Transcript
  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    1/12

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    1

    Article I: Name and Purpose of LawArticle II: Bangsamoro IdentityArticle III: TerritoryArticle IV: General Principles and PoliciesArticle V: Powers of Government

    Article VI: Intergovernmental RelationsArticle VII: Bangsamoro GovernmentArticle VIII: WaliArticle IX: Basic RightsArticle X: Bangsamoro Justice SystemArticle XI: Public Order and SafetyArticle XII: Fiscal AutonomyArticle XIII: Economy and PatrimonyArticle XIV: Rehabilitation and DevelopmentArticle XV: PlebisciteArticle XVI: Bangsamoro Transition AuthorityArticle XVII: Amendments and RevisionsArticle XVIII: Final Provisions

    Appendix to the Basic Law

    Salient Pointsof the draft

    BangsamoroBasic Law

    Unsa ang unod sa Bangsamoro Basic Law?

    VISAYAN

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    2/12

    2

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    Unang Artikulo: Ngalan og Tumong sa Balaod

    1. Ang ngalan sa balaod kay “Bangsamoro Basic Law.”

    2. Ang tumong sa BBL kay ang pagtukod og “political entity” nga muhatag ogkaugalingong istrukturang goberno nga mu-ila sa tanang kagustuhan ug aspirasyonnga matarong ug lehitimo aning katawhang Bangsamoro (Bangsamoro people).Kini kay gibuhat pud aron maabtan nila ang usa ka kaugma-on nga aduna silaykaugalingong goberno nga gi-agi sa prosesong demokrasya nga magsilbi nga ilang“identity” para sila makatindog sa ilang kaugalingon. 

    Ikaduhang Artikulo: Bangsamoro Identity

    1.Kinsa ang katawhang Bangsamoro (Bangsamoro people)? – Mao ni sila ang mganitibo o mga orihinal nga mga tawo nga ningpuyo sa Mindanao, Sulu, Palawan ugmga silingang isla sa panahon nga Kolonyalismo; apil ang ilang mga asawa ug anakbisan pa kung puro o nasagulan na ug laing dugo. Kini sila kay naay katungod ngamadeklara o modeklara sa ilang kaugalingon nga Bangsamoro.

    2.Respetuhon ang katungod sa tanan katawhan, labi na sa mga Lumad (Indigenous

    people), nga magpa-ila nga Bangsamoro o dili.

    Ikatulo nga Artikulo: Teritoryo

    1. Bisan pa nga adunay gitakda nga kaugalingon nga teritoryo ang Bangsamoro nganaghilakip sa kabukiran, kadagatan, kahanginan ug kayutaan nga gapalibot ni-ini,

    KABACAN

    CARMENALEOSAN

    PIGKAWAYAN

    NUNUNGAN

    MUNAI

    PANTAR

    BALOITAGOLOAN

    PIKIT

    MIDSAYAP

    TANGKAL

    North Cotabato

    Cotabato City

    Isabela City

    Lanao del Norte

    Sulu

    Tawi-Tawi

    Basilan

     

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    3/12

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    3

    gihisgot sa section 1 nga ang Bangsamoro kay magpabilin nga parte sa Pilipinas.

    2. Ang Bangsamoro kay naay katungod sa kadagatan nga naay kalayo hangtud12 nautical miles gikan sa baybayon. Kini gitawag nga kadagatang Bangsamoro(Bangsamoro waters) – nga di-in ang Bangsamoro government adunay katungod samga isda ug uban pang kayamanan nga makuha dinhi.

    3. Bisan pa nga ang Bangsamoro kay naay katungod sa iyang teritoryo, ang BasicLaw (Art. IV, Sec. 8) kay gasugo nga ang Bangsamoro musobay ug murespetarsa tanang kasabutan nga nahimo aning Pilipinas sa ubang nasud. Sa ato pa, kungunsa man ang katungod ug gahum aning Bangsamoro sa iyang teritoryo, kini kay

    musobay ug dili musupak sa mga obligasyon ug pasalig nga nahimo aning Pilipinassa ubang nasud.

