYCH
• www.waluty.onet.pl
• Notowania, analiza techniczna
• www.bankier.pl
• Linki do notowania, sygnaly analizy technicznej analiza techniczna
• www.gpwinfostrefa.pl
• Archiwum, notowania
• Lub po transakcjach:
• http://gpw.pl/
• /gpw.asp?cel=informacje_gieldowe&k=5&i=/dane_historyczne/dane_historyczne&sky=1
ANALIZA TECHNICZNA
Analiza techniczna to badanie zachowań
rynku
przede wszystkim przy użyciu wykresów
w celu przewidzenia przyszłych trendów
cenowych
PROGNOZY KURSÓW
WALUTOWYCH
• MODELE FUNDAMENTALNE
(czynniki implikujące – popyt ;
podaż, średni, długi okres) – co
kupować
• vs. TECHNICZNE (CHARTY,
krótkie okresy) kiedy kupować
• METODY: modele
ekonometryczne, eksperckie,
techniczne, mieszane.
etcforwarddelfickie
uiXiY
np
e
e
e
i
f
f
e
e
e
,
56.2)0857142,01(8,2
0857142.08.2
8.25.28.0.
)1(
_____
TREŚĆ
• PODSTAWY KONCEPCYJNE
• KLASYCY ANALIZY TECHNICZNEJ
• ŚREDNIE RUCHOME– TRENDY – PARABOLICZNE
– TRENDER
– HURST
– KELTNER BAND
– BOLLINGER
– AUTOREGRESJA
• OSCYLATORY– MOMENTUM
– STOCHASTIC TAS
– WILLIAMS – WLPR
– MOVING AVERAGE MACD
– MOVING AVERAGE OSCILLATOR
– DIRECTIONAL MOVEMENT INDEX DMI
– FEAR & GREED
– COMMODITY INDEX CHAMMEL CMCI
– RATE OF CHANGE ROC
– MOMENTUM
– CHAIKIN
– ON-BALANCE VOLUME
– KAIRI INDEX
• FORMACJE
• RANDOM WALK
• REGRESJA– RSI
– STOCHSTIC
• DEMARK INDICATORS
• SUPPORT & RESISTANCE
• VOLUME ANALYSIS
• VOLATILITY
• SEASONALITY
• FINANCIAL RATIOS
FUNDAMANTY ANALIZY
TECHNICZNEJ
• Są dwa podstawowe rodzaje analiz:
• Analiza fundamentalna (czynniki
ekonomiczne) Co kupić?
• Analiza techniczna (zmiany rynku) Kiedy
kupić?
ANALIZA TECHNICZNA• Analiza techniczna znana od tysiąca lat
• Podstawowe założenia:– Rynek dyskontuje całą informację
– Ceny podlegają trendom
– Historia się powtarza
• Inaczej jak w analizie fundamentalnej, gdzie szuka się czynników determinujących cenę
• Tu racjonalne i nieracjonalne oczekiwania, szuka się sygnałów zmian
• Wykresy pokazują zjawisko w czasie – cenę, wolumen, fale, formacje, trendy od 100 lat
• Dyskontuje psychologię masowego rynku, nawet astrologię
• Jest subiektywna i zwrócona do przeszłości
• Zakłada się nieznany, wewnętrzny porządek rynków
• Nikt nie dowiódł, że wiele zjawisk nie jest efektem koincydencji
• Random walk – przeczy tworzeniu się formacji bo zakłada losowość zdarzeń
• Dużą rolę odgrywa też technika handlu np. stop-loss
Buy low, sell high
ANALIZA TECHNICZNA
FILOZOFIA
• Analiza techniczna – badanie zachowań rynku przy użyciu wykresów w celu przewidywania przyszłych trendów cenowych
• Źródło – ceny, wolumeny, otwarte transakcje
• Filozofia:– Rynek dyskontuje wszystko (nie ważne jakie przyczyny)
– Ceny podlegają trendom (odrzuca niezależność i losowość, trend ma silną tendencję do kontynuacji, aniżeli do zmiany)
– Historia się powtarza (formacje…)
• Analiza fundamentalna bada przyczyny (wartość fundamentalną), techniczna bada skutki - trend lub jego zmianę
• Ceny rynkowe wyprzedzają analizę fundamentalną
• Analiza techniczna do zastosowania dla wszystkich rynków i różnych wymiarów czasu, pozwala prognozować, sztuka analizowania wykresów
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
co oznacza, że
wszyscy uczestnicy rynku są doskonale poinformowani,
zachowania cen w pełni odzwierciedlają zmiany
w relacji popytu i podaży
Z powyższego wynika, że
skoro wszystkie czynniki wpływające na cenę
rynkową znajdują w niej swoje odbicie,
to badanie ceny jest podejściem
samowystarczalnym
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
Twierdzenie, że ceny podlegają trendom odrzuca założenie,
że ceny na rynkach są wynikiem błądzenia losowego,
lecz poruszają się w pewnym kierunku, który można przewidzieć
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
Powyższe założenie implikuje stwierdzenie:
Trend cenowy wykazuje silniejszą tendencję do
kontynuacji swego biegu w dotychczasowym kierunku
aniżeli do jego zmiany
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
psychika ludzka jest niezmienna
ludzie reagują podobnie w podobnych sytuacjach
Zakłada się, że
zachowania większości inwestorów na giełdzie
są zachowaniami spójnymi o charakterze zbiorowym
Wykresy cenowe są odbiciem psychologii całej zbiorowości
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
• Rozpoznanie scenariuszy zachowań inwestorów,
które miały miejsce w przeszłości, pozwala przypuszczać,
że wzory zachowań zostaną powtórzone.
• Powstają zatem określone schematy zachowań,
• które na wykresach tworzą specyficzne,
• powtarzające się kształty ruchów cen
zwane FORMACJAMI
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
nie skupia się na przyczynach spadków lub wzrostów
cen walorów
koncentruje się na określeniu kierunku i ocenie trwałości
aktualnej tendencji rozwoju rynku
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA• Cena jest wynikiem relacji popyt – podaż
• Wysokość kursu kształtują czynniki racjonalne i irracjonalne
• Ceny zmieniają się zgodnie z trendem
• Zmiany w trendzie wywoływane są zmianami popytu i podaży
• Podstawą analiz jest trend bazowy – co najmniej kilkunastoletni
• Cena aktywu nierozerwalnie związana jest z obrotem
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
POZWALA ZDYSKONTOWAĆ PRZYSZŁOŚĆANALIZA TECHNICZNA ZAKŁADA, ŻE ZJAWISKA GIEŁDOWE
WYPRZEDZAJĄ W CZASIE ZJAWISKA EKONOMICZNE,
A RYNEK KAPITAŁOWY JEST MECHANIZMEM, KTÓRY DZIAŁA
POWTARZALNIE
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
ANALIZA FUNDAMENTALNA mówi
W JAKIE PAPIERY WARTOŚCIOWE ZAINWESTOWAĆ
ANALIZA TECHNICZNA mówi
KIEDY ZAINWESTOWAĆ
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
• Zadaniem analityka jest:
• Wychwycenie trendu cenowego
• Zmierzenie siły trendu cenowego
• Oszacowanie długości utrzymania się tendencji
• Przewidzenie punktów zwrotnych zanim trend ulegnie odwróceniu
ANALIZA TECHNICZNA -
FILOZOFIA
• Zarzuty wobec analizy technicznej:
– Samospełniająca się prognoza
– Czy przeszłość decyduje o przyszłości
– Odrzuca błądzenie losowe - akceptuje
efektywność rynków ale odrzuca
niezależność zdarzeń
CHARTY• Już w XVII wieku zwracano uwagę na odchylenia kursów
od teorii klasycznej
• Najbardziej znany Charles Dow 1851-1902
• J.M.Keynes przegrał połowę swojego majątku na
spekulacji
• Klasyka R.D.Edwards J.Mayee Technical analysis of stock
trends, Nison S. Japanese candlestick charting techniques,
II wyd, NYIF, NY 2001
• 200 metod technicznych - tu założenie powtarzalności
trendów, wykresów
• Założenia: rynek dyskontuje wszelkie zmiany (polityczne,
fundamentalne, psychologiczne), ma trendy, powtarza je
• Ekstrapolacja kursu generowana z historycznej sekwencji
•Keynes There is nothing as disastrous as a rational investment policy in an irrational world
CHARTY - OJCOWIE• Charles Dow (1851-1902) 3 trendy:
• Główne,
• długi, 3 fazy akumulacja, wzrost, spekulacja (dystrybucja), zwątpienie
• Średni - wtórny,
• Krótki
• Trendy wspierane są przez wolumeny oraz średnia transportowa i przemysłowa
• Rynek porusza się falowo – akcje i reakcje
• Ruchy wzrostowe przy hossie – podstawowe – wyższe szczyty i wyżej dołki
• Kilkutygodniowe ruchy boczne
• Robert Rhea ruchy cen tworzą formacje
• Modele niezależne od czasu (point & figure)
• Richard Schabacker 1902-1938 rozpoznawanie trendów – wsparcie i opór, teoria luk, formacje kontynuacji (prostokąty, chorągiewki, flagi), odwrócenia trendu
• Modele zależne od czasu (słupki, świece..)
• Richard Wyckoff (goniec na giełdzie 1888) analiza wolumenów i cen (fazy: A kulminacja kupna, B automatyczna korekta, C ponowny test, D przełamanie wsparcia, E ponowny wzrost)
• Ralph Elliot (1871-1948) schematy rynku powtarzają się, fale mają długość i czas 5 fal
• W.D.Gann (1878-1955) też goniec, badał ile czasu trwa wzrost i ile czasu trwał spadek, gdy czas wzrostu przekracza czas spadku – przełamanie trendu, korekty wzrostu do 50% wartości wzrostu
Edgar Peters – analitycy ilościowi często nazywają zwolenników analizy technicznej astrologami
rynku – być może zapominając o tym, że astrologowie byli pierwszymi astronomami, a alchemicy
Pierwszymi chemikami.
