tmmpbmakina mühendisleri odası ISSN 1300-3399
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİSURELİ TEKNİK YAYIN TEMMUZ-AĞUSTOS 2000 SAYI 58
/ MMO'NIN 601 SAYILI KHK
HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
/ BELEDİYELER TİP İMAR
YÖNETMELİĞİNDEKİ
DEĞİŞİKLİKLER
/ YAPI DENETİM KURULUŞLARI
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK
SİGORTASI GENEL ŞARTLARI
VE SİGORTA KESİMİNİN BAKIŞI
/ MMO MEKANİK TESİSAT
HİZMETLERİ UZMANLIK VE
BELGELENDİRME
YÖNETMELİĞİ
/ ŞARAP ÜRETİMİNİN YENİ
TEKNOLOJİLERİNDE
ENDÜSTRİYEL SOĞUTMA
/ MERKEZİ KLİMA
SİSTEMLERİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI
/ HVAC SİSTEMLERİNDE
MEKANİK TİTREŞİM
/ YAPIDA DENETİM YASASI
HAKKINDA GÖRÜŞ
/ DEPREM VE YAPIDA ZORUNLU
STANDARTLAR, YAPI KODLARI
HAKKINDA GÖRÜŞ
Tesisatınız İçinDoğru Armatür, Doğru Seçim
INTERVALF
www.intervalf.com
llNTERVVLFINTERNATIONAL VALVE CENTER
GENEL MÜDÜRLÜKYalı Yolu Sok. No: 56 Kat:181110 Bostancı-istanbulTel: (0216) 463 22 73-410 69 00Fax:(0216)4107736Web: www.intervalf.comE-mail: [email protected]
İZMİR BÖLGE MD.1202/1 Sk. No: 69Kat: 6 Daire: 607Yenişehir-İZMİRTel-Fax: (0232) 459 90 68E-mail: [email protected]
ADANA BÖLGE MD.Kızılay Caddesi 102. SokakNo: 2 Serhan işhamNo: 2/15 ADANATel-Fax:(0322)3521i78E-mail: [email protected]
BURSA BÖLGE MD.Sazcılar Cad. Şirin Sokak No:10Karamanoğulları PlazaKat: 3 Daire: 20/A BURSATel-Fax: (0224) 250 95 61E-mail: [email protected]
ANTALYA BÖLGE MD.Adnan Menderes BulvarıAitmiş işhanı No:16Kat:2 ANTALYATel-Fax: (0242) 243 90 85E-mail: [email protected]
TRAKYA IIOLGE MD.O m u r t i K C a l Babadağ Sok.Özlem I-; Mı rKeziNo: M' ',< ÇliRLIJTel:(0:'32) Ü İ 2 3 6 4 4E-mail 1rakva8intervalf.com
TebaFan-Coil
AMERiKA
AMERiKA
TebaSu SoğutmalıSoğutmaGrubu
TebaPaket TipKlimaCihazları
TebaHavaSoğutmalıSoğutmaGrubu
mlısıKlima santrallarında %30'luk pazar
payıyla Türkiye lideri olan Teba;
NASA Goddard Uzay Uçuşları
Merkezi'ne klima santralı kuran,
Türkiye'de Isıtma-Soğutma-Klima
alanında ilk ISO 9001 kalite belgesi
ile modüler klima santralı üreten ve
klima santralında ilk TÜV kalite
belgesini alan, fan-coil'de; TÜV, CE,
Eurovent, ARI, ETL kalite sertifikalarına
sahip, klimanın anavatanı Amerika'da
bile klima üreten ilk ve tek Türk
firmasıdır.
Kalite bağımlısı bu teknoloji devini ve
üstün ürünlerini, gelin daha yakından
tanıyın.
Temsilcisi olduğumuz firmalar:
P DAIKIN
f*OX?A
GOSTRUSYA
TebaKlimaSantralları
EPAR Endüstri veTesisat Pazarlama A.Ş.
istanbul Bölge MüdürlüğüTel: (0216) 32741 10
izmir Bölge MüdürlüğüTel: (0232] 853 97 85
Anlcara Bölge MüdürlüğüTel:|0312]4191706-07
Adana Bölge MüdürlüğüTel: (0322] 459 37 58
Antalya Bölge MüdürlüğüTel: (0242) 237 65 54 - 55
^ ^WwSpN^ |p
PAKİT TiP! HAVA SOĞUTMALI KLİMALAR
PAKET TİPİ SU SOĞUTMALI KLİMALAR
KANALLI TiP SPLlT KLİMALAR
GAZ - SIVI YAKITLI HAVA ISITICILAR
DUVAR TiPi, YER, TAVAN, SALON
ve KASET TiPi KLİMALAR
LIMADA YENİLİKT Ü R K J Y E T E M S İ L C İ S İ :
ı<MAIIE İNU S A
KIPAŞ K L İ M A - I S I T M A - H A V A L A N D I R M A S İ S T E M L E R İ S A N . v e T İ C . L T D . Ş T İP o y r a z s o k . S a d ı k o ğ l u I I İş M e r k e z i K a t . 1 D.8 8 1 0 4 0 K a d ı kö y / i S T A N B U LT e l : ( 0 2 1 6 ) 4 1 4 9 9 3 0 / P B X F a k s : ( 0 2 1 6 ) 3 4 5 3 7 9 8 Mağaza : (O 2 î 6 ) 349 8 1 25www.kipasklima.com e-mail:[email protected]
'Aîî'A
 Biiayn W> Atık Su Boru ve Ek ««jiriMlv?
' • ' • ' ' ' . Dizayn Mllenyum Radyatör• Dizayn AL-PEX Alüminyum '•
'• - . • 'M){|«ta'ie«w>4M|i::|H««;:'• Dizayn Cross-Link Mobil Kslorifer
: . ' Tesisat Sistemleri
' ' * OHHyn KMC.OM' S«*li .|«wtei» :;;» Dizayn Yerden Isıtma Siltemlerl
. Dizayn PE-Xb,PE-Xc ve Süpürgetiktm: Yüzüklü Birleştirme Stewni«ri
Suyla bir işinizvarsa^ işin içindebiz varız.D i z a y n Grup; s ı h h i t e s i s a t , a l t y a p ı k a n ı t l a y a n D i z a y n , i h r a c a t t a
v e ı s ı t m a a l a n l a r ı n d a , d ü n y a T ü r k i y e ' n i n yüz a k ı .
s t a n d a r t l a r ı n d a ü r e t i m y a p ı y o r . 5 k ı t a d a , 4 0 ' d a n f a z l a ü lke, D i z a y n
Bugün üstün n i t e l i k l i S O O O ' ı a ş k ı n ü r ü n l e r i n i k u l l a n ı y o r . D i z a y n ,
üründe Dizayn imzası v a r . Kal i tes in i , y e p y e n i a t ı l ı m l a r ı i le b u g ü n d e n
u l u s l a r a r a s ı pek ç o k b e l g e i le y a r ı n a , y e n i b a ş a r ı l a r a h a z ı r
1995'te Japonya'da Kobe depreminde, ülkemizde ise Adana ve Marmara Bölgesi
depremlerinde polietilen ve polipropilen boruların % 0,00 deforme olduğu tespit edilmiştir,
DİZAYNİÇ TESİSAT SİSTEMLERİ
Dizayn Teknik Plastik Boru ve Elemanları San. ve Tic. A.Ş.
Hadımköy yolu, San. Bir. 1. Bölge 4. Cad. No. 23 Büyükçekmece 34860 istanbul Tel: (0.212) 886 57 41 Faks: (0.212) 886 51 93
www.dizaynteknik.com [email protected]
STARPANSıcacık bir keyif,..
En son teknoloji ile Türk-Alman ortak tasarımı olan PanelRadyatörler yüksek ısı verimli ve ekonomik fiyatlıdır.Zengin ürün çeşitleri; P, PK, PKP, PKKP, DKEK tipleri ile 300,400, 500, 600, 900 mm yükseklikte ve 400m-3000m kadar uzunluktaventilli ve garnitürlü tipler.
Talep edilen dilim adedine göre gruplar halinde üretilir. TS4311standartda astar boyalı olarak yapılır.
6 dilimden 16 dilime kadar değişik boyutlarda Sta Kİ u (anlı vefanlı-timerli olarak değişik tiplerdedir.Havadaki oksijeni tüketme?,, sağlıklıdır, çevreyi kirletnk/, otomatikısı ayarlı ve emniyet sigortalıdır..
HAVLUPAN RADYATÖR
Dekoratif şık görünümlü, üstün kaliteli Havaıpan Rulvalör ler' banyolar için ideal hır üründür. Farklı boyut ve renklerde
üretilmektedir.
it it
T9.CN.MO BOO1NOHMLARINDAOIR
'YIL GARANTİLİ
BCOSKUIMÖZRadyatör ve Isı Sanayi Ticaret A.Ş.
Nilüfer Sanayi Bölgesi 16140 Bursa / TÜRKİYE Tel: (224) 243 85 00 Fax: (224) 243 85 09E-mail: [email protected] www.starpan.com.tr.
ve utat
ROTARYMETRE VEKORREKTÖR SAYAÇ REGÜLATÖRÜ
TURBINMETRE ORTA BASINÇREGÜLATÖRÜ
ELSELELEKTRONİK ÖN ÖDEMELİ SAYAÇ
H
GAZ ARMATÜRLERİSAN. VE TİC. A.Ş.Çavuşoğlu Mah. Yalnız Selvi Yolu No: 9 81430 KARTAL-İSTANBULTel: (0216) 306 48 60 4 Hat Fax: (0216) 374 51 53
ÖN ÖD6M6Ü 6L6KTRONİK SAYAÇ VE GAZSATIŞ BiRiMi
ÖN ÖMM6Lİ ELEKTRONiK TiCARi SAYAÇ
KÖRÜKLÜ DOGALGAZSAYAÇLARI
TÜRBİNMETRELERROTARYMETRELER
OUANTOMETRELERKORREKTÖRLER
TOPLU KONUTVE SİTELERDE
DOGALGAZ VE LPGÖN ÖDEMELİ
ELEKTRONİK SAYAÇUYGULAMALARI
Pfe Q?&1848 2000
AMCO
buhar ve hava tesisatları içinileri teknoloji ürünü sistemler.
Basınç düşürücü vana sistemi /r
Termostatik vanalar
YARDIMCI ENERJISIZ KONTROL SİSTEMLERİ
'Akış
Basın;
Basınçfarkı
PNOMATIK VE ELEKTRİK AKTUATORLU KONTROL
Dip Möf sistemi
.- 4 îiîerer
O ;
«Sisâ
BUHAR KAZANI KONTROL SİSTEMLERİ
Buhar sistemlerinde
dünya lideri
Spirax Sarco ile
Avrupa'nın önde gelen
vana üreticilerinin
Türkiye temsilcisi
Intervalf'in ürünlerinin
satış öncesi, satış ve
satış sonrası hizmetlerini,
Thermocool
güvencesi ile alın.
sarco
llNTERV\LF
Bağdat Cad. No.199 35 Küçükyalı istanbul Tel: (0216) 489 63 91 (3 hat) Faks: (0216) 388 56 08BUHAR VE KLİMA SİSTEMLERİ
HAVAYI DEĞİL...
für Hailen...AVRUPANIN LİDERİ,
BENZERSİZ TEKNOLOJİSİYLE.
Radyatörlü, konvektörlü sistemlerdeısının tümü, izolasyonsuz radyantsisteminde de ısının büyük bir bölümüçatı altına gider. Çatıyı ısıtırsınız. Beı TEknoloji
rrufu
jndedeğişik seçenekle eşsiz.
Tek cihazla 96m/150KW
Çift kademeliModülasyonlu brülörlü
tek cihaz
gazı eşanjoruenerji tasarrufu
atölyeler,nları ve
n yüksek her yereuygun
Etastar Işıma sistemi ile sıcaklıkhomojen olarak aşağı doğru
yoğunlaşır. Yer ve çalışanlar ısınır.
\ı i
DELTAM MÜHENDİSLİK TIC. LTD. ŞTI.EMİNALİ PAŞA CAD. 93/1 BOSTANCI 81110 İSTANBUL TR.TEL: 021641071 44 / 410 35 78 FAX: 021641035 78
Güneş ışıması ile aynı,sadece daha güvenliRadyant ısıtma sistemlerinintartışılmaz en iyisi.Mukayese ediniz!
mattım
GEDİK DÖKÜM VE VANA SANAYİ VE TİCARET A.Ş.Yayalar Köyü, Yayalar Cad. No: 78, 81520 - Pendik / İST.Tel: (O 216) 307 12 62 (Pbx) Fax: (O 216) 307 28 68 - 69Internet: www.gedikdokum.com E-mail: [email protected]
ANKARA Tel : (0312)212 36 37 (3 hat) Fax: (0312) 21; 66 78İZMİR Tel/Fax : (0232) 831 17 00 - 831 20 14 - 831 09 03ADANA Tel : (0322) 453 19 56 - 454 48 66 Fax: (0322) 45Î 87 32BURSA Tel : (0224) 235 66 86 - 235 45 56 Fax: (0224) 23E 45 56ÇORLU BÖLGE Tel : (0542) 214 87 46 (Mobil) GEDİK
KÜRESEL VALF(TAM GEÇİŞLİ) PN40
KÜRESEL VALF(TAM GEÇİŞLİ) PN 25
E.C.A.KüreselValfleri
OOĞALGAZ KÜRESEL VALFIPN1-ie
KÜRESEL VALF(TAM GEÇİŞLİ) PN 16
SANA GÜVENİYORUME.C.A.RadyatörValfleri
RADYATÖR VALFI(İÇTEN DEBİ AYAR TERTİBATLI)
RADYATÖR VALFİ(İÇTEN DEBİ AYAR TERTİBATLI)
TERMOSTATİKRADYATÖR VALFİ
RADYATÖR VALFI"RV2/K1
i"
Nemlendirmede Profesyonel ÇözümVapac®
Electrode BollerNemlendiriciler
PV, WL, PE Modelleri
Ticari veya DomestikUygulamalar içinMinivap Modeli
Elektrik RezistansNemlendiriciler
VRH Modeli
OEM Modelleri
Laboratuvar TipiNemlendiriciler
LMD Modeli
Tek veya Çok BoruluBuhar Difüzörleri
REFERANSLARIMIZDAN BAZILARIArçelikA.Ş.Eczacıbaşı ilaç San. A.Ş.ibrahim Ethem Ulugay ila; San. A.Ş.Çelebi Hava Yolları A.Ş.Kanal D Stüdyolarıizmir Demir Çelik idare BinasıKonetA.Ş.
Karsa Büsküvi ve Gıda San. A.Ş.Intertek Test ServisiSultanahmet OteliYapı Kredi Bilgi işlem MerkeziYunsa Yünlü San. A.Ş.Bayraklı Boya A.Ş.
Hyatt Regency Otel Japon RestaurantKombassan Holding Kağıt Fabrikası
I.Ü. Çapa Tıp Fakültesi Ortopedi KliniğiAlman HastanesiSSK HastaneleriDevlet HastaneleriSabancı Holding Merkez BinasıAkçimento A.Ş.6. Jet Ana Üs KomutanlığıÇukurova Sanayi işletmeleriPhillip-Morris FabrikasıAdnan Menderes Havaalanı
AktesA.Ş.Novaratis ila; San. A.Ş.
BisaşA.Ş. Yönetim BinasıAcarlar iş MerkeziÇimentaş Çimento FabrikasıII. Hava ikmal Bakım Merkez KomutanlığıTSE Tekstil Laboratuvarı
PrafiloA.Ş.Esenyurt Çewim SantraliKardemir Demir Çelik FabrikasıBisaş Tekstil San. A.Ş.istanbul Memorial Hastanesi
Havak Ltd.HAVAK ENDÜSTRi TESİSLERİTİC. LTD. ŞTİ.
Rıza Uzun Sokak. No. 15-37Topçular34030 İSTANBULTel: (0212) 61227 74 501 20 08Fax: (0212) 501 3525E-ma/l: [email protected]: http://www.havari.com
Ekonomininboru hattı.*.
iÜ
İzotoprak Prefabrik Boru:
Sıcak su borularında ısı kaybını önleyerek,yakıt tasarrufu sağlar. Ayrıca alüminyum folyo
kaplı ve çıplak çeşitleriyle gürültüyü, donmayı,terlemeyi önler. Üstelik kolayca uygulanır.
Böylesine çok avantaj için binaları İzotoprak'latanıştırmaya değmez mi?
İzoprak Danışma Merkezleri
Genel Müdürlük: Tel: (0212) 326 30 00,istanbul Rumeli: Tel: (0212) 326 32 04,istanbul Anadolu: Tel: (0216) 478 21 81;Ankara: Tel: (0312) 446 80 95,izmir: Tel: (0232) 463 61 22,Adana: Tel: (0322) 459 76 22,Bursa: Tel: (0224) 271 41 66,Samsun: Tel: (0362) 228 57 60,Antalya: Tel: (0242) 340 47 90
Faks:(0212)2368647Faks:(0212)2368650Faks:(0216)38611 35Faks:(0312)44711 70Faks: (0232) 421 85 02Faks: (0322) 453 73 28Faks: (0224) 254 26 93Faks: (0362) 228 57 60
-91, Faks: (0242) 340 11 19
CEBSAISElektronik otomatik yangın söndürme sistemleri
• FM200 Yangın Söndürme Sistemleri• CO2 Yangın Söndürme Sistemleri• Sprinkler Sistemi-Hidrant• Dry Povvder Yangın SöndürmeSistemi• Köpük-Foam Yangın Söndürme Sis-temi• Naf Yangın Söndürme Sistemi• Sulu Yangın Söndürme Sistemi• Hidrant Sistemleri
• Bakım-Kontrol
• Sistem Kurma
• Projelendirme
• Test
• Yedek Parça.
• Onarım
• Danışmanlık
• Geliştirme
• Otopark• Moteller• Hastaneler• Fabrika• Holdingler• Benzinİstasyonu• Mutfaklar• UPS Odaları
Elektronik yangın ihbar, algılama ve alarm sistemler• Adreslenebilir Yangın ihbar Sistemi• Gaz ve Duman Algılama Sistemleri• iyonizasyon Duman Dedektörleri• Sabit Sıcaklık Dedektörleri• Sıcaklık Artış Hızı Dedektörleri• Yangın ihbar Butonları• Elektronik Sirenler ve DC AlarmZilleri• Işıklı Levhalar
• Bakım
• Kontrol
• Projelendirme
• Mühendislik
• Yedek Parça
• Onarım
• Danışmanlık
• Devreye Alma
• Oteller
• Motel er
• Fabrikalar
• Mutfaklar
• Mode n Binalar
• PC Odaları
• Pansiyonlar
Elde taşınabilir yangın söndürme cihazlan• CO2 Gazlı Cihazlar (Karbondioksitli)
• Halocarbon Gazlı Cihazlar
• KKT Cihazlar (Kuru Kimyevi Toz)
• Köpük-Foamlı Cihazlar
• Yangın Dolap ve Ekipmanları
• Yangın Güvenlik Malzemeleri
• Battaniye, Pano, Maske, Elbise
• Dolum-Bakım-Onarım
• Ücretsiz Kontroller
• Yeni Ürün Çeşitleri
• Fizibilite Çalışmaları
• Danışmanlık
• Eğitim Çalışması ve Tatbikat
• Ücretsiz Servis Hizmetleri
Güvenliğiniz için bizi arayınız.CEBSAN'ŞİRKETLER GRUBU
JCEBSANinşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.
NFPA"
Q CEBSANHektronlk San. ve Tic. Ltri. Şti.
Türk - İtalyan işbirliği ile
Q CEBSANYangın Söndürme Chz. San. ve Tic. Ltd. .'iti.
Genel Müdürlük: Muradiye Bayın sok. No: 59 Teşvikiye - İSTANBULTelefon - Faks: 0-212-258 65 39 (pbx)
tmmpbmakina mühendisleri odası
TESiSAT MÜHENDiSLiĞi DERGİSİ 2000 flBOME FORMU
Tesisat Mühendisliği Dergisi MMO'nun Süreli Teknik Yayınlarından olup1 Yllllk Abonelik Mart 1993'ten beri yayınlanmaktadır. Bir uzmanlık dergisi olan Tesisat Mü-
7 9nn nnn Tl hendisllği Dergisi, Tesisat Mühendisliği alanında çalışan makina mühendis-/. UU.UUU.- L |erj arasında^ j|etişimi ve bilgi birikimi aktarımını sağlamaktadır.
(üye/öğrenci üye)Baskı: 5000 Adet
12 000 000 - TL Ederi: 1 20° 000/Adet
l Z.UUU.UUU. 11_. Yurtdışı Abonelik: 100 USD
y TMMOB'ye bağlı Odaların üyelerine, mühendislik eğitimi yapan öğrenci, araştırma ve öğretim gö-revlilerine yıllık abone bedeli indirimlidir.
Adı Soyadı Mesleği:
Kayıtlı Olduğunuz Oda: Sicil No:
Firma Adı:
Adres:
Posta Kodu: Vergi Kodu:
Tel: Faks No:
Q Tesisat Mühendisliği Dergisine Abone Oluyorum Q Halen aboneyim, aboneliğimi yenileyin
Q 1 yılık Abone bedeli olan 7.200.000.- TL + KDV'yi ödemeyi kabul ediyorum.
Q 1 yıllık Abone bedeli olan 12.000.000.- TL + KDV'yi ödemeyi kabul ediyorum.
Tarih: İmza:
ÖDEME ŞEKLİ
Q Kredi Kartı Hesabımdan alınız. Q Banka hesabınıza yatırdım. Makbuz ilişiktedir.
Q Visa Card Q Master Card Q Euro Card Q Hesap No: T. İş Bankası G.Saray Şb.623 683 No'lu hesap
Kart No: Son Kullanma Tarihi:Q Yapı Kredi Parmakkapı Şubesi
1100231-O No'lu hesap
MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBESİHÜSEYİNAĞA MAH. SAKIZAĞACI CAD. NO: 16 BEYOĞLU / İSTANBULTEL: (0212) 252 95 00 - 01 / (0212) 245 03 63 - 64 FAKS: (0212) 249 86 74
Yayın Kurulumdan
Hakemler Kurulu
Prof. Dr. Mahir ARIKOL
Prof. Dr. Ahmet ARISOY
Doç. Dr. Z. Dürriye BİLGE
Dr. Mustafa BİLGE
Prof. Dr. Ahmet CAN
Prof. Dr. Alpin K. DAĞSÖZ
Prof. Dr. Cem ECE
Prof. Dr. Nilüfer EĞRİCAN
Prof. Dr. Ekrem EKİNCİ
Doç. Dr. Nurdil ESKİN
Prof. Dr. Osman F. GENCELİ
Prof. Dr. Ali GÜNGÖR
Doç. Dr. Arif HEPBAŞLI
Prof. Dr. Hasan HEPERKAN
Prof. Dr. B. Zafer İLKEN
Prof. Dr. Haluk KARADOĞAN
Prof. Dr. Abdurrahman KILIÇ
Prof. Dr. Rüknettin OSKAY
Doç. Dr. Ali Ferudun ÖZGÜÇ
Prof. Dr. Doğan ÖZGÜR
Doç. Dr. İ. Cem PARMAKSIZOĞLU
Prof. Sabri SAVAŞ
Doç. Dr. Galip TEMİR
Prof. Dr. Macit TOKSOY
Prof. Dr. Semra ÜLKÜ
Prof. Dr. Recep YAMANKARADENİZ
Prof. Dr. Tuncay YILMAZ
Bu dergide belirtilen görüşler yazarlarınkendilerine ait olup, hiçbir şekilde MMO'nın
aynı konudaki görüşlerini yansıtmaz.
Değerli Okurlarımız,
Dergimizin bu sayısında, İmar Yönetmelik değişikliklerine, Ya-
pı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel
Şartlarına, bu şartlara Sigorta kesiminin eleştirel bakışlarına,
TMMOB Yasası ile Mühendislik Mimarlık Hakkındaki Yasa'da
değişiklik yapılması hakkındaki MMO'nün TMMOB Yasası ile
Mühendislik Mimarlık Hakkındaki Yasada değişiklik yapılması
hakkındaki 601 sayılı KHK üzerine görüşlerine, Yapıda Denetim
Yasası hakkında TMMMB eski Başkanı Sayın Fatma ÇÖLA-
ŞAN' in eleştirel görüşüne, Yapıda Denetim Yasası ve U iman Mü-
hendislik hakkında Sayın celal OKUTAN'in görüşlerine yer ver-
dik. Ayrıca TMMOB MMO Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık
ve Belgelendirme Y önetmeliği'ni bu sayımızda bulacaksınız.
Son zamanlarda yasa yerine, kamuoyunda tartışılması engel-
lenerek, TBMM'den aldıkları yetki çerçevelerinin dışına taşmayı
da göze alarak Hükümet tarafından çıkarılan onlarca Kanun
Hükmünde Kararnamenin büyük bir kısmı bütün meslektaşlarımı-
zı ilgilendirmektedir. Bu nedenle meslektaş bilgilendirme ve mü-
dahil olma açısından dergimizin hu sayısı Yasa, Yönetmelik Sayı-
sı çağrışımı yapmaktadır.
Deprem etkileri altındaki ülkemizde Tesisatta Mekat'ik Titre-
şimler'in önemini gözönüne alarak, titreşim kontrolü hakkında bir
makaleye yer verdik. Sektörel Soğutmanın öneminin artışına gös-
terge olarak, Endüstriyel Soğutma hakkında makaleyi ilgiyle oku-
yacağınız kanısındayız.
Derginizin, Türkiye'deki tüm SMM'lere bağlı oldukları şube-
ler aracılığıyla iletilme kararını hayata geçirmenin mutluluğuyla
saygılar sunarız.
Yayın Kurulu
Firma indeksiALARKO CARRIERCEBSAN YANGIN SÖNDÜRMECOŞKUNÖZ RADYATÖRDELTAM MÜHENDİSLİK
DİZAYN TEKNİKELECTROLUXELMORELSELA.ŞEPARFRITERMGEDİK DÖKÜM ve VANA SANGELİŞİM TEKNİKHASKAR SOĞUTMA
HAVAKİNTERVALFIZOCAMİZOTOPRAKKİPAŞ
NORMEKSÖZMAKSANTHERMOCOOL
........ 92
........ 12.......... 4.......... 7.......... 3
Arka Kapak.......... 9.......... 5.......... l......... 90.......... 8
S5-K6-87-88
10. l 'n iç Kapak
; .91112
\ ka İç Kapak89
6
14 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
İçindekiler
tmmobmakina mühendisleri odası
TESİSATMÜHENDİSLİĞİ
S U R E L İ T E K N İ K Y A Y I N
TEMMUZ-AĞUSTOS 2000 Sayı:58ISSN 1300-3399
MMO Adına SahibiMehmet SOĞANCI
Sorumlu Yazı İşleri MüdürüZeki ARSLAN
EditörEyüp AKARYILDIZ
Yayın KoordinatörüGülderen YAVUZBAŞ
Yayın KuruluA. Metin DURUK- Hüseyin ERDEM
Meftun GÜRDALLAR-Mükremin İLHANSerper GİRAY
Reklam SorumlusuAyten ULUDAĞ
Dizgi ve MizanpajGünay GÖKE
BaskıSaydam Reklam Tanıtım Hizmetleri
Tel: (0212)5444770
Yönetim MerkeziHüseyin Ağa Man. Sakızağacı Cad. No: 16
Beyoğlu 80080 İstanbulTel: (O 212) 245 03 63 - 64 / 252 95 00 - 01
Faks:(0212)2498674
Baskı SayısıFiyatıYıllık AboneYıllık Abone Öğr. Üye
5000 adet1.200.000TL
12.000.000TL7.200.000 TL.
Tesisat Mühendisliği Dergisi'nde yayınlananyazı ve çizimlerin her hakkı saklıdır.
izin alınmadan yayınlanamaz.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İLAN FİYATLARIArka kapak-renkli 270.000.000.-On iç kapak-renkli 180.000.000.-Ön iç kapak karşısı-renkli 180.000.000.-Arka iç kapak-renkli 180.000.000.-ikinci kapaklar (renkli) 130.000.000.-iç sayfalar (renkli) 115.000.000.-Iç sayfalar (siyah-beyaz) 90.000.000.-1/2 sayfalar (renkli) 60.000.000.-
16
192022
3138
44
50
52
58
6575
81
83
TMMOB Üyeleri AdınaHukuk Savaşını Kazandı, • f
MMO Kongre-Kurultay-
MMO ist. Şube 2000
MMO'nın 601 Sayılı KHK
m>_ IHakkındakiGörüşler i
3030 Sayılı Kanun Kapsamı DışındaKalan Belediyeler Tip İmar
Yönetmeliğinde Değişiklik YapılmasınaDair Yönetmelik
Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu MaliSorumJuJukSigortası Genel Şartları
Yapı Denetimi Kuruluşları ZorunluMali Sorumluluk Sigortası
Mevzuatı ve Uygulama SorunlarıAv. Zihni METEZADE
Üniversitelerimiz: İzmir YüksekTeknoloji Enstitüsü
Prof. Dr. Semra ÜLKÜ
TMMOB MMO Mekanik TesisatHizmetleri Uzmanlık ve
«__„„,
Şarap Üretiminin Yeni TeknolojilerindeEndüstriyel Soğutma
Mak. Müh. Renato Giovanni MERATI
Merkezi Klima SistemlerininKarşılaştırılması
Doç. Dr. Eyüp AKARYILDIZMak. Yük. Müh. A. Göknil ERGİN
HVAC Sistemlerinde Mekanik TitreşimMak. Müh. Norman J. Mason
Yapıda Denetim YasasıFatma ÇÖLAŞAN
Deprem ve Yapıda ZorunluStandartlar, Yapı Kodları
Mak. Yük. Müh. Celal OKUTAN
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 15
TMMOB9 den
TMMOB ÜYELERİ ADINA HUKUK SAVAŞINI KAZANDI
Danıştay Beşinci Daire'den alınan Esas no: 200011535 Esas no'lu yazıda: 6.2.2000 güniii 23956sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "DSİ Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yük-selme Yönetmeliği'nin 7. maddesinin (n) fıkrasının 2. bendinin yürütülmesinin durdurulmasına ilişkinkararı aşağıdadır.
T.C.DanıştayBeşinci DaireEsas No: 2000/1535
Davacı ve Yürütmenin Durdurulmasını İsteyen: Türk Mühendis ve Mimar Odaları B i r l i ğ i KonurSok. No: 4/1 Kızılay/ANKARA
Vekili : Av. Hüsnü Öndül, aynı yerde.
Karşı Taraflar : l- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ANKARA2- Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. Yücetepe/ANKARAVekilleri: Av. Gülsen Çetinkaya, Av. Nihat Çamlıbel aynı yerde.
İsteğin Özeti : 6.2.2000 günlü. 23956 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan DevletSu İşleri Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme Yönetmeliğinin 7. maddesinin (n) fıkrasının2. bendinin iptali ve yürütmenin durdurulması istenilmektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi : Murat Yurdakök
Düşüncesi : Yürütmenin durdurulması isteğinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : Günay Erden '
Düşüncesi : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 4001 sayılı Kanunun 27.maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmemiş olduğu anlaşıldığından yürütmenin durdurulmasıisteminin reddi gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINAHüküm veren Danıştay Beşinci Dairesince davalı idarelerin birinci savunmalarının geldiği görüle-
rek işin gereği yeniden düşünüldü:6.2.2000 günlü, 23956 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Devlet Su İşleri Ge-
nel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme Yönetmeliği"nin "Sınava tabi olarak görevde yükselmesuretiyle yapılacak atamalarda aranılacak nitelikler" başlıklı 7. maddesinde "sınava tabi olarak görev-de yükselme suretiyle yapılacak atamalarda, personelde aranılacak nitelikler, unvanlar itibariyle aşa-ğıda belirtilmiştir.
n- Mühendis, mimar, şehir plancısı kadrolarına atanabilmek için:1- Mühendis, Mimar ve Şehir Plancısı unvanını almış olmak,2- DSİ'de 3 yıl hizmeti bulunmak,3- Son yılı olumlu olmak kaydıyla son üç yıllık sicil notu ortalaması iyi derecede olmak,4- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 125. maddesinin (C) ve (D) bentlerine göre ce/a almamış
olmak,5- Görevde yükselme sınavında başarılı olmak", hükmüne yer verilmiştir.Yönetimlerin, belli görevlere atanacak personelde aranılacak koşullan belirleme konusunda takdir
yetkisi bulunmakta ise de; ilgililerin gerekli öğrenim ve staj aşamalarını geçirerek elde ettikleri Mü-
16 • TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
hendis, Mimar ya da Şehir Plancısı unvanları ile ilgili kadrolara atanabilmeleri için; anılan unvanlar veöğrenim durumları ile ilgisi bulunmayan kadrolarda belirli süre hizmet yapmış olmak koşulu getiril-mesinde hizmet gereklerine ve hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle; olayda, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 4001 sayılı Kanun iledeğişik 27. maddesinin 2. fıkrasında öngörülen koşulların gerçekleşmiş bulunduğu da gözönünde tu-tularak 6.2.2000 günlü, 23956 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Devlet Su İşle-ri Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme Yönetmeliği"nin 7. maddesinin (n) fıkrasının 2.bendinin yürütülmesinin durdurulmasına, 27.6.2000 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye ÜyeNuri ALAN Ender ÇETİNKAYA Tansel ÇÖLAŞAN Sıtkı ASLAN Mehmet ÜNLÜÇAY
Danıştay Beşinci Daire'den alınan Esas no: 2000/1534 Esas no'lu yazıda: 12.2.2000 günlü 23952sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "MTA Genel Müdürlüğü Personel Atama ve Gö-revde Yükselme Yönetmeliği'nin 11. maddesinin (f) fıkrasının 2. bendinin yürütülmesinin durdurulma-sına ilişkin karan aşağıdadır.
T.C.DanıştayBeşinci DaireEsas No: 2000/1534
Davacı ve Yürütmenin Durdurulmasını İsteyen: Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği KonurSok. No: 4/1 Kızılay/ANKARA
Vekili : Av. Hüsnü Öndül, aynı yerde.
Karşı Taraf : l-Başbakanlık ANKARA2- Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü ANKARA
İsteğin Özeti : 2.2.2000 günlü. 23952 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürür-lüğe giren Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Personel Atama ve Görevde Yükselme Yönet-meliğinin 11. maddesinin (f) fıkrasının 2. bendinin iptali ve yürütmenin durdurulması istenilmektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi : Ufuk Tümer
Düşüncesi : Yürütmenin durdurulması isteğinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : Ayfer Özdemir
Düşüncesi : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 4001 sayılı Kanunun 27.maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmemiş olduğu anlaşıldığından yürütmenin durdurulmasıisteminin reddi gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINAHüküm veren Danıştay Beşinci Dairesince davalı idarelerin birinci savunmalarının geldiği
görülerek işin gereği yeniden düşünüldü:2.2.2000 günlü, 23952 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Maden Tetkik ve
Arama Genel Müdürlüğü Personel Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliği'nin "Görevde yük-selmelerde aranan özel şartlar" başlıklı 11. maddesinde sınava tabi olarak görevde yükselme suretiyleGenel Müdürlük Teşkilatında çalışan Personelin görevde yükselme niteliğindeki atamalarında genelşartların yanı sıra aranılacak özel şartlar da unsurlar itibariyle aşağıda belirtilmiştir.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 17
f- Mühendis, mimar, jeolog, jeofizikçi, fizikçi, matematikçi, istatistikçi, paleontolog, jeoınorfolog,arkeolog, kimyager kadrolarına atanabilmek için:
1) Üniversitelerin en az dört yıl öğrenim veren bu unvanlarla ilgili bölümlerinden mezun olmak.2) En az iki yıl Genel Müdürlük teşkilatında çalışmış olmak (üniversite öğretim ve araştırma
görevlileri hariç) hükmüne yer verilmiştir.Yönetimlerin, belli görevlere atanacak personelde aranılacak koşulları belirleme konusunda takdir
yetkisi bulunmakta ise de; ilgililerin gerekli öğrenim ve staj aşamalarını geçirerek elde ettiklerimühendis, mimar, jeolog, jeofizikçi, fizikçi, matematikçi, istatistikçi, paleontolog, jeoınorfolog, arke-olog, kimyager unvanları ile ilgili kadrolara atanabilmeleri için; anılan unvanlar ve öğrenim durumlarıile ilgisi bulunmayan kadrolarda belirli süre hizmet yapmış olmak koşulu getirilmesinde hizmet gerek-lerine ve hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle; olayda, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 4001 sayılı Kanun iledeğişik 27. maddesinin 2. fıkrasında öngörülen koşulların gerçekleşmiş bulunduğu da gözönünde tutu-larak 2.2.2000 günlü, 23952 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Maden ve TetkikArama Genel Müdürlüğü Personel Atama ve Görevde Yükselme Yöretmeliği'nin 11. maddesinin (f)fıkrasının 2. bendinin yürütülmesinin durdurulmasına, 12.7.2000 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
BaşkanNuri ALAN
ÜyeEnder ÇETİNKAYA
ÜyeTansel ÇÖLAŞAN
ÜyeMustafa BİRDEN
ÜyeMehmet Ü M LÜÇAY
•
Kamuda Çalışan Mühendislerin ilgiliOda Üyelik Yükümlülükleri
Kamuda çalışan meslektaşlarımızın Odala-ra üyeliği konusunda TMMOB Yasası'nda 12Eylül Anayasa'sı doğrultusunda yapılan deği-şikliğin eksik yorumlanması nedeniyle bazıyanlış uygulamalar olageldiği bilinmektedir.
6235 sayılı Yasa'da "Madde 33- Türkiye'demühendislik ve mimarlık meslekleri mensup-ları mesleklerinin icrasını iktiza ettiren işlerlemeşgul olabilmeleri ve mesleki eğitim yapabil-meleri için ihtisasına uygun bir odaya kaydol-mak ve azalık vasfını muhafaza etmek mecbu-riyetindedirler.
Kamu Kurumu ve Kuruluşları ile İktisadiDevlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluş-larında asli ve sürekli olarak çalışan mühendis-lik ve mimarlık meslekleri mensuplarının mes-lek ve ihtisaslarıyla ilgili Odaya girmeleri is-teklerine bağlıdır.(...)" denmektedir.
Bu durumda dikkatten kaçan konu, kamugörevine yeni başlayacak olan mühendis ve
mimarların başlangıçta "aday memur" niteliğitaşıdıklarının ve bunun Yasa'da tanımlanan"asli ve sürekli" tanımına girmediğidir. Ayrıcasözleşmeli yani "geçici" nitelikte çalışan kamugörevlilerinin Yasa'nın bu tanımına girmedik-lerinin açık olduğu bellidir.
Bu yasal düzenleme bütünüyle dikkatealındığında "kamu kurumu" niteliğindeki tümkurum ve kuruluşlarda herhangi bir görev içinmühendis, mimar veya şehir plancısı istihdamısözkonusu olduğunda; işe girmek için istene-cek belgelerden biri de, uzmanlık alanına uy-gun Odaya üyelik belgesi olmalıdır.
Birliğimize bağlı Odaların üyelerini istih-dam eden tüm kurum ve kuruluşların (devletdaireleri, belediyeler, kamu iktisadi teşekkülle-ri, üniversiteler vb) işe eleman alım aşamasın-da özellikle 6235 sayılı Yasa'nın bu maddesineuygun hareket edilmesi gereklidir.
TMMOB Yönetim Kurulu
18 TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Oda'dan
TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASIKONGRE-KURULTAY-SEMPOZYUM TAKVİMİ
Kongre-Kurultay ve Sempozyum Adı
Araçlarda LPG Dönüşümü Sempozyumu
II. Öğrenci Üye Kurultayı
Yalıtım Kongresi
Samsun'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Semp.
Kentiçi Ulaşım ve Trafik Sempozyumu
III. Ulaşım Trafik Kongresi
Edirne'de Kentleşme ve Yerel Yönetimler Semp.
İş Güvenliği Kongresi
I. Havacılık ve Uçak Mühendisliği Kurultayı
Demir-Çelik Sempozyumu
Ankara'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Semp.
Antalya'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Semp.
