Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Systemy Wspomagania DecyzjiTeoria decyzji
Adam Krasuski
Szkoła Główna Służby PożarniczejZakład Informatyki i Łączności
February 5, 2016
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
1 Definicje
2 Normatywna teoria decyzji
3 Opisowa teoria decyzji
4 Naturalistyczny model podejmowania decyzji
5 Statystyczna Teoria Decyzji
6 Podsumowanie
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Definicje
Podejmowanie decyzji
Podejmowanie decyzji jest czynnością wyboru przebiegu zdarzeń, któryzakłada się, że doprowadzi do pożądanej sytuacji.
Decyzja
Wynikiem procesu podejmowania decyzji jest decyzja, określana jakoosąd, konkluzja lub rezolucja osiągnięta po pewnych rozważaniach.
Teoria decyzji
Teoria decyzji to po prostu teoria odnośnie podejmowania decyzji.Jednakże zawiera ona rozległe badania w zakresie preferencji, postaw,niepewności, metod, technik analitycznych oraz wiele innych aspektówzwiązanych z podejmowaniem decyzji.
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Podział teorii decyzji
TEORIA DECYZJI
NormatywnaOpisowaPreskrypcyjna
NaturalistycznaStatystyczna
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Proces podejmowania decyzji
1 Rozpoznanie, że istnieje problem lub szansa.2 Zdefiniowanie problemu lub szansy.3 Specyfikacja celów i wymagań.4 Zdefiniowanie alternatyw.5 Analiza alternatyw.6 Wybór alternatywy.7 Wnioski z podjętej decyzji.
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Problem decyzyjny
Dowódca zamierza dotrzeć do pomieszczenia z pożarem. Jednak nadrodze do tego pomieszczenia występuje krata zamknięta na kłódkę. Copowinien zabrać dowódca?
nic nożyce piła
kłódkalekko
brak przejściaśrednio
szybkie dojścieciężko
średni czas dojścia
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Macierz decyzji – definicja
A1 A2 A3
S1 O1 O2 O3S2 O4 O5 O6S3 O7 O8 O9
Alternatywa (A) – przebieg zdarzeń, pozostający do wyboru dladecydenta.Stan natury (S) – przebieg zdarzeń, na które decydent nie ma wpływu.Wynik (O) – rezultat wyboru danej alternatywy oraz stanu natury jakinastąpił.
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Macierz decyzji – przykład
nic nożyce piła
brak przeszkódlekko
szybkie dojścieśrednio
szybkie dojścieciężko
średni czas dojścia
kłódkalekko
brak przejściaśrednio
szybkie dojścieciężko
średni czas dojścia
ciężka kratalekko
brak przejściaśrednio
długi czas dojściaciężko
średni czas dojścia
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Użyteczność
nic nożyce piłabrak przeszkód 10 6 2
kłódka 0 8 7ciężka krata 0 4 8
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Podejmowanie decyzji w warunkach niepewności
Kryterium Maximax
nic nożyce piłabrak przeszkód 10 6 2
kłódka 0 8 7ciężka krata 0 4 8
max 10 8 8
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Podejmowanie decyzji w warunkach niepewności
Kryterium Maximin
nic nożyce piłabrak przeszkód 10 6 2
kłódka 0 8 7ciężka krata 0 4 8
min 0 4 2
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Podejmowanie decyzji w warunkach niepewności
α-kryterium Hurwicza
nic nożyce piłabrak przeszkód 10 6 2
kłódka 0 8 7ciężka krata 0 4 8
max 10 8 8min 0 4 2
α = 0.7
H(nic) = 0.7 × 10 + 0.3 × 0 = 7
H(nożyce) = 0.7 × 8 + 0.3 × 4 = 6.8
H(piła) = 0.7 × 8 + 0.3 × 2 = 6.2
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Podejmowanie decyzji w warunkach niepewności
Kryterium Minimax regret
nic nożyce piła
brak przeszkód100
64
28
kłódka08
80
71
ciężka krata08
44
80
max regret 8 4 8
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka
Wartość oczekiwana użyteczności
nic nożyce piła P(Sx)brak przeszkód 10 6 2 0.2
kłódka 0 8 7 0.5ciężka krata 0 4 8 0.3
EUnic = 0.2 × 10 + 0.5 × 0 + 0.3 × 0 = 2
EUnożyce = 0.2 × 6 + 0.5 × 8 + 0.3 × 4 = 6.4
EUpiła = 0.2 × 2 + 0.5 × 7 + 0.3 × 8 = 6.3
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Podejmowanie decyzji w warunkach pewności
Maksymalizacja użyteczności
nic nożyce piłabrak przeszkód 10 6 2
kłódka 0 8 7ciężka krata 0 4 8
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Ograniczona racjonalność oraz wysatysfakcja
Ograniczona racjonalność
jest to idea określająca, że podczas podejmowania decyzji, racjonalnośćdecydenta jest ograniczona do posiadanych przez niego informacji,rozwiązywalności problemu, ludzkich możliwości przetwarzania informacjioraz czasu dostępnego na podjęcie decyzji.
Wysatysfakcja
to strategia podejmowania decyzji lub też heurystyka myślowa, którapolega na poszukiwaniu poprzez dostępne alternatywy, aż do momentugdy przekroczony zostanie pewien próg akceptowalności rozwiązania.
