Download - Tema e Diplomes
UNIVERSITETI PLANETAR I TIRANËS
FAKULTETI I SHKENCAVE MJEKESORE
DEGA E INFERMIERISE
TEMË DIPLOME
ROLI INFERMIEROR NE HELMIMET
KANDIDATI UDHËHEQËS
PËRMBAJTJA:
KAPITULLI i
1.! Helmimet..........................................................................................................Fq.5
1.1 Etiologjia ............................................................................................................ 5
1.2 Klnika .................................................................................................................. 6
1.3 Ekzaminimet......................................................................................................6
1.4 Diagnoza ............................................................................................................7
1.5 Dhënia e ndihmës së pare................................................................................7
1.6 Masat e pcrgjithshme që duhen marre ne raste helmimesh.......................8
1.7 Përmbledhjc e hapave në vlerësimin dhe trajnini in tirazhues emergjent
12
2 Intoksikacionet alimentare ........................................................................... 14
2.1 Ushqimet toksike............................................................................................14
2.2 Klinika ............................................................................................................. 15
2.3 Trajtimi ........................................................................................................... 15
3 Helmimet nga komponimet korrozive ........................................................ 17
4 Helmimet nga paracetamoli dhe salicilatet e tjera ................................... 18
4.1 Trajtimi............................................................................................................18
5 Telmimet nga aspirina...................................................................................19
5.1 Si jepet glukozë..............................................................................................20
1.6 Helmimet nga liekuri ........................................................................................ 21
7 Helmime me monoksidin e karbonit .......................................................... 21
7.1 Parandalimi ..................................................................................................... 21
8 Helmimi nga kafshimet e gjarperit.............................................................22
8.1 Klinika .............................................................................................................. 22
8.2 Diagnoza..........................................................................................................22
Hyrja
Helmimet janë ndër urgjencat madhore. Te gjithe janë në kontakt të vazhdueshëm
me substanca, solucione, ushqime të helmuara, produkte kimike, farmaceutike,
helmet e insekteve e zvarranikëve të cilat shkaktojnë intoksikim të organizmit. Këto
lëndë futen në organizëm me anë të lëkurës, rrugëve gastrointestinale, aerogene,
hematogene të cilat komprementojnë funksionet e organeve dhe shpeshherë janë
shumë problematike duke shkaktuar edhe vdekjen e femijës në rast se nuk ndërhyhet
në kohën dhe mënyrën e duhur.
Në ketë temë do trajtohen helmimet, shkaqet e tyre, llojet dhe nderhyrjet
infermierore përkatëse. Gjithashtu do ketë studime statistikore mbi helmimet në
QËLLIMI DHE OBJEKTIVAT
QËLLIMI
* Njohja me llojet e helmimeve, trajtimin e tyre, kujdesin infermieror dhe studim
statistikor në Repartin e Helmimeve në Spitalin Tirane për vitin 2013
OBJEKTIVAT
❖ Njohja me llojet e helmimeve, etiologjisë dhe shenjave klinike.
❖ Njohja me trajtimin e përgjithshëm dhe trajtimin specifik.
❖ Studim statistikor në Repartin e Helmimeve në Spitalin Tirane për vitin 2013
❖ Analizim i përfundimeve statistikore
♦ Nxjerrja e konkluzioneve përfundimtare.
• metanol
• organofosfatet
• paracetamoli
• aspirina
1.1.2 Klinika
• djegie goje
• ka te vjella te pashpjegueshme
• ankon per dhimbje barku
• vërehen shenja te konfuzionit mendor
• fémija ska deshirë te komunikojë
• humbje të ndërgjegjes
• depresion respirator
• hypotension
• aritmi
• hemoragji gastrike
• ne rastet e renda shkon deri në koma
• hipotermi
1.1.3 EKZAMINIMET LABORATORIKE
Dozimi i elektroliteve ne gjak
1.4 Diagnoza per helmimet
Per një diagnozë korrekte duhet te merren parasysh anamneza,ekzaminimi
objektiv, të dhënat përkatëse dhe të dhënat laboratorike.
Vlerësimi fillestar i parametrave jetësor,te gjendjes kardiopulmonare dhe të
asaj neurologjike çon në stabilizimin e nevojshem të organeve përkatës, Duhet
të shfrytëzohën të gjitha burimet e mundshme që disponojme për të përcakniar
saktësisht origjinën e helmit të gë!Ititi, ose që është marre me anë të ajrit të
KAPITULLI I - Të dhënat e Llteraturës
1.1 Helmimet
Helme quhen te gjitha ato lëndë me origine ekzogjene ose endogjene ,që me rrugë
kimike,kimiko-fizike ose enzimatikejarië'teafta të dëmtojrteë strukturën dhe
funksionin e organeve dhe indeve,duke bërë késtatu që në^disa raste të vihet ne
rrezik jeta e individit.Dëmtimet e shkaktuara prej helmeve quhen helmime ose
intoksikacione.Helmimet mundtejene profesionale,aksidentale,kriminale. Dhesipas
koties ,kurhelmi ejep efektin, gravitetit dhe evolucionit te shpejte ose te ngadalte te
helmimit,ato ndahen ne acute dhe kronike.
Rrugët nëpërmjet te cilave helmimet
ne organizëm jane te shumta:më e zakonshmja është ajo nga goja ,por kemi edhe
raste te helmimeve të shkaktuara me rrugë inhalatore, nëpërmjet lëkurës, mukozave
dhe parenterale(medikamentet).Pasi futet në organizem,lënda helmuese
transportohet me anën e gjakut në inde , ku në^mënyrë të përkohshme fiksohet ose
qëndron për një kohë më të gjatë.Në kohën e qarkullimit te tij me gjakun ,lënda
helmuese fillon te eliminohet nga organizmi me rrugë të ndryshme,por shpejfësia e
eleminimit varet nga lloji i helmitfìeminimi bëhet pasi helmi është oksiduar,pasi
lidhet me lëndë te tjera ,pasi zberthehet ,ose pa e ndryshuar fare strukturën e tij.
Rruget më të zakonëshme te eleminimit jane ato renale,digestive,pulmonare dhe,në
disa raste me anën e djerses.
Veprimi demtues i helmeve varet nga disa faktorë:
1- Sasia dhe lloji i helmit
2- Koha e futjes dhe e qëdrimit ne trup
3- Gjendja e organizmit
1.1.1 Etiologjia
• ushqimet e kontaminuara »
pickimet nga akrepi
• kafshimet nga gjarperi
ndotur.Qendra toksikologjike munente japë orientim të vlefshëm për të
përcaktuar përmbajtjen dhe forcën efektive te lëndës helmuese .
• Zbulo të gjitha detajet e agjentit helmues, sasinë e gëlltitur dhe kohën e gëlltitjes.
