![Page 1: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/1.jpg)
Urine- en Urine- en sedimentonderzoeksedimentonderzoek
Afra Veken
Gerard Beukeveld
![Page 2: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/2.jpg)
Urine- en Urine- en sedimentonderzoeksedimentonderzoek
• Urineverzameling
• Urineproductie
• Macroscopische beoordeling (oog, neus)
• Chemische beoordeling (urinestrip)
• Microscopische beoordeling (sediment)
![Page 3: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/3.jpg)
Waarom urine-onderzoekWaarom urine-onderzoek
Acute of chronisch ziekten opsporen die:
voor de nieren
in de nieren
na de nieren
zijn ontstaan.
![Page 4: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/4.jpg)
Waarom urine-onderzoekWaarom urine-onderzoek
• Voor de nieren: grote eiwitproductie, celsterfte, infectie, diabetes, medicijnen
• In de nieren: infectie, obstructie, stolling, auto-immuun, medicijnen, glucose
• Na de nieren: blaaskanker, prostaat problemen, infectie, trauma, menstruatie
![Page 5: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/5.jpg)
Eindstadium nierfalenEindstadium nierfalen
• Diabeten 40%• Hypertensie 27%• Chronische Glomerulonefritis13%
• Cysten 4%
• Nefritis 4%
• Overige (1 op 8) 12%
![Page 6: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/6.jpg)
Urine verzamelenUrine verzamelen
• Midstroom zonder schoonmaak– Binnen 2 uur na lozing treden grote veranderingen in deze urine op
• Spontaan (kinderen, incontinentie)
• Katheter
• Percutaan
• Suprapubic
![Page 7: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/7.jpg)
Urine verzamelenUrine verzamelen
• Midstroom– Eerste beetje urine in het toilet (maakt de afvoer
schoon)
– Midstroom in een beker opvangen– Rest kan weer in het toilet– Beker sluiten – Naam op het etiket en etiket op de beker– Afgeven voor onderzoek
![Page 8: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/8.jpg)
Typen urine monstersTypen urine monsters
• Willekeurig (sediment) geen toevoegingen
• Ochtend portie (geconcentreerd niet echt geschikt voor een sediment, zit al uren in de blaas en hoge concentratie stoffen). Wel voor eiwit en glucose.
• 24 uurs verzameling (niet geschikt voor een sediment). Conservering, verzamelen, vergeten, wijze van verzamelen.
![Page 9: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/9.jpg)
Urine bewarenUrine bewaren
• Voor onderzoek op uiteindelijk een sediment moet verse urine worden gebruikt. Cellen en cylinders verdwijnen snel. Binnen 30 minuten bekijken.
• Lukt dit niet dan urine in de koelkast zetten. Maximaal 4 uur vanaf lozing.
![Page 10: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/10.jpg)
Waar wordt de urine Waar wordt de urine gemaaktgemaakt
![Page 11: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/11.jpg)
De nier en zijn miljoenen De nier en zijn miljoenen nefronennefronen
![Page 12: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/12.jpg)
Kapsel van BowmanKapsel van Bowman
Glomerulus
![Page 13: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/13.jpg)
Bloed, pre-urine en de Bloed, pre-urine en de urineurine
![Page 14: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/14.jpg)
Schema van een nefronSchema van een nefron
![Page 15: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/15.jpg)
Concentreren van de Concentreren van de urineurine
![Page 16: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/16.jpg)
Bloed rondom een nefronBloed rondom een nefron
![Page 17: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/17.jpg)
Klaring van stoffen door de Klaring van stoffen door de niernier
![Page 18: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/18.jpg)
Macroscopische beoordelingMacroscopische beoordeling(temperatuur,neus en oog)(temperatuur,neus en oog)
• Normale urine is licht tot donker geel
• De urine is helder.
• Per dag wordt 750 ml tot 2 liter urine geproduceerd.