    Ika-upat nga Artikulo: Mga Prinsipyo ug Polisiya

    1. Ang Bangsamoro Government kay naay kinaiyang parlyamento (parliamentary)ug demokratiko (democratic) (Sec. 2). Adunay katungod ang mga tawo nga mo-apilsa tanang buhat pang-goberno. Kini kay gitakda sa Art. V., Sec 4 nga naghisgot ngaang Bangsamoro parliament kay muhimo ug mga balaod bahin sa:

    a. Katungod sa mga tawo nga buhaton ang tanang sukod para sa pagpasar, pag-amendar ug pagpapas sa mga balaud nga lokal ug rehiyonal

    b. Katungod nga pagakonsultahon sila sa mga butang nga maka-apekto sa ilangpalibot ug kalikopan

    c. Katungod nga magpatawag ug referendum sa mga importanteng isyu ngamaka-apektar sa ilang kinabuhi

    d. Ug katungod nga mutangtang ug ilang mga opisyales

    2. Gihisgot sa Section 4 nga ang sibilyan kay naay mas labaw nga awtoridad kaysamilitar.

    Ikalima nga Artikulo: Mga Gahum sa Goberno:

    1. Ang mga gahum nga gisaysay sa Annex of Power sharing kay magpabilin gihapon.Ang National Government lang ang magsilbing awtoridad mahitungod sa depensaug seguridad (national defense and security), relasyon sa ubang nasud (foreignrelations), balaud sa kwarta (monetary policy) ug customs ug tariff.

    2. Bahin sa mga gahum aning duha ka goberno, ang Bangsamoro governmentkay gitugotan nga mubuhat ug kaugalingong institusyon nga mudoyog ug mu-kooperar sa mga institusyon sa National Government (aning Pilipinas). AngBangsamoro government kay pwede pud mu-dapat ug land registration sa mga yotanga iyang gisakupan pero kani gasubay sa sistema sa land registration sa NationalGovernment.

    3. Para maseguro ang pagbuhat ug pag-alima sa mga dalan, tulay ug sistema

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    4/12

    4

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    nga irigasyon sa Bangsamoro, ang Basic Law kay gamando nga ang NationalGovernment kay mu-hatag dayon ug pondo para aning mga imprastractura. (Sec2(12)

    4. Bisan ang Bangsamoro kay adunay awtoridad nga mutukod ug kaugalingonginstitusyon sa pag-awdit ug opisina sa civil service, ang Basic law gatakda nga kininggibuhat nga institusyon ug opisina dili musupak sa awtoridad sa Commissionon Audit ug Civil Service Commission nga gitakda sa Konstitusyon sa Pilipinas(Philippine Constitution). Sa ato pa, kung unsa man ang gahum aning bag-o ngagitukod nga institusyon ug opisina, kini magasunod sa probisyon sa Konstitusyon saPilipinas.

    5. Bahin sa gahum nga eksklusibo para lang sa goberno nga Bangsamoro(Bangsamoro Government), usa sa mga bag-ong probisyon nga gitakda aning Basiclaw kay ang paghatag ug gahum para sa pasilidad sa pag-gama ug kuryente (powergeneration), transmisyon ug distribusyon ni-ini hilabi na sa mga lugar nga wala paykuryente. Pinaagi aning awtoridad, dako ang paglambo sa pagtukod sa pasilidad sapower generation nga maoy muhatag ug solbad sa mga panginahanglan sa iyanggingsakupan. (Sec. 3 (15))

    6. Importante usab nga ma-protektahan ang mgakatungod aning mga lumad (Indigenous people). Bisanang Bangsamoro kay naay eksklusibong gahum sapag-atiman sa mga lumad, ang Basic law gamando ngaprotektahan niya ang mga katungod sa mga lumad base saUN declaration on the Right of the IPs nga naghisgot nga

    magtukod ug opisina para sa mga lumad, ug ang lider sa mga lumad kay mahimogawtomatic nga membro sa gabinete sa Chief Minister. Ug sa pagpadayon ni-ini, angBasic law kay gamando nga muhimo ug balaud nga kumpleto nga gahisgot bahinsa ginansya nga makuha (aning mga lumad) gikan sa pag-gamit ug pagpalambo samga natural nga kayamanan (natural resources). (Sec 3 (30))