• Përpiqu të identifikosh agjentin e saktë të përfshirë, duke kërkuar për të parë
ambalazhin, kur kjo është e mundshme.
• Verifiko nëse ndonjë fëmijë tjetër ka qenë i përfshirë. Simptomat dhe shenjat
varen nga agjenti i gëlltitur.
• Kontrolloje për shenjat e djegies, në goje apo përreth gojës, apo për stridor
(lëndim iaringal), që sugjeron gëlltitjen e agjentëve korroziv.
• Prano të gjithë fëmijët që kanë gëlltitur hekur, pesticide, paracetamol apo
aspirinë, narkotik, bama antidepresive fëmijët që kanë gëlltitur qëllimisht dhe
ata, të cilëve u është dhënë bari apo helmi aksidentalisht nga femijët apo të
rriturit tjerë.
• Fëmijët që kanë gëlltitur produkte korrozive apo vajguri, nuk duhet dërguar në
shtëpi pa vëzhgim për 6 orë.
• Korrozivët mund të shkaktojnë djegie ezofageale, të cilat menjëherë mund të 1 1-5 Dhënia e ndihmës së parë ka për qëllim:
Te largojë nga organizmi sa me shpejt që të jete e mundur lëndën helmuese.
Te neutralizoje hclmin me anën e antidotëvc specifikc ose jo specifikc ' -Te
kerkojë simptomat e helmimit dhe çrregull imet qe shkaktohen prej t i j .
>Ne shume raste është vështirë të percaktohet me siguri lloji i lëndës që
ka çuar në helmime akute.prandaj ka rëndësi te madhe te njihen masat jo
specifike.që duhen marrë nga mjeku dhe që
administrohen nga mjeku dhe infermieri sapo pacienti te vije ne spital.
1.1.6 Masat e pergjithshme që duhan marrë për te helmuarit janë:
1 Prevenimi i absorbimit të helmit
Dhenia e shurupit te ipekakuanës nga goja ,ne dozat 15 mi per femijël tlhc 10
ml ne fëmijët e
Ipekukuana është e kundërindikuar në kushtet e mëposhtme:
• pamjafUieshmëri e rrugëve respiratore
• dcpresion i SIQ
• operacione te muajve të fundit ne aparatin tretes
• kriza cpileptike
• gëlltitje të lëndëve gërryese
• gclltitje tc hidrokarbyreve derivate te naftes
• helme me veprim te shpejtë në SNQ
2- Lavazhi gastrik
■ Mund te kryhet me një sondë oralo-gastrike 28 F.duke përdorur
ujë të rrjedhshëm ose solucion fiziologjik te fëmijet.ndërsa vetem me
solucion fìziologjik te neonantet.
■ Vendosen pacincntet ne pozicion tredelenburg dhe me dekuhitus
lateral sinistcr per të pakësuar në minimum aspirimin e masave
tévjella.
■ Lavazhi është i kunderindikuar ne ras!in e gëlllitjeve lë helmeve
gerrve.se dhe le hiclrokarbiireve te distilnara le naftës per rrezikun e nje
pnumome eventuale nga aspirimi dhe lë mundesise se perforimit gasine
dhe le ezofagul.
Oëllimi 1 bërjes së lavazhit gastrik është pastrimi i stoiriajait nga ushqimet
lëndët helmuese. f >hjcktiv i:ështe boshatisja e stomakut nga pcrbcrjct e
demshme,derisa pcrmbajtja të jeHc pasti
Mjetet që nevojiten për lavazh gastric janë:
.-Sonde e butë dimensioni 16-20 per latantete
2-sondë e bute dimensioni 7-8 pe'r femijet me tc rritur shiringë 20 ose 50 mi
--enë për të hedhur përmbajtjen e stomakut (baciiiel.legen)
'-tlakon me solucion fìziologjik 0.9%
■■-flakon me glicerine
l. Pozicioni gjate lavazhit:
3- Perdorimi i lëndëvë absorbuese
iKarboni aktiv jepet nëpërmjet gojës ose me sonden nazale që ppërfundon në
stomak. Jepet në dozat lgr/kg,duke përdorur 8ml tretës për çdo gram karbon aktiv.
Egzistojne edhe përgatitje të gatshme për tu përdorur menjhlherë. Duhet të
shoqërohet me përdorimin e njètfaksativi(sorbitol) i cili përshpejton jashtëshqitjen
e lëndëve helmuese.Në të helmuarit brenda një ore nga koha e gëlltitjes duhet që
të vazhdohet dhënia e karbonit dhe shpesh herë jep efekte të mira vetëm karboni
aktiv. Karboni aktiv është i kunderindikuar në rastin e gëlltitjes së lëndëve
gërryese.
Sasia e karbonit medicinal të aktivizuar në doze.
• Fëmijët deri në një vjec: 1 g/kg
• Fëmijët 1 deri 12 vjet moshë: 25 -50 g
• Adoleshentët dhe të rriturit: 25 - 100 g.
• Përzieje karbonin në 8-10 pjesë ujë, p.sh. 5 g në 40 ml ujë.
• Nëse është e mundur, jepja krejt sasinë për një herëifnëse fëmija ka
vështirësi për ta toleruar këtë, doza e karbonit medicinal duhet ndarë.
• Nëse karboni medicinal nuk është në dispozicion, atëherë nxite vjelljen, por
vetëm nëse fëmija është i vetëdijshëm, përmes ngacmimit të pjesës së pasme
të grykës së fëmijës me shpatull apo dorëz të lugës nëse kjo nuk ka sukses4- Irrigimi total intestinal
Mund të jetë i dobishëm kur jane gëlltitur trupa te huaj ,ose trupëza që kanè
mbështjellë brenda tyre lëndët helmuese me eliminim të ngadaltë.kripërat l aksative
(citrat magnezi) dhe (sorbitolomanitol) favorizojnë boshatisjen e zorrëve. Lëndët
gërryese acide ose bazike duhet që të hollohen nëpërmjet pirjes së ujit me shumicë.
Në rastet e gëlltitjes së trupave voluminoze të huaja ose të metaleve të
rënda,ose të'ngrënies ose të gëlltitjes së medikamenteve të ndryshme me doza të
larta është e nevojshme që të ndërhyhet me anë të endoskopisë ose nga ana
kirurgjikale. Pastrimi i lëkures dhe i syve kryhet duke larë pjesët përkatese me ujë të
bollshëm ose me solucion fìziologjik të mjaftueshem.
