SugestopediaJoxe loan G. de Txabarri
1.-HIPERMNESIA SUGESTIBOA
Lozanov sendagileak, Bulgariako hiriburuan, Sofian, bere rnediku-Ianetanari zelarik, hipnosipean zeuden subjektuetan ohartu zuen hipermnesia subjektiboan oinarritzen da sugestopedia.
Egoera berezi honetan, pazienteakíraganeko gertaerak birgogoratzeaz gainera, lehen inoiz kontuan hartu gabekogertaera eta datuak birsor ditzake, Esandezake, adibidez, zenbat eskailera-mailaigo dimen psikiatraren kontsultara joandenean, nahiz eta ez dituen kontatu;zenbat botoi zeramatzan soinekoan aspaldi ikusitako andre batek ...
Hipermnesia oroímenaren ahalmenetariko bat da, zeinaren indarrez datukopuru ikaragarria jaso eta manten baitdaiteke erraz eta jarraian.
Lozanov-ek aurkitu eta azaldu duenmoduan, hipermnesia sugestiboa sugestio bidez eragindako ahalmena da. Bereelementurik garrantzitsuena, subjektuaren oroirneneko erretserban daudenahalmen ez-erabiliak argitara ateratzeaeta ahalmen aktual bilakatzea da.
Lozanov-en aurretik hipermnesia hipnotikoa psikiatrek ezagutzen zuten fenornenoa zen. Dena dela, terapeutekagerraldi horiek hipnosiari berari lotzen zizkioten. Mediku bulgariarrak lortu zituen lehenbizikoz agerraldi horiekesna zeuden subjektuengan.
2.-EKIALDEKO ERAGINABULGARIAN
Hiperrnnesiaren kontzepzio teorikoindiarra oso interesgarria da. Hipermnesia edo «Satis» kontzientziaren(dharmaren) egoera bat bezala hartua da, zeinagatik oroimenean nabíhainbat datu denbora mugagabean gorde daitezkeen eta datu horiek behar denean aldatu eta berritu. Ahalmen honek gizabanakoak bere existentziaren(saramataren) hasieratik bertatík ikasitako datu guztien birgogoratzea posibilitatzen du. Kontzientziaren egoeren zerrendak ez du tradizio honetan «oroimena» soilik aipatzeko hitzik. Ondorioz, esan beharko litzateke «oroimena» esaten denean, gogoratu gabekooroimenez dihardutela, hipermnesia«oroimen garatua» bait da definizioz.Hemendik letorke yogaren bidezko entrenamenduak bultzatzeko joera; yogaegitearen helburu nagusia oroimena hipermnesiaraino jasotzea bait da. Ikuspegi honetatik begira, hipermnesia norbanakoaren kontzientziaren berezkoegoera arrunt eta unibertsala da.
Argibide hauen ildotik ikus genezakeenez, hipermnesia sugestiboak badituEkialde Urruneko yogarekin zenbaitpuntu amankomunean. Sugestopedian,hori bai, inkontzientearen erretserbengarapenek ez dute inolako misterio iz..kuturik eta zientziaren teknika berrien
ltzulpenok eta lankidetzak
araberakoak dita. Sugestopediaren bidezko hizkuntz eskolak arruntak edoohizkoak dira, beste guztiekin konparatzen badira. Bi berezitasun dituzte, batamotibazioari dagokiona, eta poz etaatseden fisikoari dagokiona bestea.
Azpimarratu beharra dago, beraz, batipat inork gurean sugestopediaren bidea sakondu nahi izatekotan, metodosugestopedikoa zuzen-zuzenean lotzendela Bulgariako Kultur tradizioarekineta, gehiago, kultur tradizio hori kontextu jakina zaiola sugestopediari, hauda, metcdo sugestopedikoaren oinarrianardatz kultural ukaezinezkoak daudeeta ardatz horietatik bakarrik uler daiteke ondorengo planteamendu didaktikoa.
3.-FAKTORERIKGARRANTZITSUENAK
Lozanov ez da freudzalea, nahiz etapuntu asko dituen amankornunean berarekin, batez ere inkontzientearenekintza psikikoari damaion garrantzia.Hala Freudek nola Lozanov-ek ekintzarnodu hau lekurik gorenenean jartzendute, prozesu kognoszitiboan duen eraginagatik. Horrela, psikoterapiak subkontzientea helburu terapeutikoak lortzeko asmoz erabiltzen du, eta sugestopediak helburu pedagogikoz.
Psikiatra bulgariarrak hipnosiaren inguruan zenbait experimentu egin zituen. Zenbaitetan jasoleak hipnosipeanhipermnesia edo superadimena agertzendu, bere oroitzapenak ordenatu eta argirara ateratzen dituenean, Egoera honetaz baliatzen da psikiatra [asolearentraumak gainditzen laguntzeko. Lozanov-ek uste du superadimena lor daitekeela hipnosia sortzera jo gabe, sugestioa eta autosugestioa landuz. Lozanoven ustez, badira zenbait faktore egoerahau sortzen laguntzen dutenak, subkontzientean <lauden erretserbak liberaturík.
Faktore hauen artean honako hauekaipatzen ditu:
91
1.-Sugestiogilearen izen ona, prestigio pertsonala,
2.-Jasoleak umekiro jokatzea, edotakonfidantzazko egoera sortzea, edotanorbanakoaren hunkibera tasuna.
3.-Tetapeutaren jokaera, jarrera etajasolearen hunkibera tasunezko erresistentzia psikikoa gutxitzeko erabiltzendituen tekniken egokitasuna.
4.-Harremanetan erabiltzen denkarga afektibodun intonazioa.
5.-Erritmoa.6.-Sugestioaren ondorioak hartzea
erraztuko duen jasolearen egoera fisikoeta psikiko lasaia eta arazorik gabeasortzea.
7 .-J asole eta terapeutaren arteankonfidantzazko eta errespetuzko harremanek sortzen duten giro sugestiboalortzea.
