Stap 1: Download de gratis Layar-
app voor Android of iPhone, of
update naar de laatste versie
als je Layar al hebt.
Stap 2: Vind pagina’s met
het Layar logo.
Stap 3: Open Layar, houd de
telefoon boven de pagina en druk
op ‘Scan’ om de actie te starten.
Stap 4: Houd de telefoon boven
de pagina, ‘luister’, ‘bekijk’ en ‘zie’
meer!
Deze uitgave is verrijkt met Layar. Dit is aangeduid met een
icoon op de pagina. De verrijkingen zijn te bekijken met de
Layar applicatie. Kijk voor meer informatie ook op de website
www.amsterdameconomicboard.com/2025
HET WERKT ZO...
1 3
Scan Visit Site
Share..
42
Voorwoord
Introductie
Aan de slag met scenario’s
Scenario 1: Global Giants
Scenario 2: European Renewal
Scenario 3: International Alliances
Scenario 4: Local for Local
Samenvatting scenario’s
Van scenario’s naar business model
Business model uitgelegd
Strategieontwikkeling voor de MRA
Het verleden als wenkend perspectief
Colofon
InHOud
4
6
8
10
14
18
22
26
28
30
34
36
38
De scenario’s en de strategische overwegingen die hieraan
ten grondslag liggen, zijn het resultaat van een debat onder
de leden en stakeholders van de Amsterdam Economic Board.
In bijeenkomsten en interviews zijn de kernonzekerheden
voor onze metropoolregio besproken en zijn vier scenario’s
ontwikkeld. De scenario’s exploreren de toekomst van de
MRA, ze gaan in op kansen en bedreigingen voor ons business
model. Hoewel de scenario’s extreme beelden zijn, hebben
ze alle voldoende realiteitsgehalte om zeer serieus te worden
gebruikt bij het opstellen van een economische strategie.
Ik nodig de lezers van dit boek van harte uit de scenario’s en
de strategische overwegingen door te nemen en na te denken
over de prioriteiten die de MRA op langere termijn zal moeten
stellen. In 2013 zal er een dialoog met alle stakeholders
binnen de MRA worden gefaciliteerd. Dit moet resulteren in
een gedragen lange termijn strategie voor de economische
ontwikkeling van de MRA.
Eberhard van der LaanVoorzitter Amsterdam Economic Board
VOORWOORd
De Amsterdam Economic Board is opgericht om welvaart
en welzijn in de metropoolregio Amsterdam (MRA) te
behouden én te versterken. In de Board werken bedrijfsleven,
kennisinstellingen en overheden daartoe samen. Een van de
kernvragen die hierbij speelt is de vraag waar we als MRA in
2025 ons geld mee verdienen? En wat dit betekent voor de
lange termijn economische strategie van de regio?
Vanuit de Board pakken we deze vragen op met behulp
van het instrument toekomstscenario’s. Dit boek bevat de
belangrijkste uitkomsten van de uitgevoerde scenarioanalyse
en reikt een aantal hulpmiddelen aan die het mogelijk maken
inhoudelijk het gesprek te voeren over de toekomst van
onze metropoolregio. Het belangrijkste hulpmiddel is een
set scenario’s over de externe omgeving waarin de MRA
het komende decennium effectief dient te concurreren. De
scenario’s helpen ons om zicht te krijgen op uiteenlopende
mogelijke toekomstige omstandigheden en zijn daarmee een
goede basis voor een discussie over strategie en prioriteiten.
Toen ik net burgemeester was bezocht ik het Shell Technology
Centre Amsterdam in Amsterdam Noord. Daar maakte ik
voor het eerst kennis met de werkwijze van de strategen van
Shell, die uiteraard ook bij andere grote bedrijven bekend is,
om te werken met lange termijn toekomstscenario’s. Voor de
overheid, waar de politieke realiteit er wel eens voor zorgt
dat niet langer dan vier jaar vooruit wordt gedacht, is dat een
interessante aanpak. De adoptie hiervan door de Amsterdam
Economic Board laat zien dat de samenwerking voor de
verschillende partners tot leerzame inzichten leidt.
4
Scenario’s zijn geen toekomstvoorspellingen, maar visies
op relevante en mogelijke toekomsten, en hoe deze kunnen
ontstaan vanuit de alledaagse realiteit. Vervolgens moet
worden nagedacht over antwoorden op de vraag: wat te
doen als die toekomst zich voordoet? Wie daar vroegtijdig
over nadenkt, kan makkelijker, sneller en beter reageren op
veranderingen. Het ontwikkelen van scenario’s is weliswaar
belangrijk, maar doorslaggevend is de manier waarop een
organisatie met scenario’s omgaat.
Shell ontwikkelt sinds 1972 scenario’s om de toekomst te
onderzoeken. Waar andere concerns in die tijd werden verrast
door de oliecrisis, had de onderneming scenario’s voor zowel
investeren als voor desinvesteren klaarliggen. Het succes
van die eerste scenario’s betekende een nieuw paradigma
binnen het vakgebied strategisch management en voor
Shell het gebruik van scenariodenken bij het bepalen van de
bedrijfsstrategie.
Maar de ervaring en inzichten worden door het bedrijf ook
gedeeld met de buitenwereld. Ik ben daarom trots op het
feit dat de Amsterdam Economic Board deze krachtige
methodiek heeft geadopteerd om een solide basis te leggen
voor het gesprek over de toekomst van de economie van de
Metropoolregio Amsterdam (MRA).
HERInnERInGEn AAn dE TOEKOMST
De scenario’s en dit boek zijn tot stand gekomen in
samenwerking met diverse partners binnen de Amsterdam
Economic Board en de MRA. Dank daarom aan Economische
Zaken Amsterdam, Vrije Universiteit van Amsterdam,
Kamer van Koophandel, Metropoolregio Amsterdam, ING
Economisch Bureau, Schiphol Group en Ernst & Young.
Daarnaast een bijzonder woord van dank aan iedereen die ons,
in de interviews en bijeenkomsten, van input heeft voorzien.
Uw bijdrage was cruciaal om tot deze scenario’s te komen.
Het lezen van scenario’s biedt veel inzicht, maar de kracht zit
in het daadwerkelijk gebruiken en het maken van strategische
keuzes. Ik roep u daarom op om te komen tot bold steps
om de economie van de regio te versterken. Om dit te
vergemakkelijken is in dit boek een aanzet opgenomen voor
een toekomstgericht business model voor de MRA. Het
beschrijft de economische clusters die voor de MRA en in alle
scenario’s relevant zijn, de elementen van een toekomstvaste
waardepropositie en de meest cruciale economische
randvoorwaarden.
Ik hoop en verwacht dat de inhoud en het denkgereedschap
van dit boek een goede voedingsbodem vormen voor een
constructieve strategische conversatie over een robuuste
strategie voor de MRA.
Marja ZonnevylleShell
5
Aanleiding
De Metropoolregio Amsterdam (MRA) is een krachtige
economische regio, maar heeft te maken met een turbulente
externe omgeving. De komende jaren zullen worden
gekenmerkt door fundamentele onzekerheden: zoals het
herstel van de financiële en economische crisis, de verdere
opkomst van nieuwe economische grootmachten in de wereld,
politieke ontwikkelingen in Europa en mondiale vraagstukken
als grondstofschaarste en klimaatverandering.
Een belangrijke oorzaak voor de toenemende volatiliteit is de
groeiende verwevenheid die de huidige (netwerk)economie
kenmerkt. Hoe dynamischer en veranderlijker de omgeving,
hoe meer aandacht er moet worden besteed aan het
structureel monitoren van de externe omgeving op trends en
onzekerheden en het duiden van hun mogelijke consequenties
op de economie van de metropoolregio.