5- Shpejtimi I eleminimit
Dozat e përsëntura te karbonit aktiv lg/kg çdo 2-4 ore.janë të nevojshëm kur
gëlltiten medikamente me qarkullim enteral si
karbazepina,dapsoni,diazepami,digoksina,glutemidi.fenitoina,salicilati,teofilin
a dhe acidi valporik. Diureza alkaline e sforcuar lehtëson eliminimin e
herbicideve me bazë të acidit klorfenoksiacetik,te
klorpropamidit,diflunisalit,fluorurit,metrotreksatit,fenobarbitalit,sulfonamidit
dhe salicilatit. Bikarbonati I natriumit, 1-2 ampula/litër të NaCl në 0,45% kryhet
me një shpejtësi të mjafitueshme për të mbajtur një PH urinar deri në 7,5 dhe
diurezë rreth 3-6 ml/kg/orë. Nga ana tjetër nuk është e rekomandueshme diureza
acide. Diureza bazike favorizon eliminimin e
bromureve,litiumit,kalciumit,fluoreve,meprobromatit,kaliumit dhe izoniazidit
dhe është e kunderindikuar në dekopensimin kardiak kongjestiv, në insuficiencën
renale dhe në edemën cerebrale. Dializa peritoneale ose hemodializa janë të
nevojshme në helmimet e rënda nga barbituriket,bromuret,klorali
hidrik,etanoli,etilenglikoli,alkoli izopropilik,litiumi,metalet e
renda,metanoli,prokainamidi,dhe salicilatet. Hemoperfuzioni mund të jetë i
indikuar kur ka ndodhur mbidozimi i kloramfenikolit,dizopiramidit,dhe të
qetsuesve hipnotikë. Eksanguinotransfuzioni bën çvendosjen e helmeve që
veprojnë mbi eritrocite.
6- trajtimi në rastet e helmeve te inhaluara
» Largoje nga burimi i ekspozimit.
» Jepi oksigjen shtesë, nëse kërkohet.
• Inhalimi i gazrave irituese mund të shkaktojë ënjtje dhe obstruksion të rrugëve të
sipërme të frymëmarrjes, bron^spazëm dhe pneumoni të vonuar.
7- trajtimi në raste Kontaminimi të lëkurës
* Largo të gjithë rrobat dhe sendet personale
* shpërlaji mirë të gjitha regjionet e ekspozuara me sasi të madhe të
ujit të vakët « Përdore sapunin dhe ujin për substanca të yndyrshme.
» Personeli që merr pjesë duhet të kujdeset që të mbrojë veten prej kontaminimit
• Rrotullo kapakët e syrit dhe sigurohu që të gjitha sipërfaqet të shpërlahen.
• Në rast të një acidi apo baze shpërlaje deri sa pH-ja e syrit të kthehet dhe
të mbetet në normale (rikontrollo pH 15-20 minuta pas ndërprerjes së
shpëlarjes).
9- trajtimi në rastet e helmeve të gëlltitura
• Kundërindikacionet për lavazhë të stomakut janë:
• Rrugët e pambrojtura të frymëmarrjes, te fëmija pa vetëdije.
• Gëlltitja e produkteve korrozive apo të vajgurit, deri sa të ketë rrezik prej
toksicitetit serioz.
• Kontrolloje fëmijën për shenja emergjente dhe kontrolloje për hipoglicemi.
• Përcakto agjentin specifik dhe largoje apo absorboje atë, sa më parë që të jetë e
mundur. Trajtimi është më efektiv nëse jepet sa më parë që të jetë e mundur pas
helmimit, ideale do të ishte brenda 1 ore.
• Nëse fëmija ka gëlltitur kerozine, naftë apo produkte me bazë vajguri, apo nëse
goja dhe gryka e fëmijës është djegur (për shembull me zbardhues, pastrues
tualeti apo acid baterish), atëherë mos e bëni fëmijën të vjell, por jepi ujë të
pijë.
• Kurrë mos përdorë kripën e kuzhinës si një emetik, sepse kjo mund të jetë
fatale, nëse fëmija ka gëlltitur helme të tjera.
1.1.7 Përmbledhie e hapave në vlerésimin dhe traitimin
triazhues emerqjent
'Triazhimi është proces i kontrollimit të shpejtë të pacientit të sëmurë, menjëherë pas
arritjes në spital, me qëllim që të identifikohen:
• ata me shenja emergjente, që kërkojnë trajtim emergjent të menjëhershëm
• ata me shenja prioritare, të cilëve duhet t’u jepet prioritet deri sa presin në radhë,
ashtu që ata të
mund të vlerësohen dhe trajtohen pa u vonuar
• rastet jo urgjente, që nuk kanë as shenja emergjente, as prioritare.
Shenjat emergjente përfshiinë:
• frymëmarrjen e bllokuar
• detresin e rëndë respirator
• cianozën qendrore
• shenjat e shokut (duart e ftohta, rimbushja kapilarike më e gjatë se 3
sekondaç pulsi i dobët, i shpejtë)
• komën
» konvulsionet
» shenjat e dehidrimit të rëndë në fëmijët me diarre (letargji, sy të fundosur,
kthim shumë të ngadalshëm të rrudhës lëkurore—dy nga cilatdo prej këtyre).Pacientet me shenja emergjente kërkojnë trajtim të menjëhershëm për të shmangur
vdekjen.
• Shenjat prioritare, përcaktojnë pacientet që janë në rrezik më të madh nga vdekja.
Këta femijë duhet vlerësuar pa vonesa të panevojshme.
Përmbledhje e hapave në vlerësimin dhe trajtimin triazhues emergjent
Se pari, kontrolloje per shenjat emergjente. Kontrolloie per
shenjat emergjente ne dy faza:
• Faza 1. Nëse ka ndonjë problem me rrugët e frymëmarrjes apo frymëmarrj^fillo
trajtimin e menjëhershëm për të rikthyer frymëmarrjen.
• Faza 2. Shpejt përcakto nëse fémija është në shok apo pavetëdije, apo me
konvulsione, apo ka :<arre me dehidrim të rëndë.Nëse janë gjetur shenja emergjente:
• Ruaje qetësinë dhe puno me punëtorët tjerë shëndetësor, të cilët mund të jenë të
nevojshëm për të dhënë trajtimin, sepse fëmija shumë i sëmurë mund të ketë
nevojë për disa terapi në të njëjtën kohë. Profesionisti shëndetësor, me më së
shumti përvojë, duhet të vazhdojë vlerësimin e femijës, për të përcaktuar të
gjitha problemet themelore dhe për të zhvilluar planin e trajtimit.
o Kryej hulumtimet emergjente (gliceminë, strishon e gjakut,
hemoglobinën). Dërgoje gjakun për përcaktim grupi dhe
reaksionin e përputhshmërisë, nëse fëmija është në shok, apo
duket të jetë me anemi të rëndë, apo gjakderdhje të dukëshme.
o Pas dhënies së trajtimit emergjent, vazhdo menjëherë me
vlerësimin, diag- nostikimin dhe trajtimin e problemeve të
fshehta.
