God. I. Šibenik, a subotu 26. kolovoza 1905. Br. 37,

van Šibenika:

itdavalelj i odgovorni uredni*:: HRVATSKA RIEG

IZLAZI SKIEDOM I SUBOTOM.

ništvu. — Nefrankirana se pisma ne primaju. Rukopisi se ne vra­ćaju. — Oglasi se tiskaju po 20 para, priobćena, 40 para redak ili po

itd. po

Ivan Sfagllnatz Trg Sv. Ivana.

to A B O U

o l i t i čk ih i z b o r a g . 1 9 0 1 . m a o se s azva t i č e t i r i p u t a i s abor , a u i s t inu o b d r ­a m o d v a p u t a , p o š t o se rjeđairje n e m o ž e k a o ta-ra t i , j e r j e t r a j a l o s a m o Sasova, P a j e p r a v i c e i p u ' k i h p o t r e b a , v e ć lan i o r a b i o b i se s a b o r o p e t r e d o v i t o v ieoanje . Al i , j e r h t je la d a o d m a h o d s t r a -if n e g o g a d rža l a , d o k mu r u g o mjes to , ' z a lan j sku

"nlinu t o l i k o n e č u d i m o , š t o ni je di la o t v o r s a b o r a . Z a č u d o je , ove g o d i n e t o l i k o o t e ž e , a još

je čudn i j e , Sto i zg leda , k a o d a I a d a ni zema l j sk i o d b o r n e ć u t e e b u sazva t i z a s t u p n i k e na sa­

ti .»risanje.

Lani , k a d se j e s a b o r z a t v o r i o , j e n o v i n s t v o r a z p r a v l j a l o , k a k o

je d o s k o č i t i p o t r e b a m a zeml je d o z v o l e suborci, j e r se j e mi -

, da če do o t v o r a p r o t e ć i d u g o tieua. L je tos t e i s t e n o v i n e n e

p o t r e b u , da zah t j eva ju o t v o r r a r premda s v e o n e p o t r e b e <>je j<> u . i e k i svi on i u e d o -

u p r a v e osjećaju moj m j e r i . Os im

m n o g o važn ih ner ieSenih a-o Sto i n o v i h , k o j a su

k o j a t r a ž e , d a se naše a n j ima na jozb i l jn i je po-nj i ina o d l u č i . O v a pi ta-

1 p o t r e b e n a p o m i n j a t i , jer s v a k o m e n a m e ć u , a drt

leda, d a se u p r a v o radi

9 6 i d a n a s u j t o g a i m a m n o

je, s t n j i h o i l g a d j a s a b o r n a ed i >dn

Mi se ne č u d i m o b e č k o j vladi, s t o o v a k o s n a m a p o s t u p a , ali se č u d i m o z a s t u p n i c i m a , a o s o b i t o Ze-n iu l j skon ie O d b o r u , k o j i n e nalaze !

d n i i u. da o d l u č n o z a t r a ž e , n e k a | n e z a k o n i t o i p r o t u u s t a v n o s tanje a lmaci j i već j e d n o m p r e s t a n e .

Efled&juć na p o l i t i č k a p i tanja , ražo na j ene rg i čn i j i r a d z a s t u p - 1

u ika , o s o b i t o u p o g l e d u k r i z e u monarh i j i , o d n o s n o n a š e g sjedinje­nja, i m a i d r u g i h v e o m a važnih n u t r n j ih raz loga , r a d i k o j i h b i o t v o r s a b o r a b io o d vel ike p o t r e b e .

Mi z n a m o , da v las t s a b o r a da l ­m a t i n s k o g a nije B o g zna k o l i k a , z n a m o , da će m o ž d a i o d nas ta j -n o g sabor i san ja b i t i m a l o ko r i s t i , ali sasvim t i m u n e k i m p i t an j ima pol jodje l j ske i u o b ć e e k o n o m s k e narav i , k o j a se u a g r a r n o j kr iz i , ko ju p reva l ju j emo , n e bi smjela n i k a k o omalovaž iva t i , s a b o r b i i p a k m o g a o u r e d j e n j e m vjeresi je i bez-k a m a t n i h za jmova uč in i t i d o s t a d o ­b r a za p o k r a j i n u .

I m a i v e o m a va ž no p i t an j e za naše p o m o r s t v o , t. j . u r ed j en j e oba l ­n o g p a r o b r o d a r s t v a , u k o j e m u b i s a b o r m o r a o zauze t i n a r o d n o s t a n o ­v i š te ; i m a i b e z b r o j d r u g i h s tva r i , k a o u red j en j e voda , pošuml j ivan j e b r d a , u red jen je uč i te l j sk ih p laća , p o p u n j e n j e zemal j . o d b o r a , p r e i n a k e n e k i h o b c i n s k i h z a k o n a i td .