Om grip te verkrijgen op haar volatiele externe omgeving heeft
de Amsterdam Economic Board (Board) een scenarioanalyse
uitgevoerd om de impact van de veranderende wereld op het
economisch profiel van de MRA te duiden. Wat betekent dit
voor de economische toekomst van de MRA? Waar verdient de
MRA in 2025 haar geld mee? Hoe ziet de economische strategie
van de regio op lange termijn eruit? De scenariostudie geeft
een eerste aanzet voor beantwoording van deze vragen.
De scenariostudie is in deze uitgave beknopt weergegeven.
Bedoeld als inspirerende aanzet tot een scherpe discours over
het toekomstig verdienvermogen van de regio.
InTROduCTIE
Scenarioanalyse
Scenarioanalyse is een methode die onzekerheden als
uitgangspunt neemt. Scenario’s zijn geen voorspellingen,
maar ‘voorstellingen’ van hoe de toekomst er uit kan zien.
Het zijn verkenningen van verschillende hypothetische
omstandigheden in de toekomst. Scenario’s schetsen een
(economische en maatschappelijke) context waar toekomstig
beleid op in moet kunnen spelen. De externe omgeving
is immers onvoorspelbaar, maar zal onherroepelijk impact
hebben op de toekomstige economische ontwikkeling van
MRA. Scenario’s expliciteren deze onzekerheden en helpen
hiermee aan het inzichtelijk maken van de complexe realiteit.
Het werken met scenario’s helpt de MRA om bestaande
economische waarheden tegen het licht te houden en na
te denken over een lange termijn strategie. Een set aan
plausibele en consistente scenario’s stelt beleidsvormers in
staat om gestructureerd na te denken over de toekomst en
beleidsopties te genereren. In een scenarioanalyse worden
geen scenario’s gekozen: elk scenario is een mogelijke
weergave van de (onzekere) toekomst. Er dient dus idealiter
met alle scenario’s rekening te worden gehouden.
Leeswijzer
Als leeswijzer voor deze uitgave kan onderstaande model als
basis genomen worden. Scenario’s zijn hierbij een instrument
om grip te krijgen op kernonzekerheden in de externe
omgeving. Deze worden hierna verder toegelicht. Na de
beschrijving van de scenario’s, wordt via de introductie van een
business model voor de MRA geanalyseerd hoe het business
model zich ontwikkelt in de vier toekomstvoorstellingen.
Vervolgens staan we stil bij de vraag hoe via gerichte
maatregelen (strategie en beleid) het business model van de
MRA bestendig kan worden gemaakt voor de toekomst.
© D
e V
rie
s en
Van
Han
swijk
Pen
nink
Strategie & Beleid
Externeinvloeden
Scenario’s
Business modelvan de MRA
7
Scope van de scenarioanalyse
De eerste stap in het opstellen van scenario’s is het bepalen
van een heldere scope of afbakening. Als doeljaar is 2025
genomen. Het tijdsframe van 10-15 jaar geeft voldoende
ruimte het effect van belangrijke trends en onzekerheden te
analyseren. Anderzijds ligt het voldoende dichtbij om concrete
en voor besluitvorming geschikte scenario’s op te stellen.
Er is gekozen voor een brede inventarisatie van trends en
ontwikkelingen, met focus op ontwikkelingen met effect op
het groei- en concurrentievermogen, de innovatierichting,
mogelijke samenwerkingverbanden en de noodzakelijke
talentontwikkeling van de regio.
Scenarioraamwerk
In de scenarioanalyse worden op een systematische wijze
vier toekomstbeelden geschetst die gebaseerd zijn op
een uitgebreid trendonderzoek. In het trendonderzoek
zijn macrotrends onderzocht op hun mogelijke impact
op het business model van de MRA en herleid tot twee
fundamentele kernonzekerheden: de stabiliteit van Europa
en het industrieel bedrijfseconomisch ecosysteem. Door
beide kernonzekerheden van extreme waarden te voorzien
en tegen elkaar af te zetten op een assenkruis, ontstaat het
weergegeven scenarioraamwerk met vier scenario’s.
Kernonzekerheid 1: stabiliteit Europa
Een stabiel Europa met een sterke gemeenschappelijke munt is
van groot belang voor een open economie als die van Nederland
en de MRA. De verdere ontwikkeling van Europa is echter
bijzonder onzeker. Aan de ene kant zijn er redenen om aan te
nemen dat Europa als gevolg van de huidige schuldencrisis zal
komen tot verregaande politieke en economische integratie,
aan de slag met sCenaRIO’s
aan de andere kant is het mogelijk dat de (monetaire) unie
desintegreert als gevolg van het uittreden van lidstaten en een
terugkeer naar bilaterale handelsafspraken. De ontwikkeling
van de stabiliteit van Europa is een kernonzekerheid die de
MRA sterk raakt en bepalend is voor de verbanden die het
dient te slaan om haar economie verder te ontwikkelen.
Kernonzekerheid 2: industrieel en bedrijfseconomisch
ecosysteem
Het huidige industrieel en economisch ecosysteem
is aanbodsgedreven (push-driven) en gebaseerd op
massaproductie. Multinationale onderneming produceren
hun goederen en diensten op grote schaal en optimaliseren
hun supply chain door deze op te knippen en uit te voeren
op de locatie die vanuit kostprijs (fiscaliteit, arbeidskosten) het
meest aantrekkelijk is. Hoewel de trend naar massa en schaal
dominant is, tekent zich er een tegentrend af. Onder invloed
van technologische en maatschappelijke ontwikkelingen
neemt de vraag naar maatwerk, decentrale productie en
een meer vraaggericht industrieel profiel toe. De trend naar
mass customisation en cocreatie kan leiden tot een sterke
verandering naar een pull-driven ecosysteem. Het gaat niet
langer om schaal maar juist om scope, waarbij ‘slimme’ en
duurzame stedelijke regio’s zich kunnen onderscheiden als
proeftuin en testlab voor nieuwe ontwikkelingen.
uitwerking vier scenario’s
De vier scenario’s worden hierna nader toegelicht. Naast een
beschrijvende tekst, is per scenario ook een economische
onderbouwing opgenomen. Daarbij is voor de indicatoren
economische groei, werkloosheid, export en vestigingsklimaat
de ontwikkeling tot en met 2025 weergegeven. Dit is een
trendmatige schatting, afgezet tegen een basisscenario dat
uitgaat van huidige ramingen zonder grote externe schokken.
9
Het is 2025. Na jaren van onrust en dynamiek is de rust
teruggekeerd. De schuldencrisis van de jaren 2010-
2015 heeft de aanzet gegeven tot een sterker en meer
geïntegreerd Europa. Europa heeft een federatief karakter
gekregen en Nederland heeft een aantal bevoegdheden
overgedragen aan Brussel. Zo is er inmiddels sprake van een
Europese president, een Europees leger en één Europees
beleid voor economische en buitenlandse zaken. Europa
doet zijn best om de kracht van haar economie te herstellen
en richt zich hierbij op het voltooien van de interne markt
en het creëren van gespecialiseerde mondiaal competitieve
‘city regions’. Onderzoeks- en ontwikkelingsgelden worden
aangewend om specialisatie in Europese metropoolregio’s,
rondom specifieke thema’s en sectoren, te promoten.
De integratie binnen Europa mag een klein wonder heten
gezien de grote onrust in de periode 2010-2020. De
schuldencrisis is opgelost, maar de verworven stabiliteit
heeft veel pijn gedaan. Het massaal afstempelen van
schulden aan de zuidelijke eurolanden en het overeind
houden van systeembanken hebben de noordelijke lidstaten
veel tijd en geld gekost en heeft geleid tot een matige
economische ontwikkeling in de periode 2015-2020, hoge
staatsschulden en een versobering van verzorgingsstaten.