4.-SUGESTOPEDIAIRAKASKUNTZAN
Egungo psikologo sobietarren ustez,pertsonak bere buru-ahalmenetik 4-5 %bakarrik erabiltzen du, beste guztiaerretserban geratzen delarik. Sugestopediaren azken helburua erretserba horien erabilera bideratzea da, inkontzienteki jasotzen ditugun seinale sugestiboak eta hunkiberazkoak era koherentean koordinatuko dituen sistema antolatuz.
Beraz, Lozanov-en iritzirako, ikasleak izan ditzakeen traumak eta sugestio ezezkorrak uxatzen ahalegin biziaegin behar du irakasleak. Era berean,behera bota beharko dira ikaslearen langa psikologikoak, bere buru-ahalmenenerretserbak behar bezala ikasketa-prozesuan erabili ahal izateko.
4.1.-Bi komunikazio maila
Ikasketa-prozesuan bi komunikaziomaila bereiz daitezke, argi eta garbi.Bata zuzen-zuzenean informazioa ematen duten zeinu linguistikoz osatua dago. Baina bada bigarren maila bat garrantzi handikoa, hitzezkoa ez den ko-
92
munikazioa: keinuak, intonazioa, begirada ... Lozanov-en ustez, bigarren komunikazio maila honek sekulako garrantzia du jasotzen dituen pertsonarentzat,batez ere ematen duen lnforrnazioarenbalioagatik.
Zentzu honetan azpimarratzen du nolako eragina duen írakaslearen ahotsaren doinuak, intonazioak (aginterazkoa,apala, gozoa, ganoragabekoa ... ) ikasleengan. Baita ere, irakaslearen janzteko modua, orrazkera eta ohitura pertsonalak ikaragarri baloratzen ditu Lozanov-ek. Kontextu guzti honek komunikazioaren bigarren maila osatzen dueta, ikaslearen errendimenduari begira,sekulako eragina du.
Lozanov-en metodo pedagogikcarenazpikaldean eta oinarrian Arte Ederrakdaude. Artea eta Musika. Arteak etaMusikak ikaslea estimulatzeko modukogiroa sortzen dute, bere harmena etaikaste-ahalmena gehituz.
4 .2 .-Sugestopediaren ezaugarrinagusiak
1.-Ezin susmaturiko erretserbakiratzartzen ditu oroimenean, ulermenean eta ikaslearen nortasun osean.
2.-Ikastea beti ere atseden-zentzubatez lagundurik dator, edota halakonekerik ezaz gutxienez.
3.-Ikaste-mota sugestopedikoa atse-gingarria da ikasleentzat.
4.-Ikaslearen agresibitatearen gutxitzea dakar berekin eta, ondorioz, gizartearekiko harreman-moduaren hobetzea, Ezaugarri honek garbi adieraztenduenez, sugestopedia psikoterapien higiene psikikoan eta psikoprofilaxian oinarritzen da.
5.-SUGESTOPEDIA ETABIGARREN HIZKUNTZENIRAKASKUNTZA
Lozanov eta bere lankideek barreraberezia egin zioten metodo sugestopedikoa bigarren hizkuntzen irakaskuntzan aplikatzeari. Kontuan har Bulga-
Itzulpenak eta lonkidetzale
rían interes bizia dagoela hizkuntz arrotzen ikaskuntzan. Sofian ikerketa ugariegin zituzten zentzu horretan. Ikerketahauen ondorioak ikaragarri onak izanziren eta bigarren hizkuntzen irakaskuntzari ekarpen ederra egin zioten.
5 .1.-Abiapuntu metodologikoak
5.1.1. Pertsona bere orokortasuneanbartu
Sugestopediak pertsona bere orokortasunean hartzen du, bere osoan. Helburu gisa, pertsonaren ahalmenak etasormena ahalik eta gehien suspertu nahi ditu. Ez da berez irakaskuntz metodo saila, irakaskuntz metodoa informazio zehatz eta jakin bat ikasleenganatzea bezala hartzen badugu. Hori bainogehiago da sugestopedia. Sugestopediaren zenbait alderdi oso gertu <laude talde-psikoteraplatik, Burutu diren zenbait ikerketatan ikusi ahal izan denez,bigarren hizkuntza bat ikasteko ikastaroa jarraitzen duten ikasleek, errendimendu hobea izateaz gain, pertsona bezala irekiago jokatzen dute beren eguneroko ihardunbidean, komunikaziorako ahalmena, nabarmen gehituz etaoreka pertsonala lortuz. Ez da, beraz,bigarren hizkuntza baten eskuratze hutsa gertatu; ikasle bakoitzaren nortasuna ere aberastu egin da.
5.1.2. Blgarren bizkuntza batenikasketak nortasunarenaldaketa dakar
Bere ama-hizkuntzaren jabe den pertsona helduak inguruan duen errealitatearen kodeketa bat du. Beste hizkuntza batean hitzegitea buru-eragiketa gogorra zaio: deskodetzea batetik (amahizkuntza baztertzea) eta berkodetzeabestetik (ikasitako hizkuntzan errealitatea birsortzea). Guzti hau intseguritatez, nortasunaren destolesketa eta' anomiaz inguraturik.
Hizkuntza berri bat ikasteak, hizkuntzalari eta psikologo gehienen ustetan, nortasunaren aldaketa sakona suposatzen du.
Itzul penak eta lankidetzak
Ondorioz, prozesu honen konplexutasuna eta dimentsio-aniztasuna kontuan harturik, bigarren hizkuntza batenikasteak ikuspegi psikoterapeutikoa eskatzen du. Hauetariko bat da Lozanov-ena,
Lozanov-en ustez, bigarren hizkuntzabaten ikasteak beldurrezko egoera psikologikoa sortzen du ikasle helduarengan. Egoera eta prozesu ezezagun baten aurrean íkara eta ezina sumatzendu. Egoera psikologiko honen intentsitarea, tentsio hutsa izatetik ikastea betaezinezko bilakatzeraino joan daiteke.Beraz, egoera honi bere garrantzia emanbehar zaio bigarren hizkuntzak irakasteko garaian.
