Tijd voor senioren,
hebben senioren tijd?
Paul SchnabelSociaal en Cultureel Planbureau enUniversiteit Utrecht 18-09-2009
Ouderen in de Nederlandse bevolking (2008), 16,5 miljoen
55+ - 4,5 miljoen27%
65+ - 2,4 miljoen14,8%
70+ - 1,7 “ 10 %75+ - 1,1 “ 6 %80+ - 0,55 “ 3 %85+ - 0,27 “ 1,5%90+ - 0, 1 “ 0,5%95+ - 0,02 “ 0,1%100+ - 0,0015 “ 0,01%
2000 - 2020
65+ 75+ 85+
2000 2,2 milj. 1,0 milj. 0,23 milj. (16 milj.)
2020 3,2 milj. 1,3 milj. 0,32 milj. (17/18 milj.)
Levensverwachting
M V
• 1860/1865 36 jr. 38 jr.• 1900/1905 50 52• 1936/1940 67 68• 1950/1955 70 72• 1970/1975 71 76• 2005 77 81
Huishoudens 65+ (2004)
2,3 miljoen personen0,6 miljoen 2-persoonshuishoudens1 miljoen 1-persoonshuishoudens (>70%
vrouw)
1,6 miljoen woningen (23%)0,16 miljoen institutioneel
(verpleeg/verzorgingsh.)0,50 miljoen ouderenwoningen
Huishoudensvorm naar leeftijd (%)
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
55-59jaar
60-64jaar
65-69jaar
70-74jaar
75-79jaar
80-84jaar
85-89jaar
90-94jaar
95 jaarof ouder
totaal55+
totaal65+
totaal75+
alleen met partner met anderenBron: CBS (Statline)
Inkomen 65+
• AOW (+ bijstand) 25 miljard euro• Aanvullend pensioen 25 “ “• Vermogen/arbeid >5 “ “ (plm. 10% BNP)• HH. Inkomen 65+ € 32.000
• Laag inkomen, alleenstaand 11%• Laag inkomen, echtpaar 3%• > 20.000 euro aanvullend 13%
AOW (1957) Levensverw. (65 jr.) Euro (single)
- 1957 – 7% - 750.000 79,2/81,7 - 33- 1982 – 1.400.000 - 500- 2007 – 14% 2.700.000 83,5/86,0 - 1000- 2038 – 27% 4.500.000
Veel meer mensen worden oud
Meer mensen worden ouder
De vitale ouderen (geen beperkingen)
55-74 jaar:
10% recreatieverblijf28% wekelijks vereniging72% ieder jaar vakantie(s) 2,6 uur sport per week64% auto, 17% twee auto’s(65 – 74 jr. – 73%)
De minder vitale oudere (matige of ernstige beperkingen)
• 75+ • 25% (tamelijk) bang voor beroving• 3% recreatieverblijf• 29% met vakantie• 0,7 uur sport per week (vitalen 18-54 jaar:
2,3 uur)• 23 uur tv per week (jonge vitalen 14 uur)• 64% geen auto
Ouderen zorgen voor jongeren
• 30% klusjes in huis• 20% helpt in huishouden• 22% steunt financieel• 48% past op kleinkinderen• 60/69 jr. > 60% vrijwilligerswerk• en voor de heel ouderen
Koop en huur
Koopwoning (2002) Vrij vermogen
55-64 jr. 60% 40.000 Euro65-74 jr. 47% 89.000 Euro> 75 jr. 32% 78.000 Euro• Ruim de helft woont ‘duur’ ( meer dan
215.000 Euro). ‘Duur’ huren (480 Euro) doet 20% van de huurders.
• 1/3 huurders heeft huursubsidie (1500-1800 Euro).