De economie groeit weer en handelsstromen tussen landen
nemen sneller toe dan de productie van afzonderlijke
economieën. Multinationale ondernemingen produceren
hun goederen en diensten centraal en op grote schaal en
optimaliseren hun supply chain door deze op te knippen
en deelactiviteiten uit te voeren op de kostprijstechnisch
optimale locatie. Nederland profiteert van de wereldwijde
massaproductie en haar bijbehorende handelsstromen.
De wederuitvoer is historisch hoog en Nederland is een
goede uitvalsbasis voor hoofdkantoren van multinationale
ondernemingen.
In het Global Giants scenario is het belang van het regionale
bestuur ten opzichte van het landelijke bestuur verder
toegenomen. De MRA werkt nauw samen met Brussel
bij de totstandkoming van een economische agenda.
De Europese focus op specialisatie is voor de MRA, met
haar gefragmenteerde economische profiel, echter niet
zondermeer positief. Bepaalde clusters, zoals het life
science cluster en het financiële cluster ondervinden hinder
van door Europa gesubsidieerde concurrentie uit andere
metropoolregio’s.
Gestimuleerd door Brussel ontwikkelt de economie
van de MRA zich in het Global Giants scenario tot een
diensteneconomie ‘pur sang’. De populariteit van MRA als
vestigingslocatie voor hoofdkantoren vormt een impuls
voor de verdere ontwikkeling van een internationaal
hoogwaardige dienstensector. Dienstverleners op het
terrein van logistiek, supply chain management, fiscaliteit,
kwaliteitszorg en ICT profiteren sterk. Ook de handel en
logistiek ontwikkelen zich sterk in het Global Giants scenario
en de MRA is in toenemende mate een internationale
hub. Minpunt is dat ondanks de aantrekkelijkheid voor
hoofdkantoren, bedrijfsfuncties als productie, maar ook
engineering en R&D in toenemende mate uit de MRA
verdwijnen.
GLOBAL GIAnTS
ING House, Amsterdam10
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
On
twik
keli
ng
gro
ei
eco
no
mie
MR
A [
in %
]
- Europa heeft federatief karakter met nadruk
op stedelijke regio’s
- Economie gebaseerd op massaproductie
en centralisatie
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015
- Volledig vrij verkeer van personen en
grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Europa doet mee als ‘Global Giant’
- Interne Europese markt wordt voltooid
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke
‘city region’ met sterke diensteneconomie
- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
On
twik
keli
ng
w
erk
loo
she
id M
RA
[in
%]
On
twik
keli
ng
e
xpo
rt M
RA
[in
E x
mil
jard
]
On
twik
keli
ng
ve
stig
ing
skli
maa
t M
RA
[i
nd
ex
20
11 =
10
0]
GLOBAL GIANTS
NATIONAAL VESTIGINGSKLIMAAT
INFRASTRUCTUUR ARBEIDSMARKT
EXCELLENTE VESTIGINGSFACTOREN
CONNECTIVITEIT DIENSTENSECTOR LOGISTIEK
ZAKELIJKEDIENSTVERLENING GROOTHANDEL
ICT
WAARDEPROPOSITIE MRA ECONOMISCHE CLUSTERS RANDVOORWAARDEN
Massaproductie Hoofdkantoren
Krimpfinanciële sector Containerisatie
Verdwijnen van productie enengineering
Concurrentietussen
city regionsEuropeseintegratie
Centraal gestuurd
Gematigdeeconomischeontwikkeling
Ketenregie: optimaliserenvan supply chains
Global sourcing Gateway to Europe Bereikbaarheid
Quality of life Sterke brand name Afhankelijkheid wederuitvoer
Sterke afhankelijkheid export naar BRIC landen
NL als basisvoor Europese
distributiecentra
13
Het is 2025. Hoewel de economische situatie fragiel is, is
er sprake van nieuw Europees elan. Na een periode van
grote maatschappelijke onrust is Europa er in geslaagd
verregaande stappen te zetten in de richting van financiële
en economische integratie. Het zelfvertrouwen in de
Europese Unie is teruggekeerd, mede onder invloed van een
heldere economische investeringsagenda. De EU zet sterk
in op een duurzame low-carbon economie en investeert in
krachtige en slimme energie- en communicatiesystemen. De
doelstelling is om miljoenen banen te creëren op het vlak
van energietechnologie, groen bouwen, IT, nanotechnologie,
biochemie, brandstofcelontwikkeling, grid-management,
elektrisch vervoer, mass-customization en dergelijke.
De sterke mate van Europese integratie is te danken aan
doortastendheid van Europese regeringsleiders. Nadat
beleggers hun vertrouwen in de euro verliezen wordt besloten
een gemeenschappelijk financieel, fiscaal en economisch beleid
te voeren. Dit betekent dat de eurolanden gezamenlijk de
kapitaalmarkt betreden, gezamenlijk belasting heffen en een
uniform beleid voeren op het vlak van sociale voorzieningen,
pensioenen en arbeidsmarkt. De financiële markten reageren
enthousiast, de euro neemt snel toe in waarde en de rente op
eurobonds daalt gestaag. De integratie brengt zoveel stabiliteit
dat niet-eurolanden zoals Groot-Brittannië, Denemarken en
Zweden besluiten toe te treden tot de eurozone.
De inzet van Europa op de ‘derde industriële revolutie’ wordt
breed ondersteund. De maatschappij en de economie zijn
fundamenteel veranderd. Er is sprake van een breed gedragen
afkeer van de negatieve effecten van het kapitalisme en er
wordt kritisch gekeken naar verdere globalisering. Een snel
groeiende groep consumenten kiest voor een duurzame
levensstijl en eist maatschappelijk verantwoord gedrag van de
ondernemingen. Bedrijven zijn steeds vaker genoodzaakt hun
waardeketens opnieuw in te richten, waarbij local sourcing,
het minimaliseren van hun CO2- en watervoetafdruk en andere
vormen van stakeholder value centraal staan.
De MRA maakt langzaam de transitie naar een meer
vraaggestuurde economie. Mede door Brussel gefinancierde
investeringen in digitale infrastructuur en smart grids, maken
dat de economische ontwikkeling steeds meer bottom-up
wordt gevoed. De tijd dat de economische samenstelling
werd bepaald in bestuurskamers van internationale bedrijven,
overheden en wetenschappelijke instellingen is definitief
voorbij. De sterke digitale infrastructuur en sociale netwerken
maken dat individuen soms volledig virtueel hun bijdrage
bieden aan de regionale economie. De sterke mate van
digitalisering, de sterke behoefte aan geïndividualiseerde
producten en diensten en de nadruk op een koolstofarme
economie, heeft impact op vrijwel elke sector binnen de MRA.
De rode draad in de ontwikkeling van de economie van de
MRA is een omslag van het denken in massa naar het denken in
maatwerk. De energiesector kent een omslag van centrale naar
decentrale productie van energie. De maakindustrie kent een
revival in de MRA, gevoed door nieuwe productietechnieken,
zoals 3D-printing en mass-customization. Binnen de
voedselproductie staat voedselveiligheid, traceerbaarheid
van ingrediënten, duurzaamheid van importstromen en
local sourcing centraal. De MRA is met haar hoog opgeleide
bevolking bovendien goed gepositioneerd als proeftuin
voor nieuwe concepten en producten (elektrisch vervoer,
mobiliteitsoplossingen, mass-customization, ICT) en deze
kennis kan uitstekend internationaal worden gekapitaliseerd.