Doğalgaz ve Enerji Yönetimi Kongresi
Tarım Makinaları Sempozyumu
Yenilenebilir Enerji Kaynaklan Sempozyumu
II. Kalite Sempozyumu
V. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi
II. Gap ve Sanayi Kongresi
IV. Ulusal Ölçümbilim Kongresi
Bakım Teknolojileri Kongresi
III. Endüstri İşletme Mühendisliği Kurultayı
Makina Tasarım Üretim Teknolojileri Kongresi
II. Çevre ve Enerji Kongresi
II. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi
IV. Makina Mühendisliği ve Eğitimi Sempozyumu
VII. Otomotiv ve Yan Sanayi Sempozyumu
III. Kaynak Teknolojisi Ulusal Kongresi
IV. Kağıt Sempozyumu
TMMOB Sanayi Kongresi
Üretim Kaynaklan Yönetimi Kongresi
İletim Teknolojileri Kongresi
Etkinlik Yeri
İstanbul
Ankara
Eskişehir
Samsun
Antalya
Ankara
Edirne
Adana
Eskişehir
Zonguldak
Ankara
Antalya
G.Antep
İçel
Kayseri
Bursa
İzmir
Diyarbakır
Eskişehir
Denizli
Kocaeli
Konya
İstanbul
İzmir
İstanbul
Bursa
İstanbul
Kocaeli
İstanbul
İzmir
İzmir
İletişim
0212/2529500
0312/231 31 64
0222/231 3854
0362/231 2750
0242/237 85 80
0312/4303620
0284/213 3235
0322/232 64 20
0222/231 3854
0372/253 69 64
0312/4303620
0242/237 85 80
0342/230 52 92
0324/327 38 00
0352/320 47 33
0224/252 1 1 90
0232/46341 98
0412/2245864
0222/231 3854
0258/263 36 38
0262/324 69 33
0332/238 52 70
0212/2529500
0232/46341 98
0212/2529500
0224/252 11 90
0212/2529500
0262/324 69 33
0212/2529500
0232/46341 98
0232/463 41 98
Tarih
Aralık 2000
Man 2001
Mart 2001
Nisan 2001
Nisan 2001
Mayıs 2001
Mayıs 2001
Mayıs 2001
Mayıs 2001
Mayıs 2001
Haziran 2001
Eylül 2001
Eylül 2001
Eylül 2001
Eylül 2001
Eylül 2001
3-6 Ekim 2001
Ekim 2001
Ekim 2001
Ekim 2001
Ekim 2001
Kasım 2001
Kasım 2001
8-11 Kasım 2001
Kasım 2001
Kasım 2001
Kasım 2001
Kasım 2001
Aralık 2001
Kasım 2002
Mayıs 2003
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 19
O da'dan
YAPILARDA ISI YALITIM KURALLARI ve
UYGULAMA ESASLARI (TS 825 STANDARDI)
Tarih: 4 Ekim 2000
KONUŞMACILAR:
Kaan ERTAŞ
SEMİNER İÇERİĞİ:
• Yapılarda Enerjinin Verimli Kullanılması• TS 825'in Getirdiği Değişiklikler• Isı Yalıtım Projesi Hazırlanması• TS 825 ile Örnek Bina Hesaplanması• TS 825 ile Buhar Geçişinin Kontrolü
IKLIMLENDIRME TESİSATI
Tarih: 18-19-20 Ekim 2000KONUŞMACILAR:
Serdar UZGUR
Mustafa DEĞİRMENCİSefa SARISOY
SEMİNER İÇERİĞİ:• iklimlendirme Sistemleri Tanıtımı ve Seçim Kriterleri• İklimlendirme Tasarım ilkeleri
• Bilgisayar Destekli Yük Hesabı ve Enerji Analizi (HAP)• Bilgisayar Destekli Kanal Tasarımı (DUCTLINK)
• Otomatik Kontrol ve Bina Yönetim Sistemleri
• Proje Etüdü
ENERJİ SEKTÖRÜNDE KARAR VERMEDEBİLGİNİN YÖNETİMİ VE DOĞAL ÇEVREDEENERJİ ÜRETİMİ (Rüzgar,Güneş,Biomas,Jeotermal)
Tarih: 6-7 Kasım 2000
KONUŞMACI:
Dr. Tanay Sıdkı UYAR
SEMİNER İÇERİĞİ:• Enerji Sektörü hangi kısımlardan oluşmaktadır.
• Ülkemizde enerji sistemine ilişkin sorunlar var mıdır?• Enerji Sektöründe karar vermede bilginin yönetimi ne
anlama gelmektedir?
• Enerji Sistemimizin planlanması ve yönetiminde kararvericiler tarafından kullanılan model ve yaklaşımlar ye-
terli midir?(WASP, ENPED, MAED, Geçmişin Teknoloji-leri.)
Enerji üretim ve kullanımı sırasında çevre sorunları ya-
şanmakta mıdır?Teknoloji seçiminde temel kriterler nelerdir?
Geleceğin Enerji Sisteminin Geleceğin Bilgileri ile Plan-lanması ne demektir?
ileri Yerel Enerji Planlaması nedir neden gereklidir?(RES)Uluslararası Anlaşmaların Getirdiği kısıtların ve küresel
gerçeklerin bilinmesinin yararları. (Rio, Kyot3, Buenos
Aires.)Enerjinin Etkin Kullanımı ne demektir?Doğal Çevrede Enerji Üretimi Teknolojileri nelerdir? (Gü-
neş, Rüzgar, Jeotermal, Biyokütle, Su Gücü)Ülkemizde Rüzgar Enerjisinden yararlanarak elektrik
üretilmesi mümkün müdür?
YAPILARDA, ENDÜSTRİDE ve ARAÇLARDALPG UYGULAMALARITarih: 14 Aralık 2000KONUŞMACILAR:
Bülent BARIKANRıdvan UÇARAhmet TAŞDELEN
SEMİNER İÇERİĞİ:• LPG Nedir,Elde Edilişi
• Türkiyedeki LPG ve Kullanım Alanları• LPG'nin Teknik Özellikleri
DÖKMEGAZ SİSTEMLERİ• Merkezi Enerji Sistemi• Sanayi Sistemleri
a-Küçük Dökme Gaz Sistemlerib-Büyük Dökme Gaz Sistemleri
• LPG Standartları ve Emniyet KurallarıOTOGAZ SİSTEMLERİ
• LPG Dönüşüm Sistemleri• Avrupa LPG Pazarı
• LPG'nin Kalitesi• Otogaz Pazar Yapısı ve Gelişimi• Otogazın Sıkça Sorulan Soruları
• Türkiyede Otogaz Pazarı• LPG Ne Kadar Ekonomik?
• Avrupa Otogaz Pazarı
20 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
2000 GÜZ DÖNEMİ SEMİNER
KATILIM KOŞULLARI
BAŞVURU:• Seminerlere başvuru, aşağıda bulunan SEMİNER BAŞVURU FORMU doldurularak MMO İstanbul
Şubesine seminer tarihinden 3 gün öncesine dek faksla bilgi verilerek yapılır.• MMO İstanbul Şubesi seminere yeterli katılım olmaması durumunda, seminerleri iptal etme ve tarih-
lerini değiştirme hakkını saklı tutar.• Seminer sonunda katılım belgesi verilmektedir (Bunun için seminer günü 1 adet fotoğraf verilmelidir).• Detaylı bilgi İçin: Tel: O 212 245 03 63 - 64 Dahili 119 Faks: 0212 249 86 74
ÖDEME:• Seminer ücretine öğle yemekleri, ara ikramlar ve seminer notları dahildir.• Ödemeler;seminer tarihinden önce,V İş Bankası Galatasaray Şubesi 623 683V Yapı Kredi Bankası Parmakkapı Şubesi 1100231-0no'lu banka hesaplarına veya MMO İstanbul Şube veznesine yapılır.
• Banka kanalı ile yapılan ödemelerde, seminerin ve katılımcıların isimlerinin yazılı olduğu dekontunMMO İstanbul Şubesi'ne fakslanması gerekmektedir.
• Kredi Kartı İle Ödeme Yapılabilir (Lütfen aşağıdaki kredi kartı bilgilerini doldurunuz).
KAYIT İPTALİ:• Kayıt iptali seminer tarihinden 3 gün öncesine dek faksla MMO İstanbul Şubesine yazılı olarak bildi-
rilmek koşulu ile yapılır. Daha yakın tarihlerde kayıt iptali yapılamaz. Ancak, yatırılan seminer ücretibaşka bir seminerde kullanılabilir. İade edilmez.
SEMİNER ÜCRETLERİ: İNDİRİMLİ NORMALBir Günlük Seminer 60.000.000 TL/Kişi 60.000.000 TL/Kişiİki Günlük Seminer 75.000.000 TL/Kişi 90.000.000 TL/KişiÜç Günlük Seminer 100.000.000 TL/Kişi 115.000.000 TL/Kişi
İndirim, yükümlülüklerini yerine getiren TMMOB üyelerine yapılmaktadır.Kontenjanlarımız 25 kişi ile sınırlıdır.
BAŞVURU FORMU ve KREDİ KARTI BİLGİLERİ:
Adınız Soyadınız: Mesleğiniz:
Kayıtlı Olduğunuz Şube: Sicil No:
Çalıştığınız Kuruluş Adı:
Adres:
Vergi Dairesi: Vergi No:
Telefon No: (Ev) (İş) (Faks)
E-mail: İmza:
Katılmak İstediğiniz Seminerler:
Kredi kartınız:( )Visa( )Mastercart( )Eurocard Kart No: Son Kullanma Tarihi / /
Ödeme Tutarı: Yazı İle: Tarih:
Bütün Seminerler MMO İstanbul Şube Seminer Salonunda 09.30-12.30/13.30 -17.30 Saatleri Arasında yapılacaktır
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 21
O da'dan
TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI'NIN601 SAYILI KHK HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
Ülkemizde bilim ve tekniğin gereklerine aykı-
rı, kendi içinde birçok çelişkileri barındıran kanun
hükmünde kararnameler (KHK) çıkarılmaya de-
vam ediyor. Tartışmalı "Yapı Denetimi ile ilgili
595 sayılı KHK"den sonra şimdi de TMMOB'nin
görüşleri dikkate bile alınmaksızın "TMMOB Ya-
sası" ile "Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Ya-
salarda değişiklik yapıldı.
Odamızı ve üyelerimizi birinci derecede ilgi-
lendiren "601 sayılı KHK" ile ilgili olarak şunla-
rı sorguluyoruz:
1. 601 sayılı KHK'nin 1. maddesinde 3458sayılı Mühendislik ve Mimarlık hakkında ya-
sanın 7. maddesinin değiştirildiği belirtilmek-tedir.
7. madde önceden; "Birinci maddede zikrolu-
nan diploma veya ruhsatnamelerden birini haiz
olmıyanlar Türkiye'de mühendis veya mimar un-
vanı ile istihdam olunamazlar ve bu imzalarla sa-
nat icra edemezler ve bu unvanları kullanarak rey
veremezler ve imza da koyamazlar." şeklindeydi.
601 sayılı KHK'de ise; "Birinci maddede sayılan
diploma ve belgelerden brine sahip olmayanlar
Türkiye'de mühendis veya mimar unvanı ile çalı-
şamazlar. Mühendis ve mimarların uzmanlık ge-
rektiren mühendislik ve mimarlık hizmetleri için
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları
Birliği Kanunda belirtilen uzman mühendis veya
uzman mimar belgesine sahip olmaları gereklidir.
Kurumlar, kuruluşlar, gerçek ve tüzel kişiler; ya-
pacakları veya yaptıracakları mühendislik ve mi-
marlık hizmetlerinin önemi ve özelliğine göre ül-
ke çapında depreme dayanıklı çağdaş bir yapılaş-
manın sağlanmasını tminen uzman mühendis ve-
ya uzman mimar çalıştırabilirler veya çalıştırıl-
masını isteyebilirler." şekline çevrilmiştir.
Soruyoruz:
• KHK'de belirtilen "Uzmanlık grekıiren mü-
hendislik hizmetleri" nelerdir?
• KHK'de belirtilen "Uzmanlık gerektirmeyen
mühendislik hizmetleri" nelerdir?
• Diplomalarını alarak "Mühendis" olanlar,
"Uzman" olamadıkları noktada hangi alanda çalı-
şacaklardır?
• "Ülke çapında depreme dayanıklı çağdaş bir
yapılaşmanın sağlanmasını teminen uzman mü-
hendisler çalıştırılabilir veya çalıştırılmasını iste-
yebilirler" sözünün anlamı nedir?
• Uzman mühendislik "yapılaşma" dışındaki
alanlarda nasıl uygulanacaktır?
• Uzman mühendislik sadece yapılarda gerek-
li olan bir kavram mıdır? Sadece yapılaşma alanı
ile ilgili cümlelerin bu yasada yeri nedir? Odamız
üyelerinin halen çalışmalarını yürüttükleri AİTM
Mühendisliği, Bakım Mühendisliği, Kaynak Mü-
hendisliği, İş Güvenliği Mühendisliği, Endüstri
Mühendisliği, Havacılık Mühendisliği ve daha ar-
tırabilecek onlarca uzmanlık alanının her birinin
KHK'de yer alması gerekirken, neden sadece
"Yapı" ile ilgili uzmanık alanı KHK'de özel ola-
rak tanımlanmıştır?
2. 601 sayılı KHK'nin 2. maddesinde 6235
sayılı TMMOB Yasasına çeşitli maddelerin ek-
lendiği belirtilmektedir.
"Ek Madde 5- Mühendis ve mimarlara, mes-
lek alanlarına giren konularda hizmet kalitesini
yükseltmek amacıyla belirli bir deneyim \'e mes-
lek içi eğitiminden sonra ilgili meslek odasınca
uzman mühendis veya mimar belgesi veri/ir.
Ek Madde 6- Uzman mühendis ve nıtnan mi-
mar belgesi almak isteyenler, ilgili meslek oda-
isınca tespit edilen ve Türk Mühendis ve Mimar
Odaları Birliği'nin onayladığı uzmanlık alanları
ile ilgili konularda sınava tabi tutulurlar. Bu sı-
22 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
nav, ilgili meslek odası tarafından yazılı olarak
yapılır. Sınav komisyonu, ilgili meslek odası tara-
fından 7 asi ve 7 yedek üyeden oluşturulur. Üye-
ler, meslek disiplinleri ve uzmanlık alanları dik-
kate alınarak; 3 asil ve 3 yedek üye ilgili bakan-
lıklardan, 3 asil ve 3 yedek üye Yükseköğretim
Kurulundan, l asi ve l yedek üye ilgili meslek
odasından seçilir. Komisyonun asil üyeleri kendi
aralarından bir üyeyi komisyon başkanı seçer. Sı-
nav komisyon üyelerinin, uzman mühenis veya uz-
man mimar unvanına sahip olmaları ve meslekle-
rinde fiilen 15 yıl çalışmış veya bu kadar süre öğ-
retim üyeliği yapmış olmaları şarttır. Birden fazla
sınav komisyonu oluşturulabilir. Sınav komisyon
üyeleri üç yıl için seçilir, süresi olan üyeler yeni-
den seçilebilir.
Ek Madde 7- Uzman mühendis veya uzman
mimar olabilmek için aşağıdaki şartlar aranır, a)
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin ilgi-
li meslek odasına üye olmak, b) Yüz kızartıcı bir
suçüan hüküm gyimemiş olmak, c) İlgili meslek
alanlarında, uzman mühendisler veya uzman mi-
marlar denetiminde en az 5 yıl meslek deneyimi
edinmek ve bunu belgelemek, d) İlgili meslek oda-
larınca düzenlenen belge edinmeye yönelik mes-
lek içi eğitim programına katılmış olmak, e) Uz-man mühendis ve uzman mimar sınavında başarı-
lı olmak. Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu ik-
tisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde
çalışanlarda ilgili meslek odasına üye olma şartı
aranmaz. Meslek içi eğitim programlarının usul
ve esasları, sınav komisyonunun çalışma usulleri,
sınav esasları, sınv konuları, eğitim programına
katılım ve sınav giriş ücretlerinin belirlenmesi,
uzman mühendis veya uzman mimar yanında ça-
lışma şekli ve süresi, uzmanık belgesi verilmesi,
süresi, yenilenmesi, iptali ile ilgili hususlar ve
mesleki deneyim için gerekli şartlar, Birliğin gö-
rüşü alınarak, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ta-
rafından, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde
hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
• "TMMOB'nin onayladığı uzmanlık alanları
ile ilgil konularda "uzman mühendis" belgesi al-
mak isteyenler sınava tabi tutulur. Bu sınav mes-
lek odası tarafından yapılır" denilmesine karşın,
sınav komisyonunda neden ilgili Bakanlıktan üç
üye, YÖK'ten üç üye, Oda'dan bir üye yer alı-
yor?"
• Örneğin AİTM mühendisliği, Bakım Mühen-
disliği, Kaynak Mühendisliği, İş Güvenliği Mü-
hendisliği, Endüstri Mühendisliği, Havacılık Mü-
hendisliği vb. uzmanlık alanlarının ilgili bakan-
lıkları hangi bakanlıklardır?
• Ülkemizde, yüksek öğrenimi tamamlayan ve
diplomalarını alan öğrencilerin, öğrenimleri bitti-
ği ve dolayısı ile YÖK ile bir ilişkilerinin kalma-
dığı bilinmektedir. KHK ile artık YÖK, mühendi-
sin yaşantısının sonuna kadar onunla birlikte mi
olacaktır? Sınav komisyonunun YÖK üyelerinin
komisyondaki işlevleri ne olacaktır? Mühendisle-
rin YÖK ile ilişkisi diplomadan sonra neden de-
vam edecektir?
• Sınavları ilgili meslek odası yapacaksa, sınav
komisyonu çalışma esasları, sınav konulan, sınav
ücretleri neden Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ta-
rafından hazırlanan yönetmelikle belirlenecektir?
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Odamız üyesiMakina, Endüstri, Uçak, Havacılık ve Uzay mü-
hendisliği meslek alanlarına yönelik onlarca uz-
manlık konusunda çalışma yapanların herbirine
yanıt verecek düzeyde hazırlanması gereken bir
yönetmeliğin gerçekçi olma donanımına sahip
midir?
• "Uzman mühendis olabilmek için, ilgili mes-
lek alanlarında, uzman mühendis denetiminde en
az 5 yıllık deneyimi edinmek ve bunu belgelemek
gerekir" deniyor. Neden 5 yıl? 5 yıl deneyim şar-
tı hangi bilimsel ve teknik bir yaklaşım sonucu
KHK'ye konulmuştur? örneğin Mekanik Tesisat
Hizmetleri uzmanlık alanı ile ilgili, Isıtma, Soğut-
ma, Havalandırma, Klima vb. uzmanlık konuları-
nın her birinde ayrı ayrı 5 il deneyim şartı mı ara-
nacaktır?
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 23
• Bu ülkede örneğin AİTM Mühendisliği, Ba-
kım Mühendisliği, Kaynak Mühendisliği, İş Gü-
venliği Mühendisliği, Endüstri Mühendisliği, Ha-
vacılık Mühendisliği vb. uzmanlık alanlarında sa-
dece 5 yıl deneyimli ve sınavda başarılı olmuş
"uzman mühendisler" mi çalışabileceklerdir?
• Ayrıca uzman avukatlar, uzman tabipler, uz-
man veterinerler, uzman diş hekimleri, uzman
mali müşavirler ve benzerlerinin hepsi için 5 yıl
deneyim ve sınav şartı içeren yeni KHK'ler de
yürürlüğe konulacak mıdır? Yoksa bu anlayış sa-
dece mühendislere yönelik olarak mı kalacaktır?
3. 601 sayılı KHK'nin 3. maddesinde 6235sayılı TMMOB Yasasına çeşitli geçici maddele-rin eklendiği belirtilmektedir.
Geçici Madde 6: Bu Kanun Hükmünde Karar-
namenin yürürlüğe girdiği tarihte en az 5 yıllık
deneyimi bulunan mühendis veya mimarlar için,
2 yıl süreyle müracaatları halinde ek 7 nci mad-
denin birinci fıkrasının (c) bendindeki koşul aa-
ranmaz. Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yü-rürlüğe girdiği tarihte 12 yıl ve daha fazla mesle-
ki deneyimi bulunan başvuru sahiplerine; a) Türk
Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin igili mes-
lek odasına üye olmaları, b) Yüz kızartıcı bir suç-
tan hüküm giymemiş olmaları, durumlarında ilgi-
li meslek odasınca eğitim programına ve sınava
tabi tutulmadan uzmanlık alanları dikkate alına-
rak uzmanlık belgesi verilir. Kamu kurum ve ku-
ruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve
sürekli görevlerde çalışan mühendis ve mimarlariçin üyelik şartı aranmaz. Mesleki denetim için
gerekli şartlar yönetmelikle belirlenir.
Geçici Madde 7: Sınav komisyonunun ilk defa
oluşturulmasında uzman mühendis veya uzman
mimar olma şartı aranmaz.
Soruyoruz:• "12 yıl ve daha fazla mesleki deneyimi olan
mühendislere, eğitim programına ve sınava tabi
tutulmadan uzmanlık belgesi verilir" denilmekte-
dir. Neden 12 yıl? Neden en az 12 yıl deneyimiolan mühendislere kazanılmış hak tanınıyor da, l
yıl, 3 yıl, 6 yıl, 10 yıl deneyimi olanlara bu hak
KHK'de tanınmıyor? Diplomasını alarak mühen-
disliğe başlayan ve çeşitli koşullar ve çabalarla
konusunda uzman olan mühendislere bu hak ne-
den tanınmıyor? "12 yıl" hangi bilimsel kriterler
esas alınarak KHK'ye yazılmıştır? Odaları tara-
fından uzmanlıkları ve uzmanlık konulan kolay-
lıkla belirlenebilecek mühendislerin kazanılmış
haklan neden KHK'yle ellerinden alınmıştır?
Sonuç:
Odamız, üyeleri adına sorduğu bu soruların
yanıtlarını şüphesiz kimseden alamayacaktır.
Bunlar yanıtı zor sorulardır. Çünkü 601 sayılı
KHK "Ben yaptım, oldu" anlayışının bir ürünü-
dür. Biz şunları söylüyoruz:
1. 601 sayılı KHK, derhal, ivedilikle, hemen,
şimdi, bugün yürürlükten geri çekilmelidir.
2. Birileri tarafından "bir şeyler" yazılmak is-
teniyorsa, cümle çok basittir:"Uzman mühendis ve uzman mimar belgesi
verme ve olma koşulları Türk Mühendis veMimar Odaları Birliği tarafından belirlenir".
UZMAN MÜHENDİS VE UZMAN MİMAR
BELGESİ EDİNİLMESİNE İLİŞKİNUYGULAMA YÖNETMELİĞİ TASLAĞI
HAKKINDA GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
GENEL DEĞERLENDİRME:Bu yönetmeliğin hazırlanması için dayanak
oluşturan 601 sayılı KHK'ye ilişkin Odamız gö-
rüşleri bu yönetmelik için de genel değerlendirme
olarak sunulmaktadır.
MADDELERE İLİŞKİN
DEĞERLENDİRMELER,GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
Değişiklik Önerisi 1: Birinci bölüm Tanımlar
ve Kısaltmalar Madde 4'de belirtilen Mühendis
ve Mimar tanımında;
"Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi
teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışanve ilgili meslek odalarına üyelikleri isteğe bağlı
24 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
bırakılan mühendis ve mimarlarla" ibaresi çıka-
rılmalıdır.
Değişiklik Önerisi 2: Madde 5"a" bendindeki;
"...Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi
Teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışan
Mühendis ve Mimarlar için üyelik şartı aranmaz"
ibaresi çıkarılmalıdır.
Değişiklik Önerisi 3: Madde 5"c" bendinin
aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmesi öneril-
mektedir.
c. Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğine
bağlı ilgili meslek odalarınca her bir uzmanlık
alanı için yapılacak düzenlemelerde belirlene-
cek mesleki deneyime sahip olmak.
Gerekçe: Mühendislik ve Mimarlık meslekle-
rinden her biri içerisinde sayıları onarla ifade edi-
lecek uzmanlık alanları yer almaktadır. Her bir
uzmanlık alanı için gereken deneyim süreci fark-
lılıklar arz etmektedir. Bu nedenle, 601 sayılı
KHK'de de yer alan 5 yılık mesleki deneyim şar-
tı şartının hangi bilimsel ve teknik bir yaklaşım
sonucu belirlendiği anlaşılamamaktadır. Bu ne-
denle mühendislik ve mimarlık mesleği kapsa-
mında oluşturulan uzmanlık alanları için mesleki
deneyim süresinin ilgili düzenlemede ilgili mes-
lek odasınca yapılacak düzenlemelerde belirlen-
mesi gerekmektedir.
Değişiklik Önerisi 4: Madde 6'nın ilk parag-
rafının aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmesi
önerilmektedir.
Madde 6: Belge için başvuruda bulunan
Mühendis ve Mimarların, Uzman Mühendis
ve Uzman Mimar belgesi edinme sınavına gire-
bilmeleri için her bir uzmanlık alanına ilişkin
olarak süreleri ilgili meslek odasınca belirle-
nen Meslek İçi Eğitim Programlarına katılma-
ları gerekmektedir. Meslek Odaları her bir uz-
manlık alanı için Meslek İçi Eğitim Program-
larının oluşturulması ve gerçekleştirilmesi için
Meslek İçi Eğitim Merkezleri kurar veya söz-
konusu meslek içi eğitimleri Yüksek Öğretim
Kurumları ile işbirliği yaparak gerçekleştirir.
Gerekçe: Mühendislik ve Mimarlık meslekle-
rinin kendi içerisinde uzmanlık alanları farkıllık-
lar içermektedir. Örneğin; Makina Mühendisliği-
nin Mekanik Tesisat Mühendisliği, Araç İmal Ta-
dil Mühendisliği, Asansör Mühendisliği, Kalite
Mühendisliği, Bakım Mühendisliği, Kaynak Mü-
hendisliği, İş Güvenliği Mühendisliği vb. gibi bir-
çok uzmanlık konuları mevcuttur. Bu kadar çok
uzmanlık konusunun her biri için eğitim süresini
2 ile 8 hafta arısnda sıkıştırmak veya yaymak ye-
rine ilgili meslek odasınca uzmanlık konularına
uygun sürelerde eğitimler gerçekleştirilmesi daha
bilimsel, teknik açıdan daha doğrudur.
Değişiklik Önerisi 5: Madde 13'ün aşağıdaki
şekilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.
Madde 13: Uzman Mühendis ve Uzman Mi-
mar belgelendirme sınav komisyonları ilgili
meslek odalarınca her bir uzmanlık alanına
ilişkin olarak 2 yıllık süreler için belirlenir. İl-
gili Meslek Odasınca Uzman Mühendis ve Uz-
man Mimarlar arasından seçilecek üyelerdenoluşturulacak komisyonlarda en az 3 üye bulu-
nur. Gerektiğinde uzmanlık konuları dikkate
alınarak ilgili meslek odasınca birden fazla sı-
nav komisyonu kurulabilir.
Sınav sorularının 8. maddede belirtilen ko-
nular dikkate alınarak belirlenmesi, sınavın
gerçekleştirilmesi ve değerlendirilmesi, sonuç-
ların başarı sırasına göre listelenip ilgili mes-
lek odasına iletilmesi, sınav sonuçlarına yapı-
lan itirazların değerlendirilmesi sınav komis-
yonlarınca yerine getirilir. Her bir sınav için
hazırlanan sorular ve yanıtları, sınavı takip
eden 30 gün içerisinde ilgili meslek odalarının
yayın organlarında üyelerine duyurulur.
Gerekçe: Sınavlar ilgili meslek odalarınca
gerçekleştirilecek ise sınav konulan ve soruları da
ilgili meslek odalarınca oluşturulacak sınav ko-
misyonlarınca hazırlanmalı ve sınavlar bu komis-
yonlarca yapılıp değerlendirilmelidir. Sınav ko-
misyonlarının çalışma usul ve esasları da i lgli
meslek odalarınca belirlenmelidir.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 25
Örneğin; Makina Mühendisliğinin Mekanik
Tesisat Mühendisliği, Araç İmal Tadil Mühendis-
liği, Asansör Mühendisliği, Kalite Mühendisliği,
Bakım Mühendisliği, Kaynak Mühendisliği, İç
Güvenliği Mühendisliği uzmanlık alanları için sı-
nav komisyonları oluşturmak zorundadır. Bu ne-
denle sürecin işler ve işlevsel kılınması açısından
sınav komisyonlaının ilgili meslek odasınca belir-
lenmesi uygun olacaktır.
Değişiklik Önerisi 6: Madde 25'in aşağıdaki
şekilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.
Madde 25: Eğitime veya sınava tabi olmak-sızın doğrudan Uzman Mühendis ve Uzman
Mimar belgesi verilmesi koşulları her bir uz-manlık alanına ilişkin olarak ilgili meslek oda-
sınca hazırlanacak önetmeliklerde belirlenir.Gerekçe: Sadece yapı üretim sürecinin bir bö-
lümü olan yapı denetimine ilişkin uzmanlık alanı-
nı düzenleyen 595 sayılı KHK'de 12 yıl mesleki
deneyime (niçin 12 yıl olduğu halde anlaşılama-
yan) sahip mühendis ve mimarlar için eğitim ve
sınav şartı aranmaksızın doğrudan belgelendirme
yapılması uygulamasının bütün mühendislik ve
mimarlık uzmanlık alanları için genelleştirilmesi
doğru değildir. Bu nedenle igili meslek odasının
teknolojik gelişmelere bağlı olarak uzmanlık
alanlarına ilişkin düzenleme yapma gereksinimi
duyması durumunda o alana ilişkin doğrudan bel-
gelendirme için gereken mesleki deneyim sürele-
rini belirleyebilmelidir.
Değişiklik Önerisi 7: Madde 26'nın aşağıda-
ki şekilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.
Madde 26: Uzman Mühendis ve Uzman mi-
mar belgelerinin geçerlilik süresi ilgili meslekodalarınca her yıl onaylanmak koşuluyla 5 yıl-
dır.Gerekçe:Belgelerin iki yıllık sıklıkta yenilen-
mesi yerine yıld bir onaylanması ve 5 yılda bir de-
ğiştirilmesi bürokrasiyi azaltması ilgili meslek
odası denetimini sürekli kılması bakımından daha
doğru olacaktır.
Değişiklik Önerisi 8: Madde 27'nin aşağıda-
ki şekilde düzenlenmesi önerilmektedir.
Madde 27: Uzman Mühendis ve Uzman Mi-
mar belgesi edinmiş olan mühendis ve mimar-
ların geçen süre içinde mesleki deneyim ve bil-
gi birikimleri ile belge için aranan koşullarının
güncelleştirilmesi amacıyla uzman mühendisve uzman mimar belgelerinin her yıl onaylanır,
5 yılda bir de yenilenir.Gerekçe: Değişiklik Önerisi 8'de belirtilen
nedenle denetimin sürekli yapılması açısından her
yıl belge onayı doğru olacaktır.
"İMAR VE ŞEHİRLEŞME KANI NÜ
TASLAĞF'NA İLİŞKİN ÖNERİLER
1) Madde lMADDE l' in son kısmında "kamu yararının
üstünlüğü ilkesine dayalı" hükmü eklenmelidir.
2) Madde 52.a. tanımlar bölümünde Mevzii İmar Planı
İlave İmar Planı arasında aşağıda yer alan plan
türleri eklenmelidir.
İYİLEŞTİRME PLANI
Düzensiz ve sağlıksız biçimde oluşmuş yapı
topluluklarının veya yerleşme alanının sınırları
belli edilmek suretiyle mevcut durumunda dikka-
te alınarak düzenli ve sağlıklı hale getirilmesi
amacıyla yapılan planlardır.
KORUMA AMAÇLI PLANI
3386 sayılı yasa hükmün göre yapılması zo-
runlu olan ve kentsel ve kırsal alanların içinde yer
alan tarihsel doğal ve sair özellikleri nedeniyle
yapılması zorunlu olan planlardır.
MİLLİ PARK GELİŞTİRME PLANI
2873 sayılı Milli Parklar Yasası Uyarınca bi-
lim ve eğitim açısından önem taşıyan nadir, tehli-
keye maruz ya da kaybolmaya yüz tutmuş eko
sistemler türler ve doğa olaylarının meydana gel-
diği mutlaka korunması gerekli olan, yalnızca bi-
lim ve eğitim amacıyla kullanılması ön görülen
koruma alanları için yapılan plandır.
26 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Bu yasada sözü edilen ve planlama kapsamı
içinde yer alan tüm plan türleri için emlak vergi-
lerine esas alınmak ve tapu işlemleri harçlarında
değerlendirilmek üzere yerel olarak belirlenen ve
yerel birim belirleme komisyonlarınca hesapla-
nan birimdir. Bu birim gerek yerel yönetimleri ge-
rekse vallikleri bağlamah artı eksi yüzde 10 dışın-
da gayrimenkul alım ve satım işlemleri yapılma-
malıdır.
2.b. Ayrıca tanımlar maddesine planlamam pa-
rasal portresini ve kentsel alanlardaki rant artışla-
rını önlemeye yönelik olarak aşağıdaki tanım ko-
nulmalıdır.
PLANLAMA BİRİM BEDELİ
Bu yasada sözü edilen ve planlama kapsamı
içinde yer alan tüm plan türleri için emlak vergi-
lerine esas alınmak ve tapu işlemleri harçlarında
değerlendirilmek üzere yerel olarak belirlenen ve
yerel birim belirleme komisyonlarınca hesapla-
nan birimdir. Bu birim gerek yerel yönetimleri ge-
rekse valilikleri bağlamah artı eksi yüzde 10 dı-
şında gayrimenkul alım ve satım işlemleri yapıl-
mamalıdır.
2.c. Madde 5 Tanımlar bölümünde yer alan
Plan Denetim Komisyonu tanımının son parag-
rafının aşağıdaki şekilde düzenlenmesi öneril-
mektedir.
"Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın koordina-
törlüğünde Valilikçe konusuna göre belirlenen di-
ğer kamu kurum ve kuruluşlarının, merkez bele-
diyesinin ve nüfusu 30.000'den fazla olan beledi-
yelerin şehir plancısı, mimar, harita, inşaat, maki-
na, elektrik mühendisi unvanlı temsilcileri ile
Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğine bağ-
lı ilgili meslek odalarının temsilcilerinden olu-
şur."
Gerekçe: Plan denetim komisyonuna aynı za-
manda parselasyon planlarını da denetleme so-
rumluluğu verilmiştir. "Parselasyon planı"nda ya-
pı yüksekliği, kot adedi, yapı yaklaşma mesafele-
ri, cephe hatları, otopark, yol ve kanal kotları ko-
nulrı yer alması nedeniyle, bu konularda sağlıklı
bilimsel ve teknik değerlendirme yapılması ama-
cıyla inşaat, makina ve elektrik mühendislerinin
de anılan komisyonda yer alması uygun olacaktır.
Ayrıca aynı maddede "ilgili meslek odası" ta-
nımı yeterli bilgi ve deneyimi ile uzmanlığı olma-
yan odaların da anılan komisyonda yer almasına
olanak verebilecek geniş ve belirsiz bir ifadedir.
Bu nedenle ifadeye açıklık getirilmiştir.
2.d. Madde 5 tanımlar bölümünde yer alan Ya-
pı Denetim Komisyonu fıkrasının birinci ve ikin-
ci paragrafının aşağıdaki şekilde yeniden düzen-
lenmesi önerilmektedir.
"Yapı Dentim Komisyonu: Yapı denetim so-
rumlularının (fenni mesul) denetim faaliyetlerini
izlemek, denetim faaliyetleri sırasında ortaya çı-
kabilecek ihtilafları çözümlemek, itirazları madde
gereğince karara bağlamak, mevzuata aykırı uy-
gulamalar hakkında kararlar almak ve uygulan-
masını sağlamak, yapı sorumlularının sicile esas
raporlarını düzenlemekle görevli komisyonlardır.
Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü'nün koordi-
natörlüğünde, valilikçe konusuna göre belirlenen
diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, merkez be-
lediyesinin ve nüfusu 30.000'den fazla olan bele-
diyelerin mimar ve mühendis unvanlı temsilcileri
ve Türk Mühendis Mimar Odaları Birliğine
bağlı ilgili Meslek Odaları temsilcilerinden olu-
şur."
Gerekçe: Odamızın 595 sayılı KHK'da yer
alan Yapı Denetim Kuruluşu oluşumuna, işleyişi-
ne ve işlevlerine ilişkin görüşlerimiz önceden ay-
rıntılı olarak iletilmiştir ve 595 sayılı KHK bu ne-
denlerle şu anda Anayasa Mahkemesinde değer-
lendirilmektedir. Bu nedenle birini paragrafta
"Kuruluş" sözcüğünün çıkarılması önerilmekte-
dir. Ayrıca ikinci paragrafta yer alan "ilgili meslek
odası" tanımının Gerekçe l 'de belirtilen neden-
lerle TMMOB'ne bağlı ilgili Meslek Odaları şek-
liyle yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.
2.e. Madde 5 Tanımlar bölümünde yer alan
Plan Müellifi, Proje Müellifi, Yapı Denetim So-
rumlusu, Teknik Müşavir, Şantiye Şefi tanımla-
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 27
rında yer alan Şahir plancısı, Mimar ve Mühen-
dislerin "uzman şehir plancısı, uzman mimar,
uzman mühendis" olarak düzenlenmesi öneril-mektedir.
Gerekçe: Genel değerlendirmelerde yer alan
nedenlerle yapı üretiminin bilim ve tekniğe uygun
şekilde sağlıklı, güvenli oluşumunda uzmanlığın
her aşamada uygulanması doğru olacaktır.
2.f. Madde 5 Tanımlar Bölümünde yer alan
"Yapı Denetim Sorumlusu" tanımının aşağıdaki
şekilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir."Yapı Denetim Sorumlusu (Fenin mesuller):
Yapının ruhsat ve eki projelerenin uygulanması
için mal sahibi veya vekili tarafından sözleşme
yapılarak görevlendirilmiş ilgili idareye karşı so-
rumlu uzman mimar veya mühendislerdir."
Gerekçe: Bilindiği üzere Danıştay'da alınan
9.11.1996 günlü kararda Fenni Mesul olarak dört
meslek disiplinini kapsayan Fenni Mesul uygula-
ması getirilmiştir. Bu nedenle ve şu anda Anaya-
sa Mahkemesinde bulunan 595 sayılı KHK'ye
ilişkin TMMOB ve Odamız görüşleri dikkate alı-
narak kanunda Yapı Denetim Sorumlusu olarak
yer alan tüm düzenlemelerin "TUŞ" (Fenni Me-
sul) olarak 4 meslek disiplini kapsayacak şekilde
değiştirilmesi önerilmektedir.
3) Madde 6
İkinci Bölüm Planlama başlığında yer alan
Madde 6'nın "e" fıkrasının birinci paragrafının
aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmesi öneril-
mektedir.
e) Bu kanun uyarınca yapılması ve onaylan-*ması zorunlu harita ve planlar uzmanlık konuları-
na göre uzman mühendis, uzman mimar ve uz-man şehir plancıları tarafından hazırlanır ve il-
gili idarelerin aynı unvanlı elemanları tarafından
incelenir..."
Gerekçe: Genel değerlendirme ve gerekçe
3'de belirtilen nedenlerle uzman tanımı getiril-
miştir.
4) Madde 7Madde 7'ye yukarıda 2.2.a'da madde 5'e ekle-
nen plan türleri ilave edilmelidir.
5) Madde 8
Bölge ve alt bölge planlarında belediye hem
planlamaya katılmalı hem de etkisi art t ı r ı lmalıdır .
6) Madde 9Bakanlık yetkisinin kullanılmasında ünversi-
teerin vereceği ÇED raporları olmaksız ın plan
yapma ve değiştirme ile ilgili kısıt getiri lmelidir.
(Karadeniz'de Fırtına Deresi veya Hasankeyf bu-nun en bariz örnekleridir.)
9. maddenin ikinci bendi çıkarılmalıdır. Kamu
binaları eğer doğrudan yurttaşların hizmetlerini
görmeye yönelik değilse mümkün olduğu kadar
kentsel özdeğin dışına taşmılmalıdır. Madde 9
üçüncü bentte bakanlık görüşü çıkarılarak yerine
plan yapılan bölgede yaşayan halkın referandum
kararı zorunlu hale getirilmelidir.
7) Madde 11
Bu taslağın en tehlikeli maddesidir bu yol ile
bazı belediyeler çeşitli kurumlardan ele geçirdik-
leri arazileri belli bir dönem sonra imar planı de-
ğişiklikleri yaparak özel mülk haline dönüştürül-
mektedir. Bunun önüne geçmek açısından madde
tahkim edilmelidir.
8) Madde 13
Bu maddeye bu şekilde ortaya çıkan alanlarınalt sınırı 65 metrekareden az olamaz, 65 m2'nin
altına düşen paylar için en küçük iki parselin bir-
leştirilmesi yoluyla işlem yapılır ve paydaşlığın
giderilmesi için idarece dava açılarak taraflardan
birinin araziyi tek başına edinmesi sağlanır hük-
mü eklenmelidir.
9) Madde 14
Bu maddenin son hükmünde yar alan amaçlar-
la imalat yapılması gerektiğinde kooperatif evleri
siteler, toplu konut inşaatları ve tüm alanlar için
kapalı otopark yapılması zorunlu olup. bu hüküm
belediye ve valilikler aracılığıyla değiştirilemedi-
ği gibi bu şekildeki alanlar için ilave kat ve ben-
zeri uygulamalar da yapılamaz.
10) Madde 16Bu maddeden esaslı sözcüğü çıkarılmalı yeri-
28 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Aâustos 2000
ne "her türlü" sözcüğü konulmalıdır. 17 Ağustos
depreminde yıkılan binaların önemli kısmı dük-kan açmak için kolonların kısmen ya da tamamen
kesilmesi ile yıkılmıştır.
11) Madde 17
Üçüncü Bölüm Yapı başlığı altında yer alan
Madde 17'nin ikinci paragrafının aşağıdaki şekil-
de yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.
"Yapı ruhsatı almak için yapı(parsel) sahibi
veya yapı sahibice görevlendirilen teknik müşavir
veya kanuni vekillerince belediye veya valiliğe
dilekçe ile baş vurulur. Dilekçeye tapu, (istisnai
hallerde tapu yerine geçecek belge) TMMOB'ne
bağlı ilgili meslek odaları tarafından mesleki de-
netimi gerçekleştirilecek onaylanmış mimari pro-
je, statik bunların resim, hesap ve krokileri ekle-
nir. Ayrıca ideri yörenin ve yapının özelliğine gö-
re gerekli projeleri de ister. Yapı ruhsatında, yapı
sahibi, müteahhit, şantiye şefi, varsa teknik müşa-
vir ve proje müellifleri ve teknik denetim sorum-
lularına (fenni mesul) ilişkin bilgiler ile imzalar
yer alır."