N a m i se čini, d a sva ova p i ta ­nja n e m a j u važnos t i ni za v ladu ni za d io našeg zas tups tva , s a m o s t o ­ga, j e r se o d g a d j a n j e m s a b o r a h o ć e da i zb jegne škak l j iv im p o l i t i č k i m , d r ž a v o - p r a v n i m p i tan j ima , k o j a su u p r a v o sada na d n e v n o m e r e d u .

D o čas t i je z a s t u p s t v a i ze­m a l j s k o g o d b o r a , da svo j im e n e r g i -u i ć n i m zauz iman jem izpos lu ju š to pr i je o t v o r s abo ra . J e d i n o t a k o oni ce u t j e r a t i u laž sve one , ko j i misle, d a j e odgad jau j e s a b o r a d o g o v o r n o izmedju njih i b e č k e vlade.

Kako se širi talijansku misao i

U z a d n j e d o b a p o j e l a j e n a š a j a v n a Š t a m p a n e š t o o t v o r e n i j e p r a t i t i a s p i r a c i j e n a š e g p r e k o m o r s k o g s u s j e d a za D a l m a c i ­j o m . N e k e p i š u o g r a d j i ve l ik ih u h o j n i h d ž e m i j a , d r u g e o g r a d j i r a t n i h l u k a n a p r o t i v n o j s t r a n i J a d r a n a , t r e ć i o t r g o v a č ­k o m a r s e n a l u u M l e t c i i n a i td. , t e s e svi

Hrvatski grad Šibenik ne pita zaštite ni pomoći od Mletčana

g o d . 9 9 8 . primi d a l m a t i n s k e

p i t a j u : z a š t o o v e p r i p r e m e , z a š t o sv i ov i t r o š k o v i , k a d s u s e I t a l i j a i A u s t r i j a v e ć o d a v n a p o s e s t r i l e , a n j e z i n i d r ž a v n i v i p o ­b r a t i l i v e ć i t o l i k o p u t a ?

M i n e ć e m o d a b u d e m o p r o r o c i , a l t s u d e ć i p o o n o m e , š t o p i š u pravi t a ­l i j a n s k i p a t r i o t i , s a v ova j r a d m o r a b i t i i z v e d e n , e d a s e o p e t p o d i g n e m o ć S e r e n i s -s i m e ( d a n a s I t a l i j e ) , d a t a l i j a n s k a z a s t a v a z a l e p r š a s l a v o d o b i t n a n a iz t o č n i m o b a l a m a J a d r a n a , k a k o j e t o r e k a o D . L . M o -r e n o s n a k o n g r e s u p u č k i h u č i t e l j a L o m ­b a r d i j e i M l e t a k a .

N a r a v n a j e p o s l j e d i c a , d a s e m i t i ra a s p i r a c i j a m a n e m o ž e m o s u p r o t s t a v i t i . H r v a t s k i n a r o d n i j e u j e d i n j e n ; o n n e m a svo je v o j s k e , svo j ih r a t n i h d ž e m i j a n i t o ­p o v a , k a o u d o b a S e r e n i s s i m e ; n j e g a su r a z k o a i a d a l i , n i s u d o p u s t i l i , d a u o b s e g u k u ć e svo je b u d e g o s p o d a r , p a n i o n d a , k a d s e j e t i c a l o n j e g o v a b l a g o s t a n j a .

S v e , š t o I t a l i j a d a n a s o t v o r e n o č in i i r a d i , n i j e d r u g o , već p o s l j e d i c a v i š e g o ­d i š n j e g n j e n a p o d m u k l a r a d a , l u k a v o s t i n j e z i n i h d r ž a v n i k a , a k r a t k o v i d n o s t i a u -s t r i j a o s k i h .

K o d s k l a p a n j a t r g o v a č k i h u g o v o r a t a l i j a n s k i d r ž a v n i c i z n a l i su so n a m e t n u t i a u s t r i j a n s k i m u s v i m t a č k a m a , k o j e s u s e o d n o s i l e n a r i b a n j e , p r o d a j u p o l j s k i h i g o s p o d a r s k i h p r o i z v o d a , a a u s t r i j a n s k i d r ž a v n i c i n i s u z n a l i i l i n i s u h t j e l i z n a t i , d a se p o d o v i m k r i j u n j i h o v e a s p i r a c i j e , k o j i m a h o ć e d a o č u v a j u p r e m o ć t a l i j a n s k e z a s t a v e n a i z toČn im o b a l a m A d r i j e .

P r o š e t a m o l i s e o d G r a d a , p a k d o S p i č a , n e ć e m o n a ć i v e ć e g m j e s t a , a d a u n j e m u n e m a p o k o j i t a l i j a n s k i p o d a n i k , d a t j e r a ova j i l o n a j o b r t . N e m a l u k e n a Jadranu, a d a u n j o j z i n e l e p r š a p o k o j a t a l i j a n s k a z a s t a v a n a ovo j ili o n o j v r s t i t r g o v a č k o g b r o d a .