EuROpEAn REnEWAL
Europees Parlement, Brussel14
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
On
twik
keli
ng
gro
ei
eco
no
mie
MR
A [
in %
] - Vergaande Europese integratie
en 3e industriële revolutie
- Economie gebaseerd op pull-strategieën
- Consument leidend in productieproces
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017
- Toenemend belang menselijk kapitaal
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis
waardoor exportvolumes dalen
- Revival maak- en high techindustrie
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk
- MRA is succesvol als proefuin voor
Nederlandse technologische industrie
On
twik
keli
ng
w
erk
loo
she
id M
RA
[in
%]
On
twik
keli
ng
e
xpo
rt M
RA
[in
E x
mil
jard
]
On
twik
keli
ng
ve
stig
ing
skli
maa
t M
RA
[i
nd
ex
20
11 =
10
0]
“
EUROPEAN RENEWAL
LEEFBAARHEID
ONDERWIJS & ONDERZOEK
CREATIEVE INDUSTRIE
ICT LOGISTIEK
KENNISINFRASTRUCTUUR
CULTUUR HUMAN CAPITAL
RANDVOORWAARDEN WAARDEPROPOSITIE MRA ECONOMISCHE CLUSTERS
Export van kennis naar opkomende economieën
Europeesonderzoeksprogramma
Hoge mate vanEuropese integratie
FederatiefEuropa: EU 3.0
Economischerevival Europa
Creativiteitin onderwijs
Multi-committed companies
Regionalehoofdkantoren
Hoogwaardige kennisinfrastructuur
Qualityof life
Terugvalwereldhandel
Masscustomization
Low-carboneconomy
Groenbouwen
Elektrischvervoer
3Dprinting
Localsourcing
Start-upsSmartgrids
High-tech /digitalisering /
domotica
17
InTERnATIOnAL ALLIAnCES
Het is 2025. Europa is gefragmenteerd en kwetsbaar. De
gevolgen van de economische crisis houden de wereld
nog steeds in de ban. Europese natiestaten proberen hun
eigen economieën te beschermen en zijn onderling meer
verdeeld geraakt. Onder invloed van financiële schandalen
en de voortwoekerende schuldencrisis is de eurozone
uiteengevallen. Het gevolg hiervan is dat Europa op politiek
en economisch vlak een beduidend mindere rol van betekenis
speelt en het mondiale zwaartepunt is verschoven naar de
nieuwe economieën van China, India, Brazilië, maar ook van
Turkije, Polen, Indonesië en een aantal Afrikaanse landen.
Nederland is een van de eerste lidstaten die koos voor
een vertrek uit de eurozone, maar heeft veel moeite zijn
economisch profiel aan te passen aan de nieuwe realiteit. Het
klassieke economische beleid van loonmatiging, heeft in een
wereld van protectionisme niet langer het beoogde effect. De
uitdaging voor Nederland ligt in het stimuleren van particuliere
consumptie en het specialiseren in niches waarin het in de
wereldtop kan concurreren en verbindingen kan slaan met
economische groeiregio’s. De economie draait in toenemende
mate op exclusieve internationale ‘ecosystemen’ van bedrijven
en kennisinstellingen.
De situatie van Nederland is lange tijd zorgelijk. De
transactiekosten in de Europese markt zijn na de val van de
euro structureel toegenomen en de concurrentiepositie
van landen is sterk gewijzigd als gevolg van protectionisme
en nieuwe wisselkoersen. Het is voor landen als Frankrijk
en Spanje relatief duur om goederen te importeren uit
Nederland, terwijl voor eigen producten gemakkelijker een
exportmarkt te vinden is. Door het uiteenvallen van de euro is
de Nederlandse economie sterk gekrompen. De werkloosheid
is scherp opgelopen, de huizenmarkt is verder weggezakt en
pensioenfondsen zijn door de lage rente genoopt te korten op
oudedagvoorzieningen.
Ook aan de economie van de metropoolregio Amsterdam is
een grote slag toegebracht. Het uiteenvallen van de eurozone
en het vertrek van veel hoofdkantoren hebben de zakelijke
en financiële dienstverlening sterk getroffen. Als logistiek
knooppunt is Nederland te duur en de ontwikkeling van hubs in
Dubai, Frankfurt en Parijs heeft een zware wissel getrokken op
het personenvervoer via Schiphol. In het algemeen kan worden
geconstateerd dat de MRA eigenlijk alleen in kennisintensieve
sectoren haar concurrentiepositie weet te behouden en uit te
bouwen.
De economische clusters waarin een sterke internationale
verbondenheid tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven
is gerealiseerd zijn het beste gepositioneerd. Met name
bèta clusters als Flowers, Food en Life Sciences creëren veel
economische toegevoegde waarde en in hun slip stream liggen
er veel kansen voor clusters als logistiek en ICT/eScience. De
succesformule in deze moeilijke omstandigheden ligt in het
bouwen van sterke en exclusieve internationale ecosystemen
rondom inhoudelijke thema’s. De nauwe samenwerking van
bedrijven en kennisinstellingen binnen deze ecosystemen
biedt de noodzakelijke toegang tot hoogwaardige kennis,
betrouwbare partners en nieuwe groeimarkten.
Expat Community, Amstelveen18
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
On
twik
keli
ng
gro
ei
eco
no
mie
MR
A [
in %
]
- Economie MRA sterk onder druk
- MRA verliest gateway rol
- Hoge werkloosheid tot na 2020
- Afnemende werkgelegenheid door outsourcing
- Mondiale economische recessie
tot 2020 zet export verder onder druk
- Toenemend protectionisme
- Allianties met groeiregio’s cruciaal
On
twik
keli
ng
w
erk
loo
she
id M
RA
[in
%]
On
twik
keli
ng
e
xpo
rt M
RA
[in
E x
mil
jard
]
On
twik
keli
ng
ve
stig
ing
skli
maa
t M
RA
[i
nd
ex
20
11 =
10
0]
INTERNATIONAL ALLIANCESLOGISTIEK FLOWERS
GROOTHANDELICTINFRASTRUCTUUR
ONDERWIJS & ONDERZOEK HUMAN CAPITAL
DIENSTENSECTOR
CONNECTIVITEIT
BRAND NAME
KENNISINFRASTRUCTUUR
RANDVOORWAARDEN WAARDEPROPOSITIE MRA ECONOMISCHE CLUSTERS
NL is alleen concurrerend in niches methoge toegevoegde waarde dienstenen producten
Focus op internationale triple helixsamenwerkingsverbanden
Afname internationale aantrekkingskrachtvan de regio voor hoofdkantoren
Talent trekt weg naar groeimarkten
Sterke dalingweder export
Internationale allianties op niches
Protectionisme /invoering
handelsbarrières
Nederlandseeconomie sterk
gekrompen
Sterke dalingpersonenvervoer
Uittreding lidstatenwaaronder NL
Euro valt
Nieuwe coalitiesvan landen
Sterke positieBRIC landen
Creativiteit
Moderne industriepolitiek
Internationalekennis ecosystemen
21
Het is 2025. Europa is gefragmenteerd geraakt, maar
inmiddels stabiel. De schuldencrisis in de jaren 2010-2020
heeft geleid tot het uittreden van een groot aantal lidstaten
uit de eurozone en Europese Unie. Door nieuwe vormen van
interstatelijke rivaliteit heeft Europa zijn slagkracht, dynamiek
en cohesie verloren en is zijn positie ten opzichte van de nieuwe
economische machten van China, India en Brazilië, maar ook
tegenover de Verenigde Staten gemarginaliseerd. Europese
landen verenigen zich in kleine verbanden en kiezen voor het
pad van protectionisme en zelfvoorzienendheid.
Bij veel landen, burgers en bedrijven zit de schrik er goed
in. De tekortkomingen van een globale verwevenheid van
economische en financiële systemen zijn de afgelopen decennia
pijnlijk duidelijk geworden. De tijden van eenzijdige offshoring
vanuit de westerse wereld naar elders lijken voorbij. De
dynamiek en onstuimige veranderingen op het wereldtoneel
hebben geleid tot een versterkt en oplevend besef dat een
sterke en duurzame industriële basis van levensbelang is voor
een stabiele economische basisstructuur.