13
ri
Shkaqet e helmimeve
Intoksikacionet alimentare
esë e madhe e shkaqeve përgjegjës për helmim nga ushqimi janë edhe pse
jo ne ndotjen e vimit me shtesatë ndryshme, metalet e rènda fsi. plumbi
arsenik merkuri, dhe kadmium), _ -1ìcide mbetur dhe substancave të tjera
toksike në procesin e prodhimit, ruajtjen dhe rpunimin e ushqimit janë
krijuar (Nytrvzamyn të tilla dhe aflatoxin).
*- Bakteriet kryesore që shkaktojnë helmimin e ushqimeve:
Salnionela, botaiinum Clostridium, CL.perfringens, Staphylococcus
aureus, Escherichia coli. Shigclla, Ycrsiniadhc acrcus Baciilus dhe
bakterie që normalisht jane tc përfshire nc krij ini in e 1 lojevc tc hclmimit
me ushqim.
- Krahasuar me bakteret. viruset luajnë rol kryesor në krij ini in e kushteve
ne te ushqimit Parazitët Tkyakhthay jane gjithashtu ne gjendje te nitet
ushqim, por që ata nuk rnund te rnbijctojc gjatë nc ushqim.
-
- Ameba, Entamoeba histolvtica. Giardia dhe Cryptosporidium dhe
kërpurdhat jane no gjëndjë të lëshojnë toksinat dhe sporet e tvre ne
ushqim.
Helmimet shkaktohet nga kimikatet dhe produktet farmaceutike.
Përdorimin dhe api ik ini in c drogavo (medikamente) dhe
kimikatet. Marrja e detergenteve. apo agjenteve helmues.
pesticidet etj.
1.2.1 Ushiqimet toksike shpcsh kanc një
ere tc pakëndshme apo shìjc. por pas
marrjes se një simptome shumë të
mprehta janë krijuar. Ushqimi i
kontaminuar nuk do te shihen me sv
te lire, por që në kushte të caktuara
organizmave mikroskopike mund të
prodhojnë toksina me një helmimi me
ushqim special është shumë e
rrezikshme për të krijuar disa prej të
cilave mund lë jetë fatale, edhe pse
ushqim.
’ Helmimet shkaktohet nga kimikatet dhe produktet farmaceulike.3 Përdorimin dhe aplikimin c drogavo (medikamcnte) dhc
kimikatct.Marrja c dctergjentc' c. apo agjenteve helmucs,
pcsticidet etj.
lllv't
{i.lilpl.
uMt*
''ttiitll multine
Shkaqet e helmimeve
1.2 Intoksikacionet alimentare
Pjesë e madhe e shkaqeve përgjeejës për helmim nga ushqimi janë edhe pse
jo ne ndotjen e ushqimit me shtesa të ndryshme, nietalet e renda (si, plumbi
arsenik merkuri, dhe kadmium), pesticide mbetur dhe substancave te tjera
1.2.1 Ushqimet toksike shpcsh
kanc njc ere tc
pakendshme apo shijc, por pas marrjcs
se njc
simptome shumë të mprehta janë
krijuar.
Ushqimi i kontaminuar nuk do të
shihen me sy
te lire, por që në kushte të caktuara
> Bakteriet kryesore që shkaktojnë helmimin c ushqimeve:
Salmonela, botulinum Clostridium, CL.pcrfringens. Staphylococcus
aureus, Eschericlua coli. Shigella, Ycrsiniadhc acrcus Bacillus dhc
bakterie që normalisht janc tc përfshirë në krijimin e 1 lojevc tc hclmimit
me ushqim.
'r- Krahasuar me bakteret, viruset luajnë rol krvesor në krijimin e kushteve
në të ushqimit Parazitët Tkyakhthay janë gjithashtu në gjendje të rritet
ushqim, por që afa nuk nitind te mbijctojë gjatc në ushqim.
'r Ameba, Entamoeba histolylica. Giardia dhe Cryptosporidium dhe
kërpurdhat janë no gjëndjë të lëshojnë toksinat dhe sporet e tyre ne
1.2.2 Klinika
Asnje simptome, helmimi acute perjashtohet nese ekspozimi ka qene Brenda Dhimbje koke.
Nauze
Vomitus
Dhimbje barku.
Di arre
Takipne
Gjendje kome, te fikti,
arrest
kardiorespirator
aritmi
hipertension.
edeme pulmonare
ketone ne
frymemarrje
hipotermi demtim i
veshkave
hipokalium
1.2.3 Trajtimi né rastet me helmime ushqimore
Trajtimi i helmimeve ushqimore është i lidhur ngushtë me stadin e sëinundjes
dhe llojin e mikrobit.
» Zëvendësimi i lëngjeve dhe kripërave minerale është kushti i pare.
Në format më të renda, mp temperature, të vjella të shumta, diarre dhe
dhimbje barku, mjekimi bëhet intravenoz me perfezione (serume) që mund të
arrijnë disa litra në 24 orë, elektrolit, kortikoid dhe antibiotikë. Duhet
theksuar që jo çdo helmim kërkon përdorim antibiotikësh.
Antibiotikët e përdorur pa kriter mund të zgjasin dekursin e sëmundjes.
Ndërsa kortizonikët jepen në raste të veçanta. Duhet të kihet parasysh se edhe
disa ditë ose javë pas kalimit të sëmundjes, pacienti eliminon mikrobe,
prandaj trajtimi i zgjatur i tyre ka shumë rëndësi.
E vetmja mënyrë për të parandaluar helmimet ushqimore është zbatimi i
rregullave higjienike dhe teknologjike në përgatitjen e ushqimit.
Mbrojtësja më e rëndësishme është higjiena vetjake.
Duhet të tregohet mjaft kujdes në restorante, fast-foode dhe në konsumimin
apo përgatitjen e prodhimeve të detit.
Më të rrezikuarit :
Helmimet ushqimore nuk kanë preferencë, as moshë. Por moshat që e kalojnë
më rëndë janë moshat ekstreme,si fëmijët dhe të moshuarit.
moshuarit, për faktin se ata mund të kenë edhe sëmundje të tjera shoqëruese,
mbivendosjen e një helmimi, sigurisht që organizmi i tyre nuk e përballon dot.
Lavazhi gastrik
• Bëje këtë në institucionet e kujdesit shëndetësor, vetëm nëse personeli është
i aftësuar në këtë procedure dhe nëse gëlltitja ka ndodhë vetëm disa orë më
pare dhe është e rrezikshme për jetë, dhe nuk ka pasur gëlltitje të derivateve
korrozive apo të vajgurit.
• Sigurohu që aparati aspirues të jetë në dispozicion në rast se fëmija vjell.
Vendose fëmijën në pozitë në krahun e majtë, me kokë poshtë.
• Mate gjatësinë e tubës që duhet plasuar. Plasoje tubën 24-28 gagësh francez
nëpër gojë në stomak, duke qenë se tuba nazogastrike e madhësisë më të
vogël nuk është e mjaftueshme, që të lëshojë copëzat siç janë tabletat.