Het activiteitenprofiel van mannen naar leeftijd, 2005 (in procenten)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
15 20 25 30 35 40 45 50 55 60
voltijd werkend in deeltijd werkend werkloos/arbeidsongeschikt gepensioneerd studerend overige activiteit
Bron: CBS (EBB’05); SCP-bewerking
Het activiteitenprofiel van vrouwen naar leeftijd, 2005 (in procenten)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
15 20 25 30 35 40 45 50 55 60
voltijd werkend in deeltijd werkend werkloos/arbeidsongeschiktgepensioneerd studerend overige activiteit
Bron: CBS (EBB ’05); SCP-bewerking
Arbeidsdeelname paren (M/V), 15-65 jr. 1995-2005
1995 2005
• Eenverdieners 34% 27%• Alleen man 29 20,5
• Tweeverdieners 53,5% 63,5%• Anderhalf 34 42,5• M. vol, vrouw deelt.+ 25 34* Half of half 3 5,5• Dubbel 17 15
• Geenverdieners 12,5% 10%(CBS/SCP)
Aandeel deeltijd, werkende mannen en vrouwen, 2006
V M
• Nederland 75% 25%• Zwitserland 55 10• B/BRD/VK 45-50% 10%• N/Den/Zw/Oost 40-45 10-15• Fr. 30-35 5-
10• Esp/VS/Finland 20-30 5-10
Percentage deeltijdwerk, functieniveau, 2006
• Elementair 86%• Lager 82• Middelbaar 71• Hoger 63• Wetensch. 57
• Totaal 73%
Arbeidsparticipatie ouderen
Mannen 1996 2007
55-59 jr. 58% 77%60-64 jr. 18 3565-69 jr. 4 8,5
Vrouwen 1996 2005
55-59 jr. 22% 47%60-64 jr. 5 1665-69 jr. 1 2,5
Ouderen en werk 55-65 jr. (2007)
1.000.000 aan het werk (50% wil meer, 50% minder)
500.000 prepensioen/VUT 370.000 ziek/arbeidsongeschikt 50.000 werkloos
Gemiddeld 34 uur per weekNa 65 jr. – 60.000 aan het werk 33.000 zelfstandig (9000
boeren)
Bruto arbeidsparticipatie ouderen 55-65 jr., 2008 (2001), M.
2008 2001
55-56 jr. 71% 58%57-58 jr. 64 4859-60 jr. 50 3261-62 jr. 30 1463-64 jr. 15 10
Streefcijfer 58%(CBS 2008)
Arbeidsparticipatie mannen 55-64 jr.
19942005
Nederland 42%59%
Duitsland 53 63Frankrijk 42 47VK 64 68VS 65 70Zweden 70 76
Zelfstandigen zonder personeel
• 13% werkzame beroepsbevolking zelfstandig (650.000)
• 9% zonder personeel• 65% man• 20% 55-65 jaar• 40% hoger opgeleid• 70% 35 uur of meer (gemiddeld 42 uur)
Slechte gezondheid, opleiding (2004-2006)
Fysiek (20-50) 50-64 65-79 M V
LO (22,5) 15,5 20,0 14,5 20,5
LBO (14) 9 10,5 8,5 10,5
MAVO/VW03 (13,5) 9 11,0 5,0 12,0
HAVO/VWO/MBO
(9) 8 11,5 7,5 11,0
HBO/WO (6,5) 4,5 6,0 3,5 7,0
Slechte gezondheid, opleiding (2004-2006)
Psychisch (20-50) 50-64 65-79 M V
LO (17) 16% 12,5% 13,0% 15,5%
LBO (11) 9,5 6,0 7,0 9,5
MAVO/VWO3 (14,5) 11,5 11,5 5,0 13,5
HAVO/VWO/MBO
(9,5) 10,0 8,0 8,0 11,5
HBO/WO (8,0) 8,5 7,0 6,5 10,0
(CBS 2008)
Toekomstverwachtingen voor 2020, ook wenselijk?
• Meer autonomie in het werk 19% (51%)• Minder autonomie 41%
(12)• Meer banen met ontplooiings- mogelijkh. 39% (44%)• Minder banen met “ 13%
( 2 )• Meer banen met tijdelijk dienstverband 72% (16%)• Minder banen met tijdelijk dienstverband 5% (48)
Toekomstverwachtingen voor 2020, ook wenselijk?
• Meer uren per week werken 43%• Minder uren per week werken 18%• Meer mensen werken in een goede werksfeer 13%• Meer mensen werken in een slechte werksfeer 33%• Meer mensen tevreden met loon 6%• Minder mensen tevreden
47%• Meer mensen ontevreden over de leiding 35%• Minder mensen ontevreden 6%
Toekomstverwachtingen voor 2020, ook wenselijk?
• Gemakkelijker ontslag krijgen61% (6%)• Moeilijker ontslag 7% (73)• Gemakkelijker combineren werk-zorg 69% (57%)• Moeilijker 7 (11)• Tijdelijk stoppen/zorg ziek familielid 46%• Zullen minder mensen doen 17