De sterke regionalisering van de economie die vanaf
2015 optreedt is niet louter het gevolg van politieke en
economische ontwikkelingen. In de maatschappij neemt de
roep om duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord
ondernemen sterk toe en technologisch is steeds meer
mogelijk. De ontwikkelde economieën van Europa en de
Verenigde Staten zetten zwaar in op het verduurzamen van
hun energievoorziening, lokale productie van goederen en
verwerking van halffabricaten. Herziening van bedrijfsstrategie,
organisatie en investeringsportfolio’s leidt tot meer inshoring
en hervestiging van productieactiviteiten op thuismarkten.
LOCAL fOR LOCAL
De Nederlandse economie gaat een grote transitie door van
een op wederuitvoer gebaseerde economie met een groot
handelsoverschot, tot een sterker op productie gebaseerde
economie met hoge lonen een sterke munt en minder
exportgericht. Nederland profiteert van het poldermodel.
Eensgezind maken overheden, bedrijven en werknemers
plannen voor een duurzame low-carbon economie.
De Nederlandse overheid investeert in slimme energie- en
communicatiesystemen, in een duurzame maakindustrie en
bovenal in het stimuleren van innovatie en ondernemerschap.
Nederlandse multinationals stappen af van centrale
productie en bouwen in verschillende regio’s lokaal gevoede
aanbodketens op. Ze transformeren zichzelf van multinationale
bedrijven naar multi-commited bedrijven.
In de MRA is de zakelijke en financiële dienstverlening
sterk getroffen door het vertrek van veel internationale
hoofdkantoren. Ook de afname van de (weder)export
heeft grote impact op de regio. Importheffingen hebben
Nederlandse voedingsproducten en bloemen in het buitenland
tot bijna onbetaalbare luxeproducten gemaakt. De decentrale
energiemarkt maakt een opmars, mede mogelijk gemaakt
door de ontwikkelingen op ICT-gebied. Consumenten worden
energieproducenten. Deze energierevolutie ontketent een
ware sociale revolutie. Naast energiecoöperaties ontstaan
lokale samenwerkingsverbanden op het gebied van onder
andere verzekeringen en zorg. Sociaal ondernemerschap komt
op. Bedrijven investeren in nieuwe technologie en bieden
steeds meer duurzame en op maat geproduceerde producten.
Hotel Inntel, Zaandam22
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
3%
-2%
2015-2020 2020-2025
9%
4%
9%
4%
9%
4%
9%
4%
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
80
40
80
40
80
40
80
40
2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025 2012-2015 2015-2020 2020-2025
2012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-2025
120
80
120
80
120
80
120
80
2012-2015 2015-2020 2020-2025
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie
- Europa heeft federatief karakter- Nadruk op stedelijke regio’s- London en Frankfurt zijn financiële centra- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Massaproductie en centralisatie- Schuldencrisis tot 2015- Voltooing interne Europese markt- Europa doet mee als 'Global Giant'
- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Derde industriële revolutie- Consument leidend in productieproces- Gedwongen exit Griekenland, devaluatie euro- Vergaande Europese integratie en 3e industriele revolutie geven 'boost' aan economie
- Economie gebaseerd op pushstrategieën- Allianties met groeiregio’s cruciaal - MRA verliest gateway rol- Herinvoering gulden gekoppeld aan D-Mark- Economie MRA onder druk
- Europa gefragmenteerd en gedifferentieerd- Wereldhandelssysteem verslechterd- Economie gebaseerd op pull-strategieën- Duurzaamheid en circulaire economie- Europa is gefragmenteerd maar stabiel- MRA heeft een regionale sterke afzetmarkt
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2015- Interne Europese markt wordt voltooid- Volledig vrij verkeer van personen en grensoverschrijdende pensioenopbouw
- Hoge werkloosheid in Europa tot 2017 - Mondiale recessie- Hoge werkloosheid tot na 2020- Afnemende werkgelegenheid door verplaatsing productie buiten Nederland
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Europa verkeert tot 2015 in een diepe crisis waardoor exportvolumes dalen- Revival Nederlandse maakindustrie zorgt voor extra exportvolumes- Idem voor Nederlandse high tech industrie met hoofdrol voor MRA
- Mondiale economische recessie tot 2020 zet export verder onder druk
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar- Nederland exporteert duurzame energie- MRA vermarkt haar 'urban farming' kennis
- MRA ontwikkelt zich als belangrijke 'city region' met sterke diensteneconomie- MRA behoudt toppositie als vestigingsplaats
- Vestigingsklimaat staat tot 2015 wat onder druk- MRA is succesvol als proefuin voor Nederlandse technologische industrie
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve impact op vestigingsklimaat- MRA scoort goed op duurzaamheid en duurzame energie
Global Giants European Renewal International Alliances Local for Local
Global Giants
Basisscenario
European Renewal International Alliances Local for Local
Basisscenario Basisscenario Basisscenario
2012-2015
2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015 2015-2020 2020-20252012-2015
2015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-20152015-2020 2020-20252012-2015
On
twik
keli
ng
gro
ei
eco
no
mie
MR
A [
in %
]
- Economie gebaseerd op pull-strategieën
- Europa is gefragmenteerd maar stabiel
- MRA heeft een sterke regionale afzetmarkt
- Eurozone valt uiteen, EU desintegreert
- Werkloosheid neemt tot 2015 snel toe
- Wereldhandelssysteem verslechterd
- Export in 2020 op laagste niveau in 25 jaar
- Onzekerheid over Europa heeft negatieve
impact op vestigingsklimaat
- MRA scoort goed op duurzaamheid en
duurzame energie
On
twik
keli
ng
w
erk
loo
she
id M
RA
[in
%]
On
twik
keli
ng
e
xpo
rt M
RA
[in
E x
mil
jard
]
On
twik
keli
ng
ve
stig
ing
skli
maa
t M
RA
[i
nd
ex
20
11 =
10
0]
LOCAL FOR LOCAL
LEEFBAARHEID
ONDERWIJS & ONDERZOEK
CREATIEVE INDUSTRIE
ICT ENERGIE
INNOVATIEVE, CREATIEVE EN ONDERNEMENDE CULTUUR
DUURZAAMHEID HUMAN CAPITAL
WAARDEPROPOSITIE MRA ECONOMISCHE CLUSTERS RANDVOORWAARDEN
Regionalisering
Bilateralehandelsakkoorden
Verduurzamingenergievoorziening
Herlevingpoldermodel
Flexibiliseringarbeidsmarkt
Ondernemerschap
Co-creatie
Leven lang leren
Communityvorming
Hoogwaardigearbeidsmarkt Omkering keten / inshoring local sourcing
Low-carboneconomy,
green labeling
Herinvestering in productiefaciliteiten
Opkomst lokale / regionale coöperaties
Masscustomization
Crowdfunding
Sterke dalingexporten
