![Page 1: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/1.jpg)
Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi rośliny.
Są bocznymi organami pędu.
Powstają w merystemie wierzchołkowym
(stożku wzrostu) pędu, a ich wzrost po
osiągnięciu ostatecznej wielkości – ustaje.
Pierwsze liście roślin nasiennych, powstające w
zarodku, to liścienie.
![Page 2: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/2.jpg)
1. Funkcje liści.
• Wytwarzanie substancji odżywczych
w procesie fotosyntezy (glukoza).
• Wymiana gazowa tlenu i dwutlenku
węgla.
• Transpiracja czyli parowanie wody
z rośliny.
• Niekiedy liście służą jako organy
rozmnażania wegetatywnego.
![Page 3: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/3.jpg)
2. Morfologia liścia.
• Blaszka liściowa – płaska i cienka, o dużej powierzchni, umożliwiającej wychwytywanie dużej ilości światła oraz wydajną wymianę gazową i transpirację.
• Ogonek liściowy – ustawia liść w odpowiednim położeniu względem promieni słonecznych.
• Nerwacja (użyłkowanie) – system wiązek przewodzących, dostarczający wodę i sole mineralne i odbierający glukozę. Usztywnia blaszkę liściową.
• Nasada liścia – to zwykle rozszerzona i spłaszczona struktura łącząca liść z łodygą.
![Page 4: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/4.jpg)
3. Budowa anatomiczna liścia.
![Page 5: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/5.jpg)
Budowa anatomiczna igły
![Page 6: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/6.jpg)
• Skórka – zbudowana najczęściej z pojedynczej warstwy
komórek tkanki okrywającej. Komórki są przezroczyste
i najczęściej nie zawierają chloroplastów. Ściany
komórek ściśle do siebie przylegają. Te – graniczące z
powietrzem, są grubsze. Skórka pokryta jest kutykulą.
Wytworem skórki są aparaty szparkowe.
Aparaty szparkowe – zbudowane z dwóch komórek,
przypominających kształtem
ziarna fasoli. Gdy komórki są
dobrze zaopatrzone w wodę,
pęcznieją i otwierają się.
Gdy roślinie brakuje wody,
komórki się kurczą i zamykają
- ograniczenie parowania wody.
Aparaty szparkowe znajdują się
na spodniej stronie liścia.
![Page 7: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/7.jpg)
• Miękisz palisadowy – zbudowany z komórek
prostopadle ułożonych do
powierzchni liścia, pomiędzy
którymi prawie nie ma przestrzeni
międzykomórkowych. Zawiera
dużo chloroplastów. Dlatego
wierzch liścia jest zawsze
ciemniejszy od jego spodu.
• Miękisz gąbczasty – zbudowany z komórek o
nieregularnych kształtach,
pomiędzy którymi są duże
przestwory międzykomórkowe.
Przestwory umożliwiają
cyrkulację powietrza oraz pary
wodnej i dwutlenku węgla. W
komórkach tego miękiszu jest
mniej chloroplastów.
• Wiązki przewodzące –
przebiegają w miękiszu
asymilacyjnym. Stanowią
szkielet liścia.
![Page 8: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/8.jpg)
4. Typy nerwacji.
Nerwacja (=unerwienie) – sieć tworzona przez wiązki
przewodzące w liściu. Może być jeden lub kilka nerwów
głównych, od których odchodzą drobniejsze nerwy boczne.
Może też wstępować szereg nerwów jednakowej grubości.
a.b. pierzaste c. równoległe d. dłoniaste e. wachlarzowate
![Page 9: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/9.jpg)
5. Rozmieszczenie liści na łodydze
– ulistnienie.
Liście łączą się z łodygą za pomocą ogonków liściowych.
Ogonek liściowy zbudowany jest głównie z tkanki
wzmacniającej (zwarcicy) i tkanek przewodzących.
Niektóre liście nie posiadają ogonków i nazywane są
siedzącymi.
a. liść długoogonkowy b. liść bezogonkowy = siedzący c. obejmujący łodygę
d. z przylistkami e. z pochwą liściową
![Page 10: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/10.jpg)
Rodzaje ulistnienia Czynnikiem determinującym układ liści na łodydze jest
dążenie do jak najlepszego wykorzystania światła,
również poprzez unikanie wzajemnego ocieniania się.
Ulistnienie skrętoległe – liście ułożone są na łodydze
pojedynczo w linii mającej
kształt helisy.
Ciekawostką jest to, że ilość liści
w tym ułożeniu opisana jest
matematycznie, za pomocą
tzw. ciągu Fibonacciego.
Przykładem jest ulistnienie
u krwawnika pospolitego.
![Page 11: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/11.jpg)
Rodzaje ulistnienia
Ulistnienie naprzeciwległe
- liście ułożone są na łodydze
parami i wyrastają po
przeciwnych stronach łodygi.
Przykładem może być mięta
pieprzowa lub jasnota biała.
Ulistnienie okółkowe
– liście rosną na jednej wysokości
wokół łodygi. Przykładem
może być marzanka
lub okółek.
![Page 12: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/12.jpg)
6. Różnorodność liści. Cecha ułożenia liści jest charakterystyczna dla roślin.
Często, na tej podstawie, określa się gatunek rośliny. Liście mogą być pojedyncze lub złożone.
Liście pojedyncze (=proste)
– mają jedną blaszkę liściową.
Może być ona niepodzielona lub
podzielona wcięciami o różnej
głębokości.
![Page 13: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/13.jpg)
Liście złożone – zbudowane z kilku blaszek
liściowych, nazywanych
listkami. Wyróżnia się liście
pierzastozłożone
i dłoniastozłożone.
![Page 14: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/14.jpg)
7. Modyfikacje liści. U niektórych roślin liście ulegają modyfikacjom.
Dzięki temu mogą pełnić wiele dodatkowych
funkcji, a także przetrwać w niekorzystnych
warunkach środowiska.
Liście czepne (=wąsy czepne) – służą do
przytwierdzania wiotkiej łodygi do podpór np. innych
roślin (groszek, wyka, nasturcja).
![Page 15: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/15.jpg)
Liście wabiące – mają
zwracać uwagę zwierząt
zapylających kwiaty np.
poinsecja – gwiazda
betlejemska, pszeniec gajowy.
Liście ciernie – silnie
zdrewniałe, sztywne, pełniące
funkcję ochronną; ograniczają
tez nadmierne parowanie
wody – kaktusy, berberys.
![Page 16: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/16.jpg)
Liście pułapkowe – wytwarzają je rośliny owadożerne;
posiadają one chlorofil, ale rosną znacznie lepiej, gdy
uzupełniają pokarm składnikami pochodzenia
zwierzęcego np. muchołówka amerykańska, rosiczka,
dzbanecznik.
www.youtube.com/watch?v=MzLjzr6Ofnk
![Page 17: Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.parafia-dziwiszow.eu/biologia/klI/Biologia.Lisc... · 2016-05-11 · Temat: Liść – wytwórnia pokarmu. Liście są organami wegetatywnymi](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081522/5edf37f5ad6a402d666a915c/html5/thumbnails/17.jpg)
Liście – magazyny
wody – w warunkach
pustyni, niektóre rośliny
magazynują wodę, jak np.
litopsy (żywe kamienie).
Liście spichrzowe – grube
i mięsiste, magazynujące
w komórkach miękiszu
substancje zapasowe np.
u cebuli, kapusty.