    7. Ang gobernong Bangsamoro (Bangsamoro Government) kay adunay awtoridad sapagprotektar ug pag atiman sa iyang kaugalingong kalikopan. (Sec 3 (30))

    8. Sa pagpadayon ani, naay mga gahum nga gitakda para sa ARMM (sulod saRA No. 9054) ang ipasa na dayon sa gobernong Bangsamoro (Bangsamoro

    government), hilabi na ang mga probisyon nga importante sa Basic Law. Isa kaehemplo kay ang probisyon sa edukasyon nga nahisgutan sa RA No. 9054 ngagatugot na maihatag sa BG (Bangsamoro Government) ang awtoridad sa pag-atiman sa mga madrasah. (Sec 4 (1 and m))

    Ika-unom nga Artikulo: Relasyon sa duha ka Goberno

    1. Ang relasyon sa National Government og Goberno nga Bangsamoro(Bangsamoro Government) kay asymmetric. (Sec 1)

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    5/12

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    5

    2. Ang presidente kay diretso nga mu-superbisar sa Goberno nga Bangsamoro(Bangsamoro Government) aron maseguro nga matuman ang tanang balaud (Sec 3).

    3. Adunay Central-Government-Bangsamoro Government IntergovernmentalRelations Body nga itukod para maresolbar ang tanang isyu ug mga bikil pinaagi sakonsultasyon ug padayon nga negosasyon.Tanan nga mga isyu nga dili maresolbarkay isaka sa opisina sa Presidente pinaagi sa Chief Minister. (Sec 4)

    4. Ang mga pribelihiyo nga gihatag sa mga local government units sa Bangsamorokay dili pagahilabtan gawas kung kini paga-usbon aron lang sa pang-goberno ngakaayuhan. (Sec 7)

    5. Kinahanglan nga adunay Philippine Congress-Bangsamoro Parliament Forum paranaay kooperasyon ug koordinasyon sa mga hisgutang pamalaod. (Sec 8)

    6. Kinahanglan nga mahimong polisiya ang pagtakda ug mga arang ug kwalipikadonga mga opisyal nga Bangsamoro sa mga dakong opisina sa National Government:

    a. bisan usa ka sekretarya sa gabinete,b. bisan usa ka tawo sa matag departamento, opisina ug ahensya, nga gakapot ug

    ehekutibo, confidential ug teknikal, nga posisyon nga importante sa pagbuhat

    ug balaudc. usa ka Commissioner sa matag constitutional body. (Sec 9)

    Ikapito nga Artikulo: Goberno nga Bangsamoro (BangsamoroGovernment)

    1. Ang Goberno nga Bangsamoro kinahanglangparlyamentaryo ang porma, di-in ang gahum nga lehislatiboug ehikutibo kay pagakuptan sa Parlyamento ug Gabinete.(Sec 1)

    2. Ang parlyamento kay gikinahanglan naay bisan saisenta(60) ka membro – ang katunga niini (50%) kay pagabotohanpinaagi sa sistema nga proportional representation, ang

    40% magagikan sa tig-usa ka membro lang matag distrito, ug ang 10 percent kaypagabotohan para sa mga reserba nga posisyon nga magrepresentar sa mga keysectors sa Bangsamoro. Ang parlyamento kinahanglan naay duha (2) ka reserba nga

    posisyon, ang usa ka reserba kay ihatag sa non-Moro indigenous nga komunidadug ang isa para sa komunidad sa mga migrante (settler communities). Ang mgakabayen-an kay kinahanglan sad nga aduna silay posisyon nga reserba. (Sec 4 ug 5)

    3. Kung adunay mabakante nga posisyon, ang mu-ilis kay magagikan sa partido nganakabakante ug kini pagapilion pinaagi sa proportional representation. Kung kinsanga partido ang makabakante sa usa ka posisyon sa Parlyamento, mao pud siya angmagnominar ug mupuli. Sa mga mabakante nga posisyon nga dili sakop sa bisanunsa nga partido, kini pagapulihan pinaagi sa espesyal nga eleksyon nga gimando sa

