Download - Sistemet e Informacionit Gjeografik ( GIS )
Sistemet e Informacionit Gjeografik ( GISGIS )
InstitutiInstituti ii GjeoshkencaveGjeoshkencaveDepartamentiDepartamenti ii TeknologjiveTeknologjive tete GjeoinformacionitGjeoinformacionit
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
Sistemet e Informacionit Gjeografik (GISGIS) v.s. Sistemet e Informacionit (ISIS)
Perse nevojitet nje GIS
Si perceptohet nje GISp p j
Platformat baze te nje GIS-i
Aplikacione te GISAplikacione te GIS
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
ISIS -- Sistemet e Informacionit
B i t
InformacioniInformacioni gjeografikgjeografik sisi pjesepjese e ISe IS
“most (almost all) human “most (almost all) human
InformacionInformacionGjeografikGjeografik
BurimetNjerezore
Inventarizim&
decisions involve a geographic decisions involve a geographic component and have component and have geographic consequences!” geographic consequences!”
ISIS
GjeografikGjeografik
ManaxhimFinancial Manaxhim
Kontroll i tedhenave hyrese pozicioni ne hapesire eshte nje
atribut shume i rendesishem i:
Financial
Analiza Mjedisore&
Te dhena mbi Tregun&
Manaxhimi Veprimtarive Aktiviteteve
PolitikaveStrategjivePlanifikimeve&
Politike&
KonsumatoretPlanifikimeve
INSTITUCION/KOMPANIINSTITUCION/KOMPANI
Burimi: Nancy.J et al, 2008 f.46
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
INSTITUCION/KOMPANIINSTITUCION/KOMPANI
ISIS -- Sistemet e InformacionitInformacioniInformacioni gjeografikgjeografik
eshtemultidimensional sepse per percaktimin e pozicionit te tij ne hapesirenevojiten dy kordinata (x y) ose (ø λ)
“…spatial is special!”“…spatial is special!”
nevojiten dy kordinata (x,y) ose (ø,λ)
eshte voluminoz pasi nje database me te dhena hapesinore mund te arrije derine nje terabyte
mund te paraqitet ne shkalle te ndryshme rezolucioni hapesinor(psh 1:100 000 ose 1: 25 000)
mund te paraqitet ne forma te ndryshme grafike duke ndikuar mjaft ne analizimin e fenomeneve dhe objekteve natyrore dhe rezultatin perfundimtar
analizimi i tij kerkon integrimin e shume metodave e teknologjive te perpunimitte (gjeo)informacionit
procesi i mbledhjes dhe analizimit te te dhenave kerkon kohe dhe eshte i
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
Burimi: Longley et al, 2005 f.12
procesi i mbledhjes dhe analizimit te te dhenave kerkon kohe dhe eshte ikushtueshem
GISGIS –– Sistemet e Informacionit Gjeografik
AkronimetAkronimet
GIS: Gjeografik: te dhena me pozicion hapesinor
GIS: Informacion : Informacion hapesinor dhe jo hapesinor i integruardhe i perpunuar
GIS: Sistem : Sistem informacioni i bazuar ne nje database me tedhena te integruara hapesinore dhe jo hapesinore
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
GISGIS –– Sistemet e Informacionit Gjeografik
HAPESIRAHAPESIRAHAPESIRAHAPESIRA
PersePerse nevojitetnevojitet “…everything that happens, happens somewhere!”“…everything that happens, happens somewhere!”
ProblemetProblemet hapesinorehapesinore
HAPESIRAHAPESIRAHAPESIRAHAPESIRA
jane probleme te cilat permbajne nje aspekt hapesinor
klinikeklinike e ree re –– kuku//psepse?? rrugarruga me eme e shkurtershkurter?? biznesbiznes ii riri –– kuku//psepse?? manxhimmanxhim ii pyjevepyjeve
jane probleme te cilat permbajne nje aspekt hapesinor(vendndodhje) ne te dhenat e perdorura per ti zgjidhur ato
ose ne vete zgjidhjen e tyre.
klinikeklinike e re e re –– kuku//psepse?? rrugarruga me e me e shkurtershkurter?? biznesbiznes ii riri –– kuku//psepse?? manxhimmanxhim ii pyjevepyjeve
kuku janejane hotelethotelet?? bllokbllok ii riri banimibanimi –– kuku?? pesticidpesticid ii riri –– kuku//psepse?? sisi tata zgjerojzgjeroj parkunparkun??