Irakasleak berak erruz gehitu dezake egoera urduri hau ikasleengan, baijardunbidean kritika larregi egiteagatikbai zenbait ikasgune gehiegi errepikarazteagatik. Ikuspegi honetatik begiratuki, berea eman behar zaio irakaslearen jarretad, janzteko moduari, irribarre egiten [akiteari, gorputz expresioari. .. Beldurrezko egoera psikologikohau areagotu egingo da irakasleak ikasleen errendimenduari buruzko adierazpen ezezkorrak egiten baditu, edotaikastaroaren martxari buruzko bere ezadostasuna agertzen badu.
Ager daitezke beste zenbait eraginezezkor ere, ikaslearen gizarte-giroarizuzen-zuzenean lotuta datozenak. Ikasten hasten den hizkuntza gizartean zailtzat joa izatea, esaterako (errusiarraren,txinoaren, hebraieraren eta euskararenkasua), edota hizkuntza hila izatea (latinaren eta grekoaren kasua). Motibazio-arazoek ere zeresan handia Iuketehemen (zertarako ikasi hizkuntza?).
Lozanov-en iritzirako, bigarren hizkuntzaren irakaskuntzarako metodoekez dituzte aintzakotzat hartu írakasteabera hainbeste baldintzatzen dutenfaktore hauek.
Metodo honen araberako ikastaroajarraitzen duen ikasleari, hasíeratík bertatik agertzen zaio arazo eta eragozpenhauek aurrean izango dituela eta, gain-
93
ditu ahal izateko, bide jakin bat eskainiko zaiola ikastaroan zehar,
Lehenengo elkarrizketaren gaia aurkezpena da eta mamía hogeita bost egunetan zehar egunean hiru ordu elkarrekin eman behar dituzten hamabi pertsonen berri ematea. Ikasle bakoitzari fikziozko nortasuna ematen zio: ízen-abizenak, jaioteguna, jaioterria, gurasoenizenak, ogibidea, ikasketak, familiakogiroa ... Ikastaroan zehar landuko duenfikziozko nortasun honek sekulako babes psikologikoa eskainiko dio ikasleari; bere egiazko nortasunaz ez zaioezertxo ere galdetuko eta ez du horrelakorik agertu beharrik izango. Egoerahau ez da artifiziala gertatzen. Hízkuntz eskola hartzeko orduan, ikaslebakoitzak bere nortasuna aldatu egitendu; bestela esan, mozorroz janzten daeta inor konturatu ez balitz bezala dihardu.
Metodo honetan irakasleak ez dituerruak zuzentzen. Komunikaziozkoegoera lortu nahi du eta zuzenketa gramatikaletan aritzea eragozpen bilakatzen zaio helburu hori lortu ahal izateko. Halaber, ikasleak komunikatzekogaraian hiztegi mailako arazorik balu,bere ama-hizkuntzako hitza erabiltzealibre uzten zaio, ezagutzen ez duen edogogoratzen ez zaion bigarren hizkuntzako hitz horren ordez.
5.1.3. Jokoak eta esketxak, ardatz;errepika-arileetarile ez
Metodo sugestopedikoaren ardatzaelkarrizketek eta jokoek osatzen dute.Arte munduko prozedura sugestiboakerabiltzen dita bigarren hizkuntzarenirakaskuntzarako. Honela ahalik eta gehien baztertzen dira beste metodologietan hainbat eta hainbat erabiltzen direnerrepika-ariketak. Sugestopediak bigarren hizkuntzen irakaskuntzarako metodologiei egin dien ekarpeník nabariena zera da: hizkuntza eta pentsamenduaren arrean dagoen lotura banaezinakontuan hartzen duen printzipio psikolinguistikoaren arabera, komunikaziomota guztiak erabili ahal izateko bíde
94
eta errekurtso didaktikoak zabaltzea etalantzea.
Bide honetatik, alde hatera utzi nahi dira hitzen eta formen analisiak, metodo honek perpausa hartzen bait du oinarri metodologiko gisa, Irákasleakarreta bizía [artzen du ikasleen arazoa«zer esan» izan dadin eta ez inola ere«nola esan», Horrela, perpausa ikasleensentimenduak eta erreakzioak adierazteko oinarri eta abiapuntu gisa hartzenda.
Lozanov-entzat, bigarren hizkuntzaren irakaskuntzak helduen mailan espontaneoa izan behar du. Azaltzenzaion hizkuntzazko material didaktikoaren aurrean, ikasle bakoitzak berejoera hartzen du. Hauxe da 'baloratu beharrekoa: jokabidea kontzeptuala etakomunikaziozkoa izatea. Ikasleak ezdio beldurrik «hutsak», «akatsak»,«erruak» edo «hanka sartzeak» egiteari.Jokabide honek errazagoa egiten duhizkuntz trebetasunen menperatzea, Lozanov-en iritziz, emankorragoa da zuzenean kornunikatzera jotzea, inolako motibaziorik gabeko errepika-ariketetanaritzea baino.
Errepikatzea antisugestiboa da Lozanov-entzat. Atzera eragiten du. Motibaziorik handieneko ikasle heldua ere ezinjasanezko egoerara bultzatzen du. Gainera, ariketa hauen bídez argi eta garbíematen da aditzera hizkuntzaren ikasketa-prozesua astuna, luzea eta aspergarría dela, ikaslearengan mesfidantzazko egoera sortuz, norberak bere ahalmen guztien balioa zalantzan jartzerairitsi arte.
