ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
choroby przenoszone
przez wektory
opracowała Joanna Hołownicka - Plaszczyk
WEKTORY ZAKAŻENIA
organizmy, które przenoszą czynniki chorobotwórcze z zakażonego człowieka
(lub zwierzęcia) na innego człowieka (lub zwierzę)
•
ZAKAŻENIE (INFEKCJA)
wniknięcie i rozwój/względnie namnożenie się czynnika chorobotwórczego (np. wirusy, bakterie) w organizmie człowieka lub zwierzęcia
CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ WEKTORY (przykłady)
1.Malaria chorobą wywoływana przez pierwotniaki przenoszoną przez komary
2.Denga chorobą wirusową przenoszoną przez komary
3.Borelioza chorobą bakteryjna przenoszoną przez kleszcze
4.Kleszczowe zapalenie mózgu chorobą wirusową przenoszoną przez kleszcze
MALARIA
W roku 2010 pochłonęła 660 000 ofiar
na malarię nie ma szczepionki
CZYNNIK CHOROBOTWÓ
RCZY
WEKTOR CHOROBA( malaria)
PierwotniakPlasmodium–5 gatunków(pierwotniaków)
komary (Anopheles)
REJONY ZAGROŻENIA MALARIĄ
Profilaktyka chemioprofilaktyka -stosowanie leków antymalarycznych około 6 tygodni przed przybyciem do strefy występowania malarii, stosować przez cały czas pobytu w rejonie zagrożonym oraz kontynuować po opuszczeniu tego rejonu przez zalecany okres. stosowanie repelentów, czyli środków ochrony przed ukąszeniami komarówunikanie komarów poprzez: zabezpieczenie miejsca noclegu (klimatyzacja, osłony na okna itp.), używanie moskitiery, najlepiej nasączonej insektycydem oraz właściwe ubranie (zakrywające maksymalnie ciało).
ZMNIEJSZENIE POPULACJI KOMARÓW
- eliminacja siedlisk ( osuszanie zbiorników wodnych)- wprowadzenie do środowiska genetycznie modyfikowanych komarów- wprowadzenie zwierząt żywiących się larwami komarów np. rybka - gambuzja pospolita
DENGA
przeciwko dendze brak szczepionki
występuje w ponad 110 państwach
rocznie infekuje od 50 do 390 milionów ludzi na świecie
CZYNNIK CHOROBOTWÓR
CZY
WEKTOR CHOROBADENGA
wirus DENV–4 genotypy
W ciągu ostatnich 50 lat liczba zachorowań wzrosła 30-krotnie
komary
(Aedes w Afryce,Haemagogusw Ameryce Pd.)
REJONY WYSTĘPOWANIA DENGIREJONY WYSTĘPOWANIA DENGI
JEDYNĄ OCHRONĄ PRZED DENGĄ JEST
STOSOWANIE ŚRODKÓW OSTROŻNOŚCI I
ZAPOBIEGANIE UKĄSZENIOM PRZEZ
KOMARY
BORELIOZABORELIOZA
CZYNNIK CHOROBOTWÓ
RCZY
WEKTOR CHOROBA( borelioza -
choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa)
bakterie należące do krętków
kleszcze
Stadium boreliozy Objawy
I. Stadium wczesne, zakażenie miejscowe
Rumień wędrujący (erythema migrans) — pojawiająca się zwykle 7-14 dni
po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza charakterystyczna pojedyncza zmiana
na skórze, na ogół niebolesna, o średnicy od 5 cm do nawet 70 cm. Czasem
towarzyszy jej gorączka, bóle głowy, mięśni (typowe objawy grypopodobne).
Rumień wędrujący występuje u 60-80% (a nawet 90%, jak podają Amerykanie)
pacjentów.