GISGIS“gateway to science and problem“gateway to science and problem‐‐solving!”solving!”
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
teknologjia e orientuar drejt zgjidhjes se problemeve hapesinore duke integruarnjohuritenjohurite shkencoreshkencoreme informacionininformacionin specifikspecifik, dhe duke shtuar vlera te reja
per te dy.
“ k l dg b t h th ld k i “ k l dg b t h th ld k i
ISIS -- Sistemet e InformacionitIS IS dhedhe GISGIS “…knowledge about how the world works is more“…knowledge about how the world works is more
valuable than knowledge about how it looks!”valuable than knowledge about how it looks!”
Infrastruktura Infrastruktura ee vendimarrjesvendimarrjes
LehtesiaLehtesiaee transmetimittransmetimit//shkembimitshkembimit
KontributiKontributiii GISGISe e vendimarrjesvendimarrjes e e transmetimittransmetimit//shkembimitshkembimit ii GIS GIS
Mençuri shume e veshtire Politika te zhvilluaradhe pranuara ngagrupet e interesit
Njohuri e veshtire njohuri rreth faktevedhe rezultateve
grupet e interesit
Evidence jo e lehte rezultatet te analizave GISmbi informacione
Informacion e lehte permbajtja e nje baze tedhenash te integruara
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
Te dhena e lehte te dhena te paperpunuara
Burimi: Longley et al, 2005 f.13
GISGIS –– Sistemet e Informacionit Gjeografik“Mastering” GIS“Mastering” GIS
Per te shfrytezuar te gjitha potencialet qe nje GIS‐i ofron ne zgjidhjen e nje problemi hapesinor duhen pervetesuar ne menyre sa me te plote njohurite mbi:
fushen specifike te studimit (çdo aplikacion eshte unik)fushen specifike te studimit (çdo aplikacion eshte unik)
metodat e ruajtjes, integrimit dhe analizimit te te dhenave hapesinore metodat e ruajtjes, integrimit dhe analizimit te te dhenave hapesinore
qe ofron programi (software) i zgjedhur qe ofron programi (software) i zgjedhur
principet themelore te hartografise dhe teknikave te vizualizimit dixhitalprincipet themelore te hartografise dhe teknikave te vizualizimit dixhital
Burimi: Nancy.J et al, 2008 f.48
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
GISGIS –– Sistemet e Informacionit Gjeografik
ArshivuesArshivues hartash dixhitale Publiku i gjere
Si Si perceptohetperceptohet??