• Sigurohu që tubi është në stomak. Kryeje lavazhin me 10 ml/kg të peshës
trupore të tretësirës fiziologjike (0.9%) të ngrohtë.
• Vëllimi i lëngut për lavazhë, që kthehet duhet të jetë përafërsisht i barabartë
me atë që jepet.
• Lavazhi duhet vazhduar deri sa tretësira e kthyer e lavazhit të jetë e pastër
nga materia e caktuar.
• Vërej se intubimi trakeal mund të jetë i nevojshëm, për të zvogëluar
rrezikun prej aspirimit.
• Jepi antidotin specifik nëse kjo indikohet
• Ofroi kujdesin e përgjithshëm.
1.3 Helmimet Komponimet korrozive
*Shembujt—hidroksidi i natriumit, hidroksidi i kaliumit, acidet, zbardhësit apo
dezinfektuesit, vajguri, terpentina, nafta
• Të mos nxitet vjellja apo përdoret karboni medicinal i aktivizuar, kur janë
gëlltitur korrozivë, duke qenë se kjo mund të shkaktojë dëmtime më të
mëdha në gojë, grykë, rrugë të frymëmarrjes, ezofag dhe stomak.
» Jepi qumësht apo ujë sa më parë që të jetë e mundur, për të holluar agjentin
korroziv.
» Pastaj mos i jep fëmijës asgjë nëpër gojë dhe organizo konsultën kirurgjikale,
për të kontrolluar për dëmtim ose rupturë ezofagu, nëse është e rëndë.
• Mos nxit vjelljen as mos jep karbon medicinal të aktivizuar meqë inhalimi
mund të shkaktojë detres respirator me hipoksemi si pasojë e edemës e dhe
pneumonisë lipoide. Gëlltitja mund të shkaktojë encefalopati.
• Trajtimi specifik përfshin terapinë me oksigjen nëse ka detres respirator.
1.4 Helmimet nga Paracetamoli
Investimi urgjent, koha pas gelltitjes 0-24 ore fillojm me acetilcisteine nëse>l50
mg/kg. me shume se 24 ore administro AC nese ka simptoma te demtimit te melcise,
te perziera dhe te vjella
> se 24 ore pas gelltitjes, dhimbje e rende ne anen e djathte dhe ndjeshmeri ose testet
te funksionimit anormale te melcise.
• Rivlersojme statusin klinik dhe LFTs: LFTs normale, asnje simptome te
demtimit te melcise, nese LFTs anormale kemi demtim te melcise.
[Convulsione mjeksore pershkarm, vlersim psikiatrik. Diskutoni me pavjonin e
melcise hematologjik, menaxhimi acute I melcise.
*** l-4.1Trajtimi përfshin:
• Largo helmin përmes shpërlarjes së syve apo larjes së lëkurës (nëse është në sy
apo në lëkurë).
• Jepi karbon medicinal të aktivizuar, nëse helmi është gëlltitur dhe atë brenda l
ore prej gëlltitjes.
• Të mos shkaktohet vjellja sepse shumica e pesticideve, janë në tretës me bazë
vajguri.
» Në gëlltitje serioze ku karboni medicinal i aktivizuar nuk mund të jepet, shqyrto
aspirimin e kujdesshëm të përmbajtjes së lukthit, përmes tubës NG (rrugët e
frymëmarrjes duhet të mbrohen).
• Nëse fëmija ka shenja të aktivizimit të tepër të parasimpatikusit, atëherë jepi
atropine 15 50 mikrogram/kg 1M (p.sh. 0.015-0.05mg/kg) apo përmes infuzionit
intravenoz për 15 minuta. Synimi kryesor është të zvogëlohet sekretimi
bronkial, ndërsa të shmanget toksiciteti i atropinës. Auskultoje kraharorin për
shenjat e sekretimit respirator dhe përciIle frekuencën respiratore, frekuencën e
zemrës dhe shkallën e komës (nëse kjo është e përshtatshme). Përsërite dozën e
• Nëse nuk kanë kaluar më shumë se 1 orë që prej gelltitjes jepi karbon medicinal
të aktivizuar, nëse ka, ose nxite vjelljen derisa te mos kërkohet një antidot orai.
• Vendos nëse ka nevojë për antidot apo jo, për të parandaluar dëmtimin e
mëlçisë: gëlltitja e 150 mg/kg apo më shumë, apo niveli toksik 4 orësh i
paracetamolit kur ky është e mundur të përcaktohet. Antidoti është më shpesh i
nevojshëm për fëmijët më të rritur, që aksidentalisht gëlltisin paracetamol, apo
kur prindërit mbidozojnë gabimisht fëmijët e tyre.
• Nëse nuk kanë kaluar më shumë se 8 orë nga gëlltitja, jepi methionine orai apo
acethylcysteinë IV. Methionina mund të përdoret nëse fëmija është me vetëdije
dhe nuk vjell (<6 vjeç: 1 gram çdo 4 orë për 4 dozaç 6 vjeç apo më shumë: 2.5
gram çdo 4 orë për 4 doza). Nëse kanë kaluar më shumë se 8 orë prej gëlltitjes,
apo fëmija nuk mund të marrë trajtim orai, jepi acetilcistein IV. shikojm se
vëllimi i lëngjeve të përdorura në regjimin standard është shumë i madh për
fëmijët e vegjël.
• Për fëmijët <20 kg jep dozë goditëse prej 150 mg/kg në 3 ml/kg të glukozës 5%
për 15 minuta, të pasuar me 50 mg/kg në 7 ml/kg të glukozës 5% për 4 orë,
1.5 Helmimet nga aspirina dhe salicilatet tjera
• Kjo mund të jetë shumë serioze në fëmijët e vegjël, sepse ata shumë shpejt
bëhen acidotik dhe për pasojë kanë më tepër gjasa që të përjetojnë efekte apo
toksicitet të rëndë të SNQ. Mbidozimi me salicilate mund të jetë i komplikuar
për menaxhim.
• Tek helmimet e buta: zevendesim fluid, glukoze 5% orale ose I/V ose fìziologjik
normal
• Ky shkakton firymëmarrje të tipit acidotik, vjellje dhe tinitus.
• Jepi karbon medicinal të aktivizuar. Vërejm se tabletat e salicilateve kanë
tendencë të formojnë masa të forta në stomak, duke çuar në absorbim të vonuar,
kështu që ia vlen që të jepen disa doza të karbonit medicinal të aktivizuar. Nëse
nuk ka karbon medicinal dhe është dhënë dozë e rëndë toksike, atëherë kryeje
lavazhën e stomakut.