ZASADY ZACHOWANIA CEN• Trend wykazuje silniejszą tendencję do kontynuacji niż
odwrócenia
• Impet poprzedza cenę
• Trendy kończą się kulminacją kupna lub sprzedaży
• Zakres transakcyjny na przemian rozszerza się i zwęża
• INNE:
• Ceny towarów i obligacji poruszają się przeciwnie
• Ceny obligacji i akcji w tym samym kierunku
• Rosnące ceny obligacji są korzystne dla akcji
• Rynek obligacji zmienia trend wcześniej niż akcji
• Ceny towarów odwrotny kierunek niż $
• Rosnący $ niekorzystny dla cen towarów
• Silna waluta przyciąga inwestorów na rynek akcji
E.Peters Teoria złożoności – wiele rzeczy jest złożonych ale tworzy spójny obiekt lub proces
– drzewo, pismo, koryto rzeki…
Bezwładny motłoch może zmienić się w zwarty tłum i działa tak jakby miał jeden umysł
METODY TECHNICZNE• bar chart - słupki najwyższy i
najniższy kurs dnia
• Świece
• Logarytmiczne wykresy
• WSKAŹNIKI TECHNICZNE:
• Bollinger band
• Świece odwzorowania
• wsparcie i opór
• Trendy
• oscylatory
• momenty rynkowe
• composition approach
• ciągi Fibonacciego
• Chaikin
• Commodity Channel Index
• Directional Movement Indicator
• Hurst exponent (chaos theory)
• Keltner bands
• Money flow
• Moving Average Converegence Divergence
• Moving Average Envelopes
• Parabolic System
• Pivot points
• Point & figure
• Rate of change
• Regression bands
• Relative Strength Index
• Stochstics
• Williams %R
Technical analysis – self-fulfilling prophecy
GRUPOWANIE NARZĘDZI
• Rodzaje wykresów – słupkowe, linowe, punktowo-symboliczne, świecowe
• Skale wykresów – arytmetyczna, logarytmiczna
• Wykresy słupkowe- cena, wolumen, liczba kontraktów
• Podstawowe narzędzia – trendy, kanały, średnie kroczące, oscylatory
• Średnie kroczące – koperty, wstęgi Bollingera
• Oscylatory – CCI, momentum, ROC, MACD, oscylator stochastyczny, %R Williamsa, RSI,
• Cykle
• Fibonacci – linie wachlarza, łuki
• Wilder – RSI, ruch kierunkowy, system paraboliczny, ADX
DEFINICJE ANALIZY
TECHNICZNEJ• metody przewidywania ruchów kursów walutowych i przyszłych
trendów rynkowych za pomocą badania wykresów przedstawiających
dotychczasowe działanie rynku, obejmujące poziom kursów i obrotów,
a jeśli to możliwe, również ilość otwartych pozycji
• analiza techniczna definiowana jest jako proces, którego celem jest
wykorzystanie prawidłowości w kształtowaniu się kursów walutowych
do przewidywania zmian trendów zanim trendy te ulegną odwróceniu
• M. Pring określa analizę techniczna jako sztukę rozpoznawania zmian
trendu we wczesnej fazie i utrzymywania odpowiednich pozycji
inwestycyjnych do czasu, gdy pojawią się dostateczne dowody
świadczące o tym, że trend się odwrócił
• badaniu prawidłowości występujących na rynkach finansowych, a
celem poszukiwania wzorców zachowań rynku jest uwzględnienie
możliwości ich ponownej realizacji w przyszłości
ZAŁOŻENIA ANALIZY
TECHNICZNEJ
• rynek odzwierciedla wpływ wszystkich
czynników określających poziom cen
• istnienie określonych wzorców zachowań
na rynku implikujących przyszłe reakcje
(ruchy mają postać trendów)
• powtarzalność historii (powtarza wzorce)
• Wykresy ceny, wolumeny: liniowe,
punktowe, słupkowe (maks/min), świece
(otwarcie/zamknięcie)
ZASTOSOWANIE ANALIZY
TECHNICZNEJKurs
Czas
Kurs równowagi
trend
spot
Analiza fundamentalna może
przedwczesnie rekomendować
sprzedaż, gdy na rynku pojawia się
overshoot z trendu - ponad kurs
równowagi
Analiza techniczna może zalecać
utrzymanie pozycji ponad kurs
wynikający z równowagi długookresowej
- co wynika z trendu
KLASYCY ANALIZY
TECHNICZNEJ
TEORIA DOW’A• Fundament analizy technicznej.
• Pierwsza zasad teorii to założenie, iż ceny i ich średnie giełdowe dyskontują
wszystko – nawet „ingerencje Boże” – trzęsienia, huragany.
• Druga zasada przedstawia poziomy kursów jako kształtujące się zgodnie z trzema
rodzajami trendu (trend główny-długookresowy, trend wtórny i trend
krótkookresowy) – porównywał do ruchów morza a/ odpływ i przypływ, b/ fale
przypływu i odpływu, c/ fale zwykłe - krótkie.
• 3 fazy trendu głównego:
– Faza pierwsza - faza akumulacji, ruch horyzontalny (dobrze poinformowani inwestorzy
otwierają długie pozycje).
– Faza druga gwałtowny wzrost spowodowany poszerzaniem się grona inwestorów
zachęconych do aktywności dobrymi informacjami rynkowymi.
– Faza trzecia - etap masowego udziału inwestorów w rynku, jak też bardzo dobrych
informacji rynkowych, nasilonej spekulacji, po osiągnięciu szczytowego poziomu,
spekulacja, wyprzedaż waluty przez pierwszych inwestorów
TEORIA DOW’A
• Czwarta zasada - potwierdzenie trendu rynkowego wymaga poruszania
się obu średnich – przemysłowej i kolejowej - w tym samym kierunku.
• Piąta zasadza - obroty na rynku muszą potwierdzać
• Szósta zasada - trend trwa do chwili uzyskania wyraźnego sygnału
odwrócenia. Trudno odróżnić korektę trendzie od zmiany kierunku.
• Zarzuty – analiza Dow daje zbyt spóźnione sygnały – gdy podmioty są
już w fazie wzrostu
TEORIA DOWA
w pierwotnym zamyśle miał to być barometr gospodarki
zasadniczym jej celem jest identyfikacja głównego trendu
teoria wykorzystuje średnie giełdowe i indeksy giełdowe
Średnie giełdowe to suma cen wybranych papierów wartościowych
Notowanych na giełdzie podzielonych przez ich ilość
Teoria Dowa - etapy trendu
Pierwszy etap - akumulacja
Po długotrwałych spadkach inwestorzy rozpoczynają ostrożny
zakup walorów po najniższych cenach od dłuższego czasu
kurs wyhamowuje by w rezultacie zatrzymać się w miejscu
Teoria Dowa - etapy trendu
Drugi etap - konsekwentny wzrost cen
• Inwestorzy stopniowo przekonują się do wejścia na rynek
• W prasie pojawia się więcej artykułów na temat pozytywnych danych
makroekonomicznych
• Inwestorzy rozpoczynają coraz odważniejsze zakupy
• Kurs stopniowo przyśpiesza by pod koniec tej fazy
odnotować nawet agresywne wzrosty cen
Teoria Dowa - etapy trendu
Trzeci (ostatni) etap - faza aktywności mniejszych inwestorów
• „Mali inwestorzy”, często słabo wyedukowani nie posiadający wystarczającego doświadczenia giełdowego dokonują lawinowych zakupów walorów
• „Duzi inwestorzy” nastawieni na długookresowe lokowanie kapitału
realizują zyski zakupionych na początku drugiej fazy aktywów
Teoria Dowa - etapy trendu
• Trend główny spadkowy (bessa) dzieli się również na trzy fazy
Według teorii Dowa koniec hossy jest zarazem początkiem bessy.
Masowe zakupy
wzrost
akumulacja
TEORIA FAL ELLIOTA• 1930 Ralph Elliott (księgowy na kolei) uznał, że zmiana trendu akcji
jest przewidywalna – powtarzalne wzory i mają wartość prognostyczną (uzupełnienie teorii Dow’a)
• Rynek podlega powtarzającemu się rytmowi (cyklowi) pięciofalowego ruchu zgodnie z trendem wzrostowym (5 punktów wzrostowych) i następujących po nim trzech punktów w falach spadkowych
• Są dwa typy fal: poruszające i korektywne
• Fale poruszające mają strukturę 5-cio falową a korygujące 3 falową
• - fale 1,3, 5 wpływają na kierunek a fale 2 i 4 są kontrreakcją
• Ralph Elliot „wszystkie fale tego samego stopnia są zależne od siebie zarówno pod względem czasu jak i ceny”
• formacje fal; 5 punktów fal wzrostu; 3 punkty spadku
FALE ELLIOTA
IMPULS KOREKTA
1
2
3 4
5
Korekta
A
Korekta
B
Korekta
C
FALE ELLIOTA
• Fala A może mieć 5 podfal lub 3 fale
• Korekta B zawsze składa się z 3 fal
• Fala 5 powinna być piątą i jest dłuższa
• Ideałem jest, gdy fala 1=5
TEORIA ELIOTTA
Najważniejszym elementem teorii jest kształt czyli
formacja fali
Elementarny wzór to dwuodcinkowy fragment wykresu
składający się z impulsu i korekty
TEORIA ELIOTTA
FORMACJA ELIOTTA RYNKU ROSNACEGO
FORMACJA ELIOTTA RYNKU MALEJĄCEGO
CIĄGI FIBONACCIEGO• Teorii fal korzysta - odkryta w XII/XIII w. przez Leonardo
Fibonacciego z Pizzy (Liber Abacci – księga kalkulacji 1202) to sekwencja liczb. Sekwencja przedstawiona jest jako ciąg następujących cyfr: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89,144, 233, 377... a kolejne liczby ciągu można łatwo obliczyć, bowiem każda z cyfr stanowi sumę dwóch poprzednich. (jak rozmnaża się para królików) – czyli wzrost ekspotencjałowy
• Właściwością przedstawionych liczb w odniesieniu do teorii fal Elliotta jest spostrzeżenie cyfr 3, 5 i 8, dla dowolnego wyrazu ciągu Fibonacciego do wyrazu go poprzedzającego wynosi 1,618, stosunek dowolnego wyrazu ciągu do wyrazu następującego po nim - 0,618, natomiast stosunek dowolnych wyrazów oddalonych od siebie o dwa miejsca - 2,618
• Co oznacza 1/1.618=61,8% oraz 1/2.618=38,2% (opór i wsparcie)
• Wtórne punkty wsparcia i oporu to 23,6% oraz 76,4%
• 5=2^2+1^2 zasada trójkąta prostokątnego ten rodzaj trójkąta jest często spotykany w rozwoju rynku akcji
GENEZA – ZŁOTA REGUŁA
• Złota reguła 1,61803… dlaczego tak interesuje traderów. Znana była w starożytnym Egipcie i Pitagorasowi 570-490 pne. Pierwsza definicja pochodziła od Euclidesa 325-265 pne. Lica Pacioli 1445-1517 - Divina Proportione ilustrowane przez Leonardo da Vinci. Pokazuje jak coś narasta lub zmniejsza się we wszechświecie. Złota reguła –czy to system słoneczny, czy spirala huraganu, muszla ślimaka, Platon 427-347 pne weź linę i podziel ją nierówno w proporcji 1: 1,61. Tradarzy znają ją jako Phi=1,618..