    BANGSAMORO

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    6/12

    6

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

     

    balaud nga gitakada sa Parlyamento. (Sec 17)

    4. Ang Bangsamoro Electoral Code kay pagahimuon ug pagasundon. Kini kaymu-uyon sa Balaod sa Eleksyon nga Nasyonal (National Election Laws). Kaubanani kay ang pagtukod ug Bangsamoro Electoral Office nga maoy mahimog partesa Komisyon sa Eleksyon (Commision on Elections) ug muhimo sa tanan trabahoni-ini. (Sec 9)

    5. Ang Puno nga Ministro (Chief Minister) ang maoy puno sa gobernong Bangsamoro.Siya kay pagabotohan sa mga membro sa Parlyamento. (Sec 29 ug 30)

    6. Ang Puno nga Ministro (Chief Minister) kay magsilbi pud nga ex-officio ngamembro sa National Security Council kung bahin sa Bangsamoro ang pagahisgutanug siya pud kay mahimog ex-officio nga membro sa National Economic andDevelopment Autority Board (NEDA). (Sec 32)

    7. Ang parlyamento kay pwede wagtangun (dissolve) sa Wali kung adunay 2/3 sa mgamembro niya ang muboto kontra-goberno. Sa ing-ani nga panghitabo, ang Wali kaymutawag ug eleksyon para mahimo ang bag-o nga Bangsamoro Parlyamento sa dilimolapas ug 120 ka adlaw gikan sa pagka-wagtang ni-ini. (Sec 34)

    8. Sa higayon nga ma-wagtang (dissolution) ang Parliament, ang karaang ChiefMinister ug ang iyang gabinete kay magpadayon sa pagpadagan sa gobernongBangsamoro hangtud nga ang bag-o nga Parlyamento kay matukod ug ang usa kaChief Minister kay mapili. (Sec 34) 

    BANGSAMORO ASSEMBLY

    Registered voterselect representatives in the

    Bangsamoro AssemblyBangsamoro Assembly elects

    the Chief Minister

    Chief Minister chooses Deputy Chief Ministerand other ministers to form the Cabinet

    CHIEF

    MINISTER

    Election Process in the Bangsamoro Government

    (at least 60 members)

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    7/12

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    7

    Ikawalo nga Artikulo: Ang Wali

    1. Kinahanglan nga adunay usa ka Wali nga maoy magsilbing simboliko nga liderlamang sa Bangsamoro. Siya kay adunay papel nga pangseremonya lamang. AngWali pud kay direkta nga gina-superbisar sa Presidente.

    Ikasiyam nga Artikulo: Basic Rights

    1. Ang mga tawo nga sakop sa Bangsamoro kinahanglang hatagan sa mosunod ngamga katungod:

    a. Katungod para sa libre nga edukasyon nga pampubliko sa elementary ug

    segundarya. (Sec 1)b. Tawhanong Katungod (Human Rights) nga musubay sa International Human

    Rights and Humanitarian Standards. (Sec 2)c. Ang katungod para sa mga gi-mana nga kabutangan ug katigayonan kay

    irespetar. (Sec 3)d. Katungod para sa mga Lumad (Indigenous People). (Sec 5)e. Katungod para sa mga panginahanglanon sama sa serbisyo sa panglawas,

    kalidad nga edukasyon, oportunidad sa trabaho ug panginabuhi, mgaproyekto nga pabalay, ug kalamboan sa patubigan. (Sec 8)

    f. Katungod para sa mga trabahador ug empleyado (Sec 9)g. Katungod sa kababayen-an ug sa kabataan. (Sec 1, 10-12)h. Katungod sa kabaskog (health) ug suporta alang sa pagkabaldado. (Sec 15 ug 16)

    2. Ang Komisyon nga Bangsamoro para sa Tawhanong Katungod (BangsamoroCommission on Human Rights) kay gitukod para sa sa promosyon ug proteksyon satawhanong katungod (human rights). (Sec 7)