Gerekçe: Yapı üretim sürecinde uzman mü-
hendis ve uzman mimarlar tarafından bilim ve
tekniğin gerektirdiği koşullarda projelerin hazır-
lanması ve 3065 sayılı KDV Kanunu gereğince
Serbest Mühendislik Mimarlık Hizmetlerinde as-
gari ücret denetiminin gerçekleştirilerek vergi ka-
yıplarının en aza indirilmesi, TMMOB Kanunu
uyarınca mühendis ve Mimarların sicillerinin tu-
tulması, mühendislik ve mimarlık meslek ilkeleri-
ne uygun olarak proje üretiminin gerçekleştiril-
mesi, Meslek Odalarının ödül ve yaptırım meka-
nizmalarının işletilerek yapı üretim sürecinde
haksız rekabetin önlenerek sağlıklı yapılaşmanın
ön koşulu olan projelerin bilim ve tekniğe en uy-
gun şekilde üretilmesi amacıyla projelerin
TMMOB'ne bağlı ilgili meslek odalarınca denet-
lenmesi büyük yarar sağlayacaktır.
12) Madde 19Madde 19'un aşağıdaki şekilde yeniden dü-
zenlenmesi önerilmektedir:
Madde 19: "Kamu kurum ve kuruluşlarınca
yapılacak veya yaptırılacak yapılara imar planla-rında o maksada tahsis edilmiş olmak üzere mi-
mari, statik, mekanik tesisat ve elektrik tesisatı ile
her türlü fenni mesuliyeti bu kamu kurum ve ku-
ruluşlarında çalışan uzman mühendis ve immarlar
tarafından üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelen-
mesi kaydıyla TMMOB'ne bağlı ilgli meslek
odasınca mesleki denetimi gerçekleştirilen proje-
ye göre ruhsat verilir.
Devletin güvenlik ve emniyeti ile Türk Silahlı
Kuvvetlerinin harekat ve savunması bakımından
gizlilik arz eden yapılara; ilgili idareden alınan
imar durumuna, kat nizamı, cephe hattı, inşaat de-
rinliği ve toplam inşaat metrekaresine uyularak
hazırlanan mimari, statik, mekanik tesisat ve
elektrik tesisatı konularında görevli uzman mü-
hendis ve mimarlarca hazırlanan projelerin ku-
rumlarınca tasdik edildiğinin fenni mesullükleri-
nin "uzman mühendis ve mimarlarca üstlenildiği-
nin ilgili belediyesine ve valiliklere yazı ile bildi-
rilmesi halinde, 17 nci maddede sayılan belgeler
aranmadan yapı ruhsatı verilir.
Gerekçe: "Proje ve fenni mesuliyet kişiler ta-
rafından yürütülen hizmetlerdir. Kurumsal olarak
bu çalışmalar greçekleştirilemez. Bu nedenle yu-
karıda belirttiğimiz düzenleme yapılmıştır. Ayrıca
birinci paragrafta "avan proje"ye göre yapı üretil-
mesinin bilimsel, teknik ve ekonomik çok yönlü
sakıncaları bulunmaktadır. Bu nedenle bilim ve
teknik esaslara uygun proje hazırlığı ve denetimi
kamu yapılarında da gerçekleştirilmelidir.
13) Madde 20Madde 20'nin ikinci paragrafının aşağıdaki şe-
kilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.
"Köy ve mezraların yerleşik alanları içinde
köy nüfusuna kayıtlı olup köyde sürekli oturan-
larca yapılacak yapıların projeleri yöresel koşul-
lar da dikkate alınarak Valiliklerde görevli uzman
mühendis ve mimarlar tarafından hazırlanabilir.
Ayrıca bu projelerin ait olduğu yapıların teknik
denetim ve hizmetleri (fenin mesul) Valiliklerde
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ; Temmuz-Ağustos 2000 29
görevli uzman mühendis ve mimarlarca üstlenilir.
Gerekçe: Proje ve Fnni Mesuliyetin kişiler ta-
rafından yürütülen hizmetler olduu dikkate alına-
rak Valiliklerde uzman mimar ve mühendislerin
istihdam edilerek bilim ve tekniğin gereklirene
uygun yapı üretiminin sağlanması amacıyla dü-
zenleme yapılmıştır.
14) Madde 22
Bu tespiti yapmaya TMMOB'ne bağlı odalar
yetkilidir biçiminde olmalıdır.
15) Madde 23Dördüncü Bölüm Denetim ve Ceza başlığı al-
tında yer alan Madde 23'ün aşağıdaki şekilde ye-
niden düzenlenmesi önerilmektedir.
"Halihazır harita, afet haritaları, jeolojik/jeote-
kanik etüt, imar planları, parselasyon planlarının
hazırlanması ve bunların uygulanmasının fenni
mesuliyetini ve ilgili idarece denetimini uzmanlık
çalışma konularına ve ilgili kanunlara göre uz-
man mühendisler, uzman mimarlar ve uzman
şehir plancıları yerine getirirler.
Yapıların mimari, statik, mekanik tesisat,
elektrik tesisatı ve her türlü plan, proje, resim ve
hesaplarının hazırlanmasını bunların tatbikatı ve
fenni mesuliyeti ile ilgili sorumlulukları ve
TMMOB'ne bağlı ilgili meslek odasınca büro
tescil belgesi bulunan uzman mühendis ve uz-
man mimarlar deruhte ederler."
Gerekçe: Gerekçe l'de belirtilen nedenlerle
"ilgili meslek odası" tanımına açıklık getirilmiş-
tir.
17) Madde 25
Madde 25'in birinci paragrafının aşağıdaki şe-
kilde yeniden düzenlenmesi önerilmektedir.
"Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı ola-
rak yapılan veya yapılmakta olan yapıların o anki
durumu, belediye veya valilikçe görevlendirilen
ikisi uzman mühendis veya mimar olmak üze-
re en az üç kişi tarafından tesbit edilir, "yapı
durdurma tutanağı" düzenlenir ve inşaat müher-
lenmek suretiyle durdurulur. İlgililer hakkında 27.
Madde hükmü uygulanır."
Gerekçe: Denetlemenin ve tesbitin sağlıklı bir
şekilde yapılması bilim ve teknik ile i l g i l i mevzu-
ata göre tesbitlerde hata yapılmaması amacıyla
teknik eleman tanımına açıklık getirilmiştir.
18) Madde 26Yapı oturma belgesi alınabilmesi iç ir 506 sa-
yılı SSK yasasına göre inşaat işlerinde çalıştırıl-
ma zorunluluğu bulunan işçi sayısına uygun ola-
rak SSK priminin ödenip ödenmediği kontrol edi-
lir. SSK primleri mutlaka müteahhit tarafından
ödenmiş olmalıdır. Müteahhit tarafından bu bede-
lin ödenmemesi, aynı müteahhidin yapmakta ol-
duğu diğer yapıları durdurucu nitelikte okluğu gi-
bi, yeni yapmak üzere başvurduğu işleri de durdu-
rucu nitelik taşır. Bu işlemi iki kez yaptığı tespit
edilen müteahhitlerin belgeleri bakanlıkça resen
iptal edilir.
19) Madde 27
Madde 27'nin birinci paragrafının son cümle-
sinin aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmesi
önerilmektedir.
"Ayrıca teknik müşavir, şantiye şefi, i l g i l i fen-
ni mesullere TMMOB'ne bağlı ilgili Meslek
Odasının Onur Kurullarınca işlem yapılır."
Gerekçe: TMMOB'ne bağlı ilgili meslek oda-
larının kuruluş kanunları doğrultusunda oluştur-
duğu Onur Kurullarının özerk olarak çalışarak ce-
za tesbitini yapmaları gerekmektedir.
20) Madde 28Beşinci Bölüm Çeşitli Hükümler bölümündeki
Madde 28'de yer alan 5'inci grup ve 4'üncü
Grup Belediyelerde 2 yıl içerisinde istihdam edi-
lecek elemanlar arasında en az l makina mühen-
disinin eklenmesi önerilmektedir.
Gerekçe: Makina Mühendisliği uzmanlık ala-
nı yapılarda sıhhi tesisattan ısıtmaya, soğutmaya,
doğal gaz vb. uygulamalarına kadar birçok tesisn
proje ve uygulamalarını kapsamaktadır. Sağlıklı
yapılaşma koşullarına uygun denetim apılması
amacıyla 5 nci ve 4 ncü grupta yer alan belediye-
lerde de en az l makina mühendisi görevlendiril-
mesi bu nedenle uygun olacaktır.
30 TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Yönetmelik
3030 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan•
Belediyeler Tip imar Yönetmeliğinde DeğişiklikYapılmasına Dair Yönetmelik
(13.07.2000 tarih ve 24108 sayılı Resmi Gazete)
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
MADDE l- 2/11/1985 tarihli ve 18916 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3030 Sayılı Kanun
Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinin 2 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şe-
kilde değiştirilmiştir.
"Tanımlar ve ruhsata ilişkin hükümler hariç, bu Yönetmelikte yer alan diğer hususlar, imar planlarında
aksine bir açıklama bulunmadığı takdirde uygulanır."
MADDE 2- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetme-
likle değişik 4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Madde 4- Bu Yönetmelik esaslarına göre yapılacak bütün yapılarda, plan, fen, sağlık ve çevre şartları
ile ilgili diğer kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine ve Türk Standartları Enstitüsü tarafından belirlen-
miş standartlara uyulması zorunludur."
MADDE 3- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetme-
likle değişik 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Madde 5- Bu Yönetmelik kapsamında yapılacak yapıların inşasında, 2/2/1997 tarihli ve 23098 müker-
rer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik" ile
8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Binalarda Isı Yalı t ımı Yönetmeliği" hüküm-
lerine uyulması zorunludur."
MADDE 4- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetme-
likle değişik 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Madde 6- Belediyeler, İmar Kanununa ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak ve Türk Stan-
dartları Enstitüsü standartlarına uymak şartı ile İmar Kanununun 21 inci maddesinde belirtilen kendi bel-
delerinin özelliği açısından gerekli gördükleri hususları, belediye meclis kararına bağlayarak bu Yönetme-
liğe ilave edebilirler. Bu kararın bir örneği Bakanlığa gönderilir ve mahallinde yayımlandığı tarihte yürür-
lüğe girer."
MADDE 5- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetme-
likle değişik 8 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Madde 8- Bir yapıda bağımsız bölümlerden herhangi birinde plan ve/veya yönetmelik hükümleri ve
ruhsat ve eki projelerdeki aykırılıklar giderilmedikçe yapının inşasına devam edilemez, iskan edilen diğer
bağımsız bölümlerde tamir, tadil veya ilave inşaat işlemleri yapılamaz.
Bir parselde birden fazla yapı varsa bu yapılardan herhangi birisinin plan ve/veya ilgili yönetmelik hü-
kümlerine aykırı olması, bunlara aykırı olmayan diğer yapıların tamir, tadil veya ilave inşaat işlemlerini
durdurmaz."
MADDE 6- Aynı Yönetmeliğin 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 31
Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelikle değişik (3), (4), (28) ve (29) numaralı bentleri ile (24) numara-
lı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"3) Yapı İnşaat Alanı: Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat, çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak
alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının toplam alanıdır."
"4) Kat Alanı Kat Sayısı (KAKS) (Emsal): Yapının bütün katlardaki alanları toplamının parsel alanına
oranından elde edilen sayıdır. Katlar alanı bodrum kat, asma kat, çekme ve çatı katı ve kapalı çıkmalar da-hil kullanılabilen bütün katların ışıklıklar çıktıktan sonraki alanları toplamıdır. Açık çıkmalar, iç yüksekli-
ği 1.80 m.yi aşmayan ve yalnızca tesisatın geçirildiği tesisat galerileri ve katları, ticari amacı olmayan veyapının kendi ihtiyacı için otopark olarak kullanılan bölüm ve katlar, yangın merdivenleri, asansörler, ka-
lorifer dairesi, kömürlük, sığınak, su deposu ve hidrofor bu alana katılmazlar. Kullanılabilen kallar deyi-
minden konut, işyeri, eğlenme ve dinlenme yerleri gibi oturmaya, çalışmaya, eğlenmeye ve dinlenmeye ay-
rılmak üzere yapılan bölümler ile bunlara hizmet veren depo ve benzeri alanlar anlaşılır."
"24) Esaslı Tadilat: Yapılarda taşıyıcı unsuru etkileyen ve/veya inşaat alanını ve ruhsat eki projelerini
değiştiren işlemlerdir. Esaslı tadil, ruhsata tabidir."
"28) Fenni Mesul: Proje müellifleri kendileri olsun veya olmasın, yapının yürürlükteki kanun, imar pla-
nı, ilgili yönetmelik hükümleri, Türk standartları, bilimsel kurallar, teknik şartnameler, fen, sanat ve sağlık
kurallarına ve tüm mevzuat hükümlerine uygun olarak düzenlenen ruhsat eki projelerine göre gerçekleşti-
rilmesini, aldıkları eğitime göre denetleyen ve ilgili idareler ile üyesi oldukları odalarına karşı sorumlu olanilgili meslek mensuplarıdır."
"29) Fen Adamları: Yapı, elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve ısıtma, makina, harita kadastro ve benzeri
alanlarda mesleki ve teknik öğrenim veren, en az lise dengi okullardan mezun olmuş veya lise mezunu olup,
bir öğretim yılı süreyle bakanlıkların açmış olduğu kursları başarıyla tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çı-
raklık ve Meslek Eğitimi Kanununa göre ustalık belgesine sahip olan elemanlardır."
MADDE 7- Aynı Yönetmeliğin 18 nci maddesinin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Ga/,ete'de ya-
yımlanan Yönetmelikle değişik (3) numaralı bendine aşağıdaki cümle eklenmiştir.
"(2.50) m.'yi aşan artık değerler l kat adedine tekabül eder."
MADDE 8- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetme-
likle değişik 40 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Madde 40- Pencere boşluklarının belirlenmesinde, 8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanan "Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği" hükümlerine ve Türk Standartları Enstitüsü standartlarına
uyulması zorunludur."
MADDE 9- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetme-
likle değişik 44 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (d) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"a) Yangın Merdivenleri
Kat alanı 150 m2'den fazla ve birden fazla katı olan umumi binalarda, kat adedi 4'den fazla olan tüm ya-
pılarda yangın merdiveni yapılması zorunludur. Yapı sahibince istenirse daha az katlı yapılarda da yangın
merdiveni yapılır.
Yangın merdiveni kitle içinde veya dışında komşu parsel sınırına (1.50) m'den daha fazla yaklaşmamak
kaydıyla açık veya kapalı, yüksek katlı binalarda tamamen kapalı olarak düzenlenir. Ancak, ilgili idarenin
izni alınarak açık da yapılabilir. Kargir veya betonarme olarak ilgili standartlara uygun, yangına dayanıklı
ve kaygan olmayan malzemeden inşa edilen yangın merdivenleri kitle içinde tertiplendiğinde ıs ıya ve du-
mana karşı yalıtılmış, kapalı bir hacimde düzenlenir.
32 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ/Temmuz-Ağustos 2000
Yangın merdivenleri, çatı ve tabi zemine ulaşacak ve kaçış emniyetini sağlayacak şekilde tesis edilir.
Yangın merdiveninin genişliği, umumi ve yüksek katlı binalarda (1.20) m'den, diğer binalarda
(0,90)m'den az olamaz.
Basamak genişliği (0,25) m'den az, yüksekliği (0,18) m'den fazla olamaz.
Merdiven basamaklarının her iki tarafında yangına dayanıklı malzemeden yapılmış korkuluk ve küpeş-
te bulunur."
"d) Yangın Dolabı
Kat alanı 150 m2'den fazla ve birden fazla katı olan umumi binalarda ve iskan edilsin veya edilmesin
bodrum katlar dahil 5 ve daha fazla katlı binalarda, her katta yangın musluğu ve donatısı olan bir yangın
dolabı yapılması zorunludur. Kat alanı (800) m2'nin üzerindeki binalafda ise her katta en az iki yangın do-
labı olacaktır.
Yangın muslukları, hacimleri 50 nci maddede belirlenen su depoları ile irtibatlandırılır.'
MADDE 10- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-'
melikle değişik 45 inci maddesinin birinci ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Zemin kotundan itibaren kat adedi 4'den fazla olan yapılar ile bodrumda iskan edilen katlarla birlikte
5 ve daha fazla katlı yapılarda bodrumdan başlayan ve giriş dahil tüm katlara hizmet veren asansör yapıl-
ması zorunludur. Yapı sahibince istenirse daha az katlı yapılarda da asansör yapılır."
"Kullanılabilir katlar alam 800 m2'den ve kat adedi l'den fazla olan umumi binalarda en az bir adet asan-
sör yapılması zorunludur. Ayrıca, kat alanı 80Q m2'den ve kat adedi 3'den fazla olan umumi binalarla yük-
sek katlı binalarda yukarıdaki esaslara uygun ve en az 2 adet olmak üzere binanın tipi, kullanım yoğunlu-
ğu ve ihtiyaçlarına göre belirlenecek sayıda asansör yapılması zorunludur. Bu asansörlerden en az bir tane-
sinin herhangi bir tehlike anında, arıza veya elektriklerin kesilmesi halinde zemin kata ulaşıp kapılarını aça-
cak, yangına dayanıklı malzemeden yapılmış, şaft içinde, duman sızdırmaz nitelikte, kesintisiz bir güç kay-
nağından beslenecek şekilde tesis edilmesi gerekmektedir."
MADDE 1 1 - Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-
melikle değişik 50 nci maddesinin (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"a) Bu Yönetmelikte belirtilen umumi yapılarda ve yüksek katlı yapılarda 15 m3'ün altında olmamak
üzere, yapının kullanma amacı, günlük su ihtiyacı, seçilen yangın söndürme sistemi gibi kriterlere ve ulu-
sal ve uluslararası standartlara uyulmak ve gerekli drenaj ve yalıtım tedbirleri alınmak şartıyla hacmi belir-
lenen su deposu bulundurulması zorunludur. Diğer konut tipi binalarda ise yeterli büyüklükte su deposu ve
hidrofor yeri ayrılır, yapı sahibinin isteğine bağlı olarak mekanik tesisat projelerine işlenerek tesis edilir. Su
depoları, gerekli drenaj ve yalıtım tedbirleri alınarak binanın bodrum ya da çatı katında tertiplenebileceği
gibi, aynı koşullan taşımak şartıyla, bina alanı dışında ön, yan ve arka bahçelerde toprağa gömülü şekilde
de yerleştirilebilir.
Ayrıca işhanı, büro, çarşı, pasaj, mağaza gibi binalarla, otel ve benzerlerinden en çok 25 kişiye; sinema,
tiyatro gibi umumi binalarda ise en çok 50 kişiye, en az l kadın ve l erkek ve özürlüler için de en az l ka-
dın, l erkek olmak üzere standardına uygun hela, pisuar ve lavabo yapılması gereklidir.
Kalorifer daireleri ve bacalar ısıtma ve buhar tesisleri 19/11/1984 tarihli ve 18580 sayılı Resmi Gaze-
te'de yayımlanan "Mevcut Binalarda Isı Yalıtımı ile Yakıt Tasarrufu Sağlanması ve Hava Kirliliğinin Azal-
tılmasına Dair Yönetmelik" ile 8/5/2000 tarihli ve 24043 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Binalarda Isı
Yalıtımı Yönetmeliği" hükümlerine uygun olarak düzenlenir."
MADDE 12- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-
melikle değişik 57 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ/Temmuz-Ağustos 2000 • 33
"Madde 57- Yapı ruhsat işleri aşağıdaki koşullara göre yapılır:
1- Yeni inşaat, ilave ve esaslı tadillerde; yapı ruhsatı almak için yapı sahipleri veya kanuni vekillerin-
ce, tapu kayıt örneği veya istisnai hallerde tapu kayıt örneği yerine geçen belgelerin eklendiği dilekçe ile
başvurulur.
Tapu kayıt örneği yerine geçen belgeler; özel kanunlara göre tahsisi yapılıp henüz tapu s i c i l i n e kayde-
dilmemiş ancak Kanunlarında mülkiyet belgesi yerine geçmesine dair hüküm bulunan i lg i l i kamu kuruluş-
larınca verilmiş tahsis belgesi, mülkiyete dair kesinleşmiş mahkeme kararı ve bu mahkeme kararına daya-
lı olarak yetkili makamlar tarafından verilen belge ve kesinleşmiş kamulaştırma kararlarıdır.
2- Belediyece, projelerin hazırlanmasına esas olmak üzere, parselin imar planı ve bu Yönetmelik hü-
kümlerine göre yapılanma şartlarını gösterir imar durumu (çap), aplikasyon krokisi, yol kotu tutanağı ve
kanal kotu tutanağı düzenlenir. Ayrıca, ilgili idarece imar planının yapımına veri teşkil eden jeolojik/jeotek-
nik etüt raporunun, parselin bulunduğu alanı da kapsayan bölümü parsel sahibine verilir. Bu bilgilere göre
gerektiğinde ilgili mühendislerce parsele ilişkin zemin etüt (jeoteknik etüt) raporu da hazırlanır.
3- Yapı sahibi ve kanuni vekillerince (2) numaralı bentteki belgelere göre yürürlükteki kanun, plan, yö-
netmelik, Türk Standartları, çevre şartları, fen, sanat ve sağlık kuralları ve tüm mevzuat hükümlerine uy-
gun olmak üzere aşağıdaki projeler hazırlatılır.
a) Mimari Proje; mimarlar tarafından hazırlanan vaziyet planı, bodrum katlar dahil tüm kat planları, ça-
tı planı ile bunlara ilişkin en az 2 adet kesit ve yeteri sayıda görünüş, gerektiğinde sistem kesitleri ve nok-
ta detayları bulunan avan ve tatbikat projeleri ile ilgili mühendisler tarafından hazırlanan ısı y a l ı t ı m proje-
si ve/veya raporu, aplikasyon belgesi, yerleşme ve yapının özelliği nedeniyle ilgili idarece istenecek pey-
zaj projelerinden oluşur.
b) Statik Proje; mimari projeye uygun olarak, inşaat mühendisleri tarafından hazırlanan, ölçekleri yapı-
nın büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen, betonarme, yığma, çelik ve benzeri yapıların türlerine göre
taşıyıcı sistemlerini gösteren, bodrum kat dahil tüm kat planları, çatı planları, bunların kesitleri, detayları
ve hesaplarıdır. Bu hesaplarda zeminin fiziksel parametreleri, zemin-temel-yapı etkileşimi ve temel tasarı-
mının belirlenmesinde, mühendislik hizmetleri içeren standartlara ve Bakanlıkça yayımlanan "Zemin ve
Temel Etüdü Raporlarının Hazırlanmasına İlişkin Esaslar'a uyulur.
c) Mekanik Tesisat Projesi; mimari projeye uygun olarak, makina mühendisleri tarafından hazırlanan,
ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen sıhhi tesisat, ısıtma (kalorifer, kat kaloriferi ve
benzeri), soğutma, havalandırma projeleri ve ısı yalıtım raporudur. İdare, yapının özelliğine göre bu proje-
lerden gerekli olanları ister.
' d) Elektrik Tesisat Projesi; mimari projeye uygun olarak, elektrik mühendisleri tarafından hazırlanan,
ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen elektrik iç tesisatı (kuvvetli ve zayıf akım) ile
makina mühendisiyle birlikte hazırlanan asansör projeleridir. İdare, yapının özelliğine göre bu projelerden
gerekli olanları ister.
Yukarıda adı geçen projeler ve ayrıca yapının özelliği ve mahallin şartlarına göre idarece ek olarak is-
tenen, ilgili mühendislerce hazırlanan proje, rapor ve belgeler, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca kabul ve
tespit edilen çizim ve tanzim standartlarına, Türk Standartları Enstitüsünce hazırlanan standartlara ve ilgi-
li tüm yönetmeliklere uygun olmak zorundadır.
Projelerin başında, arsanın yeri, tapu kaydı, pafta, ada, parsel numaraları, alanı, özel durumlarda varsa
içerdiği yapılar, yapılacak yapının; cinsi, kat adedi, bina ve yapı inşaat alanları, kullanım amacı, yapı sahi-
bi, yapı müteahhidi, proje müellifleri, fenni mesulleri hakkında gerekli bilgileri içeren bilgi tablosunun yer
alması zorunludur.
4- Proje müelliflerince hazırlanarak imzalanan tatbikat projeleri (5) takım halinde düzenlenerek, usulü-
ne göre dosyalanıp, Belediyenin ilgili birimlerine teslim edilir. İdarece, ruhsata esas belgeler plan ve mev-
34 • TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ /Temmuz-Ağustos 2000
zuat hükümlerine göre incelenir. Eksik ve/veya yanlış bulunmuyor ise başvuru tarihinden itibaren 30 gün
içinde ruhsat verilir. Eksik ve/veya yanlış bulunuyor ise başvuru tarihinden itibaren 15 gün içerisinde yazı
ile bildirilerek iade edilir. Eksik ve yanlışlar giderildikten sonra yapılacak başvurudan itibaren 15 gün için-
de yapı ruhsatı verilir. Yapı ruhsatı verilmeden önce yapıyla ilgili fenni mesuliyetin üstlenilmiş olması şart-
tır.
5- Proje müellifi mimarlar ve mühendislerin, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Ka-nunu uyarınca, ilgili meslek odasına kayıtlı olmaları, büro tescillerini yaptırıp her yı l için yenilemeleri ge-
rekmektedir. İdare, Kanuna aykırı uygulama nedeniyle süreli olarak hakları kısıtlanan proje müelliflerinin
bu durumunu denetlemek üzere ilgili meslek odasınca düzenlenen, meslek adamının o andaki sicil durumu-
nu gösterir, işin adı yazılı belgeyi her proje için ister. Haklarında kısıtlama bulunan meslek adamlarına ait
projeler onaylanmaz. İdare, projeleri incelerken 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygunluğu dagözetir.
Ancak, İmar Kanununun 38 inci maddesinde sayılan mühendisler, mimarlar ve şehir plancıları dışında
kalan fen adamlarının yetki, görev ve sorumlulukları saklıdır.
Kamuda görevli olup, kamu kurumlarına ait projeleri yapan, 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hak-
kında Kanun uyarınca mühendislik ve mimarlık hizmeti verme ehliyetine sahip mimar ve mühendisler,
meslek odasına kayıt ve büro tescili hakkındaki yükümlülüklere tabi değildir."
MADDE 13- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-
melikle değişik 58 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Fenni Mesuliyet Hizmetleri ve Sicil
Madde 58- Fenni mesuliyet hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgililerin sicillerinin tutulmasına dair esaslar
aşağıda belirlenmiştir.
Fenni Mesuliyet:
Fenni mesuller, 57 nci maddede belirtilen esaslara göre düzenlenen ruhsat eki projelerin uygulanması-
nın denetimi için mal sahibi veya vekili tarafından belirlenirler ve i lg i l i idareye karşı görevli ve sorumlu-
durlar.
Proje ile ilgili sorumluluk proje müellifine ait olmak üzere yapının fenni mesuliyeti, konusu, i lg is i ve
yapım aşamasına göre mimar, inşaat, makina ve elektrik mühendisleri tarafından ayrı ayrı yürütülür. Ayrı-
ca idare varsa ek projelerin fenni mesuliyetini, konusuna göre ilgili meslek adamlarının üstlenmesini ister.
Fenni mesuller unvanına ve eğitimine göre, yapının kanuna, plana, yönetmeliklere, i lgil i diğer mevzuat
hükümlerine, fen, sanat, sağlık kurallarına, ruhsat eki projelerine, Türk Standartları Enstitüsü standartları-
na, teknik şartnamelere uygun yapılıp yapılmadığını denetleyeceğine dair taahhütnameyi i lgi l i idareye ver-
mek zorundadır. Taahhütnamede fenni mesul ile mal sahibi arasında yapılan sözleşmede belirlenen fenni
mesuliyet bitiş süresine ilişkin bilginin yer alması gerekir. Ayrıca, noter tasdikli imza sirküleri, Bağ-Kur ve-
ya sigorta kaydı, her yıl yenilenecek vergi kayıt belgesi de idareye verilir.
İdare; aynı zamanda, kanuna ve mevzuata aykırı uygulama nedeniyle süreli olarak faaliyetleri kısıtlanan
fenni mesullerin bu durumu hakkında bilgilenmek ve aşağıda belirlenen inşaat alanı sınırlamalarının dene-
timini sağlamak üzere, ilgili meslek odasınca düzenlenen, sicil durumunu ve fenni mesuliyet üstlenilen işin
adı ile fenni mesulün üzerinde bulunan fenni mesuliyete ilişkin inşaat alanını (m2) belirtir belgeyi ister. Ya-
pı ruhsatı ve yapı kullanma .izin belgelerinin birer örneği ilgili meslek odalarına gönderilir.
Meslek odaları, fenni mesuliyete ilişkin yapı inşaat alanı sınırlamasının kontrolünü bu Yönetmeliğin yü-
rürlüğe girdiği tarihten başlamak üzere kayıtlarına giren yapı ruhsatı ile bu ruhsata istinaden düzenlenen ya-
pı kullanma izin belgelerini veya fenni mesul sözleşmelerini veya istifa dilekçelerini dikkate alarak yerine
getirirler.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 35
Fenni mesulün, yapının bulunduğu il sınırları içinde ikamet etmesi esastır. Farklı bir ilde fenni mesuli-
yet üstlenilebilmesi için ilgili idarenin uygun görmesi ve yapı yeri ile fenni mesulün işyeri arasındaki me-
safenin en fazla 200 km olması gerekir.
Fenni mesullerden, mimar veya inşaat mühendisi 30 000 m2'den, makina mühendisi 60 000 m2'den,
elektrik mühendisi 120 000 m2'den fazla inşaatın, fenni mesuliyetini aynı anda üstlenemez. Üzerinde baş-
ka bir fenni mesuliyet bulunmamak koşulu ile bu miktarları aşan tek ruhsata bağlı inşaatlarda bu şart aran-
maz.
Tek ruhsata bağlı, yapı inşaat alanı 3000 m2'den fazla olan inşaatlarda yapı denetiminde fenni mesulle-
re yardımcı olmak üzere uzmanlık konusuna göre birer fen adamı görevlendirilir. Bu fen adamlarından, ay-
nı anda ve il sınırları içinde kalmak kaydıyla inşaatla ilgili fen adamı 15 000 m2'den, tesisatla i l g i l i fen ada-
mı 30 000 m2'den, elektrikle ilgili fen adamı 60 000 m2'den fazla inşaatta görevlendirilemez.
İşin konusuna göre ilgili fenni mesuller ve yardımcısı fen adamları yapı ruhsat formunda belirlenenler
ile aşağıda belirtilen yapım aşamalarında yapı yerinde bulunmak ve aşağıda sıralanan işlerin yapılmış ol-
duğuna ilişkin açıklamaları yapı denetim defterine işlemek zorundadır.
a) Aplikasyon,
b) Hafriyat ve zemin hazırlama ve zemin etüdü ve emniyet gerilmesi testlerinin yapımı,
c") Temel inşaatın tamamlanması ve temel vizesi düzenlenmesi,
d) Temel ve çatı dahil her katın kalıp, demir, beton ve tesisat donanımı,
e) Su ve ısı yalıtım vizesi,
f) Malzemenin kullanımından önce Türk Standartları Enstitüsü standartlarına uygunluğunun denetimi,
g) Tesisat, elektrik, kanalizasyon vizeleri,
Bu maddeye göre istihdam edilen fen adamlarının bu görevi kabul ettiklerine dair taahhütnamenin ilgi-
li idareye verilmesi zorunludur.
Sicil:
Fenni mesullerin sicilleri, ilgili meslek odalarınca, ilgili idareden alınacak iş bitirme belgeleri de dikka-
te alınarak tutulur ve yeni bir fenni mesuliyet üstlenilmesinde bu siciller dikkate alınır.
Fen adamlarının sicilleri, belediye ve mücavir alan sınırları içinde, belediyelerin i lg i l i birimlerince tu-
tulur ve bu sicillerin birer kopyaları her yıl sonunda Valiliğe (Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü) gönderilir.
Belediye ve mücavir alan sınırları dışındaki yerlerde görev yapacak fen adamlarının s ic i l ler inin tutulması
Valiliğe (Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü) aittir. Sicil fişleri yapının inşaat ruhsatı alınmasından yapı kul-
lanma izninin alınmasına dek geçecek süreyi, bu süreç içindeki faaliyetlerin hepsini içine alır. Fen adamla-
rının sicillerinin tutulmasında fenni mesullerin bildireceği görüş ve kanaatler esas alınır."
MADDE 14- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-
melikle değişik 61 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Madde 61- Mevcut yapının yürürlükteki tüm mevzuat hükümlerine aykırı olmaması şartı i l e imar pla-
nı, bu Yönetmelik hükümleri ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak esaslı tamir ve t a d i l i yapı-
labilir. Ancak, ilave esaslı tamir ve tadil yapılabilmesi için ruhsat alınması zorunludur. Yapı ruhsatı alınmış
inşaatlarda yapılacak ruhsata tabi ilave ve esaslı tadilatlarda, ilgili idarece proje müelliflerinin uygun görü-
şü aranır."
MADDE 15- Aynı Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-
melikle değişik 64 üncü maddesinin birinci ve dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, beşinci
fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
"Yapı tamamlandığında tamamının veya kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığında bu
36 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ /Temmuz-Ağustos 2000
kısımlarının kullanılabilmesi için, inşaat ruhsatını veren belediye veya valilikten izin alınması zorunludur.
Bu iznin alınması için ilgili idareye yapılan başvuru dilekçesi ekinde, fenni mesullerin yapının projelerine,
fen ve sağlık kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını belirten raporları yer alır."
"Yapının kısmen kullanılması mümkün olan kısımlarına yapı kullanma izni düzenlenebilmesi için, bu
bölümlere hizmet veren ortak kullanım alanlarının tamamlanmış ve kullanılabilir olması ve yapıda mevzu-
ata aykırılığın bulunmaması şarttır."
MADDE 16- Aynı Yönetmeliğe 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetme-
likle eklenen Geçici l inci madde aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Geçici Madde l- Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce ruhsat alınarak inşa edilen, o tarih-
teki mevzuata göre yangın merdiveni inşa edilmesi zorunlu olduğu halde yapılmayan yapılar, bu Yönetme-liğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde ilgili idarelerce tespit edilir. Bu yapılara, tespitten son-
ra 2 yıl içinde yangın merdiveni yaptırılır."
MADDE 17- Aynı Yönetmeliğe 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönet-
melikle eklenen Geçici l inci maddeden sonra gelmek üzere Geçici 2 nci madde eklenmiştir.
"Geçici Madde 2- Ruhsat alınarak inşaasına başlanan ancak 5 yıll ık ruhsat süresi sonunda yapı kullan-
ma izni düzenlenmeyerek İmar Kanununun 29 uncu maddesi uyarınca ruhsatı hükümsüz hale gelen yapı-
lar, ilgililerince yapılan başvurularla ve/veya idarelerce yerinde ve dosyasında yapılacak inceleme ve araş-tırmalarla bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde tespit edilir.
Bu yapılar, ruhsat alındığı tarihteki yönetmelik ve ruhsat eki projeler kapsamında incelenir ve mevzu-
ata uygun olanlara ilk ruhsat alındığı tarihteki yönetmelik hükümlerine göre yeniden yapı ruhsatı düzen-
lenir ve inşaası tamamlanan yapılara yapı kullanma izni verilir.
Bu süre içerisinde tespiti yapılmayan yapılara Yönetmeliğin 2/9/1999 tarihli ve 23804 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanan Yönetmelikle değişik 12 nci maddesi hükümleri uygulanır."
Yürürlük
MADDE 18- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
YürütmeMADDE 19- Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür.
5206 Sicil No'lu Üyemiz ve Yıldız Teknik Üniversitesi
Öğretim Üyesi, Dergimiz Hakemler Kurulu Üyesi, Şube Delegemiz
Prof. Dr. Oğuz SOYLU yu
10.07.2000 tarihinde geçirdiği bir rahatsızlık sonucu kaybettik.Meslektaşları iz ve ailesinin acısını paylaşır, tüm sevenlerinebaşsağlığı dileriz.
TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 37
Tebliğ
Hazine Müsteşarlığından Tebliğ:Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali
Sorumluluk Sigortası Genel Şartları
(10.07.2000 Tarih ve 24105 sayılı Resmi Gazete)A- SİGORTANIN KAPSAMIA.l- Sigortanın KonusuBu sigorta, yapı denetim kuruluşlarının denetimleri altında T.C. sınırları içinde inşa edilen ve sigorta
sözleşmesinde tanımlanan yapı veya yapı grubunun fen ve sanat kurallarına aykırı yapılması nedeni ile ya-
pının taşıyıcı sisteminde meydana gelen yapı hasarlarından kaynaklanan zararlardan dolayı 595 sayılı Ka-nun Hükmünde Kararnameye göre bu kuruluşlara düşen hukuki sorumluluğu aşağıdaki şartlarla temin eder.
A.2- Sigorta Sözleşmesinin KapsamıSigorta sözleşmesi, sigortalının yapı denetimi kuruluşu sıfatıyla yapım faaliyetlerini ve bu islerde kul-
lanılan malzemelerin standartlara uygunluğunu denetlemek ve jeoteknik raporlar ile uygulama projelerinikontrol etmekle yükümlü olduğu ve denetim faaliyetlerinin her aşamasında diğer yapı sorumluları ile bir-
likte tutanak tanzim etmek, gerektiğinde raporlar düzenlemek ve bunların birer nüshasını i lg i l i idareye ver-mek zorunda olduğu yapı veya yapı grubunda meydana gelecek hasar dolayısıyla ortaya çıkacak olan so-rumluluğunu sözkonusu yapı veya yapı grubuna ilişkin yapım maliyeti ile sınırlı olmak üzere temin eder.Her bir yapı veya yapı grubu için ayrı bir sigorta sözleşmesi düzenlenmesi esastır.
A.3- Sigorta Sözleşmesinin Süresi ve Teminatın BaşlamasıBu sigorta, yapının kullanım izin belgesinin alındığı tarihte veya kullanma izninin alınması için i lg i l i
valilik veya belediyeye müracaattan itibaren 30 gün sonra öğlen saat 12:00'de başlar, başlama tarihinden
itibaren on yıl sonra öğlen saat 12:00'de sona erer.A.4- Sigorta Bedelinin HesaplanmasıSigorta bedeli, poliçede belirtilen ada, pafta ve parsel üzerine inşa edilecek yapının, yapı inşaat alanının
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından ilan edilen tebliğde belirlenen, binaların yapı yaklaşık birim ma-
liyeti ile çarpımından elde edilen bedeldir.Yapım süresi birden fazla takvim yılını kapsayan yapıların sigorta bedeli, her takvim y ı l ı için hesapla-
nan yapı yaklaşık maliyeti olarak belirlenir. Nihai sigorta bedeli her takvim yılı için ayrı ayrı belirlenen si-
gorta bedellerinin toplamıdır.A.5- Teminat Dışında Kalan Haller
Aşağıdaki haller dolayısıyla uğranılan maddi zarar sigorta teminatının dışındadır.A.5.1. Yapının projelendirilmesine esas yönetmelik ve standartlarda beklenenin ötesinde etkilerle olu-
şan doğal afetlerden dolayı meydana gelen yapı hasarları,
A.5.2. Yapının taşıyıcı sisteminde meydana gelen hafif yapı hasarları ile yapının taşıyıcı sisteminden
kaynaklanmayan yapı hasarları,A.5.3. Yapı kullanma izni alındıktan sonra yapı sahibinin ilgili idareden izin almadan, yapıda, yapının
taşıyıcı sistemini etkileyecek değişiklikler yapması,A.5.4. Sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişi veya kişilerin kasdı,A.5.5. Üçüncü kişilerin eylemlerinden doğacak zarar ve ziyan,A.5.6. Yapı denetim kuruluşunun yazılı ihtarına rağmen yapı sahibi tarafından önlemi alınmayan, par-
sel dışında meydana gelen ve yapıda hasar oluşturan yer kayması, çığ düşmesi, kaya düşmesi ve sel baskı-
nı,A.5.7. Kullanımdan veya aşınma, yıpranma, paslanma ve çürüme ve bakımsızlıktan doğan hasarlar,
38 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
A.5.8. Taşıyıcı sistemi etkilemeyen estetik kusurlarla, kullanım kaybı, kar kaybı, kira kaybı, üretim kay-bı gibi dolaylı zararlar,
A.5.9. Bir sözleşmenin ifasına veya özel bir anlaşmaya dayanıp, sigortalının yasal sorumluluk ölçüsü-nü aşan talepler,
A.5.10. Taşınabilir muhteviyatta meydana gelen her türlü zıya ve hasar,A.5.11. Bedeni zararlar,
A.5.12. Harp, her türlü harp olayları, istila, yabancı düşman hareketlen, çarpışma (harp ilan edilmiş ol-
sun, olmasın), iç harp, ihtilal, isyan, ayaklanma ve bunların gerektirdiği inzibati ve askeri hareketler sebe-biyle meydana gelen bütün hasarlar,
A.5.13. Kamu otoritesinin tasarrufları sonucu ortaya çıkan hasarlar,
A.5.14. Herhangi bir nükleer yakıttan veya nükleer yakıtın yanması sonucu nükleer artıklardan veya
bunlara atfedilen sebeplerden husule gelen iyonlayıcı radyasyonlardan veya radyoaktivite bulaşmalarının
ve bunların getirdiği askeri ve inzibati tedbirlerin sebep olduğu bütün hasarlar. (Bu bentte geçen yanma de-yimi kendi kendini idame ettiren herhangi bir nükleer ayrışımı "füzyon" olayını da kapsar.)