• Współczynnik – logos
• AC:AB ma się tak jak AB:BC – 0,618
• geometryczna proporcja 1:3::3:9.
FIBONACCI GRAPH
• Pokazuje poziomy wsparcia i oporu, sygnalizując krótkoterminowe zmiany kierunku rozwoju cen
• Zakłada, że ceny po np. ruchu w dół na trochę znowu rosną – aby dalej spaść
• To bazuje na sekwencji XII w matematyka Leonardo Fibonacci. Te punkty retracement są: 23,6%, 38,2%, 50%, 61,8%, 76,4% i 100%
• Z liczb 1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89,144,233,377
• Ułamki między tymi liczbami dają: 1, 05, 0,666, 0,6, 0,625, 0,619, 0,618, 0,618
• Przy silnym trendzie odwrócenie jest około 38%, przy słabym zawrócenie jest około 62%
CIĄG FIBONACCIEGO
Suma dowolnych dwóch liczb ciągu jest kolejną jego liczbą
1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144 …….
Po kilku pierwszych wyrazach stosunek dwóch dowolnych
kolejnych wyrazów ciągu wynosi w przybliżeniu 0,618
Pomiędzy liczbami oddzielonymi o dwie pozycje stosunek wynosi
2,618 lub odwrotność czyli 0,382
0,618 jest jedyną liczbą która dodana do 1 daje swą odwrotność
0,618 + 1 = 1/0,618
FIBONACCI GRAPH
38%
50%
62%
A
BA
B
62%
50%
38%
Prawdopodobieństwo w górę Prawdopodobieństwo w dół
FIBONACCI GRAPH
Kurs
high 50
low 42
różnica 8
Fibonacci 8*fibonacci50-D..
delta kursu 8 0,000 0,00 50,00
0,236 1,89 48,11
0,382 3,06 46,94
0,500 4,00 46,00
0,618 4,94 45,06
0,764 6,11 43,89
1,000 8,00 42,00
38,2 % oraz 61,8% to wsparcie oraz opór
23,6%, 50%, 76,4% to są poziomy wtórne
FIBONACCI GRAPH
1 1 2 3 5 8 13 21 34
1
0,5
0,667
0,600
0,625
0,615
0,619
0,618
1
2
1,75
1,667
1,600
1,625
1,615
1,619
1,618
Poprzedni/następny
Następny/poprzedni
TEORIA CAROLANA
n-ta liczba ciągu określająca ilość dni
n-ta liczba ciągu Fibbonacciego
FT nn5,29
T n
F n
TEORIA CAROLANA
Zmiany tendencji na rynku następują w okienkach czasowych
Dzień prognozowany oddzielony jest od dnia zmiany tendencji
ściśle określonym czasem
Wokół każdego prognozowanego dnia rozciąga się tzw. rama czasu
rozpoczynająca się 3 dni przed prognozowanym dniem
i kończąca się 3 dni po
SŁUPKI I ŚWIECE
TWORZENIE WYKRESÓW
• Słupkowe ( bar charts) – kurs najwyższy,
najniższy, otwarcia i zamknięcia
• Intraday, dzienny, tygodniowy miesięczny,
kwartalny, roczny
BAR, CANDLE, LOGARITHMIC
• BAR – poziom w wybranym okresie, najwyższy i najniższy kurs, otwarcie, zamknięcie (skala arytmetyczna, półlogarytmiczna, log)
• Otwarcie, zamknięcie, najniższy, najwyższy
• Punktowo- symboliczne - Symboliczne X – wzrost, O -spadek
• Logarytmiczny wykres – pokazuje nie skalę arytmetyczną lecz logarytmiczną (procentową zmianę)
• Candle – świece, najniższy, najwyższy, otwarcie, zamknięcie, kolory biały/czarny
• Często dodatkowo słupki wolumenów oraz liczby otwartych kontraktów
CANDLESTICKS
• Japońska analiza techniczna – świece
• Twórca legenda Munehisa Homma – handlował ryżem około 1700
• Otwarcie, zamknięcie, najwyższy i najniższy oraz kolor
• Wyższe zamknięcie niż otwarcie – biały
• Niższe zamknięcie niż otwarcie – niebieski lub czarny
• Shadow (ekstrema ceny) i real body (część grubsza)
• Ze świec buduje się figury
Jap. If you wish to know the road, inquire of those who have traveled it
Even a thousend mile journey beginns with the first step
FORMACJE ŚWIECOWE
Cechą formacji świecowych są ich odpowiedniki –
formacje zapowiadające wzrost i formacje zapowiadających spadek
są nazywane odwrotnie, na przykład
gwiazda wieczornej
gwiazda poranna
KONSTRUKCJA ŚWIECY
NAJWYŻSZY
ZAMKNICIE
OTWARCIE
NAJNIŻSZY
NAJWYŻSZY
ZAMKNIĘCIE
ZAMKNIECIE
ZAMKNIĘCIE
NAJWYŻSZYNAJWYŻSZY
OTWARCIE
OTWARCIE
OTWARCIE
NAJNIŻSZY
NAJNIŻSZY
NAJNIŻSZY
BIAŁA ŚWIECA CZARNA ŚWIECA
ZMIANA KIERUNKU
• Zmiana kierunku ku górze bullish
• Zmiana kierunku w dół bearish
HAMMER MŁOT
FORMACJA MŁOTA
FORMACJA MŁOTA
HANGING MAN (DOWN)BIAŁY
LUB
CZARNY
DOJI STAR
• Zmiana kierunku (down)
• Zmiana kierunku (up)
FORMACJA SPADAJĄCEJ GWIAZDY
FORMACJA SPADAJĄCEJ GWIAZDY
FORMACJA SPADAJĄCEJ GWIAZDY
HARAMI CROSS
Harami Cross
Harami Cross
Harami cross
FORMACJA GWIAZDY WIECZORNEJ
FORMACJA GWIAZDY WIECZORNEJ
FORMACJA GWIAZDY PORANNEJ
FORMACJA GWIAZDY PORANNEJ
3 BLACK CROWS
Three Black
Crows
THREE WHITE SOLDIERS
Three white
soldiers
THREE MOUNTAINS
Three mountains
Odwrotnie – three river bottom
TOP TOWER
Tower top
Lub
odwrotnie
Tower bottom
WOLUMENY
• Wolumeny są jak ciśnienie wody w rurach –
im większe tym silniejsze zmiany
• Wolumeny wspierają wnioski analizy
technicznej – potwierdzają ceny
• Zwykle wzrost wolumenu z białą świecą
oznacza wzrost ceny a wzrost z czarną
świecą spadek ceny
JAP. One arrow is easily broken, but not ten in a bundle
CHARTS
WYKRESY
AKCJOGRAM (wykres liniowy )
• Najprostsza formą przedstawienia danych instrumentu finansowego
• łącząc wartości ceny waloru (np. zamknięcia) powstaje linia prosta.
• przejrzystość
• łatwość interpretacji
• jedyny typ wykresu stosowany w systemie kursu jednolitego.
WYKRES LINIOWY
WYKRES ŚWIECOWYelementy świecy:
• - cena otwarcia
• - cena zamknięcia
• - cena maksymalna
• - cena minimalna
Relacja ceny otwarcia do ceny zamknięcia determinuje barwę świecy
• biały kolor korpusu świec wzrostowych
• kolor czarnego korpus, świec spadkowych
WYKRES ŚWIECOWY
WYKRES SŁUPKOWY
• przekazuje taką samą ilość informacji co wykres świecowy
• zasada budowy analogiczna do świec japońskich – różnica dotyczy
jedynie prezentacji graficznej.
programy transakcyjne oferują możliwość oznaczenia różnymi kolorami
słupków spadkowych, wzrostowych oraz neutralnych
WYKRESY PUNKTOWO - SYMBOLICZNE
• uwzględniają tylko zmiany cen
• budowane są jako kolumny „x” i „o”
odpowiadające określonym wcześniej ruchom cen
• pozwalają zauważyć wahania w specyficznych okresach zagęszczeń
• interpretacja ich jest podobna do wykresów słupkowych
• wyjątek stanowi sposób pomiaru wybicia ceny
WYKRESY KAGI
Do konstrukcji wykresu używa się trzech rodzajów linii
• grubej
• cienkiej
• poziomej (zwanej linią załamania)
ważną rolę odgrywa wielkość odwrócenia (minimalna zmiana ceny)
Umożliwia umieszczenie w następnej kolumnie linii odwrotnej
informującej o zmianie trendu.
WYKRESY KAGI
WYKRESY KAGI
• Wykres przełamania trzech linii (Three Line Break) składa się z
prostokątów o różnej wysokości umieszczonych w osobnych
kolumnach
• Każdą kolejną linię dodaje się do wykresu po osiągnięciu
kolejnego maksimum lub minimum.
• W sytuacjach gdy cena zamknięcia jest równa z ceną otwarcia
wykres pozostaje bez zmian.
WYKRESY KAGI
SKALE WYKRESÓW
Do tworzenia wykresów giełdowych stosuje się skale:
• ARYTMETYCZNĄ - ceny oddalone o taką samą jednostkę
• LOGARYTMICZNĄ - odległości pomiędzy jednostkami cenowymi
odpowiadają ich zmianom procentowym
WYKRES LOGARYTMICZNY
• Wykres arytmetyczny – dystans pokazuje
zmianę absolutną wartości
• Wykres logarytmiczny pokazuje - dystans
zmianę procentowa ceny
WYKRESY
• Pojedynczego instrumentu
• Wielu instrumentów oraz spread między ich
cenami
• Sezonowości
ŚRENIE RUCHOME
ŚREDNIE RUCHOME
• Średnie ruchome to najstarsze narzędzia analizy technicznej
• Im dłuższy okres analizy tym mniejszy wpływ na bieżącą cenę im krótszy tym wpływ większy
• Średnie wygładzają trendy 5 dni, 9, 30, 50 dni, rzadko 200 dni
• Średnie ruchome pokazują linie wsparcia i oporu
• Złote skrzyżowanie to przecięcie długich i krótkich średnich ruchomych
ŚREDNIE RUCHOME
• Średnie kroczące to narzędzia do wygładzania danych w celu wykrycia trendu – niwelator odchyleń
• Eliminują krótkoterminową zmienność
• Do średnich bierze się zwykle środek dnia
• Często średnie dodatkowo waży się
• Przecięcie średnich – dwóch, trzech
• Średnie wskazują na kierunek ale nie mierzą siły
• Nie pokazują stanu wyprzedania lub wykupienia
• Rodzaje– Proste (ta sama waga dla każdej ceny)
– Ważone (malejąca waga wstecz dla cen)
– Wykładnicze (daje większą wagę cenom z ostatniego okresu)
ŚREDNIA RUCHOMA
kolejna wartość średniej arytmetycznej
kurs i-tego aktywu
k przesunięcie średniej ruchomej
k
n
knii
n
xx
1
xn
xi
ŚREDNIA RUCHOMA
generuje dobre sygnały pod warunkiem dobrania
odpowiedniego parametru średniej
• Sygnał kupna (K) zostaje
wygenerowany, gdy linia kursu
przebija od dołu niemalejącą
średnią.