Elkarrizketa eta joko-multzoen aukera arreta berezia jarriz egiten da. Hauxeda metodología honen mamía, guneaeta ardatza. Esketx eta joko hauek ikasleen irudimenean, motibazioan, emotibitatean eta buru-ihardueran eragin bizia sortu nahirik tajutzen dira. Ez dirainondik ere hizkuntzazko ariketa formalak, komunikatu beharra sortaraztenduten ariketak baino. .Ariketa hauetanparte hartzean, ikasleak beren nortasuna hobeto ezagutzera iristen dira; rol
ltzulpenak eta lankidetzak
berriak berenganatu behar bait dituzte,aginduz edo erregutuz, onartuz edo arbuiatuz, poza edo tristura sumatuz eta,era berean, beren gogoetak, iritziak,sentimendu eta pentsamenduak agertuz.
Sugestopediak oso modu zabaleanhartzen du «komunikazio» kontzeptua;hau da, komunikazioaz ad direnean,erreferentzi komunikazioaz, joerazkoazedo konatiboaz, fatikoaz eta baita erepoetikoaz ari dira. Zentzu honetan, biziki indartzen dute keinu, imitazio etaportaeraren garrantzia. Lozanov-ek ondo eta sakon ikertu du haurrengan amahizkuntzaz jabetzean hizkuntzaren etamugimen edo motrizitatearen arreandagoen lotura estua. Bestalde, metodoan zehar Vigotsky psikologoaren teoría aplikatzen da: «gure ideia guztiakgure joera afektiboen itzulpen garbi dita», horrela hizkuntzaren alderdi informatiboa eta afektiboa zuzen-zuzeneanlotuz. Horregatik, oso egoera afektiboetan ikasten diren perpausak edo hízkuntz edukiak oso barruraino sartzenzaizkio ikasleari eta nekez ahazten.
Metodología sugestiboak ez du inoizera honetako galderarik egiten: «Zeregiten duzu goizetan?», «Non dagoatea?», «Itxita ala irekita <lago?»,«Zenbat hilabete ditu urte batek?».Galdera hauek oso topikoak dira, kontexturik gabekoak; ez dute inolakoerreakzio afektiborik sortzen, ezta ereiharduera psikologikorik. Horrexegatikbaztertzen dituzte sugestopedizaleek.
Komunikazioak, normalean, esperoez den erantzuna suposatzen du. Galdetzen duenak zer erantzungo dioten baldin badaki, eta hori erantzun beharduenak bezain ondo, ez da gauza handírik aurreratzen. Erabilerazten direnmekanismoak faltsuak dira, ez ohizkoak. Horregatik sugestopedian ez ditaerabiltzen galdera-erantzun programatuak, edota ikasle eta magnetofoiarenarteko elkarrizketak.
Jokoak eta esketxak errekurtso psikologiko gisa erabiltzen dira, ikaslearenmotibazioa eta interesa pizteko, Jolas,joko, asmakízun, elkarrizketa, txapelke-
ltzulpenak eta lankidetzak
ta ... hauek dita guzti honen ezaugarrinagusiak.
a) Eguneroko bizitzako egoerakonkretuetan oinarritzen da
Egitura globaletako metodoek etaikusentzunezkoek planteatzen ez dutenbezala, sugestopedian egoera ez da hizkuntz eduki programatu batzuren biltokia, ezta ere arau gramatikalen aplikalekua, eta gutxiago oraindik ongi behartutako hizkuntz fenomeno hutsarenagerpidea. Horregatik, oso gutxitanerabiltzen dira beste metodo-motetanhain topikoak diren egoera-moduak:«}atetxe batean mahaia aurretiaz eskatu», «Hotelean logela hartu», «Bazkaltzeko menua eskatu» ... Sugestopedizaleentzat egoera hauek ez dute inolakomotibaziorik, eta gainera ez dute eskatzen ikaslearen parte hartze osoa; kontzeptuala bakarrik eskatzen dute.
Ikuspegi sugestopedikoaren arabera,egoerak erreala izan behar du; inola ereez egoera orokor eta topikoa. Egoerarenabiapuntu metodologikoaren muga argieta garbi zehazten da: partehartzaileenportaera motibatua ezinbestekoa da.Pertsonaia bakoitzak, bere joeren arabera eta besteen erreakzioen arabera,bere portaera alda dezake. Baina egoerahau ez da inondik ere antzerkia, antzerkia beta ere, azken finean, artifizialabait da. Esketxa modu natural eta espontaneoan bizi behar da, langa psikologikorik gabe, lkasleek badakite nonbasten den, baina ez non bukatuko den.
b) Joko eta esketx sugestopedikoakjolasgarriak dira
Sugestopediak íkaste-prozesu inkontzientea bermatu nahi du, ikaslearennahietan eta hunkiberatasunean oinarrituz. Esketxak helburu hau lortzearrentajutzen dira, Horregatik, errekurtso didaktiko guzti hauek izaera ludikoa dufe, harreman naturalen giroa sortzendute, ikasleen eta ikasle-irakaslearen arteko konfidantza sakonena bíderatu nahi dute. Hala eta guztiz ere, harremanak beti berdinekoen artekoak dira.
95
Irakasleak ezin dezake beregana amaren edo aitaren rolik; ezta ere ikasleakdefentsarik gabeko haurraren rola. Lozanov-en iritziz, hauxe litzateke sugestopediaren degenerazioa.Joko eta esketx hauek hezkuntzazko
helburua dute. Gizatte-zentzua erruzlantzen dute eta adiskidetasun-giroanburutzen da ikaste-prozesua. Azken finean, ikaste-prozesua jolas bilakatzenda.
5.1.4. Perpausa, bizleuntzaren unitateoinarrizkoa
Metodo sugestopedikoan perpausada hizkuntzaren unitate oinarrizkoa.Chomsky eta Seontiev irakasleekin hatera, sugestopedek ere, pertsonartekokomunikazioan, perpausa hartzen duteoinarrizko elementu gisa, hitzen eginkizunaren garrantzia gutxituz eta erlatibizatuz.