P o g l e d a j m o n a p r o t i v n u . s t r anu J a ­d r a n a . I m a l i t u a u s t r i j a n s k i h p o d a n i k a , koj i ž ivu n a t e r e t t a l i j a n s k i h , k a o š t o t a l i j a n c i ž ivu n a t e r e t h r v a t s k i h ? T a l i ­j a n s k a v l a d a d o b r o j o z n a l a , k a > š t o z n a i s a d a , k o j u m o ć i m a t r g o v a č k a m o r n a ­r i c a u š i r e n j u n a c i j o n a l n i h i d e j a , p a k j u j e p o m n j i v o n j e g o v a l a . N a p r o t i v A u s t r i j a j e u n i š t i l a svu t r g o v a č k u m o r n a r i c u n a j e d r a , p u š i a j u ć d a j u n a J a d r a n u za iu ie t i i t a l i j a n s k a .

U v e ć i m n a š i m g r a d o v i m a t a l i j a n s k e p o r o d i c e b a v e se p r o d a j o m v o ć a i p o v r ć a , t e su o s n o v a l e č i t a v e k o l o n i j e i n a l a z e s e k o u svojo j k u ć i .

N i j e i s t i n a , š t o se vel i , d a k a d n e bi b i l o p u l j i z a , n e b i s m o i m a l i n i p o v r ć a n i v o ć a . O v a k o m o g u d a g o v o r e n e z n a l i c e . P r i j e s v e g a k o d n a s bi m o g l o sve o n o v o ć e i p o v r ć e , š t o g a m i d o b i j e m o iz I t a l i j e , p o s v e d o b r o u s p j e v a t i , a o p e t i svi t a l i j a n i , š t o s u p o n a š i m g r a d o v i m a n a s t a n j e n i , n i s u d r u g o , već p r o s t i z a k u p ­n i c i , k o j i ž ivu n a t e r e t d o m a ć e g ž iv l j a .

L u d o se v a r a t k o mi3l i , d a I t a t i j a u t r g o v a č k o m u g o v o r u h o ć e d a s v a k a k o p r o d r e t a č k o m o i z v o z u v o ć a i p o v r ć a , a d a t i m p o d p o m o g n e svo je p o d a n i k e , e d a n e u m r u o d g l a d i . N e . O n a h o ć e z a t o , š t o z n a , d a su ovi m a l i t r g o v č i ć i n o s i o c i v e l i k e t a l i j a n s k e ide je , z a g o v a r a t e l j i , g l a v n i a g i t a t o r i l eg in ih t a l i j a n s k i h š k o l a i t d .

A š t o d a r e č e m o o C o z o t i m a ? Z a r i n j i h t a l i j a n s k a v l a d a n e š t i t i v i še r a d i t a l i j a n s k e p r e m o ć i n a J a d r a n u , n e g o li r a d i ć o z o t s k i h / i n t e r e s a ?

P r e d n a m a su č l a n c i : , , L a c a c c i a a i O h i o g g i o t t i a S p a l a t o " , „ C h e fa i l G o v o r n o ? ' ' , „11 C o m i z i o d i C h i o g g i a e d i l m a u e g g i o d e l l a p o l i z i a k i , , , i p e s c a t o r i O h i o g g i o t t i a T r i e s t e " , „ P e r i f a t t i d i S p a l a t o " , „ I n i p o n e n t e d i m o s t r a z i o u e " , „ L ' a m i c a A u s t r i a " i t d . Sv i ovi č l a n c i g o v o r e j a s n o , z a š t o I t a l i j a h o ć e d a C o ­z o t i m a b u d e d o z v o l j e n o r i b a n j e n a J a ­d r a n u d a l e k o j e d n u m o r s k u milju, o d n a š e o b a l e .

N a j m a n j a s t v a r , š t o se d o g o d i m e d j u n a š i m i ć o z o t s k i m r i b a r i m a , u I t a l i j i j e p r e d m e t o m ve l ik ih d i m o s t r a c i j a , o v a c i j a p r o t e s t a u t a l i j . p a r l a m e n t u . —- T a k o j e p r e d n a m a j e d a n m a n i f e s t d n e v a 5 . o ž u j k a 1 8 9 5 . , u k o j e m č i t a m o , d a j e j e d a n o d b o r p o z i v a o g r a d j a n e n a s a s t a n a k u M l e t k e , u s v r h u d a e n e r g i č n o p r o t e s t i ­r a j u p r o t i v a p o s t u p k u barbara H r v a t a i t r a ž e sv im s i l a m a od svo je v l a d e , n e k a u č i u i sve m o g u ć e , a d a n e s m a i a k s a t a l i ­j a n s k a i d e j a n a p r o t i v n o j s t r a n i J a d r a n a .

D a l j e ć e m o u d r u g o m č l a n k u .

o p i s a o suvremenik, du/al >v dvorsk i k a p e l a n i u j e d n o kance lar Ivan Djakon.