• Sygnał sprzedaży (S)
zostaje wygenerowany,
gdy kurs przebija od góry
nierosnącą średnią.
Prosta
Expotencjałowa
ważona
ŚREDNIE RUCHOME
• System dwóch średnich ruchomych – długiej i krótkiej R.Donchian (20 dni i 5 dni)
• Tu max (x dni najwyższe) i min (x dni najniższe); linia pomarańczowa, linia niebieska.
• System trzech średnich ruchomych długiej, średniej i krótkiej (R.C.Allen 18, 9, 4 dni)
• System czterech średnich – dwie pary, pierwsza identyfikacja trendu, druga szybsze - moment inwestycji
• Często różnice stosuje się jako oscylatory
• Czasem stosuje się filtry – nakłada się warunek na zmianę wartości – aby ignorować przecięcia bez znaczenia
ŚREDNIA RUCHOMA
• Porównuje się kursy dzienne oraz średnie ruchome
dla 5 i 15 dni. Zielone punkty sugerują zakup a
czerwone sprzedaż waluty
• Zielone punkty, gdy średnia krótsza wyprzedza
średnią dłuższą od dołu (zmiana trendu)
• Czerwone punkty, gdy krótsza średnia przecina
dłuższą średnią od góry (zmiana trendu)
WYKORZYSTANIE ŚREDNICH
• KOPERTY
• WSTĘGI BOLLINGERA
• FIBUNACCI
• OSCYLATORY
DYWERGENCJE
• Dywergencja – kiedy cena osiąga maksimum lub minimum a wskaźnik techniczny np. jakiś oscylator nie
• Pierwotne podstawy z podejścia DOW’a np. różnice między cenami akcji a indeksami transportu lub produkcji
• Dywergencji można szukać na średnich ruchomych lub na oscylatorach
• Dywergencje stanowią sygnał zmian
• Dywergencje mogą mieć charakter seryjny np. pojawiają się trójkątami
• Trudno stwierdzić czy zmiana trendu następuje po jednej, czy po serii dywergencji
• Np. dywergencje między średnią przemysłową, czy S&P lub olejem opałowym i ropą etc.
MOVING AVERAGE
DIFFERENTIALS
• Różnice w średnich ruchomych np. różnica średniej z ostatnich 4 dni w stosunku do średniej z poprzedzających 4 dni
• Te dwie linie odejmuje się i to pokazuje oscylację wokół wartości = 0 i sygnalizuje zmianę momentu, kiedy przekracza linię 0
• Gdy powyżej 0 moment pozytywny, gdy poniżej moment negatywny
TRENDY
TREND
• „Zawsze dokonuje transakcji zgodnie z
kierunkiem trendu”, „Nigdy nie walcz z
trendem”, „Trend jest Twoim
sprzymierzeńcem”
• Kierunek wyznaczają szczyty i dołki
• Trend główny, średni i krótki (DOW)
• Linie oporu (góra) i wsparcia (dół)
POJĘCIE TRENDU
Trend – linia przebiegająca regularnie,
zmiany zachodzące mają charakter ewolucyjny
a nie rewolucyjny
TRENDY
ZASADA: NIDGY NIE WALCZ Z TRENDEM
Market is never wrong
ANALIZA TRENDU
• Szczyty, nazywane są poziomem wsparcia a ich
istota określa wysokość kursu walutowego, przy
którym zainteresowanie ze strony kupujących jest
na tyle silne, aby przezwyciężyć presję
sprzedających i w rezultacie powstrzymać spadek.
• Dna - linia oporu, która stanowi poziom cen, gdzie
z kolei presja ze strony sprzedających jest
silniejsza od popytu, co powoduje cofnięcie się
poziomu kursów walutowych
Don’t forget old support and resistance levels
IDENTYFIKACJA TRENDU
wzrostowy spadkowy
Przełamanie trendu Head and shoulders
Rosenberg 1996
Jap. It is what all eyes see and what all fingers point to
TREND ROSNĄCY
TREND MALEJACY
LINIA WSPARCIA
LINIA OPORU
KANAŁ TRENDOWY
Kanał trendowy to granice w których poruszają się ceny w czasie
Zidentyfikowanie kanału trendowego umożliwia:
określenie tendencji
określenie punktów będących sygnałami kupna i sprzedaży
WSKAŹNIKI ANALIZY
TECHNICZNJ• Bardziej zaawansowana technika to filtrowanie trendu
• Średnia ruchoma (średnia krocząca) - wskaźnik uzyskany
w efekcie uśrednienia wartości szeregu pierwotnego -
wygładzanie szeregu kursów - określenie kierunku trendu
jak i rozpoznanie sygnałów jego odwrócenia. Główną
wadą zastosowania średniej kroczącej jest jej opóźnienie w
stosunku do ruchu cen. (średnia ruchoma arytmetyczna
(prosta), średnia ruchoma ważona oraz średnia ruchoma
wykładnicza)
• Filtr dziennego zakresu kursów walutowych
• Filtr procentowy (kwotowy)
• Filtr czasowy
ANALIZA TRENDU
• trend wzrostowy, oznaczający sytuację, gdy seria
kształtujących go szczytów i den położona jest
coraz wyżej,
• trend spadkowy – gdy szczyty i dna układają się
stopniowo coraz niżej,
• trend boczny, zwany trendem horyzontalnym,
• konsolidacja lub brakiem trendu, oznacza ułożenie
szczytów i minimów na zbliżonym poziomie
• trendy główne (trendy podstawe), trendy wtórne
(średniookresowe) oraz trendy krótkookresowe
Be a trend follower not a trend predictor
Waiting for the right moment is virtous and essential
ANALIZA TRENDU
• Trend jest definiowany w kontekście czasu
• Średnie kroczące pozwalają stwierdzić, czy
trend jest rosnący, malejący czy boczny
• Szukanie punktów wybicia z kanału trendu
Szukanie rozwiązania przy pomocy jednego wskaźnika – to jak rozwiązanie problemu
przez odnalezienie świętego Graal’a
IZOLOWANIE TRENDÓW
GŁÓWNYCH
Filtr trendu
Long term
Short term
kurs
czasBadania wykazały, że średnia ruchoma dawała 75% rekomendacji ze stratą a 25% z zyskiem
ANALIZA TRENDU
4 dniowa
Średnia
krocząca
9 dniowa średnia krocząca
18 dniowa średnia krocząca
TREND
SPADKOWY
TREND
BOCZNYTREND
BOCZNY
KANAŁ TRENDOWY
Kanał trendu to granice, w których poruszają się ceny w czasie
Zidentyfikowanie kanału trendu umożliwia:
określenie tendencji
określenie punktów będących sygnałami kupna i sprzedaży
ZNIŻKUJACY KANAŁ TRENDOWY
HORYZONTALNY KANAŁ TRENDOWY
WACHLARZ
1
2
3
Przełamanie 3 linii oznacza najczęściej odwrócenie linii trendu
KANAŁ TRENDU
LUKI CENOWE
• Luki cenowe to obszary na wykresie, w których nie dokonano żadnych transakcji
• Luka wyczerpania
• Luka ucieczki
• Luka startu
TRENDY
KRZYWE PARABOLICZNE
KRZYWE PARABOLICZNE
• Formuła – Welles Wilder
• Narzędzie do gry z trendem
• Wzór zawiera element czasu
• Krzywe paraboliczne pokazują moment odwrócenia trendu (moment stop)
• Stop & Reverse – zatrzymaj się i odwróć …pozycję
• Trzeba wybrać punkt rozpoczęcia analizy
PTPS: SAR –STOP AND
REVERSAL POINT (SYSTEM
PARABOLICZNY)• Pozycja jest odwracana, gdy cena sięga linii obrony
• Przyspieszanie linii trendu po wstępnym wolnym okresie
• Kiedy trend zaczyna się punkty SAR poruszają się z małymi przyrostami, gdy trend stabilizuje się punkty SAR są odsunięte dalej od siebie. To wynika z acceleration factor AF. Zaczyna się on od 0,02 i rośnie co Δ= 0,02 do ekstremum cenowego
• SAR jutro=SAR dziś+AF(najwyższy kurs dziś – SAR dziś)
• Ten system zakłada, że inwestorzy stosują stop loss
BLOOMBERG TRENDER
• Wykorzystuje dzienne zmiany zakresu cen i używa Average True Range oraz nowe szczyty i dna. Odnosi się Expotential Moving Average, Mid Point oraz Standard Deviation. Efektem są wskaźniki trendu podobne do średniej ruchomej lub Donchian Channels.