A.5.15. Grev, lokavt, kargaşalık ve halk hareketlerinin ve bunların gerektirdiği askeri ve inzibati hare-
ketlerin sebep olduğu bütün hasarlar,
A.5.16. Manevi tazminat talepleri.
B- HASAR VE TAZMİNATB.l- Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigortalının Yükümlülükleri
Sigortalı veya yapı sahibi, sigorta teminatı kapsamına girebilecek herhangi bir hasarın gerçekleş-mesi halinde aşağıdaki hususları yerine getirmekle yükümlüdür.
B. 1.1. Sorumluluğunu gerektirecek bir olaydan haberdar olduğu andan itibaren 15 gün içinde durumusigortacıya ihbar etmek,
B. 1.2. Sigortalı değilmişcesine gerekli kurtarma ve koruma önlemlerini almak, rizikonun gerçekleşme-si halinde zararı önlemeye ve azaltmaya yönelik tedbirler almak, (Alınan tedbirlere ilişkin masraflar, bu
tedbirler sonuçsuz kalmış olsa bile sigortacı tarafından ödenir.)B.1.3. Sigortacı veya yetkili kıldığı kimselerin makul amaçlarla ve uygun şekillerde hasara uğrayan ya-
pılara girmesine, bunları teslim almasına, muhafaza altına almasına ve zararı önlemeye yönelik girişimler-
de bulunmasına izin vermek,
B. 1.4. Zorunlu haller dışında hasar konusu yer ve şeylerde bir değişiklik yapmamak,
B. 1.5. Zararın tahmini miktarını belirtir yazılı bir bildirimi makul bir süre içinde sigortacıya vermek,
B. 1.6. Sigortacının talebi üzerine olayın ve zararın nedeni ile hangi hal ve şartlar altında gerçekleştiği-ni ve sonuçların tespitine, tazminat yükümlülüğü ve miktarı ile rücu hakkının kullanılmasına yararlı elde
edilmesi mümkün bilgi ve belgeleri sigortacının inceleme ve araştırmasına müsaade etmek, istenilen belge-
leri gecikmeksizin vermek,B. 1.7. Zarardan dolayı dava yolu ile veya başka yollar ile bir tazminat talebi ile karşı karşıya kaldığı tak-
dirde zarar talebine ve cezai kovuşturmaya ilişkin almış olduğu ihbarname, davetiye ve benzeri tüm belge-leri derhal sigortacıya vermek,
B. 1.8. Sigorta konusu ile ilgili başka bir sözleşme varsa bunları sigortacıya bildirmek.
Sigortalı, sigortacının yazılı izni olmadıkça tazminat talebini kısmen veya tamamen kabule yetkili ol-
mayıp, zarar görene herhangi bir tazminat ödemesinde bulunamaz.B.2- Rizikonunun Gerçekleşmesi Halinde Sigortacının HaklarıSigortacı yapı sahibi tarafından yapılan hasar ihbarı üzerine;
B.2.1. Tazminat talebinde bulunan yapı sahibi ile doğrudan doğruya temasa geçerek anlaşma yapmak,
B.2.2. Sigortacı veya yetkili kıldığı kimseler hasara uğrayan veya yetkili kıldığı kimselerin girmesini is-tem tedbirleri almak,
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ' Temmuz-Ağustos 2000 • 39
B.2.3. Meydana gelen yapı hasarı onarımının veya inşasının kendisinin tayin ettiği yapı sorumluları ta-rafından yapılmasını istemek hakkına sahiptir.
B.2.4. Sigorta konusu olan yapı hasarlı olsun olmasın, sigortacının onayı olmadıkça ne kısmen ne de ta-mamen sigortacıya bırakılamayacağı gibi, bu madde hükümlerine göre sigortacının teminal a l t ı n a al ınan ya-pılara girmiş, bu yapıları teslim almış, bunlara el koymuş veya bunları muhafaza altına a lmış olması yapısahibinin hasarlı yapıyı bırakmasın kabul ettiğine delil teşkil etmez.
B.3- Hasar Tespitinde Hakem Bilirkişilik MüessesesiSigortalı kıymetlerde meydana gelen hasar dolayısıyla uğranılan zarar miktarı taraflar arasında yapıla-
cak anlaşmayla tespit edilir. Taraflar anlaşamadıkları takdirde, zarar miktarı uzman mühendisler veya tek-nisyenler arasından seçilecek hakem-bilirkişi olarak adlandırılan bilirkişiler tarafından, aşağıdaki hükümle-re tabi olmak üzere tespit edilir:
B.3.1. İki taraf tek hakem-bilirkişi seçiminde anlaşamadıkları takdirde, taraflardan her biri kendi hakem-bilirkişisini tayin eder ve bu hususu noter eliyle diğer tarafa bildirir. Taraf hakem-bilirkişiler tayisilerinden
itibaren 7 gün içerisinde ve incelemeye geçmeden evvel bir üçüncü tarafsız hakem-bilirkişi seçerler ve bu-nu bir tutanak bilirkişi ancak taraf hakem-bilirkişilerinin anlaşamadıkları hususlarda, anlaşamadıkları had-ler dahilinde kalmak ve buna münhasır olmak kaydıyla karar vermeye yetkilidir. Üçüncü hakem-bilirkişikararını müstakil bir rapor halinde verebileceği gibi, diğer hakem-bilirkişilerle birlikte bir rapor halinde deverebilir. Hakem-bilirkişi raporları taraflara aynı zamanda tebliğ edilir.
B.3.2. Hakem-bilirkişi raporlarının beher ünite için tespit edilecek hasar miktarlarından başka hasarınbelli veya muhtemel sebebini hasarlı kıymetlerin değerini, tamir veya başka hususlar için faydalanabilecekenkazın ağırlığını ve değerini de ihtiva etmesi gereklidir.
B.3.3. Taraflardan herhangi biri diğer tarafça yapılan tebliğden itibaren 15 gün içerisinde hakem-bilir-
kişisini tayin etmez yahut taraf hakem-bilirkişiler üçüncü hakem-bilirkişinin seçimi hususunda 7 t'.ün içeri-sinde anlaşamazlar ise, taraf hakem-bilirkişisi veya üçüncü hakem-bilirkişi taraflardan birinin talebi üzeri-
ne hasar mahallindeki ticaret davalarına bakmaya yetkili mahkeme başkanı tarafından tarafsız ve mütehas-sıs şahıslar arasından seçilir.
B.3.4. Her iki taraf üçüncü hakem-bilirkişinin (bu şahıs ister hakem-bilirkişilerince, ister y e t k i l i mahke-me başkanı tarafından seçilecek olsun) sigortacının veya sigortalının ikamet ettiği veya hasarın meydanageldiği mahal dışından seçilmesini isteme hakkını haizdirler ve bu isteğin yerine getirilmesi gereklidir.
B.3.5. Hakem-bilirkişiler ölür, vazifeden çekilir veya reddedilir ise ayrılan hakem-bilirkişi yerine yeni-si aynı usule göre ve tesbit muamelesine kaldığı yerden devam edilir. Sigortalının ölümü, tayin edi lmiş bu-lunan hakem-bilirkişinin vazifesini sona erdirmez. İhtisas yokluğu sebebiyle hakem-bilirkişilere yapılacak
itiraz, bu şahısların öğrenildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde yapılmadığı takdirde itiraz hakkı düşer.B.3.6. Hakem-bilirkişiler incelemelerinde tamamen serbesttirler.B.3.7. Hasar miktarının tespiti zımında hakem-bilirkişiler gerekli görecekleri deliller ile hasar tespitine
yarıyacak kayıt ve belgeleri isteyebilir ve hasar mahallinde incelemede bulunabilirler.B.3.8. Hakem-bilirkişi veya hakem-kişiler, yahut üçüncü hakem-bilirkişinin hasar miktarı hususunda
verecekleri kararlar kesindir, tarafları bağlar. Eğer hasar miktarı taraflarca tespit edilmemişse bir hakem-bi-lirkişi kararına dayanmadan sigortacıdan tazminat talep ve dava edilemez.
B.3.9. Taraflar tazminat miktarı hususunda-anlaşmadıkça alacak ancak hakem-bilirkişi kararı i l e muac-cel olur ve zaman aşımı kesin raporun taraflara tebliği tarihinden evvel işlemeye başlamaz.
B.3.10. Taraflar kendi hakem-bilirkişilerinin ücret ve masraflarını öderler. Üçüncü hakem-bilirkişininücret ve masrafları taraflarca yarı yarıya ödenir.
B.4- Tazminatın HesabıB.4.1. A.3 maddesinde belirtilen süre içinde yapının ağır hasar görmesi ve yıkılması halinde zarar, ha-
sarın meydana geldiği yıl için geçerli olan yapı yaklaşık maliyeti esas alınmak suretiyle, güçlendirme ge-
rektiren orta hasar halinde ise yine hasarın meydana geldiği yıl için geçerli olan yapı yaklaşık maliyeti esas
40 • TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
alınmak suretiyle proje müellifince belirlenen ve i l g i l i idarece onaylanan keşif bedeli üzerinden saptanır.B.4.2. Sigortacı, talep edilen tazminat ve giderler ile i lg i l i tespit tutanağı veya bilirkişi raporunun ve ge-
rekli belgelerin sigortacının merkez veya şubelerinden birine iletilmesinden itibaren ve iki ay içerisinde ge-
rekli incelemeleri tamamlayıp zarar ve tazminat miktarını tespit eder ve yapı sahibine bildirir. Zararın tes-
pit edilmesinden sonra, sigortalının tazminatın ödenmesini talep hakkı doğar ve tazminat ödenir hale gelir.
B.4.3. Sigortacı ödediği tazminat tutarınca hukuken sigortalı yerine geçer. Sigortalı, sigortacının açabi-leceği davaya yararlı ve elde edilmesi mümkün belge ve bilgileri vermekle zorunludur.
B.4.4. Sigorta edilmiş rizikonun gerçekleşmesi ile yapının ağır hasara uğraması veya yıkılması halinde
sigorta teminatı sona erer. Kısmi hasar halinde, sigorta bedeli rizikonun gerçekleştiği belirtilen tarihten iti-baren, ödenen tazminat tutarı kadar eksilir.
B.5- Yapı Sahibinin Hakkının Korunması, Sigortacının Sigortalıya RücuHakkı Sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin 595 sayılı Kanun Hükmünde Ka-
rarnameden doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunudoğuran haller yapı sahibine karşı ileri sürülemez.
Diğer taraftan, başlıca;B.5.1. Yapım süresinde kanun ve yönetmeliklerde belirtilen fen ve sanat kurallarında yapılan bir deği-
şiklik nedeniyle yapının inşasında veya projelerinde bir takım yeni düzenlemelerin yapılması gerekliliği si-gortalı tarafından bilinmesine veya gerekli özenin gösterilmesi halinde bilinecek olmasına rağmen bu dü-
zenlemeler yapılmamış,B.5.2. Proje müellifi, şantiye şefi veya yapı müteahhidi kusurlu bulunmuş,
B.5.3. Sigortalının rizikonun gerçekleşmesi halinde B.l maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerinegetirmemesinden dolayı zarar miktarında bir artış meydana gelmiş olması hallerinde, ödemede bulunan si-
gortacı sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye i l işkin 595 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre taz-minatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceği miktarı sigortalıya rücu eder.
C- ÇEŞİTLİ HÜKÜMLERC.l- Sigorta Ücretinin Ödenmesi ve Sigortacının Sorumluluğunun BaşlamasıC. 1.1. Sigorta primleri aşağıda belirtilen esaslara göre uygulama yılı itibariyle yapı yaklaşık maliyeti
üzerinden hesaplanır.C. 1.1.1. Yapı ruhsatı alınmadan önce yapı yaklaşık maliyetinin %20 sine (yapı bodrumlu ise %25 ine),C. 1.1.2. Yapının taşıyıcı sisteminin inşaatına başlanmadan önce yapı yaklaşık maliyetinin %40 ma (ya-
pı bodrumlu ise %35 ine),
C. 1.1.3. Yapının sıvaya hazır hale getirilmesinden önce yapı yaklaşık maliyetinin %20 sine,C. 1.1.4. Yapının kalan kısımlarına başlanmadan önce yapı yaklaşık maliyetinin %20 sine tekabül eden
primler yapı sahibi tarafından yapı denetim hesabına yatırılan yapı denetim kuruluşu hizmet bedelinin için-de yer alır ve i l g i l i idare tarafından içinde bulunulan ay sonu itibariyle sigorta şirketinin hesabına aktarılır.Primler bu şekilde peşin olarak ödenmiş olur.
C.2- Sigortalının Sözleşme Yapıldığı Sırada Beyan YükümlülüğüC.2.1. Sigortacı, bu sigortayı sigortalının rizikonun gerçek durumunu bildirmek üzere, teklifname, po-
liçe ve eklerinde yazılı beyanına dayanarak kabul etmiştir.C.2.2. Sigortalının beyanının gerçeğe aykırı ve eksik olması halinde, sigortacının sözleşmeyi daha ağır
şartlarda yapmasını gerektirecek durumlarda sigortacı durumu öğrendiği andan itibaren sekiz gün içerisin-
de prim farkının ödenmesini sigortalıya ihtar eder. Sigortalı ihtarın tebliği tarihini izleyen sekiz gün içinde
talep olunan prim farkını ödemez veya ödemeyeceğini bildirirse sözleşme feshedilmiş olur.C.2.3. Sigorta ettirenin kasıtlı davrandığı anlaşıldığı takdirde, sigortacı sözleşmeden cayabilir ve prime
hak kazanır.
C.2.4. Sigortacı poliçenin feshedilmesi halinde durumu bir yazı ile ilgili Bakanlık, yapı sahibi ve Dene-
tim Komisyonlarına bildirir.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 41
Gerçeğe aykırı beyan rizikonun gerçekleşmesinden sonra öğrenilmemişse, bu zarardan dolayı ödenmişve ödenecek tazminatın;
C.2.4.1. Gerçeğe aykırı beyanın kasten yapılmış olması halinde tamamı için,
C.2.4.2. Kasıt olmaması halinde ise ödenecek tazminatın, alınan primle alınması gereken prirn arasın-daki oran kadar kısmı dışında kalan miktar için sigortalıya rücuda bulunulur.
C.2.5. Süresinde kullanılmayan cayma ve prim farkını talep etme hakkı düşer.C.3- Sigortalının Yapım Süresi İçinde İhbar YükümlülüğüC.3.1. Sözleşmenin yapılmasından sonra teklifnamede, teklifname yoksa poliçe ve eklerinde beyan olu-
nan hususların sigortalı tarafından sigortacının sözleşmeyi daha ağır şartlarla yapmasını gerektirecek mahi-
yette değiştirilmesi halinde sigortalı bu değişikliği öğrenir öğrenmez, en geç sekiz gün içinde sigortacıyaihbarla yükümlüdür. Sigortacı durumu öğrendiği andan itibaren sekiz gün içinde prim farkının ödenmesihususunu sigorta ettirene ihtar eder. Sigortalı, ihtarın tebliğ tarihini takip eden sekiz gün içinde talep olu-nan prim farkını ödemez veya ödemeyeceğini bildirirse sözleşme feshedilmiş olur.
Sözleşmenin feshi halinde, prim iade olunur.Prim farkının süresinde istenilmemesi halinde fesih hakkı düşer.
Sözkonusu değişikliklere ilişkin ihbar yükümlülüğünün yerine getirilmesinden sonra meydana gelenolaylardan dolayı ödenmiş veya ödenecek tazminatlar için değişikliğin bildirilmemesinin kası t l ı olup olma-masına göre C.2 maddesinin sigortacının rücu hakkına ilişkin (4.1) ve (4.2) fıkraları hükümleri uygulanır.
Sigorta süresi içinde meydana gelen değişikliklerin daha az prim alınmasını gerektirdiği a n l a ş ı l ı r ise, budeğişikliğin yapıldığı tarihten sözleşmenin sona ermesine kadar geçecek süre için gün esasına göre buluna-cak prim farkı sigorta ettirene iade olunur.
C.3.2. Sigortalı yapı süresinde;C.3.2.1. İnşaatın başlama, bitiş ve kullanma izinlerini, izin tarihinden,
C.3.2.2. Proje müelliflerinin, şantiye şefinin ve yapı müteahhidinin, görev ve yükümlülüklerini yerinegetirip getirmediklerini, varsa kusurlarını öğrendiği veya öğrenmesi gerektiği tarihten,
C.3.2.3. Yapı projesinde, yapı inşa tekniğinde ve inşaat alanında olacak değişiklikleri, değişiklik tarihin-
den;C.3.2.4. Yapının kullanma izninden önce projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bil irildiğine
dair kullanma izninden önce ilgili idareye verilen rapor ve raporları birer örneğini ilgili idareye veriliş ta-rihinden, itibaren en geç sekiz gün içinde sigortacıya bildirmekle yükümlüdür.
C.3.2.5. Sigortalı Yapım faaliyetlerini ve bu işlerde kullanılan malzemelerin standartlarına uygunluğu-nu denetlemekle ve jeoteknik raporlar ile uygulama projelerini kontrol etmekle yükümlüdür. Sigortalı fa-aliyetlerinin her aşamasında diğer yapı sorumluları ile birlikte tanzim edeceği tutanak ve raporlardan bir
nüshasını sigorta şirketlerine vermekle yükümlüdür.C.4- Sigortalının Denetim Görevinden AyrılmasıSözleşme süresinde Denetim Kuruluşunun poliçede belirtilen yapının denetimi görevinden ayrılması
halinde sigortanın hükmü devam eder ve sigorta ettirenin sözleşmeden doğan hak ve borçları yeni hak sa-
hibine geçer. Değişiklik halinde, sigorta ettiren ve sigortacının varlığını öğrenen yeni hak sahibi durumu si-gortacıya bildirmekle yükümlüdür.
Sigortacı değişikliği, yeni hak sahibi de sigortanın varlığını öğrendiği tarihten itibaren sekiz gün içindesözleşmeyi feshedebilir. Süresinde kullanılmayan fesih hakkı düşer. Kullanım izninden önceki fesihlerdeprim, uygulama yılma ait yapı yaklaşık maliyeti üzerinden hesaplanarak sigorta ettirene iade edilir. Fesih-
ler ilgili idareye de bildirilir.C.5- Vergi, Resim ve HarçlarSigorta sözleşmesine bedeline veya primine ilişkin olarak mevcut ve ileride konulacak vergi, resim ve
harçlar sigorta ettiren tarafından ödenir.
42 • TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
C.6- Tebliğ ve İhbarlarSigortalının ihbar ve tebliğleri sigorta şirketinin merkezine veya sigorta sözleşmesine aracılık yapan
acenteye noter aracılığıyla veya taahhütlü mektupla yapılır.
Sigorta şirketinin ihbar ve tebliğleri de sigorta ettirenin poliçede gösterilen adresine, bu adreslerin de-ğişmiş olması halinde ise sigorta şirketinin merkezine veya sigorta sözleşmesine aracılık yapan acenteye
bildirilen son adresine aynı şekilde yapılır. Taraflara imza karşılığı olarak elden verilen mektup veya telg-raf ile yapılan ihtar ve tebliğler de taahhütlü mektup hükmündedir.
C.7- Ticari ve Mesleki Sırların Saklı TutulmasıSigortacı ve sigortacı adına hareket edenler sigorta ettirene ait öğrenecekleri ticari ve mesleki sırların
saklı tutulmasından doğacak zararlardan sorumludurlar.
C.8- Yetkili MahkemeBu sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar nedeniyle açılacak davalarda yetkili mahkeme, yapı
denetim kuruluşunun sorumluluğuna konu olan yapının bulunduğu yer mahkemeleridir.C.9- Zamanaşımı
Sigorta sözleşmesinden doğan bütün talepler iki yılda zamanaşımına uğrar.C.10- Yürürlükİşbu genel şartlar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
YAPI DENETİM KURULUŞLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI TARİFEve TALİMATI
A. TARİFESigorta fiyatı, sigorta bedelinin yüzde 1.3 üdür.
B. PRİMİN TESPİTİSigorta primi Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarındaki esasla-
ra göre saptanacak sigorta bedeline yukarıda belirtilen fiyatın uygulanması ile belirlenir.
C. UYGULAMA TALİMATIC.l) Yapı denetim kuruluşunun görevinden ayrılması veya uzaklaştırılması durumunda yapı denetim ku-
ruluşuna herhangi bir prim iadesi yapılmaz.C.2) Sigorta Ücretinin Ödenmesi ve Sigortacının Sorumluluğunun Başlaması
2.1. Prim genel şartlardaki esaslar dahilinde tamamen ödenmedikçe sigortacının sorumluluğu başlamaz.2.2. Yapı inşaat süresinde yapı denetim kuruluşunun değişmesi halinde yeni yapı denetim kuruluşunun
sorumluluk sigortası primi, sorumluluğun başladığı ana kadarki yapılan işlerin maliyeti, yapı yaklaşık ma-liyetinden düşülerek bulunan bedel ile tarife fiyatının uygulanması ile hesaplanır. Daha önceki alman prim-le alınması gereken prim arasındaki fark ayrıca tahsil edilir.
D. ACENTE KOMİSYONUSigorta şirketleri tarafından acentelere, prim tutarının en fazla %10 u oranında komisyon ödenir. Acen-
telere bunun dışında teşvik komisyonu, kar komisyonu veya diğer herhangi bir isim altında ödeme yapıl-maz.
E. YÜRÜRLÜKBu tarife ve talimatlar Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının
yürürlüğe girdiği tarihte yürürlüğe girer.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 43
Görüş
YAPI DENETİM KURULUŞLARI ZORUNLUMALÎ SORUMLULUK SİGORTASI MEVZUATI
ve UYGULAMA SORUNLARI
Av. Zihni METEZADE
Türk Sigorta sektöründe, sigorta ve diğer ilgi-
li mevzuatın yetersizliği, bunun sonucu olarak
farklı uygulamalar, içtihatlar ve yargı kararları
sektörün hizmet verme fonksiyonunu etkilemek-tedir.
595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname ile sigorta sektörüne yeni
bir sigorta türü getirilmiş ve uygulama alanı doğ-
muştur. Yapı Denetimi Kuruluşlarının Mali So-
rumluluk Sigortası olarak belirlenen bu sigorta kı-
sa bir süre önce çıkarılan genel şartlan ve tarife ve
talimatı ile teorik olarak uygulanabilir hale gel-
miştir. Ancak, sigortanın uygulanabilmesi düşü-
nüldüğü şekilde olabilecek midir? Olumsuzluklar
nelerdir? Bu yazıda, bu konular irdelenmiştir.
YAPI DENETİMİ SİGORTASININ
UYGULANABİLİRLİĞİ
10.7.2000 ta-rihli, 14105 sayı-
lı Resmi Gazete-
de Yapı Denetim
Kuruluşları Zo-
runlu Mali So-
rumluluk Sigor-
tası Genel Şartla-
rı yayınlanmıştır.
Bu genel şartlar-
la daha önce
10.4.2000 tarihli
Resmi gazetede
yayımlanan Yapı
Denetimi Hak-
kında 595 sayılı
Kanun Hükmün-
Av. Zihni METEZADE1954 yılında İ.Ü. Hukuk Fakültesinden mezun oldu. 1956 yılında Ticaret
Bakanlığı'nda görev aldı. Bir süre sonra da Ticaret Bakanlığı teftiş kuruluna gir-di. 1965 ve 1971 yıllarında Bakanlıkça gönderildiği Belçika'da Sermaye Piya-sası ve Menkul Kıymetler Borsası, sermaye ortaklarının kuruluşu, işleyişi ve de-netimi, AET'nin ortakları konusundaki mevzuatı, Belçika dış ticaret ofisi, tica-ret borsalarının kuruluşu, işleyişi, denetimi, Belçika'da tüketicinin korunması vesigorta uygulaması konularında incelemelerde bulundu.
1983 yılında Sigorta Murakabe Kurulu üyeliğine atandı. 1990 yılından beriTürkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Müşaviri olarak hizmet görmek-tedir. Gerek Ticaret Bakanlığı'nda, gerek Murakabe Kurulu'nda, gerekse Bir-lik'deki görevleri sırasında milli ve uluslararası nitelikteki toplantı ve seminer-lere katıldı ve tebliğ sundu.
7397 sayılı Kanun da dahil olmak üzere birçok kanun tasarısıın hazırlanma-sı çalışmalarında bulundu.
Ticaret Bakanlığı'ndaki görevi sırasında Tüketicinin Korunması HakkındaKanun Tasansı'nı, Serbest Rekabeti Sınırlayan Anlaşmalar Hakkındaki KanunTasarısı'm, İhracatçı Birlikleri Hakkında Kanun Tasansı'nı, Dış Ticaret İşlemle-rinde Ek Mali Yükümlülüklere İlişkin Kanun Tasansı'nı hazırladı.
Ayrıca Belçika'da Dış Ticaret Ofisi, Belçika'da Devletin Tüketiciyi Koru-ması ve Fiatlara Müdahalesi, Tüketicinin Korunması; Sigorta Rehberi gibi bası-lı incelemeleri yanında muhtelif yayın organlarında hukuki ve iktisadi yazılanmevcuttur.
de Kararnameye göre Yapı Denetim Kuruluşları-
nın denetimleri altında inşa edilen yapıların fen
ve sanat kurallarına aykırı yapılması nedeniyle
ortaya çıkan yapı hasarında kusur aranmaksızın
doğan sorumlulukları karşılamak üzere getirilen
zorunlu sigortanın hükümleri düzenlenmektedir.
595 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin çıka-
rılmasında olduğu gibi, bu genel şanların hazır-
lanması da, son günlere bırakılmış, bu durum ya-
pı denetimi ve sigortaya ilişkin hükümlerin en kı-
sa zamanda yeniden gözden geçirilmeleri gereği-
ni şimdiden zaruri kılmıştır. Konuya i l i ş k i n olarak
sigorta ve inşaat sektörlerinden gelen tenkitler bu
durumu açıkça ortaya koymaktadır.
A. YAPI DENETİMİ HAKKINDA 595 SAYI-
LI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME
595 sayılı Kanun Hükmünde Kararname
10.4.2000 tari-hinde yayınlan-
mış, uygulamaya
geçilmesi için
10.7.2000 tarihi-
ne kadarki süre
içinde genel şart-
lar ile sigortanın
tarife ve talimatı-
nın düzenlenme-
si öngörülmüş;
ancak bu çalış-
maların son gün-
lere s ıkışt ır ı lması
yanında, inşaatsektöründe, inşa-
at izninin veril-
* Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği yayın organı olan Birlik'ten DergisiSayı: 8 Ağustos 2000'den alınmıştır.
44 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / TemmüZ-A'ğuStos 2000
meşinin bu çalışmaların bitirilmesine bırakılması,
inşaat sektörünü atıl bir durumda bırakmış ve bu
sektörde faaliyet durmuştur. Halen 595 sayılı ka-
rarname ile getirilen yapı denetim düzeninin he-
nüz işlerlik kazanacak durumda olmaması, bu iş-
lemezliğin bir süre daha devamına neden olacak
nitelikte görülmekte, getirilen sigorta sisteminin
ise, ülkemize has bir yapı sigorta sistemini içer-
mesi ve dünya uygulamaları ve uygulama olanağı
araştırılmadan böyle bir uygulama yolunun seçil-
mesi ile sektörünün birçok kesimi şimdiden bu si-
gortayı yapacak durumda olmadığını ilan etmek
zorunda kalmıştır.
Konu bu hali ile yapı denetimine ve sigortaya
gereksinimi karşılamaktan uzak kalmaya başla-
mış; geleceği ve uygulaması belirsiz bir ortam
oluşmuştur. Bu ortamın ihtiyaçlara göre yeniden
en kısa bir zamanda düzeltilmesi mümkündür ve
bu yapılmalıdır. Bu nedenle, konunun irdelenme-
si zorunlu hissedilmiş yapı denetiminde yeni bir
düzen getirilmesinin ve 595 sayılı Kanun Hük-
mündeki Kararnamedeki aksaklıkların anahatları
ile belirtilmesi gerekli görülmüştür.
595 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, ya-
pıda can ve mal güvenliğini sağlamak, kaynak is-
rafına sebep olan plansız, kontrolsüz ve kalitesiz
yapılaşmayı önlemek, çağdaş norm ve standart-
larda yapı üretmek ve bunun için yapı denetimini
tesis etmek, yapı hasarı nedeni ile zarara uğrayan
kişilerin haklarını korumak ve doğabilecek zarar-
ların tazminini kısa bir zaman içinde sağlamak
üzere bir sigorta sistemi oluşturmak amaçları ile
çıkarılmıştır.
Yapı denetiminde, Yapı Denetim Kuruluşları
kanalıyla yeni bir denetim sistemi getirilmiştir.
Bu suretle, ülkemizde, şimdiye kadar yapı deneti-
mi olarak istenilen şekilde işlemeyen denetim sis-
temine etkinlik kazandırılmak istenmiştir. Zira,
mevcut İmar Kanununun ilgili maddeleri ve yö-
netmelikleri, yapı ruhsatı ve kullanma izni süreç-
lerini tutarlı bir yapı denetimi sistemi oluşturmak
amacı ile düzenlenmemiştir. Yapı ruhsatı verilme-
si ile i lgil i işlemler bu husustaki belgelerin tamam
olup olmadığının kontrolü ve onaylanması şeklin-
de, şekli bir denetim olarak belirlenmektedir. İn-
şaatın yapımı sırasında, onaylı projeye uygunlu-
ğunun kontrolü yapının "fenni mesuF'u olarak
gösterilen kişiye verilmiştir. Bu kimsenin uygula-
madaki durumu, tutarlı bir teknik denetimden zi-
yade yapım süresine teknik bir kişinin katkısının
sağlanmasına dönüktür. Fenni mesulün, bazı so-
rumlulukları olmasına karşın tespit ettiği hususla-
rı ilgili belediyeye ihbar dışında bir yaptırım yet-
kisi yoktur. Yapım kusurları sonucunda ileride do-
ğabilecek zararlardan dolayı müteahhit ve fenni
kontrolün yasal yükümlülüklerinin ve zararın taz-
minindeki sorumluluklarının mevzuattaki yeter-
sizliği bu konudaki önemli noksanlıklardan biri
olmuştur. Ayrıca, ülkemizde inşaat kalleşinin dü-
şük olmasının, kar amacı ile noksan veya kötümalzeme kulanılmasının, işçilik kalitesinin yeter-
siz kalmasının, özellikle konut inşaatında büyük
zararların doğmasına neden olduğu bilinen bir hu-
sustur. Bu nedenle, mal sahibinin ve tüketicinin
menfaatlerinin korunması ve doğacak zararlarda
muhatap bulunabilmesi için 595 sayılı Kanun
Hükmünde Kararname ile Yapı Denetiminde yenibir sistem ihdası ve bu denetimin yetersizliğinden
doğacak zararın giderilmesi için de zorunlu sigor-
ta getirilmesi yoluna gidilmiştir.
Esasında bu anlamda bir düzenleme yapılma-
sının kökeni on sene önceki çalışmalara dayan-
maktadır. Ne var ki ilk çalışmalarda Fransa'daki
yapı denetim sistemine benzer bir sistem öngörü-
lürken 17 Ağustos ve 12 Kasım tarihli deprem
afetlerinin etkisi ile düşünülen sistemde bir deği-
şiklik yapılmış ve daha ziyade doğal afetleri ön
planda tutan ve bu arada yapının mevcut mevzu-
atı muvacehesinde inşaatını sağlamak üzere bütün
gözetimin sorumluluğunu yapı denetim kuruluşu-
na yükleyen bir sistem geliştirilmiş ve bu kurulu-
şun sorumluluğu da, yapı sigortası ile karşılan-
mak istenmiştir. Ne var ki sigorta sektörünün bu
konudaki görüşleri dikkate alınmadan çıkarılan
595 sayılı KHK birçok olumsuz ve anlaşılmaz hü-
kümlerle düzenlenmiş ve uygulamaya konulmuş-
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 45
tur. Bu olumsuzluklar, denetim sistemi ve sigorta-
nın işleyebilmesi için diğer ilgili mevzuatta ge-
rekli düzenlemelerin yapılmamış olması, yapıda
kullanılan malzeme imalatçısının ve yapı ile ilgi-
li diğer teknik elemanların sorumluluk sigortaları-
nın düşünülmemesi, Fransa'da olduğu gibi yapı
zarar sigortasının olmaması, kamuya ait binaların
denetim ve sigorta dışında tutulması, KHK'nın
maddeleri arasındaki uyumsuzluklar, özellikle
deprem gibi doğal afetler ve benzer etkilerden
oluşacak hasarların KHK kapsamına hangi halle^-
de dahil olduğu konusundaki tereddütler yapı de-
netim kuruluşlarının sorumluluğu halinde uygula-
nacak müeyyidelerin yokluğu, taşıyıcı olmayan
sistemin sigorta dışında kalması, tazminatın hesa-
bı, ancak belirli nitelikteki sigorta şirketlerinin bu
sigortayı yapabilmesi gibi ayırımcı hükümler et-
rafında toplanmakta ise de; en önemli husus uy-
gulanması istenilen sigortanın, bu hali ile reasüre
edilebilme olanağının olup olmadığı üzerinde du-
rulmadan KHK'nın çıkarılmasıdır. Özellikle, dep-
rem gibi doğal afetlerden doğacak zararların kar-
şılanmasına yönelik hükümler reasürörleri korku-
tucu olmakta ve sigorta şirketleri bu konuda re-
asürans bulamama endişesini taşımaktadır. Re-
asürans bulunmadan yapı sigortasının yapılama-
yacağı açıktır. Bu durumun ilgili mercilere intikal
ettirilmesine rağmen 595 sayılı KHK'nun bu se-
kide düzenlenmesi, amacın tahakkukuna büyük
ölçüde set çekmiştir.
10.7.2000 tarihinde yürürlüğe giren Kararna-menin uygulama alanı olarak 27 pilot bölge seçil-
miştir. Türkiye nüfusunun %60'ından fazlasının
ikamet ettiği bu illerin nasıl seçildiğini de anla-
mak mümkün değildir. Bu kadar geniş bir alanın
pilot bölge olması "pilot" deyimi ile bağdaşma-
makta, depreme l 'nci derecede maruz bulunan bir
çok ilin bu seçim dışında kalması da kararname-
nin çıkarılmasına dayanak doğal afet saikine ters
düşmektedir. Ne var ki, sigorta sektörünün yuka-
rıda değindiğimiz hassasiyeti ve karşı tavrı yanın-
da yeni inşaatların bu kararname hükümlerine gö-
re denetiminin sağlanabilmesi için ruhsat veril-
memesi nedeniyle inşaat sektörü de faa l iye t in i he-
men hemen durdurmuştur. Yapı denerim kuruluş-
larının henüz oluşmamış olması bu gayrifaal du-
rumun süresini daha da uzatacaktır.
Bu nedenlerle temennimiz 595 sayı l ı KHK'nın
acilen yeniden ele alınması, Kararnamenin Ana-
yasanın 91'inci maddesi mucibince Kanun olarak
Yasama Organınca onaylanması sırasında gerekli
düzeltmelerin yapılmasıdır. Bu düzeltmeler yapı-
lırken kanımızca özellikle iki husus çok önemli-
dir.
1- Yapı denetim kuruluşlarının sorumluluk si-
gortası sigorta şirketleri için ihtiyari n i t e l i k taşı-
malıdır.
2- Sigortanın zorunlu olması isteniyorsa re-
asürans olanağı sağlayacak şekilde düzenlemeler
yapılmalı, özellikle deprem gibi doğal afetlerden
doğacak hasarlar yapı sorumluluk sigortası kapsa-
mı dışına çıkarılmalıdır. Beynelmilel alanda da
yapı sigortasında olmayan doğal afetlerin sigorta
kapsamına alınması dış reasürör bulmayı engelle-
mekte, yapı denetim kuruluşlarının, yapı müteah-
hitlerinin birer sanal kuruluşu şeklinde kurulma
ihtimali, yapıyı yapan ile denetleyenin aynı el ol-
ması endişesi bu durumu daha olumsıızlaştırmak-
tadır. Bu nedenle, sigortacıya yapı denelim kuru-
luşunu seçme hakkı tanınmalıdır. Bu aynı zaman-
da bu kuruluşların sanal kuruluş olmasını engelle-
yecek, ayrıca muteber denetim kuruluşlar ının si-
gorta olanağı bulabilmesini sağlayacaktır.
B- YAPI DENETİM KURULUŞLARI
ZORUNLU MALİ SORUMLULUKSİGORTASI GENEL ŞARTLARI
Hazine Müsteşarlığı 595 sayılı KHK'nin uy-gulanabilmesi için gerekli olan Yapı Denetim Ku-
ruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Ge-
nel Şartlarını ve buna ilişkin Tarife ve Talimatı
düzenleyerek 10.7.2000 tarihli Resmi Gazete'de
yayımlamıştır. Ancak bu genel şartların hazırlan-
ması son günlere sıkıştırılmış ve 595 sayılı
KHK'deki birbiri ile çelişkili hükümler genel
şartların ihtiyaca göre düzenlenmesini engelleyen
46 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
bir başka husus olmuştur. Örneğin;
l - Tazminatın hesabına ilişkin Genel Şartların
B.4. l maddesine göre "yapının ağır hasar görme-
si ve yıkılması halinde zarar, hasarın meydana
geldiği yıl için geçerli olan yapı yaklaşık maliye-
ti esas alınma suretiyle; güçlendirme gerektirenorta hasar halinde ise yine hasarın meydana geldi-
ği yıl için geçerli olan yapı yaklaşık maliyeti esas
alınmak suretiyle proje müellifince belirlenen ve
ilgili idarece onaylanan keşif bedeli üzerinden
saptanır" denilmektedir. Bu hüküm, 595 sayılı
KHK'nın bu konudaki 19'uncu maddesinde, do-
ğal afet halinde tazminat ödenmesi ile ilgili hü-
küm aynen alınarak yazılmıştır. Ancak doğal afet
yerine hasarın orijini genelleştirilmiş; bu nedenle
tazminatın hesabında, sigortacılıkla bağdaşmayan
iki ayrı baz oluşturmuştur.
Sigortacılıkta tazminatın hesabında uygulanan
prensip, hasarın doğduğu tarihteki rayice göre tes-
pit yapılması ve bu bedelden sigorta şartlarına gö-
re indirimlere gidilmesidir.
2- 595 sayılı KHK'nin 19'uncu maddesi ya-
nında, 23'üncü maddesine göre "zarar gören taşı-
yıcı sistemin hasarı halinde hasarın meydana gel-
diği yıl fiyatlarıyla güçlendirme bedelini veya ya-
pının yıkılması halinde güncelleştirilmiş teminattutarı üzerinden yapı hasar bedelini sigorta şirke-
tinden talep edebilecektir" denilmektedir. Genel
şartlarda bu hüküm de dikkate alınmamıştır. An-
cak KHK'nin 23'üncü maddesindeki zarar göre-
ne, yapı hasarını doğrudan sigorta şirketinden ta-
lep hakkı veren hüküm, uygulamada ihtilaflara
neden olacak niteliktedir.
3- Genel şartların A. l sigortanın konusu mad-
desinde, "tayıyıcı sisteminde meydana gelen yapı
hasarları" sözkonusu iken, sigorta sözleşmesinin
kapsamına ilişkin A.2 maddesinde, "sözleşmenin,
denetim kuruluşunun yapı veya yapı grubunda
meydana gelecek hasar dolayısıyla ortaya çıkacak
olan sorumluluğunu temin ettiği" belirtilmiştir.
Genel şartlarda, yapı hasarının tanımı yapılma-
mıştır. 595 sayılı KHK'nin 18'inci maddesinin
yapı denetim kuruluşunu yapının taşıyıcı olan ve
olmayan kısımlardaki yapı hasarından dolayı so-
rumlu tuttuğu dikkate alınmadan A.2 maddesi,
A. l maddesi hükmü ile uyuşmaz bir şekilde, ge-
niş bir sorumluluk anlayışı içinde düzenlenmiştir.
4- Bu tür sigortalarda, dünya uygulaması, si-
gorta ücretinin peşin alınması şeklindedir. Zira
alınan primin sigortacı tarafından değerlendiril-
mesi yapılmalı, karşılığı tesis edilmeli, bu suretle
yapı kullanım izninden itibaren başlayan ve on
sene devam eden bir süre içinde enflasyonla yük-
selen yapı maliyetinin inşaat süresi içindeki mali-
yete nazaran çok yüksek olması nedeniyle, buna
göre ödenecek yapı hasarlarında sigorta şirketleri
zararlarının önlenmesine çalışılmalıdır.
Genel Şartların C. l maddesinde sigorta ücreti-
nin ödenmesi, yapının inşa süresindeki yapı evre-
lerine göre ruhsat alınmadan önce yapı yaklaşık
maliyetinin %20'si, yapının taşıyıcı sisteminin in-
şaatına başlamadan önce %10'u, yapının sıvaya
hazır hale getirilmesinden önce %20'si, yapının
kalan kısımlarına başlamadan önce de %20'sine
tekabül eden primlerin ödemesi şeklinde belirlen-
miştir.
Sigorta fiyatı sigorta bedelinin yüzde 1,3'ü
olup, bu nispet uygulama yılı itibariyle yukarıda
değinilen yapı yaklaşık maliyetinin yüzdeleri üze-rine uygulanacaktır. Sigorta ücretinin ödenmesi-
nin bu suretle saptanması ve sigortacıyı bir an-
lamda sigorta pirimini tahsil edebilmek için inşa-
atı takip etmek zorunda bırakmaktadır. Sigortacı
taşıyıcı sistemine mi geçiliyor, sıva mı yapılıyor
şeklinde inşaatı takip ve ücreti tahsil edebilmek
durumunda kalmaktadır.