Mi s m o već od prije kazal i , d a j e s a d a s p o m e n u t i Ivan, k a o kron ičar , pr-votno ireh g l e d e o d n o š a j a i z m e d j u H r ­vata i M l e t ' a u a n a k o n c u X . i na p o ­četku X I . v i eka .

O n d o d u š e nije s u d j e l o v a o u o n o j ekspediciji, j e r j e u i s t o vr ieme b io dru­g d j e d i p l o m a t s k i zabavl jen , al i n jegov o p i s potvrdjnje podrobnu in formac i ju , ko ju j e on u i o g a o dob i t i o d on ih , koj i su a k t i v n o sudje loval i u o n o j eksped ic i j i .

M l e t a č k e Nkupnovlude" . D.r I<\ A. (Jalv ;

I* tal Orseolo I I . pobi ( 9 9 8 . ) u D a l m a c i

n u d o , m a l o su paz i l i na onaj izraz poene, te su zaključi l i , da su svi — omnes — D a l m a t i n c i zapros i l i p o m o ć m l e t a č k o g a d u ž d a .

U t o m u su ih v e ć i n o m b e z k r i t i č n o s l i ed i l i naš i domać i povjes tn ičar i , te doš l i d o g o r i n a v e d e n o g a zak l jučka F e n z i - a i G a l v a n i - a . da je i »Šibenik p o s l a o b io svo je z a s t u p n i k e u Z a d a r i da su i Š i ­benčani pital i mletačku zašt i tu prot i H r ­vat ima i prot i hrvat skom kralju Drž i s lavu , koji j e t a d a v ladao , a to s raz loga t o b o ž e kao da i m je bi lo dodi ja lo hrva t sko nas i l j e

z u l u m č a r e u j e .

K a d bi to tako bi lo , va l ja lo bi za­k l j u č i t i : da je i u Š i b e n i k u , k a o š to u drug im p r i m o r s k i m g r a d o v i m a D a l m a c i j e , o b s t o j a o l a t insko-romansk i ž ivalj . koji j e č e z n u o z a mle tačk im g o s p o d s t v o m ; da su ti Latini imali prev las t u gradu i u o k o l ­

n i normi pr imorju i o točju i da su to b i l i tbblico decreto delta Se- s t a r o s j e d i o c i i baš p o t o m c i r imskih n a s e -ju koj ih S a b e l l i c o i S a - ' l j en ika u m i š l j e n o g a Sićutna. (Sliedi).

ve e k s p e d i c i j e , i n, sastal i u Z a d r u tuli omiiis p o e n e simul ink d a su iz t o g a „con-i d u ž d a , d a k n j i m a d o d j o

o t a č k i p o v j e s t n i č t *

i

Mir ili rat. R u s k o - j a p n n s k i r a t i m a o je više

t a k o v i h m o m e n a t a , k o j i su misao, p o z o r n o s t c i e loga sv ie ta n a se p r i ­vlači l i . U nizu t i h m o m e n a t a ne

t a j e za n i j edn im, p a č e ih m o ž d a je s v o j o m va ž noš ć u sadanji

•menat, k a d su oči c i e log svieta u p r t e u Po r t s t t i ou th , u mjes to , gd je ee i m a d a od luč i ili o m i r u , ili o n a s t a v k u v e l i k o g r a t a . P r e g o v o r i

u n o m o ć n i k a m o r a j u d a su već no-p r i k r a j u . D a n , d v a i cio će zna t i za u s p j e h t i h p r e g o v o r a ,

b a n i kaza t i , k o l i k o j e zain-mn za ta j u s p j e h cieli sviet,

u d i k a m o vize o b j e z a n i m a n e fctnum — Rus i ja i J a p a n .

S v e v ies t i , k o j a su r e d o v i t a j s t i za le 8a d r u g e p o l u t k e , b i le su k o i sve os ta le t e k o m o v o g r a t a :

p u n e o p t i m i z m a , s ada o p e t ta­k o v e , t e si m o r a o p o s u m n j a t i o I s r e t n o m riesenju pak t i r an j a . I u v i e k j

t a k o . Sv j e t ska š t a m p a h o ć e , da i v a k i m sv je t sk im dogad ja j ima sće, p a u t o j mani j i r a z m e ć a n j a u j a v n o s t više p u t a sve , s a m o I

n e is t inu , j e r jo j ni je t o l i k o d o i s t i n e , k o l i k o d o ambic i je , d o p r ­vens tva , d o n a d m e t a n j a .