» Jepi bikarbonat natriumi IV l mmol/kg për 4 orë për të korrigjuar acidozën dhe
per te ngritur pH e urinës deri mbi 7.5, ashtu që ekskretimi i salicilateve te
1.5.1 Si të jepet glukozë IV
• Kyçe vijën IV dhe merë gjak për hulumtimet laboratorike emergjente
{Controllo gliceminë. Nëse është e ulët (< 2.5 mmoi/litër (45 mg/dl) në fëmijën
e ushqyer mirë apo < 3 mmol/litër (54 mg/dl) në femijën e kequshqyer rëndë)
apo nëse dextrostix nuk është në dispozicion:
• Jepi 5 ml/kg të tretësirës së glukozës 10% shpejtë, përmes injeksionit IV
• Vëllimi i tretësirës së glukozës 10%
• Mosha/pesha për t’u dhënë si bollus (5 ml/kg)
■ Më pak se 2 muajsh ( 4 kg) 15 ml
■ 2-<4 muajsh (4-6 kg) 25 ml
■ 4—<12 muajsh (6-10 kg) 40 ml
■ l-<3 vjeç ( 10-14 kg) 60 ml
■ 3-<5 vjeç ( 14- 19 kg) 80 ml
• Rikontrollo gliceminë çdo 30 minuta. Nëse vazhdon të jetë e ulët, përsëriti 5
ml/kg të tretësirës së glukozës 10%.
• Ushqeje fëmijën sapo t’i kthehet vetëdija.
• Nëse nuk është në gjendje të ushqehet pa rrezik prej aspirimit, jepi:
• Qumësht apo ujë të ëmbëlsuar përmes tubës nazogastrike (për të përgatitur
sherbet, treti 4 lugë të piota çaji me sheqer (20 gram) në gotën prej 200-ml të
ujit të pijshëm), apo
• Lëngu IV përmban 5-10% glukozë (dekstrozë)
• Vërejtje: tretësira e glukozës 50% është e njëjtë sikur tretësira e dekstrozës 50%
apo D50. Nëse është në dispozicion vetëm tretësira 50% e glukozës: holloje I pjesë
të tretësirës 50% të glukozës me 4 pjesë uji sterìl, apo zbute l pjesë tretësirë 50%
të glukozës me 9 pjesë tretësirë 5% të glukozës.
• Vërejtje: Për përdorimin e dextrostix-it, referoju udhëzimeve në kuti. Në
përgjithësi, shiriti duhet të ruhet në kutin e vet, në 2-3 °C, duke iu shmangur
dritës së diellit dhe lagështisë së madhe. Një pikë gjak duhet vënë në shirit
(është e domosdoshme që të mbulohet krejt fusha e reagensit). Pas 60
sekondave, gjaku duhet pastruar me kujdes me pika të ujit të l'tohtë dhe ngjyra
duhet krahasuar me çelësin në shishe apo në lexuesin e glikemisë. (Procedura e
përpiktë do të ndryshojë varësisht nga llojet e ndryshme të shiritave.)
1.6 Helmimet nga hekuri
Kontrolloje për tiparet klinike të helmimit me hekur: mundim, vjellje, dhimbje
abdominale dhe diarre. Te vjellurat dhe fecet jane shpesh gri apo të zeza. Në
helmimet e rènda mund të ketè edhe hemorragji gastrointestinale, hipotension,
përgjumje, konvulsione dhe acidozë metabolike. Tiparet gastrointestinale
zakonisht paraqiten në 6 orët e para dhe fémija që ka qenë asimptomatik gjatë
kèsaj kohe, me gjasë nuk ka nevojë për trajtim me antidot.
• Karboni medicinal i aktivizuar nuk lidhet me kripërat e hekurit, kështu që
shqyrto dhënien e lavazhës e lukthit, nëse janë marrë sasi potencialisht
toksike të hekurit.
• Vendos nëse duhet dhënë trajtimi me antidot. Duke qenë se ky mund të ketè
efekte negative, atëherë duhet dhënë vetëm nëse ka dëshmi klinike të
helmimit. Nëse vendosë për të dhënë trajtimin me antidot Jepi deferoksamine
(50 mg/kg IM deri në maksimum prej l g) përmes injeksionit të thellë IM, të
përsëritur çdo 12 orë nëse është shumë i sëmurë, jepi infuzion 15 mg/kg/orë
deri në maksimum prej 80 mg/kg në 24 orë.
1.7 Helmimi me monoksid karboni
❖ Jepi 100% oksigjen për të shpejtuar largimin e monoksidit të karbonit (vërejm
se pacienti mund të duket i kuqërremtë, por akoma mund të jetë hipoksemik)
deri sa shenjat e hipoksisë të zhduken.
❖ Vlersoje vazhdimisht puls me oksimetër, por kujdes sepse ky mund të tregoj
vlera të rre- jshme. Nëse je në mëdyshje, orientohu nga prania apo mungesa e
shenjave klinike të hipoksemisë.
Parandalimi
• Dërgoje fëmijën në institucion shëndetësor sa më parë që të jetë e mundur,
bashkë me të dhënat mbi substancën gjegjëse p.sh. kutinë, etiketën, mostrën e
tabletës, copëzat, etj.1.8 Kafshimi i qjarpërit
Kafshimi i gjarprit duhet marrë në konsideratë nëse ekziston çfarëdo dhimbje e
fuqishme apo ënjtje e gjymtyrës, apo në cilëndo sëmundje të pasqaruar që paraqitet
me gjakderdhje apo shenja neurologjike jonormale.Perhapjae helmit nga vendi i
kafshimit në te gjithë organizmin bëhet në^permjet rrugëes limfatike. ^
Në te shumten e rasteve helmi I gjarperit jep crregullime të rënda si
hemolizë,dëmtim te faktoreve të mpiksjes së gjakut çrregullimet në
përçueshmerinë e zmrës,ne permeabilitetin vascular,insuficiencë renale acute
nga nekroza kortikale e tubular.
Tek fëmijet kajshimet e gjarpërinjeve jane më të rrezikshem per arsye te
gjatësise me të vogël trup>ore qe ka fëmija në k rahasim me të rriturin. Më të
rrezikshme janë kafshimet në fytyrë,ne trup dhe sidomos ne ndonje enë gjaku.
Me'pak te rrezikshme janë kafshimet ne indin dhjamor e në gjymtyrë.
1.8.1 KLINIKA:
* Disa minuta pas kafshimit i semuri në filliim ndjen një djegie me dhimbje të
1.8.3 Diagnoza e helmimit
Shenjat e përgjithshme përfshijnë shokun, vjelljen dhe dhimbje koke. Ekzamino
kafshimin për shenjat si nekrozë lokale, gjakderdhje apo rritje e ndjeshme e nyejve
limfatik lokal.
Shenjat specifike vare a nga helmi dhe efektet e tij. Këto përfshijnë:
• Shokun.
• Ënjtjen lokale, që gradualisht mund të zgjerohet lartë nëpër gjymtyrën e prekur.