Lozanov-entzat, perpausa da ideiabat, sentimendu bat edo egoera batadierazi ahal izateko oinarrizko elementua. Horregatik definitzen du perpausahizkuntzaren eta pentsamenduaren oinarrizko unitate bezala.
5.1.5. Ikaslearen ama-bizkuntzaerebiltzear¡ bai
Metodo sugestopedikoan erabiltzendiren elkarrizketak bi hizkuntzatan eskaintzen zaizkio ikasleari: bere ama-hizkuntzan eta ikasten ari deneko horretan. Bi zutabetan ernan ere: ezkerraldean ama-hizkuntzan eta eskuinaldeanbigarren hizkuntzan.
Lozanov eta bere jarraitzaleentzat,ama-hizkuntza erabili ahal izatea sekulako euskarri psikologikoa da ikaslehelduarentzat. Ikasleak badaki ama-hizkuntza; beraz, baliabide hau erabili beharrekoa da.
5.1.6. Zuzenketak, argibide gisa soilikBigarren hizkuntza baten ikastea be
ti ere ama-hizkuntzan oinarritzen denez, Lozanov-en metodoak onartzen ditu metahizkuntzak, pasa beharreko eta-
96
pak bait dira, piskanaka-piskanakagainditu beharrekoak. Horregatík, onartu egiten dira ikasleak egiten dituenhutsak eta akatsak. Prozesu psikologikotzat jotzen denez, bigarren hizkuntza baten ikasteak, ongi finkatu eta automatismo kontrolatua bilakatu arte,hutsez eta akatsez betetako zenbait etapa igaro behar ditu ezínbestean.
Printzipio honen arabera, lehenengomailetan irakaslearen [oera akatsen aurrean ez entzunarena egitea da. Zuzentzen duenean, berriz, ikasleak bere komunikazioa amaitu ondoren egingo duzuzenketa, eta beti ere argibide gisasoilik.
5 .2.-lkastaroaren antolamenduaMetodo sugestopedikoak bigarren
hizkuntza borondatez ikastera doanikaslea eskatzen du. Berehala antzematen da nor ari den beharturik. Behartzehorrek kalte besterik ez dio egiten ikasleari, eta eragozpen hori gainditzen ezbadu, ez du denbora luzez iraungo bigarren hizkuntza metodo sugestopedikoaren bidez ikasten.
Taldeak osatu aurretik, irakasleakbakarka hitzegiten du ikasleekin, elkarezagutzeko lehendabizi eta bakoítzarenhizkuntz maila neurtzeko bigarrenik.
Lehentasun osoa ematen zaio ikastalde homogeneoak sortzeari, Ikaslegaiak zenbait azterketa desberdinetatikpasarazten dira: ahoskera-azterketa, intonazio-azterketa, bere ama-hizkuntzaren ezagutzari buruzko azterketa, ikasibehar duen hizkuntzaren ezagutzari buruzko azterketa, sormenerako duenahalmenari buruzkoa, Nortasun-testakaplikatzen dira eta, era berean, ikaslebakoitzaren kontzentrazio-ahalmena,aditasunerako ahalmena eta sugestibilitatea neurtzen,
Ikastaroari hasiera ernan baino lehen,saio sugestiboa egiten da ikasle hasiberriekin: «frantses asko dakizue» (edotaingeles, aleman, euskara edo dena delako hizkuntza). Saio honetan irakaslea,nazioarteko hitzez baliatuz, ikasleekfrantses asko dakitela Irogatzen ahale-
Itsulpenak eta lankidetzak
gintzen .da, ikaste-prozesua erraza egingo zaiela adieraziz («Bonjour», «Au revoir», «boulevard», «telephone», «automobile», «camion» ... eta antzeko hitzak erabiltzen dira honetarako, ikasleguztientzat oso ezagunak direnak),
Metodo sugestopedikoan oinarrituta,bigarren hizkuntzen irakaskuntzarakoikastaro praktikoak honela antolatuizan dira: helduentzako oinarrizko ikastaro bat hogeita bost egunetan ernatenda, egunean hiru orduko saiotan. Hogeita bi egun íkaste-prozesuan ematendira, eta beste hiru egunetan ikasteaebaluatu eta azken aurkezpena egitendira. Beraz, hirurogeita sei ikastordudira guztira.
Oinarrizko ikastaro hauetan, ikasleakbigarren hizkuntzaren 1.900 hitz ikasten ditu eta hizkuntzaren egiturarik oinarrizkoenak, hitz egiteko beharrezkoenak alegia. Adibidez, frantsesa ikasteko ikastaroan, lexikoaz gainera, 1.900hitz, aditz formen orainaldia, geroaldiaeta agintaldia. Ingelesari dagokion ikastaroan: lexikoa eta aditz formen orainaldi sinplea, orainaldi jarraia, orainaldi perfekto jarraia, aginraldia, iraganaldi sinplea, geroaldia will edo going era·biliz ... eta beste zenbait oinarrizko egitura.
Oinarrizko ikastaroak harnar elkarrizketa luze ditu eta elkarrizketa bakoitza lantzeko sei ordu ematen dita.Sei orduok hiru zatitan banatzen dita:ordu t'erdi, hiru ordu eta. ordu t'erdi.Ikasleak, beraz, hiru txandatan aritzendira elkarrizketa bakoitza lantzen.
Elkarrizketa bakoitzak gai nagusi batdu eta bi edo hiru hizkuntz eduki berri. Oinarrizko ikastaro honetan, praktikan ez da idaztearen trebetasuna lantzen; guzti-guztia hitzegiteari begira jarria dago.
a) Leben saioaElkarrizk:eta lantzen den Iehen
saioan, elkarrizketa bera aurkeztu egiten da eta gero buruz ikastarazten zaieikasleei. Lehen saio hau lau ataletan banatzen da:
ltzulpenak eta lankidetzak
- Lehenik, ikasleen hizkuntz ezagutzaren malla kontuan harturik, elkarrizketaren mamía Ilabur-llabur azaltzenzaie, Argibide hauek gaiari buruzkoakdita; ez inola ere eduki línguistikoeiburuzkoak.