• Beker met verse urine is handwarm
![Page 19: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/19.jpg)
Macroscopische Macroscopische beoordelingbeoordeling
• Geur– Ammoniumachtig (ureum afbrekende
bacteriën)
– Vies/onrein (oude urine, pus of ontsteking)
– Zoet (glucose)
– Fruitachtig (ketonen)
– Limonadeachtig (groot urine probleem)
![Page 20: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/20.jpg)
Macroscopische Macroscopische beoordelingbeoordeling
• Kleur– Kleurloos (verdunde urine)
– Diep geel (geconcentreerde urine, vit B2)
– Rood (bloed of hemoglobine, porfyrie, rode bietjes)
– Bruin (zure urine met bloed)
– Bruin-zwart (homogentisinezuur)
– Groen (medicijnen, biliverdine)
– Wit (chylusvocht door stuwing in lymfesysteem)
![Page 21: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/21.jpg)
Macroscopische Macroscopische beoordelingbeoordeling
• Troebel– Typische cellen en kristallen
– Delen van cellen en bacteriën– Kristallen (soms helder met zuur)
– Pus
– Erytrocyten
– Rode urine na eten rode bietjes
– Menstruatie• Centrifugeren zal sommige doen ophelderen.
![Page 22: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/22.jpg)
Chemische beoordelingChemische beoordeling
![Page 23: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/23.jpg)
Urine stripjesUrine stripjes
• Glucose• Bilirubine• Ketonen• Soortelijk gewicht• Bloed (erytrocyten en/of hemoglobine)• pH• Eiwitten• Urobilinogeen• Leukocyten• Nitriet (bepaalde bacteriën)
![Page 24: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/24.jpg)
Urinestripjes aflezenUrinestripjes aflezen
![Page 25: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/25.jpg)
Resultaatverwerking Resultaatverwerking stripjestripje
![Page 26: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/26.jpg)
GlucoseGlucose
• Normaal zit rond de 0,8 mmol/l glucose in de ochtendurine.
• De strip verkleurt als de glucose groter dan 2,2 mmol/l wordt.
• De nierdrempel voor glucose is voor iedereen anders.
• Verhoogd:– Dieet rijk aan suiker– Diabeet
![Page 27: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/27.jpg)
KetonenKetonen
• Hydroxyboterzuur, acetoacetaat en aceton
• Afbraakprodukten bij verhoogde afbraak van vetzuren.
• Verhoogd– ontregelde diabeten type I – sterk hongeren,– weinig koolhydraten in de voeding– koorts
![Page 28: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/28.jpg)
leucocytenleucocyten
• Leucocyturie duidt op infectie ergens in het urinesysteem.
• Waar, dat moet worden uitgezocht.
– Graunulocyten infectie– Eosinofielen allergische
ontsteking– Lymfocyten chronische ontsteking
![Page 29: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/29.jpg)
BilirubineBilirubine
• Bilirubine en al zijn verwanten geven een sterk gele urine.
• Verhoogd bij verminderde galuitscheiding naar de darmen (galstenen, tumoren).
• Bilirubine-achtige stoffen kunnen niet tegen zonlicht en de concentraties nemen snel af.
![Page 30: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/30.jpg)
UrobilinogeenUrobilinogeen
• Verhoogd– Overlading levercapaciteit (hepatitis, tumor, hypoxie)
– Intravasale hemolyse (transfusie, vergiftiging, infectie, tuinbonen bij G6PD)
– Pernicieuze anemie
– Hemolytische anemie
– Versnelde hemoglobine afbraak
– Constipatie en ander darmproblemen
Afbraakproduct van heem (hemoglobine)
![Page 31: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/31.jpg)
De zuurtegraad pHDe zuurtegraad pH
pH 4,5 – 8
Meestal 5,5 – 6,5
![Page 32: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/32.jpg)
Erytrocyten en of Erytrocyten en of hemoglobinehemoglobine
• Bloed in urine heet hematurie
• Waar komt dit bloed vandaan?