• *Gjakderdhje: e jashtme prej gingivave, plagëve apo ulceraveç të
brendshme sidomos intrakraniale
• Shenjat e neurotoksicitetit: vështirësi apo paralizë respiratore, paralizë bulbare
(vështirësi gëlltitjeje dhe të folurit), dobësi gjymtyrësh.
• Shenjat e dobësimit muskulor: dhimbje muskulore dhe urinë e zezë.
• Kontrollo hemoglobinën (kur është e mundur, duhet të vlerësohet koagulimi i
gjakut).
1.8.4 Trajtimi
Ndihma e parë
• Imobilizo gjymtyrën për të zvogëluar lëvizjet dhe absorbimin e helmit. Nëse
kafshimi ka gjasë të ketë ndodh nga një gjarpër që ka helm neurotoksik,
apliko bandazh të fortë në gjymtyrën e prekur prej gishtërinjve deri në vendet
mbi vendin e kafshimit.
• Pastro plagën.
• Nëse ka ndonjë nga shenjat e mësipërme, transportoje në spitalin i cili ka
antihelmin sa më parë që është e mundur. Nëse gjarpri tashmë është mbytur,
merre me vete në spital.
• Shmangiu prerjes së plagës, apo aplikimit të lidhëses shtrënguese.
Kujdesi spitalor
Trajtimi i shokut/arrestit respirator
■ Trajto shokun, nëse është i pranishëm.
■ Paraliza e muskujve respirator mund të zgjas disa ditë dhe kërkon intubim
dhe ventilim mekanik apo manual (me maskë apo tubë endotrafeale dhe qese),
përmes ndërrimit të personelit dhe/apo të afërmve deri sa të kthehet funksioni
respirator. Kujdes sepse sigurimi i mirë i tubës endotraheale është i
rëndësishëm. Një altemativë është kryerja e trakeotomisë elektive.
Antihelmi
♦ vv/
v Antihelmi bëhet gjithmone para 6 oreve nga moment i kafshimit. Per të shmangur
mundësinë e një shoku anafilaktik,bëhet prova e Bezredkes.Serumi jepet me
dozë prej 0.3 ml/kg/peshe,gjysma e sasisë bëhet nën lëkurë,me disa cpime
rreth plages dhe gjysma tjeter ne muskul,ne regjionin gluteal ose ne kofshe.
■ Doza për fëmijë është e njëjtë sikur për të rritur.
■ Zbute helmin në 2-3 vëllime të tretësirës fiziologjike 0.9% dhe jepe intravenoz
për 1 orë. Jepe më ngadalë fillimisht dhe përcille nga afër për anafilaksi apo
reaksione tjera të padëshirueshme.
■ Nëse paraqitet urtikarie që kruhet, shqetësim, temperaturë, kollë apo
frymëmarrje e vështirësuar, atëherë ndërpreje antihelmin dhe jepi epinefrin
0.01 ml/kg prej tretësirës 1/1000 apo 0.1 ml/kg prej tretësirës 1/10,000
subkutan dhe 250 mikrogram/kg klorfeniramin IM apo IV/SC. Kur fëmija të
stabilizohet, rifillo ngadalë infuzionin me antihelm.
■ Më shumë antihelm duhet dhënë pas 6 orëve, nëse ka përsëritje të
moskoagulimit të gjakut apo pas 1-2 orësh nëse pacienti vazhdon të
gjakderdhë shumë, apo ka shenja neurotoksike apo kardiovaskulare të
përkeqësuara.
Trajtimi tjetër
Konsultimi kirurgjik
Kërko mendimin e kirurgut, nëse ka ënjtje të madhe në gjymtyrë dhe e njëjta është
pa puls, apo shumë e dhimbshme apo ka nekrozë lokale.
Kujdesi kirurgjik do të përfshijë:
» Prerjen e indit të vdekur prej plagës
* Prerjen e membranave fasciale, për të liruar presionin në pjesët e gjymtyrës,
* Transplantimin e lëkurës, nëse ka nekroza të zgjeruara shumë.
» Trakeototnia (apo intubimi endotrakeal) nëse paraqitc* paraliza e muskujve të
përfshirë në gëlltitje
Kujdesi infermjeror
• Jepi lëngje orale apo përmes tubës NG sipas kërkesave ditore. Mbajë shënime të
sakta për marrjen e lëngjeve dhe diurezën.
• Siguro qetësim adekuat të dhimbjeve.
• Ngrite gjymtyrën nëse është e ënjtur.
• Jep antitetanus profilaksë.
• Trajtimi me antibiotik nuk kërkohet, deri sa të mos ketë nekrozë të indit në vendin
e plagës.
• Shmangi injeksionet intramuskulare.
• Perdile me shumë kujdes menjëherë pas pranimit, pastaj çdo orë se paku 24 ore
duke qenë se helmimi mund të zhvillohet shumë shpejt.
1.9 Thumbimi i akrepit
Thumbimi i akrepit mund të jetë shumë i dhimbshëm disa ditë. Efektet sistemike të
helmit janë shumë më të shpeshta në fëmijë, sesa në të rritur.
1.9.1 klinika
• Shenjat e helmimit mund të zhvillohen brenda disa minutave dhe janë pasojë e
aktivizimit të sistemit nervor autonom. Këto përfshijnë:
» shokun.
• shtypjen e rritur apo të ulur të gjakut.
• pulsin e shpejtë dhe/apo të parregullt.
» mundimin, vjelljen, dhimbjen abdominal.
<» vështirësitë në frymëmarrje (pasojë e insuficiencës së zemrës), apo
insuficiencën respiratore.
» dridhjet dhe spazmat muskulor.
■ Nëse ka shenjat e helmimit të rëndë, jepi antihelmin e akrepit, nëse e keni në
dispozicion (sikur më lartë për infuzionin e antihelmit të gjarprit).
Traitimi tjetër
• Trajtoje insuficiencën e zemrës, nëse është e pranishme.
• Merre në konsideratë përdorimin e prazosinës, nëse ka edem pulmonar.
Kujdesi përkrahës
• Jepi paracetamol orai apo morfine IM, varësisht nga rëndesa. Nëse është
shumë rëndë, infiltro vendin me 1% lidokainë, pa epinefrinë.
• Burimet tjera të helmimit
• Jepe antihelmin, kur është në dispozicion, në rast të efekteve të rënda lokale
apo sistemike.
Kujdesi infermeror pas helmimit
• Vleresohet niveli I vetedijes,fillimishte cdo ore.
• Ritemi respirator, filiimi cdo 15 min.
• Ngopja arteriale me oksigjen nga matja me oksimeter, monitorim I vazhdushem.
• Monitor EKG, monitorim I vazhdushem.
• Presioni I gjakut, monitorim cdo 15 min.
» Tempratura.
• Produkti urinare, vendosja e kateterit ne fshikzen e urines, nese helmi eshte
potencialishte nefrotoksik, ose nese pacjenti eshte I pavetedishem.