- Bigarrenik, elkarrizketaren edukiari buruz mintzatzen zaie irakaslea,egitura berriak azpimarratzen ditu, baina oraindik argibide gramatikalik agertu gabe. Irakasleak elkarrizketa osoairakurtzen du.
Horretarako hiru ahots-tonu ezberdin erabiltzen ditu. Irakurraldi honetan, fondo gisa, oso ongi aukeratutakomusika jartzen da. Haydn, Bach, Mozart, Beethoven, Vivaldi. .. -ren musikalauak dira erabilienak.
Hiru intonazio-motak (deklaraziozkoa, sarkorra eta gailena) ikasleengansugestionatu nabí diren faktore psikologikoekin bat datoz: erraztasuna, norberarekiko segurtasuna eta ikaslearengaraipena.
- Hirugarren atalean, ikasleen elkarrizketaren zatiak irakurtzen dituzte,buruz ikasi arte.
- Laugarren zatia kontzertu hutsada. Epe luzean elkarrizketa buruz ikasia eduki ahal izateko ematen den indargarria.
b) Bigarren saioaBigarren saio hau analítikoa da. Ikas
leek ikasitako elkarrizketa antzeztu egiten dute eta binakako elkarrizketak egiten elkarrizketaren mamiari buruz, jokodidaktikoak, eztabaidak... Hitzegitealortu nahi da eta horretarako elkarrizketa tik ikasleari atseginen izan zaizkiongaiak hartzen dira eta era didaktikoanerabiltzen.
e) Hirugarren saioaSintesi lana egiten da hirugarren
saioan, Sormenezko atala da hau. Egoera konplexuagoetara pasatzen da ikaslea atal honetan. Elkarrizketetan emanzaion edukia oinarritzat hartuz, besteegoera batzutara igaro erazten zaio komunikazioa bideratzeko.
97
5 .2.1. IkasgelaEskolak ernaten direneko ikasgela
ateto edo kafetegi baten antzera prestatzen da; inola ere ez ikasgela estandargisa. Ahalegin bizia egiten da bigarrenhizkuntzaren irakaskuntzak akademizantzurik izan ez dezan inondik ere.
5.2.2. Irakasle eta ikasleen artekoharremanak
Harremanen ezaugarri nagusia berdintasuna da. Irakaslea taldean partaide bat gehiago da, eginkizun jakin etazehatz batekin.
Taldeak hamabi ikaslekoak díra eta,ahal delarik, sei gizonezkoz eta seiemakumezkoz osatuak. Taldeko irakasle bat bakarra dago.
Talde bakoitzari ikasgela zabal etaerosoa ematen zaio. Gehiago dirudi bilera-aretoa ikasgela baino: besaulki erosoak, zabalak, guriak, bigunak eta leunak. Dena lasaitasun eta relax egoerasortzera bideratua.
Ikasgelan bi bozgorailu daude, musíka ongi entzuteko prestatuak. Musikaikasgelan entzuten da, baina [arrí kontrolgela batetik jartzen dute; inoiz ezirakasleak berak. Ez da ez magnetofoirik, ez projektagailurik erabiltzen; irakasleak ez du teknikoaren papera asumitzen; ikasle-taldearen zerbitzuradago.
5.2.3. Irakaslearen [untzioa etakualitateak
Orain arte agerturikoaren arabera,argi eta garbi gelditzen da metodologimota honetan nolako garrantzia duenirakasleak. Bera da sugestiogilea, ezbeste inor, Berari dagokio gustara egoteko moduko egoera sugestiboa sortzea,ikaslearengan metodoarekiko konfídantza biztea; animatzea, suspertzea, íkastarea antolatzea eta aurrera eramatea,
Sugestopedia bideetatik abiatzen denirakasle idealak izan beharko lituzkeenkualitateak zehazten dira jarraian. Berefisikoa itxurazkoa eta atsegina izatearigarrantzi handia ematen zaio, balta ere
98
bere fisikoa ongi zaintzeari: garbiketapertsonala, orrazkera, jazkera... Ikasleekiko harremanetan bere portaerakpatxadazkoa izan behar du: entzutenjakin, antolatzaile trebea, agindu behardenean tinko, baina inposatu gabe...Beti ere besteengan konfidantza sortuzeta konfidantza horren gain harremanberriak eta sakonak eraikiz. Ahots ozena, leuna eta eztia beharko du.
Stokoiz-en ustez, trebetasun sugestibo batzu jaiotzatikoak dira eta beste batzu eskuratuak. Zentzu honetan, egoerabera litzateke irakaslearena eta artistarena, lanari esker lor bait ditzakete kualitate berri horiek.
Lozanov-entzat, irakasleak beharduen kualitate nagusia hitz batean ematen da: prestigioa. Konpetentziari eskerlortutako prestigioa, trebetasun pedagogikoan oinarrituriko izen ona, gizakualitateetan finkatutako ospea etaitzala.
Sugestopedian irakaslea ez da irakasle soila; hezlaria da, terapeuta. Ontasuna, ogibidearekiko maitasuna eta zaletasuna, ikasleekiko gertutasuna ... ezinbestekoak zaizkio irakasleari. Sugestioahutsaren aparra da, irakaslearen su etagarrik gabe.
6.-SUGESTOPEDIA ETA BESTEMETODOLOGIAK
Velvoski eta Mayonova irakasleekhonela 1aburbiltzen dituzte sugestopediaren ikuspegitik beste bide metodologikoei egindako kritikak:
1.-Metodo audiolingualak egituraisolatuen ikastea bermatzen du, bainaez besterik. Eta, ondorioz, ez die ikasleei biderik eskaintzen eguneroko komunikazio-egoeretan egitura horien erabilera finkatzeko.
