Download - Tütünün Sağlık Etkisi
TütününSağlık Etkisi
Prof. Dr. Hilal Özcebe
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Tütün Ürünleri Kullanımı
SigaraPuro Kıyılmış tütünNargile Tütün cikletiBidi (Asya ve Hindistan)PipoKuru ince kıyılmış tütün (Tütün Enfiyesi)KreteksMaraş otu
NİKOTİN: Bağımlılık yapar
KARBONMONOKSİT: Kanda oksijenin yerini alır
KANSER YAPICI MADDELER (bazıları) Arsenik Kurşun Polonium 210 Benzen Nitrozamin Formaldehit Krom Nikel Vinil klorür Asetaldehit Benzopiren DDT
İRRİTANLAR VE ZEHİRLER Siyanür Laktik asit Formik asit Azotoksit Amonyak Aseton Akrolein Bizmut Uçucu aminler
Tütün Salgını…Günümüzde tütün dünyada tek
başına en önemli ölüm nedenidir.
Bu yıl tütün 5 milyondan fazla kişinin ölümüne yol açacaktır.
Tütün Salgını……6 saniyede 1 ölüm…Kullanıcıların 1/2-1/3’ünün ölümüne neden
olma…Beklenen yaşamdan 15 yıl erken ölme…10 ölümden birinin nedeni…
Ölümler:◦20. Yüzyılda- 100 milyon ölümÖnlemler alınmazsa;◦21. Yüzyılda- 1 milyar ölüm
20 milyon
Grup A Karsinojenler ::ArsenikAsbestBenzenRadonVinyl Chloride
Kanserler
AkciğerAğızGırtlakYutakYemek BorusuMesaneBöbrekPankreasMideRahim AğzıLösemi
Kanserler ve SigaraTüm kanserlerin %30’uyla ilişkiliSigara içenlerde;
◦Akciğer kanseri 10 kat daha fazla Doz-cevap ilişkisi: 1 paket/gün – 20 kat fazla Erkeklerde %90 ve kadınlarda %80
◦Ağız boşluğu ve özefagus kanseri 5 kat fazla◦Gırtlak kanseri sigara içenlerde 5-6 kat fazla
Doz-cevap ilişkisi: 25 adet/gün – 20-30 kat fazla
Akciğer Kanseri Nedeni ile Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2004
1222 1614 2018 4363 687811324
18442 21729
52865
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
1964 1969 1974 1979 1984 199 1994 1999 2004
Sayı
Fark: 400 400 2500 7000 30000
Akciğer HastalıklarıKronik bronşitAmfizemAstımZatüreeye karşı duyarlılıkViral solunum enfeksiyonlarında artış
Akciğer Hastalıkları
Tüm kronik bronşit ve amfizem hastalıklarının %80-90’ı sigaraya bağlıdır.
Günde 2 paket ve üzerinde sigara içenlerde akciğer hastalıklarından ölüm oranı içmeyenlere göre 10-40 kat yüksektir.
SİGARA İÇENİN AKCİĞERİ SAĞLAM AKCİĞER
Sigara Öncesi Sigara Sonrası
Kronik Bronşit Nedeniyle Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2001
KOAH
2051942774 50305
97569
155594
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
180000
1964 1974 1984 1994 2001
Dolaşım Sistemi HastalıklarıAni ölümAkut myokard infaktüsüStabil olmayan anginaPeriferik arter tıkanma hastalıklarıAort anevrizması
Kalp ve Damar HastalıklarıSigara içenlerde,
içmeyenlere göre ölümle sonuçlanan kalp hastalıkları ve beyin damar hastalıkları %77 daha fazla görülmektedir.
OKS kullananlarda sigara kalp krizi riskini 23 kat artırmaktadır.
Kalp Hastalığı Nedeniyle Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2001
İskemik Kalp Hastalığı
6628 12865 26207
77022
142217
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
1964 1974 1984 1994 2001
Arteriosklerotik damar hastalarının %90’ı sigara kullanmaktadırlar.
Periferik damar hastalıklarında hastalığın olduğu ektremitenin amputasyonu gerekir.