5- C. l maddesinin C. 1.1.4 fıkrasını tamamla-
yan cümle hükmü de ilginçtir. Bu hükümde "mad-
de fıkralarındaki yapı yaklaşık maliyetinin yüzde-
lerine tekabül eden primler yapı sahibi tarafından
yapı denetim hesabına yatırılan yapı denetim ku-
ruluşu hizmet bedelinin içinde yerâlır ve ilgili
idare tarafından içinde bulunulan ay sonu itibariy-
le sigorta şirketinin hesabına aktarılır. Primler bu
şekilde peşin olarak ödenmiş olur" denilmiştir.
Prim, belirtilen muhtelif sürelerde ödenirken, bu
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 47
ödemenin nasıl peşin prim olduğunu anlamak
mümkün değildir. Ayrıca primin ilgili idarece
içinde bulunulan ay sonu itibariyle sigorta şirketi-
ne aktarılması öngörülmüştür. Bu suretle peşin
ödendiği söylenilen prim ilgili idarece tutularak
29 güne kadar uzayan bir süre sonunda sigorta
şirketine ödenebilecektir.
6- Primin yapı denetim kuruluşu hizmet bede-
linin içinde yeralması 595 sayılı KHK hükümleri
ile de uyuşmamaktadır. Zira Kararnamenin 8'inci
maddesinde yapı denetimi hizmet bedelinin yapı
sahipleri tarafından, il özel idareleri ve belediye-
ler adına bankada yapı denetim hesabına yatırıla-
cağı, hesabın başka maksatla kullanılamayacağı
ve bu hesaptan yapı denetim kuruluşuna ödeme
yapılacağı belirtilirken, 7'nci maddesinde "yapı
denetim kuruluşu katma değer vergisi hariç yaptı-
ğı hfzmetlerden dolayı, yapı sahibinden başka ad
altında ayrıca hiçbir bedel talebinde bulunamaz"denilmiştir. Oysa, genel şartlarla prim ödenmesin-
de bu hesap vasıta olarak kullanılmakta ve
KHK'de öngörülmeyen bir uygulamaya yolaçıl-
maktadır. Primin bizzat sigortalı tarafından öden-
mesi gereği hem geciktirilmekte, hem de denetim
hesabına bağlanmaktadır.
7- Genel Şartların C.3. l maddesine göre, si-
gortacı, sözleşmeyi daha ağır şartlarla yapmasını
gerektiren hallerde prim farkının ödenmesi husu-
sunu sigorta ettirene ihtar edecek ve sigortalı ihta-
rın tebliğini takip eden sekiz gün içinde bu farkı
ödemezse sözleşme feshedilmiş olacaktır. Madde
hükmüne göre fesih halinde, prim iade olunacak-
tır. Ticaret Kanunun 1290'ıncı maddesinde, sigor-
ta ettirenin kötü niyeti anlaşıldığı takdirde sigor-
tacının prime hak kazanacağı belirtilmiştir. Genel
şartlarda kötü niyetlileri önleyecek bu durumun
dikkate alınmaması ve prim iadesi doğru olma-
mıştır.
8- Genel Şartların, Sigortalının Denetim Göre-
vinden Ayrılmasına ilişkin C.4 maddesinde "De-
netim Kuruluşunun poliçede belirtilen yapının de-
netim görevinden ayrılması halinde sigortanın
hükmü devam eder ve sigorta ettirenin sözleşme-
den doğan hak ve borçları yeni hak sahibine ge-
çer" hükmü yeralmaktadır. Madde, sigorta ettire-
nin değişikliği halinde, sigortacı veya yeni haksa-
hibine poliçeyi feshetme yetkisini vermektedir.
Kullanma izninden önceki fesihlerde, prim, uygu-
lama yoluna ait yapı yaklaşık maliyet i ü zerinden
hesaplanarak sigorta ettirene iade edilecektir.
Genel Şartların bu hükmü 595 sayı l ı KHK'nin
bu konuda getirdiği sistemle bağdaşmamaktadır.
KHK'nin 16'ıncı maddesinde "yapı sorumluları,
yapı ile ilişkilerini kestikleri tarihe kadar olan fa-aliyetlerinden sorumlu" tutulmuşlardır. Yapı De-
netim Kuruluşu, KHK'da yapı sorumlusu olarak
tanımlanmıştır. Bu nedenle yeni denetim kuruluşu
eskisinin sorumluluğunu yüklenmedikçe ve böyle
bir mutabkat sağlanmadıkça poliçedeki hak ve
borçların yeni denetim kuruluşuna geçmesi, söz-
leşmenin feshi ve prim iadesi yapılması gibi hü-
kümler 16'ıncı madde ile bağdaşmamakladır.
Diğer yandan Genel Şartların bu hükmü ile bu
sigortaya ilişkin Tarife ve Talimatın C.2.2 madde-
sinde yeralan yeni yapı denetim kuruluşunun so-
rumluluğunun başlamasından sonraki prim tesbi-
tine ilişkin hüküm birbiri ile uyuşmamakladır.
9- Yapı Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali So-
rumluluk Sigortası Genel Şartlarında ve Tarife ve
Talimatında prim ödemesinde temerrüd ve fesih
hali düzenlenmemiştir.
Sonuç olarak; sigorta açısından gerek 595 sa-
yılı KHK'de, gerek buna istinaden ç ı k a r ı l a n Yapı
Denetim Kuruluşları Zorunlu Mali Sorumluluk
Sigortası Genel Şartlarında, uygulamayı olum-
suzlaştıran noktalar oldukça fazladır.
C- DENETİM KURULUŞLARI ve YAPI
DENETİM UYGULAMA YÖNETMELİĞİ
l- Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğine
göre Yapı Denetim Kuruluşları, denetim hizmeti
verecekleri yapının kat adedi, inşaat a l a n ı , önemi
ve kullanım özelliği ile kuruluşun çalıştırmak zo-
runda olduğu asgari personel ve ekipman dikkate
alınarak üç sınıfa ayrılmıştır. A, B ve (7 sınıfların-
da oluşan kuruluşlarda, asgari düzeyde, inşaat
48 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
mühendisi, mimar, makine ve elektrik mühendisigibi asıl elemanlar yanında, teknisyen, teknikergibi yardımcı kontrol elemanlarının çalıştırılmasıöngörülmüştür. Bu elemanların asgari sayısı A sı-nıfında 83, B sınıfında 49, C sınıfında ise 18 kişi-dir. Her sınıf denetim kuruluşunun denetledikleritoplam inşaat alanı 120.000 m2 ile 600.000 m2
arasında değişmektedir.Yapı denetim kuruluşlarına, istenilen koşulları
yerine getirmeleri halinde, Yapı Denetimi Üst Ko-misyonunca izin belgesi verilecektir. Ancak, bu-güne kadar, yapılan müracaatların çok düşük ol-duğu anlaşılmaktadır. Bunda yapı denetim kuru-
luşlarının, bünyesindeki uzman mühendis ve mi-marlara ait olması zorunluğunun rolü büyüktür.
2- 595 sayılı KHK'ye göre uzman mühendis-lik ve mimarlıkla ilgili kanuni düzenlemeye yapı-
lıncaya kadar, mesleğinde fiilen çalıştığını belge-lemek kaydıyla 12 yıl ve daha fazla mesleki dene-yimi bulunan mühendis ve mimarlara ilgili mes-lek odasınca uzman mühendis veya uzman mimarbelgesi verilecektir. Belge verme ve buna ilişkin
formaliteler denetim kuruluşlarının organizasyo-nunu yavaşlatmışım Elbetteki, bu kuruluşlar za-manla oluşacaktır. Ne varki gerek KHK'de, gerekYapı Denetim Uygulama Yönetmeliğinde, kuru-luşların sanal şekilde kurulmalarını engelleyecekve denetim görevinin sorumluluğuna ilişkin etkinhükümler yoktur. 595 sayılı KHK'ye göre dene-tim görevini yerine getirmedikleri anlaşılanlarındenetim faaliyeti Yapı Denetim Üst komisyonu-nun teklifi üzerine Bayındırlık Bakanlığınca altıaydan bir yıla kadar geçici olarak durdurulur. Canve mal güvenliğini sağlamak amacıyla uygulama-ya konulan Yapı Denetiminin en önemli organıolan Denetim Kuruluşunun, sorumsuzca hareketi-nin en fazla bir sene faaliyetinin durdurulması ile
müeyyidelendirilmesi yetersizdir. Kuruluşun so-rumsuz hareketi sonunda, sigorta şirketi doğacak
zararı karşılayacak, ancak sermayesinin ne olaca-ğı saptanmamış, yükümlülüklerine karşı teminatı
olmayan bu kuruluşların sorumsuz hareketlerin-den sigorta şirketi yükümlü tutulacaktır. Sigortacıbir süre sonra çok muhtemelen rücu edebileceğikimseyi de bulamayacaktır. Bu hususlar, sigortacıbakımından güvensizlik doğurmaktadır. Bu ne-denle, sigorta şirketinin denetim kuruluşunu seç-me hakkı olmalıdır ve güvensizlik ancak şu şekil-de giderilebilecektir.
3- Yapıda en önemli hususlardan biri de işçi-
liktir. İyi bir yapı kaliteli malzeme yanında, bumalzemenin özenle ve işini bilen kimseler tarafın-dan kullanılmasına ihtiyaç göstermektedir. Bu ne-denle, yapıda müteahhitten işçiye kadar her ele-
manının belirli bilgi ve beceriye sahip olduğununaraştırılması ve kanıtlanması, bunu teminen de
kalfa, usta gibi insan unsurunun mesleki eğitimi-ne önem verilmesi gerekmektedir.
Yapı Denetim Uygulaması Yönetmeliğinde,yapı denetim kuruluşunun inşaatta çalıştırılan işçi
ve ustaların mesleğinin erbabı olduğuna dair ser-
tifikaları yapı müteahhidinden isteyebileceği ön-
görülmüştür. Ancak ülkemizde henüz, mesleki te-
şekküllerin bu tür sertifika verilmesi uygulamasıyerleşmemiştir.
Sonuç olarak, 595 sayılı Kanun Hükmünde
Kararname ile getirilen Yapı Denetim Sigortası,Kararnamenin ve ilgili genel şartlar hükümlerinin
birbiri ile çelişkili ve sigortacılıkla ve dünya uy-gulamaları ile bağdaşmayan hükümleri, reasürans
olanağının dikkate alınmamış olması, yapı dene-
tim kuruluşları konusunda sigorta şirketlerinin et-
kinlikten mahrum olması; kamu kuruluş ve ku-
rumlarının yapacakları veya yaptıracakları yapıla-rı kararname dışında tutarak bu yapılar için can ve
mal güvenliğine önem verilmemesi suretiyle
amaçtan sapılması gibi olumsuz durumu ile şim-
diden işlerlik kazanacak ve ihtiyacı karşılayacakgibi görünmemekte; 595 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin yasallaşmadan önce yeniden göz-den geçirilmesi gerekmektedir.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 49
* *
Üniversitelerimiz
iZMiR YÜKSEK TEKNOLOJİENSTİTÜSÜ
Prof. Dr. Semra ÜLKÜ (İYTE Rektörü)
Yüksek öğrenim kurumlarının en temel fonksiyon-ları Ülkemizi 2000'li yıllara taşıyacak gençlerimizin;
• Cumhuriyetin temel ilkelerinin korunmasınaönem veren ve topluma karşı sorumluluk duyguları ge-lişmiş,
• Araştırmacı,• Girişimci• Kritik düşünme ve ekip çalışmasında başarılı,• Çevre koruma bilinci taşıyan• Kendi teknolojimizi üretecek,
genç bireyler olarak yetiştirilmesi,Ulusal çıkarlara ve kalkınmaya hizmet edecek, sa-
nayiinin ve toplumun ihtiyaçlarına cevap verecek nite-likte araştırma çalışmaları ile;
• Yeni bilgi üreterek bilime uluslar arası düzeydekatkı yapılması
• Üretilen bilginin yayılmasının ve ürüne dönüştü-rülmesini sağlayarak ülkenin ve evrenin geleceğineışık tutulması uygulama çalışmaları ile sanayiye vetopluma önderlik edilmesi şeklinde özetlenebilir.
Özellikle teknoloji alanlarında ileri düzeyde araş-tırma, eğitim, öğretim, üretim, yayın ve danışmanlıkyapmak üzere İzmir'in üçüncü yükseköğretim kurumuolarak 1992 yılında kurulmuş olan Enstitümüz temeleğitim felsefesi olarak:
• İnterdisipliner yaklaşım ile• Çağdaş eğitim metodları uygulayarak• Sanayii işbirliği ile• Eğitim ve araştırmanın içice olduğu ortamda
mesleklerin temel kavramlarının ileri eğitim teknikleriuygulanarak ezbercilikten uzak bir yaklaşım ile yerleş-tirilmesini, öğrenmenin öğrenilmesi ile yaşam boyumesleki gelişmenin sağlanmasını benimsemiş,
YaratıcılığınEkip çalışmasının
• ' Girişimciliğingeliştirilmesini esas almıştır.
Mezunların; araştırmacı, girişimci, kritik düşünmeve karar verme ile ekip çalışmasında başarılı, çevreyikirletmeyecek şekilde tasarım ve üretim yapacak, ken-di teknolojimizin üretilmesinde katkısı olacak bilimadamları, mühendisler, çağdaş projelere imzasını atanmimarlar ve plancılar olarak ülkeye katkıda bulunma-ları hedeflenmiştir.
ABD'de ve Avrupa ülkelerinde alışılmış olan Tek-noloji Enstitüsü kavramı araştırma yoğun, teknik ağır-lıklı yüksek öğretim kurumlarını simgelemekte olup,ABD'de teknik dallarda en önde gelen Yüksek Öğre-tim Kurumlan olan MİT, Georgia Tech, CalTcch de bi-rer Teknoloji Enstitüsü'dür.
Bünyesinde Mühendislik, Fen ve Mimarlık Fakül-teleri yer almakta, lisansüstü eğitim Mühendislik veFen Bilimleri Enstitüsü tarafından koordine edilmekte-dir. Eğitim dili İngilizce'dir. İngilizce hazırlık eğitimYabancı Diller Bölümünde verilmektedir. Feri Fakülte-si: Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji Bölümlerinden,Mühendislik Fakültesi: Makine Mühendisliği, KimyaMühendisliği, İnşaat Mühendisliği, Elektrik-Elektro-nik Mühendisiliği, Bilgisayar Mühendisliği, Gıda Mü-hendisliği Bölümlerinden; Mimarlık Fakültesi: Mi-marlık, Şehir ve Bölge Planlama, Endüstri ÜrünleriTasarımı, Mimari Restorasyon Bölümlerinden oluş-maktadır. Fakülteler dar kapsamlı çok sayıda bölümyerine az sayıda anahtar bölümlerden oluşturulmuş; veayrıca disiplinlerarası çalışmanın teşvik edileceği, bö-lümlerde bulunmayan üst düzey imkanlara sahip İnter-disipliner merkez ve enstitüler (Biyoteknoloji-Biyo-mühendislik, Malzeme Mühendisliği ve Çevre Mühen-disliği gibi) planlanmıştır. Bu birimler aracılığı ile oalanla ilgili bölümler biraraya getirilerek gelişen tek-nolojinin ihtiyaçlarına cevap verebilecek İnterdisipli-ner araştırma ve eğitim sürdürülecek; böylece değişikbakış açılarının biraraya getirilmesi ile araştırmalar da-ha sağlıklı gelişecek, akademisyenler birden fazla mer-kez ve enstitüde İnterdisipliner çalışmaya katkıda bu-lunabilecek, ayrıca imkanlar paylaşılarak daha etkin veverimli kullanılabilecektir. Gelişen teknoloji ve deği-şen öncelikler paralelinde kaynakların bir enstitü veyamerkezden bir diğerine kaydırılması ile değişen ihti-yaçlara daha kolay cevap verilebilecektir. Bilgi düze-yindeki ilerleme ve modern toplum gereksinimleri so-nucunda ortaya çıkan kompleks sorunların çözümlen^-mesinde akademik bölümlerin tek başlarına yeterli ol-maması gerçeğinden hareket ile disiplinlerarası prog-ramlara ağırlık verilmiştir. Eğitim-öğretim programla-rında yukarıda belirtilmiş bölümler çekirdeği oluştur-makla birlikte, Fen ve Mühendislik Fakültelerinin kat-kıları ile Malzeme Bilimi ve Mühendisliği, Biyotekno-
50 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
loji ve Biyomühendislik, Çevre Mühendisliği, EnerjiMühendisliği gibi disiplinlerarası alanlarda lisansüstü
eğitim-öğretim ve yandal lisans programlarının uygu-lanması ve araştırmalar yapılması temel felsefe olarakbenimsenmiştir. Temel disiplinlerden birisinde alına-cak kuvvetli bir lisans eğitimini takiben (Makine Mü-hendisliği, Kimya Mühendisliği, Elektrik-ElektronikMühendisliği, İnşaat Mühendisliği gibi bölümlerdenalınacak dereceler üzerine Biyoteknoloji-Biyomühen-dislik, Çevre Mühendisliği, Malzeme Mühendisliği gi-bi çağın teknolojileri olarak anılan alanlarda lisansüstüeğitim yaptırılması ile bir taraftan kuvvetli bir mühen-dislik temeli oluşturulurken diğer taraftan çağın sürek-li değişim gösteren gereksinimlerine interdisipliner an-layış ile sağlıklı bir şekilde cevap verilebilecektir.
HALEN;* FEN FAKÜLTESİ* Fizik,
* Kimya,* MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ* Bilgisayar Mühendisliği,* Kimya Mühendisliği,* Makine Mühendisliği,* MİMARLIK FAKÜLTESİ* Mimarlık,* Şehir ve Bölge Planlama,
Bölümlerinde Lisans,Halen Öğretime Açık olan Yüksek Lisans Prog-
ramları:*Mühendislik,* Bilgisayar Mühendisliği (Bilgisayar Yazılımı),* Elektrik-Elektronik Mühendisliği (Elektronik ve
Haberleşme),* Gıda Mühendisliği,* Kimya Mühendisliği,* Makine Mühendisliği,* Malzeme Bilimi ve Mühendisliği (Malzeme Bili-
mi),*Fen,
Fizik,Kimya,
* Mimarlık,* Endüstri Ürünleri Tasarımı,* Mimarlık ,* Şehir Planlama,* Şehir Tasarımı,Doktora Programları:* Mimarlık,* Şehir Planlama,ve* Disiplinlerarası Programlar,* Biyoteknoloji ve Biyomühendislik,
• Çevre Mühendisliği (Çevre Kirliliği ve Kontrolü),• Enerji Mühendisliği (Enerji ve Güç Sistemleri)• Malzeme Bilimi ve Mühendisliği,İnterdisipliner alanlarda lisansüstü eğitim sürdürül-
mektedir.Dışarıdan knovv-hovv satın almanın:• Ülkemiz sanayiinin teknolojyi geriden takibine
sebep olduğu,• Ülke şart ve gereksinimlerine tam uymadığı,• Dışa bağımlılığı artırdığı,Tüm bunlara karşın:• Teknoloji transferi yerine yeni teknoloji üretimi-
nin uzun vadede daha ucuz olduğu,• Türkiye ekonomisi ve sanayi geleceğinin yeni
teknolojilerden yararlanılması ve bu teknolojilerin ge-liştirilmesinde aktif rol oynamasına bağlı olacağı,
bilinci ile sanayimize hizmet temel ilke olarak benim-senmiştir.
• Sanayinin hedefine ulaşmasında gerekli bilgi de-neyim ile donatılmış nitelikli mühendislerin yetiştiril-
mesi• Gereksinim duyulan öncelikli alanlarda araştırma
ve lisansüstü tez çalışmalarının yürütülmesi ile sanayi-ye hizmet esas alınmıştır. Mezunların araştırmacı, giri-şimci, kritik düşünme ve karar verme ile ekip çalışma-sında başarılı, çevreyi kirletmeyecek şekilde tasarımve üretim yapacak mühendisler olarak ülke sanayiinekatkıda bulunmaları hedeflenmiştir.
• Ülkemize özgü teknolojik problemleri ülkemizdeçözebilecek,
• Sanayi tesislerini verimli bir şekilde çalıştırabile-cek,
• Çevreyi kirletmeyecek şekilde tasarım ve üretimyapabilecek,
• Kendi teknolojimizi üretebilecek,yetenekte mühendislerin disiplinlerarası bir anlayış vesanayi işbirliği ile yetiştirilmesi temel ilke olarak be-nimsenmiştir.
Halen İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü'nde mev-cut seçkin akademik kadro yurtdışında (ABD) üst dü-zey üniversitelerde doktorasını tamamlayarak Enstitü-müze dönmekte olan öğretim elemanlarımız ile (100civarında) daha da güçlenecektir.
Kısaca özetlemek gerekirse; İzmir Yüksek Tekno-loji Enstitüsü edilgen değil, yaratıcı bir eğitimin çağ-daş eğitim modelleri uygulanarak İngilizce olarak ve-rildiği, lisans ve lisansüstü öğrencilerinin canlı eğitimve araştırma bağları olması hedeflenen bir kurumdur.Genç, üst düzey seçkin üniversitelerde eğitim ve dene-yim sahibi, yetkin bir kadroya sahip olacak bu kuru-mun büyümesi ve hedeflerine en kısa sürede ulaşması,ülkemiz için büyük kazanç olacaktır kanısındayız.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 51
O da'dan
TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASIMEKANİK TESİSAT HİZMETLERİ UZMANLIK VE
BELGELENDİRME YÖNETMELİĞİ
01. KAPSAMBu yönetmelik mekanik tesisat hizmetlerini ger-
çekleştirecek makina mühendislerinin uzmanlıklarının
TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından bel-
gelendirilmesi koşullarını ve esaslarını kapsar. Bu Yö-
netmelik TMMOB Makina Mühendisleri Uzmanlık ve
Belgelendirme Yönetmeliği'nin doğal ekidir.
02. AMAÇBu yönetmelik ülke ve toplum yararları doğrultu-
sunda kaliteli, sağlıklı, konforlu, güvenli ve ekonomik
yapıların gerçekleştirilmesi amacıyla, mekanik tesisat
hizmetlerinin üretilmesinde ve denetlenmesinde görev
alacak, ulusal ve uluslararası bilimsel çalışmaları ve
yeni gelişmeleri takip eden, mesleki etik kurallarına
uygun olarak çalışacak Oda üyesi makina mühendisle-
rine TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından
mekanik tesisat hizmetleri alanında uzmanlık belgele-
ri verilmesi esaslarını ve koşullarını düzenler.
03. TANIMLAR VE KISALTMALARUzman Mühendis: Mekanik tesisat alanında bilgi
ve deneyime sahip, bu konuda açılmış sınavlarda başa-
rılı olmuş, Oda üyesi makina mühendisine uzman mü-
hendis denir.
Bu Yönetmelikte;
TMMOB Makina Mühendisleri Odası "ODA",
Oda Yönetim Kurulu "OYK",
Şube Yönetim Kurulu "ŞYK",
Serbest Müşavir Mühendis "SMM"
olarak tanımlanmıştır.
04. MEKANİK TESİSAT HİZMET ALANLARIMekanik tesisat hizmetleri:
Isı yalıtımı
Sıhhi tesisat
Isıtma tesisatı
Asansör avan proje hazırlama •
Klima tesisatı
Havalandırma tesisatı
Kızgın su tesisatı
Buhar tesisatı
Gaz (doğal gaz, havagazı, LPG) tesisatı
Basınçlı hava tesisatı
Sanayi tipi mutfak, çamaşırhane tesisatı
Soğutma tesisatı
Yüzme havuzu ve filtrasyon tesisatı
Medikal gaz tesisatı
Otomatik kontrol
Arıtma tesisatı
v.b. konularında gerçekleştirilen tasarım, uygulama,
denetim ve kontrol hizmetleridir.
05. MEKANİK TESİSAT HİZMETLERİ
UZMAN MÜHENDİS BELGESİBu belge "genel tesisat mühendisliği" alanında ve
aşağıda belirtilen "dar kapsamlı tesisat mühendisliği"
konularında verilir.
05.01. Genel Tesisat Uzman Mühendis Belgesi
Belge sahibi makina mühendisi sıhhi tesisat, ısı ya-
lıtımı, ısıtma tesisatı başlıklarıyla tanımlanan mekanik
tesisat hizmetlerini yapmaya yetkilidir. Bu belge sahi-bi makina mühendisi, uzmanlık kapsamını "dar kap-
samlı tesisat uzmanlık belgeleri " alarak artırabilir.
Belge örneği Ek. l 'de verildiği gibidir.
05.02. Dar Kapsamlı Tesisat Uzman Mühendis Yet-
ki Belgesi
05.02.01. Dar kapsamlı tesisat uzman mühendis
yetki belgesi konulan aşağıdaki gibidir:
Doğalgaz tesisatı
Asansör avan proje hazırlama
Havuz tesisatı
Sanayi tipi çamaşırhane tesisatı
Sanayi tipi mutfak tesisatı
Medikal gaz tesisatı
Otomatik kontrol
Klima tesisatı
Kızgın su tesisatı
Basınçlı hava tesisatı
Buhar tesisatı
Soğutma tesisatı
Arıtma tesisatı
Havagazı tesisatı
52 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
LPG tesisatı
Havalandırma tesisatı
05.02.02. yukarıda belirtilen konuların bir veya bir-
kaçında belge sahibi makina mühendisi, belgede belir-
tilen konu veya konularda mekanik tesisat hizmetleri-
ni yapmaya yetkilidir. Belge örneği Ek.2'de verildiği
gibidir.
05.02.03. Yukarıda tanımlanan "Dar Kapsamlı Te-
sisat Uzman Mühendis Yetki Belgesi" konulan günün
gelişen koşullarına uygun olarak ODA tarafından artı-
rılabilir.
06. UZMAN MÜHENDİS BELGELENDİRMEKOŞULLARIMekanik Tesisat Uzman Mühendis Belgesi almak
için Oda üyesi olan makina mühendisleri başvurabilir-
ler. Uzman mühendis belgelerinin geçerlilik süresi her
yıl onaylanmak kaydıyla alındığı tarihten itibaren 5
yıldır. Belgelerin yıllık onaylarında, belgenin geçerli-
liğini sürdürebilmesi için belge sahibi Mekanik Tesisat
Hizmetleri Uzmanlık ve Belgelendirme Kurulu tara-fından belirlenen, belirlenen meslek içi eğitimleri ta-
mamlamak zorundadır. ^Gerekli meslek içi eğitimi ta-
mamlayamayan belge sahibinin belgesi yukarıda ta-
nımlanan koşulu sağlayıncaya kadar geçerliliğini yiti-
rir. Bu durum Oda tarafından ilgili birimlere bildirilir.
06.01. Genel Tesisat Uzman Mühendis Belgelen-dirme Koşulları
06.01.01. ODA tarafından merkezi düzeyde açılanyapı üretim süresinde geçerli olan yasalar, KHK'ler,
tüzük, yönetmelik ve genelgeler konularında bilgilen-
dirme seminerlerine katılmış olmak
06.01.02. Genel tesisat uzman mühendis belgesi
için ısı yalıtımı, sıhhi tesisat, ısıtma tesisatı konuların-
da en az l yıl süre ile tasanm-uygulama deneyimi ka-
zanmış olmak.06.01.03. ODA tarafından merkezi düzeyde açılan
sınavlara katılmak ve başanlı olmak.
06.02. Dar Kapsamlı Tesisat Uzman Mühendis
Belgelendirme Koşulları
06.02.01. 05.02. Maddede tanımlanan alanlarda
ODA tarafından Meslek İçi Eğitim Merkezi (MİEM)
aracılığıyla merkezi düzeyde açılan eğitim programla-
rına katılmış olmak
06.02.02. ODA tarafından yukarıdaki konularla il-
gili olarak merkezi düzeyde açılan sınavlara katılmak
ve başarılı olmak
07. MEKANİK TESİSAT HİZMETLERİ
UZMANLIK ve BELGELENDİRMEKURULU
Mekanik Tesisat alanında uzmanlık belgesi almak
isteyen makina mühendislerinin başvurularını değer-
lendirerek, OYK'nun karar alma sürecini hazırlayan,
bu yönetmelikle ilgili düzenlemeler hakkında OYK'nagörüş ve öneriler sunan, Mekanik Tesisat Uzmanlık
Belgelerine ait gerçekleştirilecek sınavların hazırlıkla-
rını, gerçekleştirilmesini ve değerlendirmesini yapan,
OYK kararı ile oluşturulan süreli bir kuruldur.
ODA Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık ve
Belgelendirme Kurulu, OYK kararı ile bir OYK üyesi-
nin başkanlığında mekanik tesisat uzman mühendis
belgesi alma koşullarına sahip ODA üyeleri arasından
iki yıllık çalışma dönemi için belirlenir. Kurul üye sa-
yısı 7 kişidir. Kurul ODA'nın yazılı çağrısı ile toplanır.
Kurulda kararlar oy çokluğuyla alınır. Kurul üyesinin
kuruldan ayrılması durumunda OYK en geç l ay içeri-
sinde yeni üyenin atamasını yapar.
OYK tarafından kurul oluşumunda Şubelerin öne-
rileri de dikkate alınarak yukarıdaki koşullara uyulma-
sı kaydıyla Bayındırlık ve İskan Bakanlığı temsilcisi,
sektörle ilgili uzmanlık dernekleri temsilcisi ve üniver-
sitelerden temsilcilerin yer alması gözetilir.
07.01. Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık Ve
Belgelendirme Kurulunun Görevi07.01.01. 04. Maddede yer alan mekanik tesisat
hizmetleri konularında meslek içi eğitim, kurs ve se-
minerleri programlamak ve bu programlara ilişkin
esasları belirlemek.
07.01.02. Tasarım ve uygulama deneyim sürelerine
ilişkin esasları belirlemek.
07.01.03. Uzman Mühendis Belgesi sınav komis-
yonları oluşturulmasına yönelik çalışma esaslarını be-
lirlemek, komisyon üyeleri hakkında OYK'ya öneri-lerde bulunmak.
07.01.04. Uzman Mühendis Belgelendirme süre-
cinde oluşabilecek itirazları değerlendirmek ve sonuç-
landırmak.
07.01.05. Uzmanlık ve belgelendirme çalışmaları-
nın gelişmesine ilişkin önerileri almak, değerlendir-
mek, geliştirmek, ilgili mevzuatın geliştirilmesine yö-
nelik katkıda bulunmak.
08. UZMAN MÜHENDİS BELGELENDİRMESINAV KOMİSYONLARIUzman mühendis belgelendirme sınav komisyon-
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 53
lan Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık ve Belge-lendirme Kurulunca önerilen ve OYK'nın atayacağı,Genel Tesisat Uzman Mühendis Sınav Komisyonunda
uzman mühendis belgesine sahip, Dar Kapsamlı Tesi-sat Uzman Mühendis Sınav Komisyonunda ilgili ko-
nuda uzman mühendis belgesine sahip en az 3 kişiden
oluşur. Sınav sorularının belirlenmesi, sınavın hazır-lanması, gerçekleştirilmesi ve değerlendirilmesi ko-misyon tarafından yerine getirilir.
09. UZMAN MÜHENDİS BELGELENDİRMESINAVLARIUzman mühendis belgelendirme sınavları 05.01.
Maddede tanımlanan uzman mühendis belgelerini al-mak için başvuran makina mühendislerine istekte bu-
lundukları konu veya konularda uzman mühendis bel-gesi verilmek üzere merkezi düzeyde gerçekleştirilen
sınavlardır.
09.01. Genel tesisat uzman mühendis belgesi içinODA yılda en az ikişer sınav gerçekleştirir. Sınavlar engeç 3 ay önceden, genel tesisat uzman mühendis bel-gesi sınav konuları ve sınav tarihiyle birlikte ODA ya-yın organları aracılığı ile ODA üyelerine duyurulur.
09.02. Her bir uzman mühendis belgesi sınavı içinbaşarı notu 100 üzerinden 70'tir. Her bir uzman mü-
hendis belgesi sınav soruları ve yanıtları belirli süreler-le ODA yayın organlarında yayınlanır.
09.03. Sınav katılım ve belge ücretleri OYK tara-
fından belirlenir.
10. DİĞER KONULAR10.01. Uzman mühendis belgesi almak üzere baş-
vuranların deneyim kazanmak üzere çalışma yaptıkla-rı iş yerlerinde uzman mühendis belgesine sahip en azbir makina mühendisi çalışması zorunludur.
10.02. Uzman mühendis adayları deneyim çalışma-sına başlamadan önce çalışacakları işyerlerini ve o ku-
ruluştaki uzman mühendis isimlerini Oda'ya bildirir.
10.03. Uzman mühendis belgesine sahip olmayanmakina mühendisleri mekanik tesisat konusunda
SMM belgesine sahip olamaz. Uzman mühendisin uz-man olduğu konular SMM belgesinde de tanımlanır.
10.04. Makina mühendisliği mekanik tesisat uz-man mühendis belgesine sahip ODA üyeleri sadece ı^z-man olduğu tesisat konularındaki mekanik tesisat hiz-metlerini yerine getirmeye yetkilidir. Uzman olmadık-
ları konularda çalışamazlar.10.05. Bu yönetmelikte yer almayan hususlarda
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Tüzük ve Yö-
netmelik hükümleri geçerlidir.
Geçici Madde lBu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce
dar kapsamlı alanlarda tanımlanan mekanik tesisat ko-nularında ODA tarafından düzenlenen kurslar ve yapı-lan sınavlar sonucu mühendis yetki belgesi almış olan-
lar ile adı geçen hizmetleri yürüttükleri için kazanılmışhak olarak kurslara katılmadan bu belgeleri almış olan-ların belgeleri bu yönetmelik kapsamında geçerlidir.
Geçici Madde 2ODA, halen yapı üretim sürecinde 05.01. Maddede
tanımlanan mekanik tesisat hizmet alanlarında görev
yapan ve görev yaptıklarını kanıtlayan belge ve dokü-manlarla birlikte ODA'ya başvuran, ODA üyesi maki-na mühendislerine, ŞYK'ları tarafından bir ŞYK Üye-si başkanlığında en az 5 kişiden oluşturulan Şube Baş-vuru Değerlendirme Kurulu'nun değerlendirmesi,ŞYK'nun olumlu görüşü ve OYK onayı ile, bu yönet-meliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren l (bir) yıliçinde sınava tabi tutulmaksızın mekanik tesisat hiz-metleri uzman mühendis belgesi verir. Başvuru şekilve koşulları Ek.3'te verildiği gibidir. Bu madde 30 Ha-
ziran 2001 tarihinde kendiliğinden yürürlükten kalkar.
Geçici Madde 3Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle Oda
üyesi Makina Mühendisleri deneyim şartı aranmaksı-
zın 05.01. Maddede belirtilen uzman mühendis belge-lerini almak üzere 3 yıl süreyle sınavlara girnıe hakkı-na sahiptir. Bu madde 30 Haziran 2003 yı l ında kendi-
liğinden yürürlükten kalkar.
11. YÜRÜRLÜK38. Dönem ODA Genel Kurulun verdiği görev ve
yetki ile OYK'nun 26.06.2000 tarih ve 258 sayılı kara-rı ile kabul edilen bu yönetmelik 27 Haziran 2000 tari-hinden itibaren yürürlüğe konulmuştur.
12. YÜRÜTMEBu Yönetmelik TMMOB Makina Mühendisleri
Odası Yönetim Kurulu tarafından yürütülür.
54 TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI MEKANİK TESİSAT HİZMETLERİ
UZMANLIK ve BELGELENDİRME YÖNETMELİĞİGEÇİCİ 2. MADDE UYARINCA UZMAN MÜHENDİS BELGESİ
VERİLMESİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Mekanik Te-
sisat Hizmetleri Uzmanlık ve Belgelendirme Yönet-
meliği Geçici 2.Madde uyarınca Makina Mühendisliği
Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Belgesi almak iste-
yen Oda üyesi makina mühendisleri aşağıdaki açıkla-
malar çerçevesinde hazırladıkları başvuru dosyası ile
bağlı bulundukları Şube'ye başvuracaklardır.
Başvuru dosyası içeriği;
1. Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Belgesi al-
mak istemini belirten Ek.A'da örneği verilen dilekçe.
Dilekçe ekinde:
1.1. Ek.B'de örneği verilen taahhütname
1.2. MMO Üye kimlik belgesinin fotokopisi (Üye
kimlik belgeleri ODA tüzüğü gereği 5 yılda bir yeni-
lenmek zorundadır. Başvurularda geçerlilik süresi bit-
memiş üye kimlik belgesi aranır.)
1.3. İki adet vesikalık fotoğraf,
1.4. Cari yıl sonu itibariyle üye aidat borcu olmadı-
ğına dair belge (Şubelerden temin edilecektir.),
1.5. Özellikle mekanik tesisat alanıyla ilgili mesle-
ki bilgi ve deneyimlerinin ayrıntılı bir şekilde yer aldı-
ğı özgeçmiş,
1.6. Şube'den temin edilecek ve dolduracakları
MMO Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Bilgi Formu
(Ek.C),
1.7. Özgeçmişinde ve MMO Mekanik Tesisat Uz-
man Mühendis Bilgi Formu'ndaki bilgileri doğrula-
yan, destekleyen ve kanıtlayan belge ve dokümanlar
(asılları),
1.7.1. Kamu kurumlarında çalışan makina mühen-
disleri, bağlı bulundukları kurumdan aldıkları, çalıştık-
ları süreyi ve çalışma alanlarını tanımlayan hizmet bel-
gesi, iş denetleme, iş bitirme belgeleri,
1.7.2. Ücretli çalışan makina mühendisleri, çalış-
tıkları işyerlerinin ayrıntılı bilgisi ile birlikte, işveren-
lerinden alacakları referans mektupları veya işyerlerin-
den alacakları çalıştıkları süreyi ve çalışma alanlarını
tanımlayan hizmet belgesi, çalıştıkları döneme ilişkin
SSK 4 aylık prim bordrosu veya SSK'dan alacakları
aynı amaca yönelik bir belge,
1.7.3. Serbest Müşavir Mühendis olarak çalışan
makina mühendisleri, ürettikleri ve denetledikleri ya-
pılarda uyguladıkları mekanik tesisat hizmetlerine iliş-
kin listeledikleri dokümanlar ve bu dokümanları doğ-
rulayan, destekleyen ve kanıtlayan belge ve doküman-
ları,
1.7.4. Öğretim elemanları olarak görev yapan ma-
kina mühendisleri, bağlı bulundukları kurumlardan al-
dıkları mekanik tesisat ile ilgili verdiği dersleri, meka-
nik tesisat alanında tebliğ sunmak üzere katıldıkları
hizmet içi eğitim, kongre, sempozyum, konferans, se-
miner vb. etkinliklere ilişkin belge ve dokümanları,
2. ODA yukarıda belirtilenler dışında ek belge ve
dokümanları isteme, gerekirse araştırma yapma,
ODA'ya sunulan belge ve dokümanları kabul veya ret
etme yetki ve hakkına sahiptir.
3. Başvurular Şube Başvuru Değerlendirme Kuru-
lu tarafından incelenerek olumlu görülenler Şube Yö-
netim Kurulunun kararı ile Oda Yönetim Kurulu ona-
yına sunulacaktır.
4. Şube Yönetim Kurulları başvuran üyeye ait ör-
nek Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Belgesini dol-
durarak Oda Yönetim Kurulu onayına sunar. Örnek
Belge üzerinde Şube Sekreterinin Uygun Görülmüş-
tür notu ile imzası bulunacaktır. Her başvuru sahibine
ait Dilekçe, Taahhütname, Mekanik Tesisat Uzman
Mühendis Bilgi Formu fotokopileri örnek belge ekin-
de yer alacaktır. Üyenin başvuru sırasında verdiği tüm
belge ve dokümanlar şubeler tarafından arşivlenecek-
tir.
5. Başvuruları sonrasında değerlendirme sonucu
olumsuz görülenlerin durumu Şube Yönetim Kurulu
tarafından başvuru sahibine bildirilecektir.
6. MMO Yönetim Kurulunca Mekanik Tesisat Uz-
man Mühendis Belgesi verilmesi Oda Yönetim Kurulu
tarafından uygun görülen üyeler, belgelerini alma-
dan önce belgelendirme ücreti olarak 100.000.000
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 55
(yüzmilyon) TL'smı Oda Merkezi Muhasebesine elden
veya Oda'nın İş Bankası Yenişehir Şubesi 16101 No-
lu hesaba yatırmaları gerekmektedir (Bu ücret başvuru
sırasında alınmayacaktır).
Ek.A
TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI
YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞINA
Oda Mekanik Tesisat Hizmetleri Uzmanlık ve Bel-
gelendirme Yönetmeliği uyarınca Mekanik Tesisat Uz-
man Mühendis Belgesi almak istiyorum. Yönetmelik
gereği istenen belge ve dokümanlar yazımın ekindedir.
Gereğini bilgilerinize sunarım.