• Presioni arteriale ne gjake dhe pehashi, monitorim I vazhdushem cdo dy ore.
• Glukoza ne gjake nese helmi mund te shkaktoje hipo ose hiper-glicemi,
fillimisht cdo ore ose ne helmimin me paracetamol qe shfaqet pas 16 oresh.
» koma, nese shoqerohet me shenja neurologjike kryesore shenja te demtimit te
kokes, bejme CT per te perjashtuar hematomat.
» Edema cerebrale, mund te shfaqet pase arrestit kardiake, ne helmimin e rende nga
monoksid karboni, ne demtimin hepatike nga paracetemol. Rezulto ne koma,
hypertension dhe pupil ate zvogeluara. Sigurojm rruget e ajrit nepermjet tubit
endotrakeal dhe ventilo per te ruajtur P02 dhe PC02 arteriale normale.
» Konvulzionet, shkaktohet nga toksinat ose komplikacionet metabolike. Kontrolloni
glukozen ne gjake, presionin arterial dhe Ph, sodiumin e plazmes,potassium dhe
kalciumi. 1 trajtojme me diazepam I/V deri ne 10 mg.
•* Hemoragji gastrike, vendose nje tube nazogastrik tek pacjentet ne gjendje kome.
■ Hipotermia,menazhohet nepermjete ringrohjes pasive.
Kapitulli II - Materiali dhe Metodika
Kjo temë është punuar me Microsoft Word 2007 dhe do prezantohet me PowerPoint
2007. Është perdorur Microsoft Excel per tabelat dhe grafikët e statistikave.
Materiali statistikor është marr nga rregjistrat e spitalit ne Repartin e Pediatrisë dhe
ne ate te helmimeve Tirane..
Kapitulii III - Rezultate dhe diskutime
Studime Statistikore në Reparti i Helmimeve në Spitalin Tirane për vitin 2012
Janë hospitalizuar gjithsej 36 pacientë.
Tabela 1
| Llojet e helmimit | ushqimore \ paracetaraoli | aspirina ! CO ; Kafshimet nga gjarpëri j | Nr I
pacientëve I 17 3 5 4 7
Grafiku 1
Llojet e
helmimit
ushqimore j paracetamoli ( aspirina j CO j Kafshimet nga gjarpëri
Nr I pacientëve 17 3 5 ! 4 7
Janë hospitalizuar gjithsej 36 pacientë. Ky grafik paraqet llojet e helmimeve tek Repartin e Helmimeve në
Spitalin Tirane për vitin 2013.
Ky grafik paraqet llojet e helmimeve tek Reparti i Helmimeve në Spitalin Tirane për vitin 2013.
28
Ndarja e pacientëve sipas gjinisë
Grafiku 2
Këtu paraqitet ndarja e pacientëve sipas gjinisë, ku rastet më të shpështa janë në
pacientët meshkuj ■* me 20 raste, ndërsa femra me 16 raste.
Ndarja e pacientëve sipas grup-moshave Grafiku 3
Ky grafik paraqet ndarjen e pacientëve sipas grup moshave ku nr më të madh e ka
grup-mosha 5- 14 vjeç me 12 raste për meshkujt dhe 9 raste për femrat, grup-mosha 1-
4 vjeç me 6 raste meshkuj dhe 6 femra dhe 0-1 vjeç me 2 raste per meshkujt dhe 1 rast
për femrat.
Ndarja e pacientëve sipas vendbanimit
Grafiku 4
Ky grafik paraqet ndarjen e pacientëve sipas vendbanimit ku kemi 14 pacientë nga
qyteti dhe 22 pacientë nga fshati.
Intoksikacionet alimentare
Grafiku 5
Meshkuj 12 Femra 8
Ky grafik tregon ndarjen e pacientëve sipas gjinisë ne intoksikacionet alimentare.
Ndaria e pacienteve sipas vendbanimit ( intoksikacionet alimentare )
QYTET 8 raste FSHAT 13 raste
Ky grafik paraqet ndarjen e pacienteve sipas vendbanimit, ku vërehet një nr më
të madh të fëmijëve ne fshat me 13 raste, ndërsa në qytet me 8 raste.
30
Ndarja sipas grup-moshave (intoksikacionet alimentare)
Grafiku 7
Ky grafik paraqet ndarjen e pacienteve sipas grup-moshave në intoksikacionet
alimentare ku mosha 0-1 vjeç ka 2 rast për meshkujt dhe 2 rast për femrat,
mosha 1-4 vjeç ka 4 raste per meshkujt dhe 3 raste per femrat dhe mosha 4-15 7
raste për meshkujt dhe 5 raste për femrat.
31
Kapitulli IV - Konkluzione
Gjatë vitit 2012 helmimet më të shpeshta tek pacientet Repartin e Helmimeve në
Spitalin Tirane janë:
> Intoksikacionet alimentare me 17 raste, 10 meshkuj dhe 7 femra.
> Helmimet nga paracetamoli me 3 raste.
> Helmimet nga aspirina me 5 raste.
> Helmimet nga CO me 4 raste.
> Kafshimet nga gjarpëri 7 raste.
Gjithsej janë hospitalizuar 36 pacientë:
> 20 pacientë janë meshkuj dhe 16 janë femra.
> 14 pacientë janë nga qyteti dhe 22 janë nga fshati.
Ndarja e pacientëve sipas grup moshave:
> dhe 0-1 vjeç me 2 raste për meshkujt dhe 1 rast për femrat.
> 1 -4 vjeç me 6 raste meshkuj dhe femra.
> 5-14 vjeç me 12 raste per meshkujt dhe 9 raste për femrat.
Intoksikacionet alimentare i hasim më shpesh në stinën e verës, sepse
temperaturat e larta favorizojnë prishjen e ushqimeve nëse nuk ruhen në kushtet e
duhura dhe nga pakujdesia e prindërve.
Intoksikacionet nga medikamentet vijnë nga:
> Pakujdesia e prindërve ( vendosja e medikamenteve në vendet që mund të
arrihen nga fëmijët). .
> Helmimet e qëllimshme qe takohen ne fillim të adoleshencës dhe në fëmijër ë
rritur.
Kafshimet nga gjarpëri takohen më shumë tek femijët të cilët jetojnë në fshat ku
terreni gjeografik favorizon rritjen e shumë gjarpërinjve shpesh të rrezikshëm për
jetën e fëmijës.
BIBLIOGRAFIA
1) Shpori M,, Zyberi V., “Pediatria, cikël leksionesh për
infermierinë”
2) Lesi L. “Infermieristika e pediatrisë”
3) Bara P., Ceka Xh. “Sëmundjet e brëndshme”, Tirane, 2005
4) Bara P. “Mjekësia e Urgjencës Mjekësore”, Tirane, 2010