MjetMjet kompjuterikkompjuterik per zgjidhjen eproblemeve hapesinore
gj
Vendimarresit
SistemSistem per per vendimarrjevendimarrjeme baze hapesinore
Manaxheret
InventarInventar ii kompjuterizuarkompjuterizuar pershperndarjen gjeografike teobjekteve dhe relacioneve mes tyre
Shkencetaret
MjetMjet per per tete realizuarrealizuar operacioneoperacionetete kompjuterizuarakompjuterizuarame te dhenagjeografike voluminoze
Planifikuesit
Burimi: Longley et al, 2005 f.16
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikNjohuriteNjohurite mbimbi token ne token ne njenje mjedismjedis GISGIS--ii
GIS abstragon njohurite mbi token ne 5 forma baze:
MetodaGIS
Metadata Harta
1 Te dhena dhe modele gjeo
2 Procese gjeo dhe skripteMetadata
Procese Te dhena
3 Metadata
4 Metoda GISProcesegjeo & skripte
Te dhena&
modelegjeo
4 Metoda GIS
5 Harta
Burimi: ArcGIS, 2001
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
GISGIS –– Sistemet e Informacionit Gjeografik
II II P i iP i i ii tt dhdh gjgj
PlatformatPlatformat bazebaze tete njenje GISGIS--ii
II. II. PerpunimiPerpunimi ii tete dhenavedhenave gjeogjeo
nje set funksionesh per transformimin e te dhenave gjeo ne informacion te informacion te
III. III. VizualizimiVizualizimi ii tete dhenavedhenave gjeogjeo I. I. BazaBaza e e tete dhenavedhenave gjeogjeo
gjintegruarintegruar
permban skedare te dhenash qe e perfaqesojne informacionin gjeografik ne formen e
nje set hartash “inteligjente” dhe formash te tjeravizualizimi te cilat pasqyrojneelementeelemente apoapo fenomenefenomene gjeogjeodhedhe marredhenietmarredheniet hapesinorehapesinore modeleve te te dhenave modeleve te te dhenave –
(modeli vektor, raster) si dhe atributeve e topologjise
dhedhe marredhenietmarredheniet hapesinorehapesinorendermjetndermjet tyretyre
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
Burimi: ArcGIS, 2001
GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikPjesetPjeset perbereseperberese tete njenje GISGIS--ii
j i
2. Software2 milion perdorues
te rregullt
$1.8 bilion shitje vjetore
Rrjeti
1.Njerezit
3.Hardware
Rrjeti
5.Procedura4. Te dhenat
60‐85% e kostos se nje GIS i
Planifikim,organizimper suksesin
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
nje GIS‐i
GISGIS –– Sistemet e Informacionit Gjeografik
i li i
DisiplinatDisiplinat bashkevepruesebashkevepruese
H t fi
Informatike
vizualizimprezantim
strukturimkodim
GISGIS
Hartografi
Shkencatinxhinierike
RemoteSensing Gjeo‐shkencat
modelimkalkulimGjeo shkencat kalkulim
perftim riklasifikim
perftimriklasifikim
ekspertize
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikTipetTipet e e aplikacioneveaplikacioneve tete GIS GIS ((permbledhurpermbledhur nganga O’Looney,2000)O’Looney,2000)
1. INVENTARIZUES1. INVENTARIZUES 2. ANALIZUES2. ANALIZUES 3.MANAXHUES & PLANIFIKUES3.MANAXHUES & PLANIFIKUES
EkonomiEkonomi
TransportTransport
‐ lokalizim i bizneseve ‐ analize e oferte /kerkeses ‐ informim i autoriteteve per potencialet
‐ lokalizim i rrugeve ‐ analize e aksidenteve ‐ identifikim i zonave problematike
PlanifikimPlanifikimTerritoriTerritori
‐ perdorimi i tokes ‐ analize e % se zene nga cdo tip ‐ vleresim i planit te perdorimit te tokes
‐ lokalizim i personave me ‐ analize e perputhjes mes ‐ vleresim i shkaktareve potencialeShendetesiShendetesi
MonitorimMonitorim
probleme shendetesore shperndarjes se semundjes mjedisorespecifike dhe kushteve mjedisore
‐ lokalizim i rreziqeve ‐ analize e nivelit te perhapjes ‐modelim i rreziqeve potencialemjedisore ne lidhje me se ndotjes si shkak
mjedisormjedisor
InformimInformimpublikupubliku
mjedisore ne lidhje me se ndotjes si shkakburime vitale si uji etc. i rreziqeve mjedisore
‐ lokalizim i personave ‐ analize e tipareve zgjedhore ‐modelim i faktoreve ekonomikeme tipare specifike te nje rajoni ne tiparet zgjedhore te rajoniti j llj d j t
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
etjetj..
si sjellja ndaj votes
GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikEkonomi/Planifikim biznesiAplikimeAplikime
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
GISGIS –– Sistemet e Informacionit GjeografikAplikimeAplikime Transport/Shendetesi
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO
Faleminderit!
Pyetje? Me shume informacion?Me shume informacion?
e-mail: [email protected]@geo.edu.al
www.geo.edu.alwww.geo.edu.al IGJEOIGJEO