Nieuw economisch paradigmain Europa
Creativiteit
25
InteRnatIOnal allIanCeslOGIsTIEk FlOWERs
GROOTHANdElICTINFRAsTRUCTUUR
ONdERWIJs & ONdERZOEk HUMAN CApITAl
dIENsTENsECTOR
CONNECTIVITEIT
bRANd NAME
kENNIsINFRAsTRUCTUUR
Nl is alleen concurrerend in niches methoge toegevoegde waarde dienstenen producten
Focus op internationale triple helixsamenwerkingsverbanden
Afname internationale aantrekkingskrachtvan de regio voor hoofdkantoren
Talent trekt weg naar groeimarkten
sterke dalingweder export
Internationale allianties op niches
protectionisme /invoering
handelsbarrières
Nederlandseeconomie sterk
gekrompen
sterke dalingpersonenvervoer
Uittreding lidstatenwaaronder Nl
Euro valt
Nieuwe coalitiesvan landen
sterke positiebRIC landen
Creativiteit
Moderne industriepolitiek
Internationalekennis ecosystemen
RANdVOORWAARdEN WAARdEpROpOsITIE MRA ECONOMIsCHE ClUsTERs
glOBal gIants
NATIONAAl VEsTIGINGsklIMAAT
INFRAsTRUCTUUR ARbEIdsMARkT
EXCEllENTE VEsTIGINGsFACTOREN
CONNECTIVITEIT dIENsTENsECTOR lOGIsTIEk
ZAkElIJkEdIENsTVERlENING GROOTHANdEl
ICT
Europeseintegratie
Centraal gestuurd
Gematigdeeconomischeontwikkeling
ketenregie: optimaliserenvan supply chains
Global sourcing Concurrentietussen
city regionsGateway to Europe
bereikbaarheid Quality of life sterke brand name
Nl als basisvoor Europese
distributiecentra
Massaproductie
Hoofdkantoren
krimpfinanciële sector Containerisatie Verdwijnen
van productie en engineering
Afhankelijkheid wederuitvoer
sterke afhankelijkheid export naar bRIC landen
RANdVOORWAARdEN WAARdEpROpOsITIE MRA ECONOMIsCHE ClUsTERs
SAMEnVATTInG SCEnARIO’SVIER TOEkOMsTbEEldEN VOOR dE METROpOOlREGIO AMsTERdAM IN 2025
BUSINESS MODEL
SCENARIO’S
EXTERNEINVLOEDENpush driven Eco system
Integrated Europe
differentiated Europe
MRA
26
eUROPean ReneWal
lEEFbAARHEId
ONdERWIJs & ONdERZOEk
CREATIEVE INdUsTRIE
ICT lOGIsTIEk
kENNIsINFRAsTRUCTUUR
CUlTUUR HUMAN CApITAl
Europeesonderzoeksprogramma
Hoge mate vanEuropese integratie
FederatiefEuropa: EU 3.0
Economischerevival Europa
Creativiteitin onderwijs
Terugvalwereldhandel
Export van kennis naar opkomende economieën Multi-committed companies
Regionalehoofdkantoren
Hoogwaardige kennisinfrastructuur
Qualityof life Mass
customization
Low-carboneconomy
Groenbouwen
Elektrischvervoer
3Dprinting
Local sourcing
Start-ups
Smartgrids
High-tech /digitalisering /
domotica
RANdVOORWAARdEN WAARdEpROpOsITIE MRA ECONOMIsCHE ClUsTERs
lOCal FOR lOCal
lEEFbAARHEId
ONdERWIJs & ONdERZOEk
CREATIEVE INdUsTRIE
ICT ENERGIE
INNOVATIEVE, CREATIEVE EN ONdERNEMENdE CUlTUUR
dUURZAAMHEId HUMAN CApITAl
Regionalisering
Bilateralehandelsakkoorden
Verduurzamingenergievoorziening
Herlevingpoldermodel
Flexibiliseringarbeidsmarkt
Ondernemerschap
Co-creatie
Leven lang leren
Communityvorming
Hoogwaardigearbeidsmarkt
Omkering keten / inshoring local sourcing
Low-carboneconomy,
green labeling
Herinvestering in productiefaciliteiten
Opkomst lokale / regionale coöperaties
Masscustomization
Crowdfunding
Sterke dalingexporten
Nieuw economisch paradigmain Europa
Creativiteit
RANdVOORWAARdEN WAARdEpROpOsITIE MRA ECONOMIsCHE ClUsTERs
BUSINESS MODEL
SCENARIO’S
STRATEGIE& BELEI D
Integrated Europe
differentiated Europe
MRA pull driven Eco system
27
Strategie & Beleid
Externeinvloeden
Scenario’s
Business modelvan de MRA
De vier beschreven scenario’s verschaffen een beeld van een
aantal extreme, maar denkbare toekomstige situaties waar de
MRA in terecht kan komen. De bedoeling van de scenario’s is
om mentale denkkaders op te rekken en een helder beeld te
vormen van de kansen en bedreigingen die onder invloed van
externe ontwikkelingen kunnen ontstaan. Scenario’s vormen
daarmee een belangrijk instrument voor de economische
strategieontwikkeling van de MRA op langere termijn.
VAn SCEnARIO’S nAAR BuSInESS MOdEL
In het vervolg van dit boek werken we het rechterdeel
van de ‘loop’ in onderstaande figuur nader uit. De vier
toekomstbeelden voor 2025 worden vertaald naar een
economisch model voor de MRA. Door de MRA te beschrijven
in termen van een business model en dit vervolgens te toetsen
aan de vier scenario’s, wordt scherp inzichtelijk gemaakt wat
de toekomstige kracht en kwetsbaarheden van de regionale
economie zijn. Via gerichte interventies (strategie en beleid)
kan hierop door beleidsmakers worden gestuurd.
Nu volgt een toelichting op het ontwikkelde business model
voor de MRA en de vertaling van de vier scenario’s naar een
toekomstgericht business model.
© De Vries en Van Hanswijk Pennink
29
bUsINEss MOdEl VAN dE METROpOOlREGIO AMsTERdAM
RANDVOORWAARDEN WAARDEPROPOSITIE ECONOMISCHE CLUSTERS
ONDERWIJS EN ONDERZOEK
INFRASTRUCTUUR
ARBEIDSMARKT
LEEFBAARHEID
KAPITAAL
NATIONALE VESTIGINGSKLIMAAT
RUIMTE VOORONDERNEMERS
GOVERNANCE
CONNECTIVITEIT
QUALITY OF LIFE
EXCELLENTEVESTIGINGSFACTOREN
BRAND NAME
HUMAN CAPITAL
VOORZIENINGEN HUISVESTINGINNOVATIEVE
CULTUURECONOMISCHE
SCHAAL
KENNIS-INFRASTRUCTUUR
HOOGWAARDIGEDIENSTENSECTOR
DUURZAAMHEID
CREATIEVE INDUSTRIE
ZAKELIJKE DIENST-
VERLENING
TOERISME ENCONGRESSEN
LOGISTIEK
FLOWERS
GROOTHANDEL
FINANCIËLEDIENST-
VERLENING
ICT
LIFESCIENCES
FOOD
BOUW EN VASTGOED
ENERGIE
30
BuSInESS MOdEL uITGELEGd
Business model van de MRA
Voor een stad of regio kan – net als voor ieder bedrijf – een
business model worden opgesteld. Een business model is
een tekening van het DNA van de regio. Speciaal voor de
scenariostudie is een business model voor de MRA van de
metropoolregio Amsterdam ontwikkeld (zie figuur).
Het business model van een regio kan – vergelijkbaar met
een commercieel bedrijf – in drie delen worden opgedeeld,
namelijk de bronnen / randvoorwaarden, waardepropositie
en de mechanismen om tot economische waarde te komen.
Centraal in het business model van de regio staat de
waardepropositie: een combinatie van locatiefactoren die de
regio aantrekkelijk maken voor economische actoren zoals
bedrijven, kennisinstellingen en werknemers. Voor de MRA zijn
dat onder meer de kwaliteit van leven, connectiviteit, een sterk
aanbod van dienstverleners en een sterke brand name.
De waardepropositie wordt gevoed door een aantal
randvoorwaarden, die aan de linkerzijde van het canvas zijn
weergegeven. Dit zijn de bronnen die de waardepropositie
mogelijk maken. Op deze bronnen kunnen triple helix partijen
– overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen – sturen via
gericht beleid. De belangrijkste randvoorwaarden voor de
MRA zijn het niveau van voorzieningen, de kwaliteit van het
nationale vestigingsklimaat, infrastructuur en arbeidsmarkt.