M e d j u t i m u P o r t s m o u t h u se r a d i , a h o ć e li taj r a d don ie t i žu-d jen i p lod , o t o m e n i t k o n e m o ž e j o š iz reć i suda . S v a k zna, da će s v e t o zavisjet i o popus t l j i vos t i k o ­l i k o s j e d n e , t o l i k o s d r u g e s t r ane , al oj>et s v a k zna, d a se t u r azp rav l j a i o d l u č u j e o na jv rhovn i j im , na jak-

ni j im i n t e r e s i m a dva ju c ie l ih na-t e da m o ž d a j e d n a j ed ina ne -

3šiva t a č k a m o ž e o d j o d n o g s ruš i t i sav ona j t e ž k i , m u č n i

r a t svih p r o š l i h dana . N e g o , n a d a t i se je , d a će to

i p a k p l e m e n i t o m e R o o s e w e l t u p o ć i za r u k o m d a p r e p r i e č i i d a svo­j im ž iv im n a s t o j a n j e m p r i v e d e s r e t n o k r a j u ve l ebno djelo m i r a , za k o j e se j e t o l i k o u z h i t n o zauzeo . Usp i j e l i u t o m e , o n d a će u povjes t i c i e log r u s k o - j a p a n s k o g r a t a n j e g o v o ime o s t a t i j e d n a k o Blavno, k a o i m e n a M a k a r o v a , K e l l e r a , K o n d r a t e n k a i d r u g i h j u n a k a . Ov i se p ros lav i še >ožr tvovuošću , p r i e g o r o m ž i v o t a

R o o s e w e l t ć e se p ros l av i t i t v o v n o š u u za mi r , za h u m a n i - 1

Više n e g o li i zg led mi ra , za­n i m a m o ž d a s v a k o g a pi tanje , š to ćo b i t i , r azb i ju li se p r e g o v o r i p u - 1 n o m o ć u i k a ? N e m a s u m n j e , d a će se r a t u t o m slučaju i dal je vodi t i , a v o d i t će se s i g u r n o žešće n e g o li i k a d d o sada. T o se r a z u m i j e p o r a s p o l o ž e n j u r u s k i h r a t n i h k r u g o v a , t o se r a z u m i j e p o n e k i d a š n j e m car-e k o m e u kasu, ko j i na r ed ju j e m o b i ­l izaci ju ciefa r u s k e vo j ske , t o se ra-s u m i j e i p o o d p o r u k a m a s t a r c a Li-njevii a iz M a n d ž u r i j e , o čijoj se vojsc i znade , d a BO s a d a nalaz i u jako p o v o l j n i m p r i l i k a m a i d a ž u d i n a s t a v a k r a t a , t o se r a z u m i j e i p o t o m e , š t o Rus i ja m o ž e jofi d u g o da n a s t a v i s o v i m r a t o m . O v o posl jed­n je n e m o ž e se n i k a k o r e ć i za J a ­p a n . O n j e f inanci ja lno izcrp l jen , o n j e za t o j e d i n o i p r i s t a o n a p r e g o v a r a n j a o m i r u , pa , a k o se razbiju, J a p a n j e -— m o ž e se č is to

U p r i l o g Rusi j i do laz i i Činje­n i ca , d a jo j j e p o d a n n a p o k o n i u s t a v , d a će k r o z k r a t k o v r i eme , n a k o n t o l i k o v jekova , b i t u n jo j obav l j en i prvi i zbo r i aa „ G o s u d a r -u tvena ju D u m u " , đ a ć e p r i t o m e

o d s k o č i t i n a r o d n i p o n o s i zanos , š to će sve k o r i s t n o d je lova t i n a even tua ln i r azv i t ak r a t n i h dogadja ja .

N e d a l e k a b u d u ć n o s t r ieš i t će n a m sve ove s tvar i , a naša j e nada , da će Rusi ja iz c ie log o v o g k o l o ­p le t a s r e t n o izići, da se o n d a još bol je u č v r s t i i p o d i g n e u zadovo l j ­stvu n jez inog n a r o d a , k o j e m u e to p u c a žel jena zora , nav je s tn i ca bol j ih d a n a ! Vis.

, , M L Jedinstvo". Mi smo o t o m j a d n o m l is tu

d o s t a napisal i , a sve, š t o s m o rek l i , i s t in i to je i n e b o b i t n o . A n i s m o p i ­sali p r o t i n j e m u s a m o za t o , j e r j e u p o g l e d u Š i b e n i k a izmišl jao i za­va ravao j a v n o ninienje, n e g o j e r u o b ć e ne zna n e g o š k o d i t i svako j h r ­va t sko j s tvar i , t e n a p a d a t i s v a k o p o ­š t eno čeljade. Mi s m o d rža l i i d r ­ž imo, d a ć e m o m n o g o k o r i s t i t i p o ­l i t i č k o m m o r a l u i j a v n i m odnosa -jima, a k o u n i š t i m o svak i up l iv , ko j i taj list u pok ra j i n i ima i s t o g a p r o t i n j e m u us ta jemo. U t o m p o g l e d u d o s t a s m o dopr in ie l i , a i još ć e m o . P o č e l o se b i s t r i t i . „M. J e d i n s t v o " k a o d a p r e dv id j a svoj sv rše tak . A m o r a d a b u d e un i š t eno , t o s m o m u naviest i l i .