    3. Usa ka transisyonal nga mekanismo sa paghukom (transitional justicemechanism) ang pagahimuon para hatagan ug solbad makasaysayon nga inhustisyaug diskriminasyon. (Sec 4)

    4. Usa ka Sistemang Pang-unibersidad alang sa mga Katutubo (Tribal UniversitySystem) ang pagatukuron alang sa mga Bangsamoro aron matubag angpanginahanglan sa taas nga edukasyon (kolehiyo) alang sa mga lumad nga mgakomunidad. (Sec 14)

    5. Ang Bangsamoro Commission for the Preservation of Cultural Heritage kaypagatukoron aron mapreserbar ang kultural, arts ug mga tradisyon sa Bangsamoro.Kini kay pinaagi sa pag-alima ug atiman sa mga kultural ug makasaysayong mgalugar ug ang pagbuhat ug mga library ug musoleo. (Sec 19-21)

    Ika Napulo nga Artikulo: Bangsamoro JusticeSystem

    1. Ang mga Shariah court sa Bangsamoro kay adunay

    hurisdiksyon sa balaod bahin sa komersyal ug criminal

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    8/12

    8

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    nga pagamando-un sa Bangsamoro Parliament. Kani kay dugang pa sa iyanghurisdiksyon sa personal ug kabutangan nga mga isyu nga gitakda sa PresidentialDecree No. 1083 nga gitawag nga Muslim Code of Personal Laws. (Sec 2 ug 3)

    2. Ang mga musunod nga institusyon nga naay kalabutan sa paghukom kaypagatukuron sa Bangsamoro:

    a. Ang Distrito sa Shariah (Shariah District), Circuit Courts, ug Shariah HighCourt. (Sec 5-7)

    b. Ang Shariah Judicial Bar Council (JBC) ang murekomenda ug mga aplikantepara sa posisyon nga huwes sa mga Korte sa Shariah. Ug dugang pa ni-ini,usa ka konsultant para sa Judicial Bar Council ang il-hon para mu-tambag sa

    JBC sa pagpili sa mga aplikante. Ang konsultant kay murekomendar lamangug naa ra sa JBC ang desisyon sa pagpili. Ang Shariah Judicial Bar Councilkay maoy mu-imbestigar sa mga empleyado sa Shariah court nga adunaykalapasan. Ug ang tanang resulta sa imbestigasyon kay i-sumite sa SupremeCourt ug kini maoy muhatag ug tukmang aksyon. (Sec 10-13)

    c. Ang Shariah Prosecutorial Service ang maoy mahimu ug parte sa NationalProsecutorial Service nga musunod ubos sa Department of Justice. (Sec 19)

    d. Ang Shariah Academy kay magpahigayon ug mga kurso ug trainings alangsa praktis aning Shariah Law sa Bangsamoro. Siya ang mu-accredit sa mga

    Bangsamoro nga nakahuman ug kurso sa Shariah sa ubang nasud. Ug siyapud ang mupalambo sa kurikulum sa mga eskwelahan ug unibersidad saBangsamoro. (Sec 20)

    e. Ang Bangsamoro Parliament kay mutukod ug tradisyonal ug tribal ngasistema sa panghukom (traditional/tribal justice system). Ug dugang ni-ini,pagatukoron sad ang Office for the Traditional/Tribal Justice System nga maoyresponsable sa pag-atiman sa pag-istudyo, preserbar ug pagpalambo sa tribal

     justice system sa Bangsamoro. (Sec 23 ug 24)

    3. Kinahanglan nga mahimong polisiya (policy) sa National Government angpagtakda ug bisan usa ka huwes nga Bangsamoro sa Korte suprema ug duhaka huwes nga Bangsamoro sa Court of Appeals nga adunay angay nga mgakwalipikasyon. (Sec 27)

    Ika Napulo ug Usa nga Artikulo: Public Order and Safety

    1. Pagatukuron ang Kapulisan sa Bangsamoro

    (Bangsamoro Police) nga mahimog parte saPNP. Kini kay himuon nga propesyonal, sibilyansa kinaiya, patas ug walay pagdapigdapig, diliginakontrol sa usa ka politiko o partido, ugresponsable sa tanan iyang buhat sa mata sa balaod.(Sec 2)