Sigaraya Sindirim Sistemi Hastalıkları
Reflü Peptik ülserDispepsiPankreatitCrohn hastalığı
Kanserler
Sigaraya Bağlı Üreme Sistemi SorunlarıErken MenopozDış GebelikMaternal, Natal ve
Postnatal EtkilerDüşük Doğum AğırlığıAni Bebek ÖlümüKanserlerİktidarsızlık
Sigaraya Bağlı Diğer Sağlık Sorunları
Kemik Erimesi
İlaç Etkileşimleri
Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları
İskemik İnme◦Framingham çalışmasında (26 yıllık
izleme) kadınlarda 3,1 ve erkeklerde 2,3 kat fazla
◦Honululu Heart Study (10 yıl izleme) yaş ve hipertansiyondan bağımsız bir risk faktörü
◦Nurses Health Study (8 yıl izleme-120.000) subaraknoid kanama 4-9,8 kat, tromboembolik emboli 2 kat fazla
Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları
İskemik İnme◦Framingham çalışmasında (26 yıllık
izleme) kadınlarda 3,1 ve erkeklerde 2,3 kat fazla
◦Honululu Heart Study (10 yıl izleme) yaş ve hipertansiyondan bağımsız bir risk faktörü
◦Nurses Health Study (8 yıl izleme-120.000) subaraknoid kanama 4-9,8 kat, tromboembolik emboli 2 kat fazla
Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları
Alzheimer HastalığıZihinsel sorun65 yaş üzerinde %5 ve her beş yılda
ikiye katlanmaÜlkemizde 70 yaş üzerinde %8,9
Artıran faktörlerYaşEğitim düşüklüğüApolipoprotein E4 allel
Azaltan faktörlerNSAID kullanımıŞarap kullanımıKahve kullanımıDüzenli fizik egzersiz
İlişkisiz faktörlerAile hikayesiCinsiyetDepresyon öyküsüEstrojen replasman
ted.Kafa traumasıAntiasit kullanımıSigara içilmesiHipertansiyonKalp hastalığıStroke
Risk factors for Alzheimer’s disease: A Risk factors for Alzheimer’s disease: A prospective analysis from Canadian study prospective analysis from Canadian study of Health and Agingof Health and Aging
Amer. J. Epid., (2002) 156: 445-Amer. J. Epid., (2002) 156: 445-453453
Cigarette Smoking and Cognitive Decline in Midlife: Cigarette Smoking and Cognitive Decline in Midlife: Evidence from a Prospective Birth Cohort StudyEvidence from a Prospective Birth Cohort StudyMarcus Richards ve arkMarcus Richards ve ark..Amer. J. Publ. Health; (2003) 93: 994-998Amer. J. Publ. Health; (2003) 93: 994-998
1946 doğum kohordu; 43-53 yaşlar arası-(İngiltere)
Çoklu regresyon analizi ◦ sigara kullanımı ile kognitif test skorları
Sigara içenlerde◦ Verbal hafızada daha hızlı düşme◦ “visual search speed”de azalma
Etkiler günde 20+ sigara içende daha fazla
Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları
EURODEM Çalışmasında (2004); 17.160 mini mental durum muayenesinde sigara içmeyenlerde puan kaybı 0,03 iken sigara içenlerde 0,13
Parkinson- olgu-kontrol çalışmalarda 1,5 kat
Migren ???
Beden Algısı İle İlgili Sorunlar
Nefeste kokuCiltte bozulmaParmaklarda sararmaSaçlarda bozulma.…………...........
Sigara Dumanındaki Kimyasallar
Polisiklik aromatik hidrokarbonlarHidrojen siyanürArsenikMetil alkolKadmiyumBütanAsetonNaftalinToluen …
Tam olarak bilinmeyen, kontrolü yapılamayan ikincil kirleticiler...
Pasif Etkilenim Açısından Risk Grupları;
ÇocuklarKadınlar/gebelerYaşlılarHaklarını korumama olasılığı olan gruplar (örneğin, engelliler…)
Çevresel Sigara Dumanı (ÇSD)8 saatlik ÇSD maruziyeti = 20 sigaraAna akıma göre daha fazla nikotin içeriyor.
Dünya genelinde her yıl, 600.000 masum insan, başkasının
dumanından duman altı olmaktan ölmektedir.
- Her 32 dakikada bir kişi !
Tütün Endüstrisinin öldürdüğü her 8 sigara içicisi,
sigara içmeyen 1 kişiyi de beraberinde götürür.
American Non-smokers’ Right Foundation, 2006
EN ÖNEMLİKONTROL EDİLEBİLİR
İÇ ORTAM HAVA KİRLETİCİSİ !
Sigarayı bıraktığınızda neler olur ?
20. dakika : Kan basıncı ve kalp hızı normale döner
8. saat : Kanda oksijen düzeyi normale döner
24. saat : Karbonmonoksit vücuttan atılır Akciğerler temizlenmeye başlar
48. saat : Nikotin vücutta saptanamaz
72. saat : Nefes almak kolaylaşır
2-12 hafta : Dolaşım düzelir
3-9 ay : Nefes darlığı ve öksürük azalır
5. Yıl : Kalp krizi riski yarıya iner
10. Yıl : Kalp krizi riski sigara içmeyenlerle eşitleşir.
Akciğer kanseri riski yarıya iner
Sonuç olarak; sigara, sağlığı tehdit eden en zararlı alışkanlıklardan biridir....