• Zielona wskazuje wsparcie, czerwona opór. Gdy kurs łamie opór to sygnał zakupu
• Zmiana trendu, gdy ceny przetną wsparcie lub opór
BLOOMBERG TRENDER
• Najpierw kalkuluje się Expotential Moving
Average (M P) i Expotential Moving
Average (TR) do tego dodaje się lub
odejmuje połowę Expotential Moving
Average(TR) do Expotantial Moving
Average(MP) = Adjusted Modpoint
• Trender kalkuluje odchylenie standardowe i
dodaje +- 1S do ADjusted Modpoint
BLOOMBERG TRENDER
• W efekcie pokazuje się wsparcie i opór
• Jeżeli na tym samym wykresie zrobi się 3
trendery – krótki, średni i długi to pokazują
się punkty zwrotne trendu
HURST EXPONENT GRAPH• KAOS (CHAOS) – używa historycznych cen do predykcji
cen przyszłych przyjmując, że ceny zmieniają się dłużej niż wynika to z losowości kroczącej
• Pokazuje 3 wykresy: ceny, Hurst exponent, skumulowany zysk z inwestycji w instrument – sygnał zakupu zielony, sprzedaży czerwony
• Tu odrzuca się teorię random walk i efektywności rynków E.Fama, że stare ceny nie mogą być podstawą do wnioskowania o przyszłych cenach i bazuje się na wykazywanych statystycznie anomaliach przeczących teorii rynków efektywnych – Teoria Chaosu – która mówi, że rynki są dynamiczne, a więc przyszłe zmiany cen mogą wynikać z dynamiki z przeszłości
• Gdyby teoria portfolio była prawadziwa to Hurst Exponent powinien wynosić 0,5 – jednak ruchy cen są trwalsze w czasie
HURST EXPONENT GRAPH
• Hurst exponent graph mierzy trwałość i nietrwałość ruchów cen
w czasie, a więc prognozuje ceny z persistence trendu
• Trend patrzy wstecz ale persitence (non-linear) w przód
• May Ch.Nonlinear pricing:theory&aplications,Wiley,1999
tentantypersismniejgdy
persistentseriawyżyżsgdy
Hwalkrandomgdy
aczynnikprzezanyprzyspiesztXprocesatX
skalujacyczynnikaH
ataHtX
5,0
)()(
/1
)(
1)(
KELTNER BAND
• Oscylator - Chester Keltner – podobnie jak Bollinger bada odchylenia od średniej (envelope)
• Gdy cena odchyla się od średniej oczekuje się powrotu
• Górna granica to 10 dni średnia ruchoma + 10 dni średnia ruchoma różnicy najwyższy – najniższy kurs
• Dolna granica to 10 dni średnia ruchoma - 10 dni średnia ruchoma różnicy najwyższy – najniższy kurs
PASMO BOLLINGER• John Bollinger band – pokazuje punkty wsparcia i oporu ze
zmienności cen akcji (odchylenie standardowe), czyli liczy odchylenia standardowe od średniej ruchomej (zwykle 2 odchylenie standardowe) czyli 95%, że kurs zostanie w paśmie
• Gdy mniejsza zmienność pasmo jest węższe, gdy większa –pasmo szersze
• Zwykle dwa odchylenia standardowe a średnia ruchoma dla 20 dni
• Często używane z Relative Strength Index RSI lub Moving Convergence/Divergence
• J.Bollinger sugerował, że duża zmiana ceny poprzedzana jest przez okres bardzo małej zmienności
kupuj
sprzedaj
PRZYKŁADOWY CZAS
WYBICIA Z KANAŁU
RYNEK DNI RYNEK DNI
KAKAO 18 SOJA 57
KUKURYDZ
A
38 PSZENICA 22
CUKIER 40 WIEPRZOWI
NA
38
BAWEŁNA 70 OLEJ
SOJOWY
42
SREBRO 4 WOŁOWINA 13
MIEDŹ 29 SKLEJKA 48
ACCUMULATION
DISTRIBUTION OSCILLATOR
• ADO – używa analizy zmian RSI - relative strenght index, do określenia kierunku
• Dodaje do dystansu open to high low to close, dzieli się przez 2 i mnoży przez 100
• Zmiany między 100 a 0.
• Kierunek dół lub góra pokazuje wcześniej możliwą zmianę trendu
• Gdy wartość średnia to trendu boczny
AUTOREGRESJA
• Wsparcie lub opór kalkuluje się dodając i
odejmując dwa odchylenia standardowe
(95% prawdopodobieństwa w rozkładzie
normalnym)
• Gdy cena przebija limity indykacja zmiany
trendu np. ponad +2 S oznacza wzrost
popytu przy niedostatecznej podaży
WSKAŹNIKI ANALIZY
TECHNICZNEJ & OSCYLATORY
WSKAŹNIKI ANALIZY
TECHNICZNEJ• Oscylator - matematycznie określona miara impetu rynkowego,
a więc tempa, w jakim rynek przyspiesza bądź zwalnia, będąca pomocną w określaniu z wyprzedzeniem przyszłych zmian kursów walutowych i identyfikacji punktów zwrotnych na rynku.
• Pokazuje nie na wartość kursu ale na jego zmianę – a więc może mieć wartości dodatnie i ujemne
• Moment czyli sygnał to przejście przez oś 0
• Oscylatory mają charakter pomocniczy
• Zastosowania – kiedy osiągają skrajne wartości – rynek wykupiony (góra) lub wyprzedany (dół)
• Kiedy dywergencja, czyli rozbieżność między oscylatorem a ruchem cen
• Przecięcie poziomu 0
OSCYLATORY
• Wyróżnia się wskaźnik siły względnej RSI
(ang. relative strenght index), oscylator
MACD (ang. moving average convergence
divergence), wskaźnik zmian ROC (ang.
rate of change), oraz momentum
RSI (Relative Strength Index)
(wskaźnik relatywnej siły)
Nazywany wskaźnikiem wewnętrznej
siły akcji.
Pokazuje stan rynku z punktu widzenia
sił popytu i podaży.
Wzmocnieniem sygnałów jest
wzajemne położenie linii wskaźnika
i linii sygnałowej
średni wzrost kursu z k dni
RS= ---------------------------------
średni spadek kursu z k dni
RSRSI
1
100100
RSI
• Sygnał kupna (K) zostaje
wygenerowany przy wzroście
wskaźnika ponad poziom
wysprzedania.
• Sygnał sprzedaży (S) zostaje
wygenerowany przy spadku
wskaźnika poniżej poziomu
wykupienia.
RELATIVE STRENGTH INDEX• Indeks siły względnej – oscylator (waha się od 0-100)
• RSI – pokazuje historyczną relację cena/zysk – bierze się ceny zamknięcia oraz yields – trochę jest to jak analiza czynnika dla futures prices (opr. Welles Wilder 1978)
• Liczy się ile razy poruszał się od średniej w górę i od średniej w dół np. W ciągu 14 dni 10 w górę 4 w dół
• RSI mierzy szybkość kierunkowej zmiany cen, szybki wzrost w górę może sugerować nadmiar zakupu (RSI>70%), gdy RSI<30% sugeruje nadmiar sprzedania
• Powyższe daje sygnał do sprzedaży lub zakupu
dnispadeksredni
dninpgorewwzrostsredniRS
RSdolwsrednia
górewsredniaRSI
14
14
}{1
100100
RELATIVE STRENGTH
INDICATOR
• Wykresy mogą być tygodniowe dla długich
trendów
• lub
• Dzienne: Relative Strength RS= (średnia 14
dni closes up)/(średnia 14 dni closes down)
70
30Załamanie
ruchu
sprzedaj
kupuj
RELATIVE STRENGTH
ANALYSIS
• Analiza zachowania akcji w stosunku do
benchmarku np S&P-500
• Czy akcje przebijają indeks, czy leżą
poniżej indeksu
• Linia trendu pokazuje wsparcie i opór F
STOCHASTIC
• George Lane 50-te- Oscylator stochastyczny bada relacje nadwyżki zakupu do nadwyżki podaży – pozwala identyfikować swing w kursach
• TASC GRAPH – mierzy szybkość zmiany cen dla identyfikacji nadmiaru zakupu lub sprzedaży
• Są dwie linie %K (raw stochastic) oraz %D (średnia ruchoma ze średnich ruchomych)
• Analizuje różnicę w średnich ruchomych np. 4 dni (last close i low price z N dni) =K%
• K%=[(close)-(low z N)]/[(high z N)-(low z N)]
• D% wygładza trend dla ilości w danym okresie
• DS.% średnia ruchoma z D%
• DSS% średnia ruchoma z DS.%
• 70% lub 80% (%K) oznaczać będzie overbought, 20% lub 30% (%D) oversold
%K
Przecięcie lewostronne
K% szybciej niż D%Przecięcie prawostronne
K% wolniej niż D% Kolano – silny
rynek
Łokieć – słaby
rynek
Szczypce zapowiedź
Przecięcia D% z K%
Hak zagięcie K%
Poprzedzające przecięcie
STOCHASTIC
70
30
WILIAMS %R• Należy do rodziny oscylatorów stochastycznych
• WLPR = Larry Wiliams %R służy badani nadmiaru sprzedaży lub kupna - oscylator
• Kalkuluje różnicę między ostatnią ceną closing a najwyższą z najwyższych relatywnie do rozpiętości cen w okresie – R zmienia się od -100 do 0
• Nadmiar zakupu gdy >-20
• Nadmiar sprzedaży gdy <-80
• Prównanie Williams %R z ceną daje też możliwość identyfikacji zmiany momentu
)(
100*)sin(%
okresiewcenanajniżajnokresiewcenanajwyzsza
gclodzisokresiewcenanajwyzszaRWilliams
WILLIAMS %R
MOVING AVERAGE
CONVERGENCE/DIVERGENCE
• Opracował Gerald Appel 1979- MACD indicator/oscylator mierzy ekspotencjałowo ochylenia cen w krótkim okresie lub tzw. Strukturalne zmiany w trendzie
• 2 linie zestawiane z 3 ekspotencjałowych średnich ruchomych
• Pierwsza różnica ekspotencjałowych średnich ruchomych dla 26 i 12 dni
• Druga powstaje ze średniej ruchomej ekspotencjałowej 9 dni (linia sygnałowa) minus linia pierwsza
• Wartość wykładników 0,15, 0,075 0,2 (9dni)
• Przecięcia są wskazaniami do transakcji
MACD (Moving Average Convergence Divergence)
(zbieżność i rozbieżność średnich ruchomych)
Jest jednym z najczęściej używanych
wskaźników. Jego popularność wynika
z możliwości wykorzystania wskaźnika
zarówno w okresie stabilizacji jak i
wzrostów czy spadków cen.
Wskaźnik
- rosnący powyżej zera świadczy
o rynku wzrostowym.
- malejący poniżej zera świadczy
o rynku malejącym
21 kk xxMACD21 kk xxMACD
nnne xkk
xx22
1
21 , kk xx średnie wykładnicze
nex wielodniowa średnia wykładnicza
nx wielodniowa średnia arytmetyczna
nx cena akcji na n-tej sesji
lub
MACD
Za linię równowagi dla MACD
przyjmuje się poziom zerowy.
Sygnał kupna (K) zostaje
wygenerowany, gdy MACD
przebija od dołu niemalejącą
linię sygnałową.
Sygnał sprzedaży (S) zostaje
wygenerowany, gdy MACD
przebija od góry nierosnącą
linię sygnałową .
MOVING AVERAGE
CONVERGENCE/DIVERGENCE
REX OSCYLATOR
• Mierzy zachowanie rynku w pobliżu otwarcia – rozstęp najwyższych i najniższych wartości tego samego słupka
• Najwyższa wartość minus zamknięcie
• Duża rozbieżność wskazuje na słabość wskaźników (i rynku)
• REX to jest średnia ruchoma n okresów TVB
• True Value Bar wskazuje jak zdrowy jest rynek. Wskaźnik może pokazywać jak buduje się przełamanie trendu
• TVB= (close-Low)+(close-Open)-(high-close ,lub:
• =3*close-(Low+Open+High)
WSKAŹNIKI ZMIENNOŚCI
• Wiele wskaźników pokazuje zmienność – nawet
takie jak RSI, DMI,CSI, krzywe paraboliczne etc.
• Podstawą jest badanie zakresu zmiany – np.