Rechts staan de clusters die daadwerkelijk werkgelegenheid en
economische toegevoegde waarde creëren. De MRA kenmerkt
zich door een gediversificeerde economie met zeven sterke
clusters die bovengemiddeld bijdragen aan de internationale
concurrentiekracht van de regio: creatieve industrie, logistiek,
ICT, financiële- en zakelijke dienstverlening, toerisme &
congressen, Life Sciences & health en food & flowers.
naar een toekomstgericht business model
Voor elk van de vier scenario’s kan een optimaal bijpassend
business model worden opgetekend. Door deze vier business
modellen over elkaar heen te leggen, is het mogelijk een
toekomstig business model voor de MRA af te leiden. Het
toekomstige business model legt de nadruk op economische
clusters, onderscheidende aspecten en randvoorwaarden
met potentie in meerdere scenario’s. Aan de hand van het
toekomstgericht business model kunnen robuuste strategieën
en beleidsopties worden geïdentificeerd, die in meerdere
scenario’s relevant zijn.
Op de volgende pagina is het toekomstgericht business model
voor de MRA weergegeven. Dit is geconstrueerd op basis van
een gelijk gewicht van de vier scenario’s (ieder 25%). Daarbij
is per onderdeel van het business model weergegeven in
een bolletje wat de verwachte bijdrage is aan het toekomstig
concurrentievoordeel van de MRA: hoe voller het bolletje, des
te belangrijker de toekomstige bijdrage.
Samenvattende conclusies die uit het
toekomstgerichte business model zijn
af te leiden:
• DeclustersICTenLogistiekhebbende
potentie zeer sterk bij te dragen aan de
toekomstige concurrentiekracht van de
MRA.
• Dekwaliteitvanonderwijsenonderzoek
en van de fysieke en digitale infrastructuur
in de MRA is van doorslaggevend belang
in het toekomstgerichte business model.
• Deontwikkelingenindeenergiesector
vergen buitengewone aandacht van
strategen en besluitvormers.
• Dehuidigekennisinfrastructuuren
innovatieve cultuur is nog onvoldoende
om de transitie naar een toekomstgericht
business model te maken.
31
RANDVOORWAARDEN WAARDEPROPOSITIE ECONOMISCHE CLUSTERS
ONDERWIJS EN ONDERZOEK
VOORZIENINGEN
INFRASTRUCTUUR
ARBEIDSMARKT
LEEFBAARHEID
KAPITAAL
HUISVESTING
NATIONALE VESTIGINGSKLIMAAT
RUIMTE VOORONDERNEMERS
GOVERNANCE
CONNECTIVITEIT
INNOVATIEVECULTUUR
QUALITY OF LIFE
EXCELLENTEVESTIGINGSFACTOREN
BRAND NAME
HUMAN CAPITAL
ECONOMISCHE SCHAAL
KENNIS-INFRASTRUCTUUR
HOOGWAARDIGEDIENSTENSECTOR
DUURZAAMHEID
CREATIEVE INDUSTRIE
ZAKELIJKE DIENST-VERLENING
TOERISME ENCONGRESSEN
LOGISTIEK
FLOWERS
GROOTHANDEL
FINANCIËLEDIENST-VERLENING
ICT
LIFESCIENCES
FOOD
BOUW EN VASTGOED
ENERGIE
scenario 1.
Global Giants
scenario 2.European Renewal
scenario 3.InternationalAlliances
scenario 4.
Local for Local
HUIdIG bUsINEss MOdEl
32
RANDVOORWAARDEN WAARDEPROPOSITIE ECONOMISCHE CLUSTERS
ONDERWIJS EN ONDERZOEK
VOORZIENINGEN
INFRASTRUCTUUR
ARBEIDSMARKT
LEEFBAARHEID
Toekomstige bijdrage aan concurrentievoordeel Amsterdam op basis van onderling belang
KAPITAAL
HUISVESTING
NATIONALE VESTIGINGSKLIMAAT
RUIMTE VOORONDERNEMERS
GOVERNANCE
CONNECTIVITEIT
INNOVATIEVECULTUUR
QUALITY OF LIFE
EXCELLENTEVESTIGINGSFACTOREN
BRAND NAME
HUMAN CAPITAL
ECONOMISCHE SCHAAL
KENNIS-INFRASTRUCTUUR
HOOGWAARDIGEDIENSTENSECTOR
DUURZAAMHEID
CREATIEVE INDUSTRIE
ZAKELIJKE DIENST-VERLENING
TOERISME ENCONGRESSEN
LOGISTIEK
FLOWERS
GROOTHANDEL
FINANCIËLEDIENST-VERLENING
ICT
LIFESCIENCES
FOOD
BOUW EN VASTGOED
ENERGIE
Zeer hoog Hoog Gemiddeld Laag Zeer laag
TOEkOMsTGERICHT bUsINEss MOdEl
33
Strategische conversatie
De Amsterdam Economic Board zal in 2013 – samen met
relevante triple helix partijen – een strategie ontwikkelen
voor de lange termijn economische ontwikkeling van de
MRA. De scenario’s zijn daarbij een belangrijk hulpmiddel
om externe onzekerheid en toekomstoriëntatie centraal te
stellen in de dialoog met stakeholders. De visualisatie van
het toekomstig business model dat op basis van de scenario’s
tot stand is gekomen, heeft ten doel een indicatie te geven
van de belangrijkste focusgebieden voor een lange termijn
strategie van de MRA. De strategische conversatie die in 2013
zal worden gevoerd tussen stakeholders binnen de MRA,
dient antwoorden te formuleren over de wijze waarop zowel
de focusgebieden als de kruisbestuiving tussen de clusters
kunnen worden versterkt.
Op basis van de scenarioanalyse kan worden geconcludeerd
dat voor het toekomstig succes van de MRA connectiviteit,
menselijk kapitaal, een innovatieve cultuur, kennisinfrastructuur
en een sterke dienstensector van groot belang zijn. De kansrijke
clusters – zoals ICT en logistiek – zijn allen sterk gediend bij
de (verdere) uitbouw van deze onderscheidende aspecten van
de regio. Inzet op onderwijs en onderzoek is daarbij veruit
de belangrijkste bron onder het toekomstgerichte business
model van de MRA.
Sturingsmodel en dashboard
Het traject naar 2025 is dynamisch. De wereld en de externe
omgeving is continu aan verandering onderhevig. Vandaar dat
de Board een sturingsmodel hanteert, waarbij de strategie met
regelmaat getoetst en herijkt wordt (zie figuur). Dit gebeurt
aan de hand van twee cyclussen: een externe cyclus waarmee
de validiteit van de strategie blijvend wordt getoetst, en
een interne cyclus waarmee de uitvoering van de strategie
gemonitord wordt. Hiervoor zal in 2013 een economisch
dashboard worden ontwikkeld, welke een kwantitatieve
monitor met economische data zal bevatten die de voortgang
en resultaten inzichtelijk maakt. In dit dashboard zal tevens een
internationale benchmark worden geïncorporeerd welke ook
zal gaan fungeren als onderdeel van het ‘early warning system’
voor de scenario’s, zodat de Board hierop strategisch kan (bij)
sturen.