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Naiwny realizm
Pogląd realistyczny zakłada, że postrzegamy świat taki jaki jest wrzeczywistości. Świat składa się z materii, która zajmuje pewne miejsceoraz ma takie własności jak: wielkość, kształt, strukturę, zapach smak ikolor. Własności te są przez nas postrzegane poprawnie. Obiekty naszegoświata przestrzegają zasad fizyki oraz zachowują swoje własnościniezależnie od tego czy na nie patrzymy czy nie.
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Naiwny realizm
Źródło: facesinpaces.blogspot.com
Science of everyday thinking EDx platform.
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Heurystyki i uprzedzenia
System 1 i System 2
Zgodnie z teorią Kahnemana nasz mózg ma dwa systemy myślenia.
System 1Szybki, automatyczny,
powszechny, emocjonalny,stereotypowy, podświadomy
System 2Wolny, pełen wysiłku, niezbytczęsty, logiczny, obliczeniowy,
świadomy
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Heurystyki i uprzedzenia
System 1 i System 2
Ludzie nie są przyzwyczajeni do ciężkiego myślenia i często wolą zaufaćprawdopodobnym osądom, które przychodzą szybko do ich głowy.
A B C
Kij i piłka
020
4060
80
Nadmierne poleganie na Systemie 1 może prowadzić do istotnych wad wpodejmowaniu decyzji.
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Heurystyki i uprzedzenia
Heurystyka reprezentatywności
Heurystyka reprezentatywności
uproszczona metoda wnioskowania polegająca na dokonywaniuklasyfikacji na podstawie częściowego podobieństwa do przypadkutypowego, charakterystycznego, reprezentatywnego, który już znamy.
A B C
Ryszard dowódca
020
4060
80
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Heurystyki i uprzedzenia
Heurystyka dostępności
Heurystyka dostępności
uproszczona metoda wnioskowania polegająca na przypisywaniuwiększego prawdopodobieństwa zdarzeniom, które łatwiej przywołać doświadomości i są bardziej nacechowane emocjonalnie.
A B C
Męższczyźni vs. Kobiety
010
2030
4050
60
A B C
Backdraft vs. wysiadka
020
4060
80
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Heurystyki i uprzedzenia
Heurystyka zakotwiczenia
Heurystyka zakotwiczenia
zwana również zakotwiczeniem i dostosowaniem – uproszczona metodawnioskowania polegająca na oparciu się (zakotwiczeniu) na jakiejśinformacji, a następnie zmodyfikowaniu jej (dostosowaniu się do niej) wcelu uzyskania odpowiedzi na pytanie lub wydania sądu.
A B C
4 m3
010
2030
4050
A B C
1 m3
010
2030
4050
60
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Heurystyki i uprzedzenia
Efekt kadrowania
Efekt kadrowania
jest kolejnym przykładem uproszczonej metody wnioskowania w ramachktórej ludzie różnie reagują na dany wybór w zależności jak został onprzedstawiony np. jako strata czy zysk.
A B C
90 procent szans na zdrowie
020
4060
80
A B C
10 procent szans na obrażenia
010
2030
4050
60
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Decyzja na podstawie rozpoznania
Decyzja na podstawie rozpoznania
jest modelem podejmowania przez ludzi szybkich i efektywnych decyzjikiedy mają do czynienia ze złożoną sytuacją. W ramach tego modeluzakłada się, że decydent generuje możliwy przebieg zdarzeń, porównujego z ograniczeniami narzuconymi przez sytuację a następnie wybierapierwszy przebieg zdarzeń, który nie został odrzucony w procesieporównania.
Rozpoznanie sytuacji Odszukanie
podobnychzdarzeń Adaptacja
rozwiązania Zastosowanierozwiązania
CzasTest
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Funkcja straty oraz przewidywanie stanu natury
nic nożyce piłabrak
przeszkód100
64
28
kłódka08
80
71
ciężkakrata
08
44
80
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Funkcja straty oraz przewidywanie stanu natury
typ budynkuwysokośćbudynku
wiek budynkustan budynkurodzaj klatek
P(Sx) nic nożyce piła0.05 brak przeszkód 0 4 80.9 kłódka 8 0 1
0.05 ciężka krata 8 4 0L =
∑(Si ,Dj)
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji
Definicje Normatywna teoria decyzji Opisowa teoria decyzji Naturalistyczny model podejmowania decyzji Statystyczna Teoria Decyzji Podsumowanie
Podsumowanie
Zaprezentowano różne podejścia do podejmowania decyzji.
Normatywna Teoria Decyzji definiuje jak decyzje powinny byćpodejmowane.
Opisowa Teoria Decyzji stara się rozpoznawać jak decyzje sąnaprawdę podejmowane.
Człowiek ze względu na swoje ograniczenia nie jest w staniestosować normatywnej teorii.
Istnieje wiele pułapek myślowych, które demaskuje opisowa teoriadecyzji.
Naturalistyczna Teoria Decyzji próbuje minimalizować błędyheurystyk.
Komputery potrafią w dużym stopniu pokonać ludzkie ograniczenia.
Adam Krasuski Systemy Wspomagania Decyzji