Wilder True Range
– Maksimum- minimum
– Wczorajsze zamknięcie – dziś maksimum
– Wczorajsze zamknięcie – dziś minimum
• Po uśrednieniu z kilku dni – Average True Range
WSKAŹNIK RUCHU
KIERUNKOWEGO - DI• J.Welles Wilder Jr New Concepts in Technical Trading Systems, 1978
• DI – dla trendu wzrostowego maksimum cenowe dziś > od maksimum cenowego wczoraj
• DI - dla trendu spadkowego, gdy cena dziś jest niższa od najniższej wczoraj
• Directional movement DM – wartości +DM i –DM są uśredniane i dzielone przez wartość prawdziwego zakresu zmiany
T1 T2
+DM
-DM
DIRECTIONAL MOVEMENT
INDICATOR – DMI WSKAŹNIK
KIERUNKU • Twórca J.Welles Wilder – współczynnik mierzy
kierunkowe zmiany cen. Zakłada się, że wzrost jest wtedy, gdy kurs z dziś jest wyższy niż kurs z minionych dni. I odwrotnie z trendem w dół.
•
)(
)(
:
:
)(
)(
RangeTruezsrednia
wsteczdniNdlaDMzsredniaDMI
DMDla
kierunkowyruchpozytywnyDM
wczorajzamkniecieadzisnajnizszyroznica
wczorajzamknieciakursadzisnajwyzszyroznica
dniakursnajnizszydniakursnajwyzszy
zwartoscnajwiekszaTR
RangeTruezsrednia
wsteczdniNdlaDMzsredniaDMI
DIRECTIONAL MOVEMENT
INDICATOR – DMI WSKAŹNIK
KIERUNKU• Wilder, J,Wells:New concepts in Technical Trading Systems, Greensboro,
Trend Research,1978
• W uproszczeniu Wilder sugeruje:
• kupować, gdy linia indeksu +DMI zielony przecina w górę indeks –DMI czerwony
• Sprzedawać, gdy +DMI zielony przecina od dołu czerwony
• Average directional movement index ADXR mierzy siłę trendu a nie kierunek (poziom wyższy od 15 oznacza wystepowanie trendu)
• Oblicza się dwa wskaźniki: sumy DIsum oraz różnice DIróż
• DX=(DIróż / DIsum )*100
• ADX to linia średniej 14 dni z +DMI minus –DMI
• ADX ponad 20 sugeruje trend poniżej zmianę
DMI
AVERAGE TRUE RANGE
• Oscylator Welles Wilder:
• Bierze pod uwagę największą z 3 wartości:
– Najwyższa minus najniższa
– Najwyższa dziś minus wczorajsze zamknięcie
– Najniższa dziś minus wczorajsze zamknięcie
• ATR jest potęgową średnią. Bada szczyty i dna
• Wilder proponował średnią 14 dni – dziś się stosuje 2 do 9 dni – system dla krótkiego okresu
• Dobrze wyrażać w % zmiany
FEAR & GREED
• To jest Average True Range oraz nowe szczyty i dna dla danych dni w stosunku do poprzedniego dnia. Ten oscylator wskazuje zmienność cen wspomagającą okresy byka i niedźwiedzia. Dyskontuje nowe informacje napływające od zamknięcia wczoraj do otwarcia dziś
• Czyli spread średniej ruchomej True Range dni w górę oraz True Range dni w dół
• Zielony (greed) wskazuje, że byki kontrolują, a czerwony (fear), że niedźwiedzie
• Litera A oznacza ALERT – zmiana sentymentu
• Analiza dłuższa to 7-10 dni, krótka 2-4 dni
FEAR & GREED
• Kupuj, gdy czerwony zamienia się w
zielony – odwrotnie sygnał sprzedaży
• Odwrócenie trendu, gdy FEAR jest najniżej
a cena bieżąca wyżej i odwrotna zmiana dla
zielonego GREED
• Gdy FEAR lub GREED wystrzela najwyżej
to sygnał zmiany trendu
COMMODITY CHANNEL INDEX
• Indeks kanałowy (Donald Lambert 1980)
• Wiąże wskaźnik z teorią cykli
• Oscylator CCI mierzy odchylenie kursu od średniej ceny –sygnały odchylenia
• Oscyluje +-100, ponad 100 nadmiar kupna poniżej -100 nadmiar sprzedaży
• Złożone liczenie (cena najwyższa, najniższa, zamknięcia /3), później średnie odchylenie od wartości kroczącej, dalej mnożona przez stałą Lamberta, dzielona przez różnicę zwykłej średniej i 3 cen z dziś
• Stała Lamberta powoduje, że 70-80% oscyluje między +-100
WSKAŹNIK ZMIAN – RATE OF
CHANGE - ROC
• Podobny wskaźnik do impetu
• ROC=100*Pt/Pt-n
• Poziom 100 wyznacza poziom referencyjny
• Sygnały przecięcia trendu z linią 100
RATE OF CHANGE - ROC
• Stopa zmiany kursu – pokazuje zmiany, które wyławiają momenty zmiany kierunku przyrostu lub spadku kursu wskazując na kupno lub sprzedaż
• Inny wariant (Bloomberg)
• ROC=(close dziś-close*ilość dni wstecz/close*ilość dni wstecz)*100
• Wartość dodatnia wskaźnika oznacza wzrost kursu, negatywna spadek (absolutne wartości)
ROC (Rate of change)
wskaźnik szybkości zmian
Jest miarą tempa ewolucji kursu akcji
Ma co najmniej dwa zastosowania:
wyznacza poziom wykupienia i
wyprzedaży
umożliwia badanie dynamiki wzrostu
(spadku) kursów
cena akcji na n-tej sesji
cena akcji na sesji
o k wcześniejszej od n
%1001xx
kn
nROC
xn
x kn
ROC
obok MACD najczęściej używany wskaźnik analizy technicznej.
Do analizy tego wskaźnika
Konieczne jest wyznaczenie
poziomów: wykupienia i wysprzedania
Poziomy te powinny być tak
wyznaczone, aby w obszarze
między nimi znajdowało się
ok.90% przebiegu wskaźnika.
Górne ograniczenie obszaru -
poziom wykupienia,
Dolne ograniczenie obszaru –
poziom wysprzedania.
ROC
RELATIVE PERCENT GRAF
• Pokazuje zmiany procentowe tempa
wzrostu
MOMENTUM
• Wskaźnik Momentum bada zmianę netto ceny w różnych punktach wykresu
• Pomarańczowa linia liczy cenę zamknięcia dziś i 10 dni wstecz
• To konfrontuje się z 5 dniową średnią ruchomą linii Momentum
• Ich przecięcie jest sygnałem, albo sentymentu byka, albo niedźwiedzia
OSCYLATOR ŚREDNICH
Przecięcie poziomu zera jest równo-
znaczne z przecięciem się
odpowiednich średnich.
W praktyce sygnały te są spóźnione.
Linie sygnałowe oznaczają linie
wykupienia i wysprzedania.
średnia okresowe
średnia okresowe
k > n
x
xx
k
knOS
xn
xk
OSCYLATOR CHAIKIN
• Oscylator Marc Chaikin – oscylator średnich ruchomych wskaźnik akumulacja/dystrybucja – bada relację wolumenów i cen
• Założenie - wzrost wolumenów potwierdza trend
• Krzywa CHKO =ADL= {[(close-low)-(high-close)]*volume}/(high-low)
• Chaikin oscylator=(3 dniowa średnia ruchoma ADL) – (10 dniowa średnia ruchoma ADL)
• Marc Chaikin interpretował – zmiana, gdy zmieniała się relacja cena wolumen
• Akumulacja – gdy przekraczano punkt średni i dystrybucja, gdy dana akcja schodziła poniżej punktu średniego
• Wzrost wolumenu sprzyjał wzrostowi cen, a spadek spadkowi
• Kupować, gdy cena przebija 14 dniową średnią}
Tu słupki wolumenów dla akcji
Dla kursów walut brak
f
ON BALANCE VOLUME
• Joe Granville – teoria wolumeny mierzą aktywność i wskazują na sentyment rynku
• Duży wolumen zakończony wzrostem oznacza byka
• Duży wolumen zakończony spadkiem oznacza byka
• Konstrukcja wskaźnika, gdy dzień kończy się wzrostem wolumeny kumuluje się, gdy spadkiem wolumen się odejmuje
OBV (On Balance Volume)
(wskaźnik bilansu, siła bilansu, równowaga wolumenu)
Wadą OBV jest brak informacji
o popycie i podaży popartych siłą
nabywczą w momencie gdy rynek
jest zrównoważony
Obrót z każdej sesji giełdowej
jest kumulowany
na plus lub minus
w zależności od tego
czy cena akcji
wzrosła czy spadła
VOLUME
• Interpretacje:
• Wzrost wolumenu i cen = silny wzrost
• Wzrost wolumenu i spadek cen = silny spadek
• Spadek wolumenu i wzrost cen = słaby wzrost
• Spadek wolumenu i cen = słabe wycofywanie
VOLUME
• Histogram aktualnego wolumenu w
porównaniu ze średnim wolumenem z
ostatnich x lat
• Zielone – większe wolumeny, czerwone
mniejsze od średniego
BLOOMBERG
DEMARK INDICATORS
DEMARK WSKAŹNIKI
• Tom DeMark szukał metod momentu
zmiany trendu spadkowego i antycypacji
zmiany
• Najpopularniejsze TD Sequential, miał
sygnalizować koniec trendu
• Jest około 25 wskaźników TD
SUPPORT & RESISTANCE
PIVOT GRAPH
• PIVG – wskazuje na opór i wsparcie
• Używany przez handlujących futures
• Bada się punkty PIVOT i relację, gdzie jest
rynek w stosuku do tych punktów resistance
& support (R1,R2..S1,S2)
OPPENING RANGE
• Wskaźnik, który pokazuje budowanie się popytu i podaży
• Dwie linie
• Zielona najwyższe punkty z pierwszych 5 słupków danego dnia
• Czerwona najniższe punkty z pierwszych 5 słupków danego dnia
• Co dziesięć minut przesuwa linie po nowych transakcjach
SEASONALITY
FINANCIAL RATIOS
ICHIMOKU
LUB CLOUD CHART
ICHIMOKU
• Tajemnica Zachodniej analizy technicznej preferowana przez Azjatów
• Azjatyckie podejście Kung Fu pokazuje różne style – Biały Żuraw, Pijana Małpa etc
• Ichimoku to jak stanie na szczycie góry i obserwowanie rynku – lecz zamiast ciosów używa się średnich ruchomych i przesunięć
• „Kupuj, gdy cena jest ponad chmurami a słońce świeci jasno”
• „Sprzedawaj, gdy cena nie ma wsparcia gór i pada deszcz”
• Ichimoku = „Spojrzenie człowieka z gór” opisał w 1969 Goichi Hosoda w podręczniku ale teoria była już znana
ICHIMOKU
• Basowe sygnały kupuj/sprzedaj
• 7 linii:– Czerwona – conversion line
• =(highest high+lowest low)/2 ostatnie 9 dni
– Zółta – base line• = (highest high +lowest low)/2 ostatnie 26
– Szara – lagging span• = closing price 26 dnie wcześniej
– Pomarańczowa – leading span 1• = (base line + conversion line)/2 na 26 dni naprzód
– Zielona – leading span 2• =(highest high + lowest low)/2 przesunięte 26 dni naprzód
– Cloud• Powierzchnia niebieska
– Proce – wykres świecowy
ICHIMOKU CHARTS
• Tworzy wykres z 26 dni w przeszłości i 26
dni przyszłych wokół ceny bieżącej
• Wykresy Ichimoku są kombinacją
indykatorów trendu
• Linia konwersji, gdy różowa przecina żółtą
• Lagging span, gdy szara przecina linię ceny
• Gdy linia ceny przecina Cloud (niebieską)
ICHIMOKU
• CONVERSION LINE przekraczana od góry przez
BASE LINE kupuj – odwrotnie sprzedaj
• LAGGING SPAN > CLOSING PRICE kupuj
• CLOUD gdy LEADING SPAN 1 jest ponad
LEADING SPAN 2 to jest sygnał wzrostu runku,
odwrotnie spadku
• Do tego wykres świecowy oraz figury DOJI,
HAMMER, STAR etc
McCLELLAN OSCILLATOR
• Stworzony przez Sherman McClellan – różnica
między rosnącą i malejącą ilością emitowanych
akcji danej spółki
• Pokazuje ilość akcji w celu określenia siły lub
słabości akcji
• Silny byk to dużo akcji i mały ruch cen w górę
• Słabnący byk to mała ilość akcji ale duży wzrost
ceny – wrażenie silnego wzrostu
MONEY FLOW
• Bazuje na teorii, że cena rośnie z napływem
pieniędzy
• Bada się:
• Góra= cena * wolumen oraz napływ
pieniądza
• Dół= cena * wolumen minus napływ
pieniądza
IMPET
• Prosty wskaźnik – prosty, daje wskazanie trendu ale i szybkości wykupienia lub wyprzedzenia rynku
• Cena dziś minus cena zamknięcia przed n-dni
• Pokazuje linię trochę jak oscylator – po obu stronach zera (przecięcie linii zera od dołu lub z góry)
• M=Pt-Pt-n
• Mniejsze różnice cen oznaczają zwolnienie impetu, większe oznaczają siłę trendu
KOPERTY - MOVING AVERAGE
ENVELOPES
• Najprostsza to średnia ruchoma otoczona wstęgami odchylającymi się o określony procent (np. średnia 10 dni +- 5%
• Analizuje oczekiwany zakres kursu bazując na volatility
• Czyli procent ponad i poniżej średniej ruchomej to tworzy kopertę
• Teoria – nadpobudliwi gracze przekraczają nadmiernie granice, później następuje odwrót
• Analizuje się miejsce wybicia z koperty
FORMACJE
FORMACJE
• “Formacja” to pewien wzorzec, którego
wyszukiwanie i interpretacja należy do
klasycznych narzędzi analizy.