    2. Sa pagpadayon, kinahanglan nga itukod ang Bangsamoro Regional Board. Kinikay mahimo ug parte sa NAPOLCOM ug kini mubuhat sa tanang trabaho sa

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    9/12

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    9

    NAPOLCOM. Ang mahimo nga membro sa Board kay maggikan sa mga membrosa Parlyamento ug mga sectoral nga representante (representatives). (Sec 5 ug 6)

    3. Sama sa RA No. 9054, usa ka direktor ang magdumala sa Bangsamoro Police ngasegundahan ug duha ka deputados. (Sec 4)

    4. Ang Depensa ug seguridad (National Defense and Security) kay magpabilin ngatrabaho aning National Government. (Sec 15)

    5. Paga-ilhon gihapon sa Bangsamoro Government ang mga karaang istruktura osistema sa mga karaang tawo nga nagpausbaw sa kalinaw (peace), ug kahusay nga

    pamalaod (law and order). (Sec 18)

    Ika Napulo ug Duha nga Artikulo: Fiscal Autonomy

    1. Usa ka tumong aning BBL, kay pagahimo-on nga independente ang Bangsamorogovernment sa aspeto nga paggama ug pag-gamit sa kaugalingong pondo (Sec 1).Ug dugang ni-ini, ang Bangsamoro government dili na dayon manginahanglan ugpondo nga mag-gikan sa National Government para sa mga panginahanglan saiyang sakop.

    2. Ang Bangsamoro Government kay magtukod ug kaugalingon nga auditing bodynga dili musupak sa gahum ug awtoridad sa Commission on Audit (COA). (Sec 2)

    3. Gawas sa mga buhisan nga gitugot na sa milabay nga gobernong ARMM, ang BGkay makapangulekta na ug 4 ka buhis nasyonal: a) Capital Gains Tax, b) Donor’sTax, c) Estate Tax og d) Documentary Stamp Taxes basta kay kini gikolekta sa mgasakop nga teritoryo. (Sec 9)

    4. Ang Bangsamoro Government kay naay parte nga 75% sa tanang nasyonal ngabuhisan (taxes), balayran ug kobrahunon (fees and charges) sa Bangsamoro. (Sec10)

    5. Ang Bangsamoro Government kay pwede muhimo ug kaugalingong opisinanga magpahigayon sa buhisan (tax office) ug para makakolekta dayon ug buhis.Pagatabangan siya sa National Government sa pagdumala sa buhisan ug pag-atimansa pondo. Kini nga pagtabang kay pinaagi sa pagpadako sa kapasidad (capacity

    building) ug mga training programs depende sa kung unsay kinahanglanon niya.(Sec 4)

    6. Ang tinuig nga Ayuda (Annual Block Grant) nga ihatag gikan sa NationalGovernment kay 4%, pero pwede nga mausab kung: 1) naay nabag-o sa suma totalnga kalapad sa yota (land area) nga gikasakupan sa Bangsamoro (naduganganug mga LGU o uban pang lugar ang sakop sa Bangsamoro); 2) dili matabang ngapagka-deficit sa pondo – sa ing-ani nga kaso, pagakulangan ang ABG.

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    10/12

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    11/12

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    11

    lasang (forest), watershed reservations ug mga lugar nga kinahanglan protektahan.Ang mga lugar nga ginaprotektahan sa National Government nga sakop saBangsamoro kay ipasa na ang trabaho nga pagprotektar sa Bangsamoro governmentsa sulod sa 2 ka tuig. (Sec 8 ug 9)

    2. Ang National Government ug ang Goberno nga Bangsamoro (BangsamoroGovernment) kay dungan sa pag-eksplorar, pagpa-lambo ug pag-gamit sa mga fossilfuels ug uranium nga mamina sa iyang teritoryo. (Sec 10)

    3. Ang Bangsamoro Parlyamento kay magbuhat ug balaod nga pabor sa mga lumad(indigenous people) sa pagbahinay sa makuha nga pondo gikan sa explorasyon,

    kalamboan ug pag-gamit sa mga natural nga kayamanan (natural resources) sa mgalugar o yota nga iya sa mga nitibo. (Sec 12)