S a m o u nes r ed j en im pol i t i č ­k i m i n a r o d o s t n i m odnoša j ima k a ­k o v i su u n j e k i m p red j e l ima D a l ­maci je , m o g l o se d o g o d i t i , d a na čelo lista, glasi la j a k e h r v a t s k e s t ran­ke , dodje A n t o n i j e S t raž ič ić . Č o v j e k bez n a r o d n o s t i , b ez osvjedočenja , bez o s o b n o g poš ten ja n e smije da ured j iva n i k a k a v list, ko j i zalazi u naš n a r o d , a na jmanje list, k o j i h o ć e t o b o ž d a g o v o r i u i m e k o j e h r v a t ­s k e s t r a n k e . A n t o n i j e S t raž ič ić k a o S r b i n vuca r io se p o Bosn i , H r c e -govin i , Srbij i , B a n a t u , Slavoni j i . O n se t a m o , bez svojih s reds tava , h ra ­n io na t e r e t od d r u g o g a uš ted jen ih s r b s k i h d inara . O n je t a m o b i o p o z n a t k a o š to je m n o g i sk i ta l ica , t e j e oda­svud i od svih bol j ih S r b a b io p ro t j e r an .

* * *

P r o t j e r a n od S r b a d o k l a t a r i o se o p e t u Da lmac i ju , gd j e j e sve uč in io š to j e m o g a o , d a se S r b i m a harno oduži . O n se pos t av io u p o z u ve l ik ih l judi i ve l ik ih sve taca , p a p isao ispovjedi p u n i h p o g r d a p r o t i S r b i m a i S rbs tvu , a u lag ivao se d o gnjušenja n a m i H r v a t i m a . On „sve-s laven" , „ s l o b o d a r " , „ n a p r e d n j a k " u t e k a o se ćak s i r o m a š n o m ž e p u na ­šeg D o n I . P r o d a n a , f r a t r a Miškova i td. t e p r e k o „ k a t o l i č k e t i s k a r n e " s ipao i zda jn ičke s t r ie le p r o t i svoj im h ran i t e l j ima d o j u č e r i s tomiš l jeni ­c ima i p r i j a te l j ima S rb ima .

Ovo dj.-'lo najgnjusni je izdaje p r e p o r u č i l o A n t o n i j a u o n o d o b a p l e m e n s k e mržn je . H r v a t i g a k u p i l i k a o š to se k u p u j e koj i s t r o j . A u is t inu A n t o n i j e S t r až i č i ć s a m a sebe s m a t r a s t r o j e m za p roda ju . K a o š to se p r o d a o na rodn jac ima , t a k o se p r o d a v a o kašn je i d u b r o v a č k i m p ravaš ima . Za samih 10 forinti mje­sečno tiše on j e b io p r i p r a v a n za-n i e k a t i S r b e , s l avens tvo i t d . Takav je ugovor podpisao. On „sves l aven" , „ s l o b o d a r " , „ s r b s k i p a t r i o t " za 10 fo r in t i b io j e p r i p r a v a n sve t o iz­dat i , sve t o g r d i t i i p o g r d i t i svo jom pisan i jom.

* B e z o b r a z n i j e g a če l j ade ta o d A n ­

ton i ja S t raž ič ića t e ž k o , da j e n a

sv ie tu . O n pr i zna je , d a se p r o d a v a o , ali p r o d a v a o se, vel i , j e r j e t r e b a o n o v a c a . A t o j e u p r a v o n o , š to s m o m i d a v n o r ek l i , t . j . , d a j e A n t o n i ­je S t r a ž i č i ć p l a ć e n i k b e z n a r o d n o s t i , bez uv je ren ja , bez poš t en ja .

*

Ova j A n t o n i j e S t r až i č i ć p r i m a p i s m a p r e d s j e d n i k a s t r a n k e D r . P . Čingr i j e , d a n e p iše onako jako o Š i b e n i k u . P o l a k o , G o s p o d o ! D a j e š i b e n s k i m H r v a t i m a b i lo s ta lo d o p isan i je „ M . J e d i n s t v a " , on i su imal i nač ina , d a g a u š u t k a j u . Oni , k o j i p o p i san ju „M. J e d i n s t v a " m o g u p o t r o š i t i za i z b o r e ć a k d o o g r o m ­n e s v o t e o d 7 0 . 0 0 0 K , m o g l i su d o b a c i t i k o j u s t o t i n j a r k u i A n t o n i j u . A t i m b i b i lo svrš i lo sve.

* * N a s u p o s l u „M. J e d i n s t v a "

ne z a n i m a p u n o o v o p r e d s j e d n i k o v o dop is ivan je , z a n i m a n a s p u n o više d a su u u p r a v n o m o d b o r u „M. J e ­d i n s t v a " če t i r i n a r o d n a z a s t u p n i k a B o r č i ć , G r g i ć , M a n g j e r i Mil ić . — Z a n i m a n a s još , d a j e uz , ,M. J e ­d i n s t v o " 9 n a r o d n i h z a s t u p n i k a — Z a n i m a n a s n a p o k o n , d a „M. J e ­d i n s t v o " g o v o r i u i m e n j ihovo .