• Formacje zapowiadające odwrócenie trendu -
formacja głowy i ramion, formacje podwójnych i
potrójnych szczytów i den, formacja V oraz
formacja spodka.
• Formacji zapowiadające kontynuację trendu -
formacja trójkąta, formacja prostokąta, formacja
chorągiewki, formacja flagi oraz formacja klina.
CHARTY-WZORY-FIGURY• Flaga
• Fan wachlarz - łączy się najwyższe i
najniższe punkty
• przełamanie
• zagięcie linii trendu (SPODECZEK)
• kanał trendu
• formacje oporu i oparcia (support &
resistance)
• head & shoulders
CHARTY-WZORY-FIGURY
• Potrójne szczyty
• Potrójne dna
• Podwójne szczyty
• Podwójne dna
• Trójkąty
GŁOWA I RAMIONA
Stosowana przy podjęciu decyzji sprzedaży
Czas formowania od kilku tygodni
do kilku miesięcy
Sygnałem sprzedaży jest wybicie w dół przez
linię szyi
Wielkość ruchu cen po wybiciu z formacji
(mierzona od punktu wybicia – W )
powinna być co najmniej równa
wysokości głowy ponad linię szyi
GŁOWA I RAMIONA (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje –
sprzedaj, jeśli cena spadnie
przynajmniej 3% poniżej linii szyi
ODWRÓCONA GŁOWA I RAMIONA
Stosowana przy podjęciu decyzji kupna
Czas formowania od kilku tygodni
do kilku miesięcy
Sygnałem kupna jest wybicie w górę
przez linię szyi
Wielkość ruchu cen po wybiciu z
formacji (ponad punkt wybicia W )
powinna być co najmniej równa
wysokości głowy mierzonej od linii
szyi
ODWRÓCONA GŁOWA I RAMIONA (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje: sprzedaj na wybiciu w górę i odkup jak poniżej Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj, na korekcie po wybiciu w górę
(potwierdzonym wzrostem wolumenu)
na jednym z poniższych poziomów:
• 40% korekta ruchu od dna prawego ramienia (P) do szczytu po wybiciu Max
• Linia wyznaczona przez dna głowy (G
i prawego ramienia (P)
• linia szyi
(w zależności, który zostanie osiągnięty wcześniej )
FORMACJA LITERY V i OWRÓCONEJ LITERY V
Najprostszy rodzaj formacji
Są często składowymi innych formacji
Bardzo ryzykowne do interpretacji
Formacja V może zapowiadać wzrost
notowań gdy prawe ramię przebije
linie oporu
Odwrócone V może oznaczać spadek
notowań gdy prawa noga przebija linię
wsparcia
FORMACJA PODWÓJNEGO SZCZYTU
I PODWÓJNEGO DNA
gdy kurs po wspięciu się w formacji M
na drugi wierzchołek spada poniżej linii
wsparcia (miedzy wierzchołkami) to jest
to sygnał sprzedaży
jeżeli po osiągnięciu drugiego dna kurs
wzrośnie przebijając o 3% linie oporu
poprowadzona na poziomie szczytu
formacji W jest to sygnał kupna akcji.
FORMACJA W występuje w końcowej fazie długo- lub średnioterminowej zniżki
Stosowana do podjęcia decyzji kupna
Czas formowania – kilka tygodni
Sygnałem kupna jest wybicie ponad
maksymalny poziom pomiędzy dnami (2)
Czasami po wybiciu następuje korekta w
dół (oznaczona kolorem zielonym).
FORMACJA W (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje:
• sprzedaj na wybiciu w górę i odkup akcje na korekcie po wybiciu
• jeśli nastąpi przebicie w dół poziomu dna (D) sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
• kupuj dopiero po wybiciu w górę
(potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
FORMACJA M
występuje w końcowej fazie długo- lub średnioterminowej zwyżki
Stosowana przy podjęciu decyzji sprzedaży
Czas formowania kilka tygodni
Sygnałem kupna jest spadek poniżej
minimalnego poziomu pomiędzy szczytami
Sygnał sprzedaży zostaje wygenerowany
po przebiciu w dół minimum cenowego(2)
pomiędzy szczytami
FORMACJA M (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje -
• sprzedaj natychmiast po przebiciu
poziomu dna pomiędzy szczytami (Min)
FORMACJA BAZY I SPODECZKA
Stosowana przy podjęciu decyzji kupna
Czas formowania od kilku tygodni
do kilku miesięcy
Sygnałem kupna jest wybicie ponad
górne ograniczenie formacji
Im dłużej kształtuje się baza, tym
większy powinien być ruch cen,
po wybiciu.
FORMACJA BAZY I SPODECZKA (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje –
• sprzedaj na wybiciu w górę i odkup akcje na korekcie po wybiciu
• jeśli nastąpi wybicie w dół sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji –
• kupuj dopiero po wybiciu w górę
(potwierdzonym wzrostem wolumenuobrotów) na korekcie po wybiciu
FORMACJA ODWRÓCONEGO SPODECZKA
jedna z rzadziej występujących formacji
Stosowana przy podjęciu decyzji
sprzedaży
Czas formowania kilka miesięcy
Sygnał sprzedaży przebicie
dolnego ograniczenia formacji;
poziom ten jest określony przez
lewą cześć spodka wykształconą
przy stosunkowo niskich obrotach
FORMACJA ODWRÓCONEGO SPODECZKA (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje:
• jeśli nastąpi wybicie w dół
z formacji sprzedaj natychmiast
TRÓJKĄT ZWYŻKUJĄCY
Stosowany przy podjęciu decyzji kupna
Czas formowania od kilku tygodni
do kilku miesięcy
Sygnałem kuna jest wybicie ponad
górną krawędź; wybicie powinno nastąpić nie
później niż 25% przed jego końcem licząc od
początku formacji (P) tj. pierwszego punktu
zwrotnego do przecięcia ramion trójkąta (K).
Wielkość wzrostu cen po wybiciu z trójkąta
powinna być co najmniej równa wysokości
formacji mierzonej w drugim punkcie
zwrotnym
TRÓJKĄT ZWYŻKUJĄCY
Stosowany przy podjęciu decyzji kupna
Czas formowania od kilku tygodni
do kilku miesięcy
Sygnałem kuna jest wybicie ponad
górną krawędź; wybicie powinno nastąpić nie
później niż 25% przed jego końcem licząc od
początku formacji (P) tj. pierwszego punktu
zwrotnego do przecięcia ramion trójkąta (K).
Wielkość wzrostu cen po wybiciu z trójkąta
powinna być co najmniej równa wysokości
formacji mierzonej w drugim punkcie
zwrotnym
TRÓJKĄT ZWYŻKUJĄCY (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje:
• przy wybiciu w górę sprzedaj na wybiciu i odkup akcje na korekcie (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
• jeśli nastąpi wybicie w dół z formacji
uważaj na inne sygnały sprzedaży i jeśli wystąpią sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
• kupuj dopiero na korekcie po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
Uwaga: Bardzo ważne jest, żeby wybicie nastąpiło w określonym czasie (nie później niż 25% przed końcem trójkąta, najlepiej w okolicach 2/3 długości formacji)
FORMACJA TRÓJKATA ZNIŻKUJĄCEGO
Stosowany przy podjęciu decyzji sprzedaży
Czas formowania od kilku tygodni
do kilku miesięcy
Sygnał sprzedaży jest przebicie dolnej
krawędzi; wybicie powinno nastąpić nie
później niż25% przed jego końcem licząc
od początku formacji (P) tj. pierwszego
punktu zwrotnego do przecięcia ramion
trójkąta (K).