• Voor de nier (hemolyse na transfusie)
• In de nier of blaas (tumor of ontsteking)
• Trauma
• Menstruatie
![Page 33: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/33.jpg)
HematurieHematurie
• Glomerulonefritis– Eiwit, erytrocytencylinders
– en dysmorfe erytrocyten
• Renaal– Eiwit, geen dysmorfe ery’s
• Na en in de nieren–Prostaat, kanker, cysten, nierstenen, trauma,
– stollingsproblemen
![Page 34: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/34.jpg)
Dysmorfe erytrocytenDysmorfe erytrocyten
![Page 35: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/35.jpg)
Eiwit in urine (proteinurie)Eiwit in urine (proteinurie)
• Normaal is minder dan 20 mg/l eiwit in de urine aanwezig.
• De dispstick meet pas vanaf 300 mg/l (15 keer hoger dan normaal)
• Alleen als eiwit in urine te hoog is wordt het gemeten.• Meet alleen albumine, bijna geen immuunglobulinen
en korte ketens (Bence Jones eiwitten)• Belangrijk is te weten hoeveel en welke soorten
eiwitten in de urine zitten.
![Page 36: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/36.jpg)
Soorten eiwitten in de Soorten eiwitten in de urineurine
![Page 37: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/37.jpg)
Albumine in urineAlbumine in urine
• Met albumine in urine kan de nierfunctie vrij goed in kaart worden gebracht.
• Deze methode is gevoelig vanaf 1 mg/l (normaal < 20 mg/l)
• Reproduceerbaar en eenvoudig.• Therapie is hier mee te volgen.
• Een portie ochtendurine is voldoende.
![Page 38: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/38.jpg)
Miscroscopische Miscroscopische beoordelingbeoordeling
![Page 39: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/39.jpg)
Miscroscopische Miscroscopische beoordelingbeoordeling
• Het maken van een sediment moet gestandaardiseerd.
• Niet te hard en te lang centrifugeren
• Zorgen voor een 10 keer concentratie
• Wel of geen kleuring toevoegen.
![Page 40: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/40.jpg)
Met een fasencontrastmiscroopMet een fasencontrastmiscroop
![Page 41: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/41.jpg)
BacteriënBacteriën
• Komen normaal in de urine voor vanwege de hoge concentraties in vagina en plasbuis
• Vermenigvuldigen zich snel bij kamertemperatuur, vandaar snel de urine bekijken.
• Hoge concentratie van één soort bacterie duiden op urineweginfectie.
• Meerdere soorten duidt op contaminatie
![Page 42: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/42.jpg)
BacteriënBacteriën
![Page 43: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/43.jpg)
GistcellenGistcellen
• Gistcellen duiden op een infectie.
• Soms moeilijk van ery’en leuco’s te onderscheiden.
• Budding of is typisch voor gistcellen
![Page 44: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/44.jpg)
cilinderscilinders
• Hyaline normaal, hypovolume• Granulocyten acute tubulaire schade, pyelonefritis• Erytrocyten glomerulonefritis• Witte cellen interstitiele nefritis• Grote brede beschadigde tibuli en duiden op
eindstadium chronische nierziekten
Lage doorstroom in de nieren, hoge zout concentratie, lage pH waardoor het Tamm-Horsfall eiwit neerslaat.
![Page 45: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/45.jpg)
cilinderscilinders
![Page 46: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/46.jpg)
WBC cilinderWBC cilinder
![Page 47: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/47.jpg)
urinezuurkristallenurinezuurkristallen
![Page 48: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/48.jpg)
Kristallen triple-fosfaatKristallen triple-fosfaat
![Page 49: Urine- en sedimentonderzoek Afra Veken Gerard Beukeveld](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022052505/5551a0ed4979591f3c8b5080/html5/thumbnails/49.jpg)
Microscopisch belangrijkMicroscopisch belangrijk
Rode bloedelcilinders vasculitis, glomerulonefritis
Witte bloedcellencilinders interstitiele nefritis
Eosinofielen allergische interstitiele nefritis
Erytrocyten glomerulaire bloeding, of elders
Kristallen calcium oxalaat / fosfaat urinezuur,
cystine
Bacteriën, schimmels en gisten
Epitheelcellen