O v a k o b a r e m „M. J e d i n s t v o " p iše . O n o nos i r i eć i D r . P e r e Cin-g r i j e i L. B o r č i ć a . O n o iznaša i m e n a z a s t u p n i k a , k o j i uzan j p r i s ta ju . O n o izvješćuje o D u b r o v a č k o j s k u p š t i n i , i zg leda , p o izvještaju g . B o r č i ć a .

N a m i n e p r e o s t a j e n e g o zak­ljučit i . I l i W M . J e d i n s t v o " laže, a o n d a n e k o p r o v r g n u , ili t a g o s p o d a p r i s t a j u uz A n t o n i j a , a o n d a b i b i la s t v a r p o l i t i č k e l ea lnos t i , d a p o v u k u sve pos l jed ice .

D0MAČE VIESTI. „Šibenska Glazba" u d a r a t će sutra

n a večer u 7 sat i pred k a v a n o m Dra , > ; ar u p o č a s t s v e u k u p n o m c. i k. vojn iš tvu , koje , n a k o n dovršen ih vježba, po laz i iz Š i b e n i k a k o n c e m o v o g m j e s e c a .

Veleučeni 0. J. Milošević, p o z n a t š irom n a š e d o m o v i n e rad svoj ih riedkih s p o s o b n o s t i , d a n a s preuz iml j e upravu s ta-reš ins tva o v o g S a m o s t a n a S v . F r a n e . O d srdca s e r a d u j e m o n j e g o v o m d o l a z k u , kol i rad n j e g o v e d o b r o t e i vr iednost i , tol i rad n j e g o v e žarke l jubavi n a p r a m s v e m u , š t o j e hrvat sko .

D o b r o n a m d o š a o , d ični s ine mi l e n a m C e t i n e !

Uzorne staje. Namjes tn i š tvO rasp i sa lo je dvie nagrade , svaku o d 5 0 0 K , z a o n e , koji že l e gradi t i u z o r n e s ta je za b l a g o i 5 nagrada , svaku od 1 0 0 K , za one , koji že l e gradi t i u z o r n e k o ć a k e za sv inje . — G r a d n j e se moraju obavi t i do k o n c a s t u d e n o g a .

Uzorna polja. NamjestniStvo pozivlje one , t e žele podignuti uzorna d o k a z n a polja n a temel ju o s n o v e za promicanje poljodjelstva, d a s e prijave p u t e m P o g l a ­varstva sve d o 1 5 . rujna t. g.

Prodaja voćnih stabala. Iz razsad* nika na V r a n i n a m j e s t n i š t v o prodaje sva-kovratnih v o ć n i b s t a b a l a z a sadnju u p r e d j e l i m a filokserom z a r a ž e n i m . S v a k a višnja p r o d a j e s e p o 2 0 para k o m a d , a os ta l e voćke p o 3 0 para , n e uračunaju« 1 5

o m o t i post; i rimi. Prijave p r i m a u r e d u B i o g r a d u . —

O n i m r e d o m , k a k o s t ignu , b i t ć e n a r u č b e i zvršene .

Sunčana pomrčina bit ć e u sriedu 3 0 . tek. P o č e t a k j e p o m r č i n e n a 11 sat i i 3 5 m. iz j u t r a ; p o d p u n a p o m r č i n a traje od 12 sati i 3 8 m. p o s l i e p o d n e d o 3 s. i 3 2 ni. P o d p u n a p o m r č i n a ć e s e vidjet i u s jevernoj po lov in i A t l a n t s k o g o c e a n a , u s jevernoj A f r i c i i u Š p a n j o l s k o j , a k o d n a s b i t ć e n e p o d p u n a , j e r ć e m o vidjet i oko j e d n e t r e ć i n o s u n c a , a dvije t reć ine će nam biti p o k r i v e n e o d mjes eca , koj i će s e nać i m e d j u z e m l j o m i s u n c e m n a s v o m e p u t o v a n j u . K o d nas ć e p o č e t i p o -m r č i n a o k o l V* s. p o s . p o d . i trajat ć e do 3 Vi s .

Iz Lećevice. K a k o je sjajna pobje ­d a n a m e t n i k a Cambijev ih pr is taša n a M u č u , t ako će sjajniji p o k o p bit i P o l i c a s tranke n a L e ć e v i e i , koju G o t o v a c podu­pire , jer isti ne m o ž e biti b iran p o § 10, 4 obć . I zbor . P r . , ,M. J e d i n s t v o " na ovo će rokćat i , k a k o i radi i zbora m u ć k i b , š ibensk ih i drugih . Prav ica i poš ten je mora pobied i t i i sjati , a pr irep ine , , J e ­dinstva" m o g u s lužit i još koje vr ieme M o r p u r g u i S tražnj i č i ću za zakrpe . — O d j e k n u t će g l a s svom D a l m a c i j o m , i s m e ć e će se bacit i na buniš te , da tu gnje . A kako se s lava vije n a d Šibenikom, Mučom, Omišem, Visom i td. , tako će i n a d L e ć e v i c o m razviti se zas tava s l o b o d e i č i s t o g hrvats tva . Ž iv io svjestan hrvat­ski narod L e ć e v i c e ! Os.