Roadmap 2013
Dit boek wil eerst en vooral startpunt van een levendige
discours zijn. We willen in 2013 het gesprek met triple helix
stakeholders voeren, om zo te komen tot een brede en
gewogen langetermijnstrategie voor de MRA. De concrete
activiteiten die hiervoor worden ontplooid, zijn te raadplegen
via de roadmap 2013 op de website van de Board.
www.amsterdameconomicboard.com/2025
STRATEGIEOnTWIKKELInG VOOR dE MRA
Bewaken van de MRA strategie Bewaken van de uitvoering van de MRA strategie
EXTERn CLuSTER InTERn CLuSTER
35
HET VERLEdEn ALS WEnKEnd pERSpECTIEf
Voor een beter begrip van de toekomst, kan het goed zijn om
ook terug te kijken naar het verleden. Wat kunnen we leren
van de eerdere glorietijd van de Amsterdamse regio en welke
parallellen zijn er te trekken naar de toekomst?
Leren van de Gouden Eeuw
Amsterdam en de Gouden Eeuw zijn onlosmakelijk met
elkaar verbonden. De stad groeide in korte tijd explosief, op
allerlei gebied. Ook in het huidige klimaat liggen er kansen,
wellicht voor een derde Gouden Eeuw. Het succes van de
MRA in 2025 zal worden bepaald door de wijze waarop de
regio kan reageren op de ontwikkelingen die zich in Europees
en internationaal verband voordoen. Bestudering van de
geschiedenis van Amsterdam kan hierbij helpen, doordat dit
zicht geeft op de dynamiek van de diverse factoren die eerder
aan de basis stonden van economisch succes.
We lichten drie factoren uit de tijd van de Gouden Eeuw
nader toe, die ook relevant zijn als historische context voor
de scenario’s: de politieke verhoudingen en ontwikkelingen
in Europa, sociaal-culturele factoren die het vestigingsklimaat
bepaalden en technologische en innovatiefactoren.
Europa
Een eerste parallel is de invloed van Europese politiek. Het
economisch succes van de Amsterdamse Gouden Eeuw is
nauw verweven met het begin van de Tachtigjarige Oorlog
tussen de Nederlanden en Spanje. In 1585 viel Antwerpen
en in het verlengde van dit politiek conflict werd de Schelde
afgesloten voor al het handelsverkeer. De volgeladen schepen
weken uit naar Amsterdam, waardoor niet alleen de handel
toenam, maar ook het aantal handelaren en ambachtslieden
dat zich in Amsterdam vestigde. In Europa werd het lastiger
handel te drijven, doordat Nederlandse schepen niet meer
werd toegestaan te handelen in Portugese havens. Dit
zorgde in Amsterdam voor een sterke impuls voor de verdere
ontwikkeling van de economie: Amsterdam moest nu zelf
op zoek naar de routes om de handel in specerijen voort te
zetten wat uitmondde in het succes van de V.O.C. Er was dus
een crisis nodig om tot een nieuw en innovatief ‘business
model’ te komen. De les hieruit is dat een (politieke) crisis –
in de scenario’s gevoed door het mogelijk uiteenvallen van
de Europese Unie – ook gezien kan worden als een kans voor
economische vernieuwing.
Vestigingsklimaat: sociaal-culturele factoren
Als burgersamenleving met vrijheid van geloofsbeleving,
vormde Amsterdam een aantrekkelijke verblijfplaats voor
vluchtelingen uit heel Europa en daarbuiten. De regio kende
vrijheid en kreeg steeds meer behoefte aan arbeidskrachten.
Nieuwe immigranten verrijkten de stad met hun kennis en
handelscontacten. Deze nieuwe Amsterdammers verwierven
zich snel een volwaardige plaats in de stad en hun talenten
werden benut. In het verlengde van de groei van de stad bloeide
het culturele, artistieke en academische leven op, waardoor
steeds meer filosofen, kunstenaars en kaartenmakers zich
vestigden in Amsterdam. Dit versterkte de aantrekkingskracht
van de stad eens te meer. Ook in het toekomstgerichte business
model van de MRA speelt ‘human capital’ een sleutelrol.
Technologie en innovatie
Creativiteit en technologische innovatie droegen sterk bij
aan de economische ontwikkeling. De uitvinding van de
houtzaagmolen door Cornelis Corneliszoon van Uitgeest was
van groot belang voor de scheepsbouw. Men was innovatief
bij het ontwerpen van handelsschepen, zoals de ‘fluit’: het
dekoppervlak, de basis voor de belastingheffing bij de Sont,
werd minimaal gehouden en kon met weinig bemanning worden
bevaren, maar de buik van het schip kon enorme ladingen
handel bergen. Ook op de terreinen waterhuishouding, gebruik
van windkracht, cartografie, prentdrukkunst en landwinning
was sprake van een innovatief en onderscheidend gebruik van
techniek. In de scenario’s met een ‘pull driven ecosysteem’ zijn
creativiteit en het innovatieve vermogen van de regio, cruciale
pijlers voor toekomstig economisch succes.
Een uitgebreidere analyse van de geschiedenis van Amsterdam
zal in 2013 aan de Amsterdam Economic Board worden
voorgelegd, ter onderbouwing van de langetermijnstrategie
van de MRA.
37
De scenariostudie voor de Metropoolregio Amsterdam is
uitgevoerd in opdracht van de Amsterdam Economic Board en
had niet mogelijk geweest zonder de nadrukkelijke inzet van
Economische Zaken Gemeente Amsterdam, Ernst & Young,
ING Economisch Bureau, Kamer van Koophandel Amsterdam,
Metropoolregio Amsterdam, Schiphol Group, Shell en Vrije
Universiteit Amsterdam.
Voor de scenariostudie zijn experts geïnterviewd. De
Amsterdam Economic Board stelt in het bijzonder de input op
prijs van Alexander Rinnooy Kan, Amandus Lundqvist, Dany
Jacobs, Frans Berkhout, Jan Peter Balkenende, Jan Nijman,
Jeroen van der Veer, Joop Krul, Koos van Oord, Leo van
Wissen, Marie de Gaay Fortman, Mark Cliffe, Paul Tang, Pieter
Tordoir, Rein Willems, Robbert Dijkgraaf, Sjoerd van Keulen,
Victor van der Chijs en de ondersteuners van de economische
clusters in de MRA.
Voor de totstandkoming van deze publicatie leverden
Economische Zaken Gemeente Amsterdam, Vrije Universiteit
Amsterdam en het Stadsarchief Gemeente Amsterdam
belangrijke bijdragen. De Amsterdam Economic Board wil hen
hiervoor hartelijk danken.
Amsterdam Economic Board
Een krachtige economische regio. Daarvoor maken
bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid zich sterk in de
Amsterdam Economic Board. Dit samenwerkingsverband
bevordert gemeenschappelijke ontwikkeling in krachtige
economische clusters, neemt obstakels weg en bundelt
uitvoering en middelen. Ambitie: de metropoolregio
Amsterdam in 2020 in de top 5 van de Europese sterke regio’s.
De metropoolregio Amsterdam loopt van Haarlem via
Amsterdam en Almere naar Lelystad en van Zaandam en de
Haarlemmermeer naar Hilversum. Een bruisend stedelijk
netwerk met zeven sterke en internationaal georiënteerde
clusters. Van vitaal belang voor de Nederlandse economie.
Deze regio heeft alles in huis om in innovatie en economie
tot de top te behoren. De kennisproductie en bedrijvigheid
zijn van hoog niveau. De tolerante sfeer en handelsmentaliteit
hebben aantrekkingskracht op mensen en bedrijven uit binnen
en buitenland.
Schiphol, havens, wegen en spoor zorgen voor fysieke
verbinding met de rest van de wereld. De AMS-IX, het op een
na grootste internetknooppunt ter wereld, zorgt voor digitale
verbinding. Maar om deze potenties volledig te benutten
is betere samenwerking nodig tussen kennisinstellingen,
bedrijven en overheden. Daarom bundelen zij sinds 2010 hun
krachten in de Amsterdam Economic Board.
COLOfOn
39