Wielkość spadku po wybiciu z trójkąta
powinna być co najmniej równa
wysokości formacji mierzonej w drugim
punkcie zwrotnym
FORMACJA TRÓJKATA ZNIŻKUJĄCEGO (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje –
• sprzedaj natychmiast jeśli nastąpi
wybicie w dół z formacji
FORMACJE ZAPOWIADAJĄCE KONTYNUACJĘ TRENDU
Do tej grupy formacji zalicza się formacje:
Klina
Flagi
Chorągiewki
Diamentu
KLIN ZWYŻKUJĄCY
Stosowany przy podjęcie decyzji sprzedaży
Czas formowania 1-3 miesiące
Sygnałem sprzedaży jest wybicie w dół
przez dolną krawędź
Wybicie z klina (W) powinno nastąpić nie
wcześniej niż 30% przed jego końcem
(początek i koniec określają: pierwszy
punkt - P zwrotny oraz wierzchołek - K)
KLIN ZWYŻKUJĄCY (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje -
sprzedaj po wybiciu w dół
KLIN ZNIŻKUJĄCY
Stosowany przy podjęciu decyzji kupna
Czas formowania 1-3 miesiące
Sygnałem kupna jest przebicie górnej
krawędzi klina; wybicie z klina (W)
powinno nastąpić nie wcześniej niż 30%
przed jego końcem (początek i koniec
określają: pierwszy punkt - P zwrotny
oraz wierzchołek - K)
Powinno to być potwierdzone przez
wyraźny wzrost wolumenu obrotów.
KLIN ZNIŻKUJĄCY (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje:
• sprzedaj na wybiciu w górę i odkup akcje na korekcie po wybiciu
Jeśli nie posiadasz akcji:
• kupuj dopiero na korekcie po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów i w odpowiednim czasie)
Poziom bezpieczeństwa można wyznaczyć
na wysokości wierzchołka klina.
FLAGA
Stosowana do podjęcia decyzji kupna lub sprzedaży(początek formacji oznaczono literą P, koniec literą K)
Czas formowania ok. 3 tygodnie
Sygnał kupna: pełne ukształtowanie formacji po zwyżce
Sygnał sprzedaży: pełne
ukształtowanie formacji po spadku
Zasięg ruchu po wybiciu powinien
być co najmniej równy wielkości
ruchu dojścia do niej, mierzonego
od jakiegoś punktu charakteryst.
np. od wybicia z poprzedniej formacji bądź przebicia poziomu oporu
FLAGA (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje - sprzedaj, jeśli
Flaga z dojściem od dołu (rys. 1)
• wybicie nie nastąpiło w ciągu 4 tyg. od początku formacji
• w obrębie formacji wystąpił wyraźny
wzrost wolumenu podczas ruchu,
który nie doprowadził do wybicia
• wybicie nie nastąpiło w ciągu 3 tyg.
od początku formacji a wolumen nie
zachowuje się zgodnie z teorią
• jeśli nastąpi wybicie w dół sprzedaj
natychmiast
Flaga z dojściem od góry (rys. 2)
• sprzedaj po ukształtowaniu się formacji (jeszcze przed wybiciem)
FLAGA (Taktyka gry) c.d.
Jeśli nie posiadasz akcji - kupuj jeśli
Flaga z dojściem od dołu (rys. 1)
po ukształtowaniu się formacji przy
dobrym układzie wolumenu obrotów
nie czekając na wybicie w górę
(jeśli sprzedałeś wcześniej – przy
dojściu do formacji, to kupuj nawet
po wyższych cenach)
Flaga z dojściem od góry (rys. 2)
nie kupuj (nawet po wybiciu w górę)
CHORĄGIEWKA
Stosowana do podjęcia decyzji kupna lub sprzedaży
Czas formowania ok. 3 tygodnie
Sygnał kupna: pełne
ukształtowanie formacji po zwyżce
Sygnał sprzedaży: pełne
ukształtowanie formacji po spadku
Zasięg ruchu po wybiciu z formacji powinien być co najmniej
równy wielkości ruchu dojścia do
niej, mierzonego od jakiegoś
punktu charakterystycznego –
np. od wybicia z poprzedniej
formacji bądź przebicia poziomu
oporu
CHORĄGIEWKA (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje - sprzedaj, jeśli :
Flaga z dojściem od dołu (rys. 1)
• wybicie nie nastąpiło w ciągu 4 tyg. od początku formacji
• w obrębie formacji wystąpił wyraźny
wzrost wolumenu podczas ruchu,
który nie doprowadził do wybicia
• wybicie nie nastąpiło w ciągu 3 tyg.
od początku formacji a wolumen nie
zachowuje się zgodnie z teorią
• jeśli nastąpi wybicie w dół sprzedaj
natychmiast
Flaga z dojściem od góry (rys. 2)
• sprzedaj po ukształtowaniu się formacji (jeszcze przed wybiciem)
CHORĄGIEWKA (Taktyka gry) c.d.
Jeśli nie posiadasz akcji - kupuj, jeśli :
Flaga z dojściem od dołu (rys. 1)
po ukształtowaniu się formacji przy
dobrym układzie wolumenu obrotów
nie czekając na wybicie w górę
(jeśli sprzedałeś wcześniej – przy
dojściu do formacji, to kupuj nawet
po wyższych cenach)
Flaga z dojściem od góry (rys. 2)
nie kupuj (nawet po wybiciu w górę)
DIAMENT
Stosowany przy podjęciu decyzji kupna lub
sprzedaży
Czas formowania od kilku tygodni
do kilku miesięcy
Sygnał kupna: wybicie w górę potwierdzone
wzrostem obrotów
Sygnał sprzedaży: wybicie w dół
DIAMENT (Taktyka gry)
Jeśli posiadasz akcje:
• sprzedaj na wybiciu w górę i odkup
akcje na korekcie po wybiciu
• jeśli nastąpi wybicie w dół
sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
• kupuj dopiero po wybiciu w górę
(potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów) na korekcie
Po wybiciu z diamentu poziom
bezpieczeństwa możesz wyznaczyć na
wysokości prawego wierzchołka diamentu.
WYKRESY PUNKTOWO-
SYMBOLICZNE
• Pojawiły się w końcu XIX w
• Jak średnie mogą pełnić rolę filtra, znika tu skala czasowa – kluczową rolę odgrywa cena
• Konstrukcja x zaznaczał zmiany od ceny w górę lub w dół o ilość dolarów
• Np. cena 40 gdy 41 x na górze, gdy 39 x na dole –wszystkie ruchy w ciągu dnia pokazywały poziomy stabilności ceny lub punkty wybicia się cen
POINT & FIGURE
• Analiza niezależna od czasu
• Na papierze rysunek X,0
• X –ruch w górę
• 0 – ruch w dół
• Poziom horyzontalny wyznacza dany poziom kursu
• Zapisuje się w pionie w trendzie – tylko gdy po 3 kursach pod rząd w tym samym kierunku zmiana trendu
• Zmiana kierunku zależy od ilości X lub 0
POINT & FIGURE
• PFP = analizuje popyt i podaż – zakładając, że ruch cen wskazują na kupujących lub sprzedających – pomijając czas i wolumeny
• Pomaga określać wsparcie i opór, trend, korekty, zwroty
• Filtrowanie małych ruchów cen w górę X – popyt, w dół O - podaż
• Numery 1-9 oznacza styczeń wrzesień a A-C październik - grudzień
• Analizuje się średnie ruchome 4 dniowe
kupujsprzedaj
wsparcie
opór
PROFIL RYNKU
• Sama cen nie stanowi pełnej informacji o stanie rynku
• Krzywa dzwonowa Peter Steidlmayer – bada pionowe i poziome ruchy rynku
• To jest jak analiza zmian w popycie i podaży
• Co półgodziny wpisuje się literowe zmiany cen i sumując uzyskuje się rozkład ceny
• Profil płaski lub skośny wskazuje ruch w kierunku zmiany ceny
• Profil symetryczny utrzymanie ceny
• Potem obserwuje się zmiany w kolejnych dniach
B B
B C BC
B C D BCD
B C D E BCDE
B C D BCD
B B
B B
30 min 30 min 30 min 30 min
REGRESSION LINES
• Linie regresji pozwalają zidentyfikować
krótkie odchylenia od ogólnego trendu
• Pokazuje regresję oraz +- dwa odchylenia
standardowe
• Regresja szacowana metodą najmniejszych
kwadratów
• Założenie powrotu do średniej
MOVING AVERAGE
ENVELOPES
• Używa historycznych cen oraz procentowej
bazy wsparcia i oporu – envelope
• Średnie ruchome np. 4 dniowe +- procent
odchylenia
• Odchylenie zależy od zmienności – często
bierze się +- 3%
TRADING ENVELOPERS
• Na graf składa się historyczne odchylenie
standardowe wokół kursu wynikającego ze
średniej ruchomej. Odchylenie standardowe
mierzy zmienność miejsce poszczególnego
kursu od nadziei matematycznej z rozkładu,
czyli wyznacza górne i dolne odchylenie
kursu
TRADING ENVELOPES
• Pokazuje historyczne zmiany odchylenia
standardowego wokół poziomu kursu
• Średnia ruchoma zwykle 4 dniowa i wokół
tej wartości wykresy skorygowane o
odchylenie standardowe
• Patrzy się kiedy kurs wychodzi poza pasmo
– wtedy oversold lub overbought
VOLUME DIMENSION BARS
• Rozkład handlu – Volume at Price Function
wolumeny – słupki w połączeniu z cenami
• Ten wykres sugeruje wsparcie i opór kursu
• Kolory dla wzrostu i spadku powyżej lub
poniżej średniej ruchomej
MARKET PICTURE
• Wpisuje się litery , każda reprezentuje 30 minut rynku. Litery są ustawione w kolumny
• Normalny rozkład rynku pokaże „dzwon”
• Kolumna niebieska jest „punktem kontroli” i pokazuje, na co rynek poświęcił najwięcej czasu
• Linia pozioma prezentuje odchylenie standardowe w handlu dziennym
• Kształt rozkładów ma pomóc w identyfikacji płynności w czasie sesji
RANDOM WALK
• Wielu badaczy uważa, że zmiany kursu są bliskie random
walk.
• Test random walk (serial correlation) szuka pozytywnych
lub negatywnych liniowych zależności między dzisiejszą
oraz wczorajszą zmianą kursu walutowego.
• Dodatnia korelacja świadczyłaby o istnieniu i trwaniu
trendu.
• Współczynnik seryjnej korelacji zmienia się w przedziale
+1,0,-1
• Badania wskazują raczej na wartości bliskie 0 - a więc
brak korelacji. Co nie wyklucza nieliniowych korelacji.