Zgoditci Alkarske lutrije. Pri vu­čenju A l k a r s k e lutrije u S in ju dneva 18 kolovoza t. g. izvadjeui su s l i e d e ć i :

I . Z g o d i t a k serija 55 br. 73 H . „ » 76 „ 7

n i . „ ,. 87 „ 69 I V . „ „ 22 „ 74

V . „ „ 31 „ 68 V I . „ „ 90 „ 82

V H . „ „ 67 „ 8 V I I I . „ n

2 0 2 3

P o v j e r e n s t v o lutri je sač injavala s u G g : M jes tn i župnik B o s a n a c , k a p e t a n d o m o b r a n s t v a Mat i čev i ć , S u d b e n i pristav Z l o s i l o , P o g l a v a r s t v e n i k o n e e p i s t L e m e -šić , A l k a r s k i s u d a c Ivan C e l m i ć i m j e -šćan in P . J . M - u z o o c o kao zapisn ičar .

Novi List. U Spl je tu je poče lo iz­laz i t i pod uredni š tvom D r . J . S m o d l a k e , g l a s i l o „ d e m o k r a t s k e " s tranke u D a l m a ­ciji . — L i s t u je i m e „ S l o b o d a " , a iz lazi s r i e d o m . Pr imi l i s m o dva prva broja. U kri t iku p r o g r a m a l is ta i s tranke , koja s e tek ustraja , ne ć e m o se za sada upust i t i . M i s l i m o ipak, da već sada m o ž e m o reći , kako n o v a stranka, p o n a š e m m n i e n j n , n i je n i š ta nova ni nuždna za D a l m a c i j u . — L i s t je inače dobro uredjen , a g l e d e š ibensk ih o d n o š a j a uastoj i bi t objekt ivan.

Književna objava. N a u m i o sam š to prije i zdat i u svojoj naknadi kuj igu n a j ­novij ih pr ipoviest i , koja će oljsizati d o 200 s tranica. C iena 2 krune . M o l i m c i e -n j e n e č i tate l je , koji su u in teresu hrvatske k n j i g e voljni sabirat i predpla tn ike , da mi arke š to skorije pripošal ju na do lnju adresu . Z a svakih sabranih 10 predpla t -n i k a dajem j e d a n primjerak knj ige badava. M o l i m sve hrvatske i s rbske l i s tove , d a ovu objavu preš tampaju . — Z a g r e b , 17. k o l o v o z a 1905. J o s i p K o s o r , J u r i š i ć e v a u l i ca broj 8. — P r e d p l a t e se već s a d a pr imaju .

Za družbu sv. ćirila i Metoda pri­m i l o je n a š e uredniš tvo od G o s p . K r s t e S t o š i ć a P a š k i n a K 4, da počas t i b l a g u u s p o m e n u P e t r a pl. Zanch i -a . — Pr i j e i zkazan ih K 101:17. S k u p a K 105;17. — N a p r i e d za n a š u I s t r u !

BUDIMPEŠTA. 27 . Ugarski soc i ja l i s te odlučiše prirediti demonstrecije prigodom ot ­vorenja parlamenta.

PORTSMOUTH, 26 . Uspjeh o pregovorima mira j o š j e uviek neizvjestan. Japanci ne ć e da popuste .

RIM, 26 . Vatikan j e odlučio ustanovit i u Japann svoju nuncijaturu.

MOSKVA, 26 . Žene reserv i s ta prirediše ovdje ve l iku demostraciju proti gradskoj upravi.

SKRADIN, 26 . Danas ovdje dovršeni i z ­bori u s v a tri tiela. Jednoglasno birani h r ­vatski predloženici. Srbi se ne prikazaše .

Podpisana javlja Š tovanom ob -ć ins tvu , d a o n a i dal je t j e ra svoje p r v o b i t n o p o d u z e ć e s p r o v o d a o n o m t a č n o s t i , finoćom i c ienom, d a se n e boji u t a k m i c e , o o o

S a štovanjem Jbidjeliia ud. Sisgoreo.

Za školsku godinu 1 9 0 5 . / 1 9 0 6 . u g l e d n a i d o b r a k u ć a u Sp l j e tu p r i m a d jake n a cielu o b s k r b u sa i z v r s t n o m h r a n o m . U č e n j e g laso­v i r a n a zahtjev. — Za obav ies t i o b r a t i t se U r e d . „ H r v a t s k e R i e č i " .