2.-Metodo audiobisualak gehiegiazpimarratzen du ahozko hizkuntzarenikastea, idatzizko euskarriari inolakogarrantzirik ez ematean ahozkoa beharbezala finkatu gabe gelditzen delarik.
3 .-Metodo tradízionalek (gramati-
ltsulpenok eta lankidetzak
ka-itzulpena), nahiz eta gaurregun bitarteko teknikoak erabiltzen dituzten-magnetofoiak, diapositibak, projektoreak ... - lantzen dituzten gaiak ez dituzte behar bezala gordetzen oroimenean eta ez dute biderik eskaintzen gaihorien erabiltze aktiborako,. 4.-Metodo zuzenek, bigarren hizkuntzaren ikaste-prozesuan ama-hizkuntzaren erabilera debekatzean, pertsonahelduen asimilazio-prozesua behaztopatzen dute, helduei ulertzea eta arau logikoen berri izatea atsegin bait zaie, honetarako ama-hizkuntzaren beharraezinbestekoa delarik.
5.-Maurice Thorez Institutuan erabilitako metodoak aurrekoekin konparatuz, abantail garrantzitsuak eskaintzenditu; horregatik, bere inguruan dabiltzan irakasleen artean etorkizun handíko metodo bezala jotzen da hau. Abantail hauen artean honako hauek nabarmentzen dira:
a) Ariketa fonetiko aspergarririk ezdago.
b) Ikastaroetan buruz ikasitako hizkuntz eduki zabala.
e) Buruz ikastearen sendotzea bermatzen duten bitarteko eta errekurtsodidaktikoak.
d) Ikastaroen luzera gutxienekoa.Oso denbora urdan, 2.000 unitate lexikal, arauen gramatika, ulertzea, berehalako erreakzioa.v. menperatzendira.
e) Ama-hizkuntza, ulertzea laguntzeko, euskarri gisa erabiltzen da.f) Beldurra eta zalantza baztertzeak
ikasleen berezko expresioa errazten du.
BIBLIOGRAFIA
BELANGER,Bagriana: La Sugestología,Bilbao, Mensajero, La Psicología moderna, 1979, 256 or.
LANCHEC,Jean-Ives: Psicolingüística ypedagogía de los idiomas, Barcelona,Planeta, Paideia, 1980, 192. or.
PARKINSONDE SAZ, Sara M.: La Lin-
ltzulpenak eta lankuletzak
giiística y la enseñanza de las lenguas.Teoría y práctica, Madrid, Empeño14, 1980, 364 01',
JANE BANCROFT, W.: Suggestopedia,Sophrology and the traditional foreign language class, Foreing language Annals, Urria 1982, 15. bol., 373-379 orr,
GALISSON,R.: La resistible émergencede la suggestion, Le [rancais dans le
99
monde, Otsaila-martxoa 1983, 20-23 01'1',
SAFERIS, F.: Au plaisir des profs: I'approche suggestopedique, Le [rancaisdans le monde, Otsaila-martxoa1983, 24-29 01'1'.
CUREAU,I.: Aproches suggestopédiquesen milieu scolaire, Le [rancais dansle monde, Otsaila-martxoa 1983, 30-35 01'1'.
SUGESTOPEDIA
Bl punto clave de la sugestopedia estribaen la hipótesis de que el hombre sólo utilizaun porcentaje mínimo de su capacidad intelectual. Lo demás queda en forma de reservas pasivas de la actividad psíquica inconsciente.
HIPERMNESIA SUGESTIVAEn la base de la sugestopedia está el fe
nómeno de la hipermnesia sugestiva, que elDr. Lozanov pudo observar en su prácticaclínica con sujetos bajo hipnosis. En esteestado el paciente no sólo puede rememorarsucesos del pasado, sino también reproducirhechos y datos en los que antes nunca habíaparado la atención.Antes de Lozanov, la hipermnesia hipnóti
ca era un fenómeno conocidopor los psiquiatras; con todo, los terapeutas relacionaban estas manifestaciones con la hipnosis misma.Fue el médico búlgaro el primero que tuvola fortuna de conseguir hipermnesia en sujetos despiertos, y ello gracias a la sugestión,de donde le viene el nombre de «híperrnnesia sugestiva».El principal mérito del Dr. Lozanov estri
ba en haberse propuesto explorar el fenómeno con fines pedagógicosprácticos.
LA SUGESTOPEDIA ES UNAPEDAGOGIA DEL SENTIMIENTOAdquirir una lengua exige, al decir de to
dos los lingüistas y psicolingüistas, una profunda mutación de la personalidad. El adultoque posee su lengua materna, posee la codificación de la realidad que le circunda. Expresarse en otra lengua supone en él una
compleja operación mental de decodificación(o abandono de la lengua materna) y de recodificación (reconstrucción de la realidad enla lengua aprendida), proceso psicológico queva acompañadode inseguridad, angustia, desdoblamiento de la personalidad... Por ello,ante la evidente complejidad y multidimensionalidad del aprendizaje de una segundalengua, insiste Lozanov en la necesidad deun enfoque psicoterapéutico de este procesode aprendizaje.El estudiante adulto tiene necesidad de un
método que le interese y le aporte, al mismotiempo, un sentimiento de seguridad afectiva.Así, la sugestopedia presenta las siguientescaracterísticas:a) Despierta siempre insospechadas reser
vas en la memoria, en el entendimiento y enla personalidad global del que aprende.b) La enseñanza va siempre acompañada
de un efecto de reposo o, al menos, de unaausencia de fatiga.e) La enseñanza sugestopédica debe ser
siempre un placer para los estudiantes.d) Va acompañada de positivos afectos
de reeducación del estudiante, que atenúansus tendencias agresivas y le ayudan a unamejor inserción social.
PRINCIPIOS METODOLOGICOSa) La sugcsrología destierra los ejercicios
repetitivos.b) Utilizaciónde la lengua materna.e) La frase, elemento básico del curso.d) Los estudiantes trabajan en situación.e) La emoción precede al razonamiento.f) Prioridad absoluta a la comunicación.g) El aprendizajedebe hacerse sin tensión.