II. Stadium wczesne, choroba układowa
3-5 tygodni po ukąszeniu:
•rumień — zmiany w wielu miejscach na skórze
• porażenie nerwów czaszkowych, szczególnie twarzowych
•zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
•zapalenie mózgu,
•gorączka, bóle mięśni, bóle głowy, zmęczenie
•objawy zapalne w obrębie serca
•przewlekłe zapalenie stawów
III. Stadium późne
Tygodnie, miesiące, a nawet lata po wystąpieniu pierwszych objawów:
• zapalenie stawów
• neuroborelioza: zapalenie mózgu, zapalenie nerwów, rdzenia
• zanikowe zapalenie skóry kończyn (niemal wyłącznie u pacjentów w Europie)
PORAŻENIE NERWU TWARZOWEGOPORAŻENIE NERWU TWARZOWEGO
ZASIĘG WYSTĘPOWANIA BORELIOZY
ŻYWICIELE KLESZCZY
- lądowe gady - ptaki głównie te, które gnieżdżą się i poszukują pożywienia na ziemi i w niskich
warstwach roślinności- ssaki- ludzie
Cykl rozwojowy kleszcza pospolitego trwa 2- 3 lata
NAJCZĘSTSZE MIEJSCA UKĄSZENIA KLESZCZANAJCZĘSTSZE MIEJSCA UKĄSZENIA KLESZCZA
SEZONOWOŚĆ WYSTĘPOWANIA KLESZCZYSEZONOWOŚĆ WYSTĘPOWANIA KLESZCZY
PRZYBORY DO USUWANIA KLESZCZYPRZYBORY DO USUWANIA KLESZCZY
Zapobieganie ukąszenia przez kleszcze
noszenie ubioru okrywającego możliwie szczelnie ciało (koszula z długimi rękawami, długie spodnie, zakryte buty),
unikanie wypraw w rejony, w których jest dużo kleszczy,
unikanie chodzenia poza drogami po lesie, w zaroślach i łąkach,
niesiadanie na zwalonych pniach drzew (miejsce przebywania młodocianych form kleszczy – nimf),
stosowanie środków odstraszających kleszcze (repelenty),
stosowanie środków do impregnacji odzieży i obuwia
sprawdzanie ciała po pobycie w lesie.
Przechorowanie boreliozy nie chroni przed ponownym zachorowaniem
• Nie ma szczepionki przeciwko boreliozie
Boreliozę leczy się terapią antybiotykową
Każde podejrzenie zakażenia należy skonsultować z lekarzem
Testy diagnostyczne wykrywające boreliozę
test ELISA test Western blot
(identyfikację przeciwciał w klasach IgM i IgG)
KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGUKLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU
CZYNNIK CHOROBOTWÓ
RCZY
WEKTOR CHOROBA(kleszczowe zapalenie mózgu KZM)
wirus z rodziny Flaviviridae
kleszcze
Stadia KZM Objawy
Faza I trwa zwykle około 4-14 dni
przypominają infekcję grypową lub grypopodobną. Występuje wówczas:•temperatura do 38 stopni;•złe samopoczucie z narastającym osłabieniem;•bóle głowy i karku;•bóle mięśni kończyn, a także bóle gałek ocznych.
Faza I neurologiczna
• wysoka gorączka nawet do 40°C• silne bóle głowy• nudności, wymioty• objawy oponowe• bóle stawów i mięśni
do najczęściej powikłań należy: niedowład, trwałe uszkodzenie słuchu, zaburzenia psychiczne
CYKL ROZWOJOWY KLESZCZACYKL ROZWOJOWY KLESZCZA
SZCZEPIENIA PRZECIWKO KLESZCZOWEMU ZAPALENIU MÓZGU
Szczepienia zaleca się:
zatrudnionym przy eksploatacji lasówstacjonującemu w lasach wojsku, rolnikom, młodzieży odbywającej praktyki turystomuczestnikom obozów i kolonii.
SZCZEPIENIA NAJCZĘŚCIEJ ZALECANE PRZED PODRÓŻĄ U DOROSŁYCH
przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, typu Bprzeciwko tężcowi i błonicyprzeciwko poliomyelitis (chorobie Heinego-Medina)przeciwko durowi brzusznemuprzeciwko wściekliźnieprzeciwko cholerzeprzeciwko meningokokom (w niektórych sytuacjach to szczepienie jest obowiązkowe)przeciwko żółtej gorączce (w niektórych sytuacjach to szczepienie jest obowiązkowe)przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózguprzeciwko japońskiemu zapaleniu mózguprzeciwko odrze
DZIĘKUJĘDZIĘKUJĘ