Saygılarımla,
Tarih :
Adı Soyadı :
Oda Sicil No :
İmza :
Adres :
Telefon/Faks :
e-posta :
Ekler:
1. Taahhütname
2. Üye kimlik kartı fotokopisi
3. İki adet fotoğraf
4. Üye aidat borcu olmadığına dair belge
5. Özgeçmiş
6. MMO Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Bilgi
Formu
7. Belge ve Dokümanlar
Ek.B
TAAHHÜTNAME
Makina Mühendisleri Odası Mekanik Tesisat Uz-
man Mühendis Belgesi verilmesi için yaptığım başvu-
ruya ilişkin;
* Beyanımda verdiğim bilgi, belge ve dokümanla-
rın doğruluğunu, sonradan beyanımın veya ekli belge
ve dokümanların gerçek dışı ve yanıltıcı olduğunu sap-
tanması durumunda verilen belgenin iptal edilmesini,
* Bu belgeyi kullanarak yapacağım çalışmalarda
mesleki bilgi ve becerilerimi, geçerli yasal mevzuata,
TMMOB ve Makina Mühendisleri Odası Tüzük, Yö-
netmelik ve Kararlarına, TMMOB Etik (Mesleki Dav-
ranış) Kurallarına uyarak uygulayacağımı,
* Bu belge dolayısıyla yaptığım işler hakkında Ma-
kina Mühendisleri Odası'nca istenilecek bilgileri vere-
ceğimi,
* Ürettiğim hizmetlerin veya yapı denetimine konu
olan projelerin Makina Mühendisleri Odası mesleki
denetim uygulamalarından geçmiş olmasına dikkat
edeceğimi,
* Bu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde Makina
Mühendisleri Odası tarafından alınacak kararlara uya-
cağımı,
* Makina Mühendisleri Odası Mekanik Tesisat
Hizmetleri Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliğini
okuduğumu, anladığımı ve eksiksiz uygulayacağımı
kabul ve taahhüt ediyorum.
Tarih :
Adı Soyadı :
Oda Sicil No :
İmza :
56 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Ek.C
fiûtmmobmakina mühendisleri odası
MakinaAT
Mühendisleri Odası Şyağıda beyan ettiğim bilgilearih: / /
MEKANİK TESİSATUZMAN MÜHENDİSLİK
BİLGİ FORMUubesi Yönetim Kurulu Baskanlığı'narin doğruluğunu kabul ederim,
imza:
ÜYELİK BİLGİLERİSoyadıAdıOda Sicil NoOda Kayıt Tarihi
Bitirdiği Okul/YılıDiploma NoDiploma TarihiLisans Üstü Okul/Yılı
İş Adresi
Ev Adresi
NÜFUS CÜZDANI BİLGİLERİCüzdan NoBaba AdıAna AdıDoğumYeri/YılıMedeni Haliili, ilçesiMahalle/KöyüCilt/Sayfa/SıraNo
KİŞİSEL BİLGİLERİş Tel/FaksEv Tele-posta
İŞ DENEYİMİÇALIŞTIĞI SEKTÖR
Kamu Kurumuözel SektörSerbest Müşavir MühendisEğitim Kurumu
ÇALIŞMA ALANI SüreProje Tasarımı ve MüşavirlikProje KontrolUygulama (Yüklenici, Taşeron)Uygulama Denetimi (TUS-Kontrol)işletmeöğretim
Lütfen uygun olan bölüm / bölümleri "x"ile işaretleyiniz.UZMANLIK ALANI
Sıhhi tesisatIsıtma tesisatıKlima tesisatıHavalandırma tesisatıIsı yalıtımıAsansör avan proje hazırlamaSanayi tipi mutfak tesisatıKızgın su tesisatıBuhar tesisatıDoğal gaz tesisatı
Otomatik kontrolArıtma tesisatıBasınçlı hava tesisatıSanayi tipi çamaşırhane tesisatıHavagazı tesisatıLPG tesisatıYüzme havuzu ve filtrasyon tesisatıMedikal gaz tesisatıSoğutma tesisatı
Lütfen uygun olan bölüm / bölümleri "x" ile işaretleyiniz.
TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 57
Makale
ŞARAP ÜRETİMİNİN YENİ TEKNOLOJİLERİNDEENDÜSTRİYEL SOĞUTMA*
Mak. Müh. Renato Giovanni Merati
1. ÖZETŞarap üretimi tüm dünyada gelişmekte ve da-
ha kaliteli ürün elde etmek için yeni teknolojilerüzerinde sürekli araştırmalar yapılmaktadır. Yük-sek pazar talebini karşılayabilmek için yüksek ka-liteli şarap üretiminde, soğutma ve ısıtma en ileriyöntemleri temsil eder.
Sıcaklığın, değişik işlemlerde, şarap üretimiüzerindeki oldukça büyük etkisinin eksiksiz ince-lenmesinden sonra, makale, sıcak ve soğuğun ze-kice kullanımıyla kaliteli şarap elde etmenin çe-şitli yöntemlerini örneklerle açıklamaktadır. So-ğutma ve ısıtma tesislerine dair bazı tavsiyeleremakalenin sonunda yer verilmiştir.
2. GİRİŞŞarap tüm Akdeniz yöresinde binyıllardır bi-
linmektedir ve "Baküs Şenliği" büyük şarap fes-tivalleri antik çağ yazarları tarafından anlatılmış-tır.
Buna ilaveten, Akdeniz'de batık olarak bulun-muş, testilerce şarap, petrol ve tahıl taşıyan Yunanve Roma'lı arkeolojik gemi kalıntıları ile ispat-landığı üzere, şarap ülkeler arasında her zamanmübadele ve ticaret konusu olmuştur.
Günümüzde ticareti yapılan şarap, kaliteli şa-rap olarak düşünülmektedir ve bu bağlamda Türkşarap üreticileri Türkiye Cumhuriyeti'nin AvrupaBirliği'ne girmesiyle beraber ti-cari alternatiflerinin artacağınıgöreceklerdir.
Makale, sıcak ve soğuğunkaliteli şarap üretiminde oyna-dığı önemli rolü kısaca göstere-cek ve ısıtma ve soğutmadakien ileri teknolojinin kullanı-mında bazı önemli konulardaönerilerde bulunacaktır.
"Fıçılarda" da dinlendirilmiş kırmızı şarap
Renato Giovanni Merati59 yaşındadır. Rafinelerdeki ve
frenlerdeki enerji santralleri için buharkazanlarında beş yıl tecrübesi vardır.Uluslararası firmalarda ısıtma, havalan-dırma, iklimlendirrne, endüstriyel so-ğutma, yapay kar tesisleri ve kayakpistlerinde 30 yıl tecrübesi vardır.
Şu anda danışman ve AICARR baş-kanı olarak görev yapmaktadır.
3. ŞARAP ÜRETİMİNDE SICAK ve SOĞUK
3.1. BEYAZ ŞARAP ÜRETİMİNDESoğuk, beyaz şarap üretiminde, zaten yıllar
öncesinden kullanılmaktaydı. Daha önce, beyazşarap için prestijli üzümler, özellikle, hızlı deği-şim gösteren ortalama sıcaklıklara sahip bölgeler-de yetiştirilmiştir. Günümüzde tüketiciler beyazşarap seçerken dahi kuvvetli şaraplara yönelmiş-tir. Bu nedenle, beyaz dahil, üzüm üretimi güneybölgelere kaymıştır.
Fakat, bu, bölgelerde, toplama mevsiminde bi-le sıcaklıklar çok yüksektir vebu, şarapların kalıcı ve kuvvetlibir aromaya sahip olmasını en-geller. Güney İtalya'da büyükbir firma, geçen sonbahar ha-berlere çıkmıştı, çünkü üzümle-rini (tamamı beyaz şarap için)bağlardaki parlak ışıklarla gecetoplamaya karar vermişlerdi.
* TTMD IV. Uluslararası Yapıda Tesisat Bilim ve Teknoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı'ndan alınmıştır.
58 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Bu bir atlatma haberdi. Geceleri bile sıcaklık
gündüzkinden çok az farklıydı ve şaraplar üzerin-
de niteliğini etkileyecek kadar düşük değildi.
Beyaz üzümler toplanır ve genellikle, büyüktoplama spirallerine bırakılıp, daha sonra sıkıştırı-
lıp, salkımlarından ayrılıp sıkıştırılmaya gönderil-
diği fabrikalara sevk edilir. Bu süreç içerisinde ol-dukça yüksek bir sıcaklık düşüşü gereklidir.
Üzümlerin sıcaklığını, kamyonlara yüklendiğinde
ya da toplama spirallerinde toplandığında, üzerle-
rine kuru buz atarak düşürmek mümkün olabilir
ve muhtemelen bu uygulama yapılıyordun Şara-
bın aromasını korumak için sıcaklığın düşürülme-
sinin ne denli önemli olduğu açıktır.
Bazı ünlü yörelerde, üzümler sıcaklığı 6 ila
9°C arasında değişen ambarlarda saklanan san-
dıklarda toplanır. 15-16°C arasında kontrol altın-da tutulan bir sıcaklık beyaz şarap üretiminde çok
önemlidir. Beyaz şarap yapımında kullanılan bir
diğer yaygın yöntem ise "hiperoksidasyon"dur.
Soğuk, bu teknikte de yaygın olarak kullanılır.
Üzümler derhal sıkıştırılır ve şıra doğrudan doğ-ruya 3-5°C sıcaklıkta 6-10 gün bekletilir. Bu peri-
yottan sonra sıcaklık 15-18°C'ye ka-dar yükseltilir ve fermantasyon başlar.
Birinci ve ikinci aroma bakımın-
dan zengin, taze şarap elde etmek için,
köpüklü şarap üretiminde basınç tan-
kında fermantasyon ve charmat meto-
du ile köpüklü şarap üretimi düşük sı-
caklıklarda yapılmalıdır. Klasik kö-
püklü şarap ve şampanya üretiminde
de sıcaklık kontrolü önemlidir. Bütün
bölgeler, çoğu şarap fabrikasının, do-
ğal sıcaklıkları, fermantasyon ve şişe-
lerin açılmasına kadar geçen sürede
tortuların üzerinde stoklanması için
ideal sıcaklığı sağlayabilen mağarala-
rı ve yeraltı tünelleri bulunan Cham-
pagne yöresi gibi değildirler.
3.2. ROSE ŞARAP ÜRETİMİNDE
Rose şarabın üretimi beyaz şarabınüretimine benzerdir, çünkü aroma ve tazelik ka-
rakterleri beyaz şarabınki ile aynıdır. Toplamadansonra, kırmızı üzümler sıkıştırılır, salkımlardan
ayrılır ve tanklara konulur, şıra üzüm kabuklarıile sadece birkaç saat temasta tutulur, üzümlerden
çok fazla tanin ve dengin kaçmasını engellemekiçin hemen kapatılır. Daha sonra 14-18°C kont-
rollü sıcaklıkta fermantasyon olur. Alkolik fer-mantosyon bitinceye kadar sıcaklık kontrol altın-
da tutulur.
3.3. KIRMIZI ŞARAP ÜRETİMİNDEŞimdiye kadar, soğuk, kırmızı şarap üretimin-
de çok az kullanılmıştır. İtalya'nın güneyi gibi sı-
cak iklime sahip alanlarda, kırmızı şarap kaliteye
önem verilmeden üretilmiştir, gerçekte, buradaüretilen şaraplar çoğunlukla karıştırılmak üzere
üretilen kuvvetli şaraplardır. Son zamanlarda,
dikkate değer bir eğilim değişikliği olmuş ve gü-
ney de kaliteli ürünlere yönelmiştir. Yakın zaman-
da, Milano'da, iki yılda bir düzenlenen ve şarap
yapım aletleri ve ekipmanları sergisini içeren bir
gösteri, SIMEI, düzenlenmiştir. Şarap üretimin-
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 59
deki yeni eğilim açık bir şekilde ortaya çıkmıştır,
çünkü şarap üreticileri sıcaklık kontrol sistemleriile donatılmış görünmektedirler.
3.4. CRYOEXTRACTION(SOĞUK ÇIKARMA)
Cryoextraction tekniği sıkıştırılmış üzümler-
den, fermantasyon başlamadan önce çeşitli par-fümler çıkarılmasından oluşur. Şaraplık kırmızı
üzümler sıkıştırılınca, salkımlardan ayrılır ve fer-mantasyon tanklarında saklanır. Sıkıştırılmış
üzüm kabuklarından çıkan parfümler şıraya geçi-rilirken, üzümlerin kendi mayalarının düşük sı-caklık nedeniyle hareketsiz kalmaları için, üzüm-lerin sıcaklığı yaklaşık 4-6 günlük bir süre için 4-
5°C'ye düşürülür. Bu temas sürecinden sonra, sı-caklığı yükselterek ve seçilmiş mayalan ekleye-
rek fermantasyon başlatılır.
3.5. KONTROL ALTINDAKİ SICAKLIKTAŞARAP YAPIMI
Alkolik fermantasyon ısı üretir. Maya 31-33°Csıcaklığa kadar dayanır. Bu sıcaklığın üzerindefermantasyonun durma riski vardır ve bu durumtesnisyenler için ciddi bir problem teşkil eder. As-
lında, yüksek sıcaklık nedeniyle kesilmeden son-ra fermantasyonu yeniden başlatmak zordur. Fer-
mantasyona uğrayacak kütleyi birinci günden iti-baren soğutmak gerekir. Bu işlem tanklar içineyerleştirilecek soğutma cepleri ile yapılacağı gibi,daha da iyisi, çift katlı tanklarla da sağlanabilir.Şarap fabrikası planı hazırlanırken, tank büyü-
dükçe sıcaklığı kontrol altında tutmak için gere-
ken soğutma miktarının da büyüyeceğini gözö-
nünde bulundurmak gereklidir, çünkü ısı miktarıdoğrudan doğruya sıkıştırılan üzüm miktarına
bağlıdır (ortaya çıkan kalorinin hesaplanması).
4. ŞARAP İŞLENMESİNDE SICAKLIKSon zamanlarda, şarap teknisyenlerinin son
ürünün değerini artırmak için alkolik fermantas-yonun değişik fazlarını, aromalan, anthocyaninle-
ri, polyphenolleri ve renkleri tam zamanında çı-karmak için nasıl kullandıklarının farkına varabil-
dik. Parfümler alkolik fermantasyon başlamadan
önce tam zamanında çıkarılırlar, tabanda kalanbelli bir miktar üzüm tohumu, büyük miktarda
ham ve istenmeyen tanin çıkmasını önlemek içinçıkarılır. Daha sonra anthocyaninleri çıkarmak
için sıcaklık 8-12 saatlik bir süre için 33-35°C'yeyükseltilir. Bundan hemen sonra, düzenli bir alko-
lik fermantasyon oluşması için sıcaklık 25-26°C'-ye ayarlanır ve üzümleri sıkıştırmadan önce, şara-
bın türüne göre gerekirse daha fazla polyphenolçıkarmak mümkündür.
Şarap üretiminde tavsiye edilenüzüm-şıra sıcaklıkları
• Kırmızı ŞarapSoğuk çıkarma +4/+5°CRenk çıkarma +37/+38°CAlkolik fermantasyon +25/+27°C
İlave renk çıkarma +38/+40°CMalolaktik fermantasyon +18/+19°C
Şarap saklama +14/+16°C
• Rose ŞarapSoğuk çıkarma +4/+5°CAlkolik fermantasyon +14/+16°C
Malolaktik fermantasyon +17/+18°C
Şarap saklama +12/+14°C
• Beyaz ŞarapHiperoksidasyon +4/+5°CAlkolik fermantasyon +14/+16°CMalolaktik fermantasyon +17/+18°C
Şarap saklama +12/+14°C
4.1. MALOLAKTİK FERMANTASYONMalolaktik fermantasyon, tüketim için doğru
asitlik değerine sahip biyolojik olarak kararlı şa-raplar (özellikle kırmızı şarap) elde etmek için
malik asidin laktik aside indirgenmesidir. Şarabınsıcaklığı en azından 18°C'ye ulaşırsa malik asidibozmaya çalışan bakteriler çoğalır ve dolayısıylaaktif hale geçerler. Tanktaki cephelerden 20-22°C
sıcaklıktaki su geçirilir ve dolayısıyla tankın içe-risindeki sıcaklık 18-20°C'de tutulur. Ayrıca, fer-
60 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
mantasyon endotermik bir reaksiyon olduğu içinbir miktar ısı sağlanması gerekir.
4.2. MALOLAKTİK FERMANTASYONUSOĞUKLA ÖNLEMEK ve KISITLAMAK
Beyaz ve rose şarabın üretiminde malolaktik
fermantasyon genellikle kısıtlanır. Malolaktik fer-
mantasyon, bu tür şarapların tipik özelliği olanasitliğin ve tazeliğin korunması için malik asit vekarbon dioksitin biyolojik indirgenmesidir.Geçmişte, yüksek miktarlarda sülfür dioksit ekle-
nerek yapılan bu işlem, günümüzde ürünü soğuta-rak, dolayısıyla biyolojik indirgenmeden kaçına-
rak yapılmaktadır. Şişelenmenin steril bir ortam-da yapılması gerekecektir.
4.3. ŞARAPLARIN TORTU BAKIMINDANDENGELENMESİ
Özellikle yıllandırılmamış şaraplar, genellikle
fazla miktarda potasyum içermiş halde meydanagelirler. Ayrıştırılmadan şişelenir ise, kristal for-
munda aşırı miktarda tortu çökelmesi meydanagelir. Bu görsel hatadan kaçınmak için, şarap şi-şelenmeden önce soğutulur. Şarap 10 gün için-2, -3°C sıcaklığa getirilir ve kristalizasyon mer-
kezleri gibi hareket eden kristaller konularak tor-
tunun kristalleşmesi sağlanır.Günümüzde den-
geleme, "sürekli" adıverilen bir yöntemlesağlanır. Bu yöntem
şarabın, soğutmanınve kristalizasyon mer-
kezlerinin konulması-nın gerçekleştiği, yenioluşan kristallerin
anında ayrıştırıldığıbir boru halkasından
geçmesinden ibarettir.Bütün bunlar, soğuğunişlemin son kısmındayeniden kazandırılma-sı ile sürekli bir şekli-de meydana gelir.
Küçük ve orta büyüklükteki şarap fabrikala-rında ise bu işlem sürekli olmayan bir biçimde"temas" metodu olarak adlandırılan şekilde ger-çekleşir. Bu metot şarap sıcaklığının 0°C'ye ka-
dar yükseltilmesi, kristalizasyon merkezlerinin
konulması şarap ve konulan kristaller arasında fi-ziksel temasın sağlanabilmesi için şarabın bir sa-
at kadar sallantıda bırakılmasından oluşur. Bu,yeni kristallerin oluşumunu, dolayısıyla fazlamiktardaki potasyumun dengelenmesini tetikler.
Tipik alkolik fermantasyon döngüsü tablosuiçin açıklamalar:
1. Şarap fabrikasına ulaştığında sıkıştırılmışüzümün sıcaklığı,
2. Sıkıştırılmadan hemen sonra paslanmaz çe-
lik konteynerde saklanan üzümler 4-6 gün için 4-
5°C sıcaklığa getirilir.Bu işlem esnasında kabukta bulunan aroma şı-
raya daha sonra da üretilecek şaraba geçer. Bu iş-lem soğuk çıkarma diye nitelendirilir. Bu fazınsonunda, üzümler fazla miktarda tanin içeriyor ise
takip eden fermentasyon fazında daha az un-nob-le taninin şaraba geçmesi için konteynern taba-
nında bulunan üzüm tohumlarının bir kısmınıayırmak mümkündür.
3. Bu faz tamamlandıktan sonra kütle, üzümünkalitesine göre 8-15 saatlik bir süre için 35-
YÜKSEK KALİTELİ KIRMIZI ŞARAP ÜRETİMİ İÇİNTİPİK ALKOLİK FERMENTASYON DÖNGÜSÜ
50
O
10u
CO
40 -
30 -
20 -
10 -
8,5 10 12 14Gün
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 61
37°C'ye ısıtılır. Bu faz süresince,
tankın dış tarafında kalan üzümlerinfazla ısıtılması nedeniyle oluşan piş-miş tadın emilmemesi için üzümlersürekli bir biçimde sıkıştırılır. Bunedenle, tank ceplerinde dolaşan su-yun sıcaklığının 45°C'yi geçmeme-si gerekir. Bu 8-15 saatlik süreç zar-
fında, şarap içerisinde daha sonra-
dan bulacağımız diğer maddelerlebirlikte renkli maddelerin de çıkışı
gerçekleşir. Bütün bu işlemler, şara-ba aktarılacak maddelerin zarif bir
şekilde çıkarılmasına neden olacakşekilde, hemen hemen hiç alkol ol-madan gerçekleşir.
4. Programlanmış saatten sonra,gerçek alkolik fermantasyon için sıcaklık 25-26°C'ye yükseltilir.
Yüksek sıcaklıklarda meydan gelebilecek ve
şarabın kalitesinde kayba neden olabilecek dü-zensiz fermantasyonu engellemek için sıcaklık bu
Vidalı Amonyak Çiller Tesisi
Fermenter
seviyede tutulmalıdır. Makineyi soğuk üretirkendüzenlemek için, alkolik fermantasyon tarafındanyayılan yüksek miktardaki ısıyı gözönünde bu-
lundurmak önemlidir (Litrede 220 gr. şeker ihtivaeden 15000 litrelik bir tank fermantasyon sırasın-da 495000 kalorilik bir ısı üretir). Doğru mayala-
rın eklenmesiyle bu faz 2-3gün içerisinde tamamlanır.
5. Fermantasyon işlemisonunda elde edilen ürün ye-
teri miktarda tanin ve polyp-henol ihtiva etmiyorsa, sı-
caklığı 2-3 saatlik bir süreiçin 38-40°C'e çıkararak
ısıyla müdahale etmek müm-kündür. Bu kısa süre içerisin-de fermantasyonla ısıtılmışolan numuneden, şarabı dahauzun süreli tada sahip halegetirebilmek için polyphenolçıkarmak mümkündür.
Bu işlemlerin matematik-sel olmadığı açıktır; şarapteknisyeni tarafından üzü-
mün çeşidine, mahsulün çe-şidine, üretmek istediği şara-
bın çeşidine göre pa/ar eği-limlerini gözönünde bulun-
1) POMPALANMIŞ ÜZÜM GİRİŞİ
2] SICAKLIK PROBU
3] POSA TAHLİYE KAPAĞI
4) DRENAJ VANASI
5) ISITMA/SOĞUTMA SIVISI GİRİŞ ÇIKIŞI
G) OTOMATİK POSA TAHLİVECİSİ
7) ŞIRA İKMAL BORUSU
8) PNÖMATİK SİLİNDİRLER
9) POSA KAPAĞI İTİCİSİ
62 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
TEMEL SOĞUTMA/ISITMA TESİSİ
SOĞUTMADAKİ SICAKLIK ARALIĞI
NORMAL -5/0°CTORTU DENGEL. -7/-3°C(ŞARAP SICAKLIĞI -1°CDE)
ISITMADAKİ SICAKLIK ARALIĞI
ÜZÜM FERMENTASYONU+40/+45°CMALOLAKTİK FERMENTAŞYON+21/+22 (ŞARAP SICAKLIĞI -1°CDE)
ÇİLLER
ETİLENGLİKOL
SOLÜSYONTANKI
ÇİFTKARUK
FERMENTE
PL
BOYLER
durarak yürütülmelidir. Sıcak ve soğuk kaynakla-rı pahalıdır; aynı zamanda fermantasyon süresi
kısaltılmıştır, fakat en önemlisi şarap teknisyeni-
nin zekiliği, pazar ihtiyaçlarına göre fermantas-
yon işlemini yönlendirebilir ve de şarabın kalite-sini yukarı doğru itebilir.
5. ISITMA ve SOĞUTMA TESİSLERİGenele bakıldığında, örneklenebilecek stan-
dart bir tesis yoktur; tamamen şarap üreticisinn is-teklerine, üretilecek şarabın tipi ve kalitesine bağ-lı olarak kurulur. Her tesis için, doğru ısıtma vesoğutma kapasitesinin seçilebilmesi için özel ça-
lışma yapılması gerekir.Şarap işlemi için kullanılacak soğutma ünitesi-
nin, aynı zamanda şarapları yıllandırmak için me-
şe fıçılarda bekletildiği mahzenlerin iklimlendiril-mesi için de kullanılması gerektiğinin farkına var-mak önemlidir. Bu durumda, beyaz şaraplar için12-14°C, kırmızı şaraplar için 14-16°C'yi geçme-yen sabit bir sıcaklığın muhtemelen nem ile bir-likte kontrol altında tutulması gereklidir. Bu ne-
denle ve enerji israfından kaçınmak için soğutmave iklimlendirme yüklerinin doğru bir değerlen-
dirmesinin yapılması önemlidir ve tavsiye edilir.
Sıvı çillerin seçimi, su ya da hava soğutmalı,
tesisin yerine bağlıdır. Örnek olarak, Kuzey İtalyaoldukça fazla miktarda yeraltı suyuna sahiptir, bunedenle ilk seçim tercih edilir (bu çözüm dahayüksek verimlilik de sağlar). Güney İtalya ve Tür-
kiye içinse, ısı atılması için tek muhtemel çözümdış havadır.
Günümüzdeki teknik eğilim, işlem talebine
göre -10°C ila 0°C arasında ayarlanabilir sıcaklık
aralığı ile vidalı amonyak çillerler yerleştirmektir.Şarap tanklarının hızlı soğutulabilmesi için, so-
ğutma işlemi başında yüksek miktarda potansiyelenerji elde edebilmek için, soğuk saklama tankla-rı yerleştirilmesi gerekir. Normalde çalışma sıvısıolarak, sıvı çiller evaporatörü korumak için don-ma noktası -25 °C olan etilen glikol ve su çözelti-
si kullanılır. Bu antifriz çözeltiyi kullanırken çev-
re kirlenme sorunları ile karşılaşılmaz çünkü şa-rap tankları çift kabukla üretilir ve çözelti dıştan
dolaşır.
Boyler için, ısıtılacak şaraba göre kapasitenin
doğru bir incelenmesinin yapılması gerekir. Budurumda, AISI 316 plaka tip bir ısı eşanjörü yer-
leştirmek gerekir; ikinci çevrimin de, değişik sıvı-lar kullanarak işletme ve bakım maliyetlerini yük-seltmemek için, soğutma tarafında kullanılanınaynısı olan etilen glikolun kullanılması gerekir.Dış ve iç plaka eşanjör sıcaklıkları düşüktür, ge-nellikle 40 ile 45 °C arasındadır.
Teknik olarak fermenter olarak adlandırılan,
şarap üretimi için kullanılan, resimde görülen
tanklar çift kabuk ve soğutma ve ısıtma için çiftdış çevrim olarak tasarlanır ve tamamen AISI
316'dan üretilir.Şarap üretim döngüsünün talebine göre düzen-
leme vanası soğutmayı ya da ısıtmayı otomatikolarak açar ya da kapar, bütün bu işlemlerin tama-mı bir bilgisayar merkezi tarafından kontrol edi-lir.
Son derece açıktır ki, en ileri teknoloji bile in-san kapasitesinin kontrolündedir ve bu durumda,
şarap üretiminde işlemi kontrol edecek, şarap ko-kusunu koklayıp, tadını alacak ve dolayısıyla ta-
nımlanmış her hangi bir işlemin durmasına ya dadevam etmesine karar verecek tek yetkili insandır.
Bu kısa notların Avrupa pazarına girmeye ilgigösterecek Türk şarap üreticilerine temel unsurla-
rı vermesini umut ederim.
REFERANSLAR1. Casa Vlnicola Triacca - Villa di Triano
(Sondrio) İtalya.2. De Franceschi - Bronzolo (Bolzano) italya.3. Giuseppe Arpelli - Universitâ degli Studi di
Bologna italya.4. Michel Bernard Couasnon - CEICE yöneti-
ci, Puillac 33, Fransa.5. Carmine Casale, ısıtma, havalandırma,
iklimlendirme danışmanı, Milano italya.
64 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Derleme
MERKEZİ KLİMA SİSTEMLERİNİNKARŞILAŞTIRILMASI
Doç. Dr. Eyüp AKARYILDIZ - Mak. Yük. Müh. A. Göknil ERGİN
ÖZET
Ülkemizde kullanılan başlıca merkezi klima
sistemleri, kullanım alanları, avantajları ve deza-
vantajları açılarından incelenmiştir. Sonuç olarak
genel bir karşılaştırma yapılmıştır.
1. GİRİŞ
KLİMA, sistemleri kapalı bir bölmenin sıcak-
lığının, nemliliğinin ve hava hareketlerinin, dışa-
rıdaki koşullardan bağımsız olarak denetlenme-
sinde kullanılır.
Klima sistemlerinin tasarımında, birçok koşu-lun göz önüne alınması gerekir.
Sistem seçiminde göz önüne alınması gereken
pek çok kriter vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabi-
lir:
• Konfor
• Servis bakım sıklığı ve kolaylığı
• İşletme kolaylığı
• Çevre faktörü
• Sistem maliyeti
a) İlk tesis maliyeti
b) İşletme maliyeti
c) Yatırımın geri
dönümü hesapları
• Binanın konumu
a) Coğrafik durumu
b) Yönü
c) Şekli
1.1.7. Binanın kul-
lanımı
a) Ne maksatla kul-
lanılacağı
b) İnsan sayısı
c) Ekipmanlar
d) İşletme
Eyüp AKARYILDIZYTÜ'den 1976'da Makine Mühendisi, 1978'de Mak.
Yük. Müh., 1988 Doktor Müh. olarak mezun oldu. 1978'deasistan olarak başladığı YTÜ Termodinamik ve Isı TekniğiAnablim Dalında halen öğretim üyesi olarak görevini sür-dürmektedir. Isıtma Soğutma, Isı ve Kütle Transferi, ProsesTekniği konularında çalışmalar yapmaktadır. Birkaç bilim-sel dergide Teknik Editörlük yapmıştır. YTÜ Mak. Fak. De-kan Yardımcılığı, MMO İstanbul Şube Yönetim KuruluÜyeliği idari görevlerinde bulunmuş, halen MMO Denetle-me Kurulu üyesidir.
A. Göknil ERGİN
1976 yılında İstanbul'da doğdu. 1998 yılında YıldızTeknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühen-dis.iği Bölümü'nü, bitirdi. 2000 yılında YTÜ Fen BilimleriEnstitüsü Isı Proses Programından Yüksek Mak. Müh. ola-rak mezun oldu. 1998'den beri TES-HAN Ltd. Şti.'de Me-kanik Tesisat Tasarım konularında çalışmaktadır.
• Binanın tipi
a) Konstrüksiyonu
b) Şekli
c) Eski ve yeni oluşu
• Enerji
a) Mevcut enerjiler
b) Fiyatlar
• Sistem tipleri
a) Hava'lı sistemler
b) Su'lu sistemler
c) Paket cihazlar (havalı-sulu)
d) Yukarıdakilerin kombinasyonu
• Sistem kontrolü
a) Zon kontrolü
b) Her mahalin bağımsız kontrolü
Klima Sistemlerinin Zohlarda SağlamasıGereken Şartlar ise Şöyle Sıralanabilir
- Zon konfor sıcaklığı (kuru termometre)
- Bağıl nem
- Minimum sirkülasyon hava değişimi
- Minimum taze hava miktarı
- Zonların basınç -
landırılması
- Konfor ses sevi-
yesi.
2. KLİMA
SİSTEMLERİ
Bir mahalin ısıtma
ve/veya soğutma yükü
ait olduğu mahal için
öngörülmüş olan kon-
for şartlarının sağlan-
ması ve bunu takiben
korunabilmesi için ma-
hale birim zamanda
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 65
verilmesi (ısıtma) ve/veya mahalden çekilmesi(soğutma) gereken ısı enerjisidir.
Mahalin ısıtma ve/veya soğutma fikri belirlen-dikten sonra, yükün karşılığı olan enerjinin maha-le ve/veya mahalden nasıl transfer edileceği soru-su önem kazanmaktadır.
Günümüz teknolojisinde kullanılan başlıcasistemler şunlardır:
a) Tüm Havalı Sistemlerb) Fan - Coil Sistemleric) Değişken Soğutucu Debili (DSB) Sistemler
2.1. TÜM HAVALI SİSTEMLER
Tüm havalı sistemler ofis, okul, üniversite, la-boratuvar, hastane, otel, temiz odalar, bilgisayarodaları, hastane ameliyat odaları, araştırma-geliş-
tirme tesislerinde ve endüstriyel ticari tesislerdekullanılmaktadır.
Tüm havalı sistemler, iki ana kategoride sınıf-lanmaktadır:
2.1.1. Tek kanallı sistemler2.1.2. Çift kanallı sistemler
2.1.1. Tek kanallı sistemlerBu sistemlerde birer adet ısıtma ve soğutma
serpantinleri bulunmaktadır. Hava dağıtımını ger-çekleştiren bir ana kanal mevcuttur ve hava dağı-
tımı bu kanal vasıtasıyla yapılır. Bu basit kanaldağıtımında, tüm terminal kutuları aynı sıcaklık-taki hava ile beslenir.
Tek kanallı sistemler de kendi aralarında gu-ruplara ayrılır:
A) Sabit hava debili sistemlerB) Değişken hava debili sistemlerC) Çift kanallı sistemler
Sabit hava debili sistemler
a) Tek.zon'lu sistemlerb) Çok zon'lu ve tekrar ısıtmalı (Reheat)c) Bypass'lı sistemler
Değişken hava debili (DHD) sistemlera) Tekrar ısıtmalı (Reheat)b) İndüksiyon (Induction)
c) Fan povvered (Fanlı kutulu)d) Çift kanal sistem kombinasyonlu (Dual
conduit)e) Değişken püskürtmeli (Variable diffusers)
2.1.1.1 Sabit hava debili sistemler
Sabit hava debili sistemler, iklimlendirilen ha-cimlerin yük değişimlerine, içeriye verdikleri ha-vanın sıcaklığını değiştirmek suretiyle, uyum sağ-
larlar (Şekil 1).
Soğutma ve ısıtma bataryaları
Üfleme havası
Dönüş havası
Şekil 1. Tek kanallı, sabit debili, tek zonlu klima sistemi
66 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Soğutma s.ön ısıtıcı s.
Dış hava
Tekrar ısıtma s.VAV kutusu
Veriş fanı 7
Tekrar ısıtma s.Fan-powered kutu
(series)
Egzost
1
n • — ıı u -X~\\
/ \
1\— Nemlendirici
— i A i ı — 1[J — : j^ : |_
? l~-^
/ / '\
Dönüş havası
/ — VAV induction bo>
| j
Dönüş fanı
Şekil 2 Değişken hava debili (DHD) sistemler
2.1.1.2 Değişken hava debili (DHD) sistemlerŞekil 2'de görüldüğü gibi, bir DHD sistemi
kontrol kutuları vasıtasıyla, daha ziyade hava
miktarlarını değiştirerek hitap ettiği hacmin ısıt-
ma, soğutma düzenini sağlar ve dizayn şartlarını
korur. Veriş havası genelde sabit sıcaklıkta olup
mevsime göre bu sabitlik derecesi değişebilir.
Değişken hava debili sistemler, binanın iç bö-
lümlerine de uygulanabilir. Bu tatbikat ayrı ayrı
fanlar ile yapılabildiği gibi müşterek fanlar ile de
olabilir. Bu durumda binanın kabuk bölümünde
munzam olarak ısıtıcı kullanılabilir. Özellikle dış
kabuk bölümünde kullanılan DHD sistemi, solar
yüklerin ve dış sıcaklığın değişmesi nedeniyle,
verilen hava miktarının değişimi işletmede büyük
enerji tasarrufu elde edilmesini sağlar.
DHD sistemlerde, nem kontrolü bir yeterlilik
problemidir. Eğer nemlilik, araştırma ve geliştir-
me laboratuvarlarında olduğu gibi kritik bir etken
ise bu takdirde, sabit hava debili sistemleri kul-
lanmakta yarar vardır. Konferans ve toplantı sa-
lonlarında, restoranlarda olduğu gibi duyulur ısı
oranı düşük ise, kısmi yük durumları için DHD
kutuları %50 minimumda kullanılmalı ve tekrar
ısıtma düzeni eklenmelidir. Bu suretle hava hare-
ketleri de azalmış olmaktadır.
DHD üniteleri şu şekilde gruplandırılabilir.
2.1.1.2.1. Tekrar Isıtmalı DHD Sistemi
Bu sistemde terminal kutularında bulunan ısı-
tıcılar aracılığıyla sistem iç ve dış zonlarda gere-
ğinde ısıtma ve soğutma elde edilebilme esnekli-ğine sahip olmaktadır.
Tekrar ısıtmak DHD sisteminde, kontrol önce
havayı kısar, ardından kısılmış havayı ısıtır. Bu
durum sabit hava debili - ısıtıcılı sistemlere göreişletme masrafı fazla gibi görülebilir. Çünkü bu-
rada primer hava soğutulmuş bir havadır.
2.1.1.2.2. İndüksiyonlu SistemlerBu sistem, hava miktarları azaltılmaya başlan-
dığı zaman soğutmayı azaltmaya ve sıcaklığı yük-
seltmeye başlar. Yani tekrar ısıtma serpantinine
gerek bırakmadan, hacme sabit miktarda hava ve-
rir. Bu düzenek ters anlamda sabit hava debili sis-
temlerde tarif edilen bypass'lı sistemlere benzer
(Şekil 3).
2.1.1.2.3 Kendinden Karıştırmalı Isıtma Hava-landırma-Klima Terminalli Sistem
Terminal ünitesi sabit hava debisinde çalışır.
Primer hava, merkezi klima santralinde şartlandı-
rılır. Şartlandırılmış primer havanın hızı terminal
ünitesinin ucundaki nozul vasıtasıyla artırılır,
odadan dönen indüksiyon havası ile karıştırılarak
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 • 67
Giri| Hacme
Dönö| Havası
Şekil 3 İndüksiyonlu DHD terminal kutu
ortamın taze hava ihtiyacı sağlanır. Terminal üni-
te bataryası kışın kazandan gelen (90-70°C, 70-
65 °C) sıcak su ile, yazın ise soğutma grubundan
veya diğer ısı kaynaklarından gelen (5-10°C, 6-
11°C) soğuk su ile beslenir.
2.1.1.2.4. Fan-Powered Terminal Sistemler
Bu sistemler havayı paralel veya seri olarak
mahale sevk eden DHD sistemleridir (Şekil 4).
Paralel akışlı terminalde kutu içindeki fan bi-
rincil hava akış yolu dışına konmuştur. Bu neden-
le fan kesik olarak çalışabilmektedir. Seri akışlı
terminalde fan, birincil hava akımının içine yer-
leştirilmiştir. Bu
şekilde termina-
l i n hitap ettiği
hacim devreye
girdiğinde fan
sürekli çalışır.
Seri ve paralel
fan-powered sis-
temlerinin seçil-
mesinin nedeni,
sistemin zonlara
ilettiği havanın,
yük azalsa dahi,
maksimum mik-
tarı muhafaza etmesidir.
2.1.1.2.5. DHD + Sabit Debili Sistem
Bu sistemde iki adet verici kanal vardır. İlk
olarak sabit hacimli sistem faaliyete geçer. Deği-
şen dış şartlara göre, ısı transmisyonıındaki deği-
şimleri, yaz ve kış için her iki sistem dengeler.
Genellikle sabit debili sistem pik yükleri karşıla-
mak üzere düzenlenmiş olup limitlidir. Bu sistem-
de ısıtma gereksinimini sabit debili birinci sistem
karşılamakta, soğutma etkisini de i k i n c i (DHD)
sistem minimum akışla gidermektedir. İkinci
Kontrol damper
Dönüş havası plenumdan »•*•.*
(a).. Kansan baffle'ı
FAN ı
Primary veriş havası»*.;=.~ _
1 Hava akışını jMerkezi hava ölçen sensör Kontrolsantralinden damperi
İklimlendirilen hacme gidenkarışım havası
İzole edilmişterminal kutu
Dağıtım kanalına bağlan d
Tekrar ısıtma s.(elek.,sıc.su veya buhar)
Kontrol damper
Dönüş havası plenumdan ••»•.
(b)Backdraft damper• -• n
Primary veriş havası»» ;
Merkezi havasantralinden
Hava akışını&tçen
Tt=-_ _
İklimlendirilen hacme gidenkanşım havası
Kontroldamperi
İzole edilmişterminal kutu
Dağıtım kanalına bağlantı
Tekrar ısıtma s.(elek.,sıc su veya buhar)
Şekil 4 (a) Seri fan-powered DHD terminal (b) Paralel fan-powered DHD terminal
68 TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Dış kabuk bölgesine hizmet veren ve dönüş havası ilebeslenen sabit debilı ısıtma ve soğutma hava santrali
Diğer dış kabuk zonlanna
Yalnız soğutmal^ekonomizerlıdeğişken hava hacimli (VAV) ——ı
hava santrali l
Egzost
Dışhavar*
FihreSıcak su boru! an
Soğutulmuş su boruları
Dönüş havası plenumu
Yalnız soğutmaterminali
l\H»va ve kanâl.debi ve
ebafan y«hıız m bybmtgöre yapılacaktır.
tklimlendirilen hacimler
Dış oda İç oda
Şekil 5 Değişken hava debili dual-conduit sistem
(DHD) sistem soğutma işlemini, yıl boyunca de-
ğişken şartlara göre hava debisini değiştirerek
sağlamaktadır (Şekil 5).
2.1.1.2.6. Değişken Havalı Difüzörler
Bu sistemde difüzörlerin, oda şartlarına göre
ayarladıkları hava miktarlarını değiştirmelerine
karşın, hava atış hızları sabit kalmaktadır. Düze-
nek kanaldaki basınca göre çalıştığından, kanal
dizaynında bu durum gözönüne alınmalıdır (Şekil
6).DHD Sistemi Avantajları
- İyi dizayn edildiği takdirde konfor şartlarını
sağlayan ve düşük enerji sarfiyatı olan sistemdir.
- Gün boyu değişen soğutma ve ısıtma yükle-rine uyumludur.