100 lteulpenak eta lankidetzak
SUGGESTOPEDIE
Le point ele/ de la suggestopédle s'appuiesur l'hypotbese que l'bomme utilise unlquement un pourcentage minime de sa capacitéintellectuelle. Le reste se trouve sous formede réserues passioes de l'activité psychlqueinconsciente.
L'HYPERMNESIE SUGGESTIVEAu [ondement de la suggestopédie se trou
ve le pbénoméne de l'hypermnésie suggestiueque le Dr. Lozano» put obseroer duran! sontexpérience clinique aoec des sujets sous hypnose. So11scet état le patlent, non seulementil peut remémorer des éuénements da passé,mais aussi reproduire des faits et des donnéesqu'il n'aoalt pas remarqué auparauant,
Avant Lozano», l'hypermnésie hypnotiqueétait un pbénoméne co111111des psycbiatres;cependant, les thérapeutes reliaient ces manif estatlons auec l'bvpnose elle-méme. Ce fulle médecin bulgare, le premier a avoir le succes d'obtenlr l'bypermnésie cbez des sujetssous état d' éveil, et cela au moven de la suggestlon, d'or~ olent le nom d'hypemmésiesuggestioe.
Le principal mérite du Dr. Lozaneo setrouue dans le fait de s'étre propasé d'explorer le pbénoméne a des [ins pédagogiquespratlques.
LA SUGGESTOPEDIE EST UNEPEDAGOGIE DU SENTIMENT
Acquérir une tangue exige au dire des lingüistes et des psycbolingiilstes une pro/ondemutation de la personnalité. L' adulte qui con·nait sa tangue maternelle, posséde la codification de la réalité qui l'entoure. S' exprimerdans une autre tangue implique pour tui unecomplexe opération mentale de décodif ication
(011 l'abandon de la tangue maternelle) et derécodijication (reconstruction de la réalitédans la tangue apprlse), 1111 processus psycbologlque qui est accompagné d'insécurité, d' angoisse et de dédoublement de la personnalité ... Po11r cela, [ace a l'euidente complexitéet multidimensionaltté de l'apprentissaged'une deuxiéme tangue, Lozanou insiste surla nécessité d'une mise a polnt psycbotbérapeutique de ce processus d'apprentissage.I/étudiant adulte a besoln d'une méthode
qui l'intéresse et qui tui apporte en mémetemps 1111 sentiment de sécurité affective. Ain.si la suggestopédie présente les caractéristlques suiuantes:
a) Réveille toujours des réserues inouiesde la mémoire, de l'entendement et de la personnalité globale de celui qui apprend.
b) L'enseignement est toujours accompagné d'un effet de repos 011 du moins d'uneabsence de fatigue.
e) L'enseignement suggestopédique doittouiours étre 1111 plaisir tour les étudiants.
d) Elle va accompagnée d'effets positifsde rééducation cbez létudiant, qui atténuentses tendances agresslues et l'aident a unemeilleure réinsertlon sociale.
PRINCIPES METHODOLOGIQUESa) La suggestopédle exclut les exerclces
répétitif s.d) Utilisation de la tangue maternelle.c) La pbrase, élément de base du cours.d) Les étudiants trauaillent sur une situa-
tion donnée.e) L'émotion précéde au ralsonement,f) Priori té absolue de la communlcation.g) L'apprentissage doit se dérouler sans
tensions,
SUGGESTOPEDIA
Suggestopedia Is based on the theory thatman uses only a mínima! percentage of hls lntellectual capaclty. The rest remalns as passlvereserves in the unconsclous psychic actlvity.
SUGGESTIVEHYPERMNESIA
The basls of suggestopedia is suggestive hypermnesla, whlch Dr. Lozanov could observeduring his cllnical practice with patients under hypnosls. In thls state, a person can remember facts of the past, and also reproduce
facts and data to which he had not pald anyattention before.
Before Lozanov, Hypnotlc Hypermnesia wasa known phenomenon among psychiatrists, butthey related these manifestations to hypnoslsitself. This Bulgarian doctor was the first oneto obtain hypermnesia from awake persons,by using suggestion. Hence the name «Suqqestive hypermnesla».
Dr. Lozanov's main merlt is his determina·tion to explore this phenomenon with practica!pedagogic purposes.
ltzulpenale eta lankidetzok
SUGGESTOPEDIA IS A PEDAGOGVOF FEELINGS
According to ali llnguists and psychollnguists, the acquisition of a language demandsa deep change of personality, An adult useshis mother tongue to codify the reallty thatsurrounds hlm. Expressing himself in anotherlanguage demands of him at cornplex mentaloperatlcn of de-coding -or leaving his mothertungue- and re-coding -reconstruction of rea·lity in the learnt language-, a psychologicalprocess that includes insecurity, anguish, doulile personality ... Considering the obvlous complexity ancl multidimensionality of learnlng another language, Lozanov stresses the necessityof a psycho-therapeutlc approach to the learning process.
An adult student needs a method that is in·teresting to hlm and, at the same time, glveshim a feeling of affective securlty. Suqqestopedía presents the following features:a) lt awakens unsuspected reserves of me·
101
mory, of understanding, and of the global personality of the learner.b) Learning is always accompanied by a
relaxing effect, or at least by an absence offatigue.e) Suggestopedic learnlng must always be
a plessure far the students.d) lt has positive slde-effects: re-education
of the student, whlch dlmlnishes hls aggressl·ve tendencles and helps hlm to lnsert himselfsoclally.
METHODOLOGICAL PRINCIPLES
a) Suggestology rejects repetltive exercises.b) Use of the mother tangue.e) The sentence is the baslc element of the
course.d) Students work in situations.e) Emotion precedes reasonlng.f) Communication has absolute priority.g) Learning must progress without tension.