    4. Ang pagsulod sa usa ka kasabutan bahin sa Pinansyal ug Teknikal nga Assistancesa pagmina sa mga mineral nga kayamanan sa Bangsamoro kay magbase sarekomendasyon aning Bangsamoro Government. (Sec 14)

    5. Ang mga Sona sa Tabang Kooperasyon (Zones of JointCooperation) kay i-establisar sa Kadagatan sa Sulu ug Moro

    Gulf para sa proteksyon sa mga tradisyunal nga pangisdaan(traditional fishing grounds) ug sa eksplorasyon, kalamboan,ug paggamit sa mga kayamanan nga walay kinabuhi (non-living resources). Ang mga sona kay dili mahimong parte sateritoryo sa Bangsamoro, pero ang Bangsamoro kay hatagan

    ug katungod kauban sa uban pa nga ahensya para mu-atiman aning mga sonaha.(Sec 18-20)

    6. Ang Bangsamoro Government kay adunay eksklusibo nga gahum sa pag-atimanug ug pagprotektar sa ang iyang mga suba, lawa ug uban pang inland waters saBangsamoro. (Sec 22)

    7. Ang Bangsamoro Government kay hatagan ug mga musunod nga gahum para sapatigayon (trade) ug industriya:

    a. Pag-atiman sa pagdasig (promote) sa patigayon (trade) sa mga produkto gikansa Bangsamoro,nga kini mulambo sa domestic nga merkado.

    b. Mu-apil sa mga trade missions and fairs sa ubang nasud.

    c. Mupahigayon sa barter trade ug counter-trade sa ubang ASEAN nga nasud.(Sec 24 ug 25)

    8. Ang Goberno nga Bangsamoro (Bangsamoro Government) kay mu-establisarug mga sona sa ekonomiya (economic zones), lugar para sa paglambo sa aspetonga industriyal (industrial estates), ug mga pantalan o lugar nga dili strikto angregulasyon sa customs (free ports). Siya kay muhatag ug pabor para molambokining mga lugara. (Sec 26)

    BANGSAMORO

    WATERS

  • 8/9/2019 Unsa ang unod sa draft Bangsamoro Basic Law?

    12/12

    12

    SALIENT POINTS OF THE BANGSAMORO BASIC LAW

    Ika Napulo og Upat nga Artikulo: Rehabilitasyon ug Kalamboan

    1. Sisimulan ang isang Special Development Fund para sa rehabilitasyon atpagpapaunlad ng Bangsamoro. Nagkakahalaga ito ng Php 17 bilyon at ibibigay unti-unti at pantay-pantay sa loob ng limang (5) taon.

    Ika Napulo og Lima nga Artikulo: Plebiscite

    1. Kapag naitatag na ang Bangsamoro, ang mga contiguous na lokal na pamahalaano geographic areas sa labas ng Bangsamoro ay maaaring maghain ng petisyon,na hindi bababa sa 10% ng mga rehistradong botante nila, upang mapaloob sa

    Bangsamoro at sa plebisito para sa ganoong layunin.

    Ika Napulo ug Unom nga Artikulo: Bangsamoro TransitionAuthority

    1. Ang Bangsamoro Transition Authority (BTA) aymagsisilbing interim government ng Bangsamoro sapanahon ng transisyon, at gaganap ng mga pang-ehekutiboat pang-lehislaturang tungkulin para sa Bangsamoro. Ang

    Moro Islamic Liberation Front ang mamumuno sa BTA.Php 1 bilyon ang ilalaan para sa operasyon ng BTA.

    BTA

    Important links:Draft Bangsamoro Basic Lawhttp://www.opapp.gov.ph/resources/draft-bangsamoro-basic-law

    House Bill No. 4994http://www.opapp.gov.ph/resources/house-bill-no-4994

    Senate Bill No. 2408http://www.opapp.gov.ph/resources/senate-bill-no-2408

    FAQs on the BBLhttp://www.opapp.gov.ph/resources/frequently-asked-questions-draft-bangsamoro-basic-law


Top Related