- Senenin büyük kısmında, %100 taze hava ile
Mevsim değişimtermostadı
Dağıtım damperi
Kontrol plakası
Gözüken plaka
Ventüri nozzle
Oda sıcaklık hissedicitermostadı
Şekil 6 Basınca bağlı DHD çıkışlı (Therma-Fuser sistem)
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 69
çalışıldığından dolayı zonlarda iç hava kalitesimükemmeldir.
- Fleksibilite iç bölümlemeye uygun, DHD di-füzörleri kullanıldığında her türlü bölümlemeye
uygun maksimum fleksibilite eldesi sağlar.
- Bina otomasyonu ile birlikte kulanılarak mi-
nimum taze hava debileri sağlandığında, mini-
mum enerji harcaması ile iç hava kalitesinin temi-
ni, bakım kolaylığı, işletme kolaylığı, istenilen
konfor sıcaklıklarının ve ses seviyelerinin temini
sağlanabilmektedir.
DHD Sistemi Dezavantajları;
- İlk yatırımı 4-borulu Fan-Coil sistemi ile
yaklaşık aynıdır.
- Dumping problemleri vardır.
- Stabilite problemleri vardır.
- DHD sistem teknolojisinin iyi anlaşılamamış
ve elemanlarının doğru seçilememiş olmasından
sorunlar kaynaklanabilmektedir.
2.1.1.3 Çift Kanallı (Dual-Duct) SistemlerBu sistemler de merkezi bir cihaz ve şartlandı-
rılacak alanlara paralel giden iki adet kanaldanoluşmuştur. Kanalın bir tanesi sıcak hava diğeriise soğuk hava taşımaktadır. Her zona, içeridekiyükün karşılanacağı oranlarda sıcak ve soğuk ha-
va karıştırılarak verilir. Bir çift k a n a l l ı sUtem tekkanallı DHD sisteme nazaran daha çok enerji sarfeder. Fakat tekrar ısıtma düzeni gibi ak ı şkan bo-ruları, sızıntı tehlikesi bulunan kul lanım alanı ta-vanlarda dolaştırılmaz (Şekil 7).
Bu sistemler sabit veya değişken debi l i olarakdizayn edilebilir.
a) Çift kanallı, sabit debilib) Çift kanallı, değişken hava debilic) Çok zonlu, sabit debilid) Çok zonlu, değişken hava debili
2.2. FAN-COIL SİSTEMLERİGenel olarak fan-coil sistemi; içerisinden ısıtı-
cı ve soğutucu akışkanın geçtiği serpantin ile ma-
hal arasındaki ısı transferi sonucu mahalin ısıtma
ve soğutma yüklerinin alınarak istenilen rnahal sı-
caklığının sağlanması olarak açıklanabilir.
Fan-coil cihazı, diğer adıyla üflemeli konvek-
tör veya salon tipi sıcak hava cihazı, kanat l ı boru-
lardan serpantini üstte, altta ise hava hareketini
sağlayan radyal fan ve filtresi bulunan bir ısıtma,
soğutma elemanıdır.
Fan-coil sistemi; fan-coil cihazı, primer hava
sistemi ve kanallaması, hava filtresi, egzost siste-
mi ve kanallaması, üfleme ve emiş menfezleri,
Merkezi,ekonomizörlû,hava santrali
Egzost J—•
Dış hava
Filtre
Soğutulmuş su borularıSıcak su boruları
Dönüş havası plenumu
CV terminali
Dilimlendirilen hacimler
Dış oda İç oda
Şekil 7 Sabit debili çift kanal sistemi
70 • TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
otomasyon sistemi, soğutma ve ısıtma suyu dağı-
tım sistemlerinden oluşur.
Fan tarafından filtreden geçerek emilen hava
serpantin yüzeyini yalayarak ortama üflenir.
Fancoil üniteleri kasetli veya kasetsiz tip ola-
rak imal edilmekte olup, pencere önüne asma ta-
van içine veya pencere önünde bir kaşe içine yer-
leştirilebilmektedir. Çok katlı ofis binaları, otel-
ler, moteller ve hastanelerde kullanılmaktadır.
Fan-coil sistemlerinin ana problemi olarak di-
le getirilebilecek ana konular mahallerdeki taze
hava ihtiyaçları karşısında çaresiz kalmaları ve de
ses seviyeleridir.
Dış ortamla yapılacak kontrolsüz bir fizikselbağlantı yerine, ihtiyaç duyulan taze havayı mer-kezi olarak şartlandıran ve mahallere dağıtan birprimer havalandırma sisteminden bahsetmek da-
ha doğru olacaktır.2.2.1. İki Borulu Fan-Coil Sistemi
2 borulu fan-coilde serpantinden kışın sıcak su(ısıtma amaçlı), yazın ise soğuk su (soğutmaamaçlı) geçilir. Kısaca 2 borulu fan-coil sistemimevsime göre ya ısıtır ya da soğutur (Şekil 8).
Yurdumuzda pek çok uygulama alanı bulun-masına karşın dünyada kullanımı gerilemektedir.
2.2.2. Dört Borulu Fan-Coil SistemiBu sistemde soğuk su gidiş-dönüş ve sıcak su
gidiş-dönüş olmak üzere 4 boru mevcuttur. Ayrı-ca drenaj borusu da kullanılmaktadır. Terminal
ünitelerde genelde biri ısıtıcı biri de soğutucu ol-
mak üzere 2 ayrı serpantin mevcuttur. Bu sistem-de primer taze hava için veya sekonder su devre-
lerinde zonlama yapmaya gerek kalmamaktadır.
Sistemin özelliği aynı zaman diliminde farklısıcaklıklar hisseden bölgelerde dizayn edilen kon-for şartlarına ulaşmamızdır. Şöyle ki; bir dış çev-
re cephe veya zonda ısıtma diğer bir dış çevrecephe veya zonda da soğutma yapmamız müm-
kün olmaktadır (Şekil 9).
2.2.3. Çoklu Zon Otomasyonlu Fan-Coil Sistemi
Bu sistem, birden fazla ortama hitap edebilenbir klimatizasyon sistemidir.
İç ve dış ünite ile kumandaları arasında Su-
perlynk olarak adlandırılan elektronik altyapıyı
kullanır.
Her bir iç üniteyi ayrı ayrı kontrol edebilme
yeteneği, işletme masraflarını en aza indirir.
Servis kolaylığı gelişmiştir: İç ve dış ünitelerin
hataları uzaktan kumanda üzerinde gösterilir.
Soğutkanın gizli ısısı kullanıldığı için taşınma
işlemine ek bir güç harcanmaz.
Soğutkanın taşınması sırasında pompalar, va-
nalar ve yüksek debili borular kullanılmadığı için
tesisat gürültüsü yoktur. Yüksek teknoloji ürünü
büyük çaplı fanlar sayesinde düşük ses seviyesi
ile konforlu bir klimatizasyon sağlar.
Bu sistem boiler, pompa, su boruları ve tank-
/"Valvefr r ' ıı . , n
Termostat
:u
/"" l r-/ 1 ,
p U1 !1 j
^ f ~~- ~~Ty
: ı|ı| Kazan
. i *i
. „ i
Fan Coil
/>
^ "HÖ A !T f
:ıı
f
Fan Coil
Xy ı
n9 İ ;
' !
' " pT» — ' ~^j~
. - - - - -
Fan Coil
>,*/ \
n
Şekil 8İki borulu fan-coil sistemi
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 71
4 yollu vana
Soğutulmuş su gidiş; ıkığutulmuş su dönüş J
Sıcak su gidiş
Sıcak su dönüş
Şekil 9 Dört borulu fan-coil sistemi
lar gibi büyük hacimli elemanlar içermediği için
sadece ona ayrılmış bir hacime gereksinim duy-
maz. Böylelikle o alan, depolama ya da garaj gibi
kullanılabilir.
Ara tesisat uzunluğu lOOm, dış ünite ile iç
üniteler arası maksimum yükseklik farkı 50m, ay-
nı dış üniteye bağlı en alt ve en üst iç üniteler ara-
sı maksimum yükseklik farkı da ISm'dir.
Bütün üniteler merkezi sistemden kapatılıp
açılabilir.
18°C ile 30°C arası 1°C hassasiyetle sıcaklık
ayarı yapılabilir.
Dört Borulu Fan-Coil Sisteminin Avantajları
- 2 borulu sisteme nazaran çok flexible ve yük
değişimlerine ani cevap veren bir sistemdir.
- İşletmesi çok basittir.
- Yaz-kış change-over yapılmasına gerek yok-
tur.
- Verimliliği fazla, işletme masrafları azdır.
Dört Borulu Fan-Coil Sisteminin Dezavantaj-
ları
- Yatırım maliyeti yüksektir.
2.3. DEĞİŞKEN SOĞUTUCU DEBİLİ
(DSD) SİSTEMLER
Değişken Soğutucu Debili Sistem (DSD) mer-
kezi sisteme alternatif olarak geliştirilen ve günü-
müz akıllı binalarının ihtiyacını tam olarak karşı-
layabilecek bir sistemdir. Modüler y a p ı s ı y l a çok
katlı bir binadan, bir tek villaya kadar her türlü
yapıda tam bağımsız kontrol imkanı vermektedir.
Inverter teknolojisi ve değişken gaz debisi ile
enerji tasarrufu sağlamaktadır.
Geniş kazan dairesi, yakıt tankı vb. tesisat ma-
halleri gerekmediğinden önemli bir yer tasarrufu
sağlar. Ayrıca DSD Sistem, basit yapısı i le çok az
yer kaplar. Soğutucu akışkanın boru çaplan da ol-
dukça küçüktür. Bu durumda daha az tesisat şaftı
ve asma tavan boşluklarına ihtiyaç duyulur. Bu da
binaların kat adetlerini artırmaya imkan sağlar.
Dikeyde 50 m'ye kadar çıkabilen bakır borulama
imkanı vardır. Böylece ara tesisat katlarına ihtiyaç
duyulmadan, dış ünitelerin çatıda ya da zeminde
yerleştirilmesi mümkündür. DSD Sistem, montaj
esnasında da zaman tasarrufu sağlar. İç ünitelerin
ve boru bağlantılarının yapılabilmesi i ç i n beto-
narme inşaatın bitmiş olması yeterlidir.
DSD sistemleri 3 tiptir.
1. Sadece soğutma yapabilen sistem.
2. Heat-pump: Isıtma-soğutma işlemlerini ayrı
ayrı yapar.
72 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
3. Heat-Recovery: Bir binanın bir mahalinde
aynı anda bir tarafta ısıtma yaparken, diğer kısım-
da soğutma yapma imkanı sağlar.
DSD sistemlerle çözümlenen binalarda orta-
mın taze hava ihtiyacı, ısı geri kazanımlı havalan-
dırmalı (IGKH) sistem ile sağlanabilir. IGKS sis-
tem "ısı geri kazanımlı havalandırma" anlamına
gelir. Dış ortamdan alınan hava iç ortamdan çeki-
len hava ile ısı transferine sokulur ve içeriye ısı-
tılmış veya soğutulmuş olarak verilir.
3. SONUÇLAR
1. Tek zonlu, tek kanallı, sabit hava debili sis-
temler istenildiğinde komşu sistemlere zarar ver-
meden durdurulabilir.
2. Çok zonlu sistemler ise bir binada çalışma,
konfor vb. şartları farklı olması istendiğinde uy-
gundur.
3. Reheat yani tekrar ısıtma sistemleri çok pa-
halı işletme gideri olan sistemlerdir. ASHRAE
90.1-1989'a göre re-heat yapılmasına izin verilen
durumların dışında uygulanması doğru değildir.
4. Bir bypass sistemi küçük ve basit tesislerde
kullanılır. Bu sistem enerji tasarrufu düşünülme-
yen fakat ilk tesis masrafı azaltılmak istenen yer-
lerde kullanılır.
5. DHD sistemler işletme maliyeti ve enerji
gideri sabit debili sistemlere göre az olup ilk yatı-
rım maliyeti daha yüksektir. Çok zonlu sistemler-
de başarı ile kullanılabilir.
Değişen yüke bağlı olarak dış hava oranı de-
ğiştirilemediğinden, düşük yüklere yeterli taze
hava beslenmesi problem yaratır.
6. Fan-powered sistemler ışıklandırma ısısının
ısıtmada kullanılmasını sağladığından enerji ta-
sarrufu getirirler.
Ayrıca hacimler kullanılmadığı zaman periyo-
dunda ana santral çalışmadığından, fan-powered
kutu fanları çalışarak, hacmin o şartlardaki ısı ih-
tiyacı karşılanır. Bu suretle yine işletmedeki belir-
li bir miktar işletme masraflarının düşmesi sağla-
nabilir.
7. Minimum hava debisini sağlayan DHD sis-
temlerinde tekrar ısıtma yapılması uygundur.
8. Çift kanallı sistem, tek kanallı DHD sisteme
göre daha fazla enerji sarfeder. Yani işletme mali-
yeti daha yüksektir. Fakat tekrar ısıtma düzeni gi-
bi akışkan boruları, sızıntı tehlikesi bulunan kul-
lanım alanı tavanlarda dolaştırılmaz.
9. Multizon sistemlerde ise her zona ayrı bir
kanal gider. Küçük binalarda uygundur. Çift ka-
nallı sistemden daha ucuzdur.
10. 4 borulu sistem ise 2 borulu sisteme göre
işletme masrafları az olup yatırım maliyeti yük-
sek olan bir sistemdir. Fakat bir dış çevre cephe
veya zonda ısıtma yapılırken diğer bir dış çevre
cephe veya zonda da soğutma yapılabilir.
11. Değişken Soğutucu Debili (DSD)
- DSD sistemler için tesisat mahalleri gerek-
mez, binada yer tasarrufu ve eleman tasarrufu
sağlanır.
- Binalarda kullanılabilir alanları artırmak, ge-
lirleri de artırmak demektir. DSD sistem basit ya-
pısı ve kompakt ölçüleri ile çok az yer kaplamak-
tadır.
- Eğer bina tasarımında her katta küçük bir
mekanik oda oluşturulabilirse, tamamen müstakil
ve bağımsız sistemler dizayn edilir. Bu durum
hem uygulama-montaj maliyetlerinde tasarruf,
hem de enerji tasarrufu sağlar.
- DSD sistemle yüksek binalarda dahi dış üni-
teler ile görüntü kirliliğine yol açmadan çözüm
üretilir. Ayrıca dış ünitelerin ses seviyelerinin dü-
şük olması sebebi ile dış ünitelerin konabileceği
yerler konusunda kolaylık sağlanır.
- DSD sistem ve IGKV sistemi ile ortamların
iklimlendirilmesi tam olarak çözülebilmektedir.
IGKV sistem ısı geri kazanımlı bir sistemdir. Dış
ortamdan alınan hava, iç ortamdan çekilen hava
ile ısı transferine sokularak, içeriye belli bir sevi-
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 73
yeye kadar ısıtılmış veya soğutulmuş olarak veri-
lir. Böylece enerji tasarrufu sağlanır.
- DSD sistem ile ısı transferi için kullanılan
enerji miktarı azaltılmıştır. Chiller sisteminde ısı
taşıyıcı akışkan su iken, DSD sistemde direkt so-
ğutucu akışkan kullanılır.
- Hassas kontrol sayesinde aşırı ısıtma ve so-
ğutma engellenerek enerji tasarrufu sağlanır.
- 4 borulu fan-coil sistemlerinde ilk yatırım
maliyeti ortalama 135$, DHD sistemlerde 120$
iken DSD sistemlerinde 110$'dır.
- DSD sistemler standarttır. 100 m'den fazla
borulama yapılamaz. Ayrıca taze hava ihtiyacının
da ayrı bir sistem tarafından karşılanması gerekir.
12. Kendinden Karıştırmah Isıtma, Havalan-
dırma-Klima Terminali Sistemleri
- Terminal kutusunun üzerinde sadece bir adet
motorlu vanası vardır. Bu vana 4-5 senede bir de-
ğiştirilir. Bunun dışında bakım problemi yoktur.
- 2 borulu fan-coil sistemlerine göre %10-15
pahalı, 4 borulu fan-coil sistemlerine göre ise %5
ucuz bir sistemdir.
- Yüksek basınçlı bir sistem olduğundan klima
santrali kapasitesi büyük çıkar. Kanal dizaynı iyi
yapılmalıdır.
- Fan-coil sistemlerine göre daha fazla primer
hava, tüm havalı sistemlere göre ise daha az pri-
mer hava gerekir.
- Değişken hava debili sistemlere göre işletme
ve yatırım maliyeti olarak daha ucuzdur.
- Uygun iklim bölgelerinde tesis edilecek spi-
lotair sistemlerde kazan dairesi ortadan kaldırılıp,
spilotair terminllerin primer hava giriş tarafına
elektrikli ısıtıcı ilave ederek ilk yatırım maliyeti
düşürülebilir.
13. Çoklu Zon Otomasyonlu Fan-Coil Sistemi
- İlk yatırım maliyeti 4 borulu fan-coil sistem-
lerinden %15 daha fazladır. Ancak işletmede 1,5-
2 sene içerisinde kendini amorti eder.
- Bütün üniteler merkezi sistemden kapatılıp
açılabilir. Örneğin bir dış üniteye bağlı 10 adet iç
ünite olsun ve bu iç ünitelerden sadece bir tanesi
çalıştırılmak istensin. Bu durumda salyangoz
kompresör normalden onda biri kadar enerji har-
cayarak çalışır ve dolayısıyla dış ünitenin enerji
sarfiyatı da aynı oranda azalır. Böylece enerji ta-
sarrufu yapılır.
- Ek bir taze hava sistemi gerekir.
KAYNAKLAR
1. ASHRAE, Heating, Ventilating and Air-
Conditioning Systems And Equipment, Tully Circ-
le, N.E., Atlanta, GA 30329, (1996).
2. MMO Yayın No:220, Iklimlendirme Sistem-
lerinin Tanıtımı ve Teknolojik Gelişmeler Konfe-
ransı Bildiriler Kitabı, Yayın No: 220, istanbul
(1999).
3. Isısan Çalışmaları, Klima Havalandırma
Tesisatı, No:158, İstanbul (1997).
4. Isısan Çalışmaları, No: 238, Mimarın Tesi-
sat El Kitabı, İstanbul (2000).
5. ASHRAE, Inc., (1995), Heating, Ventilating,
and Air-Conditioning, Applications Handbook
(SI) Edition.
6. ASHRAE, (1998), Fundamentah, Bölüm:
26, Konut Dışı Yapılarda Iklimlendirme, Soğutma
ve Isıtma Yüklen.
7. ÖZGÜR Mühendislik, Spilotair Tanıtım
Dosyası İstanbul (2000).
8. TEMSA, KX2 Sistem Tanıtım El Kitabı, İs-
tanbul (2000).
9. McGraw-Hill, Handbook Of Air Conditi-
oning And Refrigerant, by Shan K. Wang, Chap-
ter 26, Air Systems, Constant Volııme And Fan-
Coil, (1993).
10. LANDIS&GYR, Air Conditioning Plants,
El50-421, 8404, (l982)
74 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Makale
HVAC SİSTEMLERİNDEMEKANİK TİTREŞİM-
Mak. Müh. Norman J. Mason
1. ÖZET
Bu makale, HVAC sistemlerinde kullanılan
titreşim kontrol sistemlerinin çeşitleri, bileşenleri
ve çalışma esasları hakkında bilgi vermeyi amaç-
lamaktadır. Kapsanan konular arasında titreşim
izolasyonunun tarihi, gereken formüller, mesnet-
ler, kaideler ve askılar (örneğin neopren mesnet-
ler, çelik ve havalı yaylar, beton kaideler vs.) gibi
ürünlerin ayrıldığı dallar bulunmaktadır.
2. HVAC SİSTEMLERİNDE MEKANİK
TİTREŞİM
1960'lardan önce mühendisler seçimlerini
mantar, çeşitli pedler, tek ve çift çökmeli kauçuk
ayaklar veya maximum l inch çökmeli çelik yay-
lar arasından yaparlardı. Seçim tamamen kişsel
tercihlerine bağlıydı.
Bu metod, HVAC
endüstrisine, titreşim
kontrolü olarak sunul-
muştur. Eğer ekipman
bodrum katta, küçük
ve kullanan kişiler ma-
kinaya zarar vermiyor-
larsa bu yöntem her-
hangi bir sorun çıkart-
mıyordu. 1900'lü yılla-
rın başlarında binalar
çok iyi değildi. Döşe-
meler ince, kişiler kı-
saydı ve perde duvarlar
nadiren kullanılırlardı.
İkinci Dünya Sava-
şı'nı takip eden yıllar-
da HVAC sektöründe
önemli gelişmeler ol-
Norman J. Mason1924 yılında New York'ta doğdu. City Collage of
New York'ta makina mühendisliği eğitimine başladı. 3yıl sonra United States Merchant Marine'e çağrıldı.
Gemide operasyon mühendisi olarak çalışırken, ile-ri geri çalışabilen büyük güçlü makinalar, buhar türbi-neri normal ve dizel makinalar için işletme lisansı aldı.Merchant Marine Naval Academy, Connecticut veNordberg Diesel School'da eğitim aldı. 2. Dünya Sava-şı'ndan sonra üniversiteye geri döndü ve 1948 yılındamakina mühendisliği unvanını aldı. 1923 yılından beriNew York'ta profesyonel mühendis olarak çalışmakta-dır.
Titreşim kontrolü alanındaki çalışmaları, Ameri-ka'nın en eski titreşim firmasında çalışmaya başlamasıile 1948 yılında başladı. 1958 yılında Mason firması-nın kurulmasından önce ikinci bir firmanın ortağı veteknik müdürü olarak çalıştı.
Mason Industries, 1958 yılında, sektörün en seçkinfirması olmak amacıyla kuruldu. O günden beri Mr.Mason'ın bütün dizaynları bütün dünyaca kabul edildi41 yıldır mason firmasının başkanı ve tasarım müdürüolarak çalışmakta olup, 45 yıldır da Amerika, İngiltere,Çin ve diğer Asya ülkelerinde seminerler vermektedir.
du. Bütün binalar havalandırılmaya başlandı. Ön-
ceden makina dairesi veya depo olarak kullanılan
bodrum katları, ofis veya otopark olarak kiralan-
maya başlandı. Böylece havalandırma üniteleri
binanın başka yerlerine, genellikle de soğutma
kulelerinin bulunduğu katın altında, yönetim katn
nın üstünde bulunan penhouse'lara yerleştirilmek
zorunda kalındı. Birçok durumda, yüksek basınç-
lı fanlar veya yüksek basınçlı HVAC üniteleri, or-
ta katlarda bulunan ofislere komşu mahallere yer-
leştirildi ve çok büyük titreşim problemlerine yol
açtılar. Ofis mahallerini küçültmemesi için kolon
aralıkları arttırıldı. Sonuç olarak da eski yöntem-
lerle yapılan rastgele seçimler problem yaratmaya
başladı.
Bütün bunlar, te-
orik olarak çok basit-
leştirilmiş titreşim
kontrol eşitliği devrini
başlattı. Bu eşitlikten
de anlaşılacağı gibi;
frekansı bilinen, yuka-
rıda tanımlanan rahat-
sız edici frekanstan da-
ha düşük bir frekansta
rezonansa giren bir
makinanın yarattığı tit-
reşimi istenen oranda
yalıtabiliriz. Rahatsız
edici frekansın, doğal
frekansa oranı 3 oldu-
ğunda, teorik olarak
titreşimin %90'ı elimi-
ne edilmiş olur.
* TTMD IV. Uluslararası Yapıda Tesisat Bilim ve Teknoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı'ndan alınmıştır.
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 75
VERİMLİLİK EŞİTLİĞİ
E = 1 0 0 x [ l - ( l / ( f d / f n ) 2 - l ) ]
E : Yalıtılan titreşimin yüzdesi
fd : Yalıtılmış makinanın rahatsız edici frekansı
fn : Yalıtılmış makinanın doğal frekansı
Rahatsız edici frekans olarak en düşük devir sayı-sı dikkate alınır. Bütün makinalar ilk hızlanma es-
nasında balans problemi yaşarlar. Eğer formülde
yüksek frekansa göre hesap yapılırsa, makinadevrini alana kadar yalıtım yetersiz kalır.
Dakikadaki devir sayısı cinsinden doğal frekansınformülü
f n = 188 (l /d) 1/2 şeklindedir,
d: statik çökme
Formül, sadece düzenli çökmesi olan kaideler
için geçerlidir.
Titreşim yalıtımı ile ilgilenen bütün firmaların,teorik eşitliği grafik şeklinde göstermek için ha-
zırladıkları şekil l'deki gibi verimlilik çizelgelerivardır. Rahatsız edici frekans her zaman bilindiği
ve değişken olmadığı için doğal veya rezonans
frekansı ile uygun özelliklerdeki yalıtım malze-
mesi belirlenebilir. Bir sarkacın frekansı gibi;
ağırlığından daha çok uzunluğun fonksiyonudur.
Bir yalıtım sisteminin frekansı, sistemin ağırlığın-dan çok, titreşim yalıtımının statik çökmesinin
fonksiyonudur. 600 d/d'lık bir kompresörün %90
yalıtım verimine sahip olabilmesi için l in eh çök-
me yapabilen veya rezonans frekansı 188 d/d olan
bir yalıtım malzemesi seçilmelidir. Titreşim yalı-
tımı yapan firmalar, titreşim yalıtım malzeme-
siyle havalandırma cihazından yayılan t i treşimin
%90'ını elimine edecek şekilde yal ı t ım yapılması
gerektiğini savunmaktadırlar.
Bu yaklaşım, titreşim alıcı seçimlerinde önse-
zilere dayalı bir düzeltme idi ve sadece bir başlan-
gıç olarak oluşturulmuştu. %90 yalıtımda, titreşi-
min büyüklüğü gözönüne alınmamıştı. Bir titre-
şim problemiyle karşı karşıya kalındığında önce-
likle bilinmelidir ki; titreşim kuvveti, dengelen-
memiş ağırlıkla, dengesizliğin merkezden olan
uzaklığıyla, hızın veya devir sayısının karesiyle
değişmektedir. 300 d/d ile çalışan 18"' bir fanın
titreşim kuvveti, 100 d/d ile çalışan 60" clas 3 fa-
nın titreşim kuvveti ile karşılaştırıldığında çokönemsiz kalmaktadır. %90 yalıtım 18"olan fan
için gereksizdir, fakat büyük olan için yetersizdir.
Teorik eşitliğe göre yapılmış olan yanlış seçimler-
den dolayı ciddi hatalar yapılabilmektedir.
Yalıtım malzemesindeki çökmenin, kat zemi-
EFFICIESCY CHART
.Jso/V/o^s
// 'S S
«ÛQ 433 63O S6OCOC "C-". 'î !CS
DISTUR8INS FREOyENCf (*«)CTCLES PER HIHUTE
Şekil 1.
76 • TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
/• \ / \rMasJ»-»t< Af«s5 i
j L^' UTs m/arfbf-f
j£ lşS^«r-- ^ w/l tf* --'~~^/ t-f/aar DeS'I€o£>a*
-C*/.m/t
Şekil 2.
nindeki çökmeden çok çok büyük olduğu düşün-cesine dayalı olan eşitlik yanlıştır. Bu varsayım-
lar, küçük cihazların bulunduğu eski binalar içindoğrudur, günümüzde nadiren geçerlidirler. Çün-
kü tek kütleli sistemlerden daha çok çift kütleli
sistemlerle çalışılmaktadır. Zeminin bir kütlesi
vardır ve Şekil 2'de şematik olarak gösterilmiştir.
Bu sistem, basit teorik eşitlikle analiz edilemez.
Teorik eşitlik kullanılırsa çoğunlukla zeminin
çökmesinden daha küçük çökmeli bir titreşim yu-
tucu seçilebilmektedir. Örneğin, 3000 d/d'lık bircihazı yalıtmak ve titreşimin %95'ini elimine et-
mek istiyorsak, grafiğe göre 0.09" çökmeli yalı-
tım malzemesi seçeriz. Zeminler, iki kiriş arasın-daki mesafenin maksimum l/360'ı kadar çökme-
ye izin verecek şekilde dizayn edilmiştir. Yaygınolarak 30 foot açıklık kullanılmakta ve zemin
çökmesi 1/360 \ 360" (l") kadar olabilmektedir.
Eğer zemin, izin verilen maksimumun sadece ya-
rısı kadar çökmeye sahip ise bile 0.5" çökmesi
olacaktır. Bu da yalıtım malzemesinin çökmesi-nin 5.5 katıdır.
Bu sert yalıtım malzemesi, zemin titreşimini
hemen hemen hiç azaltmayacaktır. Vibrasyon ya-
lıtımı uygulama problemlerini çözecek karmaşıkbir takım eşitlikler vardır. Ne yazık ki bir takım
şartlar tahmini olarak alınmıştır ve sonuçlar da butahminler doğru olduğu sürece doğrudur. Eğer
döşemeyi oluşturan beton hafif ise, yalıtım mal-
zemesinin çökmesinin döşeme çökmesinden 6-8kat daha fazla olması gerekmektedir. Problem çö-
zerken, bu rakamlar ekstrem ise; teorik grafikte
tavsiye edilen ve yeterli olmayacak 3/8" çökmelimalzemeler yerine 3" statik çökmesi olan titre-
şim alıcılar kullanılır.
Tavsiye edilen çökme miktarları, tamamen
tecrübeye dayandırılmış genel değerlerdir.
Bazı durumlarda, bu değerler problemin çö-zülmesi için gerekenden daha fazla olabilirler, fa-
kat ticari uygulamalar daha geniş anlamda ele
alınmalıdır. Çok büyük ve kritik işlerde, kalifiyeakustik projecilerin tarafsız profesyonel kararları-
na güvenmek istenebilir. Yapılan analizlerde, bü-yüklüğüne ve bulunduğu binadaki yerine göre her
bir cihaz için gerekenler kesin olarak belirtilmeli-dir. ASHRAE rehberindeki Mühendislik Spesifi-
kasyon Bülteninin sonundaki seçim tablosunda
çeşitli kiriş aralıkları için gerekli çökme miktarla-
rı verilmiştir. Bu değerler, standart hale gelmiştir.
Daha fazla çökmeli malzeme ihtiyacı olmasıhali, ürünlerin sınıflandırılmasını zorunlu kılmış-
tır.
Pedler, ister neopren veya mantar, ister her iki-
sinin kombinasyonu, fiberglas, sisal lifler, keçe,kurşun veya başka bir malzeme olsun, sınırlı bir
çökmeye sahiptirler. Çökmeler normal olarak l"kalınlığındaki bir ped için kalınlığın %10-20'si
gibidir. Yüksek katlardaki cihazların titreşimleri-
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 77
nin alınması için bu çökme miktarları yeterli ol-mayacağı için, kullanım alanları bodrum katlar ve
kritik olmayan cihazlar ile sınırlıdır.
l Neopren ayaklar ve askıların çökme miktar-
ları 0.20"- 0.50" arasındadır. Bunlar 3 HP'ye ka-
dar olan pompaların, küçük ısıtma ve havalandır-
ma üniteleri gibi cihazların, yüksek hızlı küçükekipmanların titreşim yalıtımında, dengesiz kuv-
vetlerin çok küçük olduğu, sadece ses problemi-nin ya da küçük bir titreşim probleminin olduğu
yerlerde gerekli statik çökmeyi sağlayabilirler.
Neopren askılar, nadiren titreşen, aslında normal
olarak yüksek frekanslı ıslık sesi çıkartan buharhatlarında kullanılırlar. Neopren ayaklar ve askı-
ların kullanılacağı yerlerde, spesifikasyonlar yay
kullanılmasını önerirler. Çünkü neopren ayaklarla
küçük yayların fiyatları arasında fazla fark yoktur.
Neopren askı elemanları, genellikle yaylarla seri
olarak kullanılırlar. Çünkü neopren malzemeler,
yayların tek başlarına yapamayacakları kadaryüksek frekanslı sesleri elimine ederler.
,m
Çelik yaylar, kritik durumlarda kullanımı en
yaygın olan titreşim alıcılardır. Çelik yaylar, pra-tik olarak 5", bazı özel durumlarda da daha fazla
çökme yapabilirler. Yaylar, çeşitli dizayn imkan-
ları verirler. Çelik yaylar makina kadar kalıcı veuzun ömürlüdür. Modern titreşim alıcıların, yani
ilave bir şeye gerek kalmadan gerekli stabiliteyi
sağlayacak yeterli büyüklükteki çelik yayların
bağlantı şekilleri çok önemlidir. Yaylar genellikle
bir ayar civatası ve neopren ped veya yüksek fre-
kanslı sesi hafifletici malzemeler ile bir l ikte kul-
lanılırlar.
Titreşim alıcıların en randımanlısı hava yayja-
rıdır. Genel olarak bir hava yayı; 100 psi veya da-
ha fazla hava basıncına dayanıklı olarak üretilmiş
ve cihaza stabil destek sağlayan geniş l i f l i takvi-
yeli kauçuk balondan oluşur. Uygun bir şekilde
dizayn edilmiş bir hava yayı, çelik yayın 6-7"
çökmesine eşdeğer bir çökme sağlar. Hava yayı-nın cidarları kauçuktan olduğu için, çelik yaylar-
da meydana gelebilen rezonans veya ses köprüsü
riski yoktur. Hava yayları, tek bir boyuttaki yay
ile hava basıncını çok az miktarda değiştirerek çe-
şitli ağırlıklardaki yükleri taşıyabilme avantajına
sahiptir. Hava yayları, küçük kaçakları ya da bü-
yük sıcaklık farklarından doğabilecek genişleme
78 TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
veya büzülme hareketlerini kompanze edecek bir
yükseklik kontrol vanası ile birlikte monte edilir-ler. Hava yaylarının montajı, çelik yaylarınkine
nazaran daha pahalı olduğu için hava yayları sonderece kritik yerlerde uygulanır.
Çelik veya beton kaideler, genellikle ekipmanıdüzenli bir biçimde muhafaza etmek için kullanı-lırlar. Kaideler, dökme demir pompa kaidesi gibimevcut bir kaidenin kuvvetlendirilmesi, santrifüjkompresörler gibi uzun cihazları stabil hale getir-mek veya uzun ve birçok bölümden oluşan ısıtmave havalandırma ünitelerini birarada tutmak içinde kullanılabilirler. Birçok durumda, beton yerineçelik kaideler kullanılır çünkü kullanılacağı ma-hale kaynaklanmış, hazırlanmış halde gönderile-bilmektedir. Beton kaide ile karşılaştırıldığındahafifliği sebebi ile döşeme betonunun güçlendiril-mesine ihtiyaç kalmaz. Çelik kaidelerin kullanıl-ması halinde dikkat edilmesi gereken en önemlikonular; cihazı taşıyabilmesi için yeterince rijitolması ve taşıdıkları cihazın frekansında rezonan-
sa girmemesidir. En iyi yöntem, kaide elemanlarıolarak çelik kirişlerin kullanılmasıdır. Kiriş derin-likleri, kaidenin en uzun kenarının en az 1/10'ukadar olmalıdır. Özellikle büyük güçlü cihazlariçin ilave bilezikler kullanılabilir.
Yüzer beton kaideler özellikle pompalar içintavsiye edilmektedir. Pompa için gerekli olanekstra sağlamlık ve şaplanmış yüzey gibi özellik-ler, yüzer beton kaidelerde mevcuttur. Eğer enönemli faktör sağlamlık ise, beton derinliği, ka-idenin en uzun kenarının 1/12'si kadar olmalıdır.Beton kaideler, cihazın balanssızlığına, dışardangelebilecek bir takım kuvvetlere karşı dayanım
için bir kütle artışı gerekli olması halinde de kul-lanılmaktadır.
Tek veya çift silindirli, yatay veya dikey, dü-şük hızlı hava kompresörü, balanssız bir cihazaörnek olarak gösterilebilir. Bu geniş kalibreli,uzun stroklu makinalar genellikle 350 d/d'da ça-lışırlar ve sadece kısmen balanslanabilirler.
fBeton kaidenin ağırlığı, kompresör üreticisin-
den alınan dengelenmemiş kuvvet bilgilerine gö-
re hesaplanır. Beton kaidelerin ağırlıkları, hareke-
ti kabul edilebilir limitlere indirebilmek için
kompresör ağırlığının 5-7 katı kadar olmalıdır.Beton kaideler, fan itme kuvveti gibi dış kuv-
vetlere karşı da dayanıklıdırlar. Fan itme kuvvetive ters vakum gibi cihazları yerinden oynatacakkuvvetler yüzünden, yüksek basınçlı, kabinli ci-hazların yalıtımı yapılırken beton kaidelerin kul-lanılması gerekmektedir. Yüksek basınçlı fanlarıntitreşim yalıtımında da beton kaidelerin kullanıl-ması önerilmektedir. Bu durumda ağırlık ihtiyacı,cihaz ağırlığının l -3 katı gibi bir değere düşmek-tedir.
Basit çelik kaideler, beton dolu kaidelere göredaha ekonomik olmalarına rağmen, spesifikas-yonlarımızın çoğu, daha kolay bir uygulama me-todu olan beton ile ilgilidir.
Kauçuk genleşme parçaları, ses köprüsünü veborudaki gerilimi azaltması için, kesme vanaları-nın cihaz tarafına yerleştirilmelidir. Sıcaklık vebasıncın çok yüksek olduğu tesisatlarda kauçukyerine paslanmaz çelik veya bronz metalik hor-tumlar önerilir. Flexible metalik hortumlar, boruhattındaki seslere karşı çok az koruma sağlarlar.Cihaz bağlantı noktalarında esneklik sağlarlar. Buda, flanşlardaki gerilimi azaltır ve titreşim yalıtı-
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 79
mı yapılmış olan cihazın yaylar üzerinde serbestolarak hareket etmesine olanak verir. Kauçukbağlantı parçalan, ses köprülerini ve borudaki ge-rilimi azaltır. Vibrasyon iletimini azaltmaz.
Vibrasyon, boru hatları boyunca çok uzak me-safelere iletilir. Bu yüzden de bina içindeki bütün
boruların titreşime karşı yalıtılması şarttır. Bu ya-lıtım malzemeleri ile yapılmalıdır.
Bütün yüksek basınçlı kanal bağ lant ı la r ıflexible olmalıdır. Bu bağlantılar, vibrasyonun bi-naya iletilmesini engelleyemezler. Kanallar nor-mal olarak cihazdan 50' uzaklığa kadar l " çök-meli askı yayları ile yalıtılmalıdır.
Mühendislik spesifikasyonları, endüstrideyaygın olarak kullanılan cihazların statik ve sis-mik bölgelerini tanımlamaktadır. Bizim seçim kı-lavuzumuz, bu cihazları tavsiye edilen minimumstatik çökmeleri ile birlikte göstermektedir. Bu kı-lavuzun amacı, spesit'ikasyonlar hakkında genelbilgi vermektir. Konu ve uygulamalar hakkındagenel bir görüş açısı kazandırması bakımından,kullanılmasını öneririz.
Umarız bütün bu öneriler, sizlere islerinizdeyardımcı olur ve bizler de titreşim kontrolü ile il-gili bilgi havuzuna katkıda bulunmaya devamederiz.
Soğutma Sistemleri San. ve Tic. Ltd. Şti.
SOĞUTMADA UZMAN, GÜVENİLİR> Soğuk Muhafaza Depoları, Donmuş Muhafaza Depoları,> Dondurma (şok) Tünelleri, Endüstriyel Soğutma Tesisleri,> Buz Üretim Tesisleri,> Paket ve Split Tip Soğuk Oda Üniteleri,> Kondenser ve NH3 Soğutucuları,> Su Soğutma Kuleleri,> Amonyak Genleşme Tankları,> Süt Soğutma Tankları,> Komple Soğutma Tesisleri Tamir, Bakım ve Revizyonu,> Amonyak ve Freon Gazlan
Merkez: Necatibey Caddesi Leblebici Şaban Sok. No. 24 Mart Han Kat: 3/1Tel. (0212) 293 45 55 - 252 40 08 Fax: (0212) 252 58 99 Karaköy-İSTANBUL
80 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
x~t .. ..
Görüş
YAPIDA DENETİM YASASIFatma ÇÖLAŞAN
Ülkemizde, Adana ve Dinar depremleri ile Ka-radeniz sel felaketlerinden sonra yeni yeni konu-
şulmaya başlanan "bağımsız denetim" konusu,
Marmara depreminden sonra devletin gündemineiyice yerleşti ve "halk hazır-meclis hazır, hemenbir yasa hazırlansın" telaşıyla, dünyadaki örnekle-
ri hiç incelenmeden, ehliyetli kişilere sorulmadan,konunun tüm ilgilileri ile tartışılmadan bir büyükicat yapıldı. Bu büyük "Türk icadının" mimariBayındırlık ve İskan Bakanlığı Yüksek Fen Kuru-lu, danışmanlık ise İNTES'e (İnşaat-Tesisat İşve-renleri Sendikası) ait. İNTES, 1804 yılında uygu-
lamaya konulmuş olan ve halen Fransa'nın kendi-sinin bile kurtulmaya çalıştığı, gelişmiş ülke ör-nekleri içinde en kötü sonuçlar alınmış olan"Fransız Sistemi"ni Türkiye'ye layık buldu ve bu-
nu ülkemize armağan etti. Bayındırlık ve İskanBakanlığı yetkilileri de ayrıca eklemeler ve dü-
zeltmeler yapınca ortaya Fransız sistemi bile ol-mayan tuhaf bir sistem çıktı. Öyle bir sistem ki,
uygulanması zaten mümkün değil, ama asıl içimi-zi sızlatan Türkiye'ye yine zaman kaybettirilme-
si, Türkiye'nin yine geri bırakılması.Denetim şirketi uygulamaları başka ülkelerde
de var. Örneğin İngiltere'de denetim şirketi; mü-hendis olmayan, tekniker - teknisyen kökenli ki-
şilerin çalıştığı ve yapıların sadece güvenliğinikontrol eden kuruluş-lar. Güvenlik iki alan-
da aranıyor; sağlamlıkve sağlık. Denetim şir-ketleri yapım işleri bit-
tikten sonra sadece buiki konu için bir check-
list doldurarak kullan-ma izni veriyorlar. Ya-pının "kaliteli" olma-sından sorumlu asıl ku-ruluşlar ise, Profesyo-nel Sorumluluk Sigor-
Fatma ÇÖLAŞAN1949 yılında doğdu. 1968 yılında TED Ankara Kole-
ji'ni, 1974 yılında ODTÜ Makina Mühendisliği Bölümü'nübitirdi. 1979 yılına kadar özel sektör ve kamu sektöründemühendis olarak çalıştı. 1979 yılında GEN-TES Müh. Ltd.Şii'nin kurucu ortağı oldu. 1990 yılında multi-disiplinlimühendislik/mimarlık şirketi olan ODTM A.Ş.'nin kurucuortaklan arasında yer aldı. Halen GEN-TES ve ODTM'deyönetici olarak çalışmakta ve ayrıca HVAC konusunda mü-hendislik hizmeti vermektedir. Çölaşan 1996-2000 yıllanarasında Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birli-ği'nin Genel Başkanlığı'nı yapmıştır. Ayrıca halen, 1996'daseçildiği ve merkezi İsviçre'de bulunan FIDIC - MüşavirMühendisler Uluslararası Federasyonu'nün Yönetim Kuru-lu üyeliğini sürdürmektedir.
tası şemsiyesi altında çalışan Teknik Müşavirlik
(Consultant) Şirketleri. Bu şirketler planlama ça-lışmaları, fizibilite etüdleri, tasarım hizmetleri,
ihale dokümanı hazırlama, müteahhit seçimi, pro-je yönetimi, inşaat kontrollüğü, işletmeye alma,teknik eğitim gibi konulardan sorumlular ve her
işte bu görevlerin birini, birkaçını veya hepsiniyerine getiriyorlar. Türkiye'de ise "müşavir" keli-mesi kullanılmasın diye yıllardır özel gayret sar-feden çevreler (İhale Yasamız hala müşaviri mü-
teahhit olarak adlandırmakta, bu yolla bağımsızmüşavirlik müessesesi ortadan fiilen yok edil-
mektedir), bu defa da "denetim şirketi" adı altın-da yepyeni bir tarif yapmışlardır.
Resmi Gazete'de yayımlanan ve 10 Temmuz2000 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülen Yapı
Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararna-me, neleri içeriyor, kısaca göz atalım:
1- Özel yapılan kapsıyor (konutlar, özel işmerkezleri, özel hastaneler, özel okullar, özel spor
tesisleri, özel alışveriş merkezleri, özel oteller-tu-
ristik tesisler vb.)2- Kamu yapıları ile tek katlı ve 180 m2'den
küçük özel yapıları kapsam dışı bırakıyor.
3- Binalar ve bunlara bağlı alt yapı tesisleriniiçeriyor; yol- köprü-baraj vb.gibi yapıları karar-
name dışında bırakıyor.4- Yapı maliyetleri-
ni serbest piyasa koşul-ları değil Bayındırlıkve İskan Bakanlığı
saptıyor.
5- Teknik müşavir-leri a) proje müellifi ve
b) denetim şirketi ola-rak ikiye ayırıyor.
6- Uzmanlıkları,diplomalarında yazan
branşlara ve sadecemezuniyet yılına göre
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 81
belirlenen "uzman mühendis ve mimar" kavramıgetiriyor.
7- Mali sorumluluk sigortası (profesyonel ve-
ya mesleki sorumluluk sigortası değil) adı altında
bir tazminat sigortası tarif ediyor.
8- Yapı Denetim Şirketleri'nin sermayelerininen az %51'inin uzman mühendis/mimarlara aitolması öngörülüyor (%49'u için kısıtlama yok).
9- Denetim şirketlerini, mühendis-mimar sayı-sına göre 3 gruba ayırıyor ve denetleyebilecekleriyapı alanlarını buna göre sınırlandırıyor.
10- Sigorta şirketlerini denetim şirketlerini si-gorta etmeye mecbur kılıyor.
11- Sigorta teminatının en az yapı maliyeti ka-dar olması koşulunu getiriyor.
12- Pilot alan uygulaması getirilmiş ve uygu-lama yoğunluğu gözönüne alındığında pilot bölge
tüm ülkedeki özel yapıların yaklaşık %90'ını kap-sıyor.
13- Yapı Denetim Şirketi hizmet bedelini, ya-pı maliyetinin % 4-8'i ile kısıtlıyor (Sigorta primi
Yapı Denetim Şirketi tarafından ödenmek ve hiz-met bedeline dahil olmak üzere).
Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birli-ği (TMMMB), 1997 yılında Bayındırlık ve İskanBakanlığı'na yardımcı olmak üzere "Yapıda Kali-te Tasarısı" adı altında bir çalışma başlattı. Tem-muz 1997'de zamanın Yüksek Fen Kurulu Başka-nı Mahmut Okutan ve Kurul üyelerine Birlik mer-kezinde dünya uygulamalarını anlatan bir brifingverdi. Yine TMMMB, temsilcisi olduğu FIDIC'in(Müşavir Mühendisler Uluslararası Federasyo-
nu), tüm gelişmiş ülkelerce uygulanan yapı dene-timi ile ilgili dokümanlarını Bakanlık kullanımına
sundu. Söz konusu kararnamenin doğru hazırlan-masını teminen 1997-2000 yılları arasında onlar-
ca defa Bakanlık yetkililerini ziyaret etti, panellerdüzenleyip konuyu tartışmaya açtı, dilekçeler
verdi ve sonuç olarak çok az sayıda yanlışın dü-zeltilmesini sağlayabildi. Bugün gelinen nokta-
dan, sadece ve sadece ülkemiz çıkarları doğrultu-sunda fikir üreten TMMMB, Türkiye adına son
derece üzgündür ve en iyisini yapabilecek olduğuhalde 170 üyesinin bir tanesi bile Yapı Denetimi
Şirketi kurmak için başvuruda bulunmamıştır.
82 • TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
Yapı Denetimi Yasası aşağıdaki düzeltmeleryapılarak tekrar kaleme alınmalıdır;
1- Yapı Denetim Şirketleri yerine Bağımsız
Teknik Müşavirlik Kuruluşları tarif edilmeli vebunlardan Profesyonel Sorumluluk Sigortası al-
tında çalışmaları istenmelidir.2- Bayındırlık Bakanlığı veya benzer kamu
kuruluşlarının belge vermesi önlenmeli, denetimişleyişi piyasa koşullarına, yani özel sektörünkendi kendini kontrol edeceği şekle sokulmalıdır.
3- Sigorta şirketleri, müşavirlik şirketlerini si-
gorta edip etmemekte serbest bırakılmalıdır.4- Tasarım denetim vb. gibi hizmetlerin bedel-
leri ve sigorta primleri devlet tarafından saptan-mamalıdır.
5- Türk Mühendis ve Mimarları, eğitimleri vedeneyimlerinin elverdiği her konuda serbestçe ça-
lışabilmeli, çalışmalarının sınırlarını sadece kendiyetenekleri çizmelidir.
6- "Uzman mühendislik/mimarlık" tarif i kaldı-rılmalı, yerine dünya uygulamaları paralelinde
"Profesyonel" veya "Yetkin" mühendislik/mimar-lık tanımlanmalıdır.
7- Tazminat sigortaları yerine, caydırıcılık içe-
ren "sorumluluk sigortaları" konulmalıdır.8- Teknik Müşavirlik Şirketlerinin % 100 ser-
mayesinin sadece teknik müşavirl ikle uğraşanmühendis ve mimarların olması sağlanmalıdır.
9- Yeni yasa hazırlanırken Amerika, Kanada,Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya, Avrupa ülke-leri örneklerinin incelenmesine vakit ayın imalı ve
konunun ilgililerine/yetkililerine kulak verilmeli-dir.
10- Yapı denetiminin; kendi kendilerini denet-
lemek üzere yola çıkılarak kurulan paravan şir-ketler tarafından veya meslek hayatları boyunca
mesleklerini layıkıyla icra etmemiş emekliler ta-rafından üstlenilmesine engel olunmalıdır.
Yapılacak tek ve en kolay iş, gelişmiş ülke ör-neklerini taklit etmektir. Yeni "Türk icatları" yap-
maya gerek yoktur, bu icatlar geçmişte de görül-düğü gibi bize hiçbir şey kazandırmamış, tam ter-
sine vakit kaybetmemize ve gerilememi/e neden
olmuştur.
s~ı •* *»Görüş
DEPREM ve YAPIDA ZORUNLUSTANDARTLAR, YAPI KODLARI
Mak. Y. Müh. Celal OKUTAN
17 Ağustos 1999 Marmara Depremi sonrası
geçen bir yıl içinde durum tespiti ve uygulamala-
rın değerlendirilmesine yönelik temel sorunları
gündeme getirmek istiyorum.
Ülkemizdeki deprem sonucu oluşan maddi
manevi ağır acılarının ana kaynağı Bilgi Toplu-
mu olmamamızdır. Bilgi toplumu olmamanın do-
ğurduğu SİSTEM, eksiklerin oluşmasında Devle-
tin kurum ve kuruluşlarını, Anayasal örgütleri, si-
vil toplum kuruluşlarını kısaca bütün toplumu or-
tak suçlu yapmıştır. Bu anlamda önde gelen suç-
lular arasında; bizler, bizlerin oluşturduğu mü-
hendis ve mimarlık camiası ve onların örgütleri,
meslek odalarımız ile derneklerimiz bulunmakta-
dır. Dolayısıyla bu tür bir toplantıda özeleştirili
bir değerlendirme hepimiz için sağlıklı olacaktır.
İçimizde "PEN Yazarlar Derneğinin" Cumhu-
riyet Kitap Kulübü tarafından yayımlanan "AY
SALLANIYOR" adlı kitaplardaki 82 yazarın ya-
zılarını okuyanların hemen göreceği üzere; toplu
yaşam düzeyinde "Çağdaşlık insan odaklı yakla-
şımlarla mümkündür. Bu tür yapılaşmanın temel
taşı bilim ve teknoloji, yapısı ise kültürel ve
ekonomik gelişimdir". Gelişim yeniden yapılaş-
ma ile mümkündür. Bu amaçla kurulu sistemin
kaldırılmasının ön koşulu, hizmet sektöründe yet-
kili kişilere sorumluluk yüklemektedir. Yapı tek-
nolojisinde sorumluluk toplumsal bir taleptir.
Toplumu ilgilendiren, yapıların güvenli ve sağlam
yapılıp, yapılmamasıdır. Bu yönden çözüm, sağ-
lıklı kentlerde sağlıklı yapıların yapı teknolojisine
uygun yapılması ve güvencesinin sağlanması ol-
malıdır. Bu bakımdan; yapı üretim teknolojisi tü-
keticiyi ilgilendirmez. Dolayısıyla yetkili ve gö-
revliler sorumlu olarak standartlarla bunu sağla-
mak zorundadır. Bu doğrultuda "ZORUNLU
YAPI GÜVENCESİ" gündeme gelmelidir.
Ülkemizde "Sorumluluk" yapı denetim kuru-
luşlarının "Uzmanlık Belgesi" ile getirilmeye ça-
lışılmakta Kanun Hükmündeki Kararnameler ile
Meslek Odaları tarafından Mimar ve Mühendisle-
re uzmanlık belgesi verilmektedir. İnşaat Mühen-
disleri Odası'mn önderliğini yaptığı bu yöntem
kötünün iyisi olmakla beraber fevkalade sakınca-
lı ve yanlış bir uygulamaya dönüşmüştür. Konuyu
bu açıdan ele almak, yapı teknolojisinde hizmet
veren bir mekanik tesisat mühendisi olarak tanım-
lamak, kararname hükümleri, meslek odaları yö-
netmelikleri ve inşaat mühendislerinin görüşleri-
ne dayalı durum tesbiti yapmak istiyorum.
1. Sağlıklı Yapı
10 Nisan 2000 gün 595 sayılı Kanun Hükmün-
deki Kararname 21 ili kapsayan depreme daya-
nıklı yapı güvenliği amaçlı hazırlanmış olmakla
beraber metinde kapsam genişletilmiş, çağdaş,
uluslararası standartlara yönelik sağlıklı yapılar
olarak tanımlanmıştır. Depreme dayanıklı sağlam,
güvenli yapı; sağlıklı yapıyı tanımlayamaz. Sağ-
lıklı yapı, çevre, enerji, hijyen, sağlık, konfor, es-
tetik, güvenli ve mimari değerleri ile tanımlanan
yapılardır. Ayrıca yapılar neolitik çağ tanımı olan
barınak amacından çıkıp insanların yaşadığı, ça-
lıştığı, eğlendiği fonksiyonel kapalı ortamlar an-
lamında kullanılmaktadır. Bu yönden sağlıklı ya-
pı, beton, çimento, kalıp koşullarına endekslene-
mez.
2. Modern Yapılar
Çağımızda modern yapıların elde edilmesi,
TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000 83
başta mimar olmak üzere bütün mühendislik di-
siplinlerin ortak üretimi olup, ekip çalışması so-
nucu inşa edilmekte, hizmete sokulmaktadır. Bu
üretim, yatırım, tasarım, uygulama, imalat, mal-
zeme, işletme etaplarını içerir. Her etabın kendine
özgü uzman üretimi, yetkin denetim yöntemi var-
dır. Bu yetki beyin gücü ile hizmet veren profes-
yonel mühendis ve mimarlara ait olup, sorumlu-
luklar altında yapılır.
3. Uzmanlık
Uzmanlık; bütün mesleklerde olduğu tarzda
eğitim, üretim, deneyim ve başarıya dayalı er-
demliktir. Sosyal bir değerlendirme ile belirlenir,
belgelenemez, sınav ve benzeri usullerle verile-
mez. Uzmanları uzmanlar yetiştirir. Uzmanı
toplum belirler. Arz ve taleple ortaya çıkar, her
mesleğin kendine özgü bütün branşlarının bir bi-
leni, o konunun sorumlusu, uzmanıdır. Bu yönle-
ri ile KHK 595'in geçerli hükümleri gereği Mes-
lek Odalarının veya Bayındırlık ve İskan Bakan-
lığının uzmanlık belgesi vermesi yanlıştır. Ayrıca
bu belgelerin mesleki hizmet kapsamında uzman
mimar, uzman mühendis olarak verilmesi hata-
lıdır. Bu belgelerle yeterli olmayanların uzmanlık
hizmetlerini denetim ve kontrolü imkansızlaşır.
Kaldı ki, kararname gereği 12 yıllık, yapı tekni-
ğinde çalışan mühendis ve mimarlara verilmesi
hiçbir çağdaş ülkede görülmeyen bir uygulama-
dır.
4. Profesyonel Mühendislik
Profesyonel mühendislik ise üniversite eğitimi
sonrası; lisans üstü çalışmaları, meslek içi eğitim,
deneyim, üretimle kazanılan, belirli kurs, seminer
ve araştırmalarla gelişen, sınavla kazanılan mes-
leki bir yapabilirliktir. Uzmanlığa yönelik bir ge-
lişimdir. Mühendislik hizmetleri kalite ve güveni
gösterir. Zorunlu bir paye ve yetkinlik değildir. İş-
verenlerin, sigortaların, tüketicinin tercihine yö-
nelik bir sertifikadır. Bağımsız uzman kurumlar
tarafından verilir. Uzman akademisyen, sigorta
uygulama hizmetlerinde aranır. Bir nevi hizmet
pazarlama ve yeterlilik belgesidir. İşveren, işya-
pan münasebetlerinde güven sağlar.
5. Yetkin Mühendislik
Mimarlık Mühendislik hizmetlerinde, genel-
likle denetim, kontrol ve danışmanlık aranır. Ço-
ğu kez bu hizmet işveren isteği ile müşavir ve uz-
man danışmanlar kanalı ile ihtisasları alanında
yapılır. Proje yönetim, denetim müşavirleri tara-
fından değerlendirilerek uygulanır. Bu prosedür-
de ülkede geçerli zorunlu standartlara, yönetme-
liklere ve yasalara uyum esastır. Bu çerçevede de-
netim ve kontrol tasarıma esas olan tasarım kon-
sept ve analizlerine, tasarım dokümantasyonuna
kadar yayılır.
Diğer taraftan işveren talebiyle müşavir ve da-
nışmanların onayından geçmiş projelerin tümü
dahil olmak üzere uygulamada devletin geçerli
yasa ve mevzuatı çerçevesinde yapı ruhsatlarının
alınması, uygulama ve imalatın kontrolü, iskan ve
işletme müsadesi yönünden kamu ve yerel yöne-
timler adına görevli ve yetkili mühendislik hiz-
metleri mahalli idarelere kayıtlı (register) veya
Odalara tescilli veya yerel yönetimlerde görevli,
"YETKİN" sertifikalı mimar ve mühendisler tara-
fından yapılır. Bu mühendislerin Odaların, kamu
kurumlarının, görevli kuruluşların meslek içi eği-
tim kursları, deneyimleri, mevzuat, yasa ve yönet-
melik bilgi eğitimi ile yetiştirilmesi, belgelendi-
rilmesi, sorumluluk altında bağımsız görev yap-
maları önemlidir. Özellikle yapı kodları, çağdaş,
norm ve standartlara göre yazılmış ülkelerde bu
kodlardaki detaylı spekt ve şartnameler dikkate
alınarak yapılan hizmette yetkinlik zorunludur.
Bu amaçla genellikle meslek kumlukları tara-
fından YETKİNLİK belgesi verilir. Bu belge uz-
manlık belgesi olmayıp, ihtisasa yönelik kontrol
ve denetim yetkisidir. Dolayısıyla bu belge arazi
yerleşim, mimari, peyzaj, belediye hizmetleri, alt
84 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ / Temmuz-Ağustos 2000
yapı, çevre, enerji, deprem, yangın, heyelan, sağ-
lık, hijyen, fiziksel özürlüler vb. İhtisas konula-
rında dar çerçevede yapılır. Bu hizmette amaç,
yapılarda yaşanabilirlik ve kul lanı labi l i r l ik koşul-
larını sağlamaktır.
Gelişmiş ülkelerde imar yasaları ve yönetme-
likler geçerli yapı kodlarını uygulama amacıyla
çıkarılmış, hizmetlerin yükümlülüğünü belirle-
miştir. Yapı kodları ise; yapı teknolojisinde inşa-
at, mekanik tesisat, elektrik, alt yapı, gaz, yangın,
sağlık, hijyen ile mimaride zorunlu yapı fiziği,
peyzaj, dekorasyon yöntemlerinin standartlarını
belirler. Bu tür kurallara uyum sağlamış yapılar
asgari düzeyde güvenlikli, korunmuş, sağlıklı,
içinde yaşanabüinir yapılardır.
6. Mühendislik ve Mimarlık
Mühendislik esas olarak doğanın mevcut ola-
naklarını, toplum yararına kullanma sanatıdır. Bu
hizmet bilim, sanat, kültür ve teknoloji ağırl ıklı
olmakla beraber bu mesleklerin eğitimini almış
diploma yetkililer, bilgi ve deneyimleri i le çalış-
ma hayatının her alanında hizmet verir, ayrıca ter-
cihleri doğrultusunda temel bilgi ve becerileri ile
ekonomi, ticaret, yönetim, denetim sahalarında
başarılı olurlar.
Ara mühendisler; işveren, işyapan yönetici,
bürokrat, danışman olarak üst düzeyde yer aldık-
ları gibi ara mühendisleri olarak hizmet verirler,
müteahhitlik, sanayi, malzeme ve ticaret alanla-
rında çoğunluktadırlar. Politika, yerel yönetim, iş-
letme alanlarında kendilerine ihtiyaç duyulur.
Yukarıda açıklanan çok geniş bir alana yayılan
uzmanlık, profesyonellik, yetkinlik ve ara mühen-
dislik hizmetlerinde klasifikasyon çok zordur.
Ancak yapı teknolojisinde mühendis ve mimarla-
rın, proje yönetim, danışmanlık, müşavirlik, tasa-
rım, uygulama, imalat, mümessillik, işletme, de-
netim ve kontrollük hizmetleri, hizmette uzman-
lık branşlarını doğurur.
Bu çerçevede mühendislik mimarlık hizmetle-
• 95°C - 10 bar işletme şartlarında en az50 yıl ömürlüdür,
• Düşük ısılarda dahi çok kolay bükülür,
• Düşük genleşme katsayısı,ve aşınmaz, pürüzsüz iç
sahiptir, direne» çok düşüktür,
kuBamın Jçıjn r$jyeniktir,
lü bağlantı elemanları ile
lıdır.
Yer, Çatı, Balkon ve Teras,Bodrum Süzgeçleri
Duş Sifonları, KüvetTramplenleri
Pis Su Çek Valfleri
Lavabo ve Pisuar Sifonlar
WC Çıkış Boruları
TÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ
•riGELİŞİM TEKNİKfiLİTİC. SAN. ve PAZ. LTD.ŞTİ.
1OO. Yıl Bulvarı Sevimli Apt. No:12/1 O7O5O ANTALYATel. :0.242.248 83 54 (PBX) Faks:O.242.241 46 10
http ://www.gelisimteknik.com .tre-mail:info@gelisimteknik. com.tr
UZMANLARINSEÇİMİ
aquathermCAM ELYAF
TAKVİYELİ BORUPP R-80
2O mm CE Boru1 .86 DM / Mt
25 mm CE Boru2.56 DM / Mt
32 mm CE Boru3.76 DM / Mt
2O - 110 mm arası her çaptaBoru ve Fitting% 80 daha az uzarTıraşlamaya gerek yokDoğrudan füzyon kaynağıuygulanırFiyatı Alüminyum TakviyeliStabi Boruya göre daha ucuz10 Yıl süreyle 5.000.OOO DMSigortalı
KAT KALORİFERİ, FANCOIL,MERKEZİ ISITMA VE KOLONLAR İÇİN
EN UCUZ VE EN UYGUN ÇÖZÜMTÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ
GELİŞİM TEKNİKTİC. SAN. ve PAZ. LTD.ŞTİ.
100. Yıl Bulvarı Sevimli Apt. No:12/1 O7OSO ANTALYATel.:0.242.248 83 54 (PBX) Faks:O.242.241 46 1 O
http://www.gelisirnteknik.com.tre-mai l :inf o @ gelişi mteknik.com.tr
ri mesleğin ortak d i l i olan norm ve standartlara
uygun tarzda yapılır. Norm ve standartlar mes-
leki eğitimin uygulamaya dönüşümünde kullanı-
lan zorunlu kurallardır. Uzun birikim ve deneyi-
me dayalı hazırlanan bu kurallar bi l im ve tekno-
lojinin gelişimine paralel değişime acıktır. Bu
yönleri ile teknik elemanlar kendi uzmanlık dalla-
rındaki normları izlemek; teknolojik gelişimleri
bilmek ve onlara uymak zorundadır.
YAPI KODLARI
Yapı teknolojisinde geçerli mevzuata, esas teş-
kil eden standartlar ve imar yasaları, şartname ve
yönetmelikler özellikle ülke ve mahalli şartlara
adapte edilerek YAPI KODLARI o lus tu lur .
Yapı Kodları, genelde bir yapının elde edil-
mesindeki temel kuralları içerdiği g ib i mimari,
inşaat, mekanik tesisat, elektrik, alt yapı, yangın,
depremi güvenlik, hijyen, sağlık, çevre, enerji gi-
bi yapıda dikkate alınması zorunlu kura l lar ı içerir.
Üretim ve kullanımda yapı denetim ve kontrolü
bu esaslara göre yapılır.
l O Nisan 2000 gün 595 sayılı Kanun Hükmün-
deki Kararname; Deprem önlemi amaçlı yapıda
dayanıklılık güvenliği maksadıyla hazırlanmıştır.
Bu kararnamenin kapsamı sağlıklı yapı standart-
larının hepsini içermez. Sadece i l g i l i mühen-
disliklerin alt yapı zemin etüdü ve statik kuralla-
rını belirler. Bu bakımdan Marmara depremi so-
nucu İnşaat Mühendisleri Odası öncülüğünde il-
gi l i mühendisler tarafından gündeme getirilmiştir.
595 sayılı KHK ülkemizde i lk ke/. "Uzman-
lık" sorumluluk sistemlerini ortaya koyması yö-
nünden olumlu bir aşamadır. Ancak, terminoloji-
si, tanımları, hedefleri yönünden eksik, hatalı ve
karmaşık bir sistemdir. Kötünün iy i s i anlamında
eksik ve kusurlar sonradan tamamlanır düşüncesi
ile yapılan yaptırım, mühendislik ve mimarlık
sektöründe hizmet kargaşası, yetki ve sorumluluk
kaosuna yol açmaktadır. Şöyle ki:
l- Bu kararname amacında yazıl ı olduğu gibi
TEKNiK
I LUTFEIM
LARI/VIIZI İSTEYİISIİZ
DÜNYANIN
"yapıda can ve mal güvenliğini sağlamak, kaynak
israfına sebep olan plansız, kontrolsüz ve kalitesiz
yapılaşmayı önlemek, çağdaş norm ve standart-
larda yapı üretme" anlamında sağlıklı yapı amaç-
lı olmayıp sadece depreme karşı dayanıklı yapı
denetimi maksadıyla çıkarılmıştır.
2- Bu yönden öngörülen uzmanlık kavramı
yanlış olup, deprem amaçlı yapı denetimi sade-
ce inşaat mühendisleri tarafından deprem yönet-
meliğine uygun denetim ve kontrol yetkin mü-
hendislik hizmetiyle yapılmalıdır.
3- Mühendislik ve mimarlıkta uzmanlık belge-
si, seminer, kurs ve sınavla verilemez. Yetkinlik
ise ilgili alanda meslek kuruluşları, kamu veya
benzeri kuruluşlar tarafından sorumluluk altında
güvence içinde verilebilir.
4- Uzmanlığın, mesleki yaş düzeni içinde, 12
sene ve daha sonrası yıllara göre mühendis ve mi-
marlara verilmesi çağı yıllardır terkedilmiştir. Ar-
tık günümüzde teknik elemanlar yıl lara sari dene-
yimli olgunlaşmamaktadır. Genç bi lgi l i , deneyim-
li uzman mühendis ve mimarlarımıza kimsenin
haksızlık yapma yetkisi bulunmamaktadır.
NE YAPMALI, NASIL YAPMALIDIR?
Öncelikle yapı teknolojisinde sağlıklı yapı te-
mel ilkeleri zorunlu standartlarla belirlenmelidir.
Genel anlamda:
- Deprem ve Afet Önlemleri
- Yangın ve Güvenlik
- Hijyen ve Sağlık
- Yaşanabilirlik
- Kullanılabilirlik
- Konfor ve Estetik
- Çevre- Enerji
- Diğer Sağlıklı Kentleşme, İmar, YapılaşmaKurallarını
içeren yapı kodlan hazırlanmalıdır.
Bu norm ve standartlar birbiri ile i l işkil i, refe-
re edilmiş tarzda bütün mimarlık ve mühendislik
üretim kurallarını içermelidir:
PİS SU BORUSU
vvavınASSESSİZBORU
PİS SU SİSTEMİ
• 5.3 mm et kalınlığı• DÎN 4109 normuna uygun çok sessiz• DÎN 1986 normuna uygun 110°C atığa
dayanım• İç yüzeyi pürüzsüz, kabuk bağlamaz,
tıkanmaz• Aşınmaz, deforme olmaz, korozyona
uğramaz, sızdırmaz, bakım gerektirmez• 50 Yıl Garantili
REFERANSLARIMIZIN BAZILARI
TBMM Milletvekili Loj. (28 kat), Ank.Mesa Akıllı Sarıkonoklar, İstanbulTibaş Acıbadem Konutları, İstanbulNurol İnş. Maslak İşm. (3Okat). İst.EGS Business Park, İstanbulSabancı Üniversitesi, İstanbulÇankaya Hotel Singaporeland, Ank.İnönü Üni. T.Özal Tıp Merk., MalatyaSuna İnan Kıraç Villası, İstanbulEmin Hattat Villası, İstanbulMustafa Koç Villası, İstanbul.
TÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ
GELİŞİM TEKNİKTİC. SAN. ve PAZ. LTD.ŞTİ.
10O. Yıl Bulvarı Sevimli Apt. No:1 2/1 O7O5O ANTALYATel. :0.242.248 83 54 (PBX) Faks:O.242.241 46 1 O
http://www.gelisimteknik.com.tre-mail:[email protected]
l RİLC7.I İÇİIS1
_OCİ1_X\RIA/\IZI
ıquaFOTOSELLİ LAVABO ve PISUAR
BATARYALARI, EL KURUTMA MAK,
ve SIVI SABUNLUK
atarya
Fotoselli El Kurutma ve'Stvı Sabunluk Fotoselli Lavabo Bataeyası
• Ergonomik ve göze hoş gelen dizayn
• Güvenilir selenoit valf.
• İqua Klick sayesinde çok fonksiyonlu kullanım.
• Pilli veya elekrikli, iki bağlantı veya sadece soğuk sutek bağlantılı alternatifi.
• Pilli modellerde yaklaşık 3 yıl pil ömrü
• Farklı renk seçenekleri (krom,beyaz, pirinç, iki renk)
TÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ
•flGELİŞÎM TEKNİKSvTİC. SAN. ve PAZ. LTD.ŞTİ.
1OO. Yıl Bulvarı Sevimli Apt. No:12/1 O7O5O ANTALYATel. :0.242.248 83 54 (PBX) Faks:O.242.241 46 10
http://www. gelisimteknik.com.tre-mail:[email protected]
- İnşaat Tekniği
- Mimari Kurallar
- Mekanik Tesisat Sistemleri
- Elektrik Tesisatı Yönetmeliği
- Altyapı Kuralları
-Zorunlu Standartlar (çevre, ener j i , deprem,
afet)
SONUÇ
Yapıda sağlamlık ve güvenlik an lamında Tür-
kiye'nin yürürlükte deprem yönetmeliği mevcut
olup, yapısal tasarım ve uygulamada bu yönetme-
liğe yatırımcı, uygulayıcı ve k u l l a n ı c ı durumdaki
özel ve tüzel kişilerin uyum zorunlu luğu gerekli-
dir.
Bu anlamda yapıda deprem yönünden DENE-
TİM ve KONTROL kamusal bir denelim olarak
YEREL YÖNETİM lere verilmeli; ü l k e çapında
bütün yapıların kontrolü yerel yönetimler tarafın-
dan yapılmalıdır. Bu uygulamanın siyasi ve ticari
ranttan uzak ve irtikaptan arınmasını sağlamak
üzere ilgili konularda yeterli mühendisler tarafın-
dan yapılması gerekir. Bu görevlilere yetkin mü-
hendis denilebilir, bu mühendisler depremle ilgi-
li denetim için i lg i l i Meslek Odaları iarafından
eğitilip, yetiştirilmeli, yetkinliği oda güvencesin-
de belgelendirilmelidir.
Bu görevliler;
- Yerel yönetim kadrolarında yer alarak yerel
yönetimden bağımsız bir kuruluş şekl inde Kamu
ve Meslek Odaları denetiminde hizmet vermeli-
dir.
- Sigorta sisteminin bu tür kamu hizmeti ile
hiçbir ilgisi olmamalıdır. Yapıda zorunlu sigorta
tüketicinin, mal sahibinin kullanıcının yaptıracağı
mali sorumluluk sigortasıdır. Sigorta genel kural-
larına göre uygulanacak bu sigortada, sigortacı is-
ter istemez geriye dönük yapım sigortası, tasarım
yönünden yapabilirlik sigortası aramalıdır. Bu
şartlar altında mühendislik ve m i m a r l ı k hizmet-
lerinde sorumluluk ve güven sağlanabi l iniz
BİLGİ IÇIISI LUTFEISICi LA R l A/\ l "Z. l İ5İ-TI=VİI
.LEHİNDE USTUN KALİTE FORMÜLÜ
= MxCxT
OZMAKSAN CAN GÜVENLİĞİ
MÜKEMMELLİKTEKNOLOJİ
BUHAR KAZANI
AKSANe A N A Y l l
RITERMTERMiK CiHAZLAR SANAYi VE TiCARET A.Ş.
Merkez/Fabrika
Tel
izmir Irt. Bürosu
Tel
Organize Deri Sanayi Bölgesi 18. Y o lAydınlıköy / Tuzla 81464 istanbul / Turkey0(216) 39412 82 (pbx) Pax: 0(216) 39412 87
Gıda Çarşısı No. 69 Kat. 3 Daire 306Yenişehir 35110 izmir/Turkey0(232)4589693 Fax: 0(232) 458 96 94E-mail : [email protected] e b : http://www.friterm.com tr
S i m d i k e n d i n d e n b i n i
İzocamBinili Prefabrik
Klima Kanalı!Ş VE TiCARET MERKEZLERi, KÜLTÜR TESiSLERi, EĞiTiM KURUMLARI,
EĞLENCE SiTELERi... BUGÜN KLiMA HER YERDE KULLANILIYOR.
AMA GÜRÜLTÜSÜ BiR TÜRLÜ ÖNLENEMİYOR.
İZOCAM BİNİLİ PREFABRİK KLİMA KANALI,
SAĞLADIĞI MÜKEMMEL SES İZOLASYONUYLA KLiMA GÜRÜLTÜSÜNÜ ÖNLÜYOR,
ısı İZOLASYONUYLA ÇALIŞMA PERFORMANSINI ARTIRIYOR.
ÜSTELİK GÜVENLi VE BENZERLERİNDEN % 40 DAHA EKONOMİK.'
İZOCAMlıot» cıi|iîıii, tıifiıi
EPS H İPİ itiliri,
<§£> İlıdırt
Uyjıılık Idfiıl'ıt ııhiplit.
ÜCRETSİZ DANIŞMA HATTI O 800 211 43 86
KOÇ
İZOCAM BİNİLİ
PREFABRİK KLİMA KANALI'nınüstün özellikleri:
• Çok hafiftir.
* Kolay kesilir ve monte edilir.
• Binili kenarları sayesinde kanalların
birleşimi çok kolay sağlanır.
' Her türlü menfez ve bağlantılar
kolay gerçekleştirilir.' Kanal kesiti her türlü ebatta yapılabilir.
' Kanal ve kesit değişmeleri, redüksiyon,
pantolon, omega ve dirsek teşkilikolay uygulanır.
' Yangına karşı güvenliği artırır.
* Çok ekonomiktir.
İZOCAM TİCARET VI SANAYİ A.Ş.
DANIŞMA MfiKfZLiRİ
• İSTANBUL Ta/ (2UJ 217 56 00 (fBX)
faks (2121 m 55 96 * ANKARA Tel (312)
418 66 67418 30 32 faks \3U\ 425 05 15
» İZMh îti (232) 484 57 85- 484 31 78
faks (232) 489 00 52 « ADANA Tel 1322)
3S2 29 80 Faks 1322} 352 02 54 • BURSA
Tel (224) 253 95 35 faks (224J 255 60 13
* ELAZIĞ Tel {424} 218 66 00 faks (424}
233 1996' ERZURUM W1442) 235 59 76/77
faks (442) 235 59 78 • ANTALYA Tel {242}
241 19 50 faks 1242} 242 39 84
internet adresi: www.ixocam.eom.tr
Temiz, Saf, Berrak Su Üretimi için
ALARKO CARRİERSU ARITIM SİSTEMLERİ
Ters Osmoz CihazlarıSu YumuşatıcılarKum FiltreleriAntrasit Filtreler
Aktif Karbon FiltrelerUltraviyole Cihazları
Klor Dozaj PompalarıSarf Malzemeleri
Alarko Carrier, hızla gelişen su teknolojisinde gündemi, dünya devi OSMONICS / ABD firması ile birlikte izliyor, içme,kullanma veya proses suyu olarak gereksiniminizi saptıyor, size özel çözüm üretiyor ve sisteminizi kuruyor. Kurduğusistemin de düzenli olarak periyodik kontrol ve bakımını yapıyor. Alarko Carrier birikimi, deneyimi ve uzmanlığı ile sizleriçin çalışıyor, konfor teknolojisine adını veren marka olmanın kıvancını yaşıyor.
Ücretsiz Su Arıtım El Kitabımızı Tüketici Danışma Hattını arayarak isteyebilirsiniz. (Kargo ücreti alıcıya aittir
Tüketici Danışma Hattı : O- 212- 612 56 39
Alarko Carrier Sanayi ve Ticaret A.Ş.
İSTANBUL: Necatibey Cad. NO:84 80030 Karaköy / istanbul Tel:0-212-251 84 00 Fax:0-212-2490270
ANKARA :Sedat Simavi Sok No:48 06550 Çankaya / Ankara Tel:0-312-440 79 10 Fax:0-312-440 79 30
İZMİR : Akdeniz cad. No:14/6 daire:601 35250 Çankaya / İzmir Tel:0-232-483 25 60 Fax:0-232-441 55 13
ADANA :Ziyapaşa Bulvarı No:25/5-6 01130 Adana Tel: 0-322-457 62 23 Fax:0-322-4530584 Gerçek konfor üretir
Güzel şeylerin yanıp külolmasına izin vermeyin!
HORTUM MAKARASI ve Model G l GÖMME YANGIN DOLABI1 NORMEKS Model G l, gömme montaja uygun bir dolaptır.• l .5 mm DKP saçtan mamul ayarlanabilir çerçeve ve çift kat
kıvrılmış dolap kapısı.• Yangın hortum makaraları için özel l" NORMEKS hortumu,
standart pr.EN694'e göre imal edilmiştir.' NORMEKS jet/sprey/kapama nozulu.• l " stop vanası.
NORMEKS Model S2, sıvaüstü montajlı bir dolaptır.Bu modelde Alman DÎN 14461 standardı temel alınmıştır.1.5 mm DKP saçtan çift kat kıvrılmış dolap kapısı.
1 Yangın hortum makaraları için özel l" NORMEKS hortumu,standart pr.EN694-l'e göre imal edilmiştir.NORMEKS jet/sprey/pr.EN671-l standardına göre imal edilmişkapama nozulu.
1 2" stop vanası.
HORTUM MAKARASI ve Model SI SIVAÜSTÜ YANGIN DOLABI
• NORMEKS Model SI, sıvaüstü montajlı bir dolaptır.• l .5 mm DKP saçtan mamul çift kat kıvrı lmış dolap kapısı• Yangın hortum makaraları için özel l" NORMEKS hortumu,
NORMEKS jet/sprey/kapama nozulu.l" stop vanası.
HORTUM MAKARASI ve Model G22 TEÇHİZAT BÖLMELİGÖMME YANGIN DOLABI
• Makara l 80° asılı bir desteğe sabitlenmiştir ve dolabın sağtarafına montajlıdır.
• ] .5 mm DKP saçtan mamul ayarlanabilir çerçeve ve çift katk ı v r ı l m ı ş dolap kapısı
• Yangın hortum makaraları için özel l" NORMEKS hortumu,standart pr.EN694'e göre imal edilmiştir.
• NORMEKS jet/sprey/pr.EN671-l standardına göre imaledilmiş kapama nozulu.
NORMEKS YANGIN ARMATÜRLERİ SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ.
The ElectroluK GroupThe world's No. 1 choice.
KITCHEN, CLEANINÛ AND OUTDOOP APPLIANCES
ELECTROLUX BUZDOLAPLARI
Sınırlı alanlarda sinirsiz çözümlerDik tip buzdolapları • Tezgah tipi soğutmalı dolaplar • Saladetler • Şok soğutucu ve dondurucular...
"Profesyonel bir ekipman satın alırken çevreye nasıl bir etki yaptığınızı biliyor musunuz? Bir buzdolabınınizolasyonu ve soğutucu gazında CFC içeren gazların kullanılmasının ozon tabakasının yırtılmasına nirincildereceden etkisi vardır. Ya da iyi izole edilmemiş bir buzdolabı, ekonomik ömrü boyunca binlerce kilovatelektrik enerjisini boş yere harcar. Biz, buzdolabı izolasyonunda CFC ve HCFC içermeyen çevre dostusiklopentan kullanıyoruz.Enerji tasarrufu için izolasyon kalınlığını 70 mm. yapıyoruz. Çevre sorunlarınakarşı duyduğumuz kaygı, endüstriyel faaliyetimizin her adımına damgasını vuran bir taahhüttür."
ElectroluxELECTROLUX PROFESSIONAL
Tel: +90.212 293 10 20 Pbx Fax: +90.212 252 47 25 web: www.electrolux.com - e-mail: [email protected]
PROFESYOIH.MUTFAKA.Ş. YÜKSEL MUTFAK A.Ş. TEKNOTEM LTD. ŞTİ. NAZAR LTO. ŞTİ. GÜRÇELİK LTD. ŞTİ. SITAP LTD. ŞTİ. PROMEKA.Ş. ALPİNOKS LTD. ŞTİ.Kasımpaşa-istanbul Kağıthane-İstanbul Ankara Diyarbakır Torbalı-İzmir Sivas Antalya BursaTel : 0212-253 71 75 Tel : 0212-295 77 90 Tel : 0312-285 62 78 Tel : 0412-22817 67 Tel : 0232-853 92 00 Tel : 0346-225 00 00 Tel : 0242-244 22 52 Tel : 0224-254 20 83Fax : 0212-253 68 79 Fax : 0212-294 92 53 Fax : 0312-285 63 01 Fax : 0412-222 08 32 Fax : 0232-853 91 99 Fax : 0346-223 58 23 Fax : 0242-244 06 04 